Armoede verjaart niet!

t

nie Armoede verjaart ede. 1 op 5 ouderen leeft in armo

Armoede verjaart niet! V.U. Daniëlle Colsoul,

1000 Brussel Huidevettersstraat 165,

- WZZ-2012-1001

De campagne-eisen in jouw gemeente

De Welzijnszorgcampagne ‘Armoede verjaart niet’ kaart de problemen en moeilijkheden van ouderen in armoede aan. Eén van de pijlers van Welzijnszorg is het politieke werk. We zijn er immers van overtuigd dat armoede te vermijden en te bestrijden is. Ook jij kan meewerken aan een toekomst zonder armoede. Hiervoor biedt Welzijnszorg verschillende mogelijkheden. Zo verzamelen we elk jaar handtekeningen om onze eisen te steunen. Dankzij de stem van heel veel mensen wordt er naar ons geluisterd en kunnen we regelmatig in België, Vlaanderen of Brussel dingen in beweging zetten. e Iedereen hoopt op een warm

oude dag

0303 BE 21 0000 0000 t.be www.armoedeverjaartnie

Je kan ook heel veel in beweging zetten in je eigen gemeente. Spontaan denk je misschien aan het opzetten van een actie, een ‘soep op de stoep’ … Maar ook politiek kan je heel wat in beweging zetten, meer dan je denkt. Dit model probeert je daarbij op weg te zetten. Wij willen ook graag weten waar jullie mee aan de slag gaan of helpen bij concrete vragen. Voor vragen kan je terecht bij jouw regionale dienst van Welzijnszorg/Welzijnsschakels. Hun gegevens vind je op www.welzijnszorg.be en www.welzijnsschakels.be. Verslagen mag je doorsturen naar [email protected].

1. Hoe begin ik daaraan? Neem een kijkje op www.welzijnszorg.be hier vind je alvast heel wat informatie over de campagne ‘Armoede verjaart niet’. In de gratis campagnekrant vind je een goed overzicht van onze materialen maar ook van de inhoud van de campagne. Wil je meer weten? De campagne-dvd kan je gebruiken om het thema in te leiden in jouw groep. Voor meer cijfers kan je het dossier bij de campagne bestellen. De wereld veranderen doe je niet alleen. Ook je gemeente veranderen doe je best niet alleen. Ben je actief in een armoedeorganisatie, een Welzijnsschakel, een lokale kern van Welzijnszorg, een ouderenorganisatie … Probeer je collega vrijwilligers mee te trekken. Samen sta je sterker! In de meeste gemeenten hebben ouderen ook hun eigen adviesraad, de ouderenraad. Deze raad geeft aanbevelingen aan het gemeentebestuur en OCMW over alles wat met ouderen en het lokaal beleid te maken heeft. Neem zeker contact op met de ouderenraad. Zij hebben vast heel wat informatie over wat er in jullie gemeente bestaat aan diensten, organisaties, premies of subsidies … Ook Welzijnszorg werkt voor de campagne ‘Armoede verjaart niet’ samen met sterke partners. Welzijnsschakels en Okra zijn onze campagnepartners. Je kan hen zeker betrekken als je met dit model aan de slag gaat. De Vlaamse Ouderenraad Was één van de deskundige partners die ons hielp bij deze campagne. Zij hebben al heel wat ervaring over het thema ouderen en armoede. De Vlaamse ouderenraad ontwikkelde voor de Ouderenweek in 2010 een erg goed werkinstrument. Hiervan maken we gebruik. Tip: Informeer bij de lokale ouderenraad of zij dit werkinstrument gebruikt hebben tijdens de ouderenweek in 2010. Zo ja dan kan je dat voorbereidend werk gebruiken.

2. Armoede bij ouderen? Armoede in mijn gemeente? Vul de armoedefiche in! Om armoede te bestrijden moet je eerst weten waar de knelpunten zitten, waar het over gaat en hoe de situatie zit in jouw gemeente. Hiervoor maken we gebruik van de materialen van de Vlaamse ouderenraad. • • • • •

Surf naar www.ouderenweek.be, klik door naar de campagne van 2010. Download de brochure. Download de armoedefiche Lees de brochure Ga via de links op zoek naar de informatie over jouw gemeente en vul zo de fiche in. Dit kan je zelf doen of de taken verdelen in jouw groep.

Lukt het je niet om online aan de brochure en de fiche te komen dan kan je deze aanvragen via info@ welzijnszorg.be of via 02/502 55 75. Tot de voorraad strekt. In de brochure staat stap voor stap uitgelegd waar je de nodige gegevens over jouw gemeente kan terugvinden.

3. Aan de slag met de armoedefiche Je hebt nu heel wat gegevens verzameld over ouderen en armoede in jouw gemeente. Met deze gegevens kan je aan de slag gaan. Op p.31 van de brochure vind je enkele tips om de resultaten van je onderzoek bekend te maken.

4. Aan de slag met de campagne van Welzijnszorg in jouw gemeente Welzijnszorg heeft voor deze campagne vier thema’s gekozen. Vier knelpunten die ouderen in armoede naar voor schoven. Deze knelpunten hebben ook een plaatselijk aspect. Nadat je de armoedefiche voor je gemeente hebt ingevuld kan je verder aan de slag met één of meer van deze knelpunten. Je kan hier zelf kiezen voor wat volgens jullie groep het meeste aandacht verdient in jullie gemeente. Aarzel niet om contact te nemen met gemeente of OCMW, neem ook zeker een kijkje op de website van je gemeente.

A. Inkomen Je vindt op de armoedefiche hoeveel mensen in jouw gemeente recht hebben op de IGO (inkomensgarantie voor ouderen). Maar ook in jouw gemeente zijn er ouderen die niet weten dat ze recht hebben op de IGO of op andere premies. Niet ontvangen waar je recht op hebt heet ‘sociale onderbescherming’. Hier kan ook lokaal aan gewerkt worden. Hoe krijgen we de juiste informatie bij de betrokkenen en hoe kunnen we hen helpen om bijvoorbeeld de juiste papieren ingevuld te krijgen? Wat is de IGO? http://www.onprvp.fgov.be/NL/profes/benefits/igo/Pages/default.aspx Je vindt hier alle informatie terug over de IGO.

Wat kan je gemeente doen? • Ouderen informeren over de IGO en andere rechten zie voorbeeld Hoogstraten. • Goede en vlotte regeling voor voorschot op de IGO. De aanvraag voor de IGO moet onderzocht worden. Het hangt immers niet alleen af van de hoogte van je pensioen, maar ook van je andere vermogen. Dit kan even duren. Wanneer je niet genoeg spaargeld hebt om rond te komen kan je een voorschot vragen aan het OCMW. Eens je IGO goedgekeurd is, krijg je het geld terug van de periode dat je aanvraag liep. Vraag na bij het OCMW hoe zij omgaan met zo’n vragen? Is dit een eenvoudige procedure? Worden ouderen hierover ingelicht? In Hoogstraten gaat het verder dan enkel de IGO. De gemeente gaat daar op bezoek bij alle ouderen. Er wordt gekeken waar iemand recht op heeft, welke zorg iemand nodig heeft, of de woning aangepast is … Zo’n manier van werken heeft veel voordelen. Ouderen krijgen zo waar ze recht op hebben. De gemeentediensten komen ook te weten wat er leeft bij hun oudere bewoners en waar zij nog noden aanvaarden. Dit voorbeeld geeft je misschien inspiratie om in je eigen gemeente aan de slag te gaan. Voorbeeld: Zie bijlage

B. Wonen Een goede woning Een goede woning is betaalbaar, veilig en aangepast aan je behoeften. Ouderen zijn vaak eigenaar van hun woning. Deze groep heeft wel een eigen woning, maar is niet altijd in staat om deze aan te passen voor hun oude dag, om deze te renoveren of goed te onderhouden. Heel wat premies en tegemoetkomingen zijn beschikbaar. Hoe kom je te weten wat er mogelijk is? Het voorbeeld van Hoogstraten is ook hier een goed voorbeeld. De huisbezoeker bekijkt dit op maat. Je kan ook terecht op www.premiezoeker.be. Zo’n website gebruiken is niet voor iedereen evident. Een andere mogelijkheid is om een beroep te doen op de woonwinkels. Zij bieden voor iedereen die wil informatie aan over wonen. Hun uitgangspunt is het recht op wonen voor iedereen. Een bezoekje aan de woonwinkel kan zeker nuttig zijn voor verdere informatie, nodig ook gerust de mensen van de woonwinkel uit om bij jullie ter plaatse meer informatie te geven. http://www.vob-vzw.be/Woonwinkels/ tabid/117/Default.aspx

Sociale huisvesting Als je voldoet aan de inkomensvoorwaarden kan je ook in de sociale huisvesting terecht. Dit via de Sociale huisvestingsmaatschappij (SHM) of via het Sociaal Verhuurkantoor (SVK). Jammer genoeg is er een tekort aan sociale woningen. Hierdoor zijn er vaak lange wachtlijsten. De woonwinkel of het loket wonen van je gemeente kunnen je helpen om te weten te komen hoe de situatie bij jullie is. Weet je zelf het bureau van de Sociale huisvesting zijn? Vraag zeker eens hoe de situatie is in jullie gemeente. Sociale huisvestingsmaatschappijen zijn vaak erg groot. Ouderen in armoede hebben soms problemen in de sociale huisvesting. Het samenleven met de buren, problemen met de woning, herstellingen … Het is erg belangrijk dat de stem van de huurders gehoord wordt. Spreek je SHM aan. Hoe zorgen zij voor participatie van de bewoners of begeleiding? Ook hier zijn goede voorbeelden. Misschien kan dit jullie SHM inspireren:

Tweezijdig, de stem van huurders in De Mandel Tweezijdig is een dienst van De Mandel en heeft als doel de stem van de huurders in De Mandel te laten horen. In 2003 gingen sociale huisvestingsmaatschappij De Mandel en Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen, toen nog RISO West-Vlaanderen, samen in zee. Het project kreeg de naam Tweezijdig. Met dit project willen ze de verhoudingen tussen De Mandel en de huurders verbeteren en de inspraakkansen van huurders vergroten. Op deze manier wil De Mandel haar dienstverlening verbeteren en een woonbeleid voeren dat sterker aansluit bij de noden van haar huurders. Om de stem van de huurders kracht bij te zetten werd een Huurdersadviesraad opgericht. De Mandel wil namelijk werken aan een betere dienstverlening, op maat van haar huurders. En wie kan daar beter bij helpen dan de huurder zelf? Huurders hebben vanuit hun positie zicht op wat De Mandel kan doen om haar werking te verbeteren en klantvriendelijker te maken. Daarom wil De Mandel een duurzame relatie aangaan met een groep huurders die ons over verschillende zaken advies kan geven. http://www.demandel.be/tweezijdig/index.php

H.A.R. Huurdersadviesraad Nieuw Dak De Huurdersadviesraad bestaat uit een groep gemotiveerde huurders. Allen huren ze een woongelegenheid van Nieuw Dak en als vrijwilliger zetten ze zich in voor de algemene belangen van alle sociale huurders binnen het werkgebied van Nieuw Dak. Op deze manier willen zij een brug zijn tussen de sociale huurder en de bouwmaatschappij. Ze beluisteren de bewoners en bundelen de signalen. Op deze manier kunnen ze advies geven aan het beleid van Nieuw Dak en tegelijkertijd samen met andere bewoners het werkgebied van Nieuw Dak leren kennen. http://www.har-nieuwdak.be/

C. Zorg en gezondheid Mensen kunnen door onvoorziene omstandigheden in een nog moeilijkere situatie terechtkomen. Zeker ouderen kunnen plots (ernstig) ziek worden en daardoor voor een berg onverwachte kosten staan. Ouderen zouden een beroep moeten kunnen doen op zorg, zonder zicht zorgen te maken over de kostprijs. Zo is voor ouderen een hospitalisatieverzekering niet altijd even duidelijk (wat houdt het juist in?) en duur. Ga daarom in je gemeente in gesprek met verschillende actoren die meer duidelijkheid kunnen scheppen (bijvoorbeeld de mutualiteiten, thuishulp, Vlaamse Ouderenraad, OCMW …). Of nodig een partner uit in je groep die over een thema komt spreken. • Welke actoren spelen een rol met betrekking tot zorg in je gemeente? • Waaruit bestaat hun taak? • … Enkele websites die kunnen inspireren: • • • • • • • •

www.zorg-en-gezondheid.be  www.familiehulp.be www.ctz.be  www.otv.be  www.familiezorg.be  www.familiezorg-wvl.be  www.mantelzorg.be  www.solidariteit.be 

Tip: Je kunt diensten uitnodigen om een praktische infoavond te geven bij jullie. Zo zou je basisinformatie over het Omnio-statuut kunnen geven. Ook thuiszorg, de derdebetalersregeling … kunnen goede onderwerpen zijn. De mutualiteiten kunnen je zeker helpen.

D. Samenleven en participeren Mee kunnen tellen en mee kunnen doen met de samenleving is erg belangrijk. Wanneer je ouder wordt komen daar een aantal moeilijkheden bij. Je wordt zelf minder mobiel, je hebt andere zorgnoden … Voor ouderen in armoede gelden die drempels ook maar zijn er bovendien extra drempels om te kunnen meedoen en te kunnen meetellen. Volgende vragen kunnen als inspiratie dienen voor een groepsdiscussie. Welke factoren spelen mee in jullie gemeente? En welke ideeën leven er bij jullie om hier iets aan te doen?

Mobiliteit: Wanneer je als oudere minder mobiel bent, is het niet altijd evident om deel te nemen aan het vrijetijdsaanbod. Het openbaar vervoer biedt niet altijd een oplossing. Zeker niet wanneer activiteiten ’s avonds in de stad of in het centrum van de gemeente doorgaan. • Is jouw gemeente zich bewust van deze problematiek? • Wie in de gemeente werkt hier rond? • Voorzien zij oplossingen hiervoor? • Op welke manier kan hier in de toekomst aan gewerkt worden?

Vrije tijd: Een zinvolle vrijteijdsbesteding is erg belangrijk. Meedoen aan het verenigingsleven, kunnen deelnemen aan culturele activiteiten, aan sport … Het geeft een leuke of leerrijke invulling aan je tijd en zorgt voor sociale contacten en voor plezier. • Welke verenigingen voor ouderen zijn er actief in je gemeente? • Zijn er armoedeorganisaties actief in de gemeente? • Wordt er in jullie gemeente gewerkt met een vrijetijdskaart of andere modellen om de kostprijs van activiteiten te beperken? Tips: • In de lokale ouderenraad zijn alle ouderenverenigingen vertegenwoordigd. Zoek op hun website naar meer informatie of nodig de mensen van de ouderenraad uit om mee te denken en te praten. • Okra is campagnepartner van Welzijnszorg. De lokale Okra-afdeling kan je aanspreken om samen te werken of samen de gemeente aan te spreken. • Op je gemeente is er waarschijnlijk een cultuurdienst en een sportdienst. Informeer daar naar hun aanbod. • Gooi het verslag en de besluiten van jullie discussie niet weg. Ga er zelf mee aan de slag en zoek sterke lokale partners om mee aan de kar te trekken.

Bijlage: Voorbeeld Huisbezoekenteam ouderen – Hoogstraten Stad Hoogstraten zette vorig jaar in samenwerking met het OCMW een huisbezoekenteam op touw. Het huisbezoekenteam schrijft iedere 75-plusser aan met de vraag of de huisbezoeker op bezoek mag komen. In 2011 werden de oudste inwoners gecontacteerd, geleidelijk aan werkt men verder tot alle 75-plussers een bezoek hebben gehad. “Het stadsbestuur van Hoogstraten koos ervoor om na de afschaffing van de 75+ premie een proactieve aanpak uit te werken: alle 75 -plussers die nog zelfstandig wonen in Hoogstraten worden door een huisbezoeker, een gekwalificeerd maatschappelijk assistent, systematisch aangeschreven om hen te komen bezoeken.”Aldus schepen van welzijn Tinne Rombouts. “De huisbezoeker vraagt alle oudere inwoners of zij op bezoek mag komen. Hierdoor zetten we zelf de eerste stap om ouderen te informeren. Komen er tijdens het bezoek nog andere vragen naar boven, dan wordt hiervoor een oplossing op maat uitgewerkt. Ouderen die nog geen bezoekje hebben gekregen en toch al vragen hebben, kunnen uiteraard ook zelf contact opnemen met de huisbezoeker” Zegt OCMW voorzitter, Jef Van Looy. Uit de registratiegegevens van de voorbije 10 maanden blijkt dat de bereikbaarheidsgraad hoog is. Zo gaat 82,65% van de aangeschreven ouderen in op de vraag om bezocht te worden door het huisbezoekteam. In ruim 22% van die bezoeken was ook een partner uit de beoogde doelgroep 75+ aanwezig. Hierdoor komt men op een totaal van 298 ouderen in 10 maanden tijd. Tijdens de huisbezoeken komen allerhande thema’s aan bod. Het is de bedoeling om deze in kaart te brengen en waar nodig op punt te stellen, op te volgen of door te verwijzen naar de bevoegde instantie. “Oudere inwoners kunnen een beroep doen op verschillende ondersteuningsmaatregelen om het ‘langer thuis wonen in hun vertrouwde omgeving’ mogelijk te maken: verhoogde tegemoetkomingen, verlaagde tarieven voor energie, kortingen op telefoonkosten… Maar je moet het allemaal maar weten. Jongeren die willen nagaan of ze op een premie kunnen rekenen verwijzen we gemakkelijk door naar www.premiezoeker.be. Maar het is wel duidelijk dat dit een forum is waar ouderen vaak hun weg nog niet in vinden.” Stelt Tinne Rombouts, schepen van Welzijn. De meest besproken onderwerpen hebben betrekking op welzijn en gezondheid, zoals verhoogde tegemoetkoming, incontinentiepremie,

inkomensgarantie ouderen of de zorgverzekering in combinatie met de tegemoetkoming hulp aan bejaarden. Dit zijn onderwerpen waar de huisbezoeker het verschil maakt: zij informeert en attendeert de oudere op al deze aspecten en brengt dit samen met de oudere in orde. Het is de bedoeling om onze ouderen met een toenemende zorgnood wegwijs te maken in het totale zorgaanbod, dit afgestemd op de specifieke situatie waarin de oudere zich bevindt. Ook het thema wonen, zoals de premie woningaanpassing en de bereikbaarheid in nood (personenalarm) komen veelvuldig aan bod, alsook beweging, mobiliteit en deelname aan activiteiten buitenshuis, zoals het verenigingsleven, en de mate van betrokkenheid in het lokaal sociaal netwerk. “De huisbezoeker is een bruggenbouwer voor onze oudere inwoners. Het is niet altijd gemakkelijk om de eerste stap te zetten om hulp te vragen. Mensen weten vaak gewoon niet op welke extra steun ze kunnen rekenen. Dit maakt het dagelijks leven er niet makkelijker op. Bij een eerste bezoek wordt al snel een vertrouwensrelatie opgebouwd, waardoor ouderen eventueel samen met hun mantelzorger en met de huisbezoeker tot een oplossing komen voor een gesteld probleem. Mensen zijn dan ook opgelucht en zichtbaar tevreden met het bezoekje.” Aldus Tinne Rombouts. De huisbezoeker werkt tevens nauw samen met derde partners in het welzijnslandschap zoals OCMW, mutualiteiten, verschillende gezinsdiensten, huisartsen, vrijwilligers … Deze partners hebben vaak al een nauwe band met de oudere, waardoor zij mede een gepast antwoord kunnen zoeken op de specifieke vragen. De huisbezoeker is dan ook een knipperlicht om vragen door te geven of eventueel samen met deze partners naar oplossingen te zoeken. Uit de bezoeken van de afgelopen 10 maanden is gebleken dat de bezochte ouderen het initiatief positief genegen zijn. Zij weten nu waar ze terecht kunnen met hun vragen en zijn blij met de aangeboden hulp. Het huisbezoekenteam boezemt hen vertrouwen in en kan hierdoor gezien worden als een groot succes. “Dit initiatief slaagt erin om ouderen proactief te informeren en te begeleiden, met als doel hen zo lang mogelijk thuis te laten wonen en waarbij er bovendien zoveel mogelijk wordt tegemoet gekomen aan hun specifieke zorgnoden. Alleen op deze manier kunnen we er voor zorgen dat alle mogelijkheden op individuele premies en toelagen waar zij recht op hebben, gegarandeerd kunnen worden.”, Aldus Jef Van Looy. Met dank aan de dienst senioren van de stad Hoogstraten