Architecture of fear Z

Architecture of fear Z33 02.10.2011 – 31.12.2011 Lesmap Lager Onderwijs

Voor Z33 © Nicolas Seghers, Wim Lismont, Dana Bekkers, Jan Manders en Tim Manders

1

Inhoud 1. Inleiding: Z33 en haar werking .............................................................................................. 3 2. De tentoonstelling “Architecture of fear”............................................................................ 4 3. Voorbereiding in de klas ....................................................................................................... 5 3.1 Inleiding op de tentoonstelling ....................................................................................... 6 3.2 Angst, of niet?.................................................................................................................. 7 3.3 Een strip over mijn angst ................................................................................................. 7 3.4 Een eigen kunstwerk maken............................................................................................. 8 De Schreeuw – Edvard Munch .......................................................................................... 8 4. Een bezoek aan “Architecture of fear” ................................................................................. 9 5. Naverwerking (in de klas) .....................................................................................................10 5.1 Nabespreking ..................................................................................................................10 5.2 Anst in de krant ...............................................................................................................10 5.3 Angst in de kunst ............................................................................................................12 5.4 Lesthema’s ......................................................................................................................16 5.5 Je eigen angst .................................................................................................................17 6. Doelstellingen.......................................................................................................................18 7. Bibliografie............................................................................................................................19 8. Links ......................................................................................................................................19


2

1. Inleiding: Z33 en haar werking Z33 presenteert tentoonstellingen met werken uit de hedendaagse kunst en vormgeving. Daarbij worden de grensgebieden opgezocht waar verschuivingen binnen beide disciplines plaatsgrijpen. Z33 gaat hiervoor op zoek naar kunstenaars en vormgevers die een kritische positie innemen ten aanzien van hun discipline en daardoor bewust aan de rand of in de voorhoede staan. De kunstenaars waarmee Z33 samenwerkt, leggen bij voorkeur relaties tussen artistieke en maatschappelijke ontwikkelingen of wetenschappelijke fenomenen. Deze onderzoekende houding is ook aanwezig in de omkaderende activiteiten (lezingen, debatten, documentaires,…) die van elke tentoonstelling een project met vele laagjes maken. In dit geval wordt er een maatschappelijk fenomeen uitgelicht, dat van de angst en de controle in de samenleving. Z33 wil dat iedereen zich welkom voelt in dit huis voor actuele kunst. Vanuit een kunstbeschouwelijke benadering neemt de educatieve werking je mee, want kunst flitst, prikkelt, kriebelt en daagt je uit. Het educatieve aanbod richt zich dan ook op waarnemen, begrijpen en beleven. Je eigen mening kunnen vormen, uitspreken en bevragen, reflecteren over het thema of de ‘stelling’ die een kunstwerk inneemt en/of ‘jeukende vingers’ krijgen om zelf expressief-creatief aan de slag te gaan... Al deze facetten vormen een symbiose tijdens een bezoek aan Z33, dat overigens omkaderd wordt in een breed pakket met als vaste waarden een interactieve rondleiding, een kijkwijzer, activiteiten in het Z-lab en deze lesmap. Deze lesmap geeft je een algemene kijk op de tentoonstelling en tips om in de klas aan de slag te gaan, zowel ter voorbereiding van het bezoek als de verwerking nadien. Dit hoeft niet louter in de beeldende vakken te gebeuren, maar kan leiden tot vakoverschrijdend werken. Z33 ligt in het idyllische begijnhof, hartje Hasselt. Z33 is een Cultuurschakel, waardoor je met De Lijn gratis naar ons kan komen. Vanaf het station van Hasselt zijn we te voet bereikbaar of neem je de gratis boulevardpendel van de Lijn, halte Kolonel Dusartplein. Kijk voor meer info op Canon Cultuurcel.


3

2. De tentoonstelling “Architecture of Fear” Architecture of Fear kijkt naar hoe onze hedendaagse mediamaatschappij gedomineerd wordt door angstgevoelens. In de media worden we dagelijks gebombardeerd met sensationele berichtgeving, als burger worden we geconfronteerd met steeds toenemende veiligheidseisen en controle. De oorzaak van de angst lijkt voortdurend te verschuiven. Vaak gaat het om ongrijpbare of zelfs onzichtbare fenomenen (terreur, virale ziektes, de klimaatopwarming, het onveiligheidsgevoel, de financiële crisis). Eerder dan een emotionele overlevingsstrategie wordt angst een vaag gevoel op de achtergrond dat zich aan een veelheid van gegevens kan vastklampen om deze tot een mogelijke bedreiging uit te roepen. Hierdoor gaan we ons in een permanente staat van uitzondering bevinden waarbij angst de basis wordt van een nieuwe infrastructuur van veiligheid, preventie en risicomanagement. In Architecture of Fear bekijken we angst niet als primitieve emotie of persoonlijke fobie, maar onderzoeken we hoe angst als een mentale constructie opgebouwd wordt door middel van taal en beeld. Doorheen de tentoonstelling komen kunstenaars en ontwerpers aan bod die angst op heel veel verschillende manieren tot onderwerp van hun werk maken. Met ruimtelijke, visuele of poëtische middelen proberen ze gevoelens van paranoia, dreiging, verwarring of pure instinctieve angst op te wekken. Tegelijkertijd onderzoeken zij hoe die lichamelijke mechanismen van angst zich vermengen met sociale angsten of hoe ze zich verhouden tot verschillende vormen van macht. Met Architecture of Fear verkent Z33 opnieuw een erg relevant actueel thema doorheen de kritische blik van internationale kunstenaars en designers.


4

3. Voorbereiding in de klas Een voorbereiding van een museumbezoek is een voordeel voor de leerlingen bij het verwerken van het thema voor, tijdens en na het museumbezoek. Het geeft meer diepgang aan de bijzondere uitstap die op zichzelf weer meer diepgang biedt aan de vorming van de leerlingen. De voorbereiding is de motivatiefase die kan kaderen in een les of zelfs een vakoverschrijdend project. Het kan, afhankelijk van de beginsituatie en de tijd, volgende thema’s bevatten: •

Kennismaking met Z33

•

Kennismaking met hedendaagse kunst

•

Het thema: Architecture of fear

•

De kunstenaars die tentoonstellen

•

Een persoonlijke visie op het thema

•

…

De diverse thema’s vindt u terug in deze lesmap.


5

3.1 Inleiding op de tentoonstelling

a) Uitbeelden: emoties - Laat enkele leerlingen voor de klas een emotie uitbeelden met hun lichaam. Er mogen geen geluiden gemaakt worden. - Laat enkele leerlingen voor de klas een emotie uitbeelden enkel met hun gezicht. Weer mogen er geen geluiden gemaakt worden. - Laat enkele leerlingen voor de klas een emotie “uitbeelden” enkel door een geluid te maken (niet spreken).

b) Verbeelden: het verhaal achter gevoelens - Laat de kinderen bij enkele foto’s een kort verhaal bedenken en schrijven\vertellen. De leerlingen kiezen zelf een foto en mogen hun fantasie totaal de vrij loop laten.

c) Tekenen: iedereen kent angst - De leerlingen mogen hun laatste nachtmerrie of droom proberen te tekenen. Laat de leerlingen zeker een toelichting geven bij de verschillende opdrachten en vertellen over hun keuzes.


6

3.2 Angst, of niet? Laat de leerlingen op een creatieve manier oplossingen bedenken voor hun eigen angsten.

vb.

3.3 Een strip over mijn angst Kopieer enkele banden uit een stripverhaal, de leerlingen mogen de tekstballonnen zelf invullen. Op die manier kunnen ze hun eigen angst erin verwerken of hun creativiteit aanspreken over wat er gebeurt.


7

…

3.4 Een eigen kunstwerk maken De Schreeuw – Edvard Munch

De leerlingen mogen deze prent herwerken tot een eigen creatie. Een ludieke versie is een angstaanjagende foto maken van hun eigen gezicht en deze in het werk te passen. Een creatievere versie is de achtergrond aan te passen aan hun eigen gevoelens. Voor Z33 © Nicolas Seghers, Wim Lismont, Dana Bekkers, Jan Manders en Tim Manders

8

4. Een bezoek aan “Architecture of fear” Praktisch: open: di – vrij: 11u – 18u. Mits afspraak voor een rondleiding met gids kan de tentoonstelling op vraag eerder geopend worden. Gratis toegang. Gratis kijkwijzer (10 – 14jarigen). Gratis kijk-en-doeblad (7 – 9jarigen). De rondleiding is interactief en duurt idealiter anderhalf uur. ,Ptijs: 45 euro voor een groep van max. 20 deelnemers*. *Grotere groepen zijn echt moeilijk rond te leiden o.w.v. de grootte van enkele installaties. Een rondleiding van een uur kan ook (30 euro), evengoed kan een klas langer in de tentoonstelling blijven (begeleiding kost steeds 30 euro per uur). Wie na een rondleiding met de klas in de tentoonstelling creatief wil naverwerken, kan een workshop reserveren. De keuzes voor de workshop vindt u op onze website. Prijs: 30 euro per uur. Wat kan je verwachten als je met je klas de tentoonstelling o.l.v. een gids bezoekt? Een gids onthaalt de klas op een persoonlijke manier en gaat met de leerlingen in gesprek. Angst als persoonlijke emotie en angst voor zekere dreigingen (zoals in de media) worden besproken bij de inleiding. In het eerste deel van de tentoonstelling wordt angst als emotie getoond: de indrukwekkende, filmische installaties nodigen uit tot kleine theatrale verwerkingen, het zoeken naar de gebeurtenisen achter de beelden of naar het verwoorden van dreiging en angst. In het tweede gedeelte van de tentoonstelling vind je vooral foto’s van angst en controle als constructie. De leerlingen mogen hun favoriete foto kiezen, gelijkenissen en verschillen zoeken, de sfeer trachten te verwoorden, aanknopingspunten zoeken met hun eigen leefwereld. Steeds gaat de gids met de deelnemers van deze interactieve rondleiding op zoek naar wat dit met angst en dreiging heeft te maken en door welke bril de kunstenaars ons hier naar laten kijken. In het derde deel gaan we de onderzoekstoer op: is datgene waar we bang voor zijn ook écht het meest te vrezen of zijn andere dreigingen veel reëler? Wat zeggen objectieve bronnen hierover? Wat gebeurt er met ons lichaam als we angstig zijn? Wat roepen ‘dreigende’ woorden in verschillende talen en culturen op? In het laatste deel speelt de filmcamera een hoofdrol als alziend oog, als controleinstrument. Kijken en bekeken worden in contexten van controle en dreiging is voor iedereen herkenbaar en vormt een aanzet om verder te discussiêren in de klas. In de publieksruimte tenslotte worden bezoekers uitgedaagd om (rechts) hun eigen angsten neer te schrijven en (links) ioets te tekenen wat hun angst bestrijdt of waarmee ze zich kunnen beschermen tegen hun angst.


9

5. Naverwerking (in de klas) De naverwerking kan gebeuren net na het bezoek in de vorm van een workshop in het museum, of nadien in de klas. Volgende suggesties kunnen verwerkt worden in de lesthema’s die aan bod zullen komen of kunnen gebruikt worden als inspiratiebronnen naar de uitwerking van een eindproduct.

5.1 Nabespreking Aan de hand van onderstaande vragen kan een onderwijsleergesprek gehouden worden. •

Wat is je algemene indruk van de tentoonstelling?

•

Welk(e) werk(en) spreken je het meest aan?

•

Welk(e) werk(en) blijft je het meest bij?

•

Welk kunstwerk zou jij in je eigen huis zetten?

•

Waarom spreekt het werk je aan?

•

Welk(e) werk(en) spreken je helemaal niet aan? Waarom niet?

•

Welk kunstwerk zou jij anders gemaakt of aangepakt hebben?

•

Heb je dingen ontdekt die je nog niet wist of kende tijdens de tentoonstelling? …

5.2 Angst in de krant Bij de volgende opdracht worden er een aantal krantenfoto’s aangeboden. Vraag aan de leerlingen om de foto te kiezen die hun het meeste aanspreekt. Vervolgens kan de foto gelinkt worden aan een van de werken. Verwerking van de opdracht: •

Welke foto’s werden gekozen?

•

Welke onderwerpen keren terug?

•

Waarom keren die onderwerpen terug?

•

…

Uit onderzoek blijkt dat krantenknipsels die een grote herkenbaarheid bevatten voor de lezer (vanwege dicht bij huis, bekende personen) en\of een hoge dramatische waarde bevatten (hoog aantal slachtoffers, grootschalige ramp …) als meer beangstigend ervaren worden. Daarbij kan de bedenking gemaakt worden over de feiten die niet in het nieuws komen.


10


11

5.4 Angst in de kunst Opdracht voor de leerlingen: probeer bij de volgende kunstwerken een angst-gedachte te ontwaren (en probeer het te linken aan een werk uit de tentoonstelling).

The Scream – Edvard Munch Voor Z33 © Nicolas Seghers, Wim Lismont, Dana Bekkers, Jan Manders en Tim Manders

12

Wheat Field with Crows – Vincent Van Gogh

Killed in Action - Käthe Kollwitz


13

T Tunnel – Hans Rudolf Giger

Henry Ford Hospital - Frida Kahlo Voor Z33 © Nicolas Seghers, Wim Lismont, Dana Bekkers, Jan Manders en Tim Manders

14

Intrigue – James Ensor

The persistence of Memory - Salavator Dali


15

Dulle Griet – Pieter Breughel

5.4 Lesthema’s Uit de tentoonstelling kunnen verschillende vakoverschrijdende thema’s gehaald worden: •

Geweld, racisme, terreur (levensbeschouwelijke lessen)

•

Aardbeving, tsunami, opwarming van de aarde, noorderlicht (wetenschappen)

•

Foltering, gedeelde angsten, media … (geschiedenis, Nederlands)


16

5.5 Je eigen angst Bij de laatste opdracht gaan de leerlingen zelf aan de slag. Ze proberen hun eigen angst te verbeelden in een kunstwerk in een zelf te kiezen medium of materiaal. Ze proberen hierbij zo creatief mogelijk te zijn en bepaalde indrukken uit de tentoonstelling in het kunstwerk te verwerken. Ook uit de voorgaande opdrachten kunnen ze hun materiaal en inspiratie halen. Voorbeelden: •

Een kortfilm (bv. over de ergste ramp) of een collage van beelden van rampen

•

Een schilderwerk (bv. geïnspireerd op De Schreeuw of over hun eigen angst i.f.v. de tentoonstelling)

•

Een installatie

•

Een sculptuur

•

Een gedicht

http://www.youtube.com/watch?v=d5Pd-yS8Ei8 http://www.youtube.com/watch?v=HO2akwvaN6I&feature=related


17

6. Doelstellingen Leerlingen van het lager onderwijs kunnen:

door middel van kunst- en beeldbeschouwing een persoonlijk waardeoordeel ontwikkelen over beelden en beeldende kunst van nu

door kijken en zien (visueel) impressies opdoen, verwerken en erover praten

beeldinformatie herkennen, begrijpen, interpreteren en er kritisch tegenover staan

na gericht kijken, verbeelding, eigen informatie op een persoonlijke wijze beeldend overdragen

plezier en voldoening vinden in het beeldend vormgeven en genieten van wat beeldend is vormgegeven

visuele impressies, ervaringen, gevoelens en fantasieën op een beeldende manier weergeven

beeldinformatie uit het eigen werk en het beeldend werk van anderen herkennen, begrijpen, interpreteren en er kritisch tegenover staan

blijvend nieuwe dingen uit hun omgeving ontdekken.

Leerlingen van het secundair onderwijs kunnen:

gericht kijken en hun kijkervaring toetsen aan reeds verworven kennis, vroegere ervaringen of eigen fantasie

de functies van aangeboden beeldtaal waarnemen en vergelijken

verschillende beeldaspecten identificeren

hun persoonlijke mening geven over diverse beeldende creaties en belangstelling opbrengen voor nieuwe beeldende creaties

verwoorden dat hun visuele beleving beïnvloed wordt door stemming, voorkeur of vooroordeel

vertellen over het actuele gebeuren in de beeldende kunst in de ruime zin

zich expressief uiten

de rol en de maatschappelijke betekenis van artistieke uitingen voor de samenleving illustreren en analyseren.

artistieke uitingen vanuit kunstkritische, historische en culturele invalshoek analyseren.


18

7. Bibliografie G., BORRADORI, Filosofie in een tijd van terreur. J., Habermas en J. Derrida, Gesprekken met G. Borradori, vert. L., O., de Vries, Klement – Pelckmans, Kampen – Kapellen, 2004. F., FUREDI, Angst bedreigt onze beschaving (29 mei 2007); http://www.mo.be/opinie/frankfuredi-angst-bedreigt-onze-beschaving (toegang 09/09/2011). M., HEIDEGGER, Der Ursprung des Kunstwerkes, in Holzwege, Frankfurt am Main, Klostermann, 1950, 7 – 68. http://de.artring.net/foren/viewtopic.php?id=426 www.standaard.be www.google.be www.demorgen.be www.hbvl.be

8. Links http://www.youtube.com/watch?v=z-2nCtt8QyE http://www.youtube.com/watch?v=lyqo4oh-AzU&feature=related http://www.youtube.com/watch?v=SEJbxyfrzUo&feature=related


19

Architecture of fear Z

Recommend Documents