ARCHEtype Heldere ideeën, heldere architectuur Grunstra Architecten Groep BNA
ABACUSspecial
Harmen Akkerman
Siebren Baars
Maartje Beerenschot
Gerrie de Bruin
Leo ter Beke
Arnold Burger
Harmen Grunstra
Hans Buitenhuis
Robert Landstra
Eduard Rothbauer
Pieter Koot
Sjouke Sieperda
Robert Schoutsen
Gerrit van der Steege
Teunis Vonk
Grunstra Architecten Groep valt in de prijzen bij landelijke Architectuurprijsvraag Het ABACUS-ontwerp van Grunstra Architecten Groep heeft de derde prijs gewonnen van de landelijke Architectuurprijsvraag Ouderenzorg. Deze door het College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen (Bouwcollege) uitgeschreven prijsvraag had als thema ‘Zorg(zame) architectuur: zorg voor wonen, wonen met zorg’. Ondanks de pittige concurrentie van ruim zeventig collega-bureaus bleek het ontwerp dusdanig grensverleggend dat het Grunstra Architecten Groep een plaats in de Nederlandse top-drie opleverde.
Deze speciale uitgave van ARCHEtype geeft u een beeld van de visie van Grunstra Architecten Groep op het ontwerpen voor bijzondere doelgroepen, zoals ouderen en fysiek en verstandelijk gehandicapten. Het accent ligt daarbij op de architectuur. Door voortdurende kennisontwikkeling blijft het bureau behoren tot de voorlopers op het gebied van huisvesting en voorzieningen voor deze groepen. De verschillende voorbeelden in deze ARCHEtype laten zien dat Grunstra Architecten Groep als geen ander in staat is om in de sterk veranderende zorgsector aan de complexe vragen van alle betrokkenen te voldoen: de ontwerpen van het bureau sluiten naadloos aan bij de vraag van opdrachtgevers, de veranderende zorgsector, de wensen van de gebruikers en de eisen die de omgeving aan het ontwerp stelt. Heldere ideeën, heldere architectuur. Dát is het motto van Grunstra Architecten Groep. Vandaar dat we in deze ARCHEtype niet alleen de theorie laten zien, maar ook de architectuur die hieruit ontstaat. We gaan dieper in op de verschillende deelaspecten van het prijswinnende ABACUSontwerp én Grunstra Architecten Groep toont wat hun visie op architectuur in de praktijk betekent voor bijzondere doelgroepen.
Hoe kun je flexibel bouwen voor bijzondere doelgroepen? Hoe scheid je wonen en zorg? En wat zijn de architectonische en stedenbouwkundige gevolgen daarvan? Het vinden van de antwoorden daarop was de belangrijkste reden voor Grunstra Architecten Groep om deel te nemen aan de prestigieuze Architectuurprijsvraag Ouderenzorg van het Bouwcollege. “Bovendien wilden we deze ontwerpopgave gebruiken om kennis over te dragen tussen de medewerkers van ons bureau”, zegt architect Siebren Baars. “En natuurlijk wilden we zo hoog mogelijk eindigen. Daar zijn we met een derde prijs goed in geslaagd.”
Wat zegt het juryrapport over ABACUS? De vakjury, voorgezeten door bestuurslid Hedy d’Ancona, was bijzonder lovend over het ABACUS-ontwerp van Grunstra Architecten Groep. Hieronder leest u een aantal passages uit het juryrapport. “De inzender plaatst zijn ontwerp in het hart van de samenleving […]. Het ontwerp is een plastische bewerking van het traditionele bouwblok en integreert zich in zijn omgeving. Dit bouwblok is synoniem voor het wonen. Hier is een drager – inbouw systeem ontworpen, die in zijn flexibiliteit vele woonvormen mogelijk maakt.”
Samenwerking vormt basis voor prijswinnend ABACUS-ontwerp “Een mix van in zorg gespecialiseerde architecten en andere specialismen heeft gewerkt aan ons ontwerp, getiteld ABACUS”, zegt architect Siebren Baars. “Deze ervaren rotten en jonge honden stonden garant voor een inspirerende wisselwerking waarbij vanuit verschillende invalshoeken een toekomstvisie op architectuur voor de zorgsector is ontwikkeld. Daarbij is niet geschuwd om algemeen toegepaste principes ter discussie te stellen.” Een beproefde aanpak, aldus Baars. “Bij grotere projecten en andere prijsvragen wordt deze werkwijze door ons bureau al regelmatig met succes toegepast.” Naast Siebren Baars hebben ook de architecten Maartje Berenschot-Postmus, Hans Buitenhuis, Harmen Grunstra en Teunis Vonk, interieurarchitect Pieter Koot en architect in opleiding Jelle Sluis intensief bijgedragen aan het ABACUS-ontwerp.
Uitstekend geslaagd
De prijswinnaars, v.l.n.r.: Harmen Grunstra, Siebren Baars, Jelle Sluis, Pieter Koot, Maartje Berenschot-Postmus, Teunis Vonk en Hans Buitenhuis.
“ABACUS is het soort plan waar de jury niet echt veel op af kan dingen. Het plastisch overtuigend ontwerp heeft een krachtige architecturale verschijningsvorm. Het gebouw sluit naadloos aan bij het hedendaagse architecturale tijdsbeeld. De ontwerpers zijn uitstekend geslaagd het gebouw in de stedelijke context te integreren […]. Het ontwerp is zoals het hier gesitueerd is een aanvulling op de bestaande stedelijke situatie. De jury heeft bewondering voor de systematiek van de woningplattegronden.” “De maat, de schaal, de inpassing in zijn omgeving, de opname van een gemengd programma, is bijzonder goed gedaan.”
ABACUS is een structuur die alle vormen van wonen en zorg in zich kan opnemen. Het is een ontwerp voor een flexibel, gelaagd complex met woningen en andere maatschappelijke functies, zoals een gezondheidscentrum en een pedagogisch centrum met kinderopvang en consultatiebureau. Desgewenst biedt het complex ook onderdak aan zorg- en verpleegaccommodaties. De basis van de gebouwstructuur is dusdanig flexibel dat alle denkbare woonvormen mogelijk zijn, ook bij latere omzetting. Alle (zorg)woningtypen zijn aanwezig en mogelijk op m2 bvo. Hierdoor zijn ze procent omkeerbaar en kunnen desgewenst ‘ingewisseld’ worden voor andere woontypen. De flexibiliteit wordt mede bereikt door een strategische plaatsing van draagconstructies en door scheidingswanden geen constructieve functie te geven.
De bouwstenen van ABACUS
Functies volledig uitwisselbaar
De gebouwstructuur is zo flexibel dat alle denkbare woonvormen mogelijk zijn.
Lelypark (Wieringerwerf) Dit zorgcentrum, dat in het midden van de jaren ’90 is ontworpen voor de corporatie SGBB in Hoofddorp, is één van de eerste complexen voor de huisvesting van bijzondere doelgroepen waarbij het concept van flexibiliteit is toegepast. Deze flexibele benadering stond jarenlang bekend als het ‘Grunstra-model’. In de opbouw van het zorgcentrum is rekening gehouden met het gegeven dat de ruimtebehoefte sterk kan wijzigen gedurende de levensloop van een gebouw. Concreet betekent dit dat de appartementscheidende wanden in dit complex geen constructieve functie hebben gekregen. De gangwanden en de gevel zijn dragend. In de architectuur is deze flexibiliteit in de langsrichting af te lezen aan de horizontale banden in de gevel waar in principe de openingen naar vrije keus in geplaatst kunnen worden. Het zorgcentrum Lelypark bood bij de oplevering ruimte aan 54 intramurale zorgplaatsen, 28 aanleunwoningen en 19 vrijesectorwoningen. Momenteel wordt gestudeerd op een andere invulling waarbij gedacht wordt aan het omvormen van verzorg- naar verpleegplaatsen, ruimte voor extramurale voorzieningen (zoals aanleunwoningen, thuiszorg en dergelijke), een uitbreiding met vrijesectorwoningen en aanvullende intramurale zorgplaatsen.
Lelypark, Wieringerwerf
In de praktijk
Het ‘Grunstra-model’ verder ontwikkeld’ LindeStede (Wolvega) Dit verpleegcentrum is in dezelfde periode ontwikkeld als ’t Vondelhuys, en is volgens dezelfde methodiek uitgewerkt (alleen dan voor verpleging). Het centrum bestaat uit drie woonvleugels (waarvan twee nieuwbouw). Deze woonvleugels zijn flexibel en kunnen later bijvoorbeeld nog worden omgebouwd tot zorgappartementen of verpleegunits. De LindeStede kenmerkt zich door de warme uitstraling van het landelijk wonen.
LindeStede, Wolvega
’t Vondelhuys (Winschoten) Ook dit complex is ontworpen voor de corporatie SGBB uit Hoofddorp. Het is een doorontwikkeling van het ‘Grunstra-model’. Het biedt – in vergelijking met het Lelypark – ruimte aan meer bijzondere doelgroepen. In eerste instantie is er plek voor 73 zorgwoningen, 98 zorgappartementen, 25 woonheden voor gehandicapten, 20 GGZ-plaatsen en 20 verpleegplaatsen. Binnen het casco kan vrij worden gewisseld voor meerdere functies. Tijdens de bouw werd nog nadere invulling gegeven aan de huisvesting van de verschillende groepen.
’t Vondelhuys, Winschoten
buurtcentrum woonwijk parkeren
school aan beschutte zijde
woonwijk naar NS-station
entree
Door het complex in het midden van een levendige wijk te plaatsen en daarin ook faciliteiten voor de hele buurt op te nemen, zet Grunstra Architecten Groep ABACUS ‘op het snijpunt van wegen en gebeurtenissen’. Een belangrijk uitgangspunt dat ouderen in staat stelt verzorgd te wonen in het midden van de samenleving. Dit effect wordt versterkt doordat het ontwerp ook een binnenplein kent dat voor iedereen toegankelijk is en als ontmoetingsplaats dient voor de buurtbewoners. Ouderen kunnen zo op elk moment van de dag kijken naar, of deelnemen aan, activiteiten in de samenleving. Ook als zij minder mobiel zijn. Het sociaalmaatschappelijk netwerk van de bewoners kan dus intact blijven.
entree
Voorzieningen voor bewoners én buurt
bushalte
ABACUS in zijn omgeving
zorg aan de levendige, prikkelrijke zijde
Op het snijpunt van wegen en gebeurtenissen
De voorzieningen in het gebouw (eetzaal, fysiotherapie en dergelijke) hebben niet alleen een functie voor de bewoners, maar ook voor de buurt. Daardoor neemt het draagvlak voor deze voorzieningen toe, waardoor het kwaliteitsniveau kan toenemen. De plaatsing van het gebouw in de directe nabijheid van openbaarvervoersvoorzieningen versterkt de mobiliteit van de bewoners.
Westerkim (Nieuw-Vennep) Evenals ABACUS staat Westerkim op het snijpunt van wegen en gebeurtenissen. Het bestaat uit de nieuwbouw van 2 woontorens met 65 service-appartementen en renovatie ten behoeve van 21 verpleeg- en 39 verzorgingsplaatsen. De 2 torens zijn nieuwbouw, het rechterdeel van het complex is een bestaand gebouw dat gestript is tot op het casco. Door de plaatsing van een nieuwe gevel is er tussen bestaande bouw en nieuwbouw een eenheid ontstaan. Het complex reageert met zijn ‘modernistisch-brutalistische’ architectuur op de stedenbouwkundige context.
In de praktijk
Ontwerpen in een stedenbouwkundige context
Westerkim, Nieuw-Vennep
Woonzorgcomplex Blokzijl De vormgeving van het woonzorgcomplex in Blokzijl heeft zich geschikt in zijn omgeving. Het wooncomplex is gesitueerd in het levendige centrum van Blokzijl (in directe nabijheid van de sluis, tegenover het beroemde restaurant). Er is zicht op de levendigheid van het toerisme en de buurtsuper is aan de overzijde van de straat. Het ontwerp is tot stand gekomen in nauw overleg met de Commissie beschermd stadsgezicht van Blokzijl waarbij de omgevingsfactoren zeer bepalend waren. In het gebouw zijn moderne en traditionele materialen gebruikt. Het gebouw harmonieert daarmee met zijn omgeving zonder ‘namaak-oud’ te zijn. Woonzorgcomplex, Blokzijl
Het woonzorgcomplex biedt ruimte aan dertig woningen. Verder zijn een recreatiezaal en een zorgpost aanwezig. Externe zorgverleners kunnen een beroep doen op de aanwezige zorgstructuur.
De bebouwing van ABACUS
Openheid voor bewoners en buurt
Het binnenterrein van het ABACUScomplex is ook toegankelijk voor buurtbewoners. Aan deze binnenkant – en op de begane grond – zijn ook de collectieve, algemeen toegankelijke voorzieningen (café, kapper, et cetera) geplaatst. Deze voorzieningen zijn zowel van buiten – voor de buurt – als van binnen – voor de bewoners – bereikbaar. niveau 4
De gebouwzones zijn plaatselijk voorzien met zogenaamde ‘zachte functies’ die anders ingevuld kunnen worden als de tijd dat vraagt. Bijvoorbeeld door deze zones weer woonfuncties te geven, door te commercialiseren of door ze in eerste instantie niet te realiseren.
niveau 0
niveau 1
niveau 2
niveau 3
Het complex heeft meerdere niveaus. Vanaf het stijgpunt zijn de algemene voorzieningen direct bereikbaar, en vanaf de tweede verdieping is het in principe mogelijk geheel rond te lopen. De activiteiten spelen zich op alle niveaus af (verhoogd maaiveld). Aangezien mobiliteit voorop staat, zijn alle niveaus bereikbaar voor ‘light-cars’ – alles tussen een rollator en een smartcar. Deze kunnen op het dak geparkeerd worden. Gewone auto’s parkeren in de kelder. Met deze voorzieningen neemt Grunstra Architecten Groep ook de toenemende mobiliteit van ouderen serieus.
niveau 5
niveau -1
In de praktijk
Voorzieningen voor iedereen Swaensborch (Monnickendam) Dit woonzorgcomplex van Woonzorg Nederland toont dat het bijeenbrengen van voorzieningen een meerwaarde geeft voor het wooncomplex en de buurt. De woonfunctie (ongeveer honderd appartementen) is ondergebracht op de verdiepingen en op de begane grond zijn andere functies zoals thuiszorg, maatschappelijk werk en een consultatiebureau ondergebracht. Daarnaast zijn er verhuurruimten voor arts, tandarts, fysiotherapie, et cetera. Deze verschillende functies kunnen flexibel ingevuld worden en in de tijd worden aangepast. Bezoekers van de voorzieningen en bewoners ontmoeten elkaar in het vrij toegankelijk openbaar atrium.
Theodotion, Laren
Theodotion (Laren) Verzorgen, verplegen en wonen zijn bij Theodotion onder één dak gebracht. Het is een van de eerste complexen in Nederland waar vrijesectorhuren in het hoogste segment een onderdeel is geworden van een zorg- en verpleegcomplex. Deze nieuwe vorm van wonen bleek zeer populair: voor de 26 beschikbare appartementen waren tientallen aanmeldingen. De vele voorzieningen in het complex, waaronder het restaurant, worden intensief gebruikt, ook door de bewoners van de vrije sectorwoningen en de buurtbewoners. Swaensborch, Monnickendam
Theodotion heeft een lineaire architectuur. Deze borduurt voort op de architectuur van de bestaande gebouwen: lichte roomwitte baksteen, horizontale accenten door middel van doorgaande kozijnen en bakstenen borstweringen. De dakrand heeft aan de kopeinden van het gebouw karakteristieke overstrekken. Door gebruik te maken van de hoekverdraaiing van de twee woonblokken is een vier bouwlagen hoge en door een glasdek overkapte vide gevormd.
De beleving van ABACUS
Een (ge)woon gebouw
Het gebouw is vormgegeven als een stedelijk woonblok met een diversiteit aan sfeergebieden. Uitsneden geven expressie aan het gebouw en markeren de toegangen tot de woningen en het binnenplein. Centraal staat de woonbeleving van de bewoners. Dit uit zich in kleine woonblokken met een herkenbaar woonkarakter, ook voor het ‘verzorgd wonen’. De entree van het zorgcentrum oogt als een entree van een (ge)woon gebouw: een ingangshal die direct toegang biedt tot de verschillende woningen, in plaats van de traditionele oplossing bij verzorgingshuizen van een entreehal met recreatiezaal. Met het scheiden van wonen en zorg zal de architectuur van deze complexen steeds meer gelijkenis gaan vertonen met de architectuur zoals we die kennen van de woningbouw.
Martenahiem, Tzum
Martenahiem (Tzum) Dit woonzorgcentrum is ontworpen in opdracht van Woonzorg Nederland; een grotere corporatie die ambitie toont en het aandurft om in een klein dorpje in Friesland een compact woonzorgcomplex te realiseren. Dit centrum draagt eraan bij dat mensen in hun eigen dorp oud kunnen worden en daardoor hun sociaal-maatschappelijk netwerk kunnen behouden. Het complex bestaat uit twee lineair vormgegeven cirkelbogen die een vloeiende overgang markeren tussen het landschappelijk gebied en de dorpsbebouwing. Er is uitgegaan van een flexibel concept met niet-dragende woningscheidende wanden. Er zijn veel natuurlijke bouwmaterialen in verwerkt en het project is uitgevoerd volgens het Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen.
In de praktijk
Passend in de omgeving Torenhof (Blaricum) De architectuur van het gebouw sluit aan bij de directe omgeving. Typerend voor dit deel van Blaricum is de vrijstaande villabouw op grote eigen kavels: hellende daken, grote overstrekken en het gebruik van baksteen in de sfeer van de jaren ’40 en ’50 van de vorige eeuw. Bij deze bestaande bebouwing is nadrukkelijk aansluiting gezocht. Vanwege de krappe stedenbouwkundige omgeving en het uitzicht is gekozen voor een halfrond bouwvolume met een hoofdentree die naar de hoofdrijweg is gericht. Het gehele complex straalt, in overeenstemming met locatie en doelgroep, een zekere voornaamheid uit.
Torenhof, Blaricum
Prijsvraag Ouderenzorg van Bouwcollege
“De zorg is de grote winnaar” De zorg in Nederland is sterk in beweging. Het aantal ouderen stijgt, waardoor de zorgvraag toeneemt. Daarnaast verandert het karakter van de zorg: van wonen bij de zorg naar zorg bij het wonen. Voor ouderen die niet meer zelfstandig kunnen wonen en afhankelijk zijn van intramurale zorgverstrekkers (zoals verpleeg- en verzorgingshuizen), zullen andere woonzorgcombinaties ontworpen moeten worden die meer recht doen aan de behoeftes, wensen en verwachtingen van deze groep. De Prijsvraag Ouderenzorg legde deze uitdaging voor aan de architecten in Nederland. Ruim zeventig bureaus namen de handschoen op.
De prijsvraag is uitgeschreven door het College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen, of kortweg: het Bouwcollege. Dit orgaan stelt bouwkundige basiskwaliteitseisen voor zorginstellingen vast, adviseert bij bouwplannen, beoordeelt deze plannen en geeft bouwvergunningen af. “De basiskwaliteitseisen beperken zich tot de hoofdlijnen”, zegt mevr. ir. Troost, senior-stafmedewerker bij het Bouwcollege. “Zorginstellingen en architecten hebben dus veel vrijheid om zelf ideeën te ontwikkelen, zeker gezien de veranderingen in de regelgeving. Maar die vrijheid gaat gepaard met verantwoordelijkheid. De kwaliteit van de gebouwde omgeving heeft namelijk invloed op de zorgverlening en het welbevinden van de bewoners.”
Architectonische verdieping Met de prijsvraag ‘Zorg(zame) architectuur: zorg voor wonen, wonen met zorg’ heeft het Bouwcollege architecten uitgedaagd om hun verantwoordelijkheid te nemen. “We nodigden deelnemers uit om een of meerdere gebouwen te ontwerpen voor ouderen die niet meer zelfstandig kunnen functioneren. In die gebouwen moesten meerdere vormen van zorg ondergebracht kunnen worden. We wilden de deelnemers daarbij stimuleren om hypothetisch en theoretisch na te denken over de toekomst van zorgarchitectuur. Dus zonder gehinderd te worden door de belemmeringen van een bestaande opdracht. Het ging ons om een architectonische ‘verdieping’ van de aspecten verschijningsvorm, context en gebruik. Hoe presenteert het gebouw zich? Hoe verhoudt het gebouw zich ten opzichte van zijn omgeving? En: hoe ga je om met flexibiliteit en het spanningsveld tussen individualiteit en gemeenschappelijkheid?”
Grote waardering voor ABACUS-ontwerp Het ABACUS-ontwerp van Grunstra Architecten Groep heeft de derde prijs gewonnen. “De jury had grote waardering voor het vakmanschap. De flexibiliteit en de inwisselbaarheid van functies is zeer vernuftig toegepast in een bijdetijds ontwerp waarbij de menselijke maat goed is toegepast. Het gebouw staat niet op zich, maar gaat de interactie aan met de omliggende wijk”, zegt mevrouw Troost. “Bovendien heeft het ontwerp een grote realiteitswaarde. Het zou mij niet verbazen wanneer het daadwerkelijk uitgevoerd wordt.”
Hoog niveau De uitdaging werd aangegaan door zo’n zeventig ontwerpteams uit het hele land. “De inzendingen waren zeer divers van karakter en verreweg de meeste waren van hoog niveau”, vat mevrouw Troost samen. “Een aantal inzendingen had een futuristische inslag. De praktische waarde daarvan is op dit moment niet zo groot, maar ze bieden wel bruikbare elementen om de zorg vanuit een ander perspectief te benaderen. Veel inzendingen waren echter praktischer van aard. Sommige daarvan zijn zelfs zonder veel aanpassingen direct toe te passen. Sterker nog – één van de prijsvraaginzendingen is nu al als bouwaanvraag ingediend.”
Geestelijke rijkdom
Mevrouw ir. B. Troost, Senior-stafmedewerker bij het Bouwcollege
Hoewel er een eerste, tweede en derde prijs is toegekend, is de precieze samenstelling van het podium eigenlijk minder interessant, vindt mevrouw Troost. “De grote winnaar is de zorg. Er hebben meer dan driehonderd experts wekenlang nagedacht over fundamentele aspecten van architectuur voor wonen en zorg. Uit de verschillende inzendingen komt naar voren dat het mogelijk is veel efficiënter en flexibeler met de beschikbare ruimte om te gaan dan tot dusver is gedaan. Ik ben ervan overtuigd dat deze geestelijke rijkdom aan ideeën zich de komende jaren zal vertalen in concrete uitwerkingen.”
Het Bouwcollege werkt aan een uitgave waarin themagewijs de hoofdlijnen van de inzendingen worden besproken. Deze uitgave is begin volgend jaar gereed. Meer hierover kunt u te zijner tijd lezen op www.bouwcollege.nl.
Wat leest u in de volgende ARCHEtype? Deze ARCHEtype is grotendeels gewijd aan de visie van Grunstra Architecten Groep op het ontwerpen voor bijzondere doelgroepen, zoals ouderen en fysiek en verstandelijk gehandicapten. U heeft kunnen lezen over de visie van het bureau en over de uitwerking daarvan in de praktijk. Maar Grunstra Architecten Groep doet (veel) meer. In voorgaande ARCHEtypes heeft u kunnen lezen over onze ontwerpen voor scholen, brandweerkazernes, woongebouwen, bouwbedrijven en zelfs een snackbar.
Parkzicht, Den Helder
And the winner is… Het ABACUS-ontwerp is zeker niet het enige prijswinnende ontwerp van Grunstra Architecten Groep. Ook in andere competities komt het bureau goed uit de bus. Zo wonnen we onlangs prijsvragen voor het ontwerp van een flexibel woonzorgcomplex in Enschede en voor een wooncomplex in Den Helder. In de volgende ARCHEtype gaan we dieper op beide prijsvragen in. U leest onder meer een interview met opdrachtgever Gerrit Seegers van Woningstichting Den Helder. Hij vertelt hoe hij aankijkt tegen de ontwikkelingen in de zorg, de effecten daarvan op architectuur en de invulling die Grunstra Architecten Groep daaraan geeft.
Ook in de komende ARCHEtype zal er weer volop aandacht zijn voor de verscheidenheid van het bureau. U leest in ARCHEtype 5 onder meer over het ontwerp van een wooncomplex in Den Helder, een woonzorgcomplex in Enschede, een school in Dokkum en het spraakmakende hoofdkantoor van de Friesland Bank in Leeuwarden.
Driemaal is scheepsrecht voor het Dockinga College in Dokkum Het Dockingacollege in Dokkum: van voorbereidend beroepsonderwijs tot en met het gymnasium. Onlangs werd de derde en laatste fase van de herhuisvesting van deze school afgerond. Grunstra Architecten Groep tekende voor het ontwerp van alle drie fasen: de nieuwbouw voor de ondersteunende diensten en de directie, de VMBO-afdeling en de onderwijseenheid voor de bovenbouw van havo en vwo en de muziekschool. In de komende ARCHEtype kijken we terug op het proces tot dusver.
Tussen Florence en Leeuwarden Onlangs is de nieuwbouw van het hoofdkantoor van de Friesland Bank voltooid. Blikvanger van dit complex, dat ontwikkeld is door de samenwerkende architectenbureaus van Tilburg en partners Rotterdam en Grunstra Architecten Groep, is de opzienbarende glazen koepel die Leeuwarden een prachtige skyline heeft gegeven. Niet zelden wordt de vergelijking gemaakt met de Dom van Florence met zijn koepel van Brunelleschi. Het ontwerp is zelfs dermate spraakmakend dat het voor het Fries Architectuur Centrum en de Provinsje Fryslân de voor de hand liggende locatie was om de ‘Vredeman de Vries Prijs voor Architectuur 2002’ uit te reiken. Aangezien de nieuwbouw van de Friesland Bank pas in 2003 werd afgerond, kon het nu nog niet in de prijzen vallen. Gezien de reacties van de aanwezigen zal het ontwerp over twee jaar bij de volgende prijsuitreiking echter zeker tot de kanshebbers behoren. In de volgende ARCHEtype is ruimschoots aandacht voor dit unieke project.
epytEHCRA Algemeen
Vestiging Bolsward
Vestiging Heerenveen
Vestiging Leeuwarden
Vestiging Witmarsum
Burger Grunstra Architecten Adviseurs Alkmaar
. www.grunstra.nl .
[email protected]
Skilwyk - Bolsward
Turfschip Heerenveen
Schrans Leeuwarden
Van Aylvaweg Witmarsum
Hertog Aalbrechtweg Alkmaar
Postadres Postbus Bolsward
Postadres Postbus Heerenveen
Postadres Postbus Leeuwarden
Postadres Postbus Witmarsum
Postadres Hertog Aalbrechtweg Alkmaar
. [] . []
. [] . []
. [] . []
. [] . []
. [] . [] .
[email protected]
dizain groningen 2003
ruutcetihcra eredleh ,nëeedi eredleH ANB peorG netcetihcrA artsnurG
