Archeologische vondst behouden voor nageslacht

VO ORJAA R 2 0 1 2

Inlichtingen: NSTT Postadres: Postbus 483, 2700 AL ZOETERMEER

Archeologische vondst behouden voor nageslacht Kouwenberg Infra BV takelt oude brouwersoven op

Bezoekadres: Zilverstraat 69, 2718 RP ZOETERMEER Telefoon (+31) 079 3 252 260 Fax (+31) 079 3 252 293 E-mail [email protected] Website www.nstt.nl

Hierdoor kon de oven in zijn geheel zonder enige schade gelicht worden. Deze techniek is door ons ook gebruikt om een gedeelte van een oude stadsmuur te lichten.” Bekisting Nadat de open front avegaar boringen zijn uitgevoerd, is er een stalen bekisting met hijsconstructie om de oven geplaatst. Deze stalen bekisting zorgt ervoor dat de oven niet uit elkaar valt tijdens het lichten en tijdens de opslag. Lichten De Liebherr LTM 1250 kraan van Van Grinsven Kraanverhuur, had geen enkele moeite met het lichten van dit bijzondere kunstwerk. Onder grote belangstelling werd het geheel naar boven gehaald en klaar gemaakt voor transport, dat tevens door Van Grinsven werd verzorgd.

In dit nummer:  Archeologische vondst behouden voor nageslacht  Detecteren zonder graven: veelbelovend met verbeterpunten  Operatie Europaboulevard Amsterdam  Actieve leden gezocht  Uw project/innovatie in de NSTT Nieuwsbrief?  Lancering www.groothinderonderzoek.nl  Call for papers ISTT No-Dig 2012, Sao Paulo  NSTT Jaarboek 2011/2012 nabestellen

Op het terrein waar gemeente Arnhem de komende jaren het Kenniscluster wil laten verrijzen, zijn verschillende archeologische vondsten gedaan. Er is onder andere een oven opgegraven die werd gebruikt bij het brouwen van bier. De oven, die dateert uit de zestiende of zeventiende eeuw, werd eind augustus blootgelegd tijdens archeologisch onderzoek. Om ervoor te zorgen dat de oven bewaard blijft voor het nageslacht, werd aan Kouwenberg Infra BV gevraagd de brouwersoven in zijn geheel te lichten.

Opslag De gemeente Arnhem heeft Kouwenberg Infra gevraagd om de oven en een stuk van de oude stadsmuur op te slaan op een goede en deugdelijke plek, zodat deze geprepareerd en over ongeveer een jaar herplaatst kunnen worden in het Kenniscluster dat dan gereed is.

Open front avegaar boring Om ervoor te zorgen dat de brouwersoven in zijn geheel gelicht kan worden, zijn er door middel van 9 open front avegaar boringen stalen buizen met een diameter van 300 mm onder de brouwersoven geboord. De boringen zijn parallel aan elkaar uitgevoerd. Stefan Kouwenberg vertelt: “De techniek is uitermate geschikt voor dit soort precisiewerk.

 NSTT No-Dig Dag 2012  Actieve leden  Agenda

1

NIEUWS BRIE F

Detecteren zonder graven: veelbelovend met verbeterpunten MET INNOVATIEVE TECHNIEKEN, ZOALS GRONDRADAR EN RADIODETECTIE, KUNNEN ONDERGRONDSE OBJECTEN WORDEN OPGESPOORD MET METINGEN VANAF HET GRONDOPPERVLAK. DAARMEE KAN GRAAFOVERLAST VOORKOMEN WORDEN. CORRECTE DETECTIE VAN KABELS EN LEIDINGEN VEREIST INZICHT IN HET GEBRUIK VAN DE APPARATUUR EN SPECIFIEKE PRAKTIJKKENNIS OVER VERSCHILLENDE TYPEN KABELS EN LEIDINGEN EN DE LIGGING ERVAN. BOVENDIEN IS HET KUNNEN INTERPRETEREN VAN DE GEGEVENS VAN GROOT BELANG.

Ook detecteren sommige bedrijven veel kabels en leidingen die er niet blijken te zijn. Er bestaat bovendien een grote variatie tussen de bedrijven in aanpak en het behaalde resultaat. Geconcludeerd wordt dat verbeteringen wenselijk en mogelijk zijn.

Het platform Kabels en Leidingen van het COB heeft zowel de innovatieve technieken als het gebruik ervan door detectiebedrijven nader onderzocht. Dit onderzoek is in twee fasen uitgevoerd. In Fase I werden bestaande methoden geïnventariseerd en geanalyseerd. Daaruit kwam onder meer naar voren dat de deskundigheid en ervaring van degene die de techniek toepast van grote invloed zijn. Die uitkomsten vormden de basis voor Fase II, waarin detectiebedrijven een praktijktest hebben uitgevoerd. In de zomer van 2011 verscheen hiervan de eindrapportage.

Aanbevelingen Detectiebedrijven is aanbevolen de kwaliteit over de breedte te verbeteren om hiermee de geconstateerde grote verschillen in werkwijze en resultaten te verkleinen. Beheerders van kabels en leidingen en gebiedsbeheerders kunnen ook bijdragen aan verdere professionalisering van de sector. Hen wordt onder andere aanbevolen om zoveel mogelijk informatie over de ondergrond te verstrekken bij het uitzetten van detectievraagstukken. Daarnaast kunnen zij werken aan uniformering van aanbestedings- en besteksvoorwaarden.

Gevarieerd resultaat Uit de resultaten van de praktijktest blijkt dat de detectiebedrijven een groot aantal kabels en leidingen kunnen lokaliseren, maar over een beperkte lengte.

Actieve leden gezocht De NSTT is op zoek naar leden die zitting willen nemen in de volgende (deels nieuw op te richten) werkgroepen en commissies:     

Werkgroep Risicobeheersing/Verzekeringen Werkgroep Opleidingen Werkgroep Groot Hinderonderzoek Studiegroep Kwaliteitseisen Kunststof Boorstangen PR-commissie

Vervolg De markt voor innovatieve opsporingstechnieken is nog volop in ontwikkeling en de bedrijven zullen zich inzetten om de resultaten te verbeteren. Naar aanleiding van de aanbevelingen hebben detectiebedrijven speerpunten geformuleerd om aan te werken; tijdens de No-Dig-Dag in oktober 2011 zijn deze gepresenteerd. In COB-verband is onlangs een onderzoek gestart voor het standaardiseren van zowel uitvraag als plan van aanpak. Het onderzoek wordt uitgevoerd aan de hand van een project in de gemeente Utrecht, waar een boortracé op obstakels gecontroleerd moet worden. Het detecteren zal bijdragen aan het verminderen van de projectrisico’s tijdens de uitvoering van de boorwerkzaamheden.

Wilt u een bijdrage leveren aan de ontwikkeling en promotie van sleufloze technieken? U kunt zich aanmelden via het NSTT-secretariaat: Zilverstraat 69 Postbus 483, 2700 AL ZOETERMEER tel. 079 - 3 252 260 fax 079 - 3 252 293 e-mail: [email protected] Meer informatie over deze werkgroepen en commissies kunt u opvragen bij de respectievelijke voorzitters. Het secretariaat verwijst u graag verder.

2

V O O R JA A R 2012

Operatie Europaboulevard Amsterdam Vervanging van de riolering zonder te graven

De Europaboulevard, een drukke verkeersader in het zuidelijke deel van Amsterdam, omzoomd door indrukwekkende rijen bomen, is de entree naar de RAI, maar ook een druk verkeersknooppunt met de Ring. Daarnaast biedt het een parkeermogelijkheid voor bezoekers aan het Amstelpark en de RAI. Door boomwortel-ingroei in het hemelwaterriool werd regenwater slecht afgevoerd, met grote plassen tot gevolg. Waternet, het eerste watercyclusbedrijf van Nederland dat zorgt voor drinkwater, afvalwater en grond- en oppervlaktewater, wilde het hemelwaterriool daarom vervangen. Het riool ligt in de groenstrook tussen rijbaan en parkeerstroken onder de aanwezige bomen. BAM Nelis De Ruiter, met ingang van 1 januari 2012 een samenvoeging van de twee BAM bedrijven Nelis Infra bv en De Ruiter Boringen en Bemalingen, maakte een projectvoorstel om de bestaande rioolleiding d.m.v. pipecracking te vervangen en daarmee de bomen te behouden. Pipecracking maakt het mogelijk om gas, water en rioolleidingen met behoud of vergroting van diameter te vervangen zonder sleuf te graven. Naast het behoud van de bomen kende het projectvoorstel nog andere voordelen. Het karwei kon in korte tijd ge-

klaard worden zonder veel verkeershinder. “Normaal vraagt een dergelijk project, inclusief de vergunningaanvragen, een voorbereidingstijd van twee jaar”, zegt Connie van der Meer van BAM Nelis De Ruiter.“Nu konden we het in versneld tempo voorbereiden en uitvoeren. Daarnaast is dit een financieel aantrekkelijke en duurzame oplossing, met een aanzienlijke reductie van CO2-uitstoot.” BAM laat bij pipecracking projecten standaard zijn keuze vallen op de TSbuizen van Wavin. Connie van der Meer: “In tegenstelling tot gangbare buizen hebben ze een extra krasvaste binnenen buitenlaag. Deze biedt o.a. bescherming tegen kerfwerking van brokstukken van oude buizen die in de grond achterblijven.”“In Duitsland wordt de Wavin TS-buis al volop toegepast i.v.m. puntbelastingen bij PE buizen door

stenen/puin in de bodem, maar in Nederland gebeurt het nog slechts mondjesmaat”, zegt accountmanager Ernst Klaver van Wavin. “Dit was een van de eerste keren.” Het project is onderscheiden met de NSTT No-Dig Award, de NSTT-prijs voor de ontwikkeling of toepassing van sleufloze technieken. Zowel opdrachtgever Waternet als BAM Nelis De Ruiter verwacht dat de methode in de toekomst vaker zal worden toegepast bij vergelijkbare projecten. Van het project is een film gemaakt, die u kunt bekijken via http://www. nelisinfra.nl/pipe-cracking-europaboulevard-amsterdam

Uw project/innovatie in de NSTT Nieuwsbrief? Heeft u ook een interessant project dat of een innovatie die u graag onder de aandacht van uw mede NSTT-leden wilt brengen? De NSTT PR-commissie is altijd op zoek naar aanvullende kopij. U kunt uw artikel insturen aan het NSTT secretariaat t.a.v. de PR-commissie ([email protected], +31 79 325 22 60).

3

V O O R JA A R 2012

Lancering www.groothinderonderzoek.nl ge, ingewikkelde procedures te maken te krijgen met een moeilijke bewijslast voor de omvang van de schade voor nadeelcompensatie. Maar wellicht kunnen we ook anders en slimmer met het noodzakelijke werk omgaan en schade voorkomen. Kiezen voor aanpakken die minder hinder veroorzaken en daardoor consumenten en detaillisten ook minder hinder opleveren. En niet onbelangrijk: die de maatschappij minder geld kosten.

IEDEREEN HEEFT ER WEL EENS MEE TE MAKEN. VERTRAGING IN HET VERKEER OF EEN ONBEREIKBARE WINKEL VEROORZAAKT DOOR GRAAFWERKZAAMHEDEN IN DE OPENBARE RUIMTE. IN 2010 WERD OP INITIATIEF VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR SLEUFLOZE TECHNIEKEN EN TOEPASSINGEN (NSTT) EN GESPONSORD DOOR BOUWEND NEDERLAND ONDERZOCHT HOE CONSUMENTEN EN DETAILLISTEN DE HINDER DOOR GRAAFWERKZAAMHEDEN ERVAREN. EN HOE ZIJ TEGEN HET ALTERNATIEF VAN SLEUFLOZE TECHNIEKEN AANKIJKEN.

De belangrijkste resultaten van dat onderzoek waren al gepubliceerd in een boekje, dat via de NSTT te verkrijgen is. Maar ze zijn nu ook te vinden op www.groothinderonderzoek.nl. En de website gaat verder! Uit het onderzoek blijkt dat detaillisten en consumenten vaak te weinig beseffen wat de graafwerkzaamheden voor gevolgen hebben. Zo kunnen detaillisten omzetverlies lijden, soms van wel 40 tot 50%, door het wegblijven van

klanten. Daarnaast leidt de noodzaak tot omrijden ten gevolge van wegomleidingen tot extra kosten (in tijd en brandstof). Opvallend is dat relatief weinig detaillisten en consumenten actie ondernemen. Slechts een derde heeft contact met de verantwoordelijke instanties naar aanleiding van de ervaren hinder. De reden daarvoor? Men is onbekend met de mogelijkheid tot het indienen van schadeclaims en men verwacht met lan-

NSTT helpt via www.groothinderonderzoek.nl Via www.groothinderonderzoek.nl wil de NSTT detaillisten en consumenten helpen bij het in kaart brengen van de (potentiële) schade bij (voorgenomen) graafwerkzaamheden en het aanvragen van nadeelcompensatie. Ook wil de NSTT tijdens de planfase helpen bij het aandragen van sleufloze alternatieven, zodat de gemeente of opdrachtgever weloverwogen de keuze tussen traditionele en sleufloze technieken kan maken en om te bevorderen dat de maatschappelijke kosten daarbij ook op een correcte wijze worden meegenomen in de afweging. Helpt u mee? De NSTT wil zich hierbij laten ondersteunen door juristen en adviseurs onder haar leden met verstand van zaken. Heeft u hier interesse in, meldt u dan bij het secretariaat van de NSTT. Daarnaast is het mogelijk om u als lid of partner aan het initiatief te verbinden en ons te helpen bij de maatschappelijke bewustwording dat sleufloze technieken een oplossing kunnen bieden voor het voorkomen van hinder. Samen staan we immers sterker!

Call for papers ISTT No-Dig 2012, Sao Paulo De ISTT nodigt u uit uw samenvatting in te dienen voor de 30e internationale No-Dig Dag 2012 in Sao Paulo. De sluitingsdatum is 20 april. U kunt uw samenvatting rechtstreeks indienen. Meer informatie hierover vindt u

op www.acquacon.com.br/nodig2012/en/papers.php. Stuur uw inzending ook meteen naar het secretariaat van de NSTT ([email protected]). Uw samenvatting wordt dan ook meegenomen in de selectie van onderwerpen voor het programma van onze eigen No-Dig Dag 2012.

4

NIEUWS BRIE F

NSTT Jaarboek 2011/ 2012 nabestellen Onlangs is het NSTT Jaarboek 2011/ 2012 uitgekomen. Met het NSTT Jaarboek beoogt de NSTT sleufloze technieken en de daarbij betrokken partijen breed onder de aandacht van beslissers en betrokkenen in het vakgebied te brengen. De realisatie van het Jaarboek heeft wat langer op zich laten wachten, maar wij zijn blij met het eindresultaat en hopen dat dat ook voor u geldt.   Wij bieden u langs deze weg graag de mogelijkheid om het NSTT-Jaarboek

ook onder uw relaties en medewerkers te verspreiden. U kunt hiervoor gratis aanvullende exemplaren van het NSTT Jaarboek bestellen. Deze actie loopt tot 15 april 2012, dus wees er snel bij! Het enige dat u hoeft te doen, is aan het NSTT-secretariaat ([email protected], +31 79 325 22 60) aangeven hoeveel exemplaren u wenst te ontvangen. Wij zorgen er dan voor dat de jaarboeken zo spoedig mogelijk bij uw bedrijf worden afgeleverd.

NSTT No-Dig Dag 2012: 4 en 5 oktober, Expo Haarlemmermeer

Geacht NSTT-lid, Na een succesvolle NSTT No-Dig Dag 2011 zijn wij nu druk bezig met de voorbereiding van de NSTT No-Dig Dag 2012. Door middel van deze nieuwsbrief willen wij u op de hoogte houden. Met bijzonder groot genoegen nodigen wij u hierbij uit voor de derde editie van de NSTT No-Dig Dag. Net als

in 2011 bieden wij u een tweedaags evenement aan op donderdag 4 oktober en vrijdag 5 oktober 2012.

Wij zullen u door middel van onze nieuwsbrieven op de hoogte houden van de ontwikkelingen. Uiteraard kunt u ons ook volgen via www.no-digdag.nl. Op de website kunt u zich nu ook al aanmelden voor deelname als exposant of bezoeker. Wij verheugen ons er op u op 4 en/of 5 oktober te mogen begroeten. Namens de No-Dig Dag commissie Ane Jutte, voorzitter

Het programma biedt een congres met toonaangevende sprekers, diverse live demonstraties en een boorwedstrijd. Gedurende beide dagen zijn er verschillende exposanten die hun firma, hun producten en hun diensten aan u presenteren.

5

V O O R JA A R 2012

Actieve leden

Automaatlassen (CCI)

BESTUUR

Theo Everaers (Evenco), voorzitter Jelle de Boer (Visser & Smit Hanab), penningmeester Ingrid Meuwissen, waarnemend secretaris Ernest-Jan Achterhuis (ProRail) Jan Hendrik Bouman (Ingenieursbureau Rotterdam) Wout Broere (TU Delft) Ane Jutte (BAM Nelis De Ruiter) Gerrie Robbe (A. Hak Leidingbouw) Sander Schouwenaar (Enexis) Mike Woning (Deltares) Gerard Arends, adviseur NSTT PR-COMMISSIE / REDACTIE NIEUWSBRIEF

Jan Hendrik Bouman (voorzitter), Ingrid Meuwissen, Pieter van Poelje, Harm Snoeren, Alexander de Wagt, Marcel Wagter NSTT NO-DIG DAG-COMMISSIE

Ane Jutte (voorzitter), Jan Hendrik Bouman, George van Halteren, Connie van der Meer, Alexander de Wagt, Anthon Timm (externe ondersteuning) WERKGROEP BOORVLOEISTOFFEN

Wout Broere (voorzitter), Gerard Snikkenburg, Mike Woning © Fluxys

WERKGROEP DIEPTELIGGING

Ernest-Jan Achterhuis (voorzitter), Patricia Ammerlaan, Otto Ballintijn, Wout Broere, Gerrie Robbe, Marcel Wagter, Sieb van der Weide WERKGROEP GROOT HINDERONDERZOEK

Theo Everaers (voorzitter), Jelle de Boer, Mike Woning, Ingrid Meuwissen WERKGROEP SLEUFLOZE LEIDINGRENOVATIE

Ane Jutte (voorzitter), George van Halteren, Jacob Kuit, Hans Post, Sander Schouwenaar STUDIEGROEP KWALITEITSEISEN KUNSTSTOF BOORSTANGEN

Mike Woning (voorzitter), Gerard Arends, Jelle de Boer, W. de Jong, Gerrie Robbe Postadres: Postbus 483, 2700 AL ZOETERMEER

EXTERNE VERTEGENWOORDIGINGEN

GeoBrain / Soil Risk Herziening richtlijn boortechnieken (RWS/DVS) ISTT NEN 3650 Stichting Pipeliner

Mike Woning Ernest-Jan Achterhuis Wout Broere Ernest-Jan Achterhuis Gerard Arends

Bezoekadres: Zilverstraat 69, 2718 RP ZOETERMEER T (+31) 079 3 252 260 F (+31) 079 3 252 293

E [email protected] I www.nstt.nl

www.nstt.nl AG E ND A 21 MAART

BESTUURSVERGADERING

6 JUNI

BESTUURSVERGADERING

1 SEPTEMBER

SLUITINGSDATUM NO-DIG AWARD

12 SEPTEMBER

BESTUURSVERGADERING

4/5 OKTOBER

ALV, NO-DIG DAG EN UITREIKING NO-DIG AWARD

28 NOVEMBER

BESTUURSVERGADERING

VE R S CH I JN IN G SDATA N IE UWS BRIEF MEI, AUGUSTUS, OKTOBER

6