JAARVERSLAG
2011
anssen de ong groep
2
aarverslag 2011
In het kort Netto-omzet
Bedrijfsresultaat
Operationele marge
(EBIT)
€ 357.576
€ 9.865
2,8%
Resultaat na
Nettomarge
Gemiddeld aantal
belastingen
medewerkers
€ 7.310
2,0%
1.395
Activiteiten
Actief in
Vier clusters
Projectontwikkeling,
Nederland,
Projectontwikkeling
bouw,
Oost-Europa,
en Bouw
infrastructuur,
Afrika en het
Infrastructuur
systeembouw
Caribische gebied
Systeembouw Caribbean
(bedragen in duizenden euro’s)
3
anssen de ong groep
Inhoudsopgave In het kort
3
Voorwoord
5
Profiel
6
Vijfjarenoverzicht (cijfers)
10
Bericht van de Raad van Commissarissen
12
Verslag van de Raad van Bestuur
15
Operationele gang van zaken
19 20 28 34 42
Projectontwikkeling en Bouw Infrastructuur Systeembouw Caribbean
Financiële gang van zaken
Omzet en resultaten Financieringsstructuur en balansverhoudingen Vooruitzichten 2012
Jaarrekening 2011
4
Geconsolideerde balans Geconsolideerde winst- en verliesrekening Geconsolideerd kasstroomoverzicht Toelichting Vennootschappelijke balans Vennootschappelijke winst- en verliesrekening
48 48 48 48 49 50 52 53 54 69 70
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
72
Overige gegevens
73
Overzicht deelnemingen
74
aarverslag 2011
Voorwoord Janssen de Jong Groep haalde in 2011 ondanks de slechte marktomstandigheden een omzet van 357,6 miljoen euro en een winst na belasting van 7,3 miljoen euro. Door een mix van slimme maatregelen tonen we veerkracht in economisch uitdagende tijden. De groepsondernemingen gingen door met innoveren en ontwikkelden vernieuwende toepassingen op het gebied van duurzaamheid, zoals de warmtewinmuur, CO2-besparende methoden om wegen aan te leggen en een renovatieconcept dat woningen energiezuiniger maakt. Veel van de groepsondernemingen versterkten hun onderscheidend vermogen door zich te specialiseren in niches, daarin een hoge kwaliteit te bieden en nieuwe product-marktcombinaties te ontwikkelen. Tevens werden steeds vaker projecten volgens het Design, Build and Maintenance-principe aangenomen. Daarnaast richtte Janssen de Jong Groep haar blik nog meer op het buitenland en breidde uit in Afrika en Oost-Europa. We hadden in 2011 veel profijt van het diverse karakter van de groepsondernemingen, die in verschillende sectoren van de bouw en geografisch verspreid actief zijn. Deze strategie is al jaren succesvol gebleken en blijven we ook de komende jaren continueren. Door de decentrale organisatiestructuur is de onderneming wendbaar en kunnen we snel inspelen op ontwikkelingen in de markt. Janssen de Jong Groep is sterk in ketenintegratie. De Groep heeft als voordeel dat zij een totaaloplossing kan realiseren door de combinatie van projectontwikkeling, infra, bouw en systeembouw. Een opdrachtgever kan een complex bouwproject in zijn geheel uitbesteden aan ons bedrijf. Aan de andere kant behouden we de flexibiliteit om ook kleinere projecten aan te nemen. We kiezen voor rendement boven volume en spreiden het risico door een hoge mate van diversiteit van de Groep. In de eerste drie maanden heeft de bedrijfsvoering zowel in Nederland als in de Caribbean geleden onder de slechte weersomstandigheden (kou in Nederland en hevige regenval in het Caribische gebied). Vooral de clusters Infra en Bouw hadden hier last van, maar ook de productie van zand en steenslag in onze mijn op Curaçao ondervond hinder in het begin van het jaar. In een moeilijke markt hebben we ons wederom flexibel getoond en zijn we in staat geweest om veel mooie projecten te realiseren. We zijn alle medewerkers dankbaar voor hun inzet, flexibiliteit en enthousiasme, ook onder deze lastige marktomstandigheden. Ronald Philipse en Pieter van Gulik
5
anssen de ong groep
Profiel Janssen de Jong Groep is als bouwgroep actief in verschillende sectoren van de bouwnijverheid in Nederland, Oost-Europa, Afrika en het Caribische gebied. Janssen de Jong Groep legt daarbij de nadruk op beheersing van het bouwproces en het bieden van totaaloplossingen. Het gaat in alle gevallen om kwalitatief hoogwaardige activiteiten met een bovengemiddeld rendement. Om succesvol te blijven, heeft de Groep continu aandacht voor kwaliteit, creativiteit en innovatie. De ondernemingen binnen de Groep slagen erin om door innovatie in productontwikkeling en geografische spreiding nieuwe nichemarkten aan te boren en daarmee groei en rendement op langere termijn te garanderen. De pijlers waarop de meerjarenstrategie van Janssen de Jong Groep is gebaseerd: het centraal stellen van de medewerker, het versterken en uitbouwen van regionale posities en de ontwikkeling van activiteiten in de periferie van het bouwproces (nichemarkten). Janssen de Jong Groep heeft haar activiteiten gebundeld in vier clusters:
Projectontwikkeling en Bouw Projectontwikkeling en Bouw zijn actief in nieuwbouw, renovatie en onderhoud van woningen, bedrijfshuisvesting en restauratie van het Nederlandse culturele erfgoed. Dat gebeurt zowel vanuit eigen ontwikkeling als in opdracht van derden. In projectontwikkeling heeft Janssen de Jong Groep een naam als specialist op het gebied van bedrijfsverzamelgebouwen en stedelijke herontwikkeling. Voor haar eigen projectontwikkelingsactiviteiten beschikt Janssen de Jong Groep over substantiële grondposities in Nederland en op Curaçao.
6
aarverslag 2011
Infrastructuur Infrastructuur richt zich op het ontwerp, de aanleg en het onderhoud van wegen en kunstwerken (tunnels, bruggen en viaducten) en verzorgt wegmarkeringen en wegmeubilair. De onderneming brengt een aantal specialistische en zeer innovatieve asfaltproducten onder eigen naam op de markt.
Systeembouw De cluster Systeembouw richt zich op geavanceerde systeembouw, modulaire bouw en afbouw. Binnen deze cluster realiseren Remco Ruimtebouw en Hercuton met geavanceerde prefab bouwmethoden in korte tijd grootschalige bedrijfshuisvesting in staal of beton. MAT Afbouw is gespecialiseerd in geluidsisolatie en klimaatoplossingen en brengt deze op de markt onder eigen merken, zoals ComfortPlafond en Coatacoustic. Daarnaast behoort tot deze cluster Hafkon dat aluminium daken produceert en monteert. AfbouwCenter Nederland is een groothandel in afbouwmaterialen. Een deel van de omzet binnen de cluster wordt gerealiseerd in Oost-Europa, Afrika en het Caribische gebied.
Caribbean De ondernemingen in het Caribische gebied zijn actief in wegenbouw, maritieme en civiele betonbouw, woning- en utiliteitsbouw, projectontwikkeling, de winning van grondstoffen en productie van bouwmaterialen. In de eigen mijn op Curaçao worden grondstoffen als kalksteen, kalkzand en fosfaat gewonnen voor zowel de eigen bouwactiviteiten als voor derden. Deze grondstoffen voor de (wegen-)bouw, landbouw, glasindustrie en drinkwaterbedrijven worden bewerkt en deels geëxporteerd. Daarnaast heeft de onderneming een belang van 49% in de luchthaven op Curaçao.
7
anssen de ong groep
Projectontwikkeling en Bouw
Infrastructuur
Systeembouw
Caribbean
8
GROEPSONDERNEMINGEN
KERNACTIVITEITEN
Janssen de Jong Projectontwikkeling
Projectontwikkeling
- Zuidgrond (deelneming 50%)
Verwerven grondposities
Janssen de Jong Bouw Zuid Janssen de Jong Bouw Hengelo
Bouw, onderhoud, renovatie en geluidsisolatie
Koninklijke Woudenberg Ameide - Steenhouwerij Zederik - Repstone - Smederij Tienhoven
Restauratie, renovatie
Janssen de Jong Infra Coldmix De Asfaltfabriek
Aanleg, onderhoud en reconstructie van wegen, aanbrengen wegmarkering, specialistische onderhoudstechnieken, asfaltproductie, productie en aanbrengen van Emulsie Asfalt Betonproducten
Ippel Civiele Betonbouw
Betonrenovatie, betonwerken, realisatie van tunnels, viaducten, bruggen, waterzuiveringen en geluidsschermen
Remco Ruimtebouw - Ocmer (Polen) - Remco Romania (Roemenië) - Remco Afrique
Systeembouw in staal voor bedrijfshuisvesting (hallen)
Hafkon
Aluminium felsdaken, gevels en daken, staalskeletbouw
Hercuton
Systeembouw in beton voor bedrijfshuisvesting (hallen) en kantoren
MAT
Afbouw
AfbouwCenter - AfbouwCenter Mobouw - AfbouwCenter Amsterdam
Handel in afbouwmateriaal
Curaçaose Wegenbouw Maatschappij - Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij - Harbour and Civil Construction Curaçao
Aanleg, onderhoud en reconstructie van wegen, asfaltproductie en civiele beton- en waterbouw
Windward Roads - Saba Roads - Statia Roads
Aanleg, onderhoud en reconstructie van wegen, asfaltproductie en civiele beton- en waterbouw
Mijnmaatschappij Curaçao
Grondstoffen en halffabricaten
Betonindustrie Brievengat
Betonwaren en -productie
Projectontwikkeling - Eigen Woning Plan
Projectontwikkeling
Curaçao Airport Investments (49%)
Curaçao International Airport (HATO)
Albo Aruba
Bouw, onderhoud en renovatie
Arubaanse Wegenbouw Maatschappij
Aanleg, onderhoud en reconstructie van wegen, asfaltproductie en civiele beton- en waterbouw
aarverslag 2011
DOELGROEPEN
WERKGEBIEDEN
KWALITEITEN
Overheden, particulieren, bedrijven en woningcorporaties
Nederland
Marktleider bedrijfsverzamelgebouwen - Stedelijke herontwikkeling
Woningbouw
Nederland
Belangrijke grondposities voor toekomstige woningbouw
Overheden, particulieren, bedrijven, instellingen en woningcorporaties
Nederland
Stedelijke herontwikkeling, groot onderhoud, renovatie en geluidsisolatie van woningen
Overheden, particulieren, bedrijven en instellingen
Nederland
Restauratie tot behoud van Nederlands cultureel erfgoed
Overheden, industriële afnemers en projectontwikkelaars
Zuidoost-Nederland
Sterke regionale oriëntatie - Grootste wegenbouwer van Limburg - Asfaltfabriek - Diverse octrooien op innovatieve asfaltproducten
Overheden en semi-overheden, particulieren en industriële afnemers
Nederland
Specialist in civiele betonbouw en waterbouwkundige werken
Bedrijven en instellingen
Nederland, Polen, Bulgarije, Roemenië, Oekraïne, Afrika en Caribisch gebied
Modulaire systemen - Snelle realisatie Totaalconcepten
Architecten en bouwondernemingen
Nederland
Felsdaken - Gevelbekleding - Staalskeletbouw
Bedrijven en investeerders
Nederland
Modulaire systemen - Snelle realisatie Totaalconcepten - Zelfdragend systeem voor kantoorpand en Loft architectuur
Hoofdaannemers
Nederland
Complexe projecten - Geluidsisolatie Klimaatplafonds
Afbouwbedrijven
Nederland
Levering van een breed assortiment afbouwmaterialen
Overheden, projectontwikkelaars, hoofdaannemers en particulieren
Curaçao, Bonaire
Sterke inbedding in lokale gemeenschap Allround ondernemingen met breed activiteitengamma - Onderdeel van keten aan activiteiten - Asfalt- en betonproductie
Sint-Maarten, Saba, Sint Eustatius Bouwbedrijven en industriële afnemers
Curaçao
Bouwbedrijven/Particulieren
Curaçao
Particulieren
Curaçao
-
Curaçao
Overheden, projectontwikkelaars, hoofdaannemers en particulieren
Aruba
Overheden, projectontwikkelaars, hoofdaannemers en particulieren
Aruba 9
anssen de ong groep
Vijfjarenoverzicht Bedragen in duizenden euro’s tenzij anders vermeld
2010
2009
2008
2007
357.576
379.658
458.606
572.755
546.409
1.
Netto-omzet
2.
Bedrijfs resultaat (ebit)
9.865
14.154
20.968
23.924
25.610
3.
Operationele marge (2. als % van 1.)
2,8%
3,7%
4,6%
4,2%
4,7%
4.
Resultaat na belastingen
7.310
11.025
15.084
18.087
22.085
5.
Nettomarge (4. als % van 1.)
2,0%
2,9%
3,3%
3,2%
4,0%
6.
Afschrijvingen
7.234
8.068
9.856
7.687
6.424
7.
Cashflow
14.544
19.093
24.940
25.774
28.509
8.
Netto-investeringen
5.442
5.557
4.163
11.839
8.520
9.
Eigen vermogen
76.440
82.338
77.917
68.717
56.486
9,6%
13,4%
19,4%
26,3%
39,1%
235.986
238.537
249.875
278.592
254.788
1.395
1.494
1.763
1.833
1.639
1,0
1,1
1,2
1,2
1,2
32,4%
34,5%
31,2%
24,7%
22,2%
1.221.228
1.227.199
1.250.455
1.360.683
1.338.759
10. Rendement eigen vermogen (4. als % van 9.) 11. Balanstotaal 12. Gemiddeld aantal medewerkers 13. Vlottende activa / vlottende passiva 14. Eigen vermogen als % van balanstotaal 15. Werkvoorraad
10
2011
aarverslag 2011
11
anssen de ong groep
Bericht van de Raad van Commissarissen Met genoegen bieden wij u het jaarverslag over 2011 van Janssen de Jong Groep aan, zoals dat is opgemaakt door de Raad van Bestuur en waarvan wij kennis hebben genomen. Het jaarverslag omvat het verslag van de Raad van Bestuur en de jaarrekening. De geconsolideerde balans per 31 december 2011 is erin opgenomen, als ook de geconsolideerde winst- en verliesrekening en het geconsolideerde kasstroomoverzicht van dat boekjaar en de bijbehorende toelichting. Wij hebben kennisgenomen van de jaarrekening en hebben deze besproken met Ernst & Young Accountants. De accountantsverklaring is opgenomen onder de ‘de controleverklaring van de onafhankelijke accountant’. Wij stellen de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor om de jaarrekening goed te keuren. Daarnaast verzoeken wij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders om decharge te verlenen aan de Raad van Bestuur voor het gedurende het boekjaar gevoerde beheer en aan de Raad van Commissarissen voor het daarop gehouden toezicht. De Raad van Commissarissen heeft in het boekjaar vijf maal vergaderd, in aanwezigheid van de Raad van Bestuur. Bij drie van de gecombineerde vergaderingen waren alle commissarissen aanwezig. De Raad van Commissarissen heeft één maal vergaderd zonder dat de Raad van Bestuur daarbij aanwezig was. In die vergadering is het functioneren van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur, zowel als college als per individu, aan de orde gekomen. Behalve het reguliere overleg tussen de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur, hebben de voorzitters van beide raden frequent contact gehad over de gang van zaken en actuele onderwerpen. In elke gecombineerde vergadering heeft de Raad van Commissarissen, naast een specifiek onderwerp, aan de hand van de periodieke rapportages aandacht besteed aan de financiële ontwikkelingen, de operationele gang van zaken, personeelsbeleid en de marktontwikkelingen. Meer specifiek is het strategisch beleid van Janssen de Jong Groep, mede aan de hand van de door de Raad van Bestuur geformuleerde en cijfermatig onderbouwde korte- en middellange termijn doelstellingen, besproken. De jaarcijfers zijn behandeld in een vergadering waarbij de externe accountant, Ernst&Young, aanwezig was en zijn bevindingen over de financiële rapportage presenteerde. Bij de vergadering over integriteit is een mede door de externe auditor, KPMG, opgestelde terug- en vooruitblik aan de orde gekomen. Ook sprak de Raad van Commissarissen met de Raad van Bestuur over de algemene en financiële risico’s van Janssen de Jong Groep, de analyse(methode) betreffende de risico’s per groepsonderneming, de interne beheers- en controlesystemen – waaronder de internal audit - en de manier waarop de risico’s verder kunnen worden beperkt en beheerst. Bij de behandeling van het budget 2012 zijn mede de door de directies onderbouwde plannen van de individuele groepsondernemingen belicht. Verder zijn tijdens de vergaderingen separate notities van de Raad van Bestuur besproken.
12
aarverslag 2011
Janssen de Jong Groep heeft in 2011 de gevolgen van de crisis ondervonden, vooral in Nederland en Oost-Europa. De Nederlandse woningmarkt is verder verslechterd en de markt voor bedrijfshuisvesting stond – ook in Oost-Europa – onder druk. Daarnaast nam de prijsdruk toe op de markt voor infrastructurele projecten waarop in Nederland wordt geopereerd. Dit heeft geresulteerd in vermindering van resultaat en omzet. Doordat er snel is ingespeeld op de veranderingen in de markt heeft, gelet op de omstandigheden, Janssen de Jong Groep goed gepresteerd en een solide resultaat behaald. Dit mede als gevolg van de bewezen strategie om in verschillende sectoren van de bouw werkzaam te zijn en de geografische spreiding van de activiteiten. Tot slot spreken wij graag onze waardering uit jegens de Raad van Bestuur, de directies van de groepsondernemingen en alle medewerkers voor hun grote inzet, die onder de uitdagende marktomstandigheden in hoge mate aan het resultaat van Janssen de Jong Groep heeft bijgedragen.
Son en Breugel, 10 april 2012 Raad van Commissarissen Ir. drs. H.N.J. Smits, voorzitter Drs. A.F. Tulp Ing. E.M. Krul
13
anssen de ong groep
14
aarverslag 2011
Verslag van de Raad van Bestuur Janssen de Jong Groep heeft in 2011 de crisis zeker gevoeld. De groepsondernemingen hebben snel ingespeeld op de ontwikkelingen in de markt, waardoor Janssen de Jong Groep toch een positief resultaat heeft behaald. Maatschappelijk verantwoord Sinds het bestaan van de onderneming zit maatschappelijk verantwoord ondernemen verankerd in de bedrijfsvoering van Janssen de Jong Groep en ondersteunt zij diverse maatschappelijke organisaties. De onderneming is inmiddels ruim vijftig jaar actief in het Caribische gebied. Jaarlijks besteedt Janssen de Jong Groep hier substantiële bedragen aan sociale projecten. Om te zorgen voor een goede besteding van het geld is Stichting Signaal Sosial in het leven geroepen. De stichting besteedt het geld aan de sociale voorzieningen op de Caribische eilanden, zoals hulp aan kinderen, bejaarden, werklozen en lichamelijk of geestelijk gehandicapten. Voorbeelden van projecten zijn renovaties van ouderenwoningen, speciale activiteiten voor kinderen in een tehuis en een rijdende speel-o-theek voor gehandicapte kinderen op Curaçao. Het bedrijf biedt hulp door financiële steun, maar ook door het sturen van containers met gebruikt lesmateriaal en schoolmeubels uit Nederland. Veel medewerkers van de diverse groepsondernemingen nemen actief deel aan maatschappelijke organisaties en veel groepsondernemingen doen aan (sport)sponsoring. Daarnaast hebben medewerkers van Koninklijke Woudenberg huizen gebouwd in Sulawesi en zijn in Zuid-Afrika in samenwerking met Run4Schools trapveldjes van kunstgras aangelegd. Janssen de Jong Projectontwikkeling steunt bij grote projecten een goed doel naar keuze van de opdrachtverlenende gemeente, bijvoorbeeld ouderen- of kinderzorg. Duurzaamheid Duurzaamheid is een harde voorwaarde voor de bedrijfsactiviteiten van alle groepsondernemingen en binnen onze organisatie. De groepsondernemingen kijken maatschappelijk bewust naar innovaties: hoe kunnen deze het milieu ontlasten? MAT Afbouw, Janssen de Jong Projectontwikkeling, Janssen de Jong Bouw en Hercuton zijn actief in het compleet energieneutraal maken van woningen en bedrijfspanden. Janssen de Jong Bouw Hengelo ontwikkelde een warmtewinmuur. Deze zet de warmte van de omgeving om in energie die gebruikt wordt om te koelen en te verwarmen. Janssen de Jong Bouw ontwikkelde het Doos-in-doos renovatieconcept. Door plaatsing van voorzetwanden, comfortplafonds en zwevende vloeren kunnen woningen snel gerenoveerd worden, waardoor ze op het gebied van energieverbruik en geluidsisolatie weer aan de eisen van deze tijd voldoen. Janssen de Jong Infra hergebruikt dakleer als vervanging van bitumen voor het produceren van
15
anssen de ong groep
asfalt, analoog aan de cradle-to-cradle gedachte: afval is een grondstof voor een product. Tevens ontwikkelde Janssen de Jong Infra innovatieve onderhoudstechnieken samen met Coldmix. Hercuton bouwt kantoren die volledig energieneutraal zijn en mogelijk zelfs energie gaan terugleveren. Door warm water uit de grond te halen in de winter kan een constante prettige binnentemperatuur worden gerealiseerd. In de zomer gaat het andersom: dan wordt de warmte aan het kantoor onttrokken en via warmtekrachtkoppeling teruggebracht in de grond. Tevens past Hercuton voor opdrachtgevers en voor haar eigen kantoor dubbel ruimtegebruik toe, door parkeren op het dak mogelijk te maken. Duurzaamheid wordt tevens bereikt door oude panden niet direct af te breken, maar juist te renoveren en moderniseren en milieutechnisch te verbeteren. Dit gebeurde bijvoorbeeld door Janssen de Jong Bouw Zuid bij het Boosten-complex in Maastricht en door MAT Afbouw bij de Koningsvrouwen van Landlust in Amsterdam. De gehele Groep heeft de CO2-uitstoot van haar auto’s aanzienlijk gereduceerd door binnen de daarvoor gestelde CO2-normen te blijven. Het wagenpark werd aanzienlijk vergroend. Integriteit In 2009 is het toen vigerende integriteitsprogramma aangepast, dat vervolgens in 2010 is geïmplementeerd. In 2011 heeft KPMG een audit uitgevoerd naar het integriteits- en compliance programma binnen de Groep en haar ondernemingen, waarbij de conclusie was dat integriteit goed verankerd is op alle niveaus. Gedurende het hele jaar zijn er binnen alle geledingen van het bedrijf bijeenkomsten gehouden en trainingen gegeven op het gebied van integriteit. Dit gebeurde onder andere via dilemmasessies, die zorgen dat er discussies ontstaan over aan integriteit gerelateerde onderwerpen. Janssen de Jong Groep heeft in 2010 beroep aangetekend tegen een opgelegde boete door de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMA). De beroepsprocedure is in 2011 niet afgerond en loopt nog door. Opleiding en ontwikkeling Janssen de Jong Groep investeert in kennis en kunde van medewerkers. De groepsondernemingen bieden diverse vakopleidingen, bedrijfshulpverlening (BHV-)cursussen en opleidingen voor VCA-certificaten aan. Voor het opdoen van managementvaardigheden zijn er interne kader- en managementopleidingen. In 2011 hebben dertig medewerkers hieraan deelgenomen. Jaarlijks evalueert de onderneming de opleidingen, kijkt naar de behoeften in de
16
aarverslag 2011
markt en past dan eventueel het programma aan. Er worden ontwikkelingsplannen opgesteld, zodat medewerkers verder kunnen doorgroeien. Het maximale uit het potentieel van mensen halen is de doelstelling. De loyaliteit en betrokkenheid van medewerkers is groot. Internal audit In 2010 is Janssen de Jong Groep gestart met internal auditing samen met Ernst & Young. Bij een aantal groepsondernemingen heeft in 2011 een internal audit plaatsgevonden. Deze geeft inzicht in eigen handelen, in efficiëntie en risico’s. Tevens gaat de aandacht uit naar certificering binnen de onderneming, bijvoorbeeld ISO en VCA. In 2012 wordt het internal audit-programma verder geïmplementeerd bij de groepsondernemingen. Openbare aanbestedingen Vooral Janssen de Jong Infra, Koninklijke Woudenberg en Janssen de Jong Bouw hebben veel te maken met openbare aanbestedingen. Doordat het aantal opdrachten afneemt en de opdrachtgever regelmatig op de laagste prijs selecteert, wordt regelmatig beneden kostprijs ingeschreven. De genoemde Janssen de Jong bedrijven proberen dit zoveel mogelijk te vermijden door selectief in te schrijven of in te schrijven met alternatieven of op projecten met nieuwe contractvormen. Veiligheid Veiligheid staat standaard op de agenda van werkoverleggen. Elk jaar vinden er bij alle ondernemingen veiligheidsbijeenkomsten plaats. In 2011 zijn er geen zware ongevallen voorgevallen. Alle groepsondernemingen besteden aandacht aan veiligheid in zogeheten toolboxmeetingen en het bedrijfsblad voor medewerkers besteedt periodiek aandacht aan het onderwerp. Gezondheid Het ziekteverzuim bij Janssen de Jong Groep is branchegemiddeld. De onderneming hanteert verschillende instrumenten om het ziekteverzuim verder terug te dringen. Dat doet zij onder andere door het regelmatig aanbieden van Periodiek Arbeids Geneeskundig Onderzoek (PAGO), waarmee zij gezondheidseffecten, knelpunten en arbeidsomstandigheden betreffende het werk in kaart laat brengen. Ook vindt regelmatig (preventief) overleg met de ARBO arts plaats. Janssen de Jong Groep stimuleert het gezondheidsbewustzijn door bij dreigende overbelasting de mogelijkheid tot omscholing via het Loopbaantraject Bouw & Infra aan te bieden en daarmee preventief te werken aan gezondheidseffecten op lange(re) termijn.
17
anssen de ong groep
Diversiteit Bij Janssen de Jong Groep werken medewerkers van alle culturen. Qua nationaliteit is het personeelsbestand zeer divers, ook vanwege de oriëntatie op het Caribische gebied, Oost-Europa en Afrika. Het bedrijf heeft meer mannen dan vrouwen in dienst. Verwachtingen / vooruitblik voor 2012 Naar verwachting zal de omzet in 2012 licht hoger zijn dan in 2011. Ook het rendement zal naar verwachting stijgen ten opzichte van 2011. Alle groepsondernemingen zijn in lijn gebracht met de marktomstandigheden en hebben een stabiele uitgangspositie om in 2012 goed te functioneren. We blijven voornamelijk actief in de niches van de bouwmarkt en blijven investeren in vernieuwing, productontwikkeling en nieuwe product-marktcombinaties. Janssen de Jong Groep probeert weg te blijven van de huidige verdringingsmarkt waarmee vooral Janssen de Jong Infra, KWA en Janssen de Jong Bouw geconfronteerd worden. Het Bouw Informatie Model zullen we verder ontwikkelen, wat een substantiële verbetering van het complete bouwtraject tot gevolg zal hebben. Janssen de Jong Bouw zal zich nog meer richten op Bouwservice en de marketing daarvan, en zich daarmee meer toeleggen op renovatie en onderhoud met het accent op ontzorging van de opdrachtgever. Een aantal groepsondernemingen zal nieuwe oplossingen presenteren voor het renoveren en ombouwen van kantoorpanden tot bijvoorbeeld studentenhuisvesting of appartementencomplexen. Jansen de Jong Infra zal zich nog meer toeleggen op aanleg en onderhoud van asfalt. Janssen de Jong Projectontwikkeling komt met vernieuwende concepten voor betaalbare woningen. Verder verwacht Janssen de Jong Groep veel van de Afrikaanse markt: de aanvragen en offerteportefeuille zijn bij de aanvang van 2012 veelbelovend. Ondanks dat we verwachten dat de markt in 2012 niet optimaal zal zijn, denken we dat we ook in 2012 wederom vele mooie projecten zullen realiseren.
18
aarverslag 2011
Operationele gang van zaken
19
anssen de ong groep
Projectontwikkeling en Bouw De bedrijven in de cluster Projectontwikkeling en Bouw waren alle drie afzonderlijk winstgevend. Daarbij innoveert Koninklijke Woudenberg de restauratiebranche door met behulp van 3D-technologie oude beelden in te scannen om vervolgens met robottechniek een replica te maken. Nieuwe technologie helpt zo om oude schoonheid in ere te herstellen.
20
aarverslag 2011
Janssen de Jong Projectontwikkeling Janssen de Jong Projectontwikkeling sloot 2011 af met een positief resultaat. Het bedrijf nam in 2011 deel aan diverse prijsvragen, waarvan er drie zijn gewonnen. Een eerdere prijsvraag betrof de bouw van een ‘Frisse’ Brede School in Amsterdam Zuidoost met daarboven dertig appartementen. ‘Fris’ staat hier voor de grote aandacht voor een gezond binnenklimaat. Ook is veel aandacht geschonken aan duurzaamheid via een ‘groene’ energievoorziening door de installatie van zonnepanelen op het dak. De school en appartementen zijn samen met Janssen de Jong Bouw gerealiseerd; inmiddels zijn vrijwel alle appartementen verkocht.
boven: Janssen de Jong Projectontwikkeling, Kloosterhof te Bavel
In Amstelveen is een kantoor gerealiseerd van 2.500 m2, waarvan bij oplevering 90% is verhuurd. De locatie is gelegen nabij het Stadshart Amstelveen. Het gebouw heeft een eigen parkeergarage en naast het kantoor zijn 24 woningen gerealiseerd. Projectontwikkeling won de opdracht via een prijsvraag van de gemeente Amstelveen. Begin 2011 startte de grootste herstructurering in Tilburg van de wijk Groeseind. De woningstichtingen WonenBreburg en Tiwos gaven de opdracht om 800 woningen te slopen en in dit gebied 800 nieuwe woningen te bouwen. Janssen de Jong Projectontwikkeling ontwikkelde de helft van dit project. Eind 2011 zijn de eerste honderd woningen opgeleverd. Voor een appartementengebouw dat door ons is opgeleverd kende de gemeente Tilburg de Duurzaamheidsprijs toe. Kenmerkend voor de huidige markt is dat de gemiddelde projectomvang afneemt. Janssen de Jong Projectontwikkeling heeft daar in 2011 goed op ingespeeld door te starten met de bouw van woningen in onder andere Gronsveld, Bocholtz, Maasbree, Zeddam, ’s Heerenberg, Delden, Bavel, Budel, Eindhoven, Nederweert en Gouda. In Schijndel won Janssen de Jong Projectontwikkeling in 2010 drie prijsvragen. Eén daarvan, twintig patiobungalows in het plangebied De Rietbeemd, wordt met participatie van geïnteresseerden ontwikkeld. Door deze deelname van particulieren is zelfs het oorspronkelijke bestemmingsplan door de gemeente aangepast.
21
anssen de ong groep
Vooruitzichten 2012 Voor 2012 staat de realisatie van een aantal bedrijfsverzamelgebouwen op de planning, onder meer in Delft, Losser, Nootdorp, Uithoorn en Zoetermeer. Begin 2012 is een overeenkomst getekend voor de realisatie van 231 woningen in Driebergen. De woningen zijn zo ontwikkeld dat ze zeer energiezuinig zijn. Naar verwachting zal de realisatie starten in de tweede helft van 2012. Janssen de Jong Bouw Hengelo is de bouwkundig aannemer van de woningen. Janssen de Jong Projectontwikkeling verwacht in 2012 een iets hogere omzet te realiseren met een positief resultaat en het vermogensbeslag verder naar beneden te brengen.
Janssen de Jong Bouw Terwijl de bouw van nieuwe woningen achterblijft, neemt het werk in woningrenovatie en -onderhoud toe. Daarom legde Janssen de Jong Bouw zich in 2011 sterker toe op Bouwservice. Met Bouwservice biedt Janssen de Jong Bouw met name aan woningbouwverenigingen extra dienstverlening bij renovatie en onderhoud. Dit vereist allround vakmensen die goed communiceren met huurders. Janssen de Jong Bouw werkt steeds vaker met het Bouw Informatie Model (BIM). BIM is een informatiemodel dat een gebouw of constructie en alle informatie daarover geïntegreerd vastlegt. Het model laat zien of alle onderdelen in het ontwerp passend zijn, hetgeen de faalkosten sterk reduceert. Ook kunnen leveranciers van onderdelen van het project worden aangesloten, waardoor duidelijk wordt of producten van toeleveranciers passend zijn. BIM verbetert de ketenintegratie en de planning van bouwprojecten. Met BIM kunnen (potentiële) klanten virtueel door het gebouw lopen, waardoor zij een beter beeld krijgen van het project. De synergie tussen de Janssen de Jong Groep bedrijven blijkt treffend uit de gezamenlijke deelname aan prijsvragen voor diverse scholen en multifunctionele centra. Projectontwikkeling schrijft in op de prijsvraag, Janssen de Jong Bouw is
22
bouwkundig aannemer, Hercuton schrijft in voor de betonbouw, Infra voor de omgeving rond het project en MAT Afbouw op de binnenafbouw.
Janssen de Jong Bouw Hengelo Janssen de Jong Bouw Hengelo sloot 2011 met winst af. De onderneming legde in 2011 sterker de focus op Design and Build en Design, Build, Finance and Maintenance (DBFM) projecten. Door deze specifieke aanpak waarbij cocreatie centraal staat, neemt het bedrijf zelf een deel van het financiële risico op zich. Zo vond de onderneming voor een kinderdagverblijf in Amsterdam eerst een huurder en vervolgens een belegger. Voor Hotel Apeldoorn vroeg een initiatiefnemer om het plan voor het hotel te ontwikkelen. Bouw Hengelo vond een partij die kamers wilde afnemen. Bouw Hengelo diende op 2 september een octrooiaanvraag in voor een gemetselde warmtewinmuur. Een warmtewinmuur onttrekt warmte aan de omgeving en brengt deze via een warmtepomp terug in huis. Bouw Hengelo ontwikkelde deze techniek samen met de TU Eindhoven. In een betonwand was de warmtewinmuur al eerder toegepast bij een kinderdagverblijf in Amsterdam. Een gemiddeld huishouden bereikt met de warmtewinmuur een substantiële energiebesparing van 45% en kan de extra kosten van de muur binnen zes jaar terugverdienen. Sinds 1,5 jaar werkt Bouw Hengelo met een shortlist van onderaannemers en leveranciers. Bewust kiest de onderneming voor vier à vijf partijen die uitmunten in kwaliteit en planning. Zo houdt Bouw Hengelo het bouwtraject onder controle en kan zij samen met leveranciers en onderaannemers innovatieve oplossingen ontwikkelen. Bouw Hengelo biedt afgestudeerde HTS’ers een traineeship van twee jaar. Zij werken steeds 3/4 jaar als werkvoorbereider, uitvoerder en calculator. Daarna maken zij een definitieve keuze voor de richting waarin zij het beste presteren en waarin ze zelf ook verder willen gaan.
aarverslag 2011
Vooruitzichten 2012 Begin 2012 wordt de Frisse Brede School in Amsterdam opgeleverd. In 2012 begint Bouw Hengelo met de realisatie van een kinderdagverblijf voor Wipsa Kids in Amsterdam. In Utrecht Overvecht wordt gestart met de bouw van 65 woningen. Tevens is de verwachting dat de bouw van Hotel Apeldoorn en Hotel Zutphen in het derde kwartaal zal worden opgestart. De onderneming zal in het nieuwe jaar haar aanbod in renovatie en onderhoud verder verbreden en verdiepen. Zij zal nog intensiever aan de slag gaan met het benaderen van nieuwe markten om de unique selling points (USP’s) van de onderneming onder de aandacht te brengen. Een van de USP’s is onder andere de warmtewinmuur. De interesse, met name bij corporaties, is voldoende aanwezig. Bouwvolume hieruit zal echter niet eerder worden verwacht dan 2013. De verwachting qua omzet en resultaat voor 2012 zal nagenoeg gelijk zijn aan 2011.
Janssen de Jong Bouw Zuid Janssen de Jong Bouw Zuid sloot 2011 winstgevend af. Het afgelopen jaar is een beperkte reorganisatie doorgevoerd om het bedrijf nog beter af te stemmen op de marktsituatie. Meer projecten zijn op eigen kracht binnengehaald. Zo lukte het om bij Estrade-projecten een bouwteamopdracht te verwerven voor de bouw van 51 zorgappartementen in Groesbeek. Het bedrijf kreeg de opdracht door alternatieven en creatieve oplossingen aan te bieden. De bouw van de zorgappartementen start in 2012.
boven: Janssen de Jong Projectontwikkeling,
Een ander aansprekend project betreft Groeseind in Tilburg. Hier is in opdracht van woningbouwcorporatie Wonen Breburg en V.O.F. Groeseind (een combinatie van Wonen Breburg en Janssen de Jong Projectontwikkeling) de realisatie van 73 woningen en 29 appartementen in de Tilburgse wijk Groeseind afgerond. In 2012 start het bedrijf met een volgende fase, de bouw van negentien koopwoningen. Een hoogbouw van 64 appartementen is in voorbereiding. De bouw hiervan zal naar verwachting in het voorjaar van 2013 starten.
Brandmeester te Amstelveen onder: Janssen de Jong Bouw Hengelo, 30 Appartementen en 2 commerciele ruimtes te ‘s Heerenberg
23
anssen de ong groep
De onderneming verbeterde het administratieve proces dat nodig is voor de snelle en efficiënte afhandeling en facturatie van de relatief kleine renovatie- en onderhoudsopdrachten. Vanaf begin 2012 zullen de medewerkers met PDA’s op pad gaan en de administratie ter plekke regelen. Zij hebben direct toegang tot een bibliotheek van materialen en een digitale urenregistratie. De online verbinding zorgt ervoor dat de factuur direct na afmelding van de klus kan worden verstuurd. Tevens is een service geïntroduceerd die 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar is voor spoedgevallen. Vooruitzichten 2012 In 2012 zal Janssen de Jong Bouw Zuid zich sterker onderscheiden op de markt door het ontwikkelen van nieuwe product-marktcombinaties. Begin 2012 introduceert de onderneming een nieuw renovatieconcept: de Doos-in-doos-renovatie (Didr). Via dit concept kan zij woningen snel renoveren en verduurzamen door het plaatsen van een compleet nieuwe ‘binnenschil’ in een bestaande ruimte. De binnenschil bestaat uit voorzetwanden, een verlaagd comfortplafond en een zwevende vloer. Het comfortplafond verwarmt de woning in de winter en koelt de woning in de zomer. Het Didr-concept zorgt voor meer wooncomfort en zorgt ervoor dat het energieverbruik aanzienlijk wordt verlaagd. Didr is een snelle methode voor het wegwerken van oude muren en vochtplekken, verbeteren van de isolatie en het verminderen van het contactgeluid. In 2012 zal Janssen de Jong Bouw Zuid haar Bouwservice nog prominenter positioneren. Onder de nieuwe naam OnderhoudPlus zal Janssen de Jong Bouw Zuid zich nog sterker toeleggen op een snelle en gedegen afhandeling van onderhouds- en renovatiewerkzaamheden voor woningbouwcorporaties, zorginstellingen, scholen, verzekeringsmaatschappijen en bedrijven. De onderneming verwacht dat zij in 2012 nog te maken heeft met een stagnerende markt voor de woningbouw. Desondanks rekent zij erop het jaar positief af te sluiten, mede vanwege de nieuwe concepten die zij in de markt zal zetten en de focus op onderhoud en service.
Koninklijke Woudenberg Ameide Koninklijke Woudenberg Ameide sloot het jaar af met winst. De grote opdracht ‘restauratie van daken en gevels van het nieuwe Rijksmuseum’ werd begin 2011 afgerond. Het bedrijf restaureerde het Musis Sacrum in Arnhem en een vijftigtal monumenten in Museumpark Oriëntalis, Heilig Landstichting. In Leiden zijn de gevels en daken van Museum Volkenkunde aangepakt en op Schouwen-Duiveland zijn de Zuid- en Noordhavenpoort te Zierikzee gerestaureerd. In heel Nederland zijn 23 kerken en torens gerestaureerd. Het bedrijf leverde de tweede fase van de restauratie van de Werfmuren in Utrecht op. Woudenberg Service & Onderhoud heeft onderhoud uitgevoerd aan monumentale woonhuizen, kerken en molens. Op landgoed Clingendael te Den Haag is de monumentale Springerbrug gereconstrueerd. Steenhouwerij Zederik restaureerde 400 graven op een monumentale begraafplaats te Leeuwarden. Hoewel de restauratie een traditionele branche is, maken Koninklijke Woudenberg en haar dochters gebruik van innovatieve technieken. Als enige in Nederland worden met 3D-scan- en robottechnologie beelden ingescand om vervolgens een replica te maken. Op basis van de scan gaat de robot aan de slag met de eerste profilering. De beeldhouwer draagt zorg voor verfijning en detaillering. Het afgelopen jaar zijn meer dan tien beelden op deze manier geproduceerd. Steenhouwerij Zederik realiseerde onder meer manshoge replica’s voor het nieuwe Rijksmuseum en de Remonstrantse Kerk in Rotterdam. Repstone, gespecialiseerd in betonrestauratie van jonge en industriële gebouwen en monumenten, is uitgegroeid tot een bedrijf van twintig personen. Betonrestauratiewerkzaamheden zijn uitgevoerd aan de ‘De Gruyterfabriek’ te ’s-Hertogenbosch en het Groothandelsgebouw te Rotterdam. In Krimpen aan de Lek zijn vijf monumentale objecten op een begraafplaats gerestaureerd. Hoewel de gerealiseerde hoeveelheid werk ongeveer gelijk is gebleven, hebben de economische
24
aarverslag 2011
omstandigheden vooral hun uitwerking op het prijsniveau. De laagste prijs is over het algemeen het criterium dat de gunning bepaalt. Koninklijke Woudenberg behaalde in 2011 het ISO 14001-milieucertificaat dat geïntegreerd is in haar managementsysteem tezamen met ERB, ISO 9001 en VCA**. De organisatie verwacht in 2012 het certificaat op niveau trede 3 van de prestatieladder MVO op basis van ISO 26000 te behalen. Vooruitzichten 2012 Een langlopend project dat in 2012 wordt afgerond is de restauratie van het Stoomgemaal in Medemblik. Dit is een project dat via een ‘design & construct’ aanpak wordt gerealiseerd. Medio 2012 zal Koninklijke Woudenberg de restauratie van de gevels en daken van het Museum voor Volkenkunde in Leiden afronden. In minder dan een jaar dient de hele buitenzijde van het museum te worden gerestaureerd, waarbij overlast voor gebruiker en bezoekers tot een minimum wordt beperkt. Naast deze grote projecten zijn vele kleinere projecten onderhanden. Door het ontbreken van grootschalige projecten verwacht Koninklijke Woudenberg in 2012 iets minder omzet te behalen met een positief resultaat. Voor het uitvoeren van restauratiewerkzaamheden blijven hoogopgeleide vakmensen nodig, waarvoor het bedrijf relatief veel moet investeren in opleidingen. Koninklijke Woudenberg kiest ook in deze marktsituatie, rekening houdend met hoge opleidingskosten en lange opleidingsduur, voor continuïteit in het medewerkersbestand. boven: Koninklijke Woudenberg Ameide, Rijksmuseum te Amsterdam onder: Koninklijke Woudenberg Ameide, Noord- en Zuidhavenpoort in Zierikzee
25
anssen de ong groep
26
aarverslag 2011
Als het gaat om energie en klimaat
Frisse Brede School in Amsterdam Zuidoost Groepsonderneming: Janssen de Jong Projectontwikkeling en Janssen de Jong Bouw Hengelo Werkzaamheden: Bouw Frisse Brede School en revitalisatie van de omgeving door de bouw van circa 30 appartementen Opdrachtgever: Stichting Bijzonderwijs en stadsdeel Zuidoost Plaats: Amsterdam Zuidoost Oplevering: Q1 2012 In opdracht van Stichting Bijzonderwijs en stadsdeel Zuidoost van de gemeente Amsterdam is Het Klaverblad ontwikkeld, een combinatie van een school- en woongebouw. Het project is door het ministerie van I&M geselecteerd als één van haar vijftien UKP-NESK-projecten (Unieke Kansen Programma, Naar Energieneutrale Scholen en Kantoren). Daarmee is Het Klaverblad één van de projecten waarmee het ministerie wil leren van technische, procesmatige en financiële ervaringen met zeer energiezuinig bouwen. De duurzame basisschool Het Klaverblad is ontworpen als een ‘frisse’ school. Dat wil zeggen dat bij het ontwerp van de school uitgebreid aandacht uitging naar de thema’s energie, luchtkwaliteit en thermisch, akoestisch en visueel comfort. Dit naast gebruikelijke thema’s als functionaliteit, levensduurkosten en gebruiksgemak. Zo is Het Klaverblad voorzien van een innovatief ventilatiesysteem (lage druk) en zonnepanelen. Het gezonde binnenklimaat van de school heeft een positief effect op de gezondheid, leerprestaties en functioneren van leerlingen en onderwijzend personeel. Janssen de Jong Projectontwikkeling heeft door haar integrale ontwerpbenadering van binnenklimaat, ventilatie, gebouwschil en licht een hoog ambitieniveau bereikt, zonder meerkosten ten opzichte van het normbudget voor een ‘traditioneel ontwerp’.
“De aanbieding van Janssen de Jong Groep op de prijsvraag voor basisschool Klaverblad was behalve op het ontwerp ook uitstekend op het punt van luchtkwaliteit en energieverbruik. Bovendien werd het allemaal gerealiseerd voor de normvergoeding die geldt voor basisscholen. De keuze voor deze aanbieding was daarom snel gemaakt. Goede luchtkwaliteit is immers van directe invloed op de leerprestaties van een kind. Janssen de Jong Groep heeft dit goed begrepen. Ik ben trots op deze leeromgeving voor onze kinderen.” Muriel Dalgliesh, wethouder Onderwijs, Amsterdam Zuidoost 27
anssen de ong groep
Infrastructuur Voor de cluster Infrastructuur was 2011 het jaar van de keuzes. Infrastructuur is zich meer gaan toeleggen op specialistische onderhoudstechnieken en is blijven innoveren: een aantal nieuwe asfaltproducten is op de markt gebracht. Ippel heeft in 2011 het productenpakket voor civiele betonbouw verder verbreed.
28
aarverslag 2011
Janssen de Jong Infra Janssen de Jong Infra sloot het jaar qua resultaat teleurstellend af. Voor de onderneming was 2011 het jaar van de keuzes. Helaas heeft het bedrijf moeten overgaan tot een derde reorganisatie om de bedrijfsomvang aan de marktsituatie aan te passen. Daarvoor is afscheid genomen van dertig medewerkers. Voor hen is een goede sociale regeling getroffen. Bovendien is het kantoor in Horst gesloten. De meeste stafmedewerkers konden op andere vestigingen te werk gesteld worden. De kosten van de reorganisatie zijn in zijn geheel in 2011 genomen. Het resultaat van alle opgeleverde werken was per saldo positief. boven: Janssen de Jong Infra, Renovatie deklaag provinciale weg N264
In 2011 maakte de onderneming de strategische keuze om zich te profileren als verhardingsspecialist. Zij voert vooral werken uit waarin bitumineuze producten zijn opgenomen: asfaltbeton of emulsieasfaltbeton met De Asfaltfabriek, respectievelijk Coldmix. Asfaltfabriek Roermond is hernoemd tot De Asfaltfabriek (DAF) en heeft een nieuwe huisstijl gekregen. DAF produceert en levert niet alleen asfalt, maar verwerkt het ook en doet eind- en oplevercontroles. Als gevolg van een nieuwe huisstijl en de toegevoegde waarde van haar dienstverlening is de leverantie van asfalt aan derden aanzienlijk gestegen. Een belangrijk project was het groot variabel onderhoud in Limburg, waarvoor alle rijkswegen in Limburg zijn aangepakt. Dit is een werk van in totaal 35.000 ton asfalt. Het project begon in augustus 2011 en loopt door tot in 2012. Een ander groot project was de aanpak van de brug over de Maas bij Wessem. Een kortere uitvoeringstijd dan de concurrentie was de reden dat Infra deze opdracht won. Innovatief en duurzaam was Infra in 2011 met de ontwikkeling en toepassing van nieuwe asfaltsoorten ZOEAB+ en EAB+. ZOEAB+ is een rafelingcorrigerende maatregel voor ZOAB. Dit ZOEAB+ kun je op ernstiger gerafeld ZOAB aanleggen dan voorheen en onder slechtere weersomstandigheden. Dit type asfalt is na het aanbrengen in een half uur
29
anssen de ong groep
al berijdbaar en is daarmee ook in binnenstedelijke omgevingen zeer goed toepasbaar. Daarnaast wordt er Bitumen Substitutie Asfalt (BSA), geproduceerd en verwerkt. Dit is asfalt dat geen nieuw bitumen meer bevat, aangezien dit is vervangen door bitumen uit oud asfalt en uit dakleergranulaat. De onderneming is voor 90% van haar opdrachten afhankelijk van de overheid. Doordat de overheid bezuinigt, wordt de hoeveelheid werk minder en daalt het prijsniveau enorm. Daarom positioneert het bedrijf zich meer en meer tot specialist in asfaltwerk. Een aantal projecten is aangenomen via het design and construct concept. In Limburg gebeurde dit voor de Rotonde Mussenberg. Deze is in tien weken ontworpen, getekend en uitgevoerd. Tevens zijn de verhardingsconstructies van De Nieuwe Munt, een complex met seniorenwoningen, hier een voorbeeld van.
Ippel Civiele Betonbouw
boven:
Het afgelopen jaar laat de omzet van Ippel Civiele Betonbouw bv (Ippel) continuïteit zien. Het resultaat blijft stabiel. Ippel heeft belangrijke stappen gemaakt voor de groei van de omzet in de komende jaren. Het behalen van het CO2 certificaat niveau 5 vergroot de markt met werken waarop kan worden ingeschreven. Daarnaast profileert Ippel zich op de markt als zelfstandige civiele betonbouwer. Deze twee aspecten zullen er toe leiden dat een verdere groei van de omzet in 2012 gerealiseerd kan worden.
De Asfaltfabriek, Asfaltproductie en kantoren. onder: Coldmix, Deklaagconservering provinciale weg N280 met EAB+
In 2011 zijn eveneens een aantal combinatiewerken uitgevoerd met de Infra regio’s. Naast de N264 in Uden en de Maasbrug in Wessem is de ongelijkvloerse kruising in Roermond hiervan het beste voorbeeld. Door vanaf dag één gezamenlijk op te trekken met Janssen de Jong Infra uit Herten is dit werk een groot succes geworden. Ippel heeft bovendien haar specialisme, onderbouw verkeersportalen, verder uitgebreid. Door de samenwerking met bovenbouwleveranciers en de relaties met vaste klanten verder vorm te
30
aarverslag 2011
geven heeft het bedrijf een aanzienlijk deel van deze onderbouwmarkt in handen gekregen. Ippel zal zich de komende jaren hierin verder ontwikkelen door nog beter in te spelen op de wensen van de klant. Vooruitzichten 2012 In 2012 zal Janssen de Jong Infra zich onder meer richten op het onderhoud van rijks-, provinciale en gemeentelijke wegen, de grotere civiele betonwerken en de meer complexe projecten in Brabant en Limburg. Een van de projecten is een grote kruising in Roermond, samen met zusterbedrijf Ippel. De nadrukkelijke keuze voor asfalt is de juiste gebleken. De Infrarelatiedagen-beurs in Venray in november 2011 was het eerste podium waarop de onderneming haar visie officieel naar buiten bracht. Er was veel waardering en respect van opdrachtgeverszijde. De huidige markt dwingt tot het maken van keuzes. Voor bedrijven die niet kiezen, wordt de keuze gemaakt. De onderneming is sinds jaar en dag sterk in bitumineuze projecten en heeft enorm veel kennis van de producten en de toepassingsmogelijkheden hiervan. Het feit dat diverse innovaties op dit gebied op naam van Janssen de Jong Infra staan getuigt hiervan. Het jaar 2011 heeft Ippel afgesloten met een goedgevulde orderportefeuille voor 2012. Ippel heeft een aantal projecten vergaard waarmee het zich op de diverse marktonderdelen van de civiele betonbouwmarkt kan profileren. Op basis hiervan en dankzij het groeiende onderscheidend vermogen zijn de bedrijven binnen de cluster Infra gematigd positief over 2012.
boven: Janssen de Jong Infra, Nieuwaanleg Rotonde Mussenberg te Roermond onder: Ippel Civiele Betonbouw, Ongelijkvloerse Kruising provinciale weg N280 te Roermond
31
anssen de ong groep
32
aarverslag 2011
Omvangrijk project in het hart van Limburg
Groot onderhoud wegen gemeente Sittard-Geleen
Groepsonderneming: Werkzaamheden: Opdrachtgever: Plaats: Oplevering:
Janssen de Jong Infra in samenwerking met de Asfaltfabriek Groot onderhoud wegen gemeente Sittard-Geleen Gemeente Sittard-Geleen Sittard-Geleen December 2011
Voor het centraal in Limburg gelegen Sittard-Geleen met haar veelzijdige bedrijfsleven zijn goed onderhouden wegen van groot belang. De opdracht voor het groot onderhoud aan de wegen in 2011 is aan Janssen de Jong Infra gegund. De werkzaamheden omvatten, naast het grootschalig asfaltonderhoud, tevens het ontwerpen en realiseren van een kruispunt en de reconstructie van de drukke toegangsweg naar de auto-industrie in Born. De realisatie vond plaats tussen mei en december 2011. Door de duur en omvang van de werkzaamheden had het project een grote impact op de omgeving. Daarom waren planning en een goede afstemming met de omgeving essentieel. Janssen de Jong Infra heeft in nauwe samenwerking met de opdrachtgever het project volgens planning en naar tevredenheid afgerond.
“Het project is, ondanks de aanzienlijke omvang, op tijd opgeleverd. De samenwerking met het bedrijf ervoeren we als prettig. Dit had vooral te maken met een goede afstemming van de geplande werkzaamheden, duidelijke communicatie en intensieve samenwerking. Daardoor konden we ook de inwoners goed informeren over de werkzaamheden. Het onderhoud aan de gemeentelijke wegen is belangrijk, omdat de infrastructuur aan verandering/slijtage onderhevig is. De conditie van de wegen speelt een belangrijke rol bij de bedrijvigheid en economische ontwikkelingen in de gemeente. Een actueel onderhoudsprogramma is daarbij van groot belang.” Egon Bemelmans, projectleider Uitvoering, gemeente Sittard-Geleen, 33
anssen de ong groep
Systeembouw Systeembouw sloot het jaar af met een kleine winst. In Nederland zakte de markt voor stalen bedrijfshallen in, omdat het aanbod van bestaande hallen groot is. Remco Ruimtebouw toonde hier veerkracht door de markt in West-Afrika op te zoeken en daar in een jaar tijd een groot aantal projecten te realiseren. Hercuton verwierf een aantal interessante orders, onder andere een grote opdracht voor een datacenter te Zaltbommel.
34
aarverslag 2011
Remco Ruimtebouw Ook in 2011 heeft Remco Ruimtebouw winst gemaakt. Een duurzame winstgevendheid behalen door spreiding van activiteiten over verschillende landen is het doel. De onderneming wil projecten aannemen met een goed rendement.
boven: Remco Ruimtebouw, Besselink Electro Import BV, Arnhem
Het jaar 2011 stond in het teken van de definitieve doorbraak in Afrika. Nadat het eerste project in september 2010 werd gecontracteerd, volgden in 2011 zeven projecten in Gabon en een project in Nigeria. In Nigeria gaat Remco een cargocentrum van 10.400 m2 bouwen op de luchthaven van een van de grootste vrachtafhandelaars. In Gabon verzorgde de onderneming een uitbreiding en restyling van een houtzagerij van 2.500 m2, een nieuwbouw van een bedrijf in de houtverwerkende industrie van 18.400 m2, een pand voor de stalling van een deel van het overheidswagenpark van 2.000 m2 en voor het leger een bedrijfshal voor het stationeren van materieel van 1.800 m2. Een joint venture van de Gabonese overheid en een beursgenoteerd Indiaas bedrijf ontwikkelde een speciale economische zone van 1.100 hectare. Op dit terrein verrijzen onder andere een politiepost en een brandweerkazerne van de hand van Remco. Inmiddels zijn zo’n 85 projecten in Afrika in verschillende stadia van onderhandeling. Remco ziet veel groei- en ontwikkelpotentieel in Afrika en is een van de weinige Nederlandse bouwbedrijven die daar actief zijn. Onder supervisie van Remco-medewerkers doen enkele tientallen Afrikaanse medewerkers ervaring op met het monteren van bedrijfspanden. Op deze manier doen zij kennis op en maken zij een grotere kans op een duurzame arbeidsrelatie bij een werkgever. Ook in het Caribische gebied breidde de onderneming haar activiteiten sterk uit. Zij is daar onderscheidend door het niveau van advisering van opdrachtgevers bij het ontwikkelproces, de kwaliteit en snelheid van levering. Een aansprekend project was de bouw van een retail en wholesale bouwmaterialendepot van Kooijman van 17.500 m2 op Aruba. Aan de ene kant is dit pand een bouwmarkt en inspiratiecentrum voor consumenten, aan de andere kant een drive through handel van bouwmaterialen voor professionele aannemers. Het is het grootste gelijkvloerse gebouw op de Cariben.
35
anssen de ong groep
Andere opdrachten waren een bedrijfshal van 2.800 m2 op Aruba, en op Curaçao een pand van 4.500 m2 en de renovatie van 5.000 m2 dak. In Nederland is de organisatie aangepast aan de uiterst zwakke marktomstandigheden. Het bedrijf wil geen werk accepteren tegen onacceptabele of zelfs negatieve marges. De Nederlandse moederorganisatie geeft in het buitenland veel vertrouwen, vanwege de naam en faam van Nederland als handelsnatie en door haar solide financiële positie. Buitenlandse dochters afficheren zich als een bedrijf met Nederlandse roots. Het onderscheidend vermogen van het bedrijf is dat het werkt met een concept waarbij de productieplanning, verscheping en montagetijd uiterst nauwkeurig zijn in te schatten. Dit brengt voor opdrachtgevers een lager risicoprofiel met zich mee. Sinds drie jaar is de onderneming vanuit Polen (Ocmer) in Wit-Rusland actief. Er staan inmiddels dertien gebouwen met een oppervlakte van in totaal 25.000 m2. In Polen zijn ongeveer 200 gebouwen geplaatst van in totaal zo’n 720.000 m2. In Roemenië zijn bijna honderd gebouwen geplaatst van in totaal 600.000 m2. Ook in Polen en Roemenië wil Remco verder doorgroeien en van daaruit werk verrichten in Rusland, Wit-Rusland, Bulgarije en Moldavië. Deze landen liggen nog zo’n 20 à 25 jaar achter op ons in welvaartsniveau, dus hebben daardoor veel groei- en ontwikkelpotentieel. Vooruitzichten 2012 De onderneming begint het jaar met een grote aanvragen- en offerteportefeuille. Bovendien zijn veel projecten in een vergevorderd stadium van onderhandeling. In Nederland wordt naar verwachting spoedig een groot project in de automotive sector aan de werkvoorraad toegevoegd. Polen heeft geen recessie gekend en kent een voortdurend gelijkmatige orderaanwas. In Roemenië nadert de mogelijke opdracht voor 15.000 m2 productie- en magazijnruimte voor een producent van relatiegeschenken. Een in 2006 gerealiseerde marsepein- en chocoladefabriek heeft uitbreidingsplannen. Er zijn vergevorderde gesprekken met een aantal producenten van houtvezelcement bouwelementen voor in totaal ruim 50.000 m2 aan nieuwe bedrijfshuisvesting in diverse Russische regio’s. De onderneming stelt calculaties op voor een aantal bedrijfspanden voor een grote bierbrouwerij
36
in de Democratische Republiek Congo. Er zijn gesprekken over de bedrijfshuisvesting voor visverwerkende bedrijven in Senegal en op Cuba. Tevens zijn gesprekken gaande over de ontwikkeling van een business park in Ghana voor bedrijven in de olie- en gasindustrie. In Zambia staan diverse kansrijke offertes uit in de mijnbouw, landbouw en logistiek. In de Caribbean lijken mogelijkheden aanwezig om in de loop van 2012 projecten voor uitvoering in 2013 te verwerven. De uiteindelijke realisatie van voornoemde projecten is sterk afhankelijk van de definitieve financiering en in sommige gevallen van toekenning van subsidies samenhangend met de creatie van werkgelegenheid. Per saldo verwachten de Remco bedrijven in 2012 een groei van de omzet. Het beleid van verdere internationalisering van de onderneming maakt haar minder kwetsbaar voor de aanhoudende economische flauwte in grote delen van Europa. Naar onze overtuiging zal een verdere intensivering van de activiteiten in de nieuwe markten op het Afrikaanse continent de onderneming verder shock proof maken alsmede de basis vormen voor verdere verhoging van omzet en resultaten in de komende jaren.
Hercuton Mede door haar onderscheidend vermogen sloot Hercuton 2011 ondanks de slechte marktomstandigheden winstgevend af. Het bedrijf opereert in een onzekere markt. Marges staan onder druk en de financiering van nieuwbouw, waaronder commercieel vastgoed, verloopt moeizaam. Het behouden van continuïteit vraagt extra inspanning. Hercuton heeft zich daarom nadrukkelijker op duurzame projecten en eindgebruikers gericht. Dit werpt zijn vruchten af. De onderneming realiseert veel nieuwbouw in de logistieke sector en de AGF-branche (aardappelen, groenten en fruit). Ook opdrachtgevers van PGSruimtes (Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen, ruimtes voor de opslag van gevaarlijke stoffen) en datacenters weten Hercuton steeds beter te vinden. Dit komt mede door de integrale aanpak, hoge bouwsnelheid en het product waarmee Hercuton werkt. De kenmerken van beton – degelijk, duurzaam, uitermate brandwerend, inbraakveilig en waardevast – sluiten perfect aan op de eisen in deze sectoren. En door het accumulerend vermogen ontstaat een prettig werkklimaat met minder temperatuurschommelingen.
aarverslag 2011
Duurzaamheid speelde ook in 2011 een grote rol. De duurzame kansenkaart die in 2010 is ontwikkeld, heeft geleid tot een toename van opdrachten met een hoog duurzaamheidsgehalte. Hercuton toont haar maatschappelijke betrokkenheid door regionale ondersteuning van diverse sportclubs, verenigingen en activiteiten. Daarnaast is er in samenwerking met Hitachi Data Systems een fonds ingericht voor een project in Afrika. Vooruitzichten 2012 In 2012 staan er meerdere grootschalige projecten met een hoge duurzaamheidsambitie op de planning, onder meer twee bedrijfsruimtes voor InterSprint en een bedrijfshal voor Martens en Van Oord. Daarnaast start Hercuton in maart 2012 met de bouw van het nieuwe distributiecentrum met hoogwaardig kantoor voor Hitachi Data Systems in Zaltbommel. Hier is – naast de duurzame bouw – ook gekozen voor duurzame installaties. Er zijn meerdere duurzaamheidmaatregelen voorzien waaronder warmte- en koudeopslag, betonkernactivering en zonnecellen op het dak. Meervoudig grondgebruik wordt gerealiseerd door het dak in te richten met meer dan 200 parkeerplaatsen. De oplevering is in de eerste helft van 2013.
Hafkon Hafkon voerde in 2011 ongeveer 120 projecten uit, voornamelijk in de realisatie van kwalitatief hoogwaardige daken in het hogere prijssegment. Als gevolg van de crisis bezuinigen opdrachtgevers daarop, waardoor er relatief weinig projecten op de markt komen. Als gevolg van de marktomstandigheden én een doorgevoerde reorganisatie is het jaar afgesloten met een klein verlies.
boven: Hercuton, Terpstra Muziek te Lijnden onder:
Een belangrijk project was de Sportboulevard in Dordrecht, een combinatie van een ijsbaan, zwembad en sporthal. Hiervoor is een lastig te produceren dak met dubbele krommingen gerealiseerd. De oplevering was begin 2011.
Hafkon, Bakema Toren te Amsterdam
Voor de Afvalstoffendienst in ’s Hertogenbosch realiseerde Hafkon daken voor kantoren, een containeropslaghal, garage/werkplaats en KCA-depot. De beplating die is aangebracht liep op verschillende vlakken diagonaal. De nieuwe huisvesting van de Afvalstoffendienst is door extra maatregelen voor 70% klimaatneutraal opgezet.
37
anssen de ong groep
Voor Sea Life te Scheveningen is een dak gerenoveerd en gedeeltelijk uitgevoerd als mos sedum dak. Dit vangt een deel van het regenwater op en zorgt voor een beter binnenklimaat in het pand. Voor de gemeentewerf Hardenberg (Overijssel) is een energiedak gebouwd. Hiervoor is gebruik gemaakt van een Solardak: de zonnepanelen zijn ingebouwd in de dakplaten. Hafkon is een van de twee bedrijven in Nederland die het Solardak toepast. In Gosport, Hampshire, Groot-Brittannië zijn twee ferryterminals overdekt. Voor het stadskantoor Rijswijk verzorgde het bedrijf de gevelbekleding en terrasafscheidingen met balustrades in een speciale vorm. Hafkon toont veerkracht in de crisis, onder andere door de ontwikkeling van nieuwe producten. Een daarvan is FalZinc, dat de eigenschappen van aluminium combineert met de uitstraling van zink, momenteel een geliefd materiaal van architecten. FalZinc bestaat uit een aluminium basisplaat waarop een zeer dunne afwerking van zink is aangebracht. Een groot voordeel van FalZinc is dat het product in tegenstelling tot het traditionele zink niet hoeft te worden belucht. Zes medewerkers zijn aangenomen die gespecialiseerd zijn in de verwerking van FalZinc daken. In 2011 is het FSC-certificaat voor duurzaam houtgebruik behaald. Vooruitzichten 2012 In juni 2012 start de bouw van een grote overkapping voor het Centraal Station in Utrecht. Dit wordt een meerjarig project, waarvan Prorail de opdrachtgever is. Net als in 2011 zitten er veel potentiële nieuwe opdrachten in de pijplijn.
MAT Afbouw MAT Afbouw sloot 2011 met winst af. De activiteiten van de vestiging Waalwijk werden om efficiencyredenen naar Zaltbommel overgeplaatst. De onderneming zoekt de niches in de markt op. In 2011 is een prijswinnend project afgerond: het Stadskantoor Nieuwegein. Hierin zijn onder andere een naadloos plafond van circa 4.000 m2 en een trap over vier verdiepingen in de vorm van een wokkel gebouwd. Het bedrijf won hiervoor twee Gyproc prijzen: de publieksprijs en de innovatieprijs. MAT Afbouw zorgt voor procesverbetering door meer te sturen op ketenintegratie. Dat houdt in dat het bedrijf al in een vroeg stadium betrokken is bij het bouwproces. Dat reduceert faalkosten en vermindert de risico’s tijdens het bouwen. Medio 2012 zullen de werkzaamheden voor het nieuwe onderkomen van de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (Jubi) worden afgerond. Het betreft hier de binnenafbouw met Metalstud wanden en plafonds. Uniek is dat hiervoor inbraakwerende en kogelwerende wanden zijn ontwikkeld. Deze zijn in 2010 voor het eerst ontwikkeld voor de huisvesting van Europol in Den Haag. MAT Afbouw is de enige in de markt voor droge afbouw die daarvoor een Stichting Kwaliteit Gevelbouw (SKG) certificaat heeft. Jubi wordt gerealiseerd in een logistiek zeer complexe omgeving: op de Turfmarkt in hartje Den Haag. Opdrachtgever is de bouwcombinatie van BAM Utiliteitsbouw en Ballast-Nedam. In Bos en Lommer, Amsterdam, renoveert dochteronderneming Comfortplafond ‘de Koningsvrouwen van Landlust’. Het betreft 187 vooroorlogse woningen die op hoog niveau worden gerenoveerd en teruggebracht in oude staat. Comfortplafond realiseert hier klimaatplafonds. Deze verwarmen de woning in de winter, doordat er water van 35 graden door stroomt. En ze koelen de woning in de zomer met water van 15 graden. Het water wordt verwarmd en gekoeld met aardwarmte. De woningen stijgen daardoor van energielabel G naar A. Bovendien zorgen ze voor een hoge comfortbeleving, omdat er in tegenstelling tot bij de CV geen luchtverplaatsing is. Opdrachtgever is woningbouwvereniging Eigen Haard. De oplevering staat gepland voor juli/augustus 2012. In 2011 is extra aandacht uitgegaan naar
38
aarverslag 2011
risicomanagement. De risico’s binnen de organisatie zijn geanalyseerd en er is een efficiencyslag uitgevoerd. Vooruitzichten 2012 In maart 2012 start MAT Afbouw met de geluidsisolatie voor het Energiehuis in Dordrecht. Dit is een oude fabriek waar energie werd opgewekt. De zeven gebouwen zijn bij elkaar gevoegd en worden omgebouwd tot een ontmoetingscentrum voor onder meer popconcerten. Het Energiehuis wordt eind 2012 opgeleverd. In Amsterdam gaat de onderneming de afbouw verzorgen voor de 480 kamers van het Ramada Hotel langs de A10. In Hoofddorp zal de afbouw plaatsvinden voor 126 appartementen.
AfbouwCenter Nederland Ondanks moeilijke marktomstandigheden heeft AfbouwCenter Nederland een redelijk jaar achter de rug. De organisatiestructuur veranderde. Mobouw en AfbouwCenter Amsterdam fuseerden tot AfbouwCenter Nederland BV. Dit zorgde voor een efficiencyslag. In 2011 is een nieuwe kraanwagen gekocht, waarmee de materialen tot op een hoogte van 27 meter kunnen worden afgeleverd. De onderneming verzorgt de logistiek op de bouwplaats door de materialen op de verdieping exact daar te lossen waar ze nodig zijn. Hiervoor heeft zij allerlei logistieke hulpmiddelen tot haar beschikking voor zowel horizontaal als verticaal transport. Deze zorgen dat de materialen arbovriendelijk worden getransporteerd. Het bedrijf is ook gespecialiseerd in levering in binnenstedelijke gebieden; de aanlevering hiervoor vindt niet alleen overdag maar ook ’s nachts plaats. In 2011 voegde AfbouwCenter Nederland nieuwe producten toe aan haar lijn private label producten die zij aanbiedt onder de naam MB.
boven: MAT Afbouw, Hotel Lumen te Zwolle onder: AfbouwCenter Nederland, Kraanlossing op hoogte
Vooruitzichten 2012 Alhoewel de marktomstandigheden minder goed zijn, verwacht AfbouwCenter Nederland in 2012 beter dan de markt te presteren, vanwege de vele initiatieven die in 2011 in gang zijn gezet. Het bedrijf verwacht meer private label producten te gaan verkopen en veel profijt te hebben van de investeringen in de kennis en kunde van de medewerkers die in 2011 gedaan zijn.
39
anssen de ong groep
40
aarverslag 2011
Innovatieprijs én publieksprijs voor MAT Afbouw
Pronkstuk in stadhuis Nieuwegein
Werkmaatschappij: Werkzaamheden: Opdrachtgever: Plaats: Oplevering:
MAT Afbouw Bekleding van de centrale trap en de naadloze plafonds Bouwcombinatie Stadshuis Nieuwegein V.O.F. (BAM Utiliteitsbouw B.V. en Ballast Nedam Bouw B.V.) Nieuwegein September 2011
Het stadhuis in Nieuwegein combineert een traditionele functie als gemeentehuis met een bibliotheek, een centrum voor beeldende kunst, een maatschappelijk centrum en commerciële voorzieningen. MAT zorgde voor de naadloze plafonds en de akoestische en ronde bekleding van de centrale trap die alle verdiepingen met elkaar verbindt en die naar de daktuin met restaurant leidt. De prestaties van MAT Afbouw waren goed voor twee van de drie Gyproc prijzen: de publieksprijs en de innovatieprijs. Met het uitreiken van de prijzen liet de jury haar waardering blijken voor bijzonder vakmanschap en voor projecten met bijzondere creativiteit. De jury had twee redenen om te kiezen voor het Stadskantoor Nieuwegein als winnaar van de innovatieprijs. Allereerst optimaliseerde MAT Afbouw het bestaande Ri-Acoustic-systeem. Bovendien prees zij de rol die MAT Afbouw in het bouwproces speelde als procesverbeteraar door ketenintegratie.
“Deze Gyproc-professional beseft dat ketenintegratie de toekomst is en dat een afbouwer daarin een duidelijke positie kan en moet innemen. Gezien de vroegtijdig afgewogen positie in het bouwproces en de belangrijke optimalisatie van een standaard Gyproc-product, roept de jury dan ook MAT Afbouw uit als winnaar van de Innovatieprijs.“ Jury Gyproc Trophy 2011 in haar juryrapport 41
anssen de ong groep
Caribbean De cluster Caribbean leverde in 2011 een positieve bijdrage aan de winst. In het Caribische gebied is de crisis beduidend minder hevig dan in andere delen van de wereld. Op de BES eilanden (Bonaire, Sint Eustatius en Saba) groeide de omzet juist. Sinds deze eilanden onderdeel zijn van Nederland, wordt er veel achterstallig onderhoud aan boven- en ondergrondse infrastructuur uitgevoerd. De crisis had wel impact op Curaçao en Aruba; daar viel de markt voor tweede huizen wat terug. Janssen de Jong Caribbean biedt een brede mix van lokale bedrijven die de hele bouwcyclus verzorgen. De afzonderlijke markten op de eilanden zijn relatief klein, waardoor de bedrijven een breed en gevarieerd productenpakket aanbieden.
42
aarverslag 2011
geen taxibanen. ’s Nachts zijn gedeeltes van 100 meter lengte weggefreesd en voorzien van nieuw asfalt. Om 5.00 uur ’s ochtends moest de Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij weer van de baan af zijn, zodat de eerste vliegtuigen om 6.00 uur weer konden landen. Qua planning en logistiek was dit een behoorlijke uitdaging. Het werk is binnen budget en op tijd afgerond. Opdrachtgever was Rijkswaterstaat. Curaçao De Curaçaose Wegenbouw Maatschappij (CWM) verrichtte op Curaçao veel onderhoudswerk aan asfaltwegen, vooral vanwege de zware storm Thomas en ongebruikelijk veel regenval die eind 2010 - begin 2011 veel schade veroorzaakte aan de wegen. Waar CWM’s asfaltcentrale in een gemiddeld jaar zo’n 40.000 ton asfalt produceert, was dit in 2011 meer dan 60.000 ton. boven: Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij, Runway Rehabilitation Bonaire
Janssen de Jong Caribbean Janssen de Jong Caribbean behaalde in 2011 goede financiële resultaten. Die waren minder hoog dan in 2009 en 2010, maar conform de verwachting. De wereldwijde crisis sloeg op de Caribbean significant minder hard toe dan in andere delen van de wereld. Op de BES eilanden (Bonaire, Sint Eustatius en Saba) groeide de omzet juist. Voor de komende jaren staan er voor de BES eilanden investeringen gepland aan havens, vliegvelden, ziekenhuizen, scholen en de publieke infrastructuur.
Benedenwindse eilanden Bonaire Op Bonaire was het grootste werk voor Janssen de Jong Caribbean de werkzaamheden aan Bonaire International Airport. De sub- en toplaag zijn gerenoveerd, de baan is verlengd en aangepast en nieuwe verlichting is geïnstalleerd. Eind 2011 is dit werk afgerond. Kenmerkend voor dit project was de grote snelheid waarmee de werkzaamheden moesten plaatsvinden. Er is slechts één landings- en startbaan,
Janssen de Jong Project Development rondde het project Spanish Water View af. Het project omvat 34 appartementen, verdeeld over vijf gebouwen, gelegen aan het Spaanse Water in de wijk Brakkeput Abao. De gebouwen zijn gesitueerd in een tropische tuin, compleet met twee zwembaden, facilitair gebouw, paden, wegen, parkeerplaatsen, privéstrand aan het Spaanse Water en het project is geheel ommuurd. Het project is volledig turnkey door Project Development ontwikkeld. De appartementen worden door de eigenaren onder andere gebruikt voor de toeristische verhuur. De appartement kennen een hoog afwerkingsniveau, hebben een luxe uitstraling en zijn onder architectuur gebouwd in Mexicaanse stijl. De Mijnmaatschappij Curacao richt zich naast de productie van kalksteen voor de bouw en infrastructuur steeds meer op specialty products: bijzondere producten die als toeslagstof dienen voor de chemische industrie, drinkwaterbedrijven, de voedingsindustrie en landbouw. Betonindustrie Brievengat heeft op het eiland opnieuw betonblokken en klinkers geleverd aan de vele bouw- en infraprojecten. Er is vraag naar steeds weer afwijkende betonproducten: sierbestrating, afwijkende maten en meer kleuren. Aruba Op Aruba zijn bouwbedrijf Albo Aruba en de Arubaanse Wegenbouw Maatschappij (AWM) actief. Albo leverde het Radisson hotel op, waarvan
43
anssen de ong groep
drie torens zijn gerenoveerd. Eind 2011 zijn de werkzaamheden aangenomen voor het nieuwe Bestuurskantoor voor de overheid. In dertig maanden bouwtijd zal dit kantoor van vier verdiepingen gerealiseerd worden. Voor N.A. Water Systems, LLC, onderdeel van het Franse Veolia, bouwt Albo een reversed osmosis plant. Deze fabriek zet zout water om in zoet water. Voor de fabriek is Albo hoofdaannemer voor het civiele werk, gebouw en installeren van de leidingen. Remco Ruimtebouw verzorgt de staalconstructie, AWM zorgt voor de fundering en infrastructuur en levert de utilities. Dit project is aangenomen op basis van design and build.
Bovenwindse eilanden Sint Maarten Windward Roads (WWR) verrichtte op Sint Maarten veel onderhoudswerk aan asfaltwegen. De heftige regen aan het begin van het jaar heeft veel schade aangericht aan het bestaande wegennet; reparaties en onderhoud waren dan ook dringend nodig. Buiten dat heeft Windward Roads diverse andere projecten uitgevoerd, zoals de bouw van een afvalwaterzuivering, fase 1 van het project Wellington Road en Wringley Street voor het afvoeren van regenwater. Fase 2 van dit project is eveneens in 2011 opgestart en is nog steeds in volle gang. Hierbij legt WWR nieuwe betongoten en riolering aan en vernieuwt zij de wegconstructie. Tevens exploiteert WWR de vuilstort op Sint Maarten. Saba
boven: Janssen de Jong Project Development, Eigen Woning plan, Bista Musikal midden: Arubaanse Wegenbouw Maatschappij, Aeropuerto Reina Beatrix te Sabana Berde, Aruba onder: Mijnmaatschappij Curaçao, De Tafelberg
44
Op Saba leverde Windward Roads onder andere een Cruyff court op en fase 1 van de uitbreiding van de haven: de kademuur, keerwanden en de verlichting. Op stapel staat fase 2, die bestaat uit de bouw van een havenkantoor, administratiekantoor en nieuwe verhardingen. Sint Eustatius Ook op Sint Eustatius is Windward Roads actief en heeft daar het nieuwe politiebureau gebouwd. Daarnaast exploiteren we de vuilstort.
aarverslag 2011
Vooruitzichten 2012 In 2012 gaat Janssen de Jong Caribbean verder met het recyclen van de wegverharding van bestaande wegen met behulp van de nieuwste frees-technieken in combinatie met het toepassen van schuimbitumen. In 2011 is een proefvak van 1 km lengte op Curaçao succesvol uitgevoerd. Er is specifieke belangstelling vanuit de overheden op Curaçao en Bonaire om deze techniek in 2012 verder toe te passen waar anders traditionele constructies zouden worden ingezet. Op Curaçao, Aruba, Bonaire en Sint Maarten zullen in de nabije toekomst uitbreidingen gerealiseerd worden van vliegvelden, havens en boven- en ondergrondse infrastructuur. Op Sint Maarten zal een nieuwe brug over de lagoon worden gebouwd; Windward Roads heeft hier samen met een Joint Venture partner op ingeschreven. Op Aruba is de overheid gestart met het prekwalificatie- en tenderproces om een nieuwe 30 kilometer lange snelweg van Oranjestad naar San Nicolaas met zijwegen en kunstwerken te realiseren: de Green Corridor. Deze wordt aanbesteed op PPP-basis. De Curaçaose overheid is van plan het wegenonderhoud op Curaçao in en na 2012 planmatig en gestructureerd aan te pakken en maakt daarvoor budgetten vrij. De Curaçaose Wegenbouw Maatschappij zal hier zeker een significant deel van gaan uitvoeren en zal actief meewerken aan de opzet van dit plan. Betonindustrie Brievengat levert nu naast de standaard industriële klinkers ook andere formaten (sier)bestrating in diverse kleuren voor bijvoorbeeld trottoirs, wandelpaden en siertuinen. De vraag naar betonklinkers stijgt gestaag, ook omdat de overheden meer en meer klinkers toepassen waar vroeger meestal alleen asfalt als verharding werd toegepast.
boven: Albo Aruba,
In 2012 verwacht Janssen de Jong Caribbean een gelijke omzet met een licht hoger resultaat.
Bestuurskantoor, Oranjestad, Aruba midden: Windward Roads, Infra Fort Bay, Harbour Saba te Saba onder: Betonindustrie Brievengat, Het Tasveld
45
anssen de ong groep
46
aarverslag 2011
Het summum van Caribisch woongenot
Spanish Water View te Curaçao
Werkmaatschappij: Werkzaamheden: Opdrachtgever: Plaats: Oplevering:
Janssen de Jong Project Development B.V. Ontwikkeling en realisatie van ‘Spanish Water View’ Eigen ontwikkeling in samenwerking met twee partners Curaçao Juli 2011
Spanish Water View bestaat uit 34 luxe appartementen, direct gelegen aan het Spaanse Water, de meest exclusieve baai van Curaçao. De appartementen liggen op tien minuten van Willemstad en op minder dan een half uur van Hato International Airport. De appartementen zijn ommuurd en verdeeld over vijf gebouwen, zo gesitueerd dat privacy gewaarborgd is en de zichtlijnen van elk appartement vrij zijn. De appartementen liggen in een tropische tuin, compleet met terrassen, twee zwembaden, en een facilitair gebouw, paden, parkeerplaatsen en een privéstrand aan de baai. Ieder appartement is voorzien van een grote living, twee slaapkamers en twee badkamers. De appartementen kunnen worden gebruikt voor de toeristische verhuur.
Spanish Water View is niet zomaar een project aan zee met wuivende palmen en een mooi uitzicht. Het is nog meer: het is een ervaring! Een prachtig complex, solide gebouwd met het beste materiaal, dat privacy biedt aan elke bewoner. Een leuke mix van lokalen, buitenlanders, permanente bewoners, vakantiegangers en weekendbezoekers. Een stuk land en water dat gecreëerd is tot wat nu Spanish Water View is geworden, door investeerders met visie en passie. Zowel tijdens als na de bouw heeft dit project voor werkgelegenheid gezorgd. Het is een enorme aanwinst voor Curaçao en in het bijzonder voor het toerisme. Lizanne Dindial, President & CEO van de Curacao Hospitality and Tourism Association 47
anssen de ong groep
Financiële gang van zaken Omzet en resultaten In 2011 is de omzet met 5,8% gedaald tot € 357,6 miljoen. De grootste daling vond plaats bij het cluster Projectontwikkeling en Bouw; de omzet nam af met circa 20,7% tot € 118 miljoen. De markt voor nieuwbouwwoningen is in 2011 verder verslechterd; strengere financieringsnormen bij de verstrekking van hypotheken en het algehele economische klimaat zijn hier mede debet aan. De omzet van het cluster Infrastructuur was op hetzelfde niveau als 2010 ondanks de moeilijke marktomstandigheden en bedroeg € 82 miljoen. De omzet bij het cluster Systeembouw daalde met 8% tot € 96 miljoen en in de Caribbean nam de omzet met 8,8% toe tot € 91 miljoen. De nettowinst daalde van € 11 miljoen naar € 7,3 miljoen, de netto marge bedroeg 2%. Financieringsstructuur en balansverhoudingen In 2010 is een aantal bancaire schulden geherstructureerd, dit kredietarrangement loopt tot en met 31 december 2013. In 2011 is op deze langlopende schulden € 6,8 miljoen afgelost uit de operationele cashflow. De totale bancaire schuld per eind 2011 bedroeg € 33 miljoen. In 2012 is er vooralsnog een aflossingsverplichting van € 10 miljoen. De kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg € 35,3 miljoen (2010: € 27,6 miljoen). De investeringen en afschrijvingen waren in het boekjaar wederom ongeveer gelijk, zodat de materiële vaste activa nagenoeg onveranderd bleven ad € 39,6 miljoen. Het eigen vermogen nam met € 5,9 miljoen af tot € 76,4 miljoen, mede omdat aan de
48
moedermaatschappij € 15 miljoen dividend uitgekeerd is. Het balanstotaal nam met € 2,5 miljoen af tot € 236 miljoen. De solvabiliteit bedroeg per 31 december 2011 32,4% (2010 34,5%). De netto schuldpositie per ultimo 2011 bedroeg € 37 miljoen, dit is een verbetering van € 10,5 miljoen ten opzicht van 2010. Vooruitzichten 2012 Ondanks de moeilijke economische omstandigheden zijn we gematigd positief voor 2012. Door onze geografische spreiding en unieke productmarktcombinaties verwachten we ten minste een gelijkblijvend resultaat. Raad van Bestuur, R. Philipse, P.L. van Gulik
aarverslag 2011
Jaarrekening
49
anssen de ong groep
Geconsolideerde balans (opgemaakt vóór winstverdeling) (in duizenden euro’s)
Activa
31-12-2011
31-12-2010
13.634
14.097
13.543 20.102 5.329 601 39.575
14.408 19.309 5.834 9 39.560
19.281 11.190 17.422 13.680 25 61.598
13.246 12.255 30.863 21.193 25 77.582
6.295
0
3.306 2.322 5.628
3.287 1.925 5.212
39.912
41.689
(6)
48.068 2.354 11.693 1.297 63.412
43.271 246 10.741 1.327 55.585
(7)
5.932
4.812
235.986
238.537
Vaste activa Immateriële vaste activa
(1)
Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen Machines en installaties Andere vaste bedrijfsmiddelen Vaste bedrijfsmiddelen in uitvoering
(2)
Financiële vaste activa Deelnemingen Vorderingen op deelnemingen Vorderingen op aandeelhouder Overige vorderingen Latente belastingen
(3)
Vastgoedbelegging
(4)
VLOTTENDE activa Voorraden Grond- en hulpstoffen Gereed product en handelsgoederen
ONDERHANDEN PROJECTEN Vorderingen Handelsdebiteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen Overlopende activa
Liquide middelen
Totaal activa
50
(5)
aarverslag 2011
(in duizenden euro’s)
PASSIVA Eigen vermogen Materiële vaste activa Pensioenen en jubileumuitkeringen Latente belastingen Overige
Langlopende schulden Kredietinstellingen Vorderingen op deelnemingen
31-12-2011
31-12-2010
(8)
76.440
82.338
(9a)
777 3.535 19.051 23.363
838 1.404 18.618 20.860
23.309 3.783 27.092
29.883 5.952 35.835
11.177 4.556 48.053 15.763 18.461 11.081 109.091
11.174 5.248 40.266 18.080 14.011 10.725 99.504
235.986
238.537
(9b)
(11) (10)
Kortlopende schulden Kortlopend gedeelte langlopende schulden Kredietinstellingen Leveranciers en handelskredieten Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden Overlopende passiva
Totaal activa
(11)
(12) (13)
51
anssen de ong groep
Geconsolideerde winst- en verliesrekening (in duizenden euro’s)
31-12-2011
31-12-2010
357.576 -4.166 1.518 -2.648
379.658 -10.255 1.709 -8.546
Bedrijfsopbrengsten
354.928
371.112
Kosten van grond- en hulpstoffen Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten Lonen, salarissen en sociale lasten (18) Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfskosten
107.462 138.670 71.732 7.234
108.766 142.449 73.637 8.068
19.965
24.038
Bedrijfskosten
345.063
356.958
9.865
14.154
2.083 -3.348 -1.265
2.013 -2.366 -353
8.600
13.801
972 -2.262
571 -3.347
7.310
11.025
7.310 1.550
11.025 3.671
8.860
14.696
Netto omzet Mutatie onderhanden werken Overige bedrijfsopbrengsten
(16)
Bedrijfsresultaat Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten
Resultaat voor belastingen Resultaat deelnemingen Belastingen Resultaat na belastingen
(20)
GECONSOLIDEERD TOTAALRESULTAAT Resultaat na belastingen Mutatie wettelijke reserve valuta omrekeningsverschillen
52
aarverslag 2011
Geconsolideerd kasstroomoverzicht (in duizenden euro’s)
2011
2010
7.310
11.025
7.234
8.068
Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat na belastingen Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa incl. waarderingsaanpassingen Aanpassingen tot netto-kasstroom Mutatie voorzieningen Werkkapitaal (excl. liquide middelen en bankschulden) en overige mutaties Netto-kasstroom uit operationele activiteiten
2.503
-5.264
18.250 35.297
13.788 27.617
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa Verwerving deelneming niet geconsolideerd Verstrekte langlopende vorderingen op deelnemingen Verstrekte overige langlopende vorderingen Netto-kasstroom uit investeringsactiviteiten
-6.369 927 0 -2.816 -1.663 -9.921
-6.440 883 -86 -1.799 -4.491 -11.933
-15.000 2.798 -11.362 -692 -24.256
-10.000 3.687 -12.018 -179 -18.510
Netto-kasstroom
1.120
-2.826
Liquide middelen begin boekjaar
4.812
7.638
Liquide middelen einde boekjaar
5.932
4.812
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Dividend Toename langlopende schulden Aflossing langlopende schulden Mutatie schulden aan kredietinstellingen Netto-kasstroom uit financieringsactiviteiten
53
anssen de ong groep
Toelichting Grondslagen voor de financiële verslaggeving Algemeen Janssen de Jong Groep is statutair en feitelijk gevestigd te Son en Breugel, Ekkersrijt 4010. Janssen de Jong Groep is een bouwgroep en actief middels een viertal clusters: Projectontwikkeling en Bouw, Infrastructuur, Systeembouw en Caribbean. De cijfers ter vergelijking zijn waar nodig aangepast om aan te sluiten bij de presentatie en toelichting van het huidige jaar. Consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening worden, overeenkomstig uniforme grondslagen, integraal opgenomen de financiële gegevens van Janssen de Jong Groep B.V. en haar groepsondernemingen. Onderlinge activa en passiva, baten en lasten alsmede op balansdatum ongerealiseerde winsten die het gevolg zijn van onderlinge activiteiten van groepsondernemingen worden geëlimineerd. Nieuwe groepsondernemingen worden in de consolidatie opgenomen vanaf het moment dat Janssen de Jong Groep beslissende invloed uitoefent op het beleid. Indien Janssen de Jong Groep geen beslissende invloed meer heeft op het beleid, worden groepsondernemingen niet langer in de consolidatie opgenomen. Indien bij verwerving van nieuwe groepsondernemingen de (verschuldigde) verkrijgingsprijs van de deelneming hoger is dan het aandeel in het eigen vermogen op basis van waarderingsgrondslagen van Janssen de Jong Groep en op basis van de reële waarden van de activa en passiva op overnamedatum, wordt het verschil (goodwill) geactiveerd en naar gelang de economische levensduur afgeschreven. De vennootschappelijke winst- en verliesrekening is opgesteld met toepassing van artikel 402, titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Vreemde valuta Activa en passiva van groepsondernemingen in niet-eurolanden worden omgerekend tegen de per balansdatum geldende koersen. De koersverschillen die voortvloeien uit de omrekening van het aan deze ondernemingen ter beschikking gestelde vermogen, worden rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt. De posten van de winst-en-verliesrekening van deze ondernemingen worden omgerekend tegen de gemiddelde koers in het verslagjaar. In- en 54
verkooptransacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de op het moment van de transacties geldende koersen. Koersverschillen die voortvloeien uit de afwikkeling van deze transacties en uit de omrekening van monetaire posten worden in het resultaat verwerkt. Koersverschillen welke ontstaan ten gevolge van vreemde-valutatransacties, die zijn aangegaan ter afdekking van het risico van koersfluctuaties over de netto-investering in de buitenlandse deelnemingen, worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht. Verbonden partijen Alle groepsondernemingen worden aangemerkt als verbonden partij. Transacties met verbonden partijen vonden ”at arms’ length” plaats. Transacties tussen groepsondernemingen worden in de consolidatie geëlimineerd. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. Transacties waarbij geen kasstroom plaatsvindt, zijn niet in het overzicht opgenomen. De individuele posten van het kasstroomoverzicht zijn niet noodzakelijkerwijs af te leiden uit de mutaties tussen de individuele balanssaldi, voornamelijk als gevolg van valutaomrekeningsverschillen en eliminatieposten. Schattingen Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de Raad van Bestuur van Janssen de Jong Groep zich over verschillende zaken een oordeel vormt, en dat de Raad van Bestuur schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in art. 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten.
aarverslag 2011
Grondslagen voor waardering activa en passiva De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. De jaarrekening is opgesteld in euro’s. Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, de winst-en-verliesrekening en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen, waarmee wordt verwezen naar de toelichting. Immateriële vaste activa Goodwill ontstaan bij de verwerving van deelnemingen wordt bepaald als het verschil tussen de verkrijgingsprijs en het aandeel in de nettovermogenswaarde van de deelneming bepaald naar het moment van verwerving. Hierbij wordt tevens in acht genomen de niet op de balans van de overgenomen partij voorkomende activa en passiva. Goodwill van verworven deelnemingen wordt geactiveerd en lineair afgeschreven over de verwachte economische levensduur. Aan het einde van het boekjaar vindt een beoordeling plaats van de boekwaarde. Indien en voor zover een waardedaling is opgetreden, wordt deze ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreedt. Materiële vaste activa Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, onder aftrek van over deze waarde berekende lineaire afschrijvingen gebaseerd op de verwachte economische gebruiksduur. Met waardeverminderingen wordt rekening gehouden. In dat geval vindt afwaardering naar lagere bedrijfswaarde of directe opbrengstwaarde plaats. Waardeverminderingen worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreden. Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsondernemingen worden in beginsel gewaardeerd op basis van een evenredig deel van de nettovermogenswaarde. Groepsondernemingen maken gebruik van dezelfde grondslagen als gehanteerd bij de moedermaatschappij. Minderheidsdeelnemingen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs danwel lagere marktwaarde, tenzij invloed van betekenis
wordt uitgeoefend op het zakelijk en financieel beleid van de deelneming; in dat geval vindt waardering plaats tegen nettovermogenswaarde. Met waardeverminderingen wordt rekening gehouden. In dat geval vindt afwaardering naar lagere bedrijfswaarde of directe opbrengstwaarde plaats. Waardeverminderingen worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreden. Vorderingen worden initieel op reële waarde gewaardeerd en daarna op geamortiseerde kostprijs, rekening houdend met een voorziening voor oninbaarheid. De post latente belastingen heeft betrekking op toekomstige belastingvorderingen, die voortvloeien uit verschillen tussen bedrijfseconomische en fiscale waarderingsgrondslagen, berekend tegen de geldende nominale tarieven. Vastgoedbelegging Vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Met duurzame waardeverminderingen wordt rekening gehouden. In dat geval vindt afwaardering naar lagere bedrijfswaarde of directe opbrengstwaarde plaats. Waardeverminderingen worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreden. Voorraden voor gebruik en verkoop De voorraden grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijzen of lagere opbrengstwaarde. De voorraden halffabrikaten en gereed product worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere opbrengstwaarde. De vervaardigingsprijs omvat alle kosten die samenhangen met de verkrijging of vervaardiging, alsmede gemaakte kosten om de voorraden op hun huidige plaats en in hun huidige staat te brengen. In de kosten van vervaardiging zijn begrepen directe loonkosten en toeslagen voor aan de productie gerelateerde indirecte vaste en variabele kosten, waaronder de kosten van het bedrijfsbureau, onderhoudsafdeling en interne logistiek. De opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs onder aftrek van direct toerekenbare verkoopkosten. Bij de bepaling van de opbrengstwaarde wordt rekening gehouden met de incourantheid van de voorraden. Onderhanden projecten in opdracht van derden Onderhanden projecten betreffen projecten in opdracht van derden. Deze worden gewaardeerd 55
anssen de ong groep
tegen kostprijs plus tot dan toe opgenomen winst, naar rato van de voortgang van het project, verminderd met verwachte verliezen en verminderd met gefactureerde termijnen. De waardering van grondposities vindt plaats tegen verwervingsprijs, vermeerderd met eventuele belastingen en bijkomende kosten, exclusief rentekosten. In geval verliezen op projecten worden verwacht, wordt het totale verwachte verlies op het project direct als last in de betreffende periode verantwoord. De kostprijs omvat alle uitgaven die rechtstreeks verband houden met de projecten en een toerekening van de direct toerekenbare indirecte kosten. Opbrengsten als gevolg van meerwerk worden betrokken in de totale contractopbrengsten als het bedrag op enigerlei wijze door de opdrachtgever is geaccepteerd. Claims en incentives worden gewaardeerd in het onderhanden werk als het nagenoeg zeker is dat deze geaccepteerd respectievelijk behaald zullen worden. De geactiveerde winst op onderhanden werken is gebaseerd op het verwachte eindresultaat, rekening houdend met het voortgangspercentage. Het voortgangspercentage bestaat uit de verhouding geboekte kosten ten opzichte van de totale verwachte kosten, te bezien per project afzonderlijk. Werken voor eigen risico Indien binnen een gestelde termijn na verwerving van onroerend goed, bestemd voor projectontwikkeling, geen noemenswaardige ontwikkelingsactiviteiten zijn gestart, worden systematisch voorzieningen getroffen ten laste van het resultaat. De voorziening zal maximaal bedragen het verschil tussen het geïnvesteerde bedrag en de geschatte lagere directe opbrengstwaarde van het onroerend goed. Voor eigen rekening en risico ontwikkeld onroerend goed, bestemd voor de verkoop, wordt gewaardeerd tegen bestede kosten (exclusief rentekosten) of geschatte lagere directe opbrengstwaarde. Vorderingen De vorderingen worden gewaardeerd bij eerste verwerking tegen reële waarde, normaliter de nominale waarde, waarop een voorziening voor mogelijke oninbaarheid in mindering is gebracht. De voorziening wordt bepaald op basis van individuele beoordeling van uitstaande vorderingen.
56
Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekeningcourantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Eigen vermogen Indien de vennootschap eigen aandelen inkoopt, wordt de verkrijgingsprijs van de ingekochte aandelen in mindering gebracht op de overige reserves, totdat deze aandelen worden ingetrokken of worden verkocht. Indien ingekochte aandelen worden verkocht, komt de opbrengst uit verkoop ten gunste van de overige reserves. Kosten direct samenhangend met de inkoop, verkoop en/of uitgifte van nieuwe aandelen worden rechtstreeks ten laste gebracht van het eigen vermogen, onder verrekening van relevante winstbelastingeffecten. Overige rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen worden eveneens verwerkt onder verrekening van relevante winstbelastingeffecten.
aarverslag 2011
Voorzieningen Algemeen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden, tenzij anders vermeld, gewaardeerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. Wanneer verplichtingen naar verwachting door een derde zullen worden vergoed, wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen indien het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting.
Voorziening voor latente belastingen De voorziening voor latente belastingen heeft betrekking op toekomstige belastingverplichtingen, die voortvloeien uit verschillen tussen bedrijfseconomische en fiscale waarderingsgrondslagen, berekend tegen de geldende nominale tarieven. De hieruit voortvloeiende voorziening is tegen nominale waarde opgenomen. Overige voorzieningen De overige voorzieningen worden opgenomen tegen nominale waarde.
Pensioenen Janssen de Jong Groep heeft een pensioenregeling waarop de bepalingen van de Nederlandse Pensioenwet van toepassing zijn en waarvoor op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen worden betaald door Janssen de Jong Groep B.V. Voor de pensioenregeling geldt dat voortvloeiend uit besluitvorming in 2006 deze regelingen in 2007 als een toegezegde bijdrageregeling werden geclassificeerd. De premies worden verantwoord als pensioenlasten zodra deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Nog niet betaalde premies worden als verplichting op de balans opgenomen. Jubileumuitkeringen De voorziening voor jubileumuitkeringen betreft de contante waarde van de uitkeringen aan de medewerkers inzake jubilea. Bij de berekening van de voorziening is rekening gehouden met een vertrekkans van de medewerkers.
57
anssen de ong groep
Grondslagen voor de financiële verslaggeving Netto-omzet De overeengekomen opbrengsten en lasten met betrekking tot onderhanden projecten worden in de winst-en-verliesrekening verwerkt naar rato van het stadium van voltooiing van het project. Het stadium van voltooiing wordt bepaald aan de hand van de verhouding geboekte kosten ten opzichte van de totale te verwachten kosten. Verwachte verliezen op projecten worden onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Opbrengsten als gevolg van meerwerk worden betrokken in de totale contractopbrengsten als het bedrag door de opdrachtgever is geaccepteerd. Claims en incentives worden gewaardeerd in de onderhanden projecten als het nagenoeg zeker is dat deze geaccepteerd respectievelijk behaald zullen worden. Personeelsbeloningen De kosten voortvloeiend uit personeelsbeloningen zoals lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-enverliesrekening voorzover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Ten laste van de resultatenrekening zijn uitsluitend de betaalde pensioenpremies gebracht. Voor de pensioenregeling geldt dat voortvloeiend uit besluitvorming in 2006 deze regelingen vanaf 2007 als een toegezegde bijdrageregeling werden geclassificeerd. Verwerking koersverschillen Koersverschillen die optreden bij de afwikkeling van monetaire posten, dan wel bij de omrekening van monetaire posten in vreemde valuta, worden verwerkt in de winst-en-verliesrekening in de periode. Resultaat deelnemingen Als resultaat deelnemingen wordt verantwoord het aandeel in het resultaat na belastingen van de deelnemingen, die tegen nettovermogenswaarde worden gewaardeerd alsmede het dividend uit (minderheids-) deelnemingen, die tegen verkrijgingsprijs worden gewaardeerd.
58
Belastingen Als belastingen worden verantwoord de aan het resultaat toe te rekenen belastingen tegen de geldende tarieven, rekening houdend met fiscale faciliteiten.
aarverslag 2011
Toelichting op de afzonderlijke posten van de balans Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld
(1)
Immateriële vaste activa
31-12-2011
31-12-2010
Stand begin boekjaar: Cumulatieve aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde begin boekjaar
17.772 -3.675 14.097
15.090 -2.465 12.625
Mutaties in het boekjaar: Verkoop Aankoop Herrubricering Afschrijvingen Valuta-omrekeningsverschillen Saldo mutaties
0 44 0 -827 320 -463
-712 0 2.788 -1.210 606 1.472
Stand einde boekjaar: Cumulatieve aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen
18.136 -4.502
17.772 -3.675
Boekwaarde einde boekjaar
13.634
14.097
De post immateriële vaste activa bestaat geheel uit betaalde goodwill op aandelen in groepsondernemingen. De geactiveerde goodwill wordt in 20 jaar afgeschreven, zijnde de geschatte economische levensduur. Jaarlijks wordt de economische levensduur en afschrijvingsmethode van de immateriële vaste activa beoordeeld. De afschrijvingstermijn wordt aangepast indien daartoe aanleiding is. De toename van de goodwill in 2010 betreft de herrubricering met betrekking tot de investering in Sea Shore Properties medio 2009. De bepaling van die goodwill heeft plaatsgevonden in 2010.
59
anssen de ong groep
(2)
materiële vaste activa
Stand begin boekjaar: Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde begin boekjaar Mutaties in het boekjaar: Investeringen Desinvesteringen* Afschrijvingen Herrubricering Valuta-omrekeningsverschillen Saldo mutaties Stand einde boekjaar: Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
Bedrijfs-
Machines
Andere
Vaste
gebouwen
en
vaste
bedrijfs-
en -terreinen
installaties
bedrijfs-
middelen in
middelen
uitvoering
Totaal
24.971 -10.563 14.408
53.952 -34.643 19.309
25.610 -19.776 5.834
9 0 9
104.542 -64.982 39.560
25 -567 -595 0 272 -865
3.940 -248 -3.394 -119 614 793
1.804 -112 -2.390 127 66 -505
600 0 0 -8 0 592
6.369 -927 -6.379 0 952 15
25.483 -11.940
55.639 -35.537
26.064 -20.735
601 0
107.787 -68.212
13.543
20.102
5.329
601
39.575
*: op basis van netto boekwaarde
De geschatte gemiddelde gebruiksduur is als volgt: bedrijfsgebouwen 25 jaar, machines en installaties 10 jaar en andere vaste bedrijfsmiddelen tussen 3 en 7 jaar.
(3)
Financiële vaste activa
Stand begin boekjaar Investeringen deelnemingen Deconsolidatie Verstrekte leningen Ontvangen aflossingen Herrubricering Valuta-omrekeningsverschillen Resultaat deelnemingen Overige mutaties Stand einde boekjaar
Deelnemin-
Vorderingen
Vordering
Overige
Latente
gen
op deelne-
op aandeel-
vorderingen
belastingen
Totaal
mingen
houder
13.246
12.255
30.863
21.193
25
77.582
0 0 0 0 4.000 303 972 760
0 0 2.816 -233 -4.000 0 0 352
0 0 0 -13.441 0 0 0 0
0 0 1.609 -9.777 0 87 0 568
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 4.425 -23.451 0 390 972 1.680
19.281
11.190
17.422
13.680
25
61.598
Onder de deelnemingen zijn opgenomen ondernemingen waarin de aandelenparticipatie minder bedraagt dan 50% en/ of waarin Janssen de Jong Groep geen beslissende invloed heeft op het beleid. In de post overige vorderingen zijn mede begrepen projectfinancieringen met een looptijd tot 5 jaar en een rentepercentage van circa 7,5%. Onder de herrubricering is opgenomen de conversie van een lening naar uitbreiding van het belang bij Zuidgrond B.V. (€ 4 miljoen).
60
aarverslag 2011
De belangrijkste overige langlopende vorderingen op derden, exclusief voorzieningen, kunnen als volgt worden gespecificeerd per groepsonderneming: Vordering
(4)
C.W.M. W.W.R. Albo Aruba Bouw Overige
1.170 10.246 793 1.471
Totaal
13.680
Rente %
7,5% 7,5% 7,5%
Vastgoedbelegging Vastgoedbelegging
Looptijd
Looptijd
Looptijd
< 1 jaar
1 - 5 jaar
> 5 jaar
Totaal
1.170 7.172 397 1.471
0 3.074 396 0
0 0 0 0
1.170 10.246 793
10.210
3.470
0
13.680
1.471
31-12-2011
31-12-2010
6.295
0
31-12-2011
31-12-2010
160.092 -168.975 -8.883
189.753 -200.328 -10.575
89.327 -40.532 48.795
104.548 -52.284 52.264
39.912 0 39.912
41.689 0 41.689
57.118
73.211
-17.206
-31.522
39.912
41.689
31-12-2011
31-12-2010
2.864 4.170 953 380 3.326
6.841 0 1.174 378 2.348
11.693
10.741
De vastgoedbelegging betreft een kantoorpand dat is verhuurd.
(5)
Onderhanden projecten Werken in opdracht van derden Gedeclareerde termijnen
Werken voor eigen risico, inclusief grondposities Gedeclareerde termijnen
Subtotaal Af: voorraad gereed product onverkochte eenheden Totaal Onderhanden werken met positief saldo na aftrek gedeclareerde termijnen Onderhanden werken met negatief saldo na aftrek gedeclareerde termijnen Totaal
(6)
Overige vorderingen Te declareren termijnen op afgesloten werken Vorderingen op derden Samenwerkingsovereenkomsten Personeelsvoorschot Overige
61
anssen de ong groep
(7)
Liquide middelen
31-12-2011
31-12-2010
4.974 958
1.914 2.898
5.932
4.812
Direct opeisbare tegoeden G-rekeningen
Over de direct opeisbare tegoeden kan vrij worden beschikt. Schulden aan kredietinstellingen waarbij tevens tegoeden worden aangehouden, worden in mindering gebracht op deze tegoeden, voor zover deze rekeningen voor saldering in aanmerking komen. Voor een nadere toelichting betreffende zekerheden en andere kredietvoorwaarden wordt verwezen naar de toelichting bij de post Kredietinstellingen (langlopend).
(8)
Eigen vermogen
Wettelijke
Overige
Niet
opgevraagd
reserve om-
reserves
verdeelde
kapitaal
rekenings-
Gestort en
Agio
Totaal
winst
verschillen
Stand begin boekjaar Verdeelde winst vorig boekjaar Uitgekeerd dividend Overige mutaties Valuta-omrekeningsverschillen Onverdeelde winst dit boekjaar Stand einde boekjaar
(9a)
1.450
3.181
-1.922
68.604
11.025
82.338
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 1.550 0
11.025 -15.000 242 0 0
-11.025 0 0 0 7.310
0 -15.000 242 1.550 7.310
1.450
3.181
-372
64.871
7.310
76.440
Voorziening voor pensioenen en jubileumuitkeringen 31-12-2011
31-12-2010
Stand begin boekjaar Vrijval ten gunste van het resultaat Deconsolidaties Overige mutaties
838 -34 0 -27
1.450 -588 -36 12
Stand einde boekjaar
777
838
Deze voorziening heeft betrekking op kosten verband houdend met pensioenen en jubilea. De voorziening voor pensioenen ad € 63.000 heeft een kortlopend karakter. De voorziening voor jubilea van € 714.000 heeft een langlopend karakter.
62
aarverslag 2011
(9b)
Overige voorzieningen Voorziening voor herstructurering en reorganisatie
31-12-2011
31-12-2010
Stand begin boekjaar
1.259
2.502
Dotatie ten laste van het resultaat Onttrekkingen Vrijval ten gunste van het resultaat Overige mutaties
1.331 -740 -86 -63
1.601 -1.605 -1.239 0
Stand einde boekjaar
1.701
1.259
Deze voorziening heeft betrekking op kosten verbandhoudend met reorganisaties, afwikkeling van gesaneerde of beëindigde activiteiten en afvloeiingen.
Voorziening voor garantieverplichtingen
31-12-2011
31-12-2010
Stand begin boekjaar
7.702
8.416
Dotatie ten laste van het resultaat Onttrekkingen Vrijval ten gunste van het resultaat Deconsolidatie Herrubricering Overige mutaties
1.821 -921 -866 0 0 -723
1.992 -789 -1.788 -100 -188 159
Stand einde boekjaar
7.013
7.702
31-12-2011
31-12-2010
9.657
12.172
Dotatie ten laste van het resultaat Onttrekkingen Vrijval ten gunste van het resultaat Deconsolidatie Herrubricering Overige mutaties
1.522 -598 -2.233 0 0 1.989
959 -1.144 -1.931 -441 0 42
Stand einde boekjaar
10.337
9.657
Diverse voorzieningen Stand begin boekjaar
De diverse voorzieningen hebben onder andere betrekking op risico’s en kosten in het kader van Antilliaanse cessantiaverplichtingen (€ 1 miljoen), milieu (€ 1,8 miljoen), diverse procedures en claims (€ 3,7 miljoen) en overige, waaronder onderhoud (€ 1 miljoen).
63
anssen de ong groep
Recapitulatie overige voorzieningen
31-12-2011
31-12-2010
1.701 7.013 10.337
1.259 7.702 9.657
19.051
18.618
Herstructurering en reorganisatie Garantieverplichtingen Diverse voorzieningen
De overige voorzieningen kunnen voor circa € 14 miljoen (vorig boekjaar: circa € 14 miljoen) als langlopend worden beschouwd. Een langlopend karakter hebben de diverse voorzieningen waaronder procedures, onderhoud en een substantieel deel van de garantieverplichtingen.
(10)
Langlopende schulden Kredietinstellingen
Hieronder zijn opgenomen de schulden aan kredietinstellingen welke een looptijd hebben van langer dan één jaar. De in de komende 12 maanden af te lossen bedragen zijn opgenomen onder de kortlopende schulden. Het verloopoverzicht ziet er als volgt 31-12-2011
31-12-2010
Stand begin boekjaar Naar kortlopend Opnames Koersverschillen Overige mutaties
29.883 -10.000 0 210 3.216
36.873 -10.000 0 578 2.432
Stand einde boekjaar
23.309
29.883
De totale langlopende schulden inclusief kredietinstellingen kunnen als volgt nader worden gespecificeerd. Effectieve
Totaal
Waarvan
Af te lossen
rente 4%
langlopende
langer dan
< 1 jaar
schulden
5 jaar
33.309
0
10.000
Langlopende leaseverplichtingen:
1.626
0
0
Overige:
2.013
0
1.177
Subtotaal
36.948
0
11.177
Looptijd t/m
Langlopende leningen: 2013
Verplichtingen grondaankopen Af: kortlopend gedeelte Totaal langlopend gedeelte
64
Valuta
EUR
4%
1.321 -11.177 27.092
aarverslag 2011
Tot zekerheid van de langlopende en multi-purpose faciliteiten zijn ten behoeve van de betrokken kredietverstrekkers zekerheden verleend. Deze zekerheden betreffen het verstrekken van een substantieel deel van de activa als zekerheid, waaronder het verpanden van de bedrijfsuitrusting, voorraden en vorderingen. Tevens is een recht van hypotheek verstrekt op het onroerend goed van de materiële vennootschappen. Voorts hebben de materiële vennootschappen zich hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor elkaars verplichtingen jegens de kredietinstellingen. De leningen en faciliteit overeenkomsten schrijven bepaalde financiële ratio’s en verplichte aflossingen voor.
Overige schulden Onder deze post is opgenomen een langlopende lening van een derde, welke lening in 2004 is aangegaan in verband met een acquisitie. De lening heeft een looptijd van 10 jaar en een rente van 3,1%. Jaarlijks zal 10% van de hoofdsom ad € 4.180.000 worden afgelost. Het kortlopend gedeelte ad € 418.000 is onder de kortlopende schulden verantwoord.
(11)
Kredietinstellingen (kortlopend)
De vennootschap heeft ten behoeve van de financiering van Janssen de Jong Groep, multi-purpose - i.c. werkkapitaal faciliteiten bij bankinstellingen van € 20 miljoen. De faciliteiten in rekening-courant hebben een rentevoet van circa 1,75% boven de door de bankinstellingen gehanteerde basisrente. Van saldo- en rentecompensatie wordt gebruik gemaakt. Voor een nadere toelichting betreffende zekerheden en andere kredietvoorwaarden wordt verwezen naar de toelichting bij de post Langlopende schulden.
(12)
Overige schulden (kortlopend) Lonen en salarissen Te ontvangen facturen Waarborgsommen Schulden inzake pensioen Samenwerkingsovereenkomsten Verplichtingen derden / overheid Overige
(13)
Overlopende passiva Te betalen kosten afgesloten werken Te betalen rente en bankkosten Accountants- en advieskosten Overige
31-12-2011
31-12-2010
3.083 2.519 1 917 1.182 6.143 4.616
3.708 3.560 1 678 1.084 3.368 1.612
18.461
14.011
31-12-2011
31-12-2010
6.830 3.437 371 444
6.105 2.560 609 1.451
11.082
10.725
65
anssen de ong groep
(14)
Risicobeheer en financiële instrumenten
Afgeleide financiële instrumenten Om het risico van fluctuaties in valutakoersen en rentetarieven af te dekken, wordt gebruik gemaakt van afgeleide financiële instrumenten (‘derivaten’). De waardeveranderingen van deze derivaten worden dan verantwoord in de periode waarin ook de financiële gevolgen van de afgedekte posities worden verantwoord (toepassing kostprijs hedge accounting). Waardering van de derivaten vindt derhalve plaats tegen de kostprijs. Renterisicobeheer De vennootschap heeft in beperkte mate afgeleide financiële instrumenten afgesloten om het renterisicoprofiel van Janssen de Jong Groep te optimaliseren. Dit wordt momenteel gerealiseerd door middel van rente-swaps waarmee het renterisico op langlopende leningen gedeeltelijk is afgedekt. In 2005 is de rente via een swap vastgelegd op een vast percentage van 3,3%, te verhogen met een bankopslag. Deze swap loopt van 2 januari 2007 tot 2 januari 2012 over een bedrag van € 25 miljoen. De marktwaarde van deze swap bedraagt ultimo 2011 € 0,1 miljoen negatief (2010: € 0,7 miljoen negatief). Aanvullend is in 2006 de rente via een swap vastgelegd op een vast percentage van 4,0%, te verhogen met een bankopslag. Deze swap loopt van 3 juli 2006 tot 1 juli 2016 over een bedrag van € 10 miljoen. De marktwaarde van deze swap bedraagt per ultimo 2011: € 1,2 miljoen negatief (2010: € 1,0 miljoen negatief). Valutarisicobeheer Teneinde Janssen de Jong Groep zoveel mogelijk te beschermen tegen de risico’s van wisselende koersen van vreemde valuta, voornamelijk de US-dollar, wordt in beperkte mate gebruik gemaakt van afgeleide financiële instrumenten. De vennootschap maakt daarbij hoofdzakelijk gebruik van valuta-termijntransacties. Per ultimo 2011 staan er geen valutatermijntransacties open. Markt- en kredietrisicobeheer Janssen de Jong Groep kent individueel en in groepsverband procedures, richtlijnen en interne afspraken ter beheersing van markten kredietrisico’s. Regelmatig wordt onderzoek naar de kredietwaardigheid van partijen gedaan. In voorkomende gevallen worden kredietrisico’s afgedekt of worden zekerheden gevraagd.
(15)
Niet in de balans opgenomen regelingen
Ten behoeve van opdrachtgevers en derden zijn door financiële instellingen alsmede de vennootschap per 31 december 2011 garanties en borgtochten afgegeven van in totaal circa € 30 miljoen (vorig boekjaar: circa € 30 miljoen). Deze betreffen in hoofdzaak verplichtingen uit hoofde van aannemingscontracten. Enkele tot Janssen de Jong Groep behorende vennootschappen hebben zich hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor verplichtingen van bouwcombinaties waarin wordt deelgenomen. Janssen de Jong Groep heeft enkele operationele lease-overeenkomsten afgesloten die voornamelijk betrekking hebben op rollend materieel en vervoermiddelen, met een looptijd van één tot circa vijf jaar. De hieruit voortvloeiende verplichtingen bedragen op balansdatum circa € 5,9 miljoen (vorig boekjaar: circa € 6,1 miljoen). De verplichtingen uit huurovereenkomsten van Janssen de Jong Groep bedragen per jaareinde circa € 6,0 miljoen (vorig boekjaar: circa € 4,9 miljoen). Verder is Janssen de Jong Groep onvoorwaardelijke grondaankoopverplichtingen aangegaan voor in totaal circa € 16,4 miljoen. Daarnaast zijn voorwaardelijke verplichtingen aangegaan voor in totaal circa € 15,1 miljoen. Dit met het oog op de ontwikkeling van deze gronden in het kader van het projectontwikkelingsbedrijf.
66
aarverslag 2011
Toelichting op de afzonderlijke posten van de winst-enverliesrekening (16)
(17)
Netto-omzet
2011
%
2010
%
Verdeling per cluster: Projectontwikkeling en Bouw Infrastructuur Systeembouw Caribbean Intercompany eliminaties
118.168 82.465 95.794 90.608 -29.459
33% 23% 27% 25% -8%
148.952 81.997 104.203 83.270 -38.764
39% 22% 27% 22% -10%
Totaal
357.576
100%
379.658
100%
Geografische verdeling: Nederland Centraal en Oost-Europa Caribbean Intercompany eliminaties
284.203 12.224 90.608 -29.459
84% 4% 22% -10%
319.843 15.309 83.270 -38.764
84% 4% 22% -10%
Totaal
357.576
100%
379.658
100%
Gemiddeld aantal medewerk(st)ers Verdeling per cluster: Projectontwikkeling en Bouw Infrastructuur Systeembouw Caribbean Overig Totaal Geografische verdeling: Nederland Centraal en Oost-Europa Caribbean Totaal
2011
2010
357 235 308 486 9
355 324 324 481 10
1.395
1.494
884 25 486
988 25 481
1.395
1.494
67
anssen de ong groep
(18)
(19)
Lonen, salarissen en sociale lasten
2011
2010
Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten
56.407 9.965 5.360
58.696 8.359 6.582
Totaal
71.732
73.637
2011
2010
Controle van de jaarrekening Andere controle opdrachten Andere niet-controle diensten
275 0 87
328 40 75
Totaal
362
443
Accountantshonoraria
Bovenstaande honoraria betreffen de werkzaamheden die bij de vennootschap en de in de consolidatie betrokken maatschappijen zijn uitgevoerd door Ernst & Young Accountants LLP zoals bedoeld in art 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties) en de in rekening gebrachte honoraria van het gehele netwerk waartoe de accountantsorganisatie behoort.
(20)
Belastingen
Hieronder is opgenomen de te betalen belasting over de in Nederland en het buitenland behaalde resultaten. Tevens is hieronder begrepen de mutatie in de voorziening voor latente belastingen. Alle in het ‘Overzicht deelnemingen’ genoemde Nederlandse vennootschappen waarin Janssen de Jong Groep een 100% belang heeft, zijn opgenomen in de fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. Het toepasselijke belastingtarief in Nederland bedraagt dit boekjaar 25,0% (vorig boekjaar 25,5%). De tarieven voor Aruba en Curaçao bedragen respectievelijk 28% (idem vorig jaar) en 34,5% (idem vorig jaar). Het effectieve belastingpercentage voor de Groep bedraagt dit boekjaar 23,6% (vorig boekjaar 23,3%).
(21)
Bezoldiging bestuurders en commissarissen
Aan de leden van de Raad van Bestuur werd ten laste van het resultaat een totaal bedrag aan bezoldiging (inclusief pensioenlasten) uitgekeerd van € 887.000 (vorig boekjaar: € 798.000). Aan de leden van de Raad van Commissarissen werd ten laste van het resultaat een totaal bedrag aan bezoldiging uitgekeerd van € 60.000 (vorig boekjaar: € 45.000).
68
aarverslag 2011
Vennootschappelijke balans (opgemaakt vóór winstverdeling) (in duizenden euro’s)
Activa
31-12-2011
31-12-2010
2.305 47 119.175 121.527
2.452 79 132.271 134.802
Groepsondernemingen Belastingen Overige vorderingen en overlopende activa
557 890 241 1.688
1.040 311 477 1.828
Liquide middelen
1.241
3.953
124.456
140.583
31-12-2011
31-12-2010
1.450 3.181 -600 65.099 7.310 76.440
1.450 3.181 -1.922 68.604 11.025 82.338
Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa
(a) (b)
VLOTTENDE activa
Totaal activa
Passiva Eigen vermogen Gestort en opgevraagd kapitaal Agio Wettelijke reserve omrekeningsverschillen Overige reserves Niet verdeelde winst
Voorzieningen
(c)
4.177
2.365
Langlopende schulden Kredietinstellingen
(d)
20.762
26.591
8.897 0 36 12.797 1.347 23.077
8.897 6.549 2.681 9.185 1.977 29.289
124.456
140.583
Kortlopende schulden Kortlopende deel langlopende schulden Kredietinstellingen Belastingen en premies sociale verzekeringen Groepsondernemingen Overige schulden en overlopende passiva
Totaal passiva
69
anssen de ong groep
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening (in duizenden euro’s)
Resultaat deelnemingen na belastingen Financiële baten en lasten groepsondernemingen Overig resultaat Totaal activa
(e)
31-12-2011
31-12-2010
7.850 -53 -487
10.307 100 618
7.310
11.025
Toelichting De grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn opgenomen in de toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening, waar eenvoudshalve naar wordt verwezen. Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld.
(a)
Immateriële vaste activa
31-12-2011
31-12-2010
Stand begin boekjaar: Cumulatieve aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen
3.600 -1.148
4.507 -1.001
2.452
3.506
-147 0
-147 -907
Stand einde boekjaar: Cumulatieve aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen
3.600 -1.295
3.600 -1.148
Totaal activa
2.305
2.452
Boekwaarde Mutaties in het boekjaar: Afschrijvingen Verkoop deelnemingen
De geactiveerde goodwill wordt in 20 jaar afgeschreven, zijnde de geschatte economische levensduur.
70
aarverslag 2011
(a)
Financiële vaste activa
Deel- Vordering op Vordering op nemingen
deelneming
aandeel-
Overige
Latente
vorderingen
belastingen
Totaal
houder
(c)
Stand begin boekjaar
85.190
15.693
30.863
500
25
132.271
Dividend Rente Herrubricering Valuta omrekeningsverschillen Resultaat deelnemingen Overige mutaties
-9.752 0 -3.000 1.322 7.850 288
0 0 3.000 637 0 0
-15.000 1.559 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
-24.752 1.559 0 1.959 7.850 288
Stand einde boekjaar
81.898
19.330
17.422
500
25
119.175
Voorzieningen Pensioenen en jubileumuitkeringen Voorziening belastinglatentie Overige voorzieningen
(d)
31-12-2011
31-12-2010
69 2.000 2.108
106 0 2.259
4.177
2.365
Langlopende schulden
Ten aanzien van deze post wordt verwezen naar de toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening.
(e)
Resultaat deelnemingen na belastingen
Door de vennootschap kunnen algemene beheerskosten aan groepsondernemingen in rekening worden gebracht. Eveneens vindt verrekening van rente plaats over vorderingen en schulden in rekening-courant met de desbetreffende groepsondernemingen. De ten laste van groepsondernemingen gebrachte vennootschapsbelasting is berekend op basis van de bedrijfseconomische winst van deze vennootschappen, verhoogd met de fiscaal niet aftrekbare kosten en met de eliminatie van posten waarover geen vennootschapsbelasting verschuldigd is.
(E)
Niet in de balans opgenomen regelingen
De vennootschap staat ten behoeve van de financiering van een aantal groepsondernemingen jegens kredietinstellingen borg voor de nakoming van de uit deze financiering voortvloeiende verplichtingen. Overigens wordt verwezen naar de toelichting op deze post bij de geconsolideerde balans. Son en Breugel, 10 april 2012
Raad van Commissarissen
Raad van Bestuur
H.N.J. Smits A.F. Tulp E.M. Krul
R. Philipse P.L. van Gulik
71
anssen de ong groep
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het Bestuur van Janssen de Jong Groep B.V.
Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de In dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2011 van Janssen de Jong Groep B.V. te Son gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2011, de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2011, het geconsolideerde kasstroomoverzicht 2011 en de toelichtingen, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de Jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.
materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de Interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de Interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de entiteit gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Janssen de Jong Groep B.V. per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.
Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uftvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controieinformatïe over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van 72
Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.
Eindhoven, 10 april 2012 Ernst & Young Accountants LLP
aarverslag 2011
Overige gegevens Statutaire bepalingen inzake de winstbestemming en winstverdeling In artikel 20 tot en met 22 van de statuten zijn bepalingen opgenomen inzake de bestemming en verdeling van de winst. De belangrijkste bepalingen luiden als volgt: Artikel 20 lid 2: De winst, zoals die blijkt uit de vastgestelde winst-en-verliesrekening, staat ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders. Artikel 22 lid 1.a.: De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover het eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. lid 1.b.: Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. Winstverdeling boekjaar 2010 Van de winst over het boekjaar 2010 ad € 11.025.000 is aan de aandeelhouder een bedrag van € 10.000.000 uitgekeerd in 2010. Aan de overige reserves is € 1.025.000 toegvoegd. In 2011 is € 15.000.000 uitgekeerd aan de aandeelhouder. Winstbestemming boekjaar 2011 Het resultaat over het boekjaar 2011 ad € 7.310.000 staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Aangezien de jaarrekening is opgemaakt vóór resultaatverdeling is het resultaat 2011 volledig opgenomen onder het eigen vermogen als onverdeeld resultaat.
73
anssen de ong groep
Overzicht deelnemingen Het rechtstreekse en/of middellijke aandeel in het geplaatste kapitaal bedraagt 100%, tenzij het anders vermeld is. In onderstaande overzicht zijn de belangrijkste deelnemingen weergegeven. Projectontwikkeling en Bouw Janssen de Jong Projectontwikkeling B.V., Son en Breugel Janssen de Jong Vastgoed B.V., Son en Breugel Janssen de Jong Grondbank B.V., Son en Breugel Zuidgrond B.V. (50%), Son en Breugel Janssen de Jong Bouw Zuid B.V., Venlo Janssen de Jong Bouw Hengelo B.V., Hengelo Koninklijke Woudenberg Ameide B.V., Ameide Infrastructuur Janssen de Jong Infra B.V., Horst Ippel Civiele Betonbouw B.V., Nieuwendijk De Asfaltfabriek B.V., Roermond Coldmix B.V., Son en Breugel Systeembouw Remco Ruimtebouw B.V., Best Ocmer Sp.z.o.o., Lódz, Polen Remco Romania s.r.l., Boekarest, Roemenië Remco Romania Africa s.r.l., Boekarest, Roemenië Remco Romania Industrial Constructions s.r.l., Boekarest, Roemenië MAT Afbouw B.V., Zaltbommel AfbouwCenter Nederland B.V., ’s-Hertogenbosch Hafkon B.V., Zaltbommel Hercuton B.V., Nieuwkuijk Caribbean Janssen de Jong Caribbean Holding B.V., Curaçao Janssen de Jong Caribbean B.V., Curaçao Curaçaose Wegenbouw Maatschappij B.V., Curaçao Harbour and Civil Construction Curaçao B.V., Curaçao Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij N.V., Bonaire Windward Roads B.V., Sint Maarten Mijnmaatschappij Curaçao B.V., Curaçao Beton Industrie Brievengat, Curaçao MMC Tafelberg N.V. (50%), Curaçao Asfaltcentrale Curaçao, Curaçao Eigen Woning Plan N.V., Curaçao Sea Shore Properties (50%), Curaçao Curaçao Airport Investments N.V. (49%), Curaçao Curaçao Airport Builders B.V., Curaçao Janssen de Jong Finance B.V., Curaçao Janssen de Jong Aruba N.V., Aruba Albo Holding Company N.V., Aruba Albo Aruba N.V., Aruba N.V. Arubaanse Wegenbouwmaatschappij, Aruba
74