Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Openbare verdediging van het proefschrift
Analyse van discrete-tijd-wachtlijnsystemen met meerdimensionale toestandsruimte Stijn De Vuyst Promotoren:
Prof. Dr. ir. Herwig Bruneel Prof. Dr. ir. Sabine Wittevrongel
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken Stochastische grootheden Wachtlijnmodellen Drie Bestudeerde Modellen Overzicht Methode van analyse Model 1: een multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten Model 2: de Stop-and-Wait ARQ zenderbuffer over een kanaal met gecorreleerde fouten Model 3: een wachtlijn met gereserveerde plaatsen Besluit Bijdragen van het proefschrift en besluit
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Informatie in de vorm van pakketten
I
Communicatiesystemen zijn in toenemende mate digitaal : vb. telefonie, televisie, Internet, locale datanetwerken, . . .
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Informatie in de vorm van pakketten
I
I
Communicatiesystemen zijn in toenemende mate digitaal : vb. telefonie, televisie, Internet, locale datanetwerken, . . . Digitale informatie gegroepeerd in pakketten : → ondeelbare eenheden
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Informatie in de vorm van pakketten
I
I
Communicatiesystemen zijn in toenemende mate digitaal : vb. telefonie, televisie, Internet, locale datanetwerken, . . . Digitale informatie gegroepeerd in pakketten : → ondeelbare eenheden
geluid
bemonstering en codering
beeld video
100011011010010111010010101010100100 . . .
ree
data
100011011010
010111010010
101010100100
...
ds d
igi taa
l
opdeling in pakketten
...
digitaal communicatiesysteem
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Horizontale structuur 7
1
3 knooppunt
k
lin 4 2
6
5
I
Netwerk: knooppunten verbonden door links
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Horizontale structuur 7
1
3
4 2
bron
bestemming 6
5
I I
Netwerk: knooppunten verbonden door links Datastromen met verschillende bronnen en bestemmingen
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Horizontale structuur 7
1
3
4 2 6
5
I I
Netwerk: knooppunten verbonden door links Datastromen met verschillende bronnen en bestemmingen
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Horizontale structuur 7
1
3
4 2 6
5
I I
Netwerk: knooppunten verbonden door links Datastromen met verschillende bronnen en bestemmingen
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Horizontale structuur 7
1 toespitsen op 1 knooppunt
3
4 2 6
5
I I I
Netwerk: knooppunten verbonden door links Datastromen met verschillende bronnen en bestemmingen Studie van de werking van ´e´en enkel knooppunt
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Verticale structuur: gelaagde netwerken
A
B
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Verticale structuur: gelaagde netwerken
.. .
A
B
transportlaag
4
netwerklaag
3
linklaag
2
fysische laag
1
I
Elke laag heeft haar eigen functionaliteiten en protocol en pakketformaat foutcontrole, routering, . . .
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Verticale structuur: gelaagde netwerken
.. .
A
transportlaag TCP
B transport header netwerk header
4 TCP
netwerklaag
3
linklaag
2
fysische laag
1
I
Elke laag heeft haar eigen functionaliteiten en protocol en pakketformaat foutcontrole, routering, . . .
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Verticale structuur: gelaagde netwerken
.. .
A
transportlaag TCP
B transport header netwerk header
4 TCP
netwerklaag
3
linklaag
2
fysische laag
1
I
I
Elke laag heeft haar eigen functionaliteiten en protocol en pakketformaat foutcontrole, routering, . . . Studie van de werking van ´e´en enkele laag
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Wachtlijnen zijn essentieel
Wachtlijnen zijn nodig op vele plaatsen in het netwerk
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Wachtlijnen zijn essentieel
Wachtlijnen zijn nodig op vele plaatsen in het netwerk I
Pakketten hebben een zekere bediening of verwerking nodig
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Wachtlijnen zijn essentieel
Wachtlijnen zijn nodig op vele plaatsen in het netwerk I I
Pakketten hebben een zekere bediening of verwerking nodig Niet alle pakketten kunnen deze verwerking onmiddellijk krijgen
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Wachtlijnen zijn essentieel
Wachtlijnen zijn nodig op vele plaatsen in het netwerk I I I
Pakketten hebben een zekere bediening of verwerking nodig Niet alle pakketten kunnen deze verwerking onmiddellijk krijgen Wachtlijn of buffer: tijdelijke opslagplaats voor pakketten
buffer
bedieningsstation
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Wachtlijnen zijn essentieel
Wachtlijnen zijn nodig op vele plaatsen in het netwerk I I I
Pakketten hebben een zekere bediening of verwerking nodig Niet alle pakketten kunnen deze verwerking onmiddellijk krijgen Wachtlijn of buffer: tijdelijke opslagplaats voor pakketten
buffer
bedieningsstation
Voorbeeld: multiplexen van meerdere pakketstromen MUX
wachtlijn
vrije capaciteit
} } }
multiplexer
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Digitale pakketgebaseerde communicatienetwerken
Wachtlijnen zijn essentieel
Wachtlijnen zijn nodig op vele plaatsen in het netwerk I I I
Pakketten hebben een zekere bediening of verwerking nodig Niet alle pakketten kunnen deze verwerking onmiddellijk krijgen Wachtlijn of buffer: tijdelijke opslagplaats voor pakketten
buffer
bedieningsstation
Voorbeeld: multiplexen van meerdere pakketstromen MUX
wachtlijn TOEGANGSCONFLICT
vrije capaciteit
} } }
multiplexer
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Deterministische versus stochastische grootheden
Sommige grootheden zijn onzeker maar niet onbepaald Voorbeeld : a , aantal aankomende pakketten gedurende de volgende 10ms
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Deterministische versus stochastische grootheden
Sommige grootheden zijn onzeker maar niet onbepaald Voorbeeld : a , aantal aankomende pakketten gedurende de volgende 10ms
a =? 10ms
a is onzeker I waarde van a onbekend: a =?
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Deterministische versus stochastische grootheden
Sommige grootheden zijn onzeker maar niet onbepaald Voorbeeld : a , aantal aankomende pakketten gedurende de volgende 10ms
a =? 10ms
a is onzeker I waarde van a onbekend: a =?
maar uit ervaring of onderstelling: I toch enig idee over de waarde van a ‘a ligt tussen 0 en 10’ ‘a ligt meestal rond de 5’ ...
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Deterministische versus stochastische grootheden
Sommige grootheden zijn onzeker maar niet onbepaald Voorbeeld : a , aantal aankomende pakketten gedurende de volgende 10ms
}
a=6
10ms
a is onzeker I waarde van a onbekend: a =?
maar uit ervaring of onderstelling: I toch enig idee over de waarde van a ‘a ligt tussen 0 en 10’ ‘a ligt meestal rond de 5’ ...
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Waarschijnlijkheidsverdeling
0
10
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Waarschijnlijkheidsverdeling
a=4? 0
10
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Waarschijnlijkheidsverdeling
a=6? 0
10
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Waarschijnlijkheidsverdeling
Prob[a = n]
0
10
Oplossing: a opvatten als een stochastische grootheid
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Waarschijnlijkheidsverdeling
Prob[a = n]
waarschijnlijkheid dat a = 4
0
10
Oplossing: a opvatten als een stochastische grootheid
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Waarschijnlijkheidsverdeling
Prob[a = n]
waarschijnlijkheid dat a = 6
0
10
Oplossing: a opvatten als een stochastische grootheid
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Waarschijnlijkheidsverdeling
Prob[a = n]
0
10
Oplossing: a opvatten als een stochastische grootheid I I
Toekennen van een waarschijnlijkheidsverdeling voor a Probabiliteit dat a een specifieke waarde n aanneemt:
Prob[a = n], n = 0, 1, 2, 3, . . .
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Verwachtingswaarde, variantie, staartverdeling, probabiliteitsgenererende functie Prob[a = n]
n
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Verwachtingswaarde, variantie, staartverdeling, probabiliteitsgenererende functie Prob[a = n]
n
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Verwachtingswaarde, variantie, staartverdeling, probabiliteitsgenererende functie Prob[a = n]
E[a]
Kenmerken van een waarschijnlijkheidsverdeling I
E[a] : de verwachtingswaarde (gemiddelde)
n
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Verwachtingswaarde, variantie, staartverdeling, probabiliteitsgenererende functie Prob[a = n]p Var[a]
E[a]
Kenmerken van een waarschijnlijkheidsverdeling I I
E[a] : de verwachtingswaarde (gemiddelde) Var[a] : de variantie
n
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Verwachtingswaarde, variantie, staartverdeling, probabiliteitsgenererende functie Prob[a = n]
Prob[a > n] n
Kenmerken van een waarschijnlijkheidsverdeling I I I
E[a] : de verwachtingswaarde (gemiddelde) Var[a] : de variantie de staartverdeling: verdeling Prob[a > n] voor grote n.
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Verwachtingswaarde, variantie, staartverdeling, probabiliteitsgenererende functie A(z)
1 1 z
Probabiliteitsgenererende functie A(z) (pgf) I
transformatie van de verdeling van a: A(z) =
+∞ X n=0
Prob[a = n]z n
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Verwachtingswaarde, variantie, staartverdeling, probabiliteitsgenererende functie A(z)
1 1 z
Probabiliteitsgenererende functie A(z) (pgf) +∞ X
I
transformatie van de verdeling van a: A(z) =
I
met elke verdeling correspondeert een unieke pgf
n=0
Prob[a = n]z n
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Verwachtingswaarde, variantie, staartverdeling, probabiliteitsgenererende functie A(z)
1 1 z
Probabiliteitsgenererende functie A(z) (pgf) +∞ X
Prob[a = n]z n
I
transformatie van de verdeling van a: A(z) =
I
met elke verdeling correspondeert een unieke pgf belangrijke voordelen aan het werken met pgfs in plaats van probabiliteiten
n=0
I
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Toevalsgrootheden
Correlatie
Correlatie duidt op een zekere afhankelijkheid K : drukt de sterkte van de correlatie uit
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Correlatie
Correlatie duidt op een zekere afhankelijkheid K : drukt de sterkte van de correlatie uit Voorbeeld : sequentie van toevalsgrootheden a0 , a1 , a2 , . . . Verdeling van ak : Prob[ak =
] = 50% en Prob[ak =
] = 50%
k
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Correlatie
Correlatie duidt op een zekere afhankelijkheid K : drukt de sterkte van de correlatie uit Voorbeeld : sequentie van toevalsgrootheden a0 , a1 , a2 , . . . Verdeling van ak : Prob[ak =
] = 50% en Prob[ak =
] = 50%
K=1 k I
K = 1 : geen correlatie a0 , a1 , a2 , . . . is een onafhankelijke (iid) sequentie
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Correlatie
Correlatie duidt op een zekere afhankelijkheid K : drukt de sterkte van de correlatie uit Voorbeeld : sequentie van toevalsgrootheden a0 , a1 , a2 , . . . Verdeling van ak : Prob[ak =
] = 50% en Prob[ak =
] = 50%
K=2 k I
I
K = 1 : geen correlatie a0 , a1 , a2 , . . . is een onafhankelijke (iid) sequentie K > 1 : positieve correlatie sterk verband tussen opeenvolgende waarden
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Correlatie
Correlatie duidt op een zekere afhankelijkheid K : drukt de sterkte van de correlatie uit Voorbeeld : sequentie van toevalsgrootheden a0 , a1 , a2 , . . . Verdeling van ak : Prob[ak =
] = 50% en Prob[ak =
] = 50%
K=4 k I
I
K = 1 : geen correlatie a0 , a1 , a2 , . . . is een onafhankelijke (iid) sequentie K > 1 : positieve correlatie sterk verband tussen opeenvolgende waarden
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Toevalsgrootheden
Correlatie
Correlatie duidt op een zekere afhankelijkheid K : drukt de sterkte van de correlatie uit Voorbeeld : sequentie van toevalsgrootheden a0 , a1 , a2 , . . . Verdeling van ak : Prob[ak =
] = 50% en Prob[ak =
] = 50%
K=8 k I
I
K = 1 : geen correlatie a0 , a1 , a2 , . . . is een onafhankelijke (iid) sequentie K > 1 : positieve correlatie sterk verband tussen opeenvolgende waarden
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Van re¨eel systeem naar abstract model
Realistisch systeem: I
I
een bestaand apparaat of een deel ervan vb. een router in een netwerk, een bepaalde hardware buffer, . . . meestal zeer complex → vele aspecten be¨ınvloeden de werking
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Van re¨eel systeem naar abstract model
Realistisch systeem: I
I
een bestaand apparaat of een deel ervan vb. een router in een netwerk, een bepaalde hardware buffer, . . . meestal zeer complex → vele aspecten be¨ınvloeden de werking Hoe kunnen we de werking ervan evalueren ? Performantie evaluatie
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Van re¨eel systeem naar abstract model
Realistisch systeem: I
I
een bestaand apparaat of een deel ervan vb. een router in een netwerk, een bepaalde hardware buffer, . . . meestal zeer complex → vele aspecten be¨ınvloeden de werking Hoe kunnen we de werking ervan evalueren ? Performantie evaluatie
Wiskundig model: I
I I
vereenvoudigde wiskundige beschrijving van het realistisch systeem enkel essenti¨ele aspecten worden behouden daardoor minder complex: handelbaar analyse is (hopelijk) mogelijk verschaft kwalitatief en kwantitatief inzicht in de performantie
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Wachtlijnmodellen
Aard van de bestudeerde modellen
Stochastische modellen
Discrete-tijd modellen
Drie modellen
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Aard van de bestudeerde modellen
Stochastische modellen I
Veelvuldig gebruik van stochastische grootheden in de beschrijving van het model
Discrete-tijd modellen
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Aard van de bestudeerde modellen
Stochastische modellen I
I
Veelvuldig gebruik van stochastische grootheden in de beschrijving van het model Daardoor zijn de resultaten van de analyse eveneens stochastisch vb. tijd nodig om bepaalde taak te vervullen → verdeling → ‘kans dat er meer dan 10ms nodig is’
Discrete-tijd modellen
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Aard van de bestudeerde modellen
Stochastische modellen I
I
Veelvuldig gebruik van stochastische grootheden in de beschrijving van het model Daardoor zijn de resultaten van de analyse eveneens stochastisch vb. tijd nodig om bepaalde taak te vervullen → verdeling → ‘kans dat er meer dan 10ms nodig is’
Discrete-tijd modellen I
Tijd ingedeeld in slots: vaste lengte
1 slot
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Aard van de bestudeerde modellen
Stochastische modellen I
I
Veelvuldig gebruik van stochastische grootheden in de beschrijving van het model Daardoor zijn de resultaten van de analyse eveneens stochastisch vb. tijd nodig om bepaalde taak te vervullen → verdeling → ‘kans dat er meer dan 10ms nodig is’
Discrete-tijd modellen I I
Tijd ingedeeld in slots: vaste lengte Veranderingen in het systeem kunnen enkel op slotgrenzen
1 slot
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Essentiele kenmerken van een wachtlijnmodel wachtlijn buffer bedieningsstation
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Essentiele kenmerken van een wachtlijnmodel wachtlijn buffer aankomstproces bedieningsstation I
Het aankomstproces (ingang) vb. aantal aankomsten per slot, tijd tussen twee opeenvolgende aankomsten
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Essentiele kenmerken van een wachtlijnmodel wachtlijn buffer aankomstproces
I
I
bedieningsproces bedieningsstation
Het aankomstproces (ingang) vb. aantal aankomsten per slot, tijd tussen twee opeenvolgende aankomsten Het bedieningsproces (uitgang) vb. benodigde verwerkingstijd voor een pakket
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Essentiele kenmerken van een wachtlijnmodel wachtlijn buffer aankomstproces ? ? wachtlijndiscipline I
I
I
bedieningsproces bedieningsstation
Het aankomstproces (ingang) vb. aantal aankomsten per slot, tijd tussen twee opeenvolgende aankomsten Het bedieningsproces (uitgang) vb. benodigde verwerkingstijd voor een pakket De wachtlijndiscipline bepaalt welk pakket uit de wachtlijn als volgende bediend wordt vb. FIFO, LIFO, ROS, . . .
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Essentiele kenmerken van een wachtlijnmodel wachtlijn buffer aankomstproces ? ? wachtlijndiscipline I
I
I
I
bedieningsproces bedieningsstation
Het aankomstproces (ingang) vb. aantal aankomsten per slot, tijd tussen twee opeenvolgende aankomsten Het bedieningsproces (uitgang) vb. benodigde verwerkingstijd voor een pakket De wachtlijndiscipline bepaalt welk pakket uit de wachtlijn als volgende bediend wordt vb. FIFO, LIFO, ROS, . . . Andere . . .
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Performantiematen: gewenste resultaten van de analyse
Stochastisch evenwicht
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Performantiematen: gewenste resultaten van de analyse
Stochastisch evenwicht I
Na een lange tijd stelt zich een evenwicht in → verdelingen veranderen niet meer
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Performantiematen: gewenste resultaten van de analyse
Stochastisch evenwicht I
Na een lange tijd stelt zich een evenwicht in → verdelingen veranderen niet meer
Performantiematen
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Performantiematen: gewenste resultaten van de analyse
Stochastisch evenwicht I
Na een lange tijd stelt zich een evenwicht in → verdelingen veranderen niet meer
Performantiematen I
Wachtlijnbezetting u op een willekeurig moment aantal pakketten in de wachtlijn op dat moment
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Performantiematen: gewenste resultaten van de analyse
Stochastisch evenwicht I
Na een lange tijd stelt zich een evenwicht in → verdelingen veranderen niet meer
Performantiematen I
Wachtlijnbezetting u op een willekeurig moment aantal pakketten in de wachtlijn op dat moment
I
Vertragingstijd d van een willekeurig pakket aantal slots dat het pakket in de wachtlijn aanwezig is
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Wachtlijnmodellen
Het GI-1-1 model : eenvoudigste discrete-tijd wachtlijnmodel
I
GI-1-1 aantal aankomsten per slot : iid met pgf A(z)
I
GI-1-1 elk pakket juist 1 slot verwerkingstijd
I I I
GI-1-1 1 bedieningsstation FIFO wachtlijndiscipline : First-In First-Out oneindige buffercapaciteit
Aankomsten
I
De modellen bestudeerd in het proefschrift: gebaseerd op GI-1-1, maar met substanti¨ele uitbreidingen
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Overzicht
Overzicht en situering van de bestudeerde modellen wachtlijn buffer aankomstproces ? ? wachtlijndiscipline
bedieningsproces bedieningsstation
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Overzicht
Overzicht en situering van de bestudeerde modellen wachtlijn buffer aankomstproces ? ? wachtlijndiscipline Multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten
bedieningsproces bedieningsstation
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Overzicht
Overzicht en situering van de bestudeerde modellen wachtlijn buffer aankomstproces ? ? wachtlijndiscipline Multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten
bedieningsproces bedieningsstation Stop-and-Wait ARQ met gecorreleerd foutkanaal
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Overzicht
Overzicht en situering van de bestudeerde modellen wachtlijn buffer aankomstproces ? ? wachtlijndiscipline Multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten
bedieningsproces bedieningsstation
Reservatiediscipline
Stop-and-Wait ARQ met gecorreleerd foutkanaal
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Overzicht
Overzicht en situering van de bestudeerde modellen wachtlijn buffer aankomstproces ? ? wachtlijndiscipline Multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten
I
bedieningsproces bedieningsstation
Reservatiediscipline
Stop-and-Wait ARQ met gecorreleerd foutkanaal
Modellen nemen bijkomende complicaties in rekening t.o.v. klassieke modellen → meer aspecten van het realistisch systeem
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Overzicht
Overzicht en situering van de bestudeerde modellen wachtlijn buffer aankomstproces ? ? wachtlijndiscipline Multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten
I
I
bedieningsproces bedieningsstation
Reservatiediscipline
Stop-and-Wait ARQ met gecorreleerd foutkanaal
Modellen nemen bijkomende complicaties in rekening t.o.v. klassieke modellen → meer aspecten van het realistisch systeem Bedoeling : model aanpassen aan werkelijke omstandigheiden
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Overzicht
Overzicht en situering van de bestudeerde modellen wachtlijn buffer aankomstproces ? ? wachtlijndiscipline Multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten
I
I I
bedieningsproces bedieningsstation
Reservatiediscipline
Stop-and-Wait ARQ met gecorreleerd foutkanaal
Modellen nemen bijkomende complicaties in rekening t.o.v. klassieke modellen → meer aspecten van het realistisch systeem Bedoeling : model aanpassen aan werkelijke omstandigheiden Gevolg : meer nauwkeurig evaluatie van de performantie
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Methode van analyse
Discrete Supplementary Variable Technique (DSVT)
Analyse van de drie modellen: alle zelfde principe ! I
I
I
I
Identificatie van een voldoende Markoviaanse systeemtoestand → typisch MEERDIMENSIONAAL vb. hrk , mk , uk i Zorgvuldige boekhouding van alle mogelijke systeemveranderingen: → systeemvergelijkingen Overgang naar transformatiedomein: → probabiliteitsgenererende functies Evenwichtsverdeling van de systeemtoestand berekenen: vb. P (x, y, z) = E[xr y m z u ]
Evenwichtsverdeling van de systeemtoestand is vertrekpunt voor verdere analyse van het model
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 1: een multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten
Aankomstproces gebruikersomgeving
gebruikers populatie
I
I
I I
variabele-lengte berichten
vaste-lengte pakketten
multiplexer
wachtlijn
Gebruikers genereren berichten bestaande uit een aantal pakketten → algemene pgf L(z) voor de berichtlengte Berichtgeneratie afhankelijk van gebruikersomgeving verschillend in toestand of Omgevingstoestand vormt een gecorreleerd proces !! K Pakketten van een bericht komen in de multiplexer als een ‘trein’: 1 pakket per slot
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Model 1: een multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten
Motivatie
Doorgeven van informatie naar lagere netwerklaag I
I
I
I
Bovenste laag: werkt met eenheden van variabele lengte → berichten Onderste laag: werkt met eenheden van vaste lengte → pakketten Conversie van formaat noodzakelijk → opdeling van berichten in pakketten vb. IP over ATM
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 1: een multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten
Behaalde analytische resultaten
In termen van pakketten
In termen van berichten
I
u : wachtlijnbezetting
I
c : bericht-vertragingstijd
I
d : vertragingstijd van een pakket
I
h : bericht-verwerkingstijd
M
1
2
3 ...
... 1
bericht-wachttijd
... 2
bericht-verwerkingstijd h bericht-vertragingstijd c
3
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 1: een multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten
Voorbeeld, invloed van de correlatie
100
E[u]
K= 10
K= 5
K= 2
80
K= 1
60
40
20
0 0.5
0.6
0.7
λ
0.8
0.9
1
De gemiddelde wachtlijnbezetting E[u] als functie van de aankomstintensiteit λ voor steeds sterkere correlatie K van de omgeving
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 1: een multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten
Voorbeeld, invloed van de correlatie
E[c]
140
K= 10
K= 5
K= 2
E[h]
120
K= 1
100 80 60 40
K= 10 5 2 1
20 0 0.5
0.6
0.7
λ
0.8
0.9
1
De gemiddelde bericht-vertragingstijd E[c] en de gemiddelde bericht-bedieningstijd E[h] als functie van de aankomstintensiteit λ voor steeds sterkere correlatie K van de omgeving
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 2: de Stop-and-Wait ARQ zenderbuffer over een kanaal met gecorreleerde fouten
Het Stop-and-Wait ARQ retransmissieprotocol
ARQ I I I I I
Pakketten verstuurd van zender naar ontvanger over een kanaal Kans dat een fout optreedt in het kanaal Foutcontrole door bevestiging (ACK/NACK) en retransmissie Aan de zenderzijde is een wachtlijn nodig Pakket blijft in de wachtlijn tot zijn correcte ontvangst is bevestigd
Stop-and-Wait ARQ Zender wacht na elke transmissie op de bijhorende bevestiging P komt aan P verlaat de zenderbuffer
omlooptijd
P in wachtlijn
kanaal: foutgevoelig ontvanger
retransmissie
...
AC K
zender
NA CK
I
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 2: de Stop-and-Wait ARQ zenderbuffer over een kanaal met gecorreleerde fouten
Kanaal met gecorreleerde fouten P
omlooptijd
K NAC
NAC
Draadloos kanaal
P verlaat de wachtlijn
ONTVANGER
ACK
eerste transmissie van P
K
ZENDER
P correct ontvangen
wachten
bediening
Kanaaltoestand is gecorreleerd process : K I I
Kans op fout is anders naargelang kanaal in toestand of Is vooral van belang in draadloze netwerken typisch foutpatroon bij transmissie over het draadloze medium
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 2: de Stop-and-Wait ARQ zenderbuffer over een kanaal met gecorreleerde fouten
Analyse
Correlatie in de kans op foute transmissie I
zorgt voor afhankelijkheid van de bedieningstijden van opeenvolgende pakketten !
Berekening verdeling van I
u : wachtlijnbezetting van de zenderbuffer
I
d : vertragingstijd van de pakketten
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 2: de Stop-and-Wait ARQ zenderbuffer over een kanaal met gecorreleerde fouten
Voorbeeld, invloed van de correlatie
−1
log Prob[d = n]
−2
−3
K = 100 50 K = 1 10
−4
0
100
n
200
20 300
Logaritmische plot van de vertragingstijd d : log Prob[d = n] voor steeds sterkere correlatie K in het kanaal
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 2: de Stop-and-Wait ARQ zenderbuffer over een kanaal met gecorreleerde fouten
Voorbeeld, invloed van de correlatie 3
log E[u]
λ = 0.85 0.8 0.75
2
0.7 1
0.65 λ = 0.6 0
0
1
2
3
4
5
6
log K
Log-log plot van de wachtlijnbezetting u aan de zenderzijde als functie van de correlatie K in het kanaal. Het gedrag hangt af van de aankomstintensiteit λ !!
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Model 3: een wachtlijn met gereserveerde plaatsen
Motivering
Absolute Prioriteit (AP) I
Klassieke planningsmethode om een verschil te realiseren in de vertraging ervaren door pakketten van twee verschillende types: type 1 : hoge prioriteit, gevoelig aan vertraging type 2 : lage prioriteit
I
Een 1-pakket in de wachtlijn heeft altijd voorrang op een 2-pakket
Nadeel: I
Soms te drastisch !! ‘Packet starvation’ : 2-pakketten komen bijna nooit aan bod
I
Statische discipline: niet flexibel
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 3: een wachtlijn met gereserveerde plaatsen
De Reservatiediscipline 1 pakketten van type 1: nemen reservatieplaats in bij aankomst
2
2
R
2
R
2
2
R
1
2
1
bedieningsstation 2 pakketten van type 2
N =3
2
1
Reservatiediscipline I I I
Nieuwe planningsmethode : gebruik van gereserveerde plaatsen ‘R’ N reservatieplaatsen in de wachtlijn 1-pakket : neemt bij aankomst de verste R in en maakt een nieuwe R achteraan
slot k−1
leeg systeem
R
Aankomsten : 2
2 R 2 2 R
2
I
I
I
1-pakketten worden eerst geplaatst, dan de 2-pakketten een 1-pakket neemt de verste R in en maakt een nieuwe R achteraan een 2-pakket neemt plaats achteraan
2-pakketten nemen plaats 2 2 achteraan
slot k
R wordt niet bediend: 2-pakket springt over R naar station
2 R 2
Aankomsten : 1
R 2 1 2 1-pakketten
R 1 2 1
nemen R in en maken nieuwe R 2 achteraan
2 2 R 1 2 1 2 1
bediend pakket verlaat wachtlijn
1 1 2 1-pakket worden eerst geplaatst, daarna de 2-pakketten
slot k+1
2 R 1 2 1
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Model 3: een wachtlijn met gereserveerde plaatsen
Analyse
Berekening verdeling van de vertragingstijden d1
[N ]
: vertragingstijd van type 1
[N ] I d 2
: vertragingstijd van type 2
I
Vergelijking met AP discipline I
Indien N → ∞, is de performantie van AP en Reservatie-discipline gelijk !
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 3: een wachtlijn met gereserveerde plaatsen
Voorbeeld, invloed van het aantal reservaties N
15
[N ]
AP type 2
N R type 1 N R type 2
E[di ]
30
10 5
10
3 N =1
5
0
FIFO
0
N =1
0.2
3
5
0.4
10
30
0.6
AP type 1
0.8
λ1 /λT [N ]
[N ]
Gemiddelde vertragingstijden d1 van type 1 en d2 van type 2 als functie van de traffic mix (fractie type 1)
1
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Besluit
Model 3: een wachtlijn met gereserveerde plaatsen
Voorbeeld, invloed van het aantal reservaties N
0 [N ]
log Prob[di = n] −2
N = 10
−4
FIFO
AP type 1 −6
0
20
AP type 2
N = 10
20
20 30
30 40
n
60
Staartverdeling van de vertragingstijden [N ] [N ] d1 van type 1 en d2 van type 2
80
100
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Bijdragen van het proefschrift en besluit
Specifieke analytische resultaten Multiplexer met gecorreleerde treinaankomsten I In termen van pakketten:
gemiddelde waarde, variantie en staartverdeling van de wachtlijnbezetting u (eenvoudig verband met de verdeling van de pakket-vertragingstijden d) I In termen van berichten:
gemiddelde waarde en staartverdeling van de bericht-vertragingstijden c gemiddelde waarde van de bericht-bedieningstijden h
Stop-and-Wait ARQ zenderbuffer over gecorreleerd foutkanaal I Voor de wachtlijnbezetting u:
volledige pgf, gemiddelde waarde en staartverdeling I Voor de pakket-vertragingstijden d:
volledige pgf, gemiddelde waarde en staartverdeling
Wachtlijn met gereserveerde plaatsen I Voor pakketten van type 1 en 2 :
volledige pgf, gemiddelde waarde en staartverdeling van de pakket-vertragingstijden d1 en d2 I Snelle algoritmes om deze performantiematen numeriek te bepalen
Besluit
Telecommunicatie en Wachtlijnmodellen
Drie modellen
Bijdragen van het proefschrift en besluit
Algemene besluiten
Gebruik van een uniforme analysetechniek: DSVT I
Deze aanpak is veelzijdig en leidt tot handelbare resultaten
In sommige gevallen zijn klassieke modellen ontoereikend I
Het negeren van correlatie kan leiden tot een belangrijke overschatting van de performantie
De Reservatiediscipline I
Kan leiden tot een meer overwogen toekenning van de netwerkcapaciteit aan verschillende gebruikers
Besluit