Analyse van een tropische belastingfaciliteit met aanbevelingen voor de toekomst

DE ECONOMISCHE ZONES V AN C URAÇAO Analyse van een tropische belastingfaciliteit met aanbevelingen voor de toekomst.

Student:

Jaap Rutger Kos

Studentnummer:

1265482

Studie:

Doctoraal Economie Master Fiscaal Recht

Universiteit:

Vrije Universiteit Amsterdam

Begeleider:

Prof. mr. J. W. Bellingwout

Datum:

27 februari 2007

Voorwoord Papiamentu Akí ta e tesis “E zonanan ekonómiko di Kòrsou”, un obra ku mi a skirbi ku hopi plaser. E tema tin keber ku hopi diferente áreanan ku mi a sera konosí na universidat e añanan pasá. E interakshon ku reglanan europeo i internashonal ta hasi e zona ekonómiko un suheto interesante tambe. Pero riba tur kos, mi a gosa asina tantu di mi stage na Kòrsou, ku mi a disidí pa bai traha i biba einan. Mi ta gradisí tur e hendenan i organisashonnan ku a yuda-mi ku e investigashon. Mi ta hopi agradisí profèsor mr. J.W. Bellingwout i Bryan Irausquin pa e guiansa di gran balor for di Hulanda i Kòrsou, anto tambe e Curaçao International Financial Services Association (CIFA) ku a sostené e investigashon dor di duna e kontaktonan nesesario. Anto finalmente, mi tata i mama: masha danki pa tur kos! Sigur mi ta mas ku dispuesto pa diskutí tokante di e konklushonnan saká i rekomendashonnan hasí. Tur krítika ta bon bini!

Nederlands Voor u ligt de scriptie “De economische zones van Curaçao”, een stuk waaraan ik met veel plezier heb geschreven. Het onderwerp heeft raakvlakken met veel verschillende vakgebieden waarin ik me de afgelopen jaren aan de universiteit heb verdiept. Ook de wisselwerking met Europese en internationale normen maken de economische zone een interessant onderwerp. Maar bovenal heb ik zo genoten van mijn stage op Curaçao, dat ik heb besloten daar te gaan werken en wonen. Ik bedank alle mensen en organisaties die een bijdrage aan het onderzoek hebben geleverd. Veel dank ben ik verschuldigd aan professor mr. J.W. Bellingwout en Bryan Irausquin voor de waardevolle begeleiding vanuit Nederland en Curaçao, evenals de Curaçao International Financial Services Association (CIFA) die het onderzoek heeft ondersteund door de nodige contacten te verschaffen. En tot slot mijn vader en moeder: hartelijk bedankt voor alles! Uiteraard ben ik graag bereid te discussiëren over de getrokken conclusies en de gedane aanbevelingen. Alle op- en aanmerkingen zijn welkom!

I

Inhoudsopgave Voorwoord ...............................................................................................................................I

Samenvatting........................................................................................................................ VI

Hoofdstuk 1

Inleiding .......................................................................................................1

§1.1

De economische zone in vogelvlucht ................................................................................ 1

§1.2

Opbouw van de scriptie....................................................................................................... 2

Achtergrond en doelstelling.............................................................................................................. 2 Probleemstelling............................................................................................................................... 2 Afbakeningen ................................................................................................................................... 2

Hoofdstuk 2 §2.1

Geschiedenis en doelstellingen ................................................................4

Voorgangers van de economische zone ........................................................................... 4

Achtergrond...................................................................................................................................... 4 Landsverordening van 1956: het begin............................................................................................ 4 Landsverordening van 1975: de doorstart ....................................................................................... 5 §2.2 Van vrije zone naar economische zone................................................................................... 6 Verandering 1: naamswijziging ........................................................................................................ 6 Verandering 2: verzachting substancevereisten .............................................................................. 7 Verandering 3: e-commerce............................................................................................................. 7 Verandering 4: wettelijke uitsluiting activiteiten................................................................................ 7 2006: weer nieuwe omschrijving ‘diensten’...................................................................................... 8 §2.3 Doelstellingen van de economische zone .............................................................................. 9

Hoofdstuk 3

Internationale normen ..............................................................................10

§3.1 Non-discriminatiebepalingen ................................................................................................. 10 §3.2 FATF & CFATF ......................................................................................................................... 11 FATF............................................................................................................................................... 11 CFATF ............................................................................................................................................ 12 Actualiteiten.................................................................................................................................... 13 §3.3 OESO & schadelijke belastingconcurrentie.......................................................................... 13 Achtergrond schadelijke belastingconcurrentie ............................................................................. 13 OESO-rapport van 1998................................................................................................................. 15 OESO-voortgangsrapporten .......................................................................................................... 15 II

OESO-normen economische zone ................................................................................................ 16 §3.4 EU & schadelijke belastingconcurrentie ............................................................................... 17 Belang voor de Nederlandse Antillen............................................................................................. 17 Primarolo en de economische zone............................................................................................... 18 Relevante ervaringen in Aruba....................................................................................................... 19 Conclusie........................................................................................................................................ 20 §3.5 EU & verboden staatssteun .................................................................................................... 20 De vrije zone van Madeira.............................................................................................................. 21 Conclusie........................................................................................................................................ 21

Hoofdstuk 4

Knelpunten ................................................................................................23

§4.1 Knelpunten in de economische zone .................................................................................... 23 Knelpunt 1: reële economische aanwezigheid in economische zones zonder goederenstromen 23 Knelpunt 2: ‘red tape’ ..................................................................................................................... 24 Knelpunt 3: imagoprobleem van de economische zones met goederenstromen.......................... 25 Knelpunt 4: deviezenuitstroom uit economische zone Koningsplein ............................................. 25 Knelpunt 5: de filialenkwestie ......................................................................................................... 27 Knelpunt 6: staatkundige structuur en gebrekkige wetgeving........................................................ 28 Knelpunt 7: belastingfaciliteit voor buitenlandse werknemers ....................................................... 29 §4.2 Algemene knelpunten.............................................................................................................. 30 Knelpunt 8: hoge arbeidskosten en inflexibele arbeidsmarkt......................................................... 30 Knelpunt 9: openbare nutsvoorzieningen....................................................................................... 30 Knelpunt 10: luchtvaartverbindingen met de regio......................................................................... 30

Hoofdstuk 5

Aanbevelingen ..........................................................................................31

§5.1 Kader voor de toekomst.......................................................................................................... 31 Bezwaren tegen economische zone .............................................................................................. 31 Algemene herziening winstbelasting.............................................................................................. 32 Herziene economische zone als overgangsmaatregel .................................................................. 33 §5.2 Voorstel Landsverordening economische zones 2009........................................................ 34 Uitgangspunt 1: respecteren verstrekte garanties en gerechtvaardigd vertrouwen ...................... 34 Uitgangspunt 2: economische zone als overgangsmaatregel ....................................................... 34 Uitgangspunt 3: jaarlijkse substancetoets bij aangifte winstbelasting ........................................... 35 Uitgangspunt 4: aanvullend belastingvoordeel inkomstenbelasting .............................................. 36 Uitgangspunt 5: maximale beslistermijn toelatingsprocedure........................................................ 37 Uitgangspunt 6: ook ‘red carpet’ voor veelzijdige ondernemingen ................................................ 37 Uitgangspunt 7: betere regeling binnenlandse omzet.................................................................... 38 III

Uitgangspunt 8: onderscheid economische zones met en zonder fysieke goederenstromen....... 38 Uitgangspunt 9: geen marginale belastingfaciliteiten..................................................................... 39 Uitgangspunt 10: imagoverbetering ............................................................................................... 39

Appendix A

Het recht van de economische zone voor Curaçao...............................41

§A.1 Inleiding.................................................................................................................................... 41 Twee bestuurslagen ....................................................................................................................... 41 Rechtsbronnen ............................................................................................................................... 42 §A.2 Instelling en opheffing ............................................................................................................ 43 De juridische definitie van economische zone ............................................................................... 43 Instellingsprocedure ....................................................................................................................... 43 §A.3 Beheer en exploitatie .............................................................................................................. 45 Beheerder-exploitant ...................................................................................................................... 45 Delegatie van beheer en exploitatie............................................................................................... 45 §A.4 Ontwikkeling van infrastructuur ............................................................................................ 46 §A.5 Toelating van bedrijven .......................................................................................................... 47 Bevoegdheid tot toelating............................................................................................................... 47 Toelatingsvereisten ........................................................................................................................ 47 Toelatingsprocedure....................................................................................................................... 49 Toelatingsbesluit ............................................................................................................................ 50 Intrekking toelatingsbesluit............................................................................................................. 50 §A.6 Vergunning binnenlandse omzet........................................................................................... 51 §A.7 Toegestane activiteiten .......................................................................................................... 52 Activiteiten met lokale goederenstroom ......................................................................................... 53 Activiteiten zonder lokale goederenstroom .................................................................................... 54 §A.8 Belastingen .............................................................................................................................. 57 Winstbelasting ................................................................................................................................ 57 Heffingen bij invoer en accijnzen ................................................................................................... 58 Omzetbelasting .............................................................................................................................. 60 Grondbelasting ............................................................................................................................... 63 Gebruiksbelasting........................................................................................................................... 63 Ex-patriatesregeling ....................................................................................................................... 63 §A.9 Controle en handhaving ......................................................................................................... 63 §A.10 Bezwaar en beroep................................................................................................................ 64 §A.11 Overzicht LEZ 2000 ............................................................................................................... 64

IV

Appendix B

Voorstel nieuwe landsverordening .........................................................65

Appendix C

Compilatie wetgeving economische zone..............................................76

§C.1 Landsverordening economische zones 2000 (PbNA 2001, 18) .......................................... 76 §C.2 Landsbesluit Economische Zones (PbNA 1976, 104).......................................................... 85 §C.3 Bepaling uit de Algemene Verordening I.U. en D. 1908 (PbNA 1949, 62) .......................... 87 §C.4 Bepalingen uit de Landsverordening omzetbelasting 1999 (PbNA 1999, 43) ................... 88 §C.5 Bepaling uit de Ministeriële uitvoeringsbeschikking artikel 4, tweede lid van de Landsverordening omzetbelasting 1999 (PbNA 1999, 98)........................................................... 89 §C.6 Bepalingen uit de Grondbelastingverordening 1908 (PbNA 1908, 27) .............................. 90 §C.7 Bepaling uit de Ministeriële beschikking standaardvoorwaarden fiscale eenheid (PbNA 2002, 151).......................................................................................................................................... 90

Bronvermelding....................................................................................................................91

V

Samenvatting Inleiding (§1.1) De economische zone is een belastingfaciliteit die economische bedrijvigheid tracht aan te trekken door aan exportgerichte ondernemingen diverse belastingvoordelen te verstrekken, waaronder een verlaagd winstbelastingtarief. Ondernemingen moeten worden toegelaten tot de economische zone om in aanmerking te komen voor de belastingvoordelen. In Curaçao bestaan er economische zones met goederenstromen en economische zones zonder goederenstromen. (§1.2) Het gevoel leeft dat de economische zone voor Curaçao nog niet het resultaat heeft bereikt wat zij zou kunnen en moeten bereiken. Deze scriptie worden de knelpunten geanalyseerd en worden aanbevelingen gedaan.

Geschiedenis en doelstellingen (§2.1) De economische zone is gebaseerd op het aloude concept van de vrije zone, van oorsprong een pure douanefaciliteit. In 1956 is voor het eerst een vrije zone in de Nederlandse Antillen ingevoerd ter stimulering van internationale handels- en distributieactiviteiten. De aanleiding was het succes van de vrije zone in Panama. In 1975 is de wetgeving herzien. In 1986 zijn diensten toegevoegd aan de toegestane activiteiten. (§2.2) In 2001 is de vrijezonewetgeving vervangen door de economischezonewetgeving, onder andere om e-commerce een plaats te geven in de faciliteit. De nadien opgetreden opkomst van ecommerce in de economische zones is vooral het gevolg geweest van specifieke civiel-juridische wetgeving en niet zozeer van de economischezonewetgeving. Sinds 1986 behoorde e-commerce namelijk al tot de toegestane activiteiten. De economische zone verschilt qua uitgangspunten, doelstellingen en vormgeving weinig van de vrije zone. De substancevereisten voor toe te laten ondernemingen zijn wel zodanig versoepeld dat een onderneming met de kleinst mogelijke substance al in aanmerking komt voor toelating. De wettelijk toegestane dan wel uitgesloten activiteiten zijn tweemaal aangepast in verband met EU-normen betreffende schadelijke belastingconcurrentie. (§2.3) De doelstellingen van de economische zone kunnen worden samengevat als het bevorderen van de economische ontwikkeling.

Internationale normen (§3.1) De economische zone discrimineert niet naar nationaliteit of vestigingsplaats van rechtspersonen. (§3.2) In de Nederlandse Antillen zijn de aanbevelingen inzake witwassen en terrorismefinanciering van de Financial Action Task Force geïmplementeerd in diverse landsverordeningen. De Caribbean Financial Action Task Force heeft specifieke aanbevelingen gedaan voor economische zones. In dat kader zie ik nog enkele verbeterpunten voor de economische zone van Curaçao. VI

(§3.3) Sinds de jaren negentig is de strijd tegen schadelijke belastingconcurrentie een politiek feit. Volgens de normen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling moeten alle belastingfaciliteiten transparant zijn en een effectieve informatie-uitwisseling waarborgen. De Nederlandse Antillen worden door de OESO beschouwd als ‘Participating Partner’, omdat zij zich aan de normen hebben gecommitteerd. Voor de economische zone zie ik nog enkele verbeterpunten. (§3.4) De lidstaten van de EU hebben een gedragscode inzake schadelijke belastingconcurrentie aangenomen. De Nederlandse Antillen hebben zich jegens Nederland verbonden de gedragscode na te leven. De zogenoemde Primarolo-groep bevordert de naleving van de EU-gedragscode met politieke middelen. In 1999 is de toenmalige vrije zone door de Primarolo-groep als schadelijk bestempeld. Na de meest recente aanpassing van de toegestane activiteiten is de economische zone volledig buiten het toepassingsbereik van de gedragscode gebracht. (§3.5) De huidige relatie tussen de Nederlandse Antillen en de EU brengt met zich mee dat de regeling omtrent verboden staatssteun niet van toepassing is. Indien wordt geopteerd voor een hechtere band met de EU, zal de economische zone waarschijnlijk moeten worden afgeschaft.

Knelpunten (§4.1) Het belangrijkste knelpunt is het teleurstellende niveau van de reële economische activiteiten van ondernemingen in economische zones zonder goederenstromen. Hierdoor wordt de economische ontwikkeling niet voldoende bevorderd. Waarschijnlijk spelen vooral de hoge arbeidskosten, de inflexibele arbeidsmarkt en de stugge werking van de economische zone een rol. De stugge werking kan het gevolg zijn van een gebrek aan investeringsgerichtheid bij de overheid, maar gebrekkige wetgeving is ook een oorzaak. Verder kampen de economische zones met goederenstromen met een imagoprobleem en treedt een moeilijk verklaarbare deviezenuitstroom uit economische zone Koningsplein op. (§4.2) Als niet specifiek op de economische zone betrekking hebbende knelpunten zijn, behalve de hoge

arbeidskosten

en

de

inflexibele

arbeidsmarkt,

vooral

openbare

nutsvoorzieningen

(internetbandbreedte!) en luchtvaartverbindingen met de regio voor de economische zone problematisch.

Aanbevelingen (§5.1) Tegen de economische zone zijn een aantal principiële bezwaren aan te voeren, met name voor wat betreft de winstbelastingaspecten. Ondernemingen die aanspraak willen maken op de voordelen van de economische zone, worden qua locatie in Curaçao beperkt tot enkele aangewezen zones. Een economische zone gaat altijd gepaard met een toelatingsprocedure. Het exclusief toekennen van het verlaagde winstbelastingtarief voor exportactiviteiten is moeilijk te rechtvaardigen. Volgens een gezaghebbende studie is de effectiviteit van economische zones beperkter dan vaak

VII

wordt gedacht en kunnen economische zones slechts als ‘second best policy’ fungeren. Het beste is om de achterliggende oorzaken van een tegenvallende economische ontwikkeling aan te pakken. Het streven voor Curaçao moet zijn om de winstbelasting zodanig te hervormen, dat de economische zone op dat gebied niet meer nodig is. De Ierse winstbelasting kan als goed voorbeeld dienen. De economische zone dient als overgangsmaatregel gehandhaafd te worden. Om een kwalitatief hoogstaand en internationaal concurrerend product te kunnen bieden en de effectiviteit te waarborgen, moet de faciliteit qua wetgeving, beleid en uitvoering worden herzien. Het codewoord is ‘investeringsgerichtheid’. Ook dient onderzoek te worden gedaan naar mogelijke oplossingen voor de problematiek rond de hoge arbeidskosten en de inflexibele arbeidsmarkt. (§5.2) Het door mij geschreven voorstel ‘Landsverordening economische zones 2009’ voor het toekomstige land Curaçao is gebaseerd op 10 uitgangspunten: 1. verstrekte garanties en gerechtvaardigd vertrouwen worden gerespecteerd; 2. de economische zone is een overgangsmaatregel; 3. de substance wordt jaarlijks getoetst bij de aangifte winstbelasting met behulp van een eenvoudig toepasbare toets van de lokaal bestede ondernemingskosten; 4. ondernemingen

met

een

zeer

grote

substance

komen

in

aanmerking

voor

een

belastingvoordeel in de loonheffingen van hun werknemers; 5. een maximale beslistermijn in de toelatingsprocedure van 2 maanden; 6. een oplossing van de filialenkwestie, waardoor veelzijdige ondernemingen nu nog worden geconfronteerd met onnodige administratieve rompslomp omdat zij voor elke economische zone een afzonderlijke rechtspersoon en een afzonderlijke toelatingsbeschikking moeten hebben; 7. het afschaffen van de vergunning voor het behalen van binnenlandse omzet onder gelijktijdige introductie van een mechanisme ter handhaving van de kwantitatieve beperking op binnenlandse omzet; 8. een beter onderscheid tussen economische zones met en zonder goederenstromen; 9. geen belastingfaciliteiten in de marge; 10. wettelijke maatregelen ter verbetering van het imago.

VIII

Hoofdstuk 1 §1.1

Inleiding

De economische zone in vogelvlucht

Op Curaçao, het grootste eiland van de Nederlandse Antillen, bevinden zich tien zones van waaruit exportgerichte ondernemingen1 activiteiten kunnen ontplooien onder het genot van diverse belastingvoordelen. Deze zogeheten economische zones zijn de opvolger van de vrije zone, die in 1956 haar intrede heeft gedaan in de Nederlandse Antillen. Sindsdien is de wetgeving meerdere malen herzien. Twee kenmerkende uitgangspunten zijn echter steeds overeind gebleven: •

het doel: het stimuleren van de economische ontwikkeling; en

•

het middel: het aantrekken van exportgerichte ondernemingen door aan hen diverse belastingvoordelen te bieden in bepaalde daartoe aangewezen zones.

Het belang van de economische zones voor de Curaçaose economie wordt geschat op enkele procenten van het BBP. Twee van de tien Curaçaose economische zones zijn uitgerust voor fysieke goederenstromen (hierna: economische zones met goederenstromen). Qua douanerecht zijn zij vergelijkbaar met een douane-entrepot. In het landschap zijn deze zones te herkennen als een afgesloten bedrijventerrein met permanente douanebewaking. In de overige acht zones mogen geen fysieke goederenstromen voorkomen (hierna: economische zones zonder goederenstromen). Het is echter wel mogelijk dat elders in de wereld een fysieke goederenstroom ontstaat.2 Ondernemingen kunnen worden toegelaten tot een economische zone als zij voldoen aan de toelatingsvoorwaarden. De belangrijkste zijn dat de onderneming aan de economische ontwikkeling moet bijdragen en dat de omzet in hoofdzaak wordt behaald in het buitenland. Het behalen van binnenlands omzet is beperkt mogelijk met een specifieke vergunning. Het winstbelastingtarief is verlaagd van 34,5% tot 2%. Daarnaast gelden douanefaciliteiten en vrijstellingen in de omzetbelasting en de grondbelasting. De meeste belastingvoordelen zijn niet van toepassing ter zake van binnenlandse omzet. De economische zone is sterk op het buitenland gericht en daarom gebaat bij een grote mate van internationale acceptatie. Hiertoe dient de economische zone te voldoen aan diverse internationale normen in verband met discriminatieverboden, het witwassen van geld, het financieren van terrorisme en schadelijke belastingconcurrentie.

1

Met exportgerichte ondernemingen doel ik zowel op ondernemingen die zich bezig houden met internationale goederenhandel

als op ondernemingen die zich richten op internationale dienstverlening. 2

In het dagelijks taalgebruik op Curaçao worden economische zones met goederenstromen aangeduid als vrije zones, en

economische zones zonder goederenstromen als e-zones. In deze scriptie vermijd ik het gebruik van de aanduidingen vrije zones en e-zones.

1

§1.2

Opbouw van de scriptie

Achtergrond en doelstelling Anno 2007 leeft bij degenen die direct of indirect zijn betrokken bij de economische zone het gevoel, dat de belastingfaciliteit voor Curaçao nog niet het resultaat heeft opgeleverd wat zij zou kunnen en moeten bereiken. Het doel van deze scriptie is om onderzoek te doen naar de knelpunten en hun oorzaken. Op grond daarvan worden aanbevelingen gedaan om het beoogde resultaat wel te bereiken. Hiermee tracht ik een bijdrage te leveren aan de discussie over de algemene revitalisatie en modernisering van de internationale financiële dienstensector van Curaçao. Probleemstelling De probleemstelling voor deze scriptie is: •

wat zijn de knelpunten in de huidige economische zone voor Curaçao?

•

wat zijn de oorzaken van deze knelpunten?; en

•

hoe kunnen deze knelpunten worden weggenomen?

Eerst zullen – mede aan de hand van de historie – de doelstellingen van de economische zone worden onderzocht. Daarna wordt een hoofdstuk gewijd aan de van belang zijnde internationale normen. Dan volgen de analyse en de aanbevelingen, waaronder een door mij geschreven voorstel voor een nieuwe landsverordening in appendix B. Het huidige recht van de economische zone voor Curaçao wordt beschreven in appendix A. Voor de lezer die zich niet dagelijks met de economische zone bezig houdt, kan het prettig zijn om deze bijlage van tevoren door te nemen. Vanuit de hoofdtekst zal er ook vaak naar worden verwezen. Appendix C bevat een compilatie van de huidige wetgeving het gebied van de economische zone ten behoeve van hen, die niet eenvoudig kunnen beschikken over een Nederlands-Antilliaans wetboek. Afbakeningen Tot slot stip ik twee afbakeningen aan. De eerste is dat de scriptie zich vooral richt op de theorie en de praktijk van het (fiscale) recht van de economische zone. De kern van de economische zone is dat deze invloed tracht uit te oefenen op de vestigingsplaatskeuze van investeerders. Hierbij spelen echter meer factoren een rol. Als voorbeelden kunnen genoemd worden: •

de hoogte van de arbeidskosten en de mate van flexibiliteit van de arbeidsmarkt;

•

het opleidingsniveau en de productiviteit van de beroepsbevolking;

•

de bereikbaarheid van Curaçao;

•

prijs, beschikbaarheid en betrouwbaarheid van utiliteitsvoorzieningen;

•

de goede of slechte naam van Curaçao; en

•

het feit dat Curaçao deel uitmaakt van het Koninkrijk der Nederlanden. 2

Deze factoren zijn belangrijk voor het succes of het falen van de economische zone. Helaas kunnen zij niet uitgebreid onderzocht worden in deze scriptie. Verder is de economische zone in beginsel een Nederlands-Antilliaanse faciliteit. Deze scriptie beperkt zich echter tot Curaçao. Door de verschillende wijzen van implementatie van de economische zone in de verschillende eilandgebieden, kan eigenlijk niet worden gesproken van ‘de’ NederlandsAntilliaanse economische zone. Verschillen tussen de eilandgebieden bestaan er ook op het gebied van de indirecte belastingen. De implicaties van de gelaagde bestuursstructuur van het land Nederlandse Antillen zijn beschreven in §A.1 (zie p. 41-42). Een eilandelijke benadering is bovendien logisch omdat het land Nederlandse Antillen naar verwachting uiterlijk 15 december 2008 ophoudt te bestaan.3

3

Wat er precies met Curaçao zal gebeuren, is op dit moment nog niet duidelijk. De eilandsraad heeft het akkoord met

Nederland omtrent nieuwe staatkundige verhoudingen verworpen. Nederland is vervolgens met het land Nederlandse Antillen en de overige eilandgebieden overeengekomen dat Bonaire, Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba de Nederlands-Antilliaanse constellatie hoe dan ook zullen verlaten. Dit dient uiterlijk op 15 december 2008 te gebeuren. Daarmee zou Curaçao automatisch op zichzelf komen te staan, hetzij als enige overgebleven eilandgebied van de Nederlandse Antillen, hetzij als autonoom land binnen het Koninkrijk.

3

Hoofdstuk 2

Geschiedenis en doelstellingen

Ter voorbereiding op de analyse brengt dit hoofdstuk de doelstellingen van de economische zone in kaart. De geschiedenis van de belastingfaciliteit geeft in dezen een belangrijk inzicht.

§2.1

Voorgangers van de economische zone

Achtergrond De economische zone is gebaseerd op het eeuwenoude concept van de vrije zone. Van oorsprong is de vrije zone een zuivere douanefaciliteit. Het concept houdt in dat geen heffing van invoerrechten plaatsvindt wanneer goederen vanuit het buitenland worden ingeslagen in een vrije zone. Voor douanedoeleinden fungeert een vrije zone dus als een stukje buitenland in het binnenland. De (internationale) goederenhandel wordt op deze wijze gestimuleerd. Als eerste land in CentraalAmerika heeft Panama in 1948 een vrije zone ingesteld. Hiermee wenste Panama handelsactiviteiten rond

het

recent

geopende

Panamakanaal

te

stimuleren.

Internationale

handels-

en

distributieondernemingen konden in de vrije zone van Cólon profiteren van een strategische locatie onder het genot van douanefaciliteiten en lage winstbelastingtarieven. De vrije zone van Cólon is van zodanig succes gebleken, dat zij in de regio een kettingreactie heeft veroorzaakt. Het ene na het andere (ei)land poogde de Panamese vrije zone te imiteren in de hoop een graantje mee te kunnen pikken.4 Landsverordening van 1956: het begin De regering van de Nederlandse Antillen lonkte midden jaren vijftig naar meer internationale handel en industrie. Dat wordt duidelijk bij het lezen van de stukken bij de indiening van het wetsvoorstel dat heeft geleid tot de Landsverordening vrije zones (PbNA 1956, 63) (hierna: LVZ 1956). De Panamese vrije zone wordt overigens expliciet aangehaald.5 De regering voorzag de volgende voordelen: •

verbreding van de economische basis van de bevolking door het scheppen van werkgelegenheid;

•

toename van het scheeps- en luchtvaartverkeer naar de Nederlandse Antillen;

•

het realiseren van extra belastinginkomsten;

•

“indirecte en van tevoren moeilijk te preciseren voordelen die ongetwijfeld voortspruiten uit het feit dat nieuwe buitenlandse ondernemingen zich hier vestigen (voordelen voor het

4

Puerto Rico (1951), de Bahama’s (1955), de Dominicaanse Republiek (1955) en Jamaica (1956) gingen de Nederlandse

Antillen vóór met wetgeving die vrije zones mogelijk maakte. Vandaag de dag heeft vrijwel elk (ei)land in het Caraïbisch gebied een faciliteit die op dat concept gebaseerd is. 5

Statenstukken 1955/56, 60, nr. 3, p. 1-2 (MvT).

4

bankwezen, het toeristenverkeer, etc.).”6 Deze categorie wordt ook wel aangeduid als spinoffeffecten. De vrije zone zou zich dus vooral richten op het aantrekken van nieuwe economische activiteiten. Uit de LVZ 1956 en de toelichting daarop blijkt dat het de bedoeling was om reeds in de Nederlandse Antillen aanwezige ondernemingen zoveel mogelijk uit te sluiten van de voordelen. Zodoende zou het instellen van een vrije zone niet hoeven te leiden tot een afname in de belastingopbrengst. Dit heeft er mede toe geleid dat de Staten de indiening van de ontwerp-landsverordening hebben toegejuicht.7 Landsverordening van 1975: de doorstart De LVZ 1956 heeft niet tot het verwachte succes geleid. De vrije zone werd een tweede kans gegeven met de Landsverordening Vrije Zones 1975 (PbNA 1975, 211) (hierna: LVZ 1975). Omdat de Nederlandse Antillen qua winstbelastingtarief in de vrije zone inmiddels waren ingehaald door onder andere Panama, werd het tarief verder verlaagd, en wel tot 2%. Ook werd de administratieve rompslomp verminderd, die onder de LVZ 1956 als een moeras voor investeerders werkte. Overigens werden industriële activiteiten uit de toegestane activiteiten geschrapt. Een afzonderlijke faciliteit had de voorkeur, omdat de verdere verlaging van het winstbelastingtarief niet nodig werd geacht voor industriële ondernemingen.8 In 1986 onderging de LVZ 1975 een ingrijpende wijziging9 in het kader van een serie maatregelen ter kering van het ongunstige economische tij.10 Industriële activiteiten werden toch weer onder de vrije zone gebracht, gek genoeg onder vrijwel gelijktijdige invoering van een afzonderlijke belastingfaciliteit voor industriële ondernemingen.11 Daarnaast werd het mogelijk om vanuit de vrije zone diensten te verlenen.

6 7 8 9

Statenstukken 1955/56, 60, nr. 3, p. 1-2 (MvT). Statenstukken 1955/56, 60, nr. 4, p. 1-3 (VV). Statenstukken 1974/75, 25, nr. 3, p. 1-2 (MvT). PbNA 1986, 139.

10 11

Statenstukken 1985/86, 45, nr. 3, p. 1 (MvT). Landsverordening belastingfaciliteiten industriële ondernemingen (PbNA 1985, 146).

5

§2.2 Van vrije zone naar economische zone De economische zone zoals de Nederlandse Antillen die vandaag kennen, is in 2001 ingevoerd bij de Landsverordening economische zones 2000 (PbNA 2001, 18) (hierna: LEZ 2000). De aanbevelingen van de invloedrijke projectgroep ‘Optimizing the eCommerce infrastructure of Curaçao’ (hierna: Projectgroep eCuraçao)12 waren de directe aanleiding voor het vervangen van de LVZ 1975. Vanuit de wens om mee te gaan in de vaart der volkeren werd een aanpassing van het civiele recht aan de eisen van e-commerce aanbevolen. Voorts moest de vrijezonewetgeving zodanig worden aangepast, dat ook e-commerceactiviteiten daaronder worden geschaard.13 In 2000 is de Landsverordening overeenkomsten langs elektronische weg (PbNA 2000, 168) ingevoerd. Qua belastingheffing was in eerste instantie nog sprake van de invoering van een afzonderlijke faciliteit voor e-commerce naast de reeds bestaande vrije zone. Uiteindelijk is gekozen beide onder te brengen in één wettelijk kader, de LEZ 2000. Uit §A.2 blijkt dat het samenbrengen van traditionele vrijezoneactiviteiten en e-commerce onzorgvuldig is gebeurd (zie p. 43). In hoofdstuk 4 kom ik daar nog op terug (zie p. 28). Eigenlijk is de LEZ 2000 qua uitgangspunten, doelstellingen en vormgeving weinig anders dan de LVZ 1975. Toch zijn er vier opvallende veranderingen: •

de wijziging van de naam in ‘economische zone’;

•

een verzachting van de eisen aan de reële economische aanwezigheid (substance);

•

het expliciet aanmerken van e-commerce als toegestane activiteit; en

•

de wettelijke uitsluiting van een aantal passieve en productieve ‘diensten’.

Verandering 1: naamswijziging De naam ‘vrije zone’ is veranderd in ‘economische zone’. In de totstandkomingsgeschiedenis is veel over de naamswijziging gediscussieerd.14 Omdat er internationaal evenzoveel benamingen als vrijezone-achtige belastingfaciliteiten voorkomen, is deze discussie en de naamswijziging zelf mijns inziens van weinig toegevoegde waarde geweest. In het dagelijks taalgebruik worden economische zones met goederenstromen overigens nog steeds aangeduid als vrije zones, en worden economische zones zonder goederenstromen steevast e-zones genoemd. Tegen de aanduiding ezones heb ik wel bezwaar, omdat die suggereert dat er vanuit een economische zone zonder 12

In Projectgroep eCuraçao en het ondersteunende team participeerden vooraanstaande personen uit de publieke en private

sector van Curaçao. 13 14

Projectgroep eCuraçao 1999. Statenstukken 2000/01, 2406, nr. 3, p. 2-3 (MvT), nr. 4, p. 1-2 (VV) en nr. 5, p. 2 (NVV/EV), en Raad van Advies (19

september 2000), RA/091-091.

6

goederenstromen alleen maar e-commerce kan worden uitgevoerd. Dit is niet juist. In principe kunnen ook ondernemingen als reclamebedrijven, onderzoeksbureaus en callcenters zich vestigen in dergelijke zones. Verandering 2: verzachting substancevereisten Opvallend is dat de substancevereisten voor toe te laten ondernemingen flink zijn verzacht. In de LVZ 1975 moest van de onderneming verwacht kunnen worden dat zij voldoende zou bijdragen aan de bevordering van de werkgelegenheid (artikel 4, vierde lid, letter a van de LVZ 1975). In Curaçao werd in het uitvoeringsbeleid oorspronkelijk geëist dat elke onderneming per 1000 m² loodsruimte ten minste 6 nieuwe arbeidsplaatsen moest creëren.15 Criteria als ‘aantal werknemers per vierkante meter loodsruimte’ zijn uiteraard niet toepasbaar op dienstverlenende ondernemingen en e-commerce. De eis ‘bevordering van de werkgelegenheid’ is in de LEZ 2000 verzacht tot ‘directe of indirecte bevordering van de werkgelegenheid’. Als alternatief voor de werkgelegenheidstoets is het ook voldoende als de onderneming de instroom van deviezen stimuleert. Volgens deze nieuwe substancetoetsing is de kleinst mogelijke reële economische aanwezigheid reeds voldoende om voor toelating in aanmerking te komen (zie p. 49). In hoofdstuk 4 kom ik nog terug op dit opmerkelijke gevolg (zie p. 23-24). Verandering 3: e-commerce Het begrip diensten is opnieuw omschreven. E-commerceactiviteiten worden expliciet begrepen onder de restcategorie “andere vormen van op het buitenland gerichte dienstverlening” (artikel 1, eerste lid, letter d, ten 30 van de LEZ 2000). Deze restcategorie stond al sinds 1986 in de LVZ 1975 (artikel 1, tweede lid, letter c van de LVZ 1975). Het expliciet noemen van e-commerceactiviteiten heeft mijns inziens daarom geen materiële wijziging met zich meegebracht.16 Toch moet erkend worden dat ecommerceondernemingen zich pas sinds de LEZ 2000 in de vrije/economische zone zijn gaan vestigen. Mijn mening is echter dat dit vooral te danken is aan de invoering van de Landsverordening overeenkomsten langs elektronische weg (PbNA 2000, 168) en de aandacht voor e-commerce in het algemeen op initiatief van de Projectgroep eCuraçao. Verandering 4: wettelijke uitsluiting activiteiten Voorts zijn een aantal passieve en een aantal productieve ‘diensten’ wettelijk uitgesloten in de LEZ 2000. De eerste groep betreft de activiteiten die worden bestreken door het voormalige offshoreregime. Het gaat om activiteiten als houdsteractiviteiten, licentieactiviteiten, financieringsactiviteiten en

15 16

Metry 1978, p. 85. In Statenstukken 2000/01, 2406, nr. 3, p. 4 (MvT) wordt het expliciet omschrijven van e-commerce mijns inziens ten onrechte

beschouwd als een belangrijke uitbreiding.

7

beleggen.17 Deze wettelijke uitsluiting was een codificatie van bestaand beleid en werd mede ingegeven door bezwaren tegen de vrije zone van de Primarolo-groep, een werkgroep die de naleving van de EU-gedragscode inzake schadelijke belastingconcurrentie bevordert. Hierover volgt meer in §3.4 (zie p. 17-20). Daarnaast werden een aantal productieve ‘diensten’ uitgesloten: diensten van trustbedrijven, notarissen, advocaten, accountants, belastingadviseurs en aanverwante dienstverlening. Ook dit betrof een codificatie van bestaand beleid. In tegenstelling tot de wettelijke uitsluiting van passieve ‘diensten’ houdt deze codificatie geen verband met de EU-gedragscode. Deze activiteiten worden uitgesloten omdat dergelijke activiteiten voor Curaçao over het algemeen niet nieuw zijn en derhalve niet gestimuleerd hoeven te worden. De internationale financiële sector van Curaçao is van oudsher immers al een belangrijke pijler van de economie. Een verplaatsing van deze sector naar de economische zone zou leiden tot een groot verlies aan belastinggrondslag. 2006: weer nieuwe omschrijving ‘diensten’ Eind 2006 is de tekst betreffende de uitsluiting van passieve ‘diensten’ gewijzigd. Volgens de Primarolo-groep was de verwijzing naar de voormalige offshorebepalingen niet duidelijk genoeg. De LEZ 2000 noemt de uitgesloten passieve ‘diensten’ nu zelf op: financiële dienstverlening, royaltybetalingen en (her)verzekeringsactiviteiten (artikel 1, tweede lid van de LEZ 2000, na PbNA 2006, 98). In §A.7 worden de oude en de nieuwe tekst met elkaar vergeleken (zie p. 54-56). In §3.4 wordt zoals gezegd uitgebreider stilgestaan bij de wisselwerking tussen de EU-gedragscode en de economische zone (zie p. 17-20).

17

De voormalige artikelen 8A, 8B, 14 en 14A van Landsverordening op de winstbelasting 1940 (PbNA 1965, 58) bevatten het

zogenoemde offshore-regime. Daarvoor in aanmerking komende activiteiten worden belast tegen circa 1/10 van het reguliere winstbelastingtarief. Het offshore-regime is in 2000 afgeschaft met de introductie van het Nieuw Fiscaal Raamwerk. Afgegeven rulings worden tot 2019 gerespecteerd. Zie ook Vanenburg & Kattouw 2002, p. 7-17.

8

§2.3 Doelstellingen van de economische zone De huidige economische zone kent de volgende, elkaar deels overlappende doelstellingen: •

verbreding van de economische basis van de bevolking;

•

bevordering van de werkgelegenheid;

•

bevordering van de instroom van deviezen;

•

het realiseren van extra belastingbaten;

•

het creëren van lokale spin-offeffecten;

•

samengevat: het bevorderen van de economische ontwikkeling.

De economische zone tracht de economische ontwikkeling te stimuleren door belastingvoordelen te verstrekken aan exportgerichte ondernemingen. In hoofdstuk 4 zal worden onderzocht in hoeverre deze doelstellingen worden verwezenlijkt. In hoofdstuk 3 sta ik nu eerst stil bij de wisselwerking tussen internationale normen en de economische zone.

9

Hoofdstuk 3

Internationale normen

Curaçao profileert zich als moderne en internationaal geaccepteerde jurisdictie. Om dit waar te kunnen maken, dient Curaçao bij de belastingheffing rekening te houden met de van belang zijnde internationale normen. Voor de economische zone zijn dit in het bijzonder: •

non-discriminatiebepalingen in (quasi-)belastingverdragen (§3.1);

•

normen ten aanzien van witwassen en terrorismefinanciering (§3.2);

•

normen ten aanzien van schadelijke belastingconcurrentie (§3.3 en §3.4); en

•

(mogelijk in de toekomst) verboden staatssteun (§3.5).

Op het eerste gezicht leggen deze eisen alleen maar beperkingen op. De normen ten aanzien van witwassen en terrorismefinanciering leiden bijvoorbeeld tot een toename van de administratieve lasten. En in het vorige hoofdstuk is reeds duidelijk geworden dat de EU-normen betreffende schadelijke belastingconcurrentie de activiteiten in de economische zone inperken. Het gevolg is een toename van de (oneerlijke) concurrentie van jurisdicties die zich niet (hoeven te) houden aan dezelfde normen. Maar aan de andere kant kan het voldoen aan internationale normen ook als kans worden beschouwd. Indien de economische zone volledig voldoet aan alle van belang zijnde normen, kan Curaçao zich daarmee onderscheiden van vergelijkbare faciliteiten in andere jurisdicties. De economische zone is vanwege haar internationale oriëntatie bovendien allerminst gebaat bij tegenmaatregelen vanuit het buitenland. Ik beschouw het voldoen aan de internationale normen als een basisvoorwaarde voor duurzaam succes.

§3.1 Non-discriminatiebepalingen (Quasi-)belastingverdragen kunnen door middel van non-discriminatiebepalingen beperkingen opleggen aan de wijze waarop een belastingfaciliteit wordt vormgegeven. Op dit moment zijn voor de Nederlandse Antillen van toepassing: de Belastingregeling voor het Koninkrijk (PbNA 1964, 178) (hierna: BRK) met betrekking tot Nederland en Aruba en het verdrag ter voorkoming van dubbele belasting met Noorwegen (Trb 1990, 4) (hierna: Verdrag met Noorwegen). Beide regelingen bevatten non-discriminatiebepalingen, die verbieden dat een naar het recht van het andere land opgerichte rechtspersoon ongunstiger wordt behandeld dan een rechtspersoon opgericht naar NederlandsAntilliaans recht.18 Evenzo mag een vaste inrichting van een inwoner van het andere land niet ongunstiger behandeld worden dan een onderneming van een inwoner van de Nederlandse Antillen.19

18 19

Artikel 1, tweede lid van de BRK en artikel 25, eerste lid van het Verdrag met Noorwegen. Artikel 1, derde lid van de BRK en artikel 25, derde lid van het Verdrag met Noorwegen.

10

Onder de LVZ 1956 konden uitsluitend Nederlands-Antilliaanse NV’s tot een vrije zone toegelaten worden. Een dergelijke eis levert uiteraard discriminatie op. De LVZ 1975 en de LEZ 2000 vereisen ‘een rechtspersoon met een in aandelen verdeeld kapitaal’ (zie p. 47). Van discriminatie naar nationaliteit of woonplaats is nu geen sprake meer. De LEZ 2000 is derhalve geheel in overeenstemming met de non-discriminatiebepalingen in de BRK en het Verdrag met Noorwegen. De tekst van de landsverordening gaat zelfs nog een stap verder en zet de deur ook open voor rechtspersonen die zijn opgericht naar het recht van, en/of gevestigd in landen waarmee geen regeling ter voorkoming van dubbele belasting is overeengekomen. Het aantal non-discriminatiebepalingen zal in de nabije toekomst naar verwachting groeien. De Nederlandse Antillen hebben de inspanningen voor het ontwikkelen van een volwassen verdragennetwerk recent namelijk flink opgevoerd.

§3.2 FATF & CFATF FATF De Financial Action Task Force on Money Laundering (FATF) is een intergouvernementeel samenwerkingsverband waarbinnen gemeenschappelijk beleid wordt ontwikkeld ter bestrijding van het witwassen van geld en het financieren van terrorisme. Een internationale aanpak van deze problematiek is noodzakelijk, omdat deze vormen van criminaliteit geen geografische grenzen kennen. De FATF heeft 40 aanbevelingen inzake witwassen vastgesteld, die laatstelijk in 2003 zijn bijgesteld.20 In 2004 zijn hier 9 speciale aanbevelingen bijgekomen ter bestrijding van terrorismefinanciering.21 Het Koninkrijk der Nederlanden, inclusief de Nederlandse Antillen en Aruba, is lid van de FATF. Voorbeelden van implementatie van FATF-aanbevelingen in de Nederlandse Antillen zijn: de Landsverordening strafbaarstelling witwassen van geld (PbNA 1993, 52), de Landsverordening melding ongebruikelijke transacties (PbNA 1996, 21) (hierna: LMOT), de Landsverordening identificatie bij financiële dienstverlening (PbNA 1996, 23) (hierna: LIFD) en de Landsverordening aanmeldingsplicht grensoverschrijdende geldtransporten (PbNA 2002, 74). Voor beheerder-exploitanten (zie p. 45 voor de rol van beheerder-exploitanten) en bij de economische zone betrokken belastingadviseurs zijn vooral de LMOT en de LIFD van belang. Het verlenen van diensten aan buitenlandse ondernemingen vanuit de Nederlandse Antillen is namelijk onder de

20 21

FATF 2003. FATF 2004.

11

werking van deze landsverordeningen gebracht. Onder ‘het verlenen van diensten’ wordt in dit kader ook begrepen het verlenen van domicilie en kantoorfaciliteiten.22 CFATF De

Caribbean

Financial

Action

Task

Force

(CFATF)

is

één

van

de

vijf

regionale

samenwerkingsverbanden van de FATF. Binnen CFATF-verband is in 2000 op initiatief van Aruba een project gestart dat specifiek is gericht op het bestrijden van witwaspraktijken en terrorismefinanciering via

vrijhandelszones

(CFATF-term

voor

economische

zones).

Om

diverse

redenen

zijn

vrijhandelszones kwetsbaar voor misbruik: •

vrijhandelszones zijn sterk op het buitenland gericht en daarom bij uitstek ‘geschikt’ voor grensoverschrijdende criminaliteit;

•

ingeval een vrijhandelszone als douane-entrepot fungeert, is de grens met het buitenland in feite opgeschoven richting het binnenland. Zonder nadere maatregelen zou dit betekenen dat geen enkele controle over goederen in vrijhandelszones plaatsvindt (geldt alleen voor de economische zones met goederenstromen);

•

ingeval ondernemingen in een vrijhandelszone zijn vrijgesteld van winstbelasting, valt door het gebrek aan een jaarlijkse aangifteplicht een vorm van overheidscontrole weg (geldt niet voor de Nederlands-Antilliaanse economische zone).

In het CFATF-jaarverslag van 2000-2001 worden concrete beleidsaanbevelingen gedaan over hoe overheden de noodzakelijke grip op vrijhandelszones kunnen krijgen.23 Een aantal aanbevelingen vertonen een overlap met de normen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. Deze normen komen in de volgende paragraaf aan bod en worden hier daarom buiten beschouwing gelaten. Uit een vergelijking van de overige CFATF-aanbevelingen met de huidige regelgeving van de economische zone, komen voor Curaçao de volgende aandachtspunten naar voren: •

de noodzaak van een effectief en uitgebreid wettelijk kader omtrent het intrekken van toelatingsbeschikkingen. De LEZ 2000 schept op zich een goed kader, maar bevat nog een lacune. Ingeval een bestuurder van een tot de economische zone toegelaten rechtspersoon zich schuldig heeft gemaakt aan een delict, vormt dat geen grond waarop de toelating kan worden ingetrokken (zie p. 50-51);

•

de noodzaak van een effectieve bestraffing van schendingen van toepasselijke regelgeving. De strafrechtelijke sanctie in de LEZ 2000 inzake smokkel vanuit de economische zone en het

22

0

0

Artikel 1, letter a, ten 9 van de LMOT j artikel 1, letter d van het Landsbesluit aanwijzing financiële diensten melding 0

0

ongebruikelijke transacties (PbNA 2000, 121) en artikel 1, letter b, ten 9 van de LIFD j artikel 1, letter d van het Landsbesluit aanwijzing financiële diensten identificatie bij financiële dienstverlening (PbNA 2000, 120). 23

CFATF 2001, p. 11-14.

12

houden van verboden goederen in de economische zone, leidt in de praktijk niet tot een voldoende effectieve strafdreiging. (zie p. 25 en p. 63-64); •

ontmoedigen dat ondernemingen in een vrijhandelszone:

−

contante betalingen aannemen; dan wel

−

girale betalingen, checks en overboekingen accepteren die niet kunnen worden gerelateerd aan de directe wederpartij bij een transactie. Op dit terrein is de enige maatregel in de economische zone dat van een toe te laten onderneming wordt vereist dat zij een binnenlandse bankrekening houdt. Er is echter niet voorgeschreven dat die bankrekening ook daadwerkelijk wordt gebruikt (zie p. 49-50). Verder is de door de centrale bank waargenomen deviezenuitstroom uit de economische zone Koningsplein opvallend (zie p. 25-27). Het is niet duidelijk wat de oorzaak is, maar het is mogelijk dat de centrale bank geen volledig zicht heeft op de geldstromen in die economische zone;

•

een overheid die ondernemingen in een vrijhandelszone actief voorlicht over de van toepassing zijnde regels. Dit gebeurt in mijn ogen nog niet voldoende in Curaçao.

Actualiteiten Inmiddels zijn de CFATF-aanbevelingen van 2000-2001 omgezet in een concept-modelregeling voor vrijhandelszones. In oktober 2006 is door de CFATF besloten dat het concept wordt voorgelegd aan de FATF om op het hoogste niveau beoordeeld te worden. Verder staat ‘Trade Based Money Laundering’ in 2007 op de agenda van de FATF. De planning is om een wetenschappelijke studie naar deze vorm van witwassen te starten. Deze ontwikkelingen raken de economische zone van Curaçao.

§3.3 OESO & schadelijke belastingconcurrentie Achtergrond schadelijke belastingconcurrentie In de jaren negentig heeft een nieuw fenomeen zijn intrede gedaan in discussies over belastingheffing: de strijd tegen schadelijke belastingconcurrentie. Belastingconcurrentie zelf is overigens niet nieuw. Vooral sinds de Tweede Wereldoorlog is de wereld ‘vlakker’ geworden door een toenemende globalisering. De verschillen tussen landen zijn op velerlei gebied afgenomen. Verschillen in de directe belastingen zijn over het algemeen echter blijven bestaan (ondanks pogingen tot harmonisatie). Fiscale overwegingen zijn voor investeerders daardoor een steeds belangrijker factor geworden bij de plaatskeuze. Volgens de speltheorie (in het bijzonder het prisoner’s dilemma) is een neiging tot een race-to-thebottom aanwezig. Veronderstel een wereld met twee landen die volstrekt gelijk zijn aan elkaar, behalve ten aanzien van de effectieve belastingdruk. Veronderstel tevens dat geografische afstanden geen rol spelen. Voor de twee landen gezamenlijk is het in een dergelijk geval het beste om niet te 13

concurreren op belastingen. Elke concurrentie zal namelijk leiden tot een daling van de wereldwijde belastingopbrengst. Maar het individuele land heeft er wel belang bij om de effectieve belastingdruk te verlagen. Als het ene land een net iets lagere belastingdruk dan het andere land heeft, zal de wereldwijde belastingopbrengst weliswaar iets lager worden, maar ziet het eerstgenoemde land zijn eigen opbrengst stijgen. Dit lokt bij de andere jurisdictie echter onvermijdelijk een tegenreactie uit. Dit proces gaat in principe door totdat de bodem is bereikt. De enige oplossing is dat tussen de twee landen een afspraak wordt gemaakt (en nageleefd) dat beide landen niet concurreren op belastingen.24 Belastingconcurrentie vindt en vond in de werkelijkheid plaats. Empirische bewijzen dat dit heeft geleid tot een neerwaartse spiraal in de belastingopbrengsten ontbreken echter. Volgens de analyse van de toenmalige europarlementariër Benedetto Della Vedova in 2002 zijn de directe belastingen in de EU in de periode 1970-1997 toegenomen van 8,9% tot 13,7% van het BBP. Ook het gedeelte ‘belastingen op bedrijven’ is toegenomen, namelijk van 2,2% tot 3%. Aan de andere kant blijkt wel dat de belasting op arbeid als percentage van het BBP meer is gestegen (van 14,6% tot 21,2%) dan de belasting op kapitaal (van 5,4% tot 7,5%).25 Op grond van deze gegevens kan de legitimering van de strijd tegen schadelijke belastingconcurrentie dus slechts liggen in de verschuiving van de belastingmix van de niet-productieve factor kapitaal naar de productieve factor arbeid. Een recent rapport is geschreven door Gaëtan Nicodème in het kader van de discussie omtrent een gemeenschappelijke belastinggrondslag in de EU (de Common Consolidated Corporation Tax Base ofwel ‘three-C-T-B’). Nicodème bevestigt de conclusie van Della Vedova dat de belastingconcurrentie niet heeft geleid tot een neerwaartse spiraal in de belastinginkomsten, althans niet in de EU.26 Opvallend is dat volgens de trend tussen 1997 en 2005 de belasting op arbeid daalt en de belasting op kapitaal stijgt.27 Hiermee kan ook de verschuiving van de belastingmix als legitimering voor de strijd tegen schadelijke belastingconcurrentie in twijfel worden getrokken. Belastingconcurrentie is politiek in het midden van de jaren negentig in de belangstelling gekomen. De startschoten zijn afgevuurd in 1996 tijdens een informele bijeenkomst van de ECOFIN in Verona en enkele maanden later tijdens de gecombineerde G-7/EU-top van Lyon in 1996. Op de top van Lyon werd het volgende standpunt ingenomen: “Le développement de “niches” fiscales destinées à attirer des activités financières ou géographiquement mobiles peut produire une concurrence fiscale néfaste 24

Zie Poundstone 1992, p. 101-123 voor een aantal spraakmakende voorbeelden van het prisoner’s dilemma uit het

alledaagse leven. 25 26 27

Della Vedova 2002, p. 11-14. Nicodème 2006, p. 20. Nicodème 2006, p. 11-12.

14

entre les Etats, en entraînant un risque de distorsion des échanges et des investissements et, à terme, d’effritement des assiettes fiscales nationales.”28 In het licht van de hierboven aangehaalde onderzoeken kan het laatstgenoemde niet met empirisch bewijs worden ondersteund. OESO-rapport van 1998 Bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) is de strijd tegen schadelijke belastingconcurrentie losgebarsten in 1998. In dat jaar verschijnt een rapport waarin het kader wordt vastgesteld.29 Alle jurisdicties – lid of geen lid – worden geacht zich te houden aan de OESO-richtlijnen. Voor de weigeraars dreigen ‘co-ordinated defensive counter measures’, waarmee de OESO-landen de betreffende jurisdicties het leven zuur trachten te maken. In het OESO-rapport van 1998 worden twee niveaus onderscheiden waarop schadelijke belastingconcurrentie kan plaatsvinden: het niveau van de afzonderlijke belastingfaciliteit (een schadelijke belastingmaatregel) en het niveau van een jurisdictie (een belastingparadijs). Voor OESOlanden ligt de nadruk op een beoordeling van de individuele faciliteiten. Voor niet-leden zoals de Nederlandse Antillen wordt de nadruk echter gelegd op het al dan niet zijn van een belastingparadijs. De criteria die in het OESO-rapport van 1998 worden gehanteerd bij de beoordeling of een jurisdictie kwalificeert als belastingparadijs, zijn de volgende: •

lage effectieve belastingtarieven, inclusief nultarieven;

•

gebrek aan transparantie in regelgeving of uitvoering;

•

gebrek aan effectieve informatie-uitwisseling;

•

afwezigheid van minimumeisen aan de aanwezigheid van substantiële activiteiten in de betreffende jurisdictie. 30

OESO-voortgangsrapporten In 2000 heeft de OESO het eerste voortgangsrapport uitgebracht. De Nederlandse Antillen verschijnen op de zwarte lijst van belastingparadijzen, omdat zij zich op dat moment nog niet hadden gecommitteerd aan de OESO-normen.31 Kort daarna is dat alsnog gebeurd middels een brief van de Minister van Financiën aan de secretaris-generaal van de OESO.32 In latere voortgangsrapporten komen de Nederlandse Antillen niet meer voor op de zwarte lijst.

28 29 30

Lyon 1996. OESO 1998. OESO 1998, alinea’s 52-56. Bij de beoordeling van afzonderlijke maatregelen wordt ‘geen substantiële activiteiten’ ingevuld

als ring-fencing. Onder ring-fencing wordt verstaan het uitzonderen van lokale ondernemingen van preferentiële belastingregimes of een verbod op deelname aan de binnenlandse economie. OESO 1998, alinea’s 60-67. 31 32

OESO 2000, alinea 17. OESO Nederlandse Antillen 2000.

15

Het voortgangsrapport van 2001 laat een opmerkelijke koerswijziging zien. Over het criterium ’geen substantiële activiteiten’ wordt opgemerkt dat dit in de praktijk lastig is toe te passen en daarom niet meer zal worden gebruikt. Jurisdicties die zich reeds daaraan hadden gecommitteerd, mochten daar in zoverre weer van afzien. Ook het ‘laag tarief’ is als criterium vervallen. De nadruk is geheel komen te liggen op transparantie en effectieve informatie-uitwisseling.33 De achterliggende reden van deze koerswijziging was de politieke druk van de pas aangetreden Amerikaanse regering-Bush.34 OESO-normen economische zone De OESO-normen betreffende schadelijke belastingconcurrentie houden sinds 2001 voor de Nederlandse Antillen dus het volgende in: de jurisdictie als geheel moet niet kwalificeren als belastingparadijs. De belastingheffing dient daartoe transparant te zijn en gepaard te gaan met effectieve informatie-uitwisseling. De economische zone dient als individuele belastingmaatregel van de Nederlands-Antilliaanse jurisdictie ook aan die normen te voldoen. Regelgeving en uitvoering van de economische zone moeten transparant zijn en een effectieve informatie-uitwisseling waarborgen. Sinds het commitment van de Nederlands-Antilliaanse regering in 2000, worden de Nederlandse Antillen door de OESO niet meer als belastingparadijs beschouwd. Tegenwoordig worden de ‘committed jurisdictions’ en de OESO-landen zelfs gezamenlijk aangeduid als ‘Participating Partners’.35 In de Nederlandse Antillen zijn belangrijke stappen ondernomen, waaronder het sluiten van een tax information exchange agreement (TIEA) met de Verenigde Staten van Amerika (Trb. 2002, 102). Het aantal TIEA’s en belastingverdragen met informatie-uitwisselingsbepalingen zal in de nabije toekomst groeien afgaand op de inspanningen van de Nederlandse Antillen op dit gebied. Voor de economische zone zie ik nog drie verbeterpunten: •

de reikwijdte van de belastingvoordelen van de economische zone kan nog transparanter. De wettekst betreffende de uitgesloten passieve ‘diensten’ leidt ook na de wijziging van 2006 nog tot onduidelijkheden (zie p. 54-56). Een onduidelijke wettekst leidt al snel tot een ondoorzichtig toelatingsbeleid;

•

de plicht tot het verstrekken van actuele informatie over de ultimate beneficial owners (hierna: UBO’s) achter de rechtspersonen in de economische zones moet beter worden verankerd. Deze plicht pleegt voor tot de economische zone toegelaten ondernemingen als voorwaarde te worden opgenomen in het toelatingsbesluit (zie p. 50). Het zou beter zijn om hierin te voorzien bij een algemeen werkende maatregel. Het risico op fouten of omissies in

33 34 35

OESO 2001, alinea’s 27-30. Bellingwout 2006, alinea 1.2. Zie bijvoorbeeld OESO 2004, p. 11-12.

16

toelatingsbeschikkingen wordt dan weggenomen. Ook kan het voorschrift – indien nodig – eenvoudig voor alle ondernemingen tegelijk worden aangepast; •

de LEZ 2000 laat rechtspersonen toe waarvan het aandelenkapitaal bestaat uit toonderaandelen. Weliswaar is hiertegen geen bezwaar als de informatie over de UBO’s volledig is onthuld (‘immobilisation’ van toonderaandelen), maar het beste is om vennootschappen met toonderaandelen in het geheel uit te sluiten.

§3.4 EU & schadelijke belastingconcurrentie Belang voor de Nederlandse Antillen Vrijwel gelijktijding met de OESO is ook de Europese Unie in actie gekomen tegen schadelijke belastingconcurrentie. De aanpak van de EU is anders dan die van de OESO. De OESO beoordeelt de Nederlands-Antilliaanse jurisdictie op het niet zijn van een belastingparadijs. De EU richt zich daarentegen uitsluitend op afzonderlijke belastingmaatregelen. De EU hanteert bovendien zwaardere criteria dan de OESO, sinds de OESO het laag tarief in combinatie met ring-fencing en geen substantiële activiteiten heeft laten vervallen. In de EU-aanpak staat centraal de ‘gedragscode inzake de belastingheffing voor ondernemingen’ van december 1997 (hierna: gedragscode).36 In de gedragscode verbinden de lidstaten zich jegens elkaar om geen nieuwe schadelijke belastingregimes te introduceren en bestaande schadelijke regimes af te schaffen. De gedragscode schrijft criteria voor aan de hand waarvan wordt beoordeeld of een maatregel schadelijk is. Een werkgroep onder het voorzitterschap van mw. Primarolo (hierna: Primarolo-groep) bevordert de naleving met behulp van politieke middelen. De gedragscode is een afspraak tussen EU-lidstaten. In beginsel zijn de Nederlandse Antillen daaraan niet gebonden. Het land is namelijk geen lidstaat, maar ‘slechts’ een met de EU geassocieerd gebied ingevolge de LGO-regeling (landen en gebieden overzee, artikel 182-188 van het EGVerdrag). De bedoeling is echter dat de gedragscode ook in de LGO’s wordt nageleefd. De gedragscode bevat daartoe een bepaling waarin lidstaten zich verbinden de naleving in de LGO’s te bevorderen. Nederland heeft bewerkstelligd dat de Nederlands-Antilliaanse regering op 20 oktober 2004 aan Nederland heeft toegezegd de gedragscode te zullen naleven.37

36 37

Europese Raad 1997. Van Nederlandse zijde is een 0%-bronheffing in de BRK beloofd op deelnemingsdividenden naar de Nederlandse Antillen.

Antillenhuis 2004. Van deze belofte is tot op heden niets terecht gekomen.

17

De EU-gedragscode richt zich in het bijzonder op geografisch mobiele activiteiten zoals: financierings-, beleggings-, licentie-, (her)verzekerings- en houdsteractiviteiten. De beoordelingsmethode van de gedragscode werkt als volgt. Van een belastingmaatregel wordt allereerst beoordeeld of sprake is van een potentieel schadelijke maatregel. Dat is zo als een maatregel een daadwerkelijk belastingniveau oplevert dat beduidend lager is dan het niveau dat normaal gesproken in de betrokken jurisdictie geldt. Het schadelijke karakter wordt vervolgens beoordeeld aan de hand van de volgende vragen: 1. worden de voordelen uitsluitend toegekend a) aan niet-ingezetenen of b) voor transacties met niet-ingezetenen?; 2. staan de voordelen geheel los van de binnenlandse economie, zodat zij geen gevolgen hebben voor de nationale belastinggrondslag?; 3. worden de voordelen ook toegekend als er geen sprake is van enige daadwerkelijke economische activiteit of substantiële economische aanwezigheid in de betrokken jurisdictie?; 4. wijken de regels voor het bepalen van de winst uit de binnenlandse activiteiten van een multinationale groep ondernemingen af van de internationaal aanvaarde beginselen, met name van de in OESO-verband goedgekeurde regels? Hiermee wordt gedoeld op de OESOrichtlijnen betreffende transfer-pricing; 5. zijn

de

belastingmaatregelen

onvoldoende

doorzichtig,

ook

wanneer

de

wettelijke

voorschriften op bestuursrechtelijk niveau minder stringent en op ondoorzichtige wijze worden toegepast? Primarolo en de economische zone In februari 2000 is een rapport van de Primarolo-groep uit 1999 openbaar geworden (hierna: Primarolo-rapport).38 In het rapport zijn alle potentieel schadelijke belastingmaatregelen in de EU en de LGO’s beoordeeld op schadelijkheid. De toenmalige vrije zone van de Nederlandse Antillen verschijnt op de zwarte lijst.39 Van een faciliteit als de vrije zone is dit eigenlijk niet te verwachten, omdat deze in beginsel buiten de reikwijdte van de EU-gedragscode valt. Het doel immers is om de economische ontwikkeling te stimuleren door het aantrekken van ondernemingsactiviteiten. In het bijzonder gaat het om handelsactiviteiten, distributieactiviteiten en internationale productieve dienstverlening (‘rokende schoorstenen’-activiteiten). In het beleid werden financieringsactiviteiten en dergelijke uitgesloten van de economische zone. Gezien de latere wisselwerking tussen de Primarolo-groep en de vrije/economische zone was de Primarolo-groep van mening dat het ‘rokende schoorstenen’-gehalte niet voldoende werd gewaarborgd. Samen met het gegeven dat de vrije zone resulteert in een laag belastingniveau waarbij

38 39

Primarolo 1999. In Primarolo 1999 wordt de Nederlands-Antilliaanse vrije zone aangeduid als maatregel F024.

18

transacties met ingezetenen worden uitgesloten van het belastingvoordeel, is de vrije zone daarmee toch in de reikwijdte van de EU-gedragscode terecht gekomen en schadelijk bevonden. Bij het vervangen van de LVZ 1975 door de LEZ 2000 is een poging gedaan om de economische zone volledig buiten het bereik van de EU-gedragscode te stellen. Daartoe werden de activiteiten die worden bestreken door de voormalige offshorebepalingen in de winstbelasting wettelijk uitgesloten van de economische zone. Maar in de praktijk was het niet duidelijk om welke activiteiten het precies ging: moest de letterlijke tekst van de offshoreartikelen gevolgd worden of de ruimere uitleg die daaraan

in

het

beleid

inzake

het

offshore-regime

werd

gegeven?

Verzekerings-

en

herverzekeringsactiviteiten worden bijvoorbeeld niet genoemd in de offshorebepalingen, maar werden daar in het offshorebeleid wel ondergebracht (zie p. 54-56). De Primarolo-groep bleef vanwege deze onduidelijkheid bezwaar hebben tegen de economische zone. Daarom is de tekst betreffende de uitgesloten activiteiten in PbNA 2006, 98 gewijzigd overeenkomstig de wensen van de Primarolo-groep. In plaats van een verwijzing naar de offshorebepalingen, worden de uitgesloten activiteiten nu expliciet genoemd. Hiermee is de economische zone volledig in overeenstemming met de eisen van de Primarolo-groep gebracht. Overigens blijkt de nieuwe tekst nog steeds onduidelijkheden op te roepen. Zo kunnen twijfels rijzen of houdsteractiviteiten in de economische zone zijn toegestaan en of met ‘royaltybetalingen’ ook op royaltyontvangsten wordt gedoeld (zie p. 54-56). In het licht van de EU-gedragscode is echter volstrekt duidelijk dat voor dit type activiteiten geen plaats is in de economische zone. Naar mijn mening moet dan ook niet te diep gegraven worden in de formulering van de uitgesloten activiteiten in de LEZ 2000. Het doel en de strekking van de bepaling laat daar immers geen misverstand over bestaan. Relevante ervaringen in Aruba Bij het verkrijgen van de status aparte in 1986 heeft Aruba de LVZ 1975 overgenomen van de Nederlandse Antillen. De LVZ 1975 is door de Primarolo-groep ook in Aruba schadelijk bevonden.40 In 2000 heeft Aruba de LVZ 1975 vervangen door de Landsverordening Vrije Zones 2000 (AB 2000, 28). De nieuwe Arubaanse vrije zone is niet wezenlijk anders dan de Nederlands-Antilliaanse economische zone. Op het gebied van de toegestane activiteiten is er echter wel een belangrijk verschil met de Nederlandse Antillen. In Aruba is oorspronkelijk namelijk geen bepaling opgenomen die passieve ‘diensten’ uitsluit. Dit was (en is) ook niet nodig, omdat de reikwijdte van het begrip ‘diensten’ in Aruba is beperkt tot onderhouds-, reparatie-, advies-, onderzoeksdiensten en het scheppen van handelsvoorwaarden. Financieringsactiviteiten en dergelijke kunnen daar niet ondergebracht worden.

40

In Primarolo 1999 wordt de Arubaanse vrije zone aangeduid als maatregel F030.

19

Desondanks was de Primarolo-groep van mening dat de uitsluiting van geografisch mobiele diensten niet voldoende in de wettekst was gewaarborgd. Na AB 2005, 76 sluit de Arubaanse LVZ 2000 ‘financiële diensten’ uit, welk begrip nader wordt omschreven in de bijbehorende toelichting (zie figuur 3.1, p. 22). Hiermee is ook de Arubaanse vrije zone in overeenstemming gebracht met de eisen van de Primarolo-groep. Het is overigens opmerkelijk dat de Primarolo-groep niet akkoord is gegaan met het opnemen van activiteiten die vergelijkbaar zijn met vrijezoneactiviteiten in de activiteitenlijst van de Arubaanse imputatie-NV.41 42 Conclusie Omdat de activiteiten in de economische zone ‘rokende schoorsteen’-activiteiten betreffen, valt de faciliteit buiten de reikwijdte van de EU-gedragscode. De wettekst is onlangs volledig in overeenstemming gebracht met de eisen van de Primarolo-groep. Voor de toekomst is het belangrijk dat de economische zone uit de sfeer van de EU-gedragscode blijft. Licentieactiviteiten kunnen daarom beter niet vanuit de economische zone worden verricht, ook al laat de wettekst hiervoor wellicht ruimte.

§3.5 EU & verboden staatssteun In EU-verband wordt de belastingheffing van ondernemingen ook geraakt door de regeling omtrent verboden staatssteun (artikel 87-89 van het EG-verdrag). Volgens deze artikelen is de economische zone als staatssteun aan te merken. De Nederlandse Antillen vallen als LGO (landen en gebieden overzee, artikel 182-188 van het EG-Verdrag) echter niet onder het toepassingsbereik van de staatssteunregels. Indien op enig moment echter wordt gekozen voor een hechtere band met de EU, de UPG-status (ultraperifeer gebied, artikel 299 van het EG-Verdrag), dan zal dit anders komen te liggen. De Vereniging van Antilliaanse Belastingadviseurs (VAB) heeft onlangs gepleit voor een UPGstatus voor Curaçao.43

41

De imputatie-NV is geregeld in hoofdstuk III van de Arubaanse Landsverordening dividendbelasting en imputatiebetaling (AB

2002, 123). Het betreft een reguliere NV die regulier met winstbelasting wordt belast. Door middel van imputatiebetalingen aan aandeelhouders wordt een verlaagde belastingdruk gerealiseerd. Eén van de eisen om in aanmerking te komen voor een imputatiebetaling is dat de NV uitsluitend specifiek aangewezen activiteiten heeft verricht. In het Landsbesluit aanwijzing imputatie-N.V. activiteiten (AB 2003, 53) waren opgenomen: het drijven van een industriële onderneming, gericht op exportactiviteiten; het drijven van een handelsonderneming, gericht op exportactiviteiten; en internationale dienstverlening. In de herziene activiteitenlijst komen deze activiteiten niet meer voor. Landsbesluit aanwijzing imputatie-NV activiteiten 2005 (AB 2005, 90). 42 43

Bellingwout 2006, alinea 1.2. VAB 2005.

20

In beginsel is het gehele EG-Verdrag van toepassing op UPG’s. Wel kunnen specifieke uitzonderingen worden gemaakt, waardoor rekening kan worden gehouden met onder andere de perifere ligging, het insulaire karakter en de kleinschaligheid van een UPG (artikel 299, tweede lid van het EG-Verdrag). Als Curaçao de economische zone wil behouden bij een eventueel aangaan van een UPG-status, zal daarvoor een dergelijke uitzondering moeten worden bedongen. Daarbij dient te worden benadrukt dat het UPG-artikel deze mogelijkheid wel inperkt: er mag geen afbreuk worden gedaan aan de integriteit en de samenhang van de Europese rechtsorde, met inbegrip van de interne markt en het gemeenschappelijke beleid. Sinds het oplaaien van de discussie omtrent schadelijke belastingconcurrentie is de Europese Commissie ook strenger geworden ten aanzien van verboden staatssteun.44 In dit kader is de Madeirese vrije zone interessant. De vrije zone van Madeira Madeira is een aan Portugal gelieerde UPG met een vrije zone. Oorspronkelijk had de Europese Commissie geen bezwaar tegen de Madeirese vrije zone. De rechtvaardiging werd gevonden in artikel 87, derde lid, letter a van het EG-Verdrag: “steunmaatregelen ter bevordering van de economische ontwikkeling van streken waarin de levensstandaard abnormaal laag is of waar een ernstig gebrek aan werkgelegenheid heerst”. Maar toen de Europese Commissie strenger is gaan toezien op de verenigbaarheid van staatssteunmaatregelen met de interne markt, is Madeira gedwongen de vrije zone uiterlijk in 2011 volledig af te schaffen. Tevens moesten de toegestane activiteiten worden ingeperkt vanwege de EU-gedragscode.45 Schadelijke belastingconcurrentie en verboden staatssteun lopen in Madeira overigens door elkaar heen. Figuur 3.1 vergelijkt de Nederlands-Antilliaanse uitgesloten activiteiten met de uitgesloten activiteiten in de vrije zones Aruba en Madeira. Conclusie Als Curaçao ooit een UPG wordt, is de regeling in het EG-Verdrag omtrent verboden staatssteun in beginsel van toepassing. Gezien de ervaringen van Madeira zal Curaçao in een voorkomend geval waarschijnlijk worden gedwongen de economische zone af te schaffen.

44 45

Europese Commissie 1998. In Primarolo 1999 is de Madeirese vrije zone schadelijk beoordeeld. De vrije zone van Madeira wordt samen met de vrije

zone van de Azoren aangeduid als maatregel B006. De vrije zone van de Azoren is inmiddels ‘op slot’: er worden geen nieuwe ondernemingen meer toegelaten.

21

Nederlandse Antillen (art. 1 lid 2 LEZ 2000): “(…) financiële dienstverlening, royaltybetalingen, verzekerings- en herverzekeringsactiviteiten, daaronder mede begrepen diensten ter zake van het optreden als directie van vennootschappen, wier statutaire zetel of feitelijke leiding in de Nederlandse Antillen gevestigd is en andere dienstverlening ter zake van het trustbedrijf, alsmede dienstverlening van notarissen, advocaten, openbare accountants, fiscale adviseurs en aanverwante dienstverlening.” Aruba (art. 1 lid 1 LVZ 2000): “(…) financiële diensten (…)”. (MvT, p. 5): “(…) Een volledige afbakening van het begrip ‘financiële diensten’ is niet goed mogelijk. (…) zullen de volgende activiteiten – welke als dienst verricht worden ten behoeve van andere ondernemingen – kwalificeren als financiële dienstverlening (en derhalve niet zijn toegestaan vanuit de vrije zone): - het bedrijfsmatig uitzetten van kredieten; - ‘hedging’, ‘cash pooling’, ‘cashflow management’, en andere ‘treasury’ activiteiten; - ‘finance lease’ activiteiten; - verzekerings-, herverzekerings- en ‘captive insurance’ activiteiten. (…)” N.B.: geografisch mobiele activiteiten vallen zonder de uitsluiting van ‘financiële diensten’ reeds buiten de reikwijdte van het begrip ‘diensten’! Madeira (art. 34 lid 8 Tax Incentives Statute): “activities of financial intermediation, insurance and reinsurance, as well as “intra-group services”, namely coordination, treasury and distribution centres.”

Nederlandse Antillen financiële dienstverlening

Aruba

Madeira

- buiten reikwijdte ‘diensten’

- activities of financial intermediation

- tevens expliciet uitgezonderd:

- intra-group services, namely treasury

financiële diensten o.a.:

centres

1) bedrijfsmatig uitzetten van kredieten 2) hedging, cashpooling, cashflowmanagement en andere treasuryactiviteiten 3) finance-leaseactiviteiten royaltybetalingen

buiten reikwijdte ‘diensten’

intra-group services?

verzekerings- en

- buiten reikwijdte ‘diensten’

activities of insurance and reinsurance

herverzekeringsactiviteiten

- tevens expliciet uitgezonderd: financiële diensten o.a: 4) (her)verzekerings- en captiveinsuranceactiviteiten

diensten van trustbedrijven, notarissen

- adviesdiensten expliciet toegestaan

advocaten, openbare accountants,

- overige buiten reikwijdte ‘diensten’

niet uitgesloten

fiscale adviseurs en aanverwante dienstverlening

Figuur 3.1. Uitgesloten activiteiten economische/vrije zones Nederlandse Antillen, Aruba en Madeira.

22

Hoofdstuk 4

Knelpunten

De analyse in dit hoofdstuk is mede tot stand gekomen op basis van gesprekken in het najaar van 2006 met personen uit de publieke en de particuliere sector, die direct of indirect zijn betrokken bij de economische zone van Curaçao.

§4.1 Knelpunten in de economische zone Knelpunt 1: reële economische aanwezigheid in economische zones zonder goederenstromen Vennootschappen die in de economische zones zonder goederenstromen zijn gevestigd, worden in het algemeen gekenmerkt door een kleine reële economische aanwezigheid (substance). De zichtbare activiteiten van deze vennootschappen blijven vaak beperkt tot het laten draaien van een server, zonder dat daarmee noemenswaardige directe werkgelegenheid is gemoeid. Met een knipoog naar de traditionele brievenbusmaatschappijen zou van e-mailboxmaatschappijen gesproken kunnen worden. De economische zone is in het leven geroepen om de economische ontwikkeling te bevorderen door economische bedrijvigheid aan te trekken (zie p. 9). Het doel van de economische zone wordt onvoldoende gediend indien de reële economische aanwezigheid tot een minimum beperkt blijft. Naarmate de substance groter is, zal de impuls aan de Curaçaose economie krachtiger en duurzamer zijn. Daarnaast leidt het op grote schaal gevestigd zijn van e-mailboxmaatschappijen in de economische zone tot een verwatering van het concept en stelt de belastingfaciliteit zich bloot aan het risico op internationale kritiek en tegenmaatregelen. De lage graad van substance in de economische zones zonder goederenstromen is met cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) te staven. Het CBS telt het aantal bedrijven in de economische zones. Ondanks de minimale eisen die het CBS hanteert bij de definiëring van een bedrijf, werden er in 2006 slechts 41 bedrijven in de economische zones zonder goederenstromen geteld.46 Vergeleken met de naar verluidt honderden toegelaten vennootschappen is dit getal opmerkelijk laag. Gekoppeld aan de CBS-definitie van een bedrijf betekent dit, dat de overgrote meerderheid niet eens één werknemer in dienst heeft die voor ten minste 15 uur per weer loonarbeid verricht. Er kunnen uiteenlopende redenen zijn waarom de substance zo klein is. Vooral het nog te behandelen knelpunt betreffende de hoge arbeidskosten en de inflexibele arbeidsmarkt (zie knelpunt 8, p. 30) en 46

Onder de 41 bedrijven bevinden zich hoogstwaarschijnlijk ook de beheerder-exploitanten van de zones. Als deze van de 41

worden afgetrokken, blijven er nog minder reguliere bedrijven in de economische zones over.

23

de stugge werking van de economische zone (zie knelpunt 2) spelen een rol. In feite hangen ook alle overige knelpunten hiermee samen. Daarnaast bevat het recht van de economische zone een aanleiding voor de tegenvallende bijdrage aan de economische ontwikkeling. De eisen die aan de substance worden gesteld zijn namelijk uiterst minimaal. De kleinst mogelijke substance is reeds voldoende voor het voldoen aan de toelatingsvoorwaarden. De ruimte voor een strengere toetsing op eilandniveau

is

beperkt.

Het

bestuurscollege

komt

namelijk

slechts

een

marginale

toetsingsbevoegdheid toe (zie p. 48); Knelpunt 2: ‘red tape’ Eigenlijk zou de economische zone een ‘red carpet’ (rode loper) moeten zijn voor ondernemingen die een wezenlijke bijdrage aan de doelstellingen kunnen geven. In de praktijk is hiervan echter geen sprake.

In

een

aantal

situaties

worden

ondernemingen

zelfs

geconfronteerd

met

het

tegenovergestelde van ‘red carpet’, ofwel ‘red tape’ (rood plakband). Enkele voorbeelden van regelmatig voorkomende situaties waarin sprake is van ‘red tape’: •

de behandeling van de toelatingsaanvragen duurt te lang. De Dienst Economische Zaken van het eilandgebied Curaçao (DEZ) houdt zich in de regel aan zijn streven om aanvragen binnen 10 werkdagen af te handelen. De dagen beginnen echter pas te tellen vanaf het moment dat aan alle door het eilandgebied gestelde voorwaarden is voldaan. Over deze voorwaarden rijzen dikwijls discussies. De kritiek op de trage afhandeling heeft dan ook vooral betrekking op het tempo waarin discussies worden afgerond;

•

aan een toelatingsbesluit pleegt geen terugwerkende kracht te worden toegekend (zie p. 50). Vooral in combinatie met een langdurige toelatingsprocedure is dit nadelig voor de belanghebbende. Ingeval vanaf het moment van indiening van de eerste aanvraag was voldaan aan de toelatingsvoorwaarden, heeft de investeerder in de tussentijd het voordelige belastingregime

toch

niet

kunnen

genieten.

Bij

taxholidays,

die

in

vergelijkbare

belastingvoordelen voorzien, komt terugwerkende kracht trouwens geregeld voor; •

bij de toelating van een e-commerceonderneming wordt door DEZ geëist dat NederlandsAntilliaanse IP-adressen worden afgeschermd. De reden die wordt aangedragen is dat ecommerceondernemingen niet binnenlands mogen leveren, noch met een vergunning, noch binnen de 25%-norm. In de LEZ 2000 is hiervoor echter geen steun te vinden. De wetgever heeft voor e-commerceondernemingen nota bene bewust een mogelijkheid gecreëerd om op de binnenlandse markt te opereren. Indien het om elektronisch gokken gaat, staat het gebrek aan regulering daarvan eraan in de weg dat de website toegankelijk is vanuit de Nederlandse Antillen. Maar dit beleid wordt ten onrechte ook toegepast op e-commerce die helemaal niets met gokken te maken heeft (zie p. 51-52). Het afschermen van IP-adressen is technisch mogelijk, maar betekent wel een extra kostenpost. Een mogelijk langdurende discussie met

24

het eilandgebied om gelijk te krijgen is onwenselijk gezien de vertraging die de investeringsplannen dan kunnen oplopen. ‘Red tape’ kan het gevolg zijn van een gebrek aan investeringsgerichtheid bij betrokken overheidsinstanties. De wetgeving speelt echter ook een rol (zie knelpunten 5, 6 en 7, p. 27-29). Knelpunt 3: imagoprobleem van de economische zones met goederenstromen De economische zones met goederenstromen kampen met een imagoprobleem. Van tijd tot tijd raken daar gevestigde ondernemingen in opspraak. Dergelijke nieuwsberichten en geruchten zijn schadelijk voor het aanzien van de economische zone en Curaçao. De recente serie branden in de economische zone Koningsplein met onduidelijke oorzaak zetten de economische zone in ieder geval ook niet in een positief daglicht.47 Opvallend genoeg is er in het recht en de uitvoering van de economische zone een aantal elementen dat bijdraagt aan het imagoprobleem: •

de economischezonewetgeving staat internationale handel toe in goederen waarvoor een in-, uit- of doorvoerverbod geldt (zie p. 53);

•

de strafdreiging bij smokkel of het aanwezig hebben van (anders dan vanwege een in-, uit-, of doorvoerverbod) verboden goederen is onvoldoende effectief. Er bestaan strafrechtelijke sancties (zie p. 63-64), maar een mogelijkheid om bestuurlijke boetes op te leggen ontbreekt. Ook wordt niet intensief gecontroleerd;

•

(ook geldend voor economische zones zonder goederenstromen) ingeval een bestuurder van een rechtspersoon zich schuldig heeft gemaakt aan een delict, of een bedreiging voor de rechtsorde vormt, kan de toelating van de betreffende onderneming niet om die reden worden beëindigd (zie p. 50-51).

Knelpunt 4: deviezenuitstroom uit economische zone Koningsplein Voorts dient gewezen te worden op de structurele deviezenuitstroom uit de economische zone met goederenstromen Koningsplein. Dit verschijnsel blijkt uit gegevens van de Bank van de Nederlandse Antillen (BNA). Figuur 4.1 is een verwerking van de kwartaalstatistieken betreffende de waarde van de import en de export.48 Van de andere economische zones is helaas geen vergelijkbare informatie beschikbaar.

47 48

‘Branden vrije zone steeds spookachtiger’, Amigoe 20 februari 2007 <www.amigoe.com>/ Archief/ zoekopdracht “vrije zone”. Import en export moeten niet worden verward met de fiscale termen invoer en uitvoer. Van invoer en uitvoer kan in het

goederenverkeer tussen een economische zone en het buitenland immers geen sprake zijn (§A.8, p. 59-60).

25

× ƒ 1 miljoen

Export en import Koningsplein 700 600 500 400 300 200 100 0

Export Import

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Jaar Figuur 4.1. Export en import Koningsplein in geldswaarden. Gebaseerd op door BNA verstrekte gegevens betreffende de waarde van de export en import op kwartaalbasis (niet gepubliceerd). Uit de grafiek kan onder andere worden afgelezen, dat – volgens de gegevens van BNA – de import in de betreffende periode elk jaar meer heeft bedragen dan de export: een deviezenuitstroom. Eén van de doelstellingen van de economische zone is juist het stimuleren van de instroom van deviezen (zie p. 9). Voor de gesignaleerde deviezenuitstroom zijn verschillende, elkaar niet uitsluitende verklaringen denkbaar: •

de gegevens van BNA bevatten statistische fouten. Het is niet aannemelijk dat de structurele deviezenuitstroom daarmee verklaard zou kunnen worden;

•

de voorraden zijn in de periode van 2000 tot en met 2005 continu toegenomen. Het lijkt ook onwaarschijnlijk dat deze verklaring doorslaggevend is;

•

de ondernemingen hebben hun koopwaar voor een lagere prijs geëxporteerd dan geïmporteerd. Dit zou betekenen dat de gezamenlijke ondernemingen jarenlang verlies hebben geleden. Deze verklaring is niet aannemelijk gezien het feit dat de geaggregeerde fiscale winst in Koningsplein in elk van de jaren 2001, 2002 en 2003 ongeveer 30 miljoen gulden heeft bedragen (zie figuur 4.2);

•

een aantal exporttransacties gebeurt buiten het gezichtsveld van de centrale bank om;

•

er wordt (te)veel lokaal geleverd. Deze verklaring is vooralsnog de meest waarschijnlijke. Het is algemeen bekend dat ondernemers met tevens ondernemingen buiten de economische zone, de economische zone gebruiken om voorfinanciering van indirecte belastingen te voorkomen. Zolang de binnenlandse omzet minder dan 25% van de totale omzet bedraagt, is dit overigens toegestaan (zie p. 51-52). Het verschaffen van een financieringsvoordeel aan lokale ondernemingen is echter geen doelstelling van de economische zone. Het zou hooguit

26

een bijkomstig voordeel mogen zijn voor ondernemingen die gebruik maken van de soepelheid, die met de 25%-norm is aangebracht.

× ƒ 1 miljoen

Geaggregeerde fiscale winst Koningsplein

30 20 10 0

2001

2002

2003

Jaar Figuur 4.2. Geaggregeerde fiscale winst Koningsplein. Gebaseerd op door de Directie Fiscale Zaken verstrekte gegevens betreffende de opbrengst van de winstbelasting (niet gepubliceerd). Knelpunt 5: de filialenkwestie De landsverordening verbiedt dat een vennootschap vanuit meerdere zones tegelijk actief is (zie p. 48). Dit verbod frustreert de potentiële synergie die ligt besloten in de verscheidenheid van de Curaçaose economische zones. Ter illustratie dient een fictief, doch realistisch voorbeeld. Een grote internationale onderneming met de naam Emazon.com verkoopt via internet boeken en andere informatiedragers en distribueert deze vervolgens wereldwijd. De onderneming wenst zijn Caraïbische en Zuid-Amerikaanse klanten vanuit de regio te gaan bedienen en zoekt een strategische en fiscaal aantrekkelijke locatie. De economische zones van Curaçao lijken aan deze eisen te voldoen. De vestiging van Emazon.com zou bovendien uitstekend passen in de doelstelling van de economische zone. Vanwege de beschikbare kantoorruimte zou het hoofdkantoor in economische zone A geplaatst kunnen worden, terwijl de server het beste in zone B kan worden geplaatst vanwege een aantrekkelijk aanbod van internetbandbreedte. Voor opslag en fysieke distributie zou Emazon.com gebruik kunnen maken van de strategisch liggende zone C in de haven (in verband met de aanvoer van voorraden per containerschip) en zone D nabij de luchthaven (voor de snelle distributie van verkochte artikelen per luchtpost).

27

Emazon.com zou echter worden getroffen door het verbod om vanuit meerdere zones actief te zijn. Het is mogelijk om het plan uit te voeren, maar dan zijn er vier vennootschappen nodig, die alle vier de toelatingsprocedure

moeten

doorlopen.

Er

kan

een

lange

periode

verstrijken

totdat

de

toelatingsprocedures succesvol zijn afgerond (zie knelpunt 2, p. 24), zeker wanneer de constructie ingewikkeld is. Na het vernemen van de te bewandelen weg laat Emazon.com weten dat het de constructie te ingewikkeld vindt en de uitkomst van het proces te onzeker. In de praktijk wordt een structuur als in het voorbeeld niet actief gepromoot vanwege de moeilijke verkoopbaarheid. Uiteindelijk leiden twee ampele woorden in een bepaling van de LEZ 2000 (zie p. 48) ertoe dat ondernemingen als Emazon.com aan Curaçao voorbij gaan, terwijl ondernemingen met veelzijdige activiteiten voor het bereiken van de doelstelling juist bijzonder waardevol zouden kunnen zijn. Veelzijdigheid van activiteiten duidt in de regel immers ook op substance (zie knelpunt 1, p. 2324). Bovendien zou Curaçao zich in theorie overigens internationaal kunnen onderscheiden met de grote diversiteit van de verschillende economische zones (luchthaven, zeehaven, internetfaciliteiten). Knelpunt 6: staatkundige structuur en gebrekkige wetgeving De staatkundige structuur en de LEZ 2000 bevatten elementen die een soepele werking van de economische zone belemmeren: •

vanwege de huidige staatkundige verhoudingen (zie p. 41-42), zijn twee bestuurslagen gezamenlijk verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van de economische zone. Bevoegdheden betreffende controle en handhaving berusten bij landsorganen (zie p. 63-64), terwijl besluiten en vergunningen van het eilandgebied afkomstig zijn. Indien er naar verwachting in 2008 een bestuurslaag verdwijnt, kunnen afstemmingsproblemen tot het verleden gaan behoren;

•

de LEZ 2000 stoelt nog steeds op het principe van een traditionele vrije zone van waaruit goederen worden verhandeld. Op eilandsniveau zijn in Curaçao economische zones zonder goederenstromen geïntroduceerd. Ondanks het feit dat met de LEZ 2000 juist is getracht om dergelijke zones mogelijk te maken (zie p. 6), is daarin onvoldoende rekening gehouden met het karakter van het nieuwe type zones. In de wettelijke definitie van ‘economische zone’ zijn die zones niet eens begrepen (zie p. 43). Zo is een vreemde situatie ontstaan. Een economische zone zonder goederenstromen behoort niet tot het vrije verkeer van goederen, maar is niet ingericht als douane-entrepot (omheining, bewaking) (zie p. 60). Op eilandsniveau wordt bij de toelatingsaanvraag voor een economische zone zonder goederenstromen overigens nog steeds vereist dat een verklaring wordt overhandigd waaruit blijkt dat in overleg is getreden met de douane omtrent douanevoorschriften (zie p. 49). Deze eis heeft in dit geval geen toegevoegde waarde;

28

•

de LEZ 2000 voorkomt concurrentievervalsing op de binnenlandse markt dubbelop. Enerzijds wordt concurrentievervalsing onmogelijk gemaakt doordat op binnenlandse leveringen het reguliere winstbelastingtarief van toepassing is en reguliere invoerheffingen en omzetbelasting zijn verschuldigd (zie p. 58-62). Maar daarbovenop bestaat nog een vergunning voor het behalen van binnenlandse omzet, met als doel om de concurrentievervalsing te beheersen (zie p. 51-52);

•

de LEZ 2000 schiet met een aantal regelingen te ver door om de economische zone geheel belastingvrij (indirecte belastingen) dan wel laagbelast (winstbelasting) te krijgen. De volgende regelingen spelen zich af in de marge en maken de economische zone eigenlijk alleen maar ingewikkeld:

-

er bestaat een vergunningsprocedure waarmee het verlaagde winstbelastingtarief kan worden geclaimd door een projectontwikkelaar van buiten de economische zone die ín een economische zone infrastructurele voorzieningen aanbrengt (zie p. 46-47);

-

een

onderneming

in

een

economische

zone

zonder

goederenstromen

kan

zijn

kantoorinventaris zonder invoerheffingen inslaan (zie p. 60); -

een onderneming in een economische zone kan vrijstelling van omzetbelasting claimen wanneer goederen of diensten lokaal worden ingekocht (zie p. 62);

•

een aantal wetstechnische onvolkomenheden:

-

de krampachtige definiëring van ‘economische zone’ en ‘diensten’ in de LEZ 2000, waaruit tevens moet worden afgeleid welke activiteiten zijn toegestaan (zie p. 43 en p. 52-56);

-

de LEZ 2000 is moeilijk leesbaar omdat de bepalingen niet logisch zijn gerangschikt (zie p. 64);

-

het Landsbesluit economische zones is nooit aangepast aan de invoering van de LEZ 2000.

Knelpunt 7: belastingfaciliteit voor buitenlandse werknemers De generieke Beschikking ex-patriates (PbNA 1998, 228) voorziet in een verlichting in de loonheffingen van buitenlandse werknemers. Eén verlichting is dat het nettoloon van een in aanmerking komende werknemer niet hoeft te worden gebruteerd ter bepaling van het belastbare loon. In feite is dit een tariefsvoordeel dat aan de werkgever toekomt. De toepasselijkheid van de regeling voor de economische zone loopt vaak stuk op de eis dat de werknemer werkzaam is in een deviezengenerende

sector:

internationale

financiële

dienstverlening,

aardolie-industrie,

luchtvaartindustrie, toeristenindustrie, telecommunicatie-industrie en hoger onderwijs aan buitenlandse studenten. Wanneer de onderneming in de economische zone niet behoort tot deze sectoren, wordt de onderneming geacht niet te behoren tot een deviezengenerende sector (zie p. 63).

29

§4.2 Algemene knelpunten De knelpunten 8, 9 en 10 hebben niet specifiek betrekking op de economische zone. Eigenlijk vallen zij buiten het bereik van de scriptie. Toch worden zij hier toch aangestipt vanwege hun grote invloed op het succes of falen van de economische zone. Knelpunt 8: hoge arbeidskosten en inflexibele arbeidsmarkt Als verklaring voor de lage directe werkgelegenheid in de economische zones wordt vaak genoemd dat de arbeidskosten te hoog zijn en de arbeidsmarkt inflexibel. Dit knelpunt is door de Projectgroep eCuraçao al in 1999 geconstateerd,49 maar anno 2007 nog steeds actueel. In dit kader knellen de zeer strenge ontslagwetgeving en de verblijfs- en werkvergunningregelingen voor werknemers zonder Nederlandse nationaliteit. Zolang deze problematiek niet wordt opgelost, zet de economische zone van Curaçao zich op het gebied van werkgelegenheid internationaal buiten spel. De economische zones zijn vanwege hun internationale oriëntatie namelijk in een verhoogde mate onderhevig aan internationale concurrentie. Knelpunt 9: openbare nutsvoorzieningen Openbare nutsvoorzieningen als elektriciteit, water en internetbandbreedte zijn op Curaçao zeer prijzig, ook in vergelijking met andere Caraïbische (ei)landen. Ook dit is reeds door de Projectgroep eCuraçao geconstateerd.50 Er zijn geen aanwijzingen dat de problematiek nadien is verminderd. Knelpunt 10: luchtvaartverbindingen met de regio Kooplui uit de Caraïbische regio zijn een belangrijke groep afnemers voor ondernemingen in de economische zones met goederenstromen, voornamelijk veembedrijven. De omzetten van de betreffende ondernemingen schijnt te zijn teruggelopen sinds het wegvallen van de Antilliaanse Luchtvaartmaatschappij (ALM). De nieuw opgerichte luchtvaartmaatschappijen (Dutch Antilles Express en Insel Air) vliegen vooral tussen de eilanden van de Nederlandse Antillen en Aruba. De Surinaamse Luchtvaartmaatschappij (SLM) vliegt tegenwoordig wel naar enkele voormalige ALMbestemmingen vanuit Curaçao. De hedendaagse vliegverbindingen evenaren het voormalige ALMnetwerk in aantal en frequentie helaas nog niet.

49 50

Projectgroep eCuraçao 1999, p. 35-38. Projectgroep eCuraçao 1999, p. 22-23 en 38-39.

30

Hoofdstuk 5

Aanbevelingen

De belangrijkste knelpunten zijn in kaart gebracht. Dat er ‘iets’ moet gebeuren moge duidelijk zijn. Moeten de economische zones worden opgeheven? Of is aanpassen verstandiger? In dit hoofdstuk geef ik mijn visie op de toekomst van de economische zone.

§5.1 Kader voor de toekomst Bezwaren tegen economische zone Ik ben van mening dat het streven voor Curaçao moet zijn om op termijn af te stappen van het concept van de economische zone, met name wat betreft de winstbelastingaspecten. Hiervoor zijn de volgende argumenten aan te voeren: •

een belastingsysteem waarbij fiscaal onderscheid wordt gemaakt naar geografische vestigingsplaats binnen Curaçao is niet optimaal. Het zal vaak gebeuren dat de beste locatie voor een specifieke onderneming niet in één van de economische zones ligt. Met de economische zone wordt een vestigingsplaatsproblematiek gecreëerd op een eiland van nog geen 500 km2 groot;

•

een economische zone gaat altijd gepaard met een vorm van een toelatingsprocedure en dus met ‘red tape’;

•

het onderscheid voor winstbelastingdoeleinden tussen buitenlandse en binnenlandse omzet is eigenlijk niet te rechtvaardigen. Uiteraard spelen de overheidsfinanciën een belangrijke rol, maar dit is geen principiële rechtvaardiging. En hoewel de economische zone buiten de reikwijdte van de EU-gedragscode valt, is het onderscheid tussen lokale activiteiten en exportactiviteiten allerminst fraai uit internationaal oogpunt;

•

uit een gezaghebbende studie van Madani naar de effectiviteit van ’export processing zones’ (hierna: EPZ’s) – vergelijkbaar met economische zones - blijkt dat de effectiviteit van EPZ’s beperkt is. De werkelijke kosten van een EPZ worden door overheden in de regel onderschat. Landen die hun economische ontwikkeling willen stimuleren worden gewaarschuwd om zeer zorgvuldig om te gaan met het invoeren van EPZ’s. Het beste is de achterliggende oorzaken van een tegenvallende economische ontwikkeling aan te pakken (zie bijvoorbeeld p. 30). Als het belastingregime één van de oorzaken is, is een EPZ hooguit een ‘second best policy’. EPZ’s kunnen slechts als tijdelijke overgangsmaatregel een nuttige functie vervullen, mits zorgvuldig toegepast.51

51

Madani 1999.

31

Inzake de indirecte belastingen en invoerrechten zie ik overigens geen bezwaar in de economische zone. Wat betreft omzetbelasting zijn er overigens nauwelijks verschillen tussen ondernemers binnen en buiten de economische zone. Op dit moment zijn leveringen van goederen en het verlenen van diensten aan het buitenland immers al de generiek vrijgesteld.52 Daarnaast vervullen de economische zones met goederenstromen een nuttige, douanetechnische functie vanwege hun entrepotkarakter (zie p. 58-60). Algemene herziening winstbelasting Het streven van Curaçao moet naar mijn mening gericht zijn op een zodanige, algemene herziening van de winstbelasting, dat de economische zone op dat gebied niet meer nodig is om de economische ontwikkeling te bevorderen. De Nederlandse Antillen kunnen een goed voorbeeld nemen aan de generiek werkende tariefdifferentiatie in de Ierse winstbelasting “corporation tax”. Actieve winst (“trading income”) wordt belast tegen 12,5%, terwijl over de rest van de winst (“non-trading income”) 25% belasting is verschuldigd. Op de website van de Ierse belastingdienst (“The Office of Revenue Commissioners”) is een uitgebreide toelichting te lezen over de wijze waarop activiteiten in de twee categorieën worden ingedeeld (“Guidance on Revenue Opinions on the Classification Of Activities as Trading”).53 Gezien het positieve effect van deze winstbelasting op de Ierse economie, is het voor Curaçao ten minste de moeite waard om het Ierse stelsel te overwegen. Vanuit internationaal oogpunt is het fraaie aan het Ierse systeem dat geen onderscheid wordt gemaakt tussen buitenlandse en binnenlandse omzet. Ook laat het Ierse systeem de mogelijkheid open dat een verlaagd tarief in eerste instantie alleen geldt voor een kleine groep activiteiten, welke groep vervolgens geleidelijk kan worden uitgebreid. De herziening van de Ierse winstbelasting heeft de vrije zone van Shannon overigens overbodig heeft gemaakt. ► Aanbeveling 1. De winstbelasting moet zodanig hervormd worden, dat de economische zone op dat gebied niet meer nodig is om de economische ontwikkeling te bevorderen. De Ierse winstbelasting kan bij de vormgeving van een nieuwe winstbelasting als voorbeeld dienen.

52

Met ‘vrijgesteld’ doel ik op de formele vrijstelling voor exportgoederen in artikel 7, elfde lid van de Landsverordening

omzetbelasting 1999 (PbNA 1999, 43) en de materiële vrijstelling door middel van de verleggingsregeling voor exportdiensten in artikel 4, tweede lid van de Landsverordening omzetbelasting 1999 (PbNA 1999, 43) in verbinding met artikel 1, eerste lid, letter h van de Ministeriële uitvoeringsbeschikking (PbNA 1999, 98) . 53

Bedoelde toelichting is te raadplegen op <www.revenue.ie>/ Tax & Duty/ Corporation Tax.

32

Herziene economische zone als overgangsmaatregel Aan aanbeveling 1 dient een gedegen onderzoek vooraf te gaan, waarin ook de consequenties voor de overheidsfinanciën moeten worden geanalyseerd. Een herziene winstbelasting is op korte termijn dus niet haalbaar.54 Het tijdelijk handhaven van de economische zone kan een effectief middel zijn om meer reële economische activiteiten aan te trekken, ook volgens de conclusies van Madani. ► Aanbeveling 2. Tot de overgang naar een eventuele nieuwe winstbelasting kan de economische zone een belangrijke rol vervullen in het aantrekken van extra reële economische activiteiten. ► Aanbeveling 3. Gezien de analyse van de knelpunten dient de economische zone qua wetgeving, beleid en uitvoering te worden herzien. Met de economische zone moet een kwalitatief hoogstaand en internationaal concurrerend product geboden worden. Het codewoord moet zijn ‘investeringsgerichtheid’. Appendix B bevat een voorstel voor een nieuwe landsverordening. ► Aanbeveling 4. De overheid moet hard optreden tegen misstanden in de economische zone en niet bang zijn dat daardoor bedrijvigheid verloren gaat. Op de lange termijn leveren goedwillende ondernemingen veel meer op. Op beheerder-exploitanten en belastingadviseurs rust een verantwoordelijkheid bij het werven en adviseren van klanten voor de economische zone. Het is belangrijk dat alle betrokkenen uit de particuliere én de publieke sector de wet- en regelgeving goed beheersen, ook met het oog op een soepel functioneren van de zones. ► Aanbeveling 5. Er dient onderzoek te worden gedaan naar oplossingen van de problematiek rond de hoge arbeidskosten, de inflexibele arbeidsmarkt en de regelingen voor verblijfs- en werkvergunningen. In de economische zone zou bijvoorbeeld een soepeler ontslagrecht kunnen worden ingevoerd. ► Aanbeveling 6. Er dient te worden onderzocht in hoeverre de analyse voor Curaçao toepasbaar is op de economische zones in de andere eilandgebieden van de Nederlandse Antillen.

54

Volgens de Amigoe is de CIFA van plan om een onderzoek naar een internationaal concurrerend belastingstelsel uit te laten

voeren door het International Bureau of Fiscal Documentation. ‘CIFA: Eendracht maakt macht’, Amigoe 22 januari 2007 <www.amigoe.com>/ Archief/ zoekopdracht “cifa+eendracht”.

33

§5.2 Voorstel Landsverordening economische zones 2009 In appendix B doe ik een concreet voorstel voor een nieuwe landsverordening: de Landsverordening economische zones 2009 (hierna: LEZ 2009). Het voorstel is geschreven als landsverordening van het toekomstige land Curaçao, met het oog op de aanstaande opheffing van het land de Nederlandse Antillen. De LEZ 2009 spreekt derhalve nergens van de Nederlandse Antillen, maar steeds van Curaçao. Voorts neemt de Minister van Economische Zaken van Curaçao in dit ontwerp de rol van het bestuurscollege over. Hieronder licht ik de belangrijkste onderdelen van het voorstel toe aan de hand van 10 uitgangspunten. Uitgangspunt 1: respecteren verstrekte garanties en gerechtvaardigd vertrouwen Alle besluiten die op grond van de LEZ 2000 zijn genomen, worden onder de werking van de LEZ 2009 gebracht (artikel 17). Er zijn echter bepalingen opgenomen in de LEZ 2009 die bewerkstelligen dat verstrekte garanties en gerechtvaardigd vertrouwen worden gerespecteerd. Zo zijn de nadere voorwaarden die worden verbonden aan het verlaagde winstbelastingtarief (zie uitgangspunt 3, p. 3536) tot 1 januari 2026 niet van toepassing op ondernemingen die onder de LEZ 2000 zijn toegelaten (hierna: ‘oude’ ondernemingen). Ook krijgen ‘oude’ ondernemingen een aantal jaren uitstel voor een deel van de nieuwe regeling betreffende het behalen van binnenlandse omzet (zie uitgangspunt 7, p. 38). Uitgangspunt 2: economische zone als overgangsmaatregel Het overgangskarakter van de economische zone (zie aanbeveling 2, p. 33) komt tot uiting in de preambule en in artikel 21. Indien de economische zone niet meer nodig is voor de economische ontwikkeling van Curaçao vanwege een doorgevoerde herziening van het algemene belastingstelsel, wordt een traject van afschaffing ingezet bij landsbesluit houdende algemene maatregelen. De besluitgever beoordeelt of de economische zone overbodig is geworden om de economische ontwikkeling te bevorderen en stelt de datum vast met ingang waarvan de economische zone ‘op slot gaat’. Hiermee bedoel ik dat er geen nieuwe ondernemingen en economische zones meer bijkomen (artikel 21, eerste lid). De LEZ 2009 blijft vervolgens vooralsnog onverkort van toepassing op toegelaten ondernemingen, tenzij sprake is van misbruik (artikel 21, tweede lid). De meeste bepalingen van de LEZ 2009 vervallen automatisch op 1 januari 2026 indien de economische zone voor die datum ‘op slot is gegaan’ (artikel 21, derde lid). Om te voorkomen dat de economische zones met goederenstromen hierdoor qua douanefaciliteiten in een gat vallen, blijft een klein aantal bepalingen van kracht totdat de landsverordening geheel wordt ingetrokken (artikel 21, derde lid, laatste volzin). De romp-landsverordening waarborgt dat de douanefaciliteiten van toepassing blijven op economische zones met goederenstromen ingeval nog niet is besloten of deze worden omgevormd tot regulier douane-entrepot. 34

Uitgangspunt 3: jaarlijkse substancetoets bij aangifte winstbelasting Onder de LEZ 2000 vindt de enige toetsing op substance plaats bij de toelating (zie p. 49). Onder knelpunt 1 (zie p. 23-24) is geconcludeerd dat deze test zo soepel is, dat de kleinst mogelijke substance reeds voldoende is om hieraan te voldoen. Het gebrek aan een degelijke substancetoets staat op gespannen voet met de doelstelling van de economische zone: het bevorderen van de economische ontwikkeling door het aantrekken van bedrijvigheid. Daarnaast loopt de economische zone het risico zich bloot te stellen aan internationale kritiek indien daar op grote schaal ondernemingen zonder substance zijn gevestigd. In de LEZ 2009 stel ik daarom een geheel andere benadering van de substancetoets voor. De kern van de substancetoets in de LEZ 2009 wordt gevormd door het begrip ‘lokale ondernemingskosten’ (artikel 1, letter c). Ik kies daarmee niet voor een directe substancetoets door het meten van het niveau van reële economische activiteiten. Een dergelijke toets geniet principieel de voorkeur, maar is lastig te hanteren. Lokaal bestede kosten zijn naar mijn mening een goede indicatie voor de reële economische aanwezigheid van een onderneming. Het criterium is gebaseerd op het “Global Trader Programme” van Singapore. Het corresponderende Singaporese begrip is open geformuleerd en het minimumbedrag is hoog (circa 2 miljoen US dollar).55 Ik geef er uit het oogpunt van eenvoud en duidelijkheid de voorkeur aan om de ‘lokale ondernemingskosten’ zo exact mogelijk te omschrijven. In artikel 1, letter c kwalificeren drie categorieën kosten: ten laste van de jaarwinst gekomen: 1. loon betaald aan in Curaçao woonachtige werknemers van wie loonbelasting wordt geheven; 2. kosten van feitelijk vanuit Curaçao verleende diensten, verleend door in Curaçao woonachtige natuurlijke personen en in Curaçao gevestigde ondernemingen; 3. afschrijvingen op onroerende zaken in een economische zone volgens goed koopmansgebruik. Kosten met betrekking tot lokaal geproduceerde roerende zaken kwalificeren niet, omdat de grens tussen lokaal en elders geproduceerd lastig te bepalen is en onvermijdelijk tot discussies zal leiden. Hierbij moet ook bedacht worden dat een ruimere definiëring van ‘lokale ondernemingskosten’ ook met zich mee zou brengen dat een hoger minimumbedrag moet worden gesteld. De toets tracht zoveel mogelijk aan te sluiten bij reeds bestaande fiscale begrippen. Enerzijds geniet het creëren van een nieuw begrippenapparaat voor de economische zone uit het oogpunt van eenvoud en administratieve lasten geen voorkeur. Anderzijds heeft het te maken met de keuze van het tijdstip van de toetsing en de instantie die de toetsing uitvoert. In tegenstelling tot in de LEZ 2000, vindt de substancetoets niet eenmalig plaats op grond van een ‘papieren werkelijkheid’ ten tijde van 55

Voor meer informatie over het “Global Trader Programme” verwijs ik naar de website van International Enterprise Singapore

<www.iesingapore.gov.sg>.

35

de toelating, maar jaarlijks bij de aangifte winstbelasting door de inspecteur. Er wordt een rechtstreekse koppeling aangebracht tussen de substancetoets en de toepassing van het verlaagde winstbelastingtarief (artikel 9, tweede lid). Een toetsing bij de toelating kan daarom vervallen. Het minimumbedrag ‘lokale ondernemingskosten’ heb ik gesteld op ƒ100.000 per jaar. Dit hoeft slechts aannemelijk gemaakt te worden aan de hand van de aangifte voor de winstbelasting. Een zwaarder ‘bewijzen’ is niet vereist om geen onnodige ‘red tape’ te creëren. Hoewel de hoogte van het bedrag enigszins arbitrair is, meen ik dat ƒ100.000 een redelijk minimumniveau substance waarborgt, maar de drempel niet onhaalbaar maakt. De kleinschaligheid van Curaçao moet niet uit het oog worden verloren. Voor ondernemingen kleeft een belangrijk voordeel aan het gebruik van een minimumbedrag ‘lokale ondernemingskosten’ boven het eisen van bijvoorbeeld een minimumaantal werknemers. De onderneming behoudt namelijk een grote mate van ondernemingsvrijheid. Zij kan binnen de kwalificerende kosten zelf beslissen hoe de ƒ100.000 wordt besteed. Ingekochte diensten zijn bewust meegenomen als kwalificerende kosten, omdat het tegenwoordig zeer gebruikelijk is activiteiten uit te besteden. Tot slot nog vier opmerkingen over de substancetoets. Ten eerste, gedurende 12 maanden na de toelating is bij wetsfictie voldaan aan het minimumbedrag lokale ondernemingskosten (artikel 9, derde lid). Ik acht deze soepelheid noodzakelijk om ondernemingen de kans te geven hun activiteiten op te zetten. Er is wel een anti-misbruikbepaling opgenomen die voorkomt dat ondernemingen telkens een nieuwe toelatingsbeschikking aanvragen om opnieuw aanspraak te maken op toepassing van de wetsfictie. Ten tweede kan het minimumbedrag bij landsbesluit houdende algemene maatregelen worden herzien. Voor een verhoging geldt een verplichte overgangstermijn van minimaal 24 maanden (artikel 9, vierde lid). Van tijd tot tijd kan het bedrag zo betrekkelijk eenvoudig worden aangepast aan gewijzigde omstandigheden. Ten derde blijft het recht op de toegang tot het 2%-tarief in de winstbelasting voor ‘oude’ ondernemingen ongeclausuleerd tot 1 januari 2026. De substancetoets is op hen niet van toepassing. Bij misbruik gaat dit recht echter verloren (artikel 19, tweede lid). Ten vierde wordt een onderneming uit de economische zone verwijderd indien zij twee achtereenvolgende boekjaren niet heeft voldaan aan de substancetoets (artikel 7, eerste lid, letter j). De inspecteur is verplicht om mededeling te doen aan de Minister van Economische Zaken wanneer in een boekjaar niet is voldaan aan de substancetoets (artikel 9, zesde lid). Uitgangspunt 4: aanvullend belastingvoordeel inkomstenbelasting Gelet op de knelpunten 7 en 8 (zie p. 29-30) is er behoefte aan een aanvullende belastingfaciliteit in de sfeer van de inkomstenbelasting. In artikel 10 van de LEZ 2009 stel ik voor een dergelijk voordeel te verstrekken aan ondernemingen met een zeer grote substance. Met deze regeling wordt enerzijds 36

de werkgelegenheid gestimuleerd. Anderzijds kunnen ondernemingen die meer dan het vereiste minimum bijdragen aan de economische ontwikkeling van Curaçao daarvoor extra worden beloond. De regeling werkt als volgt. Ondernemingen waarvan de lokale ondernemingskosten in een jaar meer dan ƒ500.000 hebben bedragen, kunnen voor het daarop volgende jaar om een aanvullend belastingvoordeel verzoeken. Dit voordeel houdt in dat nettolonen van werknemers niet hoeven te worden gebruteerd voor de vaststelling van de fiscale grootheid ‘loon’ (artikel 10, eerste lid). In feite is dit een tariefsvoordeel dat aan de werkgever toekomt. Dit voordeel is gebaseerd op de expatriatesregeling (zie p. 63). In de LEZ 2009 is echter niet van belang tot welke sector de onderneming behoort. Een ander verschil is dat geen onderscheid wordt gemaakt tussen lokale en uit het buitenland afkomstige werknemers. De hoge drempel van ƒ500.000 leidt er overigens toe dat niet elke onderneming daar automatisch aan voldoet. Een eventueel direct optredend budgettair verlies zal derhalve beperkt blijven. Uiteindelijk leidt een toename van de werkgelegenheid wel tot een verhoging van de opbrengst van loonheffingen en lokale spin-offeffecten. Het drempelbedrag kan worden aangepast op dezelfde wijze als het drempelbedrag voor het verlaagde winstbelastingtarief kan worden aangepast (artikel 10, derde lid). Uitgangspunt 5: maximale beslistermijn toelatingsprocedure Ter beperking van de ‘red tape’ (zie knelpunt 2, p. 24-25) wordt de maximale beslistermijn in de toelatingsprocedure gesteld op 2 maanden (artikel 6, vierde lid). Indien de Minister dan nog geen beslissing heeft genomen, kan belanghebbende op grond van artikel 3 van de Landsverordening administratieve rechtspraak (PbNA 2001, 78) bij het Gerecht in Eerste Aanleg in beroep gaan tegen een fictieve weigering. Vooral de dreiging die hier van uitgaat, moet leiden tot een vlottere afhandeling. Tevens heeft het invoeren van een wettelijke beslistermijn een positieve uitstraling naar potentiële investeerders. Uitgangspunt 6: ook ‘red carpet’ voor veelzijdige ondernemingen De oplossing voor de filialenkwestie (zie knelpunt 5, p. 27-28) is zeer eenvoudig: in de LEZ 2009 wordt een onderneming niet toegelaten tot ‘een economische zone’ maar tot ‘de economische zones’ (artikel 6, eerste lid). Artikel 3, eerste lid, eerste volzin bepaalt bovendien expliciet dat een toegelaten onderneming in alle zones activiteiten mag verrichten, met inachtneming van de beperkingen van die zones. Er wordt een ‘red carpet’ gecreëerd voor veelzijdige ondernemingen die meerdere economische zones nodig hebben voor hun activiteiten. Daardoor zijn er geen bezwaren meer om de diversiteit van de economische zones van Curaçao actief in de markt te zetten.

37

Uitgangspunt 7: betere regeling binnenlandse omzet De regeling voor het behalen van binnenlandse omzet wordt in de LEZ 2009 anders vormgegeven. De vergunningplicht wordt afgeschaft, maar aan de andere kant wordt er een mechanisme gecreëerd waardoor de kwantitatieve grens beter kan worden gehandhaafd. Het schrappen van de vergunningplicht vermindert de ‘red tape’ tijdens de toelatingsprocedure (knelpunt 2, p. 24-25). Ten aanzien van de binnenlandse levering van goederen is het schrappen van de vergunningplicht overigens een codificatie van de bestaande praktijk (zie p. 51-52). Het nieuwe handhavingsmechanisme begint met de verplichting van de inspecteur om binnen twee maanden mededeling te doen aan de Minister van Economische Zaken indien hem bij de behandeling van de aangifte winstbelasting blijkt dat er teveel binnenlandse leveringen zijn verricht (artikel 9, vijfde lid). De Minister trekt de toelatingsbeschikking vervolgens in (artikel 7, eerste lid, letter g) na een procedure van hoor en wederhoor (artikel 7, tweede lid). Aan de intrekking kan terugwerkende kracht worden toegekend (artikel 7, vierde lid). Zo kan de betrokken onderneming alsnog worden geconfronteerd met de toepassing van het reguliere winstbelastingtarief op haar gehele jaarwinst. Overigens kan de Minister ook eigenhandig controles laten uitvoeren naar de hoogte van de binnenlandse omzet. Onder de LEZ 2000 is het minimumpercentage buitenlandse omzet gesteld op 75%. De LEZ 2009 past dit percentage aan tot 90% vanwege het feit dat uitsluitend Curaçao nog als binnenland wordt beschouwd. Artikel 7, eerste lid, letter g spreekt over ‘geheel of nagenoeg geheel’, wat duidt op 90%. De 75% stamt trouwens nog uit de tijd dat zelfs Aruba nog deel uitmaakte van het binnenland. In de Arubaanse vrije zone is 75% inmiddels vervangen door 95%. Ook de andere vrije zones in de regio hanteren soortgelijke toetsen met percentages in die orde van grote. Mede gelet op het feit de 75%grens op dit moment niet strikt wordt gehandhaafd, stel ik voor om het nieuwe percentage tot en met 2010 niet te laten gelden voor ‘oude’ ondernemingen (artikel 19, eerste lid). De notificatieplicht van de inspecteur indien de 75%-eis wordt overtreden, is daarentegen direct van toepassing. Uitgangspunt 8: onderscheid economische zones met en zonder fysieke goederenstromen In tegenstelling tot de LEZ 2000, maakt de LEZ 2009 een duidelijk onderscheid tussen economische zones waarin wél (type I) en geen fysieke goederenstromen mogen voorkomen (type II). Aan de twee soorten economische zones worden verschillende consequenties verbonden voor de toegestane activiteiten (artikel 3) en de toekenning van douanefaciliteiten (artikel 11). De toegestane activiteiten en de douanefaciliteiten zijn in de LEZ 2009 overigens duidelijker omschreven dan in de huidige landsverordening.

38

De douanefaciliteiten zijn alleen nog van toepassing op type-I-zones. Het voordeel is dat een type-IIzone als zodanig niets meer met douanevoorschriften en -controle te maken heeft (artikel 4 van de LEZ 2009). Een andere verandering is dat de inslag van zaken (zoals kantoorinventaris) in een type-IIzone voortaan als reguliere invoer wordt aangemerkt en aan reguliere heffingen is onderworpen. Het nadeel dat hieruit voortvloeit, zal echter van marginale omvang zijn omdat de inslag van zaken niet tot de normale ondernemingsactiviteiten behoort. Bovendien is op de invoer van computers een nultarief van toepassing, zodat een relatief kostbaar onderdeel van de inventaris van de gemiddelde onderneming in een type-II-zone toch niet aan invoerrecht is onderworpen. Uitgangspunt 9: geen marginale belastingfaciliteiten. De LEZ 2009 voorziet niet meer in fiscale faciliteiten die ver gezocht zijn en de economische zone onnodig ingewikkeld maken (zie p. 29). In de LEZ 2009 komen niet meer voor: •

de

projectontwikkelaarsvergunning

en

het

daarmee

samenhangende

verlaagde

winstbelastingtarief voor het tot stand brengen van infrastructurele voorzieningen en onroerende zaken in een economische zone; en •

de vrijstelling van omzetbelasting ter zake van de verkoop van goederen of diensten door een lokale ondernemer van buiten de economische zone aan een afnemer in de economische zone. Artikel 16, eerste lid, letter a wijzigt de Landsverordening omzetbelasting 1999 (PbNA 1999, 43) dienovereenkomstig. Dat artikellid schoont de omzetbelasting bovendien wetstechnisch op.56

Uitgangspunt 10: imagoverbetering Ter verbetering van het imago (zie knelpunt 3, p. 35-36) dienen de economische zones een duidelijke boodschap uit te stralen: ‘geen plaats voor louche praktijken’. De LEZ 2009 voorziet in de volgende maatregelen: •

‘verboden is verboden’. Het huidige Landsbesluit Economische Zones staat internationale handel in zaken toe waarvoor een algemeen in-, uit- en doorvoerverbod van kracht is (zie p. 53). Artikel 3, tweede lid van de LEZ 2009 verbiedt dit expliciet. Een landsbesluit kan deze bepaling niet opzij zetten;

•

de Inspecteur der Invoerrechten en Accijnzen krijgt de bevoegdheid een administratieve boete van maximaal ƒ50.000 op te leggen ter zake van smokkel of het aanwezig hebben van verboden goederen in een economische zone (artikel 13). De bestuursrechtelijke weg is een sneller alternatief dan de strafrechtelijke (artikel 12), zodat de strafdreiging groter wordt;

56

Het schrappen van artikel 7, vijfentwintigste lid van de Landsverordening omzetbelasting 1999 (PbNA 1999, 43) leidt niet tot

een inhoudelijke wijziging. De ‘levering van onroerende zaken voor zover overdrachtsbelasting is geheven’ is generiek vrijgesteld in het tweede lid. De ‘verhuur van onroerende zaken die zich in een economische zone bevinden’ valt onder het nieuwe vierentwintigste lid.

39

•

mede in verband met CFATF-normen worden in navolging van de Arubaanse vrije zone wettelijke criteria geïntroduceerd voor de aanwijzing van beheerder-exploitanten (artikel 5, derde lid) en gronden voor de intrekking daarvan (artikel 5, vijfde lid);

•

evenzo

worden

extra

gronden

voor

de

intrekking

van

een

toelatingsbeschikking

geïntroduceerd (artikel 7, eerste lid, letter c, d en e); •

mede

in

verband

met

OESO-

en

(C)FATF-normen

worden

rechtspersonen

met

toonderaandelen niet meer toegelaten (artikel 6, derde lid, letter a). Indien de statuten na de toelating zo worden aangepast dat de aandelen niet meer op naam zijn gesteld, vormt dit een reden tot intrekking van de toelatingsbeschikking (artikel 7, eerste lid, letter f); en •

artikel 6, zesde lid schept de mogelijkheid om bij ministeriële beschikking verplichtingen op te leggen in verband met internationale normen ter bestrijding van het witwassen van geld, terrorismefinanciering en schadelijke belastingconcurrentie. Onder de LEZ 2000 kon dit slechts door middel van voorwaarden in de toelatingsbeschikking. Dit is ingevolge artikel 6, vijfde lid van de LEZ 2009 nog steeds mogelijk. Een ministeriële beschikking heeft echter de voorkeur. Noodzakelijke aanpassingen in de voorschriften en beperkingen kunnen eenvoudiger worden doorgevoerd. Zij gelden namelijk automatisch voor alle toegelaten ondernemingen. Ook is er geen risico meer dat de voorschriften en beperkingen niet van toepassing zijn omdat er fouten of omissies in de toelatingsbeschikking zitten. Het niet voldoen aan de voorwaarden is overigens expliciet opgenomen als grond voor intrekking (artikel 7, eerste lid, letter i).

40

Appendix A

Het recht van de economische zone voor Curaçao

§A.1 Inleiding Deze bijlage beschrijft het geldende recht ten aanzien van de economische zone voor Curaçao. Achtereenvolgens komen aan bod: •

instelling en opheffing (§A.2);

•

beheer en exploitatie (§A.3);

•

ontwikkeling van infrastructuur (§A.4);

•

toelating van bedrijven (§A.5);

•

vergunning binnenlandse omzet (§A.6);

•

toegestane activiteiten (§A.7);

•

belastingen (§A.8);

•

controle en handhaving (§A.9);

•

bezwaar en beroep (§A.10).

In §A.11 is een puntsgewijs overzicht van de inhoud van de Landsverordening economische zones 2000 (PbNA 2001, 18) (hierna: LEZ 2000) opgenomen. Daarin zijn de wetsbepalingen op onderwerp gerangschikt, in tegenstelling tot de indeling die de LEZ 2000 hanteert. Nu volgen eerst een korte toelichting op de bevoegdheidverdeling tussen het land en de eilandgebieden, en een overzicht van de belangrijkste rechtsbronnen. Twee bestuurslagen Bij de economische zone zijn twee bestuurslagen betrokken: het land Nederlandse Antillen en de eilandgebieden. Dit vloeit voort uit de Eilandenregeling Nederlandse Antillen (PbNA 1951, 39) (hierna: ERNA). De eilandgebieden zijn autonoom, behalve op onderwerpen die expliciet zijn aangemerkt als ‘niet tot de zorg van een eilandgebied behorend’. Vrijwel alle belastingen zijn bestempeld als landsaangelegenheid (artikel 2, eerste lid, letter A en B van de ERNA). Derhalve worden de belastingvoordelen en de kaders van de economische zone geregeld in een landsverordening: de LEZ 2000. Binnen deze kaders mogen de eilandgebieden zelfstandig beslissen over hoe de belastingfaciliteit in het economisch beleid wordt ingezet. Het zijn daarom de eilandgebieden die bepalen of, en zo ja, welke gebieden als economische zones worden aangewezen. Ook beslissen zij omtrent de toelating van ondernemingen tot een economische zone. In de verschillende eilandgebieden is op uiteenlopende wijzen invulling gegeven aan de economische zone. Zo heeft Sint Eustatius het terrein waar het petroleumdoorvoerdepot is gevestigd, als economische zone aangewezen. Feitelijk fungeert de economische zone daar als een taxholiday voor een individuele onderneming. In Curaçao kunnen zich daarentegen altijd meerdere ondernemingen vestigen in een economische zone. Opvallend is overigens dat Curaçao in tegenstelling tot de LEZ 2000 behalve 41

economische zones met goederenstromen ook economische zones zonder goederenstromen kent. ‘De’ Nederlands-Antilliaanse economische zone bestaat dus eigenlijk niet. Hier komt nog bij dat in de fiscale landswetgeving dikwijls een splitsing wordt gemaakt tussen de Bovenwindse eilandgebieden (Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba) en de Benedenwindse eilandgebieden (Curaçao en Bonaire). Zo worden op de Bovenwinden geen invoerrechten geheven. Voor de omzetbelasting bestaan zelfs twee verschillende landsverordeningen met elk een eigen systeem. Er zijn derhalve redenen te over om het recht van de economische zone per eiland te bestuderen. De beschrijving in deze bijlage beperkt zich tot het recht van de economische zone voor Curaçao. Rechtsbronnen Voor Curaçao zijn in het bijzonder de volgende rechtsbronnen van belang: •

Landsverordening economische zones 2000 (PbNA 2001, 18) (afgekort LEZ 2000);

•

Landsbesluit Economische Zones (PbNA 1976, 104) (afgekort LBEZ);

•

Landsbesluit houdende verlening van toestemming aan het eilandgebied Curaçao tot instelling van een economische zone (PbNA 1976, 62) (economische zone Koningsplein, red.);

•

Eilandsverordening Economische Zone Hato (AbCur 1997, 9) en Landsbesluit houdende verlening van toestemming aan het eilandgebied Curaçao tot instelling van een tweede economische zone (PbNA 1996, 95);

•

Eilandsbesluit instelling economische zone E-Commerce Park Vredenberg (AbCur 2001, 106);

•

Eilandsbesluit instelling economische zone Hugenholtzweg (AbCur 2002, 29);

•

Eilandsbesluit instelling economische zone Air Side Office Park Hato (AbCur 2002, 35);

•

Eilandsbesluit instelling economische zone Schottegatweg Oost (AbCur 2002, 50);

•

Eilandsbesluit instelling economische zone Emancipatie Boulevard (AbCur 2003, 52);

•

Eilandsbesluit instelling economische zone E-Trading House (AbCur 2003, 105);

•

Eilandsbesluit instelling Economische zone Van Engelen (AbCur 2005, 91);

•

Eilandsbesluit instelling EOCG E-zone (AbCur 2006, 3);

•

Eilandsbesluit instelling Economische zone Landhuis Joonchi (AbCur 2006, 26);

•

beleid van het bestuurscollege van het eilandgebied Curaçao betreffende de instelling van economische zones (niet officieel gepubliceerd, hierna: beleid A);

•

beleid van het bestuurscollege van het eilandgebied Curaçao betreffende het beheer en de exploitatie van economische zones (niet officieel gepubliceerd, hierna: beleid B);

•

beleid van het bestuurscollege van het eilandgebied Curaçao betreffende de toelating van bedrijven (niet officieel gepubliceerd, hierna: beleid C);

•

beleid van het bestuurscollege van het eilandgebied Curaçao en de Minister van Financiën van de Nederlandse Antillen betreffende de verlening van vergunningen voor het behalen van binnenlandse omzet (niet officieel gepubliceerd, hierna: beleid D). 42

§A.2 Instelling en opheffing De juridische definitie van economische zone De Landsverordening economische zones 2000 (PbNA 2001, 18) (hierna: LEZ 2000) verstaat onder een economische zone: “een als zodanig aangewezen terrein of terreinen, waar goederen kunnen worden opgeslagen, verwerkt, bewerkt, gemonteerd, verpakt, tentoongesteld en uitgeslagen dan wel andere behandelingen kunnen ondergaan, en waar of van waaruit diensten worden verleend” (artikel 1, eerste lid, letter a van de LEZ 2000). In deze definitie kunnen drie elementen onderscheiden worden: •

als zodanig aangewezen terrein(en);

•

(van) waar(uit) activiteiten met goederen plaatsvinden; en

•

diensten worden verleend.

De LEZ 2000 veronderstelt dat er in economische zones fysieke goederenstromen voorkomen. Tot de introductie van de LEZ 2000 was het voorkomen van fysieke goederenstromen inderdaad een hoofdkenmerk van de twee (toen nog) vrije zones. Deze (nu) economische zones zijn in het bijzonder gericht op internationale, fysieke goederenhandel en fungeren tevens als douane-entrepot. Vanaf 2001 zijn er in Curaçao echter economische zones ingesteld, waarin fysieke goederenstromen niet mogen voorkomen. Fysieke goederenstromen zijn expliciet uitgesloten in de betreffende instellingsbesluiten. Deze economische zones zonder goederenstromen zijn niet goed in te passen in de definitie die de LEZ 2000 geeft. Het was overigens wel de bedoeling van de wetgever het instellen van zones zonder activiteiten met lokale goederenstroom mogelijk te maken.57 Een definitie die beter aansluit bij de rechtspraktijk in Curaçao, bevat de volgende elementen: •

als zodanig aangewezen terrein(en);

•

(van) waar(uit) exportgerichte activiteiten plaatsvinden; en

•

waarin fysieke goederenstromen mogen voorkomen, voorzover dit niet is uitgesloten in het eilandsbesluit waarbij de betreffende zone is ingesteld.

Instellingsprocedure Officieel zijn er in Curaçao elf economische zones, maar daarvan zijn er slechts tien actief.58 Koningsplein en Hato, de twee economische zones met goederenstromen, zijn nog onder de Landsverordening Vrije Zones 1975 (PbNA 1975, 211) (hierna: LVZ 1975) ingesteld. De LVZ 1975 is te beschouwen als de voorganger van de LEZ 2000. Instelling en opheffing van vrije zones was onder de LVZ 1975 nog een gezamenlijke bevoegdheid van het eilandgebied en het land. De vrije zones zijn 57 58

Statenstukken 2000/01, 2406, nr. 3, p. 5 (MvT). De economische zone Airside Office Park Hato is nooit actief geweest. De zone is wel aangewezen (AbCur 2002, 35), maar

leidt sindsdien een slapend bestaan.

43

bij de introductie van de LEZ 2000 getransformeerd tot economische zones (artikel 19 van de LEZ 2000).59 In de LEZ 2000 is de instellingsprocedure vereenvoudigd en meer in overeenstemming gebracht met de eilandelijke autonomie die voortvloeit uit de ERNA.60 Het bestuurscollege van het betreffende eilandgebied is exclusief bevoegd economische zones in te stellen en op te heffen (artikel 2, eerste lid van de LEZ 2000). Ook de eilandsraad speelt hierbij geen directe rol meer, in tegenstelling tot de procedure onder de LVZ 1975. Hoe pleegt een besluit tot instelling van een economische zone in Curaçao tot stand te komen? Hoewel de landsverordening daar geen melding van maakt, kunnen eigenaren van (en zakelijk of persoonlijk gerechtigden tot) een terrein of gebouw een economische zone aanvragen (beleid A).61 De aanvraag moet worden ingediend bij de Dienst Economische Zaken van het eilandgebied Curaçao (hierna: DEZ). Bij de aanvraag dient een aantal bijlagen te worden gevoegd. Onder andere dient een verklaring van de douane overhandigd te worden waaruit blijkt dat in overleg is getreden omtrent specifieke douanevoorschriften. Dit houdt verband met het entrepotkarakter van de economische zones met goederenstromen. Deze plicht geldt echter ook voor aanvragen voor een economische zone zonder goederenstromen.62 Voorts wordt ingevolge beleid A een aantal bescheiden verlangd naar aanleiding van normen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), de Financial Action Task Force (FATF) en de Caribbean Financial Action Task Force (CFATF). Er dient een bewijs van eigendom van de onroerende zaken te worden overhandigd (dan wel een bewijs van zakelijke of persoonlijke gerechtigdheid). Dit document mag niet ouder zijn dan drie maanden en dient te worden vergezeld van officiële stukken waaruit de namen, adressen, woonplaatsen en belastingidentificatienummers van alle eigenaren tot aan de ultimate beneficial owners (hierna: UBO’s) blijken.63 Er is niet voorzien in een plicht tot het meedelen van wijzigingen in de UBO’s na de instellingsfase. 59

Wellicht onbedoeld zijn ook de citeertitels van alle lands- en eilandsbesluiten die zijn genomen op basis van de LVZ 1975

gewijzigd (artikel 24, vierde lid LEZ 2000). 60

Dat het niet strookte met de ERNA om de besluitvorming van het bestuurscollege op dit gebied te binden aan een stelsel van

voorafgaand overleg, was ook de mening van de regering. Statenstukken 2000/01, 2406, nr. 3, p. 5-6 (MvT). 61 62

Zie p. 42 voor de betekenis van beleid A, B, C, en D. Tevens dienen bescheiden ten aanzien van de ruimtelijke ordening te worden bijgevoegd ten behoeve van de toetsing van

de aanvraag door de Dienst Ruimtelijke Ontwikkeling en Volkshuisvesting van het eilandgebied Curaçao (hierna: DROV). De aanvrager heeft hierbij de keuze om zich voor deze toetsing rechtstreeks tot DROV te wenden dan wel deze via DEZ te laten verlopen. 63

Ingeval van een beursgenoteerd fonds is, houdt de ‘keten’ op bij de formele naam en het belastingidentificatienummer van

het fonds.

44

De LEZ 2000 en beleid A schrijven geen inhoudelijke toetsingscriteria voor. Er zijn derhalve slechts algemene criteria, zoals doel en strekking van de LEZ 2000 en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Indien de aanvraag positief wordt beoordeeld, wordt in samenwerking met de Afdeling Algemene en Juridische Zaken van het eilandgebied Curaçao (hierna: AAJZ) een eilandsbesluit houdende algemene maatregelen opgesteld. Dit besluit wordt gepubliceerd in het Afkondigingsblad Curaçao (AbCur).

§A.3 Beheer en exploitatie Beheerder-exploitant De beheerder-exploitant van een economische zone voorziet de zone van de benodigde fysieke faciliteiten. Hij exploiteert deze aan ondernemingen die tot ’zijn’ economische zone zijn toegelaten en functioneert tevens ‘huismeester’ van de zone. De landsverordening wijst in beginsel het bestuurscollege van Curaçao aan als beheerder-exploitant (artikel 5, eerste lid van de LEZ 2000). Deze taken kunnen echter worden gedelegeerd aan een publiekrechtelijke instelling, een NV of een BV (artikel 5, tweede lid van de LEZ 2000). Delegatie van beheer en exploitatie In Curaçao moet bij de aanvraag voor een economische zone een privaatrechtelijke beheerderexploitant worden voorgedragen (beleid B). DEZ behandelt de voordracht. Uit de statuten van de rechtspersoon dient te blijken dat de rechtspersoon slechts als doelstelling heeft het beheren en exploiteren van een economische zone. Vanwege normen van de OESO, de FATF en de CFATF moeten ingevolge beleid B bij de voordracht de officiële stukken worden gevoegd, waarin de UBO’s achter de rechtspersoon van de beoogd beheerder-exploitant worden onthuld. Er is niet voorzien in een plicht tot het verstrekken van actuele informatie omtrent de UBO’s indien nadien wijzigingen optreden. In verband met (C)FATF-normen moet een verklaring van een Nederlands-Antilliaanse bank overlegd worden dat de beheerderexploitant een binnenlandse bankrekening houdt. Hiermee wordt in feite vertrouwd op het proces van screenen waartoe banken verplicht zijn op grond van algemene wetgeving en richtlijnen die op hen van toepassing zijn.64 Er is overigens niet voorgeschreven dat de beheerder-exploitant de bankrekening ook daadwerkelijk moet gebruiken.

64

In het bijzonder betreft dit de Landsverordening identificatie bij financiële dienstverlening (PbNA 1996, 23) en de

Landsverordening melding ongebruikelijke transacties (PbNA 1996, 21).

45

Behalve de rechtsvorm (NV, BV of publiekrechtelijke instelling) en de formele vereisten in beleid B, zijn geen toetsingscriteria voorgeschreven. Uiteraard dient de delegatie wel te geschieden in overeenstemming met doel en strekking van de LEZ 2000 en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. De delegatie van het beheer en de exploitatie geschiedt bij eilandsbesluit. Dit besluit wordt opgesteld in samenwerking met AAJZ en wordt niet gepubliceerd. Op grond van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur heeft het bestuurscollege van Curaçao als delegerend orgaan de bevoegdheid om nadere beleidsregels te stellen. Hiervan wordt geen gebruik gemaakt. Het standaarddelegatiebesluit van AAJZ (niet gepubliceerd) voorziet in een aantal verplichtingen voor de beheerder-exploitant. De belangrijkste zijn het verzorgen van toelatingsaanvragen (zie p. 49) en het verstrekken van gegevens over feitelijk gevestigde of vertrokken ondernemingen. Het standaardbesluit noemt voorts de volgende gronden voor intrekking: •

de beheerder-exploitant komt de gestelde voorschriften niet na;

•

de beheerder-exploitant verkeert in staat van faillissement, heeft surséance van betaling aangevraagd of er is op enigerlei wijze beslag gelegd op een (aanmerkelijk) deel van zijn vermogen;

•

naar het oordeel van het bestuurscollege brengt de beheerder-exploitant schade toe (of kan de beheerder-exploitant op enigerlei wijze schade toebrengen) aan het functioneren van de economische zone.

§A.4 Ontwikkeling van infrastructuur De beheerder-exploitant heeft op grond van de landsverordening een publiekrechtelijke bevoegdheid ter zake van het verstrekken van vergunningen voor – onder andere – het ontwikkelen van infrastructuur in de economische zone (artikel 8, eerste lid van de LEZ 2000).65 Privaatrechtelijke beheerder-exploitanten hebben derhalve een bevoegdheid die in overeenstemming met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur moet worden uitgeoefend. Een vergunning voor het ontwikkelen van infrastructuur

noem

ik

in

het

vervolg

een

projectontwikkelaarsvergunning.

Aan

een

projectontwikkelaarsvergunning zijn fiscale gevolgen verbonden. Ondernemingen met een dergelijke vergunning maken aanspraak op dezelfde faciliteit in de winstbelasting als ondernemingen die regulier zijn toegelaten (zie p. 57-58). Een projectontwikkelaarsvergunning wordt slechts verleend aan rechtspersonen (artikel 8, tweede lid van de LEZ 2000). Er zijn geen toetsingcriteria of officiële aanvraagprocedures vastgesteld. Een verleende projectontwikkelaarsvergunning kan worden ingetrokken. Intrekkingsgronden worden niet 65

De vergunningsprocedure van artikel 8 geldt ook voor het verkrijgen van eigendomsrechten op grond, het vestigen van een

zakelijk genotsrecht op grond, waaronder het recht van opstal, in een economische zone. Aan dergelijke vergunningen zijn geen fiscale gevolgen verbonden. Zij worden in deze bijlage verder buiten beschouwing gelaten.

46

genoemd. Bij de intrekking van een projectontwikkelaarsvergunning geldt dezelfde procedure van hoor en wederhoor als bij de intrekking van een regulier toelatingsbesluit (zie p. 51) (artikel 8, vierde lid van de LEZ 2000).

§A.5 Toelating van bedrijven Bevoegdheid tot toelating De economische zone staat – afgezien van de beheerder-exploitant en ondernemingen met een projectontwikkelaarsvergunning – slechts open voor ondernemingen die officieel zijn toegelaten. De toelating geschiedt door het bestuurscollege (artikel 3, eerste lid van de LEZ 2000). De bevoegdheid tot toelating kan ook worden gedelegeerd aan de beheerder-exploitanten (artikel 3, vierde lid van de LEZ 2000). In Curaçao maakt het bestuurscollege hiervan geen gebruik (beleid C). Onder de LVZ 1975 was die bevoegdheid nog wel gedelegeerd, maar toen was er slechts één beheerder-exploitant. Tegenwoordig is de bevoegdheid tot toelating gemandateerd aan het Hoofd van DEZ. Toelatingsvereisten Figuur A.1 bevat een schematisch overzicht van de toelatingsvoorwaarden in de LEZ 2000. A.

rechtspersoon met een in aandelen verdeeld kapitaal

én B.

rechtspersoon zal uitsluitend in die zone een bedrijf uitoefenen

én C.

verwacht kan worden dat het uit te oefenen bedrijf bijdraagt aan de economische ontwikkeling van de NA: (1+[2 of 3]) 1.

a)

door

uitbouw

van

de

NA

als

internationaal

distributiecentrum

door

goederen

in

hoofdzaak naar het buitenland te verhandelen of b)

door uitbouw van de NA als internationaal centrum van dienstverlening door diensten in hoofdzaak aan het buitenland of in een economische zone gevestigd bedrijf te verlenen

2.

door stimulering van de instroom van deviezen in de NA

3.

door directe of indirecte bevordering van de werkgelegenheid

Figuur A.1 Toelatingsvoorwaarden (artikel 3, eerste lid, eerste volzin en tweede lid van de LEZ 2000). Ad A: rechtsvorm, nationaliteit en woonplaats De enige eis die aan rechtsvorm, nationaliteit en woonplaats wordt gesteld, is dat het bedrijf wordt uitgeoefend middels een rechtspersoon met een in aandelen verdeeld kapitaal. Hiermee wordt gedoeld op de BV, de NV en daarmee vergelijkbare buitenlandsrechtelijke rechtsvormen. Het is dus mogelijk dat een naar buitenlands recht opgerichte rechtspersoon, statutair en/of feitelijk gevestigd buiten de Nederlandse Antillen, wordt toegelaten tot een economische zone.

47

Ad B: beperking tot één economische zone De tweede voorwaarde is dat de rechtspersoon uitsluitend “in die zone een bedrijf zal uitoefenen” (artikel 3, eerste lid, eerste volzin van de LEZ 2000). De heersende opvatting is dat de bepaling slechts betrekking heeft op de activiteiten van de rechtspersoon op het grondgebied van de Nederlandse Antillen. Het staat rechtspersonen dus vrij elders in de wereld ondernemingen te drijven.66 Met het verbod op bedrijfsvestiging in Curaçao buiten de economische zone wordt voorkomen dat een rechtspersoon binnen de Nederlandse Antillen zowel in de economische zone als daarbuiten bedrijfsactiviteiten verricht. Dit zou praktische problemen opleveren. Uit het gebruik van de woorden ‘die zone’ volgt bovendien dat het de rechtspersoon niet is toegestaan om in een andere economische zone activiteiten te verrichten. Een bedrijf dat vanuit meerdere zones wenst te opereren, kan dat dus alleen door middel van meerdere rechtspersonen en toelatingsbesluiten. Ad C: bijdrage aan de economische ontwikkeling De preambule omschrijft het doel van de economische zone: “verbreding van de economische basis van de Nederlandse Antillen en (…) stimulering van de economische ontwikkeling van de Nederlandse Antillen.” De bijdrage aan de doestelling wordt bij de toelating getoetst. Van het bedrijf moet verwacht kunnen worden dat het bijdraagt aan de economische ontwikkeling van de Nederlandse Antillen. De vereiste bijdrage wordt getoetst aan de hand van de internationaliteitstoets (C1), en de deviezentoets of de werkgelegenheidstoets (C2 of C3) (artikel 3, tweede lid, letter a, b en c van de LEZ 2000). De landsverordening

geeft

het

bestuurscollege

overigens

niet

meer

dan

een

marginale

toetsingsbevoegdheid. Indien aan de voorwaarden is voldaan, wordt de toelating verleend (vergelijk met kan worden verleend). . Ad C1: internationaliteitstoets De internationaliteitstoets houdt in dat de economische ontwikkeling dient te worden bevorderd door: •

de uitbouw van de Nederlandse Antillen als internationaal distributiecentrum door goederen in hoofdzaak naar het buitenland te verhandelen; of

•

de uitbouw van de Nederlandse Antillen als internationaal centrum voor dienstverlening door diensten in hoofdzaak aan het buitenland te verlenen.

Leveringen en diensten aan in de economische zone gevestigde bedrijven worden ook beschouwd als leveringen en diensten aan het buitenland. De woorden “in hoofdzaak” betekenen 75% of meer.67

66 67

In die zin oordeelt ook Metry 1978, p. 85. Statenstukken 2000/01, 2406, nr. 3, p. 6-7 (MvT). Zie ook Statenstukken 1974/75, 25, nr. 3, p. 4 (MvT) en Metry 1978, p. 86.

48

Voor het behalen van binnenlandse omzet is overigens een vergunning vereist, waarin het toegestane percentage binnenlandse omzet ook lager dan 25% kan worden vastgesteld (zie p. 51-52). Ad C2 en C3: deviezentoets óf werkgelegenheidstoets (substance-eisen) Een bedrijf dient voorts te voldoen aan de deviezentoets of de werkgelegenheidstoets. Oorspronkelijk (onder de LVZ) bestond de deviezentoets niet. De werkgelegenheidstoets betrof een toetsing op reële economische aanwezigheid, ook wel aangeduid als substance. Bij de introductie van de LEZ 2000 is de deviezentoets geïntroduceerd als alternatief voor de werkgelegenheidstoets en is indirecte werkgelegenheidsbevordering ook voldoende om te kwalificeren voor de werkgelegenheidstoets. De deviezentoets houdt in dat van het bedrijf verwacht kan worden dat het aan de economische ontwikkeling

bijdraagt

door

de

stimulering

van

de

instroom

van

deviezen.

De

nieuwe

werkgelegenheidstoets houdt in dat de werkgelegenheid direct of indirect wordt bevorderd door het toe te laten bedrijf. Met indirecte bevordering van de werkgelegenheid wordt onder andere gedoeld op het gebruik van personele ondersteuningsdiensten afgenomen van de beheerder-exploitant van de economische zone, uitzendkrachten of het ter beschikking stellen van personeel door organisaties als trustkantoren.68 In de praktijk is er overigens vrijwel geen geval denkbaar waarin niet aan één van deze substancetoetsen wordt voldaan. Zelfs bedrijven met de kleinst mogelijke substance bevorderen indirect de werkgelegenheid.69 En elke verkoop aan een buitenlandse afnemer levert een deviezeninstroom op. In beide toetsen worden geen kwantitatieve eisen gesteld. Toelatingsprocedure De bevoegdheid tot toelating is in Curaçao gemandateerd aan het Hoofd van DEZ. De beheerderexploitant speelt tijdens de toelatingsprocedure een belangrijke rol ingevolge beleid C. In eerste instantie wordt een aanvraag gericht aan de beheerder-exploitant. Hij controleert de aanvraag op juistheid en volledigheid en stuurt de complete aanvraag ter verdere behandeling door aan DEZ. Bij de aanvraag is een verklaring van de douane vereist dat in overleg is getreden omtrent specifieke douanevoorschriften. Deze plicht geldt ook voor bedrijven die een aanvraag doen voor een economische zone zonder goederenstromen. Naar aanleiding van OESO- en (C)FATF-normen moeten de UBO’s bij de aanvraag onthuld worden. Het toelatingsbesluit pleegt te voorzien in een plicht tot het verstrekken van actuele informatie over de UBO’s. Voorts dient een verklaring van een Nederlands-Antilliaanse bank te worden overhandigd waaruit blijkt dat het bedrijf een binnenlandse bankrekening houdt. Net als bij de aanwijzing van een beheerder-exploitant, wordt de toetsing aan

68 69

Statenstukken 2000/01, 2406, nr. 3, p. 6 (MvT). In ieder geval wordt altijd de werkgelegenheid bij de Kamer van Koophandel bevorderd. Alle ondernemingen dienen zich

namelijk in het register in te schrijven en jaarlijks inschrijvingsgeld te voldoen.

49

een deel van de (C)FATF-normen impliciet uitbesteed aan de banken.70 Er is niet voorgeschreven dat de binnenlandse bankrekening daadwerkelijk wordt gebruikt. Tot slot zijn op het gebied van bedrijfsethiek drie verklaringen van het bedrijf verplicht: •

een verklaring dat zijn bankgegevens kunnen worden ingezien door daartoe bevoegde ambtenaren;

•

een verklaring dat het bedrijf de jaarrekening zal opstellen conform General Accepted Accountancy Principles (GAAP). Hierbij is niet vermeld of Nederlands-Antilliaanse, Nederlandse of Amerikaanse of wellicht nog andere GAAP worden bedoeld; en

•

een verklaring dat het bedrijf zich zal houden aan de fiscale wet- en regelgeving. Of dit uitsluitend Nederlands-Antilliaanse fiscale wet- en regelgeving betreft of ook buitenlandse is evenmin duidelijk.

Toelatingsbesluit Indien een aanvraag aan de gestelde voorwaarden voldoet, wordt een de rechtspersoon bij eilandsbesluit toegelaten. Daarin kunnen voorschriften en beperkingen aan de toelating worden verbonden (artikel 3, derde lid van de LEZ 2000). Als voorwaarde pleegt te worden opgenomen dat wijzigingen van (gegevens van) de UBO’s binnen een bepaalde termijn bekend moeten worden gemaakt aan DEZ. De toelating wordt verleend met ingang van de dag van het besluit. Anders dan bij taxholidays wordt geen terugwerkende kracht verleend tot aan bijvoorbeeld de dag waarop de aanvrager aan alle voorwaarden voldoet. Het toelatingsbesluit wordt niet gepubliceerd. Wel moet mededeling worden gedaan aan de Directie Fiscale Zaken van het land (artikel 3, vijfde lid van de LEZ 2000). Intrekking toelatingsbesluit Het bestuurscollege kan een toelatingsbesluit intrekken: - indien blijkt dat door of namens belanghebbende: 1. onjuiste of onvolledige gegevens werden verstrekt die van beslissende invloed zijn geweest op de totstandkoming van het toelatingsbesluit (artikel 4, eerste lid, letter a van de LEZ 2000); 2. is gehandeld in strijd met de LEZ 2000 of de daarop rustende bepalingen (artikel 4 eerste lid, letter b van de LEZ 2000); 3. voorschriften en beperkingen die aan het toelatingsbesluit zijn verbonden niet (volledig) in acht genomen zijn (artikel 4 eerste lid, letter c van de LEZ 2000); 4. is gehandeld in strijd met de Landsverordening op de winstbelasting 1940, de Landsverordening op de loonbelasting 1976 of de Algemene Verordening I.U. en D. 1908 (artikel 4 eerste lid, letter d van de LEZ 2000); of 70

In het bijzonder betreft dit de Landsverordening identificatie bij financiële dienstverlening (PbNA 1996, 23) en de

Landsverordening melding ongebruikelijke transacties (PbNA 1996, 21).

50

5. het bedrijf is gestaakt (artikel 4 eerste lid, letter e van de LEZ 2000), - en voorts indien: 6. het bedrijf naar het oordeel van het bestuurscollege niet langer voldoet aan de toelatingseisen (artikel 4, tweede lid van de LEZ 2000).71 Aan een intrekking op de gronden 1 tot en met 5 kan terugwerkende kracht worden toegekend (artikel 4, derde lid van de LEZ 2000). De terugwerkende kracht heeft onder meer als gevolg dat de belastingvoordelen van de economische zone achteraf niet van toepassing zijn geweest. In beginsel kan dus naheffing van winstbelasting plaatsvinden.72 Voordat tot intrekking wordt overgegaan, dient een procedure van hoor en wederhoor te hebben plaatsgevonden (artikel 4, vierde lid van de LEZ 2000). Het intrekkingsbesluit dient per aangetekende brief verzonden te worden en met redenen te zijn omkleed (artikel 4, vijfde lid van de LEZ 2000). Na de intrekking is de rechtspersoon verplicht haar bedrijf binnen zes maanden uit de economische zone te verwijderen (artikel 4, zesde lid van de LEZ 2000). Zo niet, dan geschiedt de verwijdering op kosten van de betrokken onderneming (artikel 4, zevende lid van de LEZ 2000). Hierbij is niet vermeld wie is belast met de verwijdering. Zowel de beheerder-exploitant als het bestuurscollege zouden hiervoor in aanmerking kunnen komen.

§A.6 Vergunning binnenlandse omzet Voor het behalen van binnenlandse omzet is een vergunning vereist. Omzet behaald met de levering van goederen of het verrichten van diensten aan afnemers in de economische zone wordt niet als binnenlandse omzet beschouwd. Omzet wegens leveringen aan schepen en luchtvaartuigen die de Nederlandse Antillen aandoen wordt evenmin als binnenlandse omzet beschouwd, evenals leveringen aan toeristen (artikel 7, vijfde lid van de LEZ 2000). De landsverordening kent twee aparte vergunningen voor het binnenlands leveren van goederen en het verlenen van diensten aan het binnenland (artikel 7, tweede en zesde lid van de LEZ 2000). De vergunningen kunnen worden verleend door het bestuurscollege in overeenstemming met de Minister van Economische Zaken van de Nederlandse Antillen. Voor wat betreft diensten kan uitsluitend een vergunning worden verleend voor e-commerce. Het verlenen van andersoortige diensten aan het binnenland is in het geheel niet toegestaan. De mogelijkheid om e-commercediensten aan het binnenland te leveren is bewust geïntroduceerd “omdat deze op wel zeer eenvoudige wijze middels

71

Het is opvallend dat de landsverordening het bestuurscollege bij de intrekking van een toelatingsbesluit een grotere

beoordelingsvrijheid lijkt toe te kennen dan bij het nemen van een toelatingsbesluit. Vergelijk: ‘indien het bedrijf naar het oordeel van het bestuurscollege (…) niet langer voldoet’ (artikel 4, tweede lid van de LEZ 2000) en ‘De toelating wordt verleend indien van het (…) bedrijf verwacht kan worden’ (artikel 3, tweede lid van de LEZ 2000). 72

Winstbelasting wordt geheven bij voldoening op aangifte. Derhalve kan geen navordering, maar naheffing plaatsvinden.

51

een andere server op een ander Caraïbisch eiland op de Nederlandse Antillen kan worden verricht.”73 In tegenstelling tot deze overweging én de tekst van de landsverordening, weigert DEZ vergunningen voor binnenlandse e-commerce af te geven (beleid D). Nederlands-Antilliaanse IP-adressen moeten worden afgeschermd om te voorkomen dat de website vanuit de Nederlandse Antillen kan worden bezocht. De strikte aanpak komt wellicht voort uit het gebrek aan regulering van kansspelen via internet in de Nederlandse Antillen kansspelen, maar het beleid wordt onverkort toegepast op ecommerce die niets met kansspelen te maken heeft. In de vergunning wordt het maximaal toegestane percentage binnenlandse omzet bepaald. Dit percentage is maximaal 25% en slaat op de kwartaalomzet per productcategorie.74 Overigens wordt het binnenlands leveren van goederen zonder vergunning gedoogd tot een maximum van 25%. Figuur A.2 vat het bovenstaande samen.

Binnenlandse levering van

Vergunning mogelijk

Andere wetgeving

volgens LEZ 2000

Vergunning

mogelijk

Binnenlandse

volgens beleid D

levering gedoogd

Goederen

JA

geen probleem

JA

JA

E-gambling

JA

probleem

NEE

NEE

Andere e-commerce

JA

geen probleem

NEE

NEE

Niet-e-commerce-diensten

NEE

geen probleem

niet bekend

niet bekend

Figuur A.2 Vergunningen voor binnenlandse omzet.

§A.7 Toegestane activiteiten De activiteiten die zijn toegestaan in de economische zone zijn niet als zodanig omschreven. Zij moeten worden afgeleid uit de definities van ‘economische zone’ en diensten’ (artikel 1, eerste lid, letter a en c van de LEZ 2000). Ik onderscheid tussen activiteiten met lokale goederenstroom en activiteiten zonder lokale goederenstroom. Het spreekt voor zich dat in economische zones zonder goederenstromen, activiteiten met lokale goederenstroom niet zijn toegestaan. De landsverordening onderscheidt overigens uitsluitend tussen goederen en diensten. Die indeling sluit niet aan bij het onderscheid tussen economische zones met en zonder goederenstromen. Immers de handel in goederen die zich buiten Curaçao bevinden is toegestaan vanuit economische zones zonder goederenstromen. Aan de andere kant zijn bijvoorbeeld reparatiediensten aan fysieke goederen juist niet toegestaan in economische zones zonder goederenstromen.

73 74

Statenstukken 2000/01, 2406, nr. 3, p. 8 (MvT). Statenstukken 2000/01, 2406, p. 8 (MvT) en Metry 1978, p. 86.

52

Activiteiten met lokale goederenstroom De toegestane activiteiten met lokale goederenstroom kunnen worden afgeleid uit delen van de definities van ‘economische zone’ en ‘diensten’: •

het opslaan, verwerken, bewerken, monteren, verpakken, tentoonstellen en uitslaan van goederen, dan wel andere behandelingen (artikel 1, eerste lid, letter a van de LEZ 2000). Industriële activiteiten zitten besloten in ‘verwerken’;75

•

het verrichten van onderhoud en reparatie in de zone aan goederen van buitenlandse ondernemingen (artikel 1, eerste lid, letter d, ten 10 van de LEZ 2000);

•

het verrichten van onderhoud en reparatie aan zich in het buitenland bevindende machines en ander materieel met in een economische zone opgeslagen goederen (artikel 1, eerste lid, letter d, ten 20 van de LEZ 2000);

•

andere vormen van op het buitenland gerichte dienstverlening, daaronder begrepen het veembedrijf (artikel 1, eerste lid, letter d, ten 30 van de LEZ 2000).

In het Landsbesluit Economische Zones (PbNA 1976, 104) (hierna: LBEZ) zijn verboden neergelegd ten aanzien van de aanwezigheid van twee categorieën goederen. De eerste categorie goederen zijn altijd verboden (artikel 2, eerste lid van het LBEZ), terwijl de tweede categorie goederen slechts onder bepaalde voorwaarden in een economische zone aanwezig mogen zijn (artikel 2, tweede lid van het LBEZ). Voorbeelden van de eerste categorie zijn: gekopieerde boeken, ontplofbare stoffen, wapens, en dieren. Ook goederen waarvoor een in-, uit- of doorvoerverbod geldt, zijn verboden in een economische zone. Het verbod is echter zo geformuleerd dat goederen waarvoor een in-, uit- of doorvoerverbod van kracht is, toch in een economische zone aanwezig mogen zijn als zij maar niet bestemd zijn om naar het binnenland te worden ingevoerd. Het LBEZ staat de internationale handel in dergelijke goederen dus toch toe. De tweede categorie goederen betreft verdovende middelen. Deze mogen slechts in een economische zone aanwezig zijn, indien is voldaan is aan de voorwaarden gesteld in de Opiumslandsverordening 1960 (PbNA 1960, 65).

75

In 1975 is ‘verwerken’ geschrapt, omdat werd geoordeeld dat voor industriële activiteiten beter een afzonderlijke faciliteit kon

worden ontworpen. Die faciliteit is er in 1985 gekomen (Landsverordening belastingfaciliteiten industriële ondernemingen (PbNA 1985, 146)). Toch zijn industriële activiteiten in 1986 opnieuw in de vrijezoneactiviteiten terechtgekomen. In de LEZ 2000 is dit zo gebleven.

53

Activiteiten zonder lokale goederenstroom Onder activiteiten zonder lokale goederenstroom begrijp ik activiteiten die geen fysieke goederenstroom in de economische zone als gevolg hebben. Het is wel mogelijk dat met deze activiteiten een goederenstroom in het buitenland is gemoeid. De toegestane activiteiten zonder lokale goederenstroom kunnen worden afgeleid uit een deel van de definitie van ‘diensten’ en de beperking die daarop wordt aangebracht: •

“andere vormen van op het buitenland gerichte dienstverlening, daaronder begrepen (…) nieuwe in de internationale sfeer te plaatsen handels- en handelsondersteunende en andere dienstverlenende activiteiten die met of ten behoeve van electronische communicatie- en informatiemogelijkheden kunnen worden verricht” (artikel 1, eerste lid, letter d, ten 30van de LEZ 2000, zoals gewijzigd bij PbNA 2006, 98);

•

“Onder diensten (…) zijn niet begrepen financiële dienstverlening, royaltybetalingen, verzekerings- en herverzekeringsactiviteiten, daaronder mede begrepen diensten ter zake van het optreden als directie van vennootschappen, wier statutaire zetel of feitelijke leiding in de Nederlandse Antillen gevestigd is en andere dienstverlening ter zake van het trustbedrijf, alsmede dienstverlening van notarissen, advocaten, openbare accountants, fiscale adviseurs en aanverwante dienstverlening” (artikel 1, tweede lid van de LEZ 2000, zoals gewijzigd bij PbNA 2006, 98).

Blijkens de open geformuleerde categorie ‘andere vormen van op het buitenland gerichte dienstverlening’ zijn in principe alle vormen van dienstverlening toegestaan. E-commerce is expliciet aangemerkt als toegestane dienst. Het tweede lid van artikel 1 van de LEZ 2000 sluit vervolgens een aantal diensten uit. De uitgesloten diensten zijn te verdelen in passieve en productieve ‘diensten’. De uitgesloten productieve diensten zijn diensten van trustbedrijven, notarissen, advocaten, accountants, belastingadviseurs en aanverwante dienstverlening. Deze uitsluiting is wettelijk vastgelegd bij de introductie van de LEZ 2000, maar bestond al in het beleid onder de LVZ 1975. De achterliggende reden is vermoedelijk dat de genoemde productieve diensten geen nieuwe activiteiten zijn voor de Nederlandse Antillen. Het doel van de economische zone is immers het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid. De

tekst

betreffende

de

uitsluiting

van

passieve

‘diensten’

–

financiële

dienstverlening,

royaltybetalingen, verzekerings- en herverzekeringsactiviteiten – dateert van eind 2006. Vóór PbNA 2006, 98 werden activiteiten uitgesloten die “worden gedekt door de artikelen 8A, 8B, 14 en 14A van de Landsverordening op de winstbelasting 1940 (P.B. 1965, no. 58) zoals deze luidden op 31 december 1999”. Deze artikelen regelden het offshore-regime, op grond waarvan onder meer houdsteractiviteiten, licentieactiviteiten, beleggingsactiviteiten en financieringsactiviteiten tegen een verlaagd winstbelastingtarief konden worden belast. De wijziging houdt verband met de EU54

gedragscode inzake de belastingheffing van ondernemingen76 en de Primarolo-groep die de naleving van de EU-gedragscode bevordert. De verwijzing naar het offshore-regime werd door de Primarologroep niet duidelijk genoeg geacht. De huidige tekst, waarin de uitgesloten passieve ‘diensten’ in de LEZ 2000 zelf worden genoemd is vastgesteld in overleg met de Primarolo-groep. Uit het Primarolo-rapport van 1999 kan worden afgeleid dat met ‘financiële dienstverlening wordt gedoeld op (groep)financieringsactiviteiten, beleggen en treasuryactiviteiten.77 Met de wijziging van 2006 is geen inhoudelijke wijziging beoogd.78 In figuur A.3 (zie p. 56) worden de oude en de nieuwe tekst met elkaar vergeleken. Hieruit blijkt dat er waarschijnlijk toch inhoudelijke verschillen bestaan: •

er zijn activiteiten die wél door de oude tekst worden uitgesloten, maar níet door de nieuwe: houdsteractiviteiten, het ontvangen van inkomsten uit de verhuur en exploitatie van roerende en onroerende zaken, en het ontvangen van inkomsten uit het verlenen van technische assistentie. Hier lijkt sprake te zijn van een wellicht onbedoelde inhoudelijke wijziging. In het licht van de EU-gedragscode en de bedoeling van de wettekst lijkt geen ruimte te zijn voor houdsteractiviteiten in de economische zone. Tegen het verhuren en exploiteren van zaken (al dan niet fysiek aanwezig in de economische zone) en het verlenen van technische assistentie vanuit de economische zone zijn echter geen bezwaren;

•

verzekerings- en herverzekeringsactiviteiten worden níet door de oude, maar wél door de nieuwe tekst uitgesloten. In de offshorepraktijk werden (her)verzekeringsactiviteiten overigens wel onder het offshoreregime gebracht.79 In het beleid onder de LEZ 2000 werden (her)verzekeringsactiviteiten daarom ook niet toegestaan in de economische zone. Bij nader inzien brengt het noemen van deze activiteiten in de nieuwe tekst de facto dus toch geen inhoudelijke wijziging met zich mee;

•

de uitsluiting van licentieactiviteiten is door de oude en de nieuwe tekst verschillend geformuleerd. In de oude tekst (in verbinding met de offshorebepalingen) wordt uitgesloten: het “verkrijgen van inkomsten uit (...) royalty’s” en het “verkrijgen van royalties”. De nieuwe tekst sluit de dienst ‘royaltybetalingen’ uit. Dit zou zo geïnterpreteerd kunnen worden dat daaronder slechts het verrichten van royaltybetalingen wordt begrepen en niet het ontvangen van royalty’s. Dit zou weer tot de conclusie leiden dat het mogelijk is geworden om (rechten op) intellectueel eigendom in licentie te geven vanuit de economische zone. De wettekst laat ruimte voor deze redenering. In het licht van de EU-gedragscode en de bedoeling van de wetsbepaling is echter geen plaats voor licentieactiviteiten in de economische zone.

76 77 78 79

Europese Raad 1997. Primarolo 1999, alinea’s 31-40. Statenstukken 2005/06, 3017, nr. 3, p. 11-12 (MvT). Vanenburg & Kattouw 2002, p. 14.

55

Hoe de nieuwe tekst in de rechtspraktijk zal worden geïnterpreteerd is nog niet geheel duidelijk geworden. Wat betreft licentieactiviteiten schijnen er overigens al toelatingsbesluiten te zijn verleend.

Type activiteit

Uitsluiting volgens oude tekst

Uitsluiting volgens nieuwe tekst

Houdsteractiviteiten

“verkrijgen van inkomsten uit dividenden”, art. 8A, lid

–

1 en 8B, lid 1 LWB 1940 Licentieactiviteiten

“verkrijgen van inkomsten uit (…) royalty’s”, art. 8A,

“royaltybetalingen”, art. 1, lid 2 LEZ

lid 1 LWB 1940

2000

“verkrijgen van opbrengsten, voortvloeiende uit de vervreemding of het afstaan van het recht tot het gebruik

maken

modellen,

van

geheime

auteursrechten,

octrooien,

procédé’s

recepten,

of

handelsmerken en soortgelijke zaken”, art. 14A, lid 1, letter a LWB 1940 “het verkrijgen van royalties (…) met betrekking tot films (…)”, art. 14A, lid 1, letter b LWB 1940 Financieren Beleggen

“het verkrijgen van inkomsten uit (…) interest”, art.

“financiële dienstverlening”, art. 1, lid 2

8A, lid 1, LWB 1940

LEZ 2000

“het beleggen van (…) middelen in effecten, zoals

“financiële dienstverlening”, art. 1, lid 2

aandelen en andere bewijzen van deelgerechtigheid

LEZ 2000

en obligaties, alsmede in andere rentedragende schuldvorderingen onder welke naam en in welke vorm ook”, art. 14, lid 1, letter a LWB 1940 (Her)verzekeringsactiviteiten Verhuur en exploitatie

–

“verzekerings-

(wel in beleid onder LWB 1940)

activiteiten”, art. 1, lid 2 LEZ 2000

en

herverzekerings-

“het verkrijgen van royalties, daaronder begrepen

–

huren, (…) terzake van het gebruik van nijverheids-, handels- of wetenschappelijke installaties, alsmede met betrekking tot de exploitatie van een mijn of groeve of enige andere natuurlijke hulpbron en andere onroerende zaken Technische bijstand

“het verkrijgen van vergoedingen voor het verlenen

Expliciet toegestaan in art. 1, lid 1,

van technische hulp, van buiten de Nederlandse

letter d, ten 2

Antillen zuiver wordt verkregen uit de hierboven

verrichten van onderhoud en reparatie

bedoelde opbrengsten – met uitzondering van het

aan zich in het buitenland bevindende

voordeel

machines en ander materieel”

verkregen

uit

waardeverandering

of

0

LEZ 2000: “het

vervreemding –“, art. 14A, lid 1, letter c LWB 1940. 0

Echter in art. 1, lid 1, letter d, ten 2 LEZ 2000 expliciet toegestaan: “het verrichten van onderhoud en reparatie aan zich in het buitenland bevindende machines en ander materieel”

Figuur A.3. Oude en nieuwe tekst LEZ 2000 uitsluiting passieve ‘diensten’.

56

§A.8 Belastingen Deze paragraaf behandelt de gevolgen van de economische zone voor de winstbelasting, heffingen bij invoer en accijnzen, omzetbelasting, grondbelasting, gebruiksbelasting en de ex-patriatesregeling. Winstbelasting In de Nederlandse Antillen wordt krachtens de Landsverordening op de winstbelasting 1940 (PbNA 2002, 54) (hierna: LWB 1940) een belasting geheven van de winst van lichamen. De eilandgebieden zijn bevoegd om opcenten te heffen. Inclusief eilandelijke opcenten bedraagt het basistarief 34,5%. Alle tot de economische zone toegelaten rechtspersonen zijn winstbelastingplichtig. De belastbare winst wordt bepaald op de reguliere wijze die de LWB 1940 voorschrijft. Het enige verschil met reguliere winstbelastingplichtigen, is dat de economische zone naast het basistarief ook een 2%-tarief kent. Dit tarief is gegarandeerd tot 2026 en van toepassing op: •

de winst van belastingplichtigen die tot een economische zone zijn toegelaten, voorzover deze winst niet is verkregen uit binnenlandse omzet (artikel 11, eerste lid, letter a j0 tweede lid van de LEZ 2000). Belastingplichtigen in de economische zone met binnenlandse omzet, dienen hun winst derhalve te splitsen in een regulier belast en een laagbelast deel. Verliescompensatie tussen het regulier belaste en het laagbelaste winstdeel niet is toegestaan;

•

de winst van beheerder-exploitanten (artikel 11, eerste lid, letter b van de LEZ 2000);

•

de winst van belastingplichtigen met een projectontwikkelaarsvergunning, voorzover deze winst is behaald met de ontwikkeling van infrastructurele voorzieningen in de economische zone, inclusief de exploitatie en vervreemding daarvan (artikel 11, eerste lid, letter c van de LEZ 2000). Als de belastingplichtige met een projectontwikkelaarsvergunning tevens winst heeft behaald uit andere activiteiten, dient ook hij zijn winst dus te splitsen.

Omdat de enige uitzondering het tarief betreft, kan een belastingplichtige in een economische zone in beginsel gebruik maken van alle faciliteiten van de LWB 1940. De belastingplichtige kan bijvoorbeeld de giftenaftrek (artikel 7 van de LWB 1940) toepassen. Ook behoort een fiscale eenheid tot de mogelijkheden

(artikel

14

van

de

LWB

1940).

Volgens

de

Ministeriële

beschikking

standaardvoorwaarden fiscale eenheid (PbNA 2002, 151) mag de inspecteur aanvullende voorwaarden stellen aan een fiscale eenheid tussen twee lichamen in het economische-zoneregime (artikel 2, derde en vierde lid). Klaver is van mening dat zelfs een fiscale eenheid tussen een belastingplichtige in de economische zone en een belastingplichtige buiten de economische zone tot

57

de mogelijkheden behoort.80 De toepassing van de investeringsaftrek (artikel 5A van de LWB 1940) is overigens expliciet uitgesloten voor economische-zonevennootschappen. Een interessante vraag is wat er gebeurt indien een belastingplichtige in een economische zone winst behaald met activiteiten die niet zijn toegestaan op grond van de LEZ 2000. Voor deze vraag zijn twee uitspraken van belang: een uitspraak van de Raad van Beroep voor Belastingzaken uit 1997 aangaande een taxholiday in de Nederlandse Antillen81 en een uitspraak van de Hoge Raad der Nederlanden uit 2005 naar aanleiding van een belastingplichtige in Nederland wier winst uit scheepvaartactiviteiten forfaitair werd belast.82 Uit beide uitspraken volgt dat de belastingheffing over niet-toegestane activiteiten dient te geschieden alsof de fiscale status niet van toepassing is. Analoog toegepast, betekent dit dat niet-toegestane activiteiten bij een belastingplichtige in een economische zone worden belast tegen het reguliere winstbelastingtarief. Heffingen bij invoer en accijnzen Van invoer van goederen is sprake als goederen in het vrije verkeer van de Nederlandse Antillen worden gebracht (artikel 1 van de Algemene Verordening I.U. en D. 1908 (PbNA 1949, 62)). Hierbij kunnen vier soorten heffingen optreden: •

invoerrechten: ter zake van de invoer van goederen zijn invoerrechten verschuldigd (artikel 2 van de Landsverordening tarief van invoerrechten (PbNA 2002, 109)). Voor de Benedenwindse en de Bovenwindse eilandgebieden gelden verschillen tarieven. Voor Bonaire en Curaçao bedragen de invoerrechten tussen de 0% en 27% van de douanewaarde. Voor de eilandgebieden Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba bedragen de rechten ƒ0. De Bovenwindse eilandgebieden worden vanuit Curaçao en Bonaire voor douanedoeleinden daarom beschouwd als buitenland;

•

economische heffing: bij gezamenlijke beschikking kunnen de Ministers van Economische Zaken en Financiën aanvullende heffingen vaststellen ter zake van de invoer van goederen. Hiermee kunnen factoren worden opgeheven, welke een normale prijsvorming van die goederen verstoren (artikel 4, eerste lid, letter c en artikel 5, letter b van de Landsverordening In- en Uitvoer (PbNA 1968, 42));

•

omzetbelasting bij invoer: in de eilandgebieden Curaçao en Bonaire wordt een omzetbelasting geheven krachtens de Landsverordening omzetbelasting 1999 (PbNA 1999, 43) (hierna: LOB 1999). Er wordt een cumulatief cascadestelsel gehanteerd: in elke opeenvolgende schakel moet in beginsel omzetbelasting in rekening worden gebracht en ondernemers hebben geen algemeen recht op aftrek. Invoer is een belastbaar feit (artikel 2, letter b van de LOB 1999).

80 81 82

Klaver 2004, alinea 3.1.3. Raad van Beroep 28 april 1997, nr. 1996-099 HR 11 november 2005, BNB 2006/41.

58

De heffing die hierbij optreedt wordt meestal aangeduid als compenserende heffing. Het tarief bedraagt 5% (artikel 14b van de LOB 1999), hetgeen gelijk is aan het cumulatieve binnenlandse tarief bij één schakel. De heffing van compenserende omzetbelasting sluit aan bij de heffing van invoerrechten. •

accijnzen: ter zake van de invoer van specifieke goederen vindt een accijnsheffing plaats.

Economische zones behoren niet tot het vrije verkeer van goederen. In feite wordt de grens met het buitenland voor douanedoeleinden verlegd richting het binnenland. Dit is vergelijkbaar met een douane-entrepot. Nergens is echter expliciet bepaald dat de economische zones niet tot het vrije verkeer behoren. Dit volgt onder andere wel uit de artikelen 9 en 10 van de LEZ 2000. Figuur A.4 en de toelichting verduidelijken de werking van de douanefaciliteiten.

Figuur A.4. Douanefaciliteiten. Ad 1. Wanneer goederen vanuit het buitenland of de Bovenwindse eilandgebieden in een economische zone worden gebracht, is geen sprake van invoer. Er zijn geen heffingen bij invoer verschuldigd (artikel 9, eerste lid, letter a en derde lid van de LEZ 2000). Ad 2. Wanneer goederen vanuit een economische zone naar het buitenland of de Bovenwindse eilandgebieden worden vervoerd, is geen sprake van uitvoer. Van uitvoer is slechts sprake bij het brengen van goederen buiten het vrije verkeer.

59

Ad 3. Ingeval goederen vanuit het vrije verkeer van goederen naar de economische zone worden gebracht, verlaten zij het vrije verkeer. Er is sprake van uitvoer (artikel 10, eerste lid van de LEZ 2000). Ad 4. Het brengen van goederen vanuit een economische zone, in het vrije verkeer van goederen kwalificeert als invoer. In beginsel treden heffingen op. Ter zake van de invoer van handelsgoederen bestaat in afwijking op de hoofdregel een recht op aftrek in de omzetbelasting (artikel 2a van de LOB 1999). Bepaalde ondernemers kunnen ook vrijstelling verzoeken (artikel 14d, tweede lid van de LOB 1999). Ad 5, 6, 7 en 8. In al deze gevallen worden goederen vervoerd van een plaats die niet behoort tot het vrije verkeer, via het vrije verkeer, naar een andere plaats die niet behoort tot het vrije verkeer. Dit wordt niet aangemerkt als invoer, gevolgd door uitvoer (artikel 9, eerste lid van de LEZ 2000). Het vervoer via het vrije verkeer vormt aanleiding om nadere voorwaarden te stellen (artikel 1 van het LBEZ). Tot slot nog een opmerking over de toepassing van de vrijstellingen van heffingen bij invoer op een economische zone zonder goederenstromen. Omdat de LEZ 2000 slechts economische zones met goederenstromen kent (zie §A.2, p. 43), zijn de vrijstellingen van douanerechten ook op zones zonder goederenstromen van toepassing. De douanefaciliteiten zijn voor de dagelijkse praktijk van ondernemingen in een economische zone zonder goederenstromen niet van belang. Maar zij kunnen de faciliteiten bijvoorbeeld wel inroepen als zij inventaris inslaan. Omzetbelasting In de Nederlandse Antillen zijn op het gebied van de omzetbelasting twee landsverordeningen van toepassing met elk hun eigen systeem en geografisch toepassingsbereik. In Curaçao en Bonaire wordt een omzetbelasting geheven krachtens de LOB 1999, terwijl in de Bovenwindse eilandgebieden een belasting op bedrijfsomzetten wordt geheven op basis van de Landsverordening belasting op bedrijfsomzetten 1997 (PbNA 1996, 210). Voor Curaçao is alleen de LOB 1999 van belang. De LOB 1999 hanteert een cumulatief cascadestelsel. Een ondernemer kan de aan hem in rekening gebrachte omzetbelasting niet terugvragen. Het tarief bedraagt 5%. Het belastbare feit invoer is reeds in de vorige subparagraaf behandeld. Onderhavige paragraaf behandelt aan de hand van figuur A.5 de belastbare feiten ‘levering van goederen’ en ‘verrichtingen van diensten’ in verband met de economische zone. Economische zones zijn overigens niet van het heffingsgebied uitgesloten (artikel 1, eerste lid, letter d van de LOB 1999).

60

Figuur A.5. Omzetbelasting. Ad van 1 naar 2: •

goederen: de levering van goederen binnen de economische zone is vrijgesteld (artikel 9, eerste lid, letter b van de LEZ 2000). Daarnaast is voorzien in een specifieke vrijstelling indien ter zake van de levering van een onroerende zaak in een economische zone overdrachtsbelasting wordt geheven (artikel 7, vijfentwintigste lid van de LOB 1999);83

•

diensten: bij het verrichten van diensten binnen de economische zone kan ondernemer 1 de vrijstelling van artikel 7, vierentwintigste lid van de LOB 1999 inroepen. Ingeval de dienst bestaat uit verhuur van digitale informatie- en telecommunicatieapparatuur of de verhuur van onroerende zaken die zich in de economische zone bevinden, kan eventueel ook de vrijstelling van het vijfentwintigste respectievelijk het zesentwintigste lid worden ingeroepen.

Ad van 1 naar 3: •

goederen: hier is sprake van twee belastbare feiten: invoer en levering. Voor de invoer verwijs ik naar situatie 4 in de vorige subparagraaf (zie p. 60). Ter zake van de levering is 5% omzetbelasting verschuldigd;

•

83

diensten: er is 5% omzetbelasting verschuldigd. Van invoer kan bij diensten geen sprake zijn.

Voor de puristen: bij nader inzien blijkt materieel gezien geen sprake van een specifieke vrijstelling te zijn. Artikel 7, tweede

lid van de LOB 1999 stelt de leveringen van onroerende zaken, voorzover overdrachtsbelasting wordt geheven, namelijk ook al vrij.

61

Ad van 1 naar 4: •

goederen: de levering van goederen vanuit een economische zone aan een afnemer buiten het heffingsgebied, valt onder de algemene exportvrijstelling van de omzetbelasting (artikel 7, elfde lid van de LOB 1999 j0 de Beschikking exportvrijstelling omzetbelasting (PbNA 1999, 102));

•

diensten: het verlenen van diensten vanuit een economische zone aan een afnemer buiten het heffingsgebied, valt niet onder de algemene verleggingsregeling (artikel 4, tweede lid van de LOB 1999 j0 de Ministeriële uitvoeringsbeschikking (PbNA 1999, 98)). Volgens de verleggingsregeling wordt de plaats van de dienst wordt verlegd naar de plaats van de afnemer. Omdat de plaats van de dienst wordt verlegd naar buiten het heffingsgebied, is geen sprake van een belastbaar feit (artikel 2, letter a van de LOB 1999). Overigens is voor de toepassing van de verleggingsregeling vereist dat de dienst feitelijk buiten het heffingsgebied wordt genoten. Een letterlijke interpretatie brengt met zich mee dat het verrichten van onderhoud en reparatie in de economische zone (artikel 1, eerste lid, letter d, ten 10 van de LEZ 2000) niet onder de verleggingsregeling valt en met reguliere omzetbelasting is belast.

Ad van 3 naar 1: In een aantal gevallen kan ook een ondernemer in het heffingsgebied die niet in een economische zone is gevestigd, het in rekening brengen van omzetbelasting achterwege laten: •

diensten: diensten verricht door een in het heffingsgebied gevestigde ondernemer, aan een afnemer gevestigd in een economische zone, worden niet belast met omzetbelasting (artikel 7, vierentwintigste lid van de LOB 1999). Lokale dienstverleners zijn echter veelal niet op de hoogte van deze vrijstelling. In de praktijk is deze vrijstelling dan ook moeilijk af te dwingen. Voorts kunnen meer specifieke vrijstellingen worden ingeroepen bij de verhuur van digitale informatie- en telecommunicatieapparatuur of de verhuur van onroerende zaken die zich in de economische zone bevinden (artikel 7, vijfentwintigste en zesentwintigste lid van de LOB 1999);

•

leveringen van onroerende zaken die zich in een economische zone bevinden: indien ter zake van dergelijke leveringen overdrachtsbelasting wordt geheven, is geen omzetbelasting verschuldigd (artikel 7, vijfentwintigste lid van de LOB 1999). Ook kan de vrijwel gelijk luidende generieke vrijstelling worden ingeroepen (artikel 7, tweede lid van de LOB 1999);

•

levering van roerende zaken: een lokale ondernemer buiten de economische zone, hoeft geen omzetbelasting in rekening te brengen ter zake van de levering van roerende zaken aan een afnemer in de economische zone (artikel 9, eerste lid, letter a van de LEZ 2000). Ook van deze vrijstelling zijn lokale leveranciers veelal niet op de hoogte.

62

Grondbelasting In Curaçao en Bonaire wordt een grondbelasting van 3 promille geheven. Van deze belasting zijn onroerende zaken in een economische zone uitgezonderd. Deze vrijstelling is van de winstbelasting gegarandeerd tot 2026 (artikel 2, eerste lid, letter i van de Grondbelastingverordening 1908 (PbNA 1908, 27)). Gebruiksbelasting Een

met

de

grondbelasting

vergelijkbare

uitzondering

is

opgenomen

in

de

Gebruiksbelastingverordening 1908 (PbNA 1908, 45). Deze belasting wordt met ingang van 2001 feitelijk niet meer geheven. Ex-patriatesregeling De generieke regeling van de Beschikking ex-patriates 1998 (PbNA 1998, 228) wordt vaak in verband gebracht met de economische zone. Indien een uit het buitenland aangetrokken werknemer aan de gestelde eisen voldoet, hoeft zijn werkgever ingeval van een nettovergoeding niet te bruteren. In feite is dit een tariefsvoordeel dat aan de werkgever toekomt. Voorts mag de werkgever de werknemer een aantal extra vrije vergoedingen worden geboden. Eén van de gestelde eisen is dat de werknemer werkzaam is in een deviezengenererende sector. Deze sectoren zijn uitputtend opgesomd: de internationale financiële dienstverlenende industrie, de aardolie-industrie, de luchtvaartindustrie, de toeristenindustrie, de telecommunicatie-industrie en onderwijsinstellingen van hoger onderwijs die nagenoeg geheel onderwijs geven aan buitenlandse studenten. Voor de meeste ondernemingen in de economische zone loopt de toepassing van de ex-patriatesregeling stuk op de sectoreis.

§A.9 Controle en handhaving Er bestaan bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhavingsmaatregelen. De bestuursrechtelijke sancties omvatten de eerder beschreven intrekkingen van besluiten en vergunningen. Artikel 12 van de LEZ 2000 omschrijft vier strafbare feiten: •

misdrijf: het opzettelijk verstrekken van onjuiste of onvolledige gegevens ter verkrijging van een toelatingsbesluit wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste vier jaar en/of een geldboete van ten hoogste ƒ100.000 (artikel 12, eerste lid);

•

overtreding: het culpoos verstrekken van onjuiste of onvolledige gegevens ter verkrijging van een toelatingsbesluit wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste een jaar en/of een geldboete van ten hoogste ƒ50.000 (artikel 12, tweede lid);

•

misdrijf: het smokkelen vanuit een economische zone naar het vrije verkeer wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste twaalf maanden en/of een geldboete van ten hoogste ƒ50.000 (artikel 12, derde lid). De betreffende goederen worden verbeurd verklaard (artikel 12, vierde lid); 63

•

misdrijf: het in een economische zone hebben van ingevolge het LBEZ verboden goederen wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste een jaar en/of een geldboete van ten hoogste ƒ50.000 (artikel 12, derde lid). De betreffende goederen worden verbeurd verklaard (artikel 12, vierde lid).

Toezicht en opsporing worden uitgeoefend door landsambtenaren. De beheerder-exploitant is niet verplicht om eventuele misstanden te melden. Het toezicht op de economische zones en de opsporing van strafbare feiten is in handen van de ambtenaren der Invoerrechten en Accijnzen en de Belastingdienst (artikel 13, eerste lid en artikel 14 van de LEZ 2000).

§A.10 Bezwaar en beroep Een belanghebbende kan op grond van de Landsverordening administratieve rechtspraak (PbNA 2001, 78) (hierna: LAR) tegen beschikkingen van bestuursorganen in beroep gaan bij het Gerecht in Eerste Aanleg. Een fictieve weigering is ook een beschikking. Wanneer een belanghebbende in beroep gaat, toetst de rechter de beschikking op strijd met algemeen verbindende voorschriften en algemene rechtsbeginselen. Voorts voorziet de LAR in een zogenaamd dubbelfacultatief bezwaar: zowel de belanghebbende als het bestuursorgaan kunnen opteren voor een bestuurlijke heroverweging voorafgaande aan het beroep bij de rechter.

§A.11 Overzicht LEZ 2000 •

Definitie economische zone: artikel 1, eerste lid, letter a

•

Instelling en opheffing van een economische zone: artikel 2

•

Beheer en exploitatie: artikel 5

•

Toelating van bedrijven: artikel 3, 4 en 8

•

Binnenlandse leveringen: artikel 7, vanaf het tweede lid

•

Toegestane activiteiten: artikel 1 en 6

•

Belastingen: artikel 7, eerste lid en de artikelen 9, 10 en 11 (en 15 tot en met 18)*

•

Bestuursrechtelijke sancties: artikel 4, artikel 7, vierde lid, tweede volzin en artikel 8, vierde lid

•

Strafbepalingen, toezicht en opsporing: artikel 12, 13 en 14

•

Overgangs- en slotbepalingen: artikel 19 tot en met 24

* De artikelen 15 tot en met 18 wijzigen de Landsverordening omzetbelasting 1999, de Landsverordening belasting op bedrijfsomzetten 1997, de Grondbelastingverordening 1908 en de Gebruiksbelastingverordening 1908.

64

Appendix B

Voorstel nieuwe landsverordening

Landsverordening van de … houdende regels inzake economische zones in Curaçao (Landsverordening economische zones 2009) IN NAAM DER KONINGIN! DE GOUVERNEUR van Curaçao, in overweging genomen hebbende: dat het – in afwachting op een herziening van het belastingstelsel die de economische zones overbodig maakt – ter verbreding van de economische basis van Curaçao en ter stimulering van de economische ontwikkeling van Curaçao gewenst is economische zones in te kunnen stellen voor exportgerichte ondernemingen, waarvoor belastingvoordelen gelden; dat het wenselijk is ondernemingen met een bepaalde mate van reële economische aanwezigheid in de economische zones daarvoor fiscaal te belonen; dat met de economische zones een internationaal concurrerend en kwalitatief hoogstaand product moet kunnen worden geboden; dat de economische zones vanwege de noodzakelijke internationale acceptatie ten minste moeten voldoen aan de voor Curaçao van belang zijnde internationale normen ter bestrijding van witwassen, terrorismefinanciering en schadelijke belastingconcurrentie; dat de regelgeving betrekking hebbende op de instelling van economische zones mede strekking heeft de in de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, 18) opgenomen bepalingen door nieuwe voorschriften te vervangen; heeft, de Raad van Advies gehoord, met gemeen overleg der Staten, vastgesteld onderstaande landsverordening:

65

HOOFDSTUK I ECONOMISCHE ZONES

Artikel 1 Definities 1. In deze landsverordening en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder: a. economische zone: een als zodanig ingevolge artikel 2, eerste lid aangewezen onroerende zaak of onroerende zaken; b. buitenlandse afnemers: afnemers die niet zijn: 10 in Curaçao woonachtige natuurlijke personen; 20 in Curaçao gevestigde ondernemingen die niet zijn toegelaten tot de economische zone; c. lokale ondernemingskosten: het gezamenlijke bedrag van ten laste van de jaarwinst gekomen: 10 loon betaald aan in Curaçao woonachtige werknemers van wie loonbelasting wordt geheven krachtens de Landsverordening op de Loonbelasting 1976 (P.B. 1975, no. 254); 20 kosten van feitelijk vanuit Curaçao verleende diensten, verleend door in Curaçao woonachtige natuurlijke personen en in Curaçao gevestigde ondernemingen; 30 afschrijvingen op onroerende zaken in een economische zone volgens goed koopmansgebruik in de zin van artikel 3, tweede lid van de Landsverordening op de winstbelasting 1940 (P.B. 2002, 54); d. Onze Minister: de Minister van Economische Zaken van Curaçao. 2. Op de onderdelen b en c, ten 10 en 20 is artikel 4 van de Algemene landsverordening Landsbelastingen (P.B. 2001, 89) van toepassing.

Artikel 2 Instelling van een economische zone 1. De instelling van één of meer onroerende zaken als economische zone geschiedt bij landsbesluit houdende algemene maatregelen, indien de instelling kan bijdragen aan een verbreding van de economische basis van Curaçao en de economische ontwikkeling van Curaçao (instellingsbesluit). 2. Eén of meer eigenaren dan wel zakelijk gerechtigden op één of meer onroerende zaken die zich in Curaçao bevinden, kunnen een aanvraag voor een instellingsbesluit indienen. Onze Minister maakt de eisen aan de aanvraag bekend in De Curaçaosche Courant. 3. In het instellingsbesluit wordt bepaald of het een economische zone type I of een economische zone type II betreft. Voorts worden voorschriften gesteld met betrekking tot overdracht van de eigendom van dan wel de vestiging of overdracht van een beperkt zakelijk recht op de onroerende zaken die als economische zone worden aangewezen. Deze voorschriften waarborgen dat de onroerende zaken, zolang die als economische zone zijn aangewezen, uitsluitend worden aangewend ten behoeve van tot de economische zone toegelaten ondernemingen.

66

4. Het instellingsbesluit kan worden ingetrokken bij landsbesluit houdende algemene maatregelen, indien tegelijkertijd een overgangsregeling wordt getroffen gelet op het vertrouwen dat de ingevolge artikel 6, eerste lid toegelaten ondernemingen redelijkerwijs mogen ontlenen aan deze landsverordening en de uit kracht daarvan genomen besluiten.

Artikel 3 Activiteiten in de economische zone type I en II 1. Het is een ingevolge artikel 6, eerste lid toegelaten onderneming toegestaan in alle economische zones activiteiten te verrichten, met inachtneming van de beperkingen van die zones. In Curaçao mogen door een toegelaten onderneming geen activiteiten buiten de economische zones worden verricht. 2. In een economische zone type I mogen activiteiten plaatsvinden die een fysieke goederenstroom in de economische zone als gevolg hebben. 3. In een economische zone type I en in een economische zone type II mogen activiteiten plaatsvinden die geen fysieke goederenstroom in de economische zone als gevolg hebben. Deze activiteiten kunnen buiten Curaçao een fysieke goederenstroom als gevolg hebben. 4. Onder activiteiten in het tweede lid worden niet begrepen activiteiten met betrekking tot zaken waarvoor een in-, uit- of doorvoerverbod geldt of op zaken waarvan de aanwezigheid in een economische zone op grond van het landsbesluit, bedoeld in artikel 4, is verboden. 5. Onder activiteiten in het derde lid worden niet begrepen: a. financiële dienstverlening; b. royaltybetalingen, daaronder mede begrepen het ontvangen van royalty’s vanwege het vanuit de economische zone in licentie geven van rechten op intellectueel eigendom en vervreemdingswinsten betreffende de verkoop van rechten op intellectueel eigendom; c. verzekerings- en herverzekeringsactiviteiten; d. houdsteractiviteiten met betrekking tot rechtspersonen die buiten de economische zone zijn gevestigd; en e. diensten ter zake van het optreden als directie van vennootschappen, wier statutaire zetel of feitelijke leiding in Curaçao gevestigd is en andere dienstverlening ter zake van het trustbedrijf, dienstverlening van notarissen, advocaten, openbare accountants, fiscale adviseurs en aanverwante dienstverlening. 6. De onderdelen a, b, c en d van het vijfde lid zien niet op activiteiten die: a. worden verricht door een onderneming waarvan deze activiteiten niet als hoofdactiviteiten zijn aan te merken; en b. dienstbaar zijn aan en voortvloeien uit de hoofdactiviteiten van de onderneming.

67

Artikel 4 Voorschriften economische zone type I Bij landsbesluit houdende algemene maatregelen worden regels gesteld ten behoeve van economische zones type I: a. inzake de bewaking van een economische zone door ambtenaren der Invoerrechten en Accijnzen en de daaraan verbonden kosten inzake de afscheiding en afsluiting van de onroerende zaken die als economische zone zijn aangewezen; b. inzake voorschriften ten behoeve van effectieve en efficiënte douanecontrole; c. inzake zaken die niet dan wel slechts onder voorwaarden in een economische zone aanwezig mogen zijn; d. het vervoer van goederen vanuit een economische zone type I naar een andere plaats in Curaçao die niet behoort tot het vrije verkeer van goederen.

Artikel 5 Beheer en exploitatie 1. Een economische zone wordt beheerd en geëxploiteerd door een daartoe bij landsbesluit aangewezen rechtspersoon (beheerder-exploitant). Het landsbesluit wordt gepubliceerd in De Curaçaosche Courant. 2. De voordracht van een beheerder-exploitant geschiedt door of namens de eigenaren dan wel zakelijk gerechtigden die ingevolge artikel 2, tweede lid een aanvraag voor een instellingsbesluit hebben ingediend. Onze Minister maakt de eisen aan de voordracht bekend in De Curaçaosche Courant. 3. Een rechtspersoon wordt slechts aangewezen als beheerder-exploitant indien: a. de rechtspersoon een publiekrechtelijk lichaam, besloten vennootschap of een naamloze vennootschap is; b. de statutaire doelstelling van de rechtspersoon uitsluitend is het beheren en exploiteren van een economische zone; c. geen sprake is van hetgeen in de onderdelen c, d en e van artikel 7, eerste lid is bepaald. 4. Aan het landsbesluit betreffende de aanwijzing van een beheerder-exploitant kunnen voorschriften worden verbonden. De voorschriften kunnen bij landsbesluit worden aangevuld, gewijzigd of ingetrokken nadat de beheerder-exploitant daaromtrent is gehoord. 5. Het landsbesluit betreffende de aanwijzing van een beheerder-exploitant kan worden ingetrokken. De onderdelen a tot en met f van artikel 7, eerste lid zijn van overeenkomstige toepassing. Voorts kan het landsbesluit worden ingetrokken indien niet meer is voldaan aan hetgeen is bepaald in de onderdelen a en b van het derde lid. 6. Bij gebreke aan een beheerder-exploitant voor een economische zone is Onze Minister belast met het beheer en de exploitatie van die economische zone.

68

Artikel 6 Ondernemingen in economische zones 1. Toelating van een onderneming tot de economische zones geschiedt bij besluit van Onze Minister (toelatingsbeschikking). 2. De aanvraag geschiedt door of namens de rechtspersoon die de onderneming drijft of zal drijven. Onze Minister maakt de eisen aan de aanvraag bekend in De Curaçaosche Courant. 3. De toelating wordt verleend indien: a. de onderneming wordt gedreven door een rechtspersoon met een in aandelen verdeeld kapitaal, waarvan de aandelen statutair uitsluitend op naam worden gehouden; b. de activiteiten van de onderneming in overeenstemming zijn met artikel 3; c. wordt voldaan aan de voorschriften en beperkingen die voortvloeien uit het zesde lid; d. geen sprake is van hetgeen in de onderdelen c, d en e van artikel 7, eerste lid is bepaald. 4. Onze Minister beslist binnen 2 maanden nadat de aanvraag is ontvangen. 5. Aan de toelatingsbeschikking kunnen voorschriften en beperkingen worden verbonden. 6. Bij ministeriële beschikking kunnen ondernemingen die tot de economische zones zijn toegelaten voorschriften en beperkingen worden opgelegd in verband met voor Curaçao van belang zijnde internationale normen ter bestrijding van het witwassen van geld, terrorismefinanciering en schadelijke belastingconcurrentie.

Artikel 7 Intrekking van de toelatingsbeschikking 1. De toelatingsbeschikking, bedoeld in artikel 6, wordt door Onze Minister ingetrokken indien blijkt dat: a. onjuiste of onvolledige gegevens werden verstrekt die van beslissende invloed zijn geweest op de totstandkoming van de toelatingsbeschikking; b. is gehandeld in strijd met de bepalingen van deze landsverordening, de daarop rustende bepalingen of het doel en de strekking van de genoemde bepalingen; c. door de rechtspersoon, een bestuurder van de rechtspersoon of een persoon die het beleid van de rechtspersoon bepaalt of mede bepaalt, is gehandeld in strijd met de fiscale wet- en regelgeving van Curaçao dan wel wet- en regelgeving betreffende economische delicten; d. door de rechtspersoon, een bestuurder van de rechtspersoon of een persoon die het beleid van de rechtspersoon bepaalt of mede bepaalt, waar ook ter wereld, op een zodanige wijze in strijd met een wettelijk voorschrift, de plaatselijke gewoonten, de openbare orde of de goede zeden is gehandeld, dat de toelating redelijkerwijs niet in stand kan blijven; e. is gebleken dat de rechtspersoon, een bestuurder van de rechtspersoon of een persoon die het beleid van de rechtspersoon bepaalt of mede bepaalt, een gevaar is komen te vormen voor de democratische rechtsorde of de veiligheid van het Koninkrijk der Nederlanden dan wel een of meer landen van het Koninkrijk der Nederlanden;

69

f. de onderneming niet meer wordt gedreven door een rechtspersoon met een in aandelen verdeeld kapitaal, waarvan de aandelen statutair uitsluitend op naam worden gehouden; g. de onderneming haar omzet in een boekjaar niet geheel of nagenoeg geheel heeft behaald met het verrichten van activiteiten ten behoeve van buitenlandse afnemers; h. de activiteiten van de onderneming op enig moment niet in overeenstemming zijn geweest met artikel 3; i. is gehandeld in strijd met de ingevolge artikel 6 , vijfde lid aan de toelating verbonden voorschriften en beperkingen of de ingevolge artikel 6, zesde lid opgelegde voorschriften en beperkingen; j. twee achtereenvolgende boekjaren niet is voldaan aan de eis in artikel 9, tweede lid, onverminderd het in het derde lid van dat artikel bepaalde; of k. de onderneming is gestaakt. 2. Tot intrekking wordt niet overgegaan zonder dat de belanghebbende bij aangetekende brief een met redenen omkleed voornemen tot intrekking heeft ontvangen en in de gelegenheid is gesteld binnen een termijn van ten minste twee weken na de ontvangst van de aangetekende brief schriftelijk bedenkingen tegen de intrekking kenbaar te maken, tenzij het algemeen belang onmiddelijke intrekking vereist. 3. Een besluit tot intrekking is met redenen omkleed en wordt aan belanghebbende toegezonden bij aangetekende brief. 4. Intrekking op grond van de onderdelen a tot en met i van het eerste lid kan geschieden met terugwerkende kracht tot aan het begin van het boekjaar waarin sprake is van hetgeen in die onderdelen is bepaald. 5. Intrekking verplicht de rechtspersoon haar onderneming onverwijld uit de economische zones te verwijderen. Ingeval van intrekking op grond van onderdeel i van het eerste lid is geschied, verplicht intrekking de rechtspersoon haar onderneming binnen ten hoogste zes maanden uit de economische zones te verwijderen. Indien de onderneming niet uit eigen beweging overeenkomstig de vorige volzinnen wordt verwijderd, geschiedt de verwijdering door of namens Onze Minister op kosten van de betrokken onderneming. HOOFDSTUK II

BELASTINGEN

Artikel 8 Tax-holidaywetgeving Op een onderneming die is toegelaten tot de economische zones zijn de Landsverordening ter bevordering van bedrijfsvestiging en hotelbouw (P.B. 1953, 194) en de Landsverordening belastingfaciliteiten industriële ondernemingen (P.B. 1985, 146) niet van toepassing.

70

Artikel 9 Winstbelasting 1. Over de winst van: a. een beheerder-exploitant, bedoeld in artikel 5, eerste lid; b. een winstbelastingplichtige met een toelatingsbeschikking, bedoeld in artikel 6, eerste lid, voorzover de winst is toe te rekenen aan het verrichten van activiteiten ten behoeve van buitenlandse afnemers; wordt tot 1 januari 2026, in afwijking van artikel 15, eerste lid van de Landsverordening op de winstbelasting 1940 (P.B. 2002, 54), winstbelasting geheven naar een tarief van 2%. 2. Onderdeel b van het eerste lid is slechts van toepassing in een boekjaar waarvoor bij de aangifte winstbelasting aannemelijk wordt gemaakt dat de lokale ondernemingskosten ten minste ƒ100.000 hebben bedragen. 3. Een onderneming die tot de economische zones is toegelaten, wordt gedurende 12 maanden na de toelating geacht te voldoen aan de eis in het tweede lid. Indien het einde van de 12-maandsperiode niet samenvalt met het begin van een boekjaar, wordt het bedrag aan werkelijke lokale ondernemingskosten voor dat boekjaar herleid tot een bedrag op voljaarsbasis. De vorige twee volzinnen zijn niet van toepassing indien sprake is van misbruik omdat de onderneming als voortzetting is te beschouwen van een onderneming waarop deze volzinnen reeds eerder van toepassing zijn geweest. 4. Bij landsbesluit houdende algemene maatregelen kan het in het tweede lid genoemde bedrag worden herzien. Een landsbesluit houdende een verhoging van het bedrag treedt niet eerder in werking dan 24 maanden na de dag waarop het landsbesluit wordt gepubliceerd. De tweede volzin van het derde lid is van overeenkomstige toepassing. 5. Indien de Inspecteur der Belastingen blijkt dat niet is voldaan aan hetgeen is bepaald in artikel 7, eerste lid, onderdeel g, doet hij daarvan binnen 2 maanden na dit blijken mededeling aan Onze Minister. 6. Indien de Inspecteur der Belastingen blijkt dat niet is voldaan aan hetgeen is bepaald in het tweede lid, doet hij daarvan binnen 2 maanden na dit blijken mededeling aan Onze Minister.

Artikel 10 Loonheffingen van werknemers 1. Indien een inhoudingsplichtige, bedoeld in artikel 4 van de Landsverordening op de Loonbelasting 1976 (P.B. 1975, 254), met een toelatingsbeschikking, bedoeld in artikel 6, eerste lid, als werkgever met een werknemer schriftelijk een nettoloon is overeengekomen, vindt geen brutering plaats over het loon, in afwijking in zoverre van de artikelen 3, vijfde lid en artikel 6 van de Landsverordening op de Loonbelasting 1976 (P.B. 1975, 254). 2. Het eerste lid is slechts van toepassing in een boekjaar waarvoor op verzoek van de inhoudingsplichtige een daartoe strekkende beschikking door Onze Minister is afgegeven. Het verzoek wordt ingewilligd indien de inhoudingsplichtige aannemelijk maakt dat in het boekjaar voorafgaande aan het boekjaar waarop het verzoek betrekking heeft de lokale ondernemingskosten ten minste 71

ƒ500.000 hebben bedragen. De beschikking is van toepassing op alle werknemers van de inhoudingsplichtige. 3. Artikel 9, vierde lid is van overeenkomstige toepassing.

Artikel 11 Heffingen bij invoer en accijnzen 1. Een economische zone type I behoort niet tot het vrije verkeer van goederen. 2. Van invoer is sprake indien goederen vanuit een economische zone type I worden uitgeslagen naar het vrije verkeer van goederen. Van uitvoer is sprake indien goederen vanuit het vrije verkeer van goederen worden ingeslagen in een economische zone type I. Indien goederen vanuit een economische zone type I, via het vrije verkeer van goederen, worden uitgeslagen naar een andere plaats in Curaçao die niet tot het vrije verkeer van goederen behoort, wordt dat niet aangemerkt als invoer, gevolgd door uitvoer mits is voldaan aan de regels van het landsbesluit, bedoel in artikel 4. HOOFDSTUK III

CONTROLE EN HANDHAVING

Artikel 12 Strafbepalingen (tekst overeenkomend met artikel 12 van de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, 18))

Artikel 13 Administratieve boete 1. Indien een natuurlijk persoon dan wel een rechtspersoon: a. zaken vanuit een economische zone type I in het vrije verkeer brengt zonder betaling van de verschuldigde heffingen ; b. zaken in een economische zone type I heeft die ingevolge het landsbesluit, bedoeld in artikel 4, daarin niet aanwezig mogen zijn; of c. zaken in een economische zone type I heeft in strijd met de in het landsbesluit, bedoeld in artikel 4, voor het hebben van die goederen in een economische zone gestelde voorwaarden; vormt dit een vergrijp ter zake waarvan de Inspecteur der Invoerrechten en Accijnzen een boete kan opleggen van ten hoogste ƒ50.000. 2. Hoofdstuk III, afdeling 2 van de Algemene landsverordening Landsbelastingen (P.B. 2001, 89) is van overeenkomstige toepassing.

Artikel 14 Toezicht (tekst overeenkomend met artikel 13 van de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, 18))

72

Artikel 15 Opsporing (tekst overeenkomend met artikel 14 van de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, 18)) HOOFDSTUK IV

WIJZIGINGEN IN ANDERE LANDSVERORDENINGEN

Artikel 16 Wijzigingen in andere landsverordeningen 1. De Landsverordening omzetbelasting 1999 wordt als volgt gewijzigd: a. artikel 7, vierentwintigste lid komt te luiden: “vrijgesteld van belasting zijn diensten die door een in een economische zone, bedoeld in artikel 1, onderdeel a van de Landsverordening economische zones 2009 gevestigde ondernemer worden verricht aan een andere in een economische zone gevestigde ondernemer;”; b. artikel 7, vijfentwintigste en zesentwintigste lid komt te vervallen. 2. Artikel 2, eerste lid, onderdeel i van de Grondbelastingverordening 1908 komt te luiden: “onroerende zaken die zich bevinden in een economische zone, bedoeld in artikel 1, onderdeel a van de Landsverordening economische zones 2009.” OVERGANGS- EN SLOTBEPALINGEN

Artikel 17 Besluiten genomen op grond van de Landsverordening economische zones 2000 1. Een ingevolge de artikelen 2 en 19 van de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, 18) ingestelde economische zone wordt met ingang van de datum van inwerkingtreding van deze landsverordening aangemerkt als economische zone in de zin van artikel 1, onderdeel a. Indien in het instellingsbesluit van een economische is bepaald dat in de economische zone geen fysieke goederenstromen mogen plaatsvinden, wordt deze economische zone aangemerkt als economische zone type II. Andere economische zones worden worden aangemerkt als economische zone type II. 2. Een ingevolge artikel 5, tweede lid van de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, 18) met het beheer en de exploitatie belaste instantie wordt met ingang van de datum van inwerkingtreding van deze landsverordening aangemerkt als beheerder-exploitant in de zin van artikel 5, eerste lid. 3. Een ingevolge artikel 3 van de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, 18) afgegeven toelating wordt met ingang van de datum van inwerkingtreding van deze landsverordening aangemerkt als toelatingsbeschikking in de zin van artikel 6, eerste lid.

73

Artikel 18 Uitvoeringsregelingen op grond van de Landsverordening economische zones 2000 De ter uitvoering van de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, 18) vastgestelde wettelijke regelingen blijven van overeenkomstige toepassing tot het tijdstip waarop zij zijn ingetrokken of door andere ter uitvoering van deze landsverordening vastgestelde wettelijke regelingen zijn vervangen.

Artikel 19 Gerechtvaardigd vertrouwen en verstrekte garanties 1. Een onderneming die ingevolge artikel 3 van de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, 18) is toegelaten tot een economische zone, behoeft tot 24 maanden na de inwerkingtreding van onderhavige landsverordening, in afwijking van artikel 7, eerste lid, onderdeel g, slechts 75% van de omzet te behalen met activiteiten ten behoeve van buitenlandse afnemers. 2. De artikelen 7, eerste lid, letter j en 9, tweede en zesde lid zijn tot 1 januari 2026 niet van toepassing op een rechtspersoon die ingevolge artikel 3 van de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, 18) is toegelaten tot een economische zone, tenzij de aard van de activiteiten van de onderneming ingrijpend is veranderd of het uiteindelijke belang in de rechtspersoon die de onderneming drijft in belangrijke mate is gewijzigd.

Artikel 20 Citeertitel, inwerkingtreding en intrekking Landsverordening economische zones 2000 1. Deze landsverordening wordt aangehaald als: Landsverordening economische zones 2009. 2. Zij treedt in werking met ingang van de dag na haar publicatie in het Publicatieblad, doch niet eerder dan 1 januari 2009. 3. Met ingang van het in het tweede lid bedoelde tijdstip wordt de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, 18) ingetrokken.

Artikel 21 Afschaffingstraject 1. Indien een herziening van het belastingstelsel van Curaçao ertoe leidt dat de economische zones overbodig zijn geworden voor de economische ontwikkeling, wordt bij landsbesluit houdende algemene maatregelen een datum vastgesteld met ingang waarvan: a. geen economische zones meer worden ingesteld ingevolge artikel 2; b. geen ondernemingen meer worden toegelaten tot de economische zones ingevolge artikel 6. 2. De bepalingen van deze landsverordening blijft van toepassing op een onderneming die vóór de datum, bedoeld in het eerste lid, is toegelaten tot de economische zones, tenzij de aard van de activiteiten van de onderneming ingrijpend zijn veranderd of het uiteindelijke belang in de rechtspersoon die de onderneming drijft in belangrijke mate is gewijzigd. 3. De bepalingen van deze landsverordening, met uitzondering van artikel 1, onderdeel a, artikel 3, eerste lid en artikel 11, vervallen op 1 januari 2026 indien de datum, bedoeld in het eerste lid, met de 74

eerstgenoemde datum samenvalt of daaraan voorafgaat. In het andere geval vervallen die bepalingen zodra drie jaren zijn verstreken na de datum, bedoeld in het eerste lid. Deze landsverordening wordt ingetrokken zodra een voorziening is getroffen voor de economische zones type I waarvan het wenselijk is dat zij gaan fungeren als entrepot in de zin van hoofdstuk IX van de Algemene Verordening I.U. en D. 1908 (P.B. 1949, no. 62).

Gegeven te Curaçao, … De Minister van Financiën De Minister van Economische Zaken De Minister van Justitie

75

Appendix C

Compilatie wetgeving economische zone

§C.1 Landsverordening economische zones 2000 (PbNA 2001, 18) HOOFDSTUK 1 DEFINITIES, INSTELLING ECONOMISCHE ZONE, TOELATING EN EXPLOITATIE

Paragraaf 1 Definities

Artikel 1 1. In deze landsverordening en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder: a. economische zone: een als zodanig aangewezen terrein of terreinen, waar goederen kunnen worden opgeslagen, verwerkt, bewerkt, gemonteerd, verpakt, tentoongesteld en uitgeslagen dan wel andere behandelingen kunnen ondergaan, en waar of van waaruit diensten kunnen worden verleend; b. goederen: roerende lichamelijke zaken; c. invoer van goederen: het brengen van goederen in het vrije verkeer; d. diensten: 1° het verrichten van onderhoud en reparatie in de economische zone aan goederen van buiten de Nederlandse Antillen hun bedrijf uitoefenende ondernemingen; 2° het verrichten van onderhoud en reparatie aan zich in het buitenland bevindende machines en ander materieel met in de economische zone opgeslagen goederen; 3° andere vormen van op het buitenland gerichte dienstverlening, daaronder begrepen het veembedrijf, en nieuwe in de internationale sfeer te plaatsen handels- en handelsondersteunende en andere dienstverlenende activiteiten die met of ten behoeve van electronische communicatie- en informatiemogelijkheden kunnen worden verricht. 2. Onder diensten als bedoeld in het eerste lid, onderdeel d, onder 3°, zijn niet begrepen: financiële dienstverlening, royalty-betalingen, verzekerings- en herverzekeringsactiviteiten, daaronder begrepen diensten ter zake van het optreden als directie voor vennootschappen wier statutaire zetel of feitelijke leiding in de Nederlandse Antillen gevestigd is en andere dienstverlening ter zake van het trustbedrijf, alsmede dienstverlening van notarissen, advocaten, openbare accountants, fiscale adviseurs en aanverwante dienstverlening.

76

Paragraaf 2 Instelling economische zone

Artikel 2 1. Bij besluit van het bestuurscollege kunnen economische zones worden ingesteld en opgeheven. 2. In het instellingsbesluit wordt opgenomen een nauwkeurige aanduiding en begrenzing van het terrein of de terreinen waar de economische zone zal worden ingesteld. 3. Het bestuurscollege stelt ten aanzien van het terrein of de terreinen waar de economische zone zal worden ingesteld, voorschriften vast waaraan moet zijn voldaan in geval van overdracht van de eigendom van het terrein dan wel de vestiging of overdracht van een beperkt zakelijk recht daarop. De voorschriften zullen moeten waarborgen dat het terrein, zolang het deel uitmaakt van een economische zone, uitsluitend zal worden aangewend ten behoeve van een tot de desbetreffende zone toegelaten rechtspersoon. 4. Bij of krachtens landsbesluit, houdende algemene maatregelen, worden regels gesteld inzake de bewaking van een economische zone door ambtenaren der invoerrechten en accijnzen en de daaraan verbonden kosten, inzake de afscheiding en de afsluiting van het terrein of de terreinen behorende tot een economische zone, alsmede voorschriften ten behoeve van een doeltreffende douanecontrole.

Paragraaf 3 Toelating tot een economische zone

Artikel 3 1. Tot een economische zone wordt alleen toegelaten een rechtspersoon met een in aandelen verdeeld kapitaal die uitsluitend in die zone een bedrijf zal uitoefenen. De toelating geschiedt door het bestuurscollege. 2. De toelating wordt verleend indien van het door de rechtspersoon uit te oefenen bedrijf verwacht kan worden dat het zal bijdragen tot de economische ontwikkeling van de Nederlandse Antillen: a. door de uitbouw van de Nederlandse Antillen als internationaal distributiecentrum door goederen in hoofdzaak naar het buitenland te verhandelen, dan wel als internationaal centrum van dienstverlening door diensten in hoofdzaak aan het buitenland of aan in een economische zone gevestigd bedrijf te verlenen; en b. hetzij door stimulering van de instroom van deviezen in de Nederlandse Antillen, c. hetzij door directe of indirecte bevordering van de werkgelegenheid. 3. Aan de toelating kunnen voorschriften en beperkingen worden verbonden. 4. Het bestuurscollege kan besluiten de in het eerste lid genoemde bevoegdheid tot het verlenen van toelating te doen uitoefenen door een instantie als bedoeld in artikel 5, tweede lid. 5. Het bestuurscollege, of ingeval de toelating is geschied door de instantie, bedoeld in artikel 5, tweede lid, die instantie, doet binnen een maand na de toelating daarvan mededeling aan de Directie der Belastingen. 77

6. Bij ministeriële beschikking met algemene werking kan de Minister van Financiën regels stellen ten aanzien van de door de tot een economische zone toegelaten rechtspersoon bij te houden administratie.

Artikel 4 1. Het besluit tot toelating kan door het bestuurscollege of ingeval de toelating is geschied door de instantie, bedoeld in artikel 5, tweede lid, door die instantie, worden ingetrokken, indien blijkt dat door of namens de belanghebbende: a. onjuiste of onvolledige gegevens werden verstrekt die van beslissende invloed zijn geweest op de totstandkoming van het besluit tot toelating; b. is gehandeld in strijd met de bepalingen van deze landsverordening of de daarop berustende bepalingen; c. de aan de toelating verbonden voorschriften en beperkingen niet of niet volledig in acht genomen zijn; d. is gehandeld in strijd met de bepalingen van de Landsverordening op de winstbelasting 1940 (P.B. 1965, no. 58), de Landsverordening op de loonbelasting 1976 (P.B. 1975, no. 254) of de Algemene Verordening I.U. en D. 1908 (P.B. 1949, no. 62); e. het bedrijf is gestaakt. 2. Het besluit tot toelating kan voorts worden ingetrokken indien het bedrijf naar het oordeel van het bestuurscollege dan wel de instantie, bedoeld in artikel 5, tweede lid, niet langer voldoet aan de in artikel 3, tweede lid, voor toelating tot een economische zone gestelde eisen. 3. Intrekking op grond van het eerste lid, onderdeel a, kan geschieden met terugwerkende kracht tot en met de dag van de vaststelling van het besluit tot toelating. Intrekking op grond van het eerste lid, onderdeel b, c, d of e, kan geschieden met terugwerkende kracht tot en met de dag waarop de in de genoemde onderdelen aangegeven handeling werd verricht. 4. Tot intrekking van een besluit tot toelating wordt niet overgegaan zonder dat de belanghebbende in de gelegenheid is gesteld binnen een termijn van ten minste twee weken schriftelijk bedenkingen tegen de intrekking kenbaar te maken. 5. Het besluit tot intrekking is met redenen omkleed en wordt aan de belanghebbende toegezonden bij aangetekende brief. 6. Intrekking van het besluit tot toelating verplicht de desbetreffende rechtspersoon haar bedrijf binnen een termijn van ten hoogste zes maanden uit de economische zone te verwijderen. 7. Indien het bedrijf niet overeenkomstig het zesde lid wordt verwijderd, geschiedt de verwijdering op kosten van de betrokken onderneming.

78

Paragraaf 4 Beheer en exploitatie economische zones

Artikel 5 1. Het bestuurscollege is belast met het beheer en de exploitatie van economische zones. 2. Het bestuurscollege kan besluiten het beheer en de exploitatie van economische zones te doen geschieden door een publiekrechtelijke instelling dan wel door een naamloze vennootschap of besloten vennootschap.

Artikel 6 Bij landsbesluit, houdende algemene maatregelen, worden de goederen aangewezen die niet dan wel slechts onder de in dat landsbesluit opgenomen voorwaarden in een economische zone aanwezig mogen zijn.

Paragraaf 5 Levering van goederen en diensten aan het binnenland

Artikel 7 1. Op een in een economische zone gevestigd bedrijf zijn de Landsverordening ter bevordering van bedrijfsvestiging en hotelbouw (P.B. 1953, no. 194) en de Landsverordening belastingfaciliteiten industriële ondernemingen (P.B. 1985, no. 146) niet van toepassing. 2. Levering aan het binnenland van goederen aanwezig in een economische zone door een rechtspersoon als bedoeld in artikel 3, eerste lid, is slechts mogelijk op grond van een door het bestuurscollege in overeenstemming met de Minister van Financiën verleende vergunning. De vergunning wordt voor een bepaalde termijn verleend en kan telkens door het bestuurscollege worden verlengd. 3. Aan de vergunning kunnen voorschriften worden verbonden met betrekking tot onder meer de prijs, de kwaliteit en de distributie van de goederen, alsmede tot het voorkomen van ongewenste verstoringen van de binnenlandse markt. Voorschriften die tot strekking hebben ongewenste verstoringen van de binnenlandse markt te voorkomen, worden door het bestuurscollege in overeenstemming met de Minister van Financiën vastgesteld. 4. Een vergunning als bedoeld in het tweede lid kan door het bestuurscollege worden geweigerd indien naar zijn oordeel het sociaal-economisch belang van het eilandgebied, dan wel naar het oordeel van de Minister van Financiën het sociaal-economisch belang van de Nederlandse Antillen, zulks vereist. De vergunning kan door het bestuurscollege worden ingetrokken indien de aan de vergunning verbonden voorschriften niet of niet volledig in acht zijn genomen. 5. Onder levering aan het binnenland wordt voor de toepassing van het bepaalde in het tweede lid niet verstaan de levering aan schepen en luchtvaartuigen die enig eiland van de Nederlandse Antillen aandoen, alsmede de levering aan toeristen die enig eiland van de Nederlandse Antillen bezoeken, 79

mits deze leveringen onderscheidenlijk de door de toeristen verrichte aankopen voldoen aan de door de Minister van Financiën gestelde regels. 6. Door het bestuurscollege kan in overeenstemming met de Minister van Financiën aan een rechtspersoon als bedoeld in artikel 3, eerste lid, vergunning worden verleend om diensten die met of ten behoeve van electronische communicatie- en informatiemogelijkheden kunnen worden verricht, te leveren aan het binnenland. Aan de vergunning kunnen voorschriften worden verbonden. De tweede volzin van het tweede lid, de tweede volzin van het derde lid, en het vierde lid zijn van overeenkomstige toepassing.

Paragraaf 6 Bijzondere voorschriften inzake de toelating tot een economische zone

Artikel 8 1. Voor het verkrijgen van eigendomsrechten op grond, het vestigen van een zakelijk genotsrecht op grond, waaronder begrepen het recht van opstal, in een economische zone, dan wel het tot stand brengen van infrastructurele voorzieningen in een economische zone, de bouw van bedrijfspanden daaronder begrepen, kan door het bestuurscollege dan wel de instantie bedoeld in artikel 5, tweede lid, vergunning worden verleend. 2. De vergunning wordt slechts verleend aan rechtspersonen. Zij behoeven geen toelating in de zin van artikel 3 tot de economische zone. 3. Aan de vergunning kunnen voorschriften worden verbonden. 4. De vergunning kan worden ingetrokken door de instantie die haar heeft afgegeven. Artikel 4, vierde en vijfde lid, zijn van toepassing. 5. In geval van verlies of tenietgaan van een van de in het eerste lid genoemde zakelijke rechten vervalt de vergunning van rechtswege.

Paragraaf 7 Bepalingen betreffende de heffing van invoerrechten, uitvoerrechten, accijnzen, omzetbelasting, bijzondere heffingen en winstbelasting

Artikel 9 1. Geen invoerrecht en belasting ingevolge de Landsverordening omzetbelasting 1999 zijn verschuldigd in geval van: a. inslag van goederen die bestemd zijn voor een economische zone; b. uitslag uit een economische zone van goederen bestemd voor een entrepot of een andere economische zone, onder de voorwaarden vermeld in het landsbesluit, bedoeld in artikel 6. 2. Geen accijns is verschuldigd in geval van inslag van aan accijns onderworpen goederen die bestemd zijn voor een economische zone, met inachtneming van de door de Directeur der Belastingen vast te stellen voorschriften. 80

3. Geen heffing als bedoeld in artikel 5, onderdeel b, van de Landsverordening In- en Uitvoer (P.B. 1968, no. 42) is verschuldigd in geval van inslag van goederen die bestemd zijn voor een economische zone. 4. Het tweede en derde lid zijn van toepassing in geval van uitslag van goederen uit een economische zone, onverminderd het bepaalde in artikel 146, tweede lid, van de Algemene Verordening I.U. en D. 1908 (P. 1949, no. 62).

Artikel 10 1. Het opslaan in een economische zone van niet rechtstreeks uit het buitenland, uit een entrepot, uit het vrije verkeer van de Nederlandse Antillen of uit een andere economische zone afkomstige goederen, wordt beschouwd als uitvoer in de zin van de Algemene Verordening I.U. en D. 1908 (P.B. 1949, no. 62). 2. Bij landsbesluit, houdende algemene maatregelen, kunnen ter vergemakkelijking van het gebruik van een economische zone, afwijkingen van de volgens de wettelijke regelingen betreffende de in-, uit- en doorvoer en de accijnzen geldende voorschriften van formele aard worden toegestaan. 3. Behoudens het in artikel 9 en het in het eerste en tweede lid bepaalde, blijven de wettelijke regelingen betreffende de in-, uit- en doorvoer en de accijnzen van toepassing.

Artikel 11 1. Over de winst van: a. een met toepassing van artikel 3 tot een economische zone toegelaten rechtspersoon; b. een instantie als bedoeld in artikel 5, tweede lid; c. een rechtspersoon die ingevolge artikel 8 een vergunning van het bestuurscollege dan welde instantie, bedoeld in artikel 5, tweede lid, heeft verkregen, voor zover deze winst is behaald met de ontwikkeling van infrastructurele voorzieningen in de economische zone, de exploitatie en vervreemding daarvan inbegrepen; wordt tot 1 januari 2026, in afwijking van artikel 15, eerste lid, van de Landsverordening op de winstbelasting 1940 (P.B. 1965, no. 58), winstbelasting geheven naar een tarief dat, met inbegrip van opcenten, twee procent over de gerealiseerde winst bedraagt. 2. Het in het eerste lid genoemde tarief is niet van toepassing op de winst van een rechtspersoon, bedoeld in het eerste lid, onderdeel a, voor zover die winst is verkregen uit levering van goederen aan het binnenland in de zin van artikel 7, tweede lid, of uit dienstverlening aan het binnenland in de zin van artikel 7, zesde lid, dan wel uit dienstverlening door die rechtspersoon aan een in het binnenland gevestigde onderneming waarmee zij in welke vorm ook is gelieerd.

81

Paragraaf 8 Strafbepalingen, toezicht en opsporing

Artikel 12 1. Degene die ter verkrijging van de toelating van een rechtspersoon tot een economische zone opzettelijk onjuiste of onvolledige gegevens verstrekt, wordt gestraft, hetzij met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaar en met geldboete van ten hoogste honderdduizend gulden, hetzij met één van deze straffen. 2. Degene aan wiens schuld te wijten is dat de in het eerste lid bedoelde gegevens onjuist of onvolledig zijn verstrekt, wordt gestraft hetzij met hechtenisstraf van ten hoogste een jaar en met geldboete van ten hoogste vijftigduizend gulden, hetzij met één van deze straffen. 3. Degene die goederen vanuit een economische zone in het vrije verkeer brengt zonder betaling van invoerrechten, dan wel goederen in een economische zone heeft die ingevolge het landsbesluit, houdende algemene maatregelen, bedoeld in artikel 6, daarin niet aanwezig mogen zijn, dan wel goederen in een economische zone heeft in strijd met de in genoemd landsbesluit voor het hebben van die goederen in een economische zone gestelde voorwaarden, wordt gestraft, hetzij met gevangenisstraf van ten hoogste twaalf maanden en met geldboete van ten hoogste vijftigduizend gulden, hetzij met één van deze straffen. 4. De goederen, bedoeld in het derde lid, worden verbeurd verklaard. 5. De in dit artikel strafbaar gestelde feiten zijn misdrijven, met uitzondering van het in het tweede lid vermelde strafbaar feit, dat een overtreding is.

Artikel 13 1. Met het toezicht op de naleving van het bij of krachtens deze landsverordening bepaalde zijn belast de ambtenaren der invoerrechten en accijnzen alsmede de daartoe bij landsbesluit aangewezen ambtenaren van de Belastingdienst. Een zodanige aanwijzing wordt bekendgemaakt in De Curaçaosche Courant. 2. De in of krachtens het eerste lid aangewezen personen zijn, uitsluitend voor zover dat voor de vervulling van hun taak redelijkerwijze noodzakelijk is, bevoegd: a. alle inlichtingen te vragen; b. inzage te verlangen van alle boeken, bescheiden en andere informatiedragers en daarvan afschrift te nemen of deze daartoe tijdelijk mee te nemen; c. goederen aan opneming en onderzoek te onderwerpen, deze daartoe tijdelijk mee te nemen en daarvan monsters te nemen; d. alle plaatsen in en buiten een economische zone, met uitzondering van woningen zonderde uitdrukkelijke toestemming van de bewoner, te betreden, vergezeld van door hen aangewezen personen; e. vaartuigen, stilstaande voertuigen, luchtvaartuigen en de lading daarvan te onderzoeken; 82

f. woningen of tot woning bestemde gedeelten van vaartuigen zonder de uitdrukkelijke toestemming van de bewoner binnen te treden. 3. Zo nodig, wordt de toegang tot een plaats als bedoeld in het tweede lid, onderdeel d, verschaft met behulp van de sterke arm. 4. Op het binnentreden van woningen of van tot woning bestemde gedeelten van vaartuigen als bedoeld in het tweede lid, onderdeel f, is Titel X van het Derde Boek van het Wetboek van Strafvordering van overeenkomstige toepassing, met uitzondering van de artikelen 155, vierde lid, 156, tweede lid, 157, tweede en derde lid, 158, eerste lid, laatste zinsnede, en 160, eerste lid, en met dien verstande dat de machtiging wordt verleend door de procureur1 generaal. 5. Bij landsbesluit, houdende algemene maatregelen, kunnen regels worden gesteld met betrekking tot de wijze van taakuitoefening van de in of krachtens het eerste lid aangewezen personen. 6. Een ieder is verplicht aan de in of krachtens het eerste lid aangewezen personen alle medewerking te verlenen die op grond van het tweede lid wordt gevorderd.

Artikel 14 1. Met de opsporing van de bij deze landsverordening strafbaar gestelde feiten zijn, naast de in artikel 184 van het Wetboek van Strafvordering bedoelde personen, belast de ambtenaren der invoerrechten en accijnzen alsmede de daartoe bij landsbesluit aangewezen ambtenaren van de Belastingdienst. Een zodanige aanwijzing wordt bekendgemaakt in De Curaçaosche Courant. 2. Bij landsbesluit, houdende algemene maatregelen, kunnen regels worden gesteld omtrent de vereisten waaraan de in het eerste lid bedoelde ambtenaren dienen te voldoen.

HOOFDSTUK 2 WIJZIGINGEN IN DIVERSE LANDSVERORDENINGEN

Artikelen 15 t/m 18 (niet opgenomen, red.)

HOOFDSTUK 3 OVERGANGS- EN SLOTBEPALINGEN

Artikel 19 De ingevolge artikel 3 van de Landsverordening Vrije Zones 1975 ingestelde vrije zones worden met ingang van de datum van inwerkingtreding van deze landsverordening aangemerkt als economische zones in de zin van artikel 1.

83

Artikel 20 1. De toelating van een bedrijf tot een vrije zone met toepassing van artikel 4 van de Landsverordening Vrije Zones 1975 blijft na het tijdstip van inwerkingtreding van deze landsverordening van kracht. 2. De intrekking van een toelating als bedoeld in het eerste lid geschiedt met inachtneming van het bepaalde in artikel 4 van deze landsverordening.

Artikel 21 Vergunningen, verleend op grond van artikel 7, tweede lid, van de Landsverordening Vrije Zones 1975, worden na het tijdstip van inwerkingtreding van deze landsverordening geacht te zijn verleend op grond van artikel 7, tweede lid. Bij verlenging van deze vergunningen wordt het bepaalde in artikel 7 in acht genomen.

Artikel 22 Als instantie, bedoeld in artikel 5, tweede lid, van deze landsverordening, wordt met ingang van het tijdstip van inwerkingtreding van deze landsverordening aangewezen de instantie die ingevolge artikel 6 van de Landsverordening Vrije Zones 1975 in een eilandgebied belast is met het beheer en de exploitatie van vrije zones.

Artikel 23 De ter uitvoering van de Landsverordening Vrije Zones 1975 vastgestelde wettelijke regelingen blijven van kracht tot het tijdstip waarop zij door andere ter uitvoering van deze landsverordening vastgestelde wettelijke regelingen zijn vervangen.

Artikel 24 1. Deze landsverordening wordt aangehaald als: Landsverordening economische zones 2000. 2. Zij treedt in werking met ingang van de dag na die der uitgifte van het Publicatieblad, waarin de afkondiging is geschied. 3. Met ingang van het in het tweede lid bedoelde tijdstip wordt de Landsverordening Vrije Zones 1975 ingetrokken. 4. Met ingang van de in het tweede lid bedoelde tijdstip worden de benamingen "Landsverordening Vrije Zones 1975 (P.B. 1975, no. 211)", "Vrije zones", "vrije zones" en "vrije zone" in de bestaande landsverordeningen

en

de

daarop

berustende

bepalingen

vervangen

door

respectievelijk

"Landsverordening economische zones 2000", "Economische zones”, "economische zones" en "economische zone".

84

§C.2 Landsbesluit Economische Zones (PbNA 1976, 104) Artikel 1 1. Het vervoer naar en de opslag in de economische zone van nog niet vrijgemaakte goederen, de uitslag en het vervoer in hetzelfde eilandgebied van goederen van de ene economische zone naar een andere economische zone en de opslag in deze andere economische zone alsmede de uitslag uit de economische zone en het vervoer naar een schip of luchtvaartuig van uitgaande goederen mogen slechts geschieden met gebruikmaking van een door de Minister van Financiën vastgesteld document. 2. Invoer uit de economische zone in het vrije verkeer, uitslag uit de economische zone voor opslag in een entrepôt en uitvoer naar de economische zone uit het vrije verkeer geschieden op dezelfde voet als bij de Algemene Verordening I.U. en D. 1908 is bepaald voor onderscheidenlijk invoer uit het buitenland in het vrije verkeer, opslag van nog niet vrij gemaakte goederen in entrepôt en uitvoer naar het buitenland.

Artikel 2 1. De goederen, welke niet in de economische zone aanwezig mogen zijn: a. absinth; b. boeken, nadruk zijnde van wetenschappelijke, letterkundige en kunstwerken waarvan in Nederland, Suriname of de Nederlandse Antillen of in staten met welke daaromtrent overeenkomsten zijn gesloten, het auteursrecht wordt bezeten; c. koperen, bronzen of nikkelen munt of plaatjes voor zodanige munt, anders dan vanwege het Land ingevoerd, alles onverminderd de verbodsbepalingen bij bijzondere verordeningen vastgesteld; d. buskruit, niet vloeibare mengsels van nitro-glycerine en op zich zelf niet ontplofbare stoffen (in het bijzonder dynamiet en lithofacteur), nitrocellulose (in het bijzonder schietkatoen) en vuurwerk hetwelk buskruit bevat; e. nitroglycerine of andere ontplofbare nitroverbindingen in vloeibare toestand alsmede vloeibare mengsels waarin dergelijke stoffen voorkomen; f. ontplofbare verbindingen, die chloorzure of prikrinezure zouten bevatten; g. niet vloeibare mengsels van nitroglycerine of andere ontplofbare nitroverbindingen, met op zich zelf ontplofbare stoffen als genitreerde cellulose, buskruitsassen, enz.; h. knalkwikzilver en andere knalzouten en de daarmede vervaardigde preparaten, daaronder niet begrepen slaghoedjes en andere ontstekingsmiddelen, die dergelijke preparaten bevatten; i. vuurwapenen, munitie en blanke wapenen, tenzij door het bevoegde gezag vergunning is verleend tot het houden daarvan. Zodanige vergunning kan slechts worden verleend met het oog op de bewaking van de economische zone; j. dieren; k. goederen waarvoor een in-, uit- of doorvoerverbod geldt en accijnsgoederen, tenzij zij - bestemd zijn voor gebruik in een economische zone, 85

- verkregen zijn door verwerking in een economische zone, of - bestemd zijn voor uit- of doorvoer vanuit een economische zone. 2. Het in de aanhef van het eerste lid bepaalde, is tenzij aan de in de Opiumlandsverordening 1960 (P.B. 1960, no. 65) gestelde voorwaarden is voldaan, eveneens van toepassing op: (opsomming verdovende middelen, niet opgenomen, red.)

Artikel 2A 1. Elk bedrijf in een economische zone is verplicht zijn werkzaamheden daadwerkelijk in de economische zone te verrichten, in dier voege dat het: 10 zijn administratie uitsluitend in de economische zone voert; 20 zijn personeel uitsluitend voor zich werkzaamheden laat verrichten; 30 in voorkomende gevallen slechts voor een te verwaarlozen gering deel van zijn werkzaamheden gebruik maakt van personeel van een niet in de economische zone gevestigd bedrijf; 40 zijn kantoren, werkplaatsen en magazijnen in de economische zone op gewone arbeidsdagen ten minste van 09.00 tot 12.00 uur en van 14.00 tot 16.30 uur open houdt. 2. Bovendien is het bedrijf verplicht het tentoonstellen van goederen en het aanbieden van diensten ten minste in eerste instantie in de economische zone te doen plaatsvinden.

Artikel 3 1. Iedere gebruiker van opslagruimten in de economische zone is verplicht van de in die opslagruimte aanwezige goederen een register, inhoudende alle goederenmutaties, te houden volgens de Direkteur der Belastingen of degene, die namens hem optreedt, voor elk geval afzonderlijk te stellen voorschriften. 2. Dit register dient in de opslagruimte aanwezig te zijn en moet op eerste aanvraag en te allen tijde terstond aan de ambtenaren der belastingen worden overhandigd. 3. De ambtenaren der belastingen zijn bevoegd de in de opslagruimte aanwezige voorraad te allen tijde te controleren en met het register te vergelijken. 4. Onopgehelderd bevonden verschillen in minder dienen terstond te worden aangezuiverd door betaling der rechten, na gedane aangifte ten invoer, met dien verstande dat de eenvoudige constatering zonder meer van verschil tussen register en voorraad in geen geval als onopgehelderd bevonden verschil in minder zal worden aangemerkt, tenzij binnen tien dagen het tegendeel blijkt. 5. Van hen, die tot vestiging in de economische zone zijn toegelaten, kan worden geëist dat zij elke zes maanden van hun goederenmutaties opgave doen. Deze opgave dient binnen een door de Directeur der Belastingen of degene, die namens hem optreedt, te bepalen tijd bij deze te worden ingeleverd.

86

Artikel 4 1. Geen motorrijtuig wordt tot de economische zone toegelaten tenzij op de voorruit duidelijk zichtbaar aanwezig is een door of vanwege het Bestuurscollege afgegeven bewijs van toegang. 2. Een ieder, die in de economische zone aanwezig is, is verplicht een permanente pas of bezoekpas bij zich te hebben, afgegeven door of namens het Bestuurscollege. 3. Het binnenkomen in of het zich verwijderen uit de economische zone is slechts geoorloofd via een der daartoe aangebrachte, door de Direkteur der Belastingen of degene, die namens hem optreedt, aangewezen poorten. 4. Het is de bestuurders van vrachtrijtuigen niet geoorloofd daarmede de economische zone binnen te komen dan voor het laden en/of lossen van goederen, afkomstig uit en/of bestemd voor de economische zone.

Artikel 5 Voor diensten door de ambtenaren der belastingen ten behoeve van de gebruikers van de economische zones verricht, zijn kosten van dienstverlening verschuldigd op de voet van het Besluit van de 3de december 1908 (P.B. 1945, no. 143) tot uitvoering van de Algemene Verordening I.U. en D. 1908.

Artikel 6 Dit landsbesluit, hetwelk kan worden aangehaald als “Landsbesluit Economische Zones”, treedt in werking met ingang van de dag na die van zijn afkondiging.

§C.3 Bepaling uit de Algemene Verordening I.U. en D. 1908 (PbNA 1949, 62) Artikel 1 Voor de toepassing van deze landsverordening wordt verstaan onder: Invoeren: het brengen in het vrije verkeer, voor zover zulks behoudens voor wat betreft de toepassing van de artikelen 97 en 98 van deze landsverordening, geschiedt in één der eilandgebieden van de Nederlandse Antillen, zowel rechtstreeks uit het buitenland, als na voorafgaande opslag in entrepôt. Voor wat betreft invoeren in de eilandgebieden Curaçao en Bonaire wordt onder buitenland mede begrepen: de eilandgebieden Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten behoudens ten aanzien van produkten van Nederlands-Antilliaanse oorsprong.

87

§C.4 Bepalingen uit de Landsverordening omzetbelasting 1999 (PbNA 1999, 43) Artikel 1 1. In deze landsverordening en de daarop rustende bepalingen wordt verstaan onder: d. heffingsgebied: het grondgebied van de Nederlandse Antillen, bedoeld in artikel 1 van de Staatsregeling van de Nederlandse Antillen, met uitzondering van de eilandgebieden Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten; e. ondernemer: een ieder die een bedrijf of beroep zelfstandig uitoefent; g. handelsgoederen: goederen bestemd voor de wederverkoop alsmede goederen bestemd om te worden verwerkt, bewerkt of geassembleerd tot een nieuw handelsprodukt in de eigen onderneming.

Artikel 2 Onder de naam omzetbelasting wordt een belasting geheven ter zake van: a. leveringen van goederen en verrichtingen van diensten, welke in het heffingsgebied door ondernemers in het kader van hun onderneming worden verricht; b. de invoer van goederen.

Artikel 2a 1. De ondernemer kan op verzoek van de belasting die hij in het tijdvak van aangifte verschuldigd is geworden aftrekken de terzake van invoer van handelsgoederen door hem verschuldigde belasting met dien verstande dat het recht op aftrek niet mag worden toegepast op leveringen van goederen die vrijgesteld zijn van belasting.

Artikel 4 2. Onder bij ministeriële beschikking met algemene werking te stellen voorwaarden kunnen diensten worden aangewezen die in afwijking van het eerste lid worden verricht op de plaats waar de afnemer van de dienst woont of is gevestigd dan wel een vaste inrichting heeft waarvoor de dienst wordt verricht.

Artikel 7 2. Vrijgesteld van belasting zijn leveringen van onroerende zaken voorzover terzake van die leveringen overdrachtsbelasting wordt geheven. 11. Vrijgesteld van belasting zijn, onder bij ministeriële beschikking met algemene werking te stellen voorwaarden, leveringen aan niet in het heffingsgebied gevestigde afnemers van goederen die in het kader van die levering worden uitgevoerd. 24. vrijgesteld van belasting zijn diensten die door een in het heffingsgebied gevestigde ondernemer worden verricht aan een ondernemer gevestigd in een economische zone; 88

25. vrijgesteld van belasting zijn leveringen en verhuur van onroerende zaken die zich bevinden in een economische zone, met dien verstande dat wat leveringen van onroerende zaken betreft de vrijstelling slechts van toepassing is indien ter zake van die leveringen overdrachtsbelasting wordt geheven; 26. vrijgesteld van belasting is de verhuur van digitale informatie- en telecommunicatieapparatuur door een in het heffingsgebied gevestigde ondernemer aan een ondernemer gevestigd in een economische zone.

Artikel 14a Onder invoer van goederen wordt verstaan het brengen van goederen in het vrije verkeer van de eilandgebieden Bonaire en Curaçao.

Artikel 14b 1. De belasting wordt berekend over de waarde bij invoer. 2. De waarde bij invoer wordt vastgesteld overeenkomstig de bepalingen inzake de douanewaarde bij invoer.

Artikel 14d 2. Vrijstelling van belasting kan worden verleend voor de invoer van handelsgoederen door aangewezen ondernemers. Bij ministeriële beschikking met algemene werking worden onder daarbij te stellen voorwaarden regels gesteld omtrent de aanwijzing. De Inspecteur der Invoerrechten en Accijnzen beslist bij voor bezwaar vatbare beschikking op een schriftelijk verzoek van een ondernemer voor bedoelde aanwijzing.

Artikel 14e Terzake van het heffen van de belasting bij invoer zijn de bepalingen van de Algemene Verordening I.U. en D. 1908 van overeenkomstige toepassing met inbegrip van die welke betrekking hebben op administratieve boetes en strafbepalingen.

§C.5 Bepaling uit de Ministeriële uitvoeringsbeschikking artikel 4, tweede lid van de Landsverordening omzetbelasting 1999 (PbNA 1999, 98) Artikel 1 1. Als diensten als bedoeld in artikel 4, tweede lid van de Landsverordening omzetbelasting 1999 (P.B. 1999, no. 43) worden de volgende diensten aangewezen: h. diensten, bedoeld in artikel 1, onderdeel d van de Landsverordening economische zones 2000 (P.B. 2001, no. 18);

89

2. Het eerste lid is slechts van toepassing mits de afnemer in de in dat lid genoemde gevallen buiten het heffingsgebied woont of gevestigd is of aldaar een vaste inrichting heeft en de dienst ook feitelijk buiten het heffingsgebied wordt genoten.

§C.6 Bepalingen uit de Grondbelastingverordening 1908 (PbNA 1908, 27) Artikel 1 Onder de naam grondbelasting wordt naar de grondslag, in deze verordening bepaald, een jaarlijkse belasting geheven op de in de Nederlandse Antillen gelegen onroerende zaken en de zakelijke genotsrechten waaraan deze zijn onderworpen.

Artikel 2 1. Onbelastbaar zijn: i. onroerende goederen die eigendom zijn van hetzij een rechtspersoon die is toegelaten tot een economische zone met toepassing van artikel 3 van de Landsverordening economische zones 2000, hetzij een instantie als bedoeld in artikel 5, tweede lid, van genoemde landsverordening, hetzij een rechtspersoon die ingevolge artikel 8 van de genoemde landsverordening een vergunning van het bestuurscollege dan wel de instantie, bedoeld in artikel 5, tweede lid, heeft verkregen voor het tot stand brengen van infrastructurele voorzieningen in een economische zone, mits de onroerende goederen in de desbetreffende economische zone zijn gelegen, voor de duur van een periode die eindigt op 1 januari 2026 of zoveel eerder als respectievelijk de toelating is beëindigd, de aanwijzing tot beheer of exploitatie is vervallen of de vergunning is vervallen.

§C.7 Bepaling uit de Ministeriële beschikking standaardvoorwaarden fiscale eenheid (PbNA 2002, 151) Artikel 2 3.

Een

maatschappij,

die

belastingvrijstelling

geniet

ingevolge

de

Landsverordening

belastingfaciliteiten industriële ondernemingen (P.B. 1985, no. 146), de Landsverordening ter bevordering van bedrijfsvestiging en hotelbouw (P.B. 1953, no. 94), de Landsverordening renovatie hotels (P.B. 1985, no. 150) en de Landsverordening ter bevordering van grondontwikkeling (P.B. 1964, no. 77), kan onder nader door de Inspecteur te bepalen aanvullende voorwaarden een fiscale eenheid aangaan met een andere maatschappij, die vorengenoemde belastingfaciliteiten geniet. 4. Het derde lid is van overeenkomstige toepassing op een maatschappij, die onder het toepassingsbereik van de Landsverordening economische zones 2000 valt.

90

Bronvermelding Onderstaand overzicht bevat alle aangehaalde en geraadpleegde bronnen, met uitzondering van jurisprudentie, wetgeving en parlementaire geschiedenis.

Antillenhuis 2004 ‘Startsein

voor

onderhandelingen

herziening

Belastingregeling’,

Antilliaanse

Nieuwsbrief

(september/oktober 2004), Den Haag: Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van de Nederlandse Antillen 2004, p. 23 <www.antillenhuis.nl/nieuwsbrief.php>.

Barnard 2002 J. C. Barnard, ‘Voormalige belastingparadijzen bereid tot doorbreking van bankgeheim’, WFR 2002/1041.

Bellingwout 2006 J. W. Bellingwout, ‘Arubaans NFR 2006: AVV en check-the-box’, WFR 2006/5.

CFATF 2001 Annual Report 2000-2001, Port of Spain: Caribbean Financial Action Task Force 2001 <www.cfatf.org>.

Della Vedova 2002 Economische en Monetaire Commissie van het Europees Parlement (rapporteur B. Della Vedova), Verslag over de mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement en het Economische en Sociaal Comité over het fiscaal beleid in de Europese Unie: prioriteiten over de komende jaren (COM(2001)260 – C5-0597/2001 – 2001/2248(COS)) (22 februari 2002), A50048/2002 <eur-lex.europa.eu>.

Europese Commissie 1998 ‘Mededeling van de Commissie over de toepassing van de regels betreffende steunmaatregelen van de staten op maatregelen op het gebied van de directe belastingen op ondernemingen’, PbEG 1998, C 384/3 <eur-lex.europa.eu>.

Europese Raad 1997 ‘Resolutie van de Raad en de vertegenwoordigers van de regeringen der lidstaten, in het kader van de Raad bijeen, van 1 december 1997 betreffende een gedragscode inzake de belastingheffing voor ondernemingen’, PbEG 1998, C 2/1, p. 2-5 <eur-lex.europa.eu>. 91

FATF 2003 The Forty Recommendations, Parijs: Financial Action Task Force 2003 <www.fatf-gafi.org>.

FATF 2004 Special Recommendations on Terrorist Financing, Parijs: Financial Action Task Force 2004 <www.fatf-gafi.org>.

Kavelaars 2004 P. Kavelaars, ‘De Antillen, Aruba en de EU’, WFR 2004/1775.

Kim Siong 1976 J. Kim Siong, ‘Landsverordening Vrije Zones 1975 ter bevordering van de Nederlandse Antillen als internationaal distributiecentrum’, MBB 1976/94.

Klaver 2004 J. J. Klaver, ‘De E-Zone op de Nederlandse Antillen. Voorwaarden, mogelijkheden en gevolgen’, WFR 2004/1570.

Lyon 1996 Déclaration économique: Réussir la mondialisation au bénéfice de tour (28 juni 1996), Top G7 en Europese Commissie van Lyon 1996 <www.g8.utoronto.ca>.

Madani 1999 D. Madani, A Review of the Role and Impact of Export Processing Zones (Policy Research Working Paper 2238), Washington, D.C.: World Bank 1999.

Metry 1978 F. Metry, Tax-holiday en vrije zone-faciliteiten, Curaçao: Scherpenheuvel 1978.

92

Nicodème 2006 G. Nicodème, Corporate Tax Competition and Coordination in the European Union: What Do We Know? Where Do We Stand? (Economic Papers N0 250), Brussel: Europese Commissie 2006 <ec.europa.eu/economy_finance>.

OESO 1998 Harmful Tax Competition. An Emerging Global Issue, Parijs: OESO 1998 <www.oecd.org>.

OESO 2000 Towards Global Tax-Co-operation. Report to the 2000 Ministerial Council and Recommendations by the Committee on Fiscal Affairs. Progress in Identifying and Eliminating Harmful Tax Competition, Parijs: OESO 2000 <www.oecd.org>.

OESO 2001 The OECD’s Project on Harmful Tax Competition. The 2001 Progress Report, Parijs: OESO 2001 <www.oecd.org>.

OESO 2004 The OECD’s Project on Harmful Tax Practices: The 2004 Progress Report, Parijs: OESO 2004 <www.oecd.org>.

OESO Nederlandse Antillen 2000 Brief van de Minister van Financiën van de Nederlandse Antillen aan de secretaris-generaal van de OECD (30 november 2000) <www.oecd.org>.

Poundstone 1992 W. Poundstone, Prisoner’s Dilemma. John von Neumann, game theory and the puzzle of the bomb, New York: Doubleday 1992.

Primarolo 1999 ‘Report of the Code of Conduct group on business taxation as submitted to the ECOFIN Council on 29 November 1999’, Persbericht 4901/99 (29 februari 2000) <ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/company_tax/harmful_tax_practices/index_en.htm>.

Projectgroep eCuraçao 1999 Project team “Optimizing the eCommerce infrastructure of Curaçao”, eCuraçao: the eCommerce framework for the next millennium, Willemstad, 1999. 93

VAB 2005 Curaçao: overzees of ultraperifeer. Een fiscale benadering ten behoeve van de Curaçaose internationale

financiële

dienstverleningssector,

Curaçao,

Vereniging

van

Antilliaanse

Belastingadviseurs 2005.

Vanenburg & Kattouw 2002 S. R. Vanenburg & A. Kattour, Het Nieuw Fiscaal Raamwerk op de Nederlandse Antillen, Deventer: Kluwer 2002.

Websites (overig) <www.amigoe.com> <www.iesingapore.gov.sg> <www.revenue.ie>

94