4-2-2014
Analyse naar het economisch gebruik van het vaarwegen netwerk i.r.t. bedrijventerreinen
Introductie Panteia • Panteia is een onderzoeks-/adviesbureau dat beleidsadvies geeft en onderzoek doet op relevante onderwerpen en vraagstukken in de samenleving.
• Themagroep “Goederenvervoer & Infrastructuur”, voortvloeisel uit business unit NEA.
• Focus themagroep Goederenvervoer & Infrastructuur: o o o o
o
Transport, infrastructuur, logistiek Alle modaliteiten Openbaar- en goederenververvoer Opdrachtgevers: publieke- (nationaal, internationaal, IFI’s) and private sector organisaties, individuele bedrijven JV’s in: Nederland, China, Bulgarije
2
1
4-2-2014
Introductie Panteia • Beleidsadvies aan: o o o o o
Europese Commissie Ministerie Infrastructuur & Milieu CCNR – Centrale Rijncommissie EU landen Buitenlandse overheden/organisaties/(onderzoeks)instituten buiten EU (China, Brazilië, Egypte, India, Colombia, Rusland)
• Werkrelaties met financiële instellingen and private partijen: o o o o
IFI’s (Wereldbank, Asian Development Bank) Barge operators, branchverenigingen, verladers Expertise and Innovatie Centra Banken
3
Introductie Panteia Relevante projecten: • • •
• •
• • •
Platina: implementatie van Naiades IDVV: Impuls Dynamic Traffic Management Provision of support services in the field of IWT (European Commission): o Nieuwe markten binnenvaart (ELAN) o Beleidsevaluatie RIS o “Vergroening” van de vloot o Harmonisatie opleiding en trainingsystemen in binnenvaart o Marktobservatie Platina 2: implementation of Naiades 2 TEN-T Corridors: betrokken bij 6 van 9 corridors: o Corridor Rhine – Alphine (corridor 6) o Corridor Rijn-Donau TEN-T Corridors Ministerie Infrastructuur & Milieu CBRB kostenrapportages (zand en grind, tankvaart) Haalbaarheid Hub en Spoke in de containerbinnenvaart (Connekt)
4
2
4-2-2014
Aanleiding onderzoek • Toename transportbewegingen (haven Rotterdam); • Groeikansen sector Transport en Logistiek goed voor economie congestie en gevolgen luchtkwaliteit
• Alternatief “vervoer over water” • Vanuit provincie Zuid-Holland 2 invalshoeken: 1. 2.
Faciliteren vervoer over water (o.a. overslaglocaties) robuust vaarwegsysteem inzicht gebruik vaarwegen; Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit verbeteren luchtkwaliteit
Opdracht onder deelprogramma ‘Vrachtvervoer en Luchtkwaliteit’ Economisch gebruik van vaarwegen irt bedrijventerreinen
5
Onderzoeksvragen 1. Hoe kan de potentie van het netwerk van natte (en daaraan gerelateerde droge) bedrijventerreinen voor de ZuidHollandse economie en de logistieke sector beter worden benut?
2. Hoe kan worden bijgedragen aan de duurzaamheidsdoelstelling van de provincie door met multimodaal vervoer het goederenvervoer te verspreiden over weg en water?
6
3
4-2-2014
Fasering onderzoek 1. Analyse goederenstromen en toekomstprognoses 2. Deskresearch bedrijventerreinen provinciale vaarwegen PZH 3. Deskresearch bedrijventerreinen Rijksvaarwegen in PZH 4. Interviews met bedrijven en confrontatie met desk research • Kansen en belemmeringen transport over water
7
Overzicht vaarwegen
Recreatieve functie: alle Hoofdtransportas: 9 en 10 Transportas: 1,3,4 en 6 Transportassen focus studie
8
4
4-2-2014
Goederenstromen • Aan- en afvoer o.b.v. CBS publicatiebestanden 2007
9
Goederenstromen • Prognose aan- en afvoer 2030
10
5
4-2-2014
Goederenstromen - containervervoer • Prognose container achterlandvervoer (in miljoen ton)
Bron: IDVV Syntheserapport ‘Systeemvernieuwing Binnenvaart’ o.b.v. gegevens TNO en HbR
11
Goederenstromen - containervervoer • Faciliterende rol PZH, rijksoverheid en gemeenten om groei containervervoer op te vangen.
• Enkele voorbeelden / mogelijkheden: o
Containertransferium Alblasserdam
o
Bundeling van containerstromen bij onvoldoende lading voor directe dienst van/naar Rotterdam: “hoppen” langs meerdere overslaglocaties leidt tot hogere benuttingsgraad schepen
Inventariseren waar slimme combinaties gemaakt kunnen worden tussen beschikbare lading en vervoersbewegingen.
Bv. in Gouda / Bergambacht: aanpassingen aan infrastructuur nodig waarbij overheid faciliterende rol kan spelen.
12
6
4-2-2014
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen • Vaarwegtraject 1: Rotterdam – Den Haag
• Relevante droge en natte bedrijventerreinen: o o o o o o
Den Haag: Binckhorst Leidschendam / Voorburg Rijswijk: Plaspoelpolder, Hoornwijck, Ypenburg Delft: Delft Noord, Schieoevers en Rotterdamse weg Pynacker / Nootdorp: Ruyven Rotterdam: Spaanse Polder
13
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Den Haag – De Binckhorst Watergebonden bedrijvigheid: • Ca. 0,9 miljoen ton • HMC-bedrijven: o o o
•
Afvalverwerking Rijnmond/HMS Betonmortelcentrale Dyckerhoff Basal Haagse asfaltcentrale
HRA dagelijks ca. 60 containers
Bestemmingsplan “Nieuw Binckhorst zuid” (dec. 2012): • Inzet gemengd stedelijk gebied (wonen, werken, recreatie) • Uitplaatsing watergebonden bedrijvigheid (zoekgebied Vlietoevers t/m noordrand Delft)
14
7
4-2-2014
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Den Haag – De Binckhorst:
• Huidige watergebonden locaties staan onder druk • (nog) geen nieuwe watergebonden locaties gevonden • Verhuizen naar “droge” bedrijventerreinen “reversed” modal shift van water naar weg
• Worst case-scenario: ca. 40.000 (x2 vrachtwagenbewegingen) • Kosten aanvoer bouw- en grondstoffen • Kwaliteit beton en asfalt ca. straal 20 km
15
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Rijswijk: Plaspoelpolder
16
8
4-2-2014
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Gemeente Delft: Bedrijven in gemeente maken gebruik van vervoer over water Watergebonden bedrijventerreinen: o o o
Delft Noord Rotterdamseweg Schieoevers
17
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Delft Noord
• Voormalig Calvéterrein (ca. 4,6 ha) beschikbaar voor bedrijven milieucategorie 3.1 / 3.2 (geluidhinderlijke bedrijven uitgesloten).
18
9
4-2-2014
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Watergebonden bedrijvigheid Rotterdamseweg / Schieoevers:
• • • • •
Basal-Dyckerhoff (Rotterdamseweg noord) Vrijenban (Rotterdamseweg zuid) Scheepswerf Boxce (Rotterdamseweg zuid) Avalex verwerking huishoudelijk Afval (Schieoevers zuid) Zandhandel V.d. Linden
Grote verladers: • Makro • SITA • Delft Brood Overige grote verladers in regio: Distributiecentrum AH en IKEA
19
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Schieoevers Zuid:
Structuurvisie 2030 – gemeente Delft
• Na herstructurering geschikt voor HMC-bedrijven • Clusteren betoncentrales, afvalverwerker SITA? • Studie Movares langshaven
20
10
4-2-2014
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Gemeente Rotterdam Spaanse Polder: • 190 ha (netto 124 ha) • Grootschalige herstructurering tot 2015 • Nadruk: clustering van bedrijvigheid, sociale veiligheid, goede afwikkeling verkeer
21
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Spaanse Polder • Ca. 900 gevestigde bedrijven (groothandel, reparatie, bouw, vervoer, zakelijke dienstverlening) • 10.000 werkzaam • Ruimte (watergebonden) bedrijvigheid milieucategorie 4 en 5 • Herstructurering: ruimte havenbekkens voor watergebonden bedrijvigheid? • Watergebonden bedrijvigheid: Mebin en M.J. De Groot (zandhandel)
22
11
4-2-2014
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Vaarwegtraject 3: Leiden – Katwijk • Katwijk: ‘t Heen ca. 200.000 ton bulkvervoer (zand- en grind) Herstructurering: kleinschalige beroepshaven binnenvaart upgraden huidige gemeentelijke laad- en loswal • Rijnsburg: Bloemenveiling FloraHolland
23
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Vaarwegtraject 4/6: Leiden – Alphen a/d Rijn (ca. 1 miljoen ton – 2011) • Zoeterwoude: Rijneke Boulevard / Oosthoek, Grote Polder, Barrepolder Cementbouw, Heineken, Frigomundo (diepgevroren producten) • Leiderdorp: Lage Zijde Vliko (bedrijfsafval, bouw en sloopafval) • Koudekerk aan den Rijn: Hoogewaard Spanbeton (producent prefab elementen) • Alphen a/d Rijn: Heimanswetering, Rijnhaven, Molenwetering De Hoorn beton, Holcim, Grimbergen (industriële systemen), zand- en grindhandel, Sprey houtimport (Jongeneel), Electrolux, Technische Unie, Brookland (distributie Dirk van den Broek)
24
12
4-2-2014
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Vaarwegtraject 9: Gouwe (ca. 5 miljoen ton – 2011) • Alphen a/d Rijn: de Schans, Containerterminal Alpherium, Steekterpoort • Greenport Boskoop • Waddinxveen / Zuidplas: Noordkade, Distripark A12, Zuidplaspolder • Zoetermeer: Prisma • Greenport Bleijswijk • Gouda: Goudse Poort, Kromme Gouwe, Schielandse Hoge Zeedijk, Gouwe park.
25
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Mogelijkheden containervervoer Gouda: • Rondom Gouda veel productie en distributie. • Verleden onderzoek containerterminal regio Gouda
• Recentelijk onderzoek van Grontmij Nieuwerkerk a/d IJssel 26
13
4-2-2014
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Onderzoek Grontmij – go/no go-beslissing 1. Locatie Middelblok Groot, Gouderak BV, gemeente Ouderkerk 2. Locatie Kortenoord 65, terrein Van Vliet, Nieuwerkerk a/d IJssel 3. Locatie Kortenoord 41, terrein De Groot, Nieuwerkerk a/d IJssel
27
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen • Er is aanzienlijke watergebonden bedrijvigheid en vervoer over water in regio’s Delft, Rijswijk, Den Haag, Zoeterwoude, Alphen aan den Rijn, Gouda. • Het vervoer van afval over water in regio Den Haag, Delft wordt niet overgenomen door andere gemeenten langs provinciale vaarwegen. Mogelijk kan dit gestimuleerd worden door gemeenten aanvullende voorwaarden te laten stellen aan het afvoeren van afval (bijvoorbeeld nieuwe aanbesteding verwerking HRA en bedrijfsafval). • Zand- en grindhandels, betoncentrales, andere HMC-bedrijven, staan onder druk door woningbouw of verplichte verhuizing door herstructurering. Bij verplichte verhuizing is het erg lastig een nieuw (watergebonden) kavel te vinden. Deze problematiek speelt met name een rol in Den Haag. • Er zijn mogelijkheden voor initiatieven voor terminals in Delft, Gouda/Nieuwerkerk a/d IJssel. 28
14
4-2-2014
Bedrijventerreinen – Rijksvaarwegen Watergebonden bedrijventerreinen • Regio Krimpen a/d IJssel • Terminals langs de Noord en de Lek • Regio Drechtsteden
29
Bedrijventerreinen – Rijksvaarwegen Regio Krimpen a/d IJssel • IJsseldijk (Holcim, Karwei) • Parallelweg / De Krom (Breedveld Staal, Microbeton, C.H.M. Heuvelman & Zn.) • Stormpolder (Hollandia BV, IHC offshore & Marine) • Tekenen verval overleg ruimte intensiever en efficiënter te benutten. (weginfra, bedrijvencampus, herontwikkeling EMK terrein) 30
15
4-2-2014
Bedrijventerreinen – Rijksvaarwegen Stormpolder • Bedrijvencampus nabij Hollandia en IHC • Hollandia – oud-terrein (gemengd stedelijk gebied i.o.m. bedrijven ivm milieuruimte)
EMK
• Externe bereikbaarheid vergroten • Functie voor verontreinigd EMK-Terrein (5 ha. Maritieme cluster) • Opties saneren 2015 31
Bedrijventerreinen – Rijksvaarwegen Terminals langs de Noord en de Lek • Containertransferium Ridderkerk (Groenenboom) (vanaf 2009, subsidie koelcontainers, empty depot-functie, warehouses, terminal Oosterhout en belang in terminal Avelgem) • Logistiek Centrum Gorinchem (HTS-Group) (opslag 2500 TEU, kade 135m, 60.000 TEU, diensten RTM – AMS – ANT – Gent – Rijn, douane entrepot, afhandeling kustvaart, containerreparatie en cleaning, warehouse faciliteiten) • OTB: Op- en overslagterminal Bergambacht
32
16
4-2-2014
Bedrijventerreinen – Rijksvaarwegen OTB: Op- en overslagterminal Bergambacht • Diervoeder Zijnderlaan (DZ-six) zelfstandig 2012 • Jaarlijks 30.000 ton agribulk en 70.000 ton andere grondstoffen (mineralen/zouten/kunstmeststoffen) • Ambitie diensten uitbreiden met containeroverslag • Mogelijkheden i.c.m. realiseren overnachtingshaven RWS obv MER voorkeursvariant • Interventie PZH visie gemeente Bergambacht buitendijks wonen.
33
Bergambacht
34
17
4-2-2014
Regio Drechtsteden (370 / 1000 ha nat) Merwede: De Noord: • 162,5 ha • Behoud zware (chemische) industrie • Groot gedeelte wordt niet gebruikt • Ingebruikname kades Genieterrein, voor watergebonden bedrijvigheid citadelterrein • Behoud zware industrie in kern, • Oceanco (bouw 2e loods) ruimte voor faciliteren van natte • Koedood dieselservice, IME, Nedstaal bedrijven • Milieucontouren waarborgen door Oude Maas zonebeheer • 125 ha • Herstructurering / • Bedrijventerreinen Zwijndrecht: verbeteringsslagen milieucategorie 5 Zeehaven bedrijventerreinen o.a. geluidsslot • Doelstellingen: creëren van ruimte • 237 ha terrein Oosteind en voor natte bedrijven binnen • Bedrijventerreinen: Merwedehavens op te lossen. milieucontouren, verbeteren milieucategorie 4 en 5 • Baggerindustrie, scheepsbouw, ontsluiting A16, behoud • Doelstellingen: creëren van ruimte bouw-/grondstoffen, milieucontouren voor droge en natte bedrijven afvalverwerking (bedrijven en • Herstructurering Groote Lindt • Uitbreiding droog ontwikkelingen HRA), Chemie. uitgesteld Dordtse(hoge Kil IVkosten) • Van Leeuwen Buizen,Dordrecht, Agro Delta, • Zeehavenbedrijf Heerema, Asfaltcentrale, Ashland Eurogrit, Asfaltcentrale Dordrecht, Industries Transterminal Dordrecht, • A. Nobel vergunningsaanvraag bedrijven op- en overslag oliën en LNG-terminal mineralen.
35
Bedrijventerreinen – Rijksvaarwegen •
Er is ook langs en in de buurt van Rijksvaarwegen sprake van veel watergebonden bedrijven en –bedrijvigheid.
•
Het maritieme cluster en scheepsbouwcluster krijgt veel aandacht rond regio Drechtsteden (Shipping valley). Daarnaast wordt ingezet op behoud van zware industrie in kern bedrijventerreinen. Echter vanwege hoge herstructurering- of revitaliseringkosten worden plannen uitgesteld of prioriteiten gewijzigd. Wellicht kan provincie Zuid-Holland erop toezien dat uitstel van herstructureringsplannen niet leidt tot het verliezen van doorontwikkeling en concurrentiekracht bij bedrijven;
•
Uitbreiding van containerterminals vindt mogelijk plaats in Nieuwerkerk a/d IJssel en Bergambacht. Hierbij kan de provincie een coördinerende en faciliterende rol bieden om de plannen en de daaraan gekoppelde modal shift te realiseren. Uitbreiding van containeroverslag vindt reeds plaats in Alblasserdam
•
Op meerdere locaties hebben bedrijventerreinen te weinig geluidsruimte, er heerst een “geluidsslot”. Door keuzes voor gebiedsinrichting in het verleden kan een geluidsslot de ontwikkeling van bedrijven in sommige regio’s beperken. Het valt aan te bevelen de geluidszonering van deze bedrijventerreinen te bekijken door daadwerkelijk te beoordelen wat de activiteiten van bedrijven op het bedrijventerrein zijn en het geluid wat geproduceerd wordt. Een review van bedrijfsactiviteiten geeft een actueel beeld en kan leiden tot nieuwe inzichten. 36
18
4-2-2014
Interviews met bedrijven Indeling Clusters • Longlist bedrijven o.b.v. desk research bedrijventerreinen • Ruimtelijke spreiding representatieve set voor PZH • Clusters: o Cluster o Cluster o Cluster o Cluster o Cluster o Cluster
– – – – – –
Beton/zand/grind Afval/Recylcing Containervervoer Chemie Maritiem Grote verladers & Distributie
• Huidig situatie vervoer (en gebruik water), potentie vervoer over water, opmerking (RO; voorwaarden; knelpunten; overig)
37
Confrontatie Desk research - interviews Cluster - Beton/Zand/Grind •
Over het algemeen wordt maximaal gebruik gemaakt voor het vervoeren van grondstoffen. Groei wordt mogelijk wanneer bouwsector aantrekt.
•
Beleid voor Hoge Milieu Categorie-bedrijven: Nieuwe vestigingslocaties voor HMCbedrijven zijn spaarzaam, waardoor bedrijven bij herstructurering onder druk komen te staan. Door de huidige financiële crisis is herstructurering voorlopig niet aan de orde, maar de situatie kan veranderen wanneer regionale overheden weer middelen vinden om te investeren. Vb. Binkhorst, maar meer plaatsen
•
Een reductie van het aantal watergebonden locaties voor HMC-bedrijven in dit cluster, evenwel clustering van bedrijven in zeehavens, zou meer vervoer over de weg tot gevolg hebben. Dit geeft negatieve effecten voor de uitstoot van luchtvervuilende stoffen, lawaai, congestie en verkeersveiligheid. De duurzaamheidsdoelstelling van de provincie is dus niet gebaat bij minder watergebonden locaties voor HMC-bedrijven.
•
Wanneer deze bedrijven door herstructureringsplannen op niet-watergebonden locaties terechtkomen, kan dit leiden tot een “reversed” modal shift (van water naar weg). Beleid moet dus gericht worden op het behoud van watergebonden locaties voor HMC-bedrijven, inclusief overslaglocaties. 38
19
4-2-2014
Confrontatie Desk research - interviews Cluster – Afval/Recycling •
Er is sprake van een groot potentieel voor vervoer over water, het gaat hier om bestaande en nieuwe stromen over water. De bereidheid om over water te vervoeren is aanwezig. Er wordt een groei verwacht in het tonnage dat over water vervoerd kan worden in de afval- en recycling.
•
Op veel punten voldoet (huis)afval aan criteria om over water te vervoeren: grote volumes, constante stromen met weinig seizoensfluctuaties, kan als bulkmassa worden vervoerd of in containers en is over het algemeen niet tijdsgebonden.
•
Vervoer over water gaat in grotere eenheden dan vervoer over de weg. Dit vereist voorraadopbouw van afval. Aan de landzijde dienen hiervoor gronden beschikbaar te zijn. Daarnaast zijn maatregelen noodzakelijk om stankoverlast te voorkomen. Dit vereist vergunningen en hoge investeringen. Voor het genereren van volume (massa) i.c.m. efficiënte dienstregeling is het raadzaam aantal en locaties van inzamelpunten zorgvuldig vast te stellen. Coördinerende rol overheid?
•
Gemeentes spelen een belangrijke rol in verband met de bestemmingsplannen en aanbestedingsprocedures voor vuilophaal. De provincie kan hier een coördinerende rol spelen. Bedrijven missen een prikkel vanuit de overheid om over water te vervoeren. 39
Confrontatie Desk research - interviews Cluster - Containervervoer •
Containervervoer is een groeimarkt. Zowel vervoer over water als vervoer over de weg zijn een optie. Er is sprake van grote concurrentie tussen vervoerders, zowel tussen wegvervoer en binnenvaart, als binnen de binnenvaart zelf.
•
Binnenvaart heeft voordelen ten opzichte van de weg: wachttijden voor truck op de Maasvlakte kunnen erg lang zijn. Potentie voor modal shift blijft dus, zeker wanneer wachttijden voor vrachtverkeer op deep sea-terminals en congestieproblematiek toenemen i.v.m. verbetering afhandeling van binnenvaart.
40
20
4-2-2014
Confrontatie Desk research - interviews Cluster - Containervervoer •
De huidige inland containerterminals hebben mogelijkheden om een groei op te vangen (Ridderkerk), andere overslaglocaties hebben ambitie om containeractiviteiten op te starten (locatie Gouda, Nieuwerkerk a/d IJssel, Bergambacht). Watergebonden locaties die gevonden zijn om containeroverslag mogelijk te maken, vragen (hoge) investeringen voor noodzakelijke aanpassingen aan infrastructuur.
•
Hierbij speelt regelgeving omtrent ruimtelijke ordening/inpassingen evenals omgevingsvergunningen een belangrijke rol en vormen vaak in de ontwerpfase al een knelpunt. Bedrijven krijgen soms te maken met conflicterende nationale, regionale en lokale belangen. Vervoer van containers over water kan op nationaal niveau leiden tot reductie van milieueffecten, maar door verplaatsing van stromen lokaal tot een toename van hinder veroorzaken (voorbeeld Groenenboom Ridderkerk). Daardoor kan een potentiële modal shift uitblijven.
•
In de regio Gouda, Nieuwerkerk a/d IJssel en Bergambacht is behoefte aan een overslaglocatie voor containers. Een eventuele modal shift van weg naar water (potentieel 20.000 tot 30.000 TEU) draagt bij aan de duurzaamheidsdoelstelling van de provincie. 41
Confrontatie Desk research - interviews Cluster - Chemie •
Enkele bedrijven in de chemische industrie hebben aangegeven het vervoer van grondstoffen over water te willen uitbreiden.
•
Aanpassingen aan infrastructuur (uitbaggeren, aanpassen insteekhaven) zijn nodig voor een (verdere) shift van andere modaliteiten naar vervoer over water. Bedrijven zijn bereid om zelf in vervoer over water te investeren, doch kunnen slechts een deel van de kosten financieren.
42
21
4-2-2014
Confrontatie Desk research - interviews Cluster - Maritiem •
Vervoer van goederen over water is hier vrijwel niet aan de orde. Echter, er zijn hier kansen voor personenvervoer over water. Vermeden gebruik van de auto draagt bij aan de duurzaamheidsdoelstelling van de provincie.
•
De provincie kan mogelijk een coördinerende rol spelen in het faciliteren van personenvervoer over water.
43
Bedankt voor uw aandacht
Rob de Leeuw-van Weenen Richard van Liere Maarten Overweel Email -
[email protected] Website - www.panteia.nl
44
22
4-2-2014
Bedrijventerreinen – prov. vaarwegen Grote verladers: • De bulkstromen van zand- en grind, afval komen over de gehele provincie verspreid voor; • Veel containervervoer vindt plaats op en rond het Alpherium; • Distributie gerelateerd aan Greenports komt voor in de regio’s Rijnsburg, Bleiswijk, Boskoop, Waddinxveen; • Een stroom die uitermate geschikt lijkt voor modal shift, betreft afval.
45
23
