Ambtenaren en wethouders gemeente Gooi en Vecht over Proeverij met mantelzorgers
LSR - landelijk steunpunt medezeggenschap Utrecht, december 2015 Geschreven door: Elise Koekkoek, Adviseur medezeggenschap Proeverij is mede georganiseerd door: Henke van der Heiden, Coördinator Samenkracht! Regio Gooi en Vechtstreek Eva Beltman, Beleidsmedewerker Sociaal Domein, Gemeente Huizen Karin Wattimena, Coördinator Infocentrum ervaringsdeskundigheid, MEE Utrecht, Gooi & Vecht Cartoons getekend door: Geert Gratama, Grafisch ontwerper / Illustrator
Postbus 8224 3503 RE Utrecht Telefoon: 030 293 76 64 Fax: 030 296 33 19
Copyright © LSR, landelijk steunpunt medezeggenschap Postbus 8224, 3503 RE Utrecht Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit document mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaand schriftelijke toestemming van het LSR.
2
1.
Inleiding
Op dinsdag 29 september 2015 organiseerden Samenkracht! van de regio Gooi & Vechtstreek, MEE Utrecht Gooi & Vecht en het LSR een Proeverij voor ambtenaren en wethouders uit de gemeente Gooi & Vecht. Tijdens deze Proeverij maakten zij kennis en gingen zij in gesprek met inwoners uit de gemeente die voor een ander zorgen. Zes ervaringsdeskundigen vertelden de ambtenaren en wethouders waaraan zij behoefte hebben in hun leven en wat ondersteuning oplevert. Doel Proeverij Terwijl de hapjes rondgaan horen ambtenaren en wethouders de persoonlijke verhalen van mantelzorgers en kunnen zij vragen stellen over de situatie waarin mantelzorgers zich bevinden. Het doel van de Proeverij is: • Ambtenaren en wethouders zijn zich ervan bewust dat elk besluit dat zij nemen, alles wat zij doen of nalaten in het sociaal domein gevolgen heeft voor het leven van mantelzorgers. • Ambtenaren en wethouders kunnen door het horen van individuele knelpunten en valkuilen voorstellen doen voor aanpassingen in het gemeentelijke beleid welke positieve gevolgen hebben voor een collectieve groep. • Ambtenaren en wethouders zijn in gesprek met ervaringsdeskundige burgers, inwoners van hun gemeente. In dit verslag leest u de ervaringen van ambtenaren en wethouders over de Proeverij. Wat heeft de Proeverij hen opgeleverd?
3
2.
Resultaten
In totaal hebben 11 van de 20 deelnemende ambtenaren en wethouders de vragenlijst ingevuld. De vragenlijst is ingevuld door zeven beleidsmedewerkers, één wethouder, bestuurder MEE, regionale ombudsman/vrouw en de monitor van het klachtenmeldpunt sociaal domein. De vragenlijst bestaat uit zes vragen. De vragenlijst is gebaseerd op de uitgeschreven quick scan door de Hogeschool Utrecht. Deze quick scan is onderdeel geweest van een onderzoek naar inspraakmogelijkheden van informele zorgers, waaronder mantelzorgers, naasten en vrijwilligers door de Hogeschool Utrecht. (Zie Notitie Beleidsmakers ontmoeten mantelzorgers, E. Witteveen en S. Karbouniaris, augustus 2015) In paragraaf 2.1 staan de vragen en antwoorden in een tabel beschreven. In paragraaf 2.2. staat een conclusie.
2.1.
Vragen
Vraag 1 Welke van onderstaande gegevens zijn volgens u van toepassing op de mantelzorgers?
Kenmerk
Sterk aanwezig
In zekere Niet mate aanwezig aanwezig
1
De relatie (met partner of familie) is door de zorgtaken veranderd
2
9
2
Er is spanning en stress in de thuissituatie
5
6
3
Er zijn relatieproblemen
1
6
4
4
De mantelzorger is in een isolement gekomen
1
8
2
5
Er is minder vrije tijd voor de mantelzorger
10
1
6
Het PGB is een uitkomst om de eigen regie te behouden
7
De mantelzorger heeft moeite met een balans te vinden in zorgtaken en werk
7
4
8
De mantelzorger is overbelast
4
5
2
9
Respijtzorgorganisaties helpen de mantelzorger om het vol te houden
6
3
2
4
9
2
Vraag 2 Bent u tot nieuwe inzichten gekomen en zo ja, op welke terreinen? (meerdere antwoorden mogelijk) Inzicht Zicht op de gevolgen van de beperking
2
Zicht op de gevolgen voor de mantelzorger
9
De noodzaak van mantelzorgondersteuning
5
Inzet informele zorg
2
Noodzaak van respijtzorg voorzieningen zoals dagbesteding of logeerhuizen
7
De effecten van het gemeentelijk beleid op deze mensen
5
Vraag 3 Wat heeft in het bijzonder uw interesse gewekt? (meerdere antwoorden mogelijk) Interesse De gevolgen van de beperking
1
De gevolgen voor de mantelzorger
6
Specifieke mantelzorgondersteuning
3
Inzet informele zorg
0
Respijtzorg voorzieningen zoals dagbesteding of logeerhuizen
4
De effecten van het gemeentelijk beleid op deze mensen
7
Effecten van gemeentelijke dienstverlening
7
Andere interesses: -
Meer doen om de bureaucratie / administratieve last te verlichten.
1
-
Overgang 18- naar 18 bij met name psychiatrische ziektebeelden
1
5
Vraag 4 Op welke terreinen zijn binnen de eigen gemeente aanpassingen nodig? (meerdere antwoorden mogelijk) Terreinen Voorzieningen vanwege de gevolgen van de beperking
0
Voorzieningen voor de mantelzorger
2
In het werven van vrijwilligers specifiek voor deze groepen mensen
2
Respijtzorg voorzieningen zoals dagbesteding of logeerhuizen
5
Aanpassen gemeentelijke dienstverlening
9
Andere terreinen: -
Gesprek met mantelzorgers en degene die zorg ontvangen
1
-
Verminderen van administratieve last; logischer, efficiënter, effectiever. Bereikbaarheid van loket/MEE consulenten; snel kunnen bellen, advies kunnen vragen, binnen kunnen lopen.
1
Vraag 5 Op welke terreinen gaat u concreet actie ondernemen? (meerdere antwoorden mogelijk) Terreinen Voorzieningen vanwege de gevolgen van de beperking
0
Voorzieningen voor de mantelzorger
1
In het werven van vrijwilligers specifiek voor deze groepen mensen
1
Respijtzorg voorzieningen zoals dagbesteding of logeerhuizen
1
Aanpassen gemeentelijke dienstverlening
4
Andere terreinen:
6
-
Overgang 18- naar 18 bij met name psychiatrische ziektebeelden
1
-
Aanpassen interne dienstverlening
1
-
Extra doorvragen bij mantelzorg en bij (anonieme) klachten deze doorgeven naar de juiste plek en bij vragen aanpassing van de monitor ook mantelzorgers betrekken
1
Vraag 6 Hebben de gesprekken ertoe geleid dat u beter inzicht heeft in de behoeften van mantelzorgers? Beter inzicht
Ja
Nee
Ik weet het niet
7
3
1
Opmerkingen: Ja, want ik weet nu … • • •
• •
Begrip mantelzorg leeft niet. Onderscheid wat is mantelzorg en wat is gebruikelijke zorg is dun. De slinger mag weer wat meer terug naar gebruikelijke zorg met behoud van de aandacht voor mantelzorg, want het is zwaar met alle andere eisen die onze maatschappij tegenwoordig stelt. Hoe wij als organisatie aspecten kunnen aanpassen en organiseren voor de mantelzorgers. Ja, goed initiatief. Ik vond het wel jammer dat mijn groep zo'n enorme behoefte had zichzelf voor te stellen. Het had meer op de mantelzorger gericht mogen zijn van mij.
Opmerkingen: Nee, want … •
Ik ben zelf ook mantelzorger, dus was al vrij goed op de hoogte van de behoeften van mantelzorgers.
7
2.2.
Conclusie
Volgens de ambtenaren en wethouders is de mantelzorger in sterke mate iemand met minder vrije tijd (10 x ) en heeft hij of zij moeite met het vinden van een balans in zorgtaken en werk (7 x). In de ogen van de respondenten is in zekere mate de relatie van de mantelzorger (met partner of familie) door de zorgtaken veranderd (9 x) en ervaren zij ook dat de mantelzorger in een geïsoleerde positie terecht is gekomen (8x). De ondervraagden geven aan dat het PGB in veel gevallen uitkomst kan bieden om de eigen regie te behouden. Op de vraag of de ambtenaren en wethouders tot nieuwe inzichten zijn gekomen blijkt dat de meeste respondenten kijk hebben gekregen op de gevolgen voor de mantelzorger (9 x) en de noodzaak van respijtzorg voorzieningen zoals dagbesteding of logeerhuizen (7 x). Bijna de helft van de ondervraagden zegt dat hij zicht heeft gekregen op de effecten van het gemeentelijk beleid op de mantelzorgers en de noodzaak van mantelzorgondersteuning. Het valt op dat de reacties op de vraag wat in de gesprekken in het bijzonder de interesse heeft gewekt aansluiten bij de nieuwe inzichten vraag. De aandacht van de ambtenaren en wethouders gaat sterk uit naar de gevolgen voor de mantelzorger (6 x), de effecten van het gemeentelijk beleid en de gemeentelijke dienstverlening (beiden 7x). Mooi is dat twee respondenten twee ‘eigen’ onderwerpen noemen waar hun aandacht naar toe gaat: meer doen om de bureaucratie/ administratieve last te verlichten en de overgang 18- naar 18 bij met name psychiatrische ziektebeelden. Aan de ambtenaren en wethouders is gevraagd op welke terreinen binnen de eigen gemeente aanpassingen nodig zijn en op welke terreinen zij concreet actie gaan ondernemen naar aanleiding van de proeverij. Bij deze vragen valt op dat de meeste respondenten menen dat er aanpassingen binnen de gemeentelijke dienstverlening nodig zijn (9 x), echter er zijn maar vier ondervraagden die op dit terrein concreet actie gaan ondernemen. Opvallend is ook dat drie respondenten uit zichzelf concrete verbeteracties noemen. Uit deze evaluatie blijkt dat het organiseren van ontmoetingen tussen beleidsmakers en, in dit geval, mantelzorgers waardevol is. Ambtenaren en wethouders geven aan dat de gesprekken ertoe geleid hebben dat ze beter inzicht hebben gekregen in de behoeften van mantelzorgers. Met deze opgedane kennis geven ze aan dat ze op een aantal concrete terreinen actie gaan ondernemen om beleidskeuzes van de gemeentelijke dienstverlening beter aan te laten sluiten bij wensen en mogelijkheden van mantelzorgers. Dat geeft hoop en laat zien dat ontmoetingen door middel van een proeverij leidt tot beleidsbeïnvloeding door de ambtenaren in het belang van de collectieve groep mantelzorgers.
8
