Als ik speel, geef ik me helemaal. magazine. Coraline Groen: N 2. een uitgave van staalbankiers. staalmagazine. September 2012 jaargang 9

september 2012

staalmagazine 1

N°2 September 2012 | jaargang 9

magazine

Coraline Groen:

‘Als ik speel, geef ik me helemaal’

een uitgave van staalbankiers

2

COLOFON

Staal Magazine verschijnt drie maal per jaar en wordt verspreid onder cliënten en relaties van Staalbankiers. Jaargang 9, nr. 2.

01 & 36

De droom van Coraline Groen:

Hoofdredacteur Angela Looyé Eindredacteur Maureen Land, Maters & Hermsen Redactieraad Linda van Hesse Nicole van de Hoeve Maureen Land Angela Looyé Henrietta Smeekes Hans Smits Kosterus Wildschut Vormgeving Achmea Creatieve Diensten BEELDREDACTIE Mascha Baarda en Stephan van den Burg, Maters & Hermsen Lithografie en drukwerk Schuttersmagazijn BV Indien u vragen heeft of informatie wilt over in Staal Magazine behandelde onderwerpen, dan kunt u contact opnemen met uw contactpersoon of Angela Looyé via telefoon­nr (070) 310 19 53 of [email protected].

Als u geen prijs stelt op het ontvangen van ons magazine dan kunt u dit aan uw contactpersoon doorgeven of schriftelijk aangeven bij: Staalbankiers, Postbus 327, 2501 CH Den Haag.

Inhoud

op de omslag

Coraline Groen (16) zit op de School voor Jong Talent van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Haar droom? Een beroemd violiste worden. Afgelopen maart won ze - samen met twee anderen - het Brittenconcours in Zwolle. Uit handen van Staalbankiers, sponsor van het concours, ontving ze haar prijs: een publieke masterclass van violiste Liza Ferschtman. Coraline: “De masterclass was zo gaaf. Echt heel bijzonder. Lisa gaf veel technische aan­ wijzingen, maar ook een nieuwe interpretatie van het stuk waar­ mee ik won, van Tsjaikovsky, Meditation uit Souvenir d’un lieu cher, opus 4, heet in het Russisch ‘gedachte­spinsels’. Gedachten komen en gaan, als vanzelf, net als de noten. Als je daaraan denkt, ga je het stuk anders spelen. Mijn viool heb ik gekregen van het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds. Het is een viool met een gebruiksaanwijzing, je moet ‘m echt open spelen. Hij klinkt heel mooi en omdat ik hem pas heb, valt er nog zoveel aan te ontdekken."

Disclaimer Deze publicatie is uitsluitend bedoeld ter informatie en is geen aanbod noch een uit­nodiging om een financieel instrument te kopen of te verkopen of om deel te nemen in een bepaalde beleggingstrategie. Elk voorbeeld gegeven in deze publicatie, geldt enkel ter nadere uitleg van het betreffende product. Aan deze voorbeelden kunnen geen rechten worden ontleend. Potentiële beleggers moeten zich bewust zijn van de risico’s verbonden aan financiële instrumenten en moeten alleen overgaan tot een investeringsbeslissing met betrekking tot deze producten na voldoende beraad, in overleg met hun eigen adviseurs, waarbij in overweging moet worden genomen of deze producten passen binnen hun eigen risicoprofiel. Hoewel de in deze publicatie gestelde feiten en verstrekte opinies als juist worden verondersteld en zijn gebaseerd op betrouwbare bronnen, aanvaardt Staalbankiers geen enkele aansprakelijkheid voor enige schade in welke vorm dan ook, voortvloeiend uit het gebruik van deze publicatie of de inhoud daarvan. Staalbankiers wijst op de mogelijkheid dat bepaalde informatie in deze publicatie na verloop van tijd verouderd is. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Staalbankiers N.V., statutair ge­vestigd te Den Haag aan de Lange Hout­straat 8, 2511 CW, is ingeschreven bij de KvK Haaglanden onder nummer 27030700. Staalbankiers is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële markten (www.afm.nl) te Amsterdam. Voor meer informatie over het toezicht op Staalbankiers N.V. kunt u bellen naar de toezichtlijn van de AFM 0900-540 05 40. Reproductie, geheel of gedeeltelijk, is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van Staalbankiers. Deze publicatie is vervaardigd op 22 augustus 2012.

04 05 12 33 34 36

Staalbankiers Column Pierre Huurman Nieuws Advertentie Staalbankiers Vraagbaak Multi Asset Fonds Stichting Geldersch Landschap & Staalbankiers

06 22

Economie Europa: De droom van Van Rompuy Amerikaanse presidentsverkiezingen 2012

14 16 28

Financiën De innovatiebox Duurzaam ondernemen Portret van Kees Vos, SEG International

10 13 20 26

Lifestyle Cliënten jagen hun dromen na Golfavonturen van Robert-Jan Derksen Gespot voor u! Cliënten jagen hun dromen na

30

Goede doelen Het Oranje Fonds (& Goede Doelen Rally)

18

Groen2

Maurits Groen kun je gerust een goeroe noemen op het gebied van duurzaamheid. Idealisme maakt inmiddels plaats voor de praktijk van alledag: groen ondernemen. Drie ondernemers en Maurits Groen aan het woord.

36

Mooi Gelderland

Het Geldersch Landschap behoudt en beheert landgoederen, natuurterreinen, land­huizen en kastelen. Een gesprek tussen Staalbankiers en de erfgoedstichting over het financieel beheer en hun samenwerking.

september 2012

staalmagazine 3

editorial

Forward! door Angela Looyé

Beste lezer,

D

e wereld om ons heen is flink in beweging. Zo dendert de eurocrisis voort en worden tal van eurotoppen georganiseerd om deze te bedwingen. Tot nu toe zonder al te veel succes. Of de gemaakte afspraken tijdens de top van eind juni nu wel een doorbraak tot gevolg hebben, moet nog blijken, zo leest u op pagina 6. In de Verenigde Staten is de verkiezings­strijd tussen Obama en Romney in volle gang. Een heel andere strijd dan wij in Nederland kennen. Natuurlijk zijn er politieke programma’s, debatten, televisieinterviews, campagnetournees en vurige toespraken. Maar er zijn ook ‘fundraising bonanzas’, forse roddel en achterklap en pittige verkiezings­spotjes waarin de zwaktes van de tegenpartij worden benadrukt. Al met al erg interessant om te volgen. Sinds kort kan dat via de e-mail nieuwsbrief van Staalbankiers. Hierin doet Michiel Vos, correspondent in de Verenigde Staten, verslag van de verkiezings­ strijd. U kunt zich voor deze nieuwsbrief aanmelden door dit door te geven aan uw bankier of een mailtje te sturen naar [email protected].

In de e-mail nieuwsbrief leest u niet alleen over de Amerikaanse verkiezingsrace, maar ook over ontwikkelingen op de financiële markten en mondiale economie. En natuurlijk over Staalbankiers zelf. Want ook Staalbankiers staat niet stil. Stilstand is achteruitgang en we willen juist vóóruit. Nog beter, efficiënter en effectiever, met nog meer focus op bestaande en nieuwe relaties. Zonder een politieke voorkeur uit te spreken, kunnen we ons wat dat betreft prima vinden in de campagneslogan van Obama. Forward! Veel leesplezier!

Angela Looyé is Hoofdredacteur van Staal Magazine P.S. Ideeën, vragen en/of opmerkingen over het magazine? Stuur ze naar [email protected].

nieuws

4

Over op IBAN Vanaf 1 februari 2014 moet voor iedere betaling naar een land binnen het SEPA-gebied* het IBAN (International Bank Account Number) gebruikt worden. Dit maakt betalen binnen het SEPA-gebied makkelijker.

Column

Verandering door Pierre Huurman

D

e afgelopen jaren hebben we een flink aantal beleg­ gende cliënten mogen ver­ welkomen. Ook zijn cliënten steeds vaker bereid om het beschik­bare beleggingsvermogen breder in te zetten. Dat is goed nieuws. En het dwingt ons om te blijven nadenken over manieren waarop we de cliënt zo goed en efficiënt moge­lijk kun­ nen ondersteunen en adviseren. Eén van de manieren is om onze beleggingsmethodiek, Multi Asset Optimalisatie, beschikbaar te stellen voor bijna al onze cliënten. Multi Asset Optimalisatie is de kern van onze beleggingsstrategie en de belangstelling bij bestaande en nieuwe cliënten is groot. Daar­om zijn wij bezig met het oprichten van een speciaal beleggingsfonds, het Multi Asset Optimalisatie beleg­ gings­­fonds, waardoor ook kleinere vermogens kunnen worden belegd volgens deze succesvolle strategie. Wij willen namelijk geen risico’s nemen met uw vermogen. Dat past niet bij ons. Een andere manier is

om ook naar onze eigen organisatie te kijken. Wat kan effi­ciënter? Waar is nog een verbeter­slag te maken? Onze groeimotoren zijn de mensen in de commercie. Die geven we nog meer tijd om met cliënten – u dus bezig te zijn. Administratieve zaken beleggen we voortaan centraal. Daar gaat u iets van merken. Bij­ voorbeeld dat u telefonische beta­ lingen alleen nog maar via onze Kantorendesk kunt doorgeven. Het is ook moge­lijk dat u een nieuwe contact­persoon krijgt, omdat we bezig zijn om de kantoren anders in te delen. Uiteindelijk doen we dit om nóg beter in staat te zijn om onze cliënt centraal te stellen, want dat is waar wij als Staalbankiers voor staan. Als nieuwe CEO voel ik de verant­ woorde­lijkheid en ik werk er samen met Gert-Jan Bruijnooge, onze CFO, hard aan om deze verande­ ringen zo soepel mogelijk plaats te laten vinden. Mocht u toch vragen hebben, schroom dan niet om con­ tact op te nemen met uw bankier.

Pierre Huurman is de Directievoorzitter van Staalbankiers

Het IBAN is niet nieuw, voor een buitenlandse overboeking wordt dit nummer al gebruikt. Vanaf 1 februari 2014 moet het IBAN gebruikt worden voor alle betalingen naar een land binnen het SEPA-gebied, ook voor betalingen naar een begunstigde binnen Nederland. Het Nederlandse IBAN bestaat uit achttien posities en is samengesteld uit uw huidige rekeningnummer aangevuld met de landcode NL, twee posities voor een controlegetal en vier posities die de bank aanduiden. De volgorde van het

september 2012

E-mail nieuwsbrief

IBAN is in elk land gelijk, alleen kan het aantal posities per land verschillen. Uw IBAN vindt u op uw rekeningafschrift van Staalbankiers.

Wij houden u graag op de hoogte van veranderingen. Dat doen we met Staal Magazine, op onze website en sinds kort ook per e-mail met een nieuwsbrief.

Het IBAN en BIC van Nederlandse rekening­ nummers kunt u kosteloos opvragen via www. ibanbicservice.nl. U vult hier het rekening­ nummer in en het bijbehorende IBAN en BIC verschijnen vervolgens in beeld. Voor het over­ boeken buiten Nederland dient u het IBAN op te vragen aan degene aan wie u geld overmaakt. Bij bedrijven staat dit nummer steeds vaker op de factuur vermeld. Vanaf medio 2013 zal er naast de huidige accept­ giro een geheel nieuwe acceptgiro worden geïn­ tro­duceerd, de Euro-Acceptgiro. Deze wordt voorzien van het IBAN van de incassant en het IBAN van de betaler. De huidige acceptgiro zal tot uiterlijk 1 februari 2014 gebruikt worden, hierna uitsluitend de Euro-Acceptgiro. In het vierde kwartaal van 2012 kunt u via web­ bankieren ook SEPA- overboekingen opgeven. Is dit een bedrag van maxi­maal 50.000 euro, dan zijn de kosten gedeeld (shared). Gaat het om een betaling naar een bankrekening binnen de EER, dan worden voor deze overboeking, net zoals voor de huidige binnenlandse overboeking, geen kosten in rekening gebracht. *SEPA staat voor Single Euro Payments Area, dat wil zeggen een uniforme Europese betaalmarkt. SEPA omvat de 27 lidstaten van de Europese Unie plus Liechtenstein, Noorwegen en IJsland (deze landen vormen samen de Europese Economische Ruimte), plus Zwitserland en Monaco.

staalmagazine 5

Goede Doelen Rally 2012

In deze nieuwsbrief, die ongeveer zes keer per jaar zal verschijnen, vindt u voor u interessante informatie en achtergronden bij de actualiteiten. Zo schrijft Michiel Vos, Verenigde Staten-corres­ pondent voor diverse Nederlandse media, in de komende nieuwsbrieven vanuit Washing­ton D.C. over de Amerikaanse presidents­­verkiezingen. In dit nummer van Staal Magazine (op pagina 25) vindt u trouwens ook al een bijdrage van Michiel Vos.

Staalbankiers organiseert dit jaar alweer voor de zevende keer de Goede Doelen Rally voor haar relaties. De opbrengsten van de Rally gaan dit jaar naar het Oranje Fonds (meer over het Oranje Fonds op pagina 30 van dit magazine). Op 21 september rijden zo’n 50 equipes mee in de meest uiteenlopende auto's. Van klassiek tot modern en van langzaam tot bij­­zonder. Er wordt een route gereden dwars door Midden Nederland eindigend in Restaurant De Gieser Wildeman in Noordeloos. Meer informatie vindt u op www.goededoelenrally.nl.

Wilt u op de mailinglist van de nieuwsbrief van Staalbankiers? Geef dit dan door aan uw bankier of stuur een mailtje met uw gegevens naar [email protected].

Betalingsopdrachten via de Kantorendesk Cliënten van Staalbankiers kunnen hun tele­ fonische (spoed)betalingsopdrachten voortaan doorgeven aan de Kantoren­desk. De mede­werkers van deze gespecialiseerde afdeling staan maandag tot en met vrijdag van 8.30 uur tot 17.00 uur voor u klaar om de betalings­opdrachten uit te voeren. Spoed­ betalingen kunt u tot 15.30 uur aanleveren,

dan worden ze dezelfde dag nog verwerkt. U kunt bij de Kantorendesk ook terecht als u vragen heeft over webbankieren. Het team is bereikbaar via telefoonnummer 0800 782 25 22. U kunt ook een e-mail sturen naar [email protected]. Webbankieren: snel en kosteloos Graag wijzen wij u op de mogelijkheid van

webbankieren. Dit is de snelste manier om uw bankzaken kosteloos te regelen en betalings­ opdrachten uit te voeren. Wilt u gebruik maken van webbankieren? Neem dan contact op met uw bankier of stuur een e-mail met uw naam en rekeningnummer naar [email protected]. U krijgt de benodigdheden dan toegestuurd.

6

ECONOMIE: EUROPA EN DE EURO

september 2012

H

et begint een vertrouwd beeld te worden. Na een nachtelijk debat op het scherpst van de snede verlaten de EU-leiders tegen het ochtendgloren de granieten bunker van EU-president Van Rompuy. Nog net op tijd om voor het openen van de financiële markten de zoveelste ‘doorbraak’ in de eurocrisis te ontvouwen. De financiële markten halen opgelucht adem, de koersen beginnen te stijgen. Maar de inkt van de getekende docu­ menten is nog niet droog of de euforie ebt alweer weg, waarna de twijfel begint te knagen. Wat zijn de gemaakte af­spraken eigenlijk waard? En ja hoor, daar gaan de rentes op de Spaanse en Italiaans staatsleningen weer door het plafond… Kleine of grote doorbraak? Zo was het patroon bij de vorige eurotoppen, zo ging het ook weer deze zomer: nog geen twee weken na de ‘cruciale top’ van 29 juni passeerde de rente op Spaanse staatsobligaties alweer de symbolische (en op termijn onhoudbare) grens van 7 procent. Is Europa dan weer helemaal terug bij af? Dat zeker niet. Want wie de afspraken die zijn gemaakt op de top en in de nasleep daarvan tegen het licht houdt, moet conclu­ deren dat er wel degelijk een doorbraak is bereikt. Of het om een kleine of een grote doorbraak gaat, dat moet in de komen­de maanden blijken.

De droom van Van Rompuy Bijna twintig eurotoppen in drie jaar tijd werden gewijd aan de eurocrisis. Telkens de belofte van een ‘grote doorbraak’ gevolgd door twijfel en teleurstelling. Doorbreekt de top van afgelopen zomer dit patroon? Niet helemaal. Maar toch lijkt het dit keer anders. Tekst Hans Smits & Rody van der Pols Fotografie Hollandse Hoogte / Rex Features

Wat is er nu precies besloten op de laatste eurotop? De permanente opvolger van het tijdelijke noodfonds EFSF, namelijk de ESM (European Stability Mechanism), mag straks rechtstreeks financiële steun verlenen aan nood­ lijdende, Europese banken. Máár, die steun komt er niet voordat een streng bankentoezicht is geregeld, uitgevoerd door de Europese Centrale Bank (ECB). En: het noodfonds - en dus indirect de Europese regeringen - hebben niet langer de status van ‘preferente schuldeiser’ in het geval van een faillissement. Dit ter geruststelling van private beleggers die bang waren dat zij als eerste geld zouden verliezen, wat voor een averechts effect op de markten zorgde. Er wordt 120 miljard euro (1% van het bbp van de hele Europese Unie) uitgetrokken voor economische stimu­leringsmaatregelen; het zogenaamde ‘groeipact’. Deels is dit geld afkomstig uit Europese structuurfondsen, deels wordt het uitgezet via de Europese Investeringsbank (EIB) die een extra kapitaalinjectie van 10 miljard euro krijgt. Groeipact Wat is het belang van deze afspraken? Allereerst het ‘groeipact’: dit mogen we toch vooral beschouwen als een tegemoetkoming aan de Franse premier Hollande. Tijdens

staalmagazine 7

zijn verkiezingscampagne had hij de Fransen voorgehouden in te zetten op een impuls voor de economie en niet louter bezuinigingen. Goed voor de moraal, maar nu niet bepaald het medicijn voor de Europese ziekte. Anders is het met de afspraken die zijn gemaakt over de directe steun aan banken gekoppeld aan streng toezicht. Die zijn cruciaal. Waarom? Ze bieden een oplossing voor de vicieuze cirkel waarin vooral Spanje - maar tot op zekere hoogte ook Italië - gevangen zit, namelijk: banken die op de rand van het faillissement staan als gevolg van de waardeloze onderpanden (het gevolg van het uiteenspatten van de vast­ goed­bubbel). Om te overleven moeten zij geld lenen uit het noodfonds.

De inefficiënte Spaanse banken betalen hiervoor wel een prijs: hun staat een forse reorganisatie te wachten Maar vanwege de Europese regels loopt deze lening via de overheid. Hierdoor verslechtert de overheidsbalans. De staatsschuld neemt toe, waardoor de regering nog harder moet bezuinigen om aan de Europese begrotingseisen te voldoen. Die bezuinigingen betekenen een verdere verslechtering van de economie (en het vertrouwen daarin). De overheid raakt nog meer in de problemen en kan op zijn beurt alleen aan­kloppen bij de eigen wrakke banken. En zo zakken beide, in een dodelijke omstrengeling, steeds dieper weg in het financiële moeras. Om dit fatale automatisme te doorbreken, worden de noodlijdende banken straks rechtstreeks aan het financiële infuus van het noodfonds ESM gelegd. Dus zonder dat de overheden als ‘tussenstation’ dienst doen. Daaraan is wel de eis gekoppeld dat deze banken onder toezicht komen van de ECB. Omdat het regelen van dit bankentoezicht minimaal tot het einde van dit jaar duurt (en misschien ook wel langer) en de Spaanse banken niet langer op kapitaal konden wachten, hebben de Europese ministers van Financiën op 10 juli aanvullende afspraken gemaakt: De Spaanse banken krijgen meteen 30 miljard euro aan steun bij wijze van ‘stootkussen’. De rest van de financiële hulp, tot maximaal 100 miljard euro, komt in een periode van achttien maanden beschikbaar, zodra het bankentoezicht door de ECB is geregeld. De inefficiënte Spaanse banken betalen hiervoor wel een prijs: hun staat een forse reorganisatie te wachten. Zo moeten

8

september 2012

nieuwe bankdirecties worden aangesteld die onafhankelijk zijn van de lokale politiek, zodat dubieuze investeringen onder partijpolitieke druk tot het verleden behoren. Ook wordt het belonings- en bonussenbeleid aan banden gelegd. Daarnaast krijgt Spanje een jaar extra de tijd om de zware bezuinigingen en hervormingsmaatregelen door te voeren die het financieringstekort onder de 3% moeten brengen. Noord versus zuid De Europese ministers zaten nog niet op het vliegtuig terug naar huis of de commentatoren speculeerden al druk over de ‘winnaar’ van deze topontmoetingen: het ‘Noorden’ onder leiding van Angela Merkel of het ‘Zuiden’ onder aanvoering van de Italiaanse premier Mario Monti en zijn Spaanse collega Mariano Rajoy. Welk ‘kamp’ had de grootste buit binnengehaald? Daarover waren de meningen verdeeld. Had het Zuiden gewonnen vanwege de toegezegde hulp? Of had Merkel de belangrijkste prijs binnengesleept met de afspraak

Het schrappen van de preferente status van het noodfonds is gunstig voor de obligaties van zwakke eurolanden als Spanje en Italië over Europees bankentoezicht? Voor beide valt iets te zeggen. Een betere analyse lijkt dan ook dat zowel Noord áls Zuid een beetje hebben gewonnen (en verloren). De belangrijkste winst voor Duitsland en zijn noordelijke ‘bondgenoten’: er komt één enkele toezichthouder voor Europese banken en financiële instellingen, mogelijk nog voor het einde van dit jaar. Feitelijk is dit de opmaat naar een volledig federale bankenunie, de eerste bouwsteen van de toekomstvisie op de eurozone van Herman van Rompuy. Niet geheel toevallig ontvouwde de EU-president dit plan voor een echte economische en monetaire unie aan de vooravond van de eurotop. De ECB bewaakt straks alle euro’s via indringend en dwingend toezicht op systeembanken, de slagaders van de economie. Daarmee wordt de Europese greep op de zuidelijke economieën versterkt, geheel volgens de wens van Merkel cum suis: wel hulp, maar alleen onder zeer strikte voorwaarden. Vooruitlopend hierop wordt de Spaanse bankensector gesaneerd. De trojka (de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het IMF) bezoekt het land elke drie maanden om te controleren of er serieus werk wordt gemaakt

van het inkrimpen van het grote aantal bankkantoren en een versobering van de beloningsstructuur. Dit in ruil voor de eerste ‘tranche’ van 30 miljard euro aan bankensteun. In de carrousel van financiële topposities blijven de noordelijke landen de lakens uitdelen. Zo neemt de Duitse minister Schäuble het stokje over van de Luxemburgse premier Juncker als voorzitter van de Eurogroep, het machtige gezelschap van de ministers van Financiën in de eurozone. Ook blijft de Duitser Regling hoofd van het Europese nood­ fonds, zeer tegen de zin van Madrid. Daarnaast wordt de Luxemburger Yves Mersch benoemd tot lid van de zeskoppige directie van de ECB, ten koste van de Spaanse kandidaat. Gelijke monniken De belangrijkste winst voor Spanje, Italië en de andere zwakke eurolanden: hun noodlijdende banken krijgen een kapitaalinjectie zonder dat dit ten koste gaat van een verdere verslechtering van de overheidsfinanciën. Voor zowel Monti en Rajoy een belang­rijke ‘trofee’ om mee naar huis te nemen na alle impopulaire bezuinigingsmaatregelen die ze hebben moeten doorvoeren. Ook voor Ierland is dit goed nieuws. De Ierse regering stond tot nu toe zelf borg voor de leningen aan zijn zwakke banken, maar zal – in het kader van ‘gelijke monniken, gelijke kappen’ – ongetwijfeld aansturen op een nieuwe deal. Daardoor kan het zijn overheidsfinanciën sneller op orde brengen. Spanje en Italië houden de strenge trojka van EU, ECB en IMF voorlopig buiten de deur. Wel hebben ze een memorandum moeten tekenen waarin ze beloven te voldoen aan de begrotingsregels. Het schrappen van de preferente status van het noodfonds is gunstig voor de obligaties van zwakke eurolanden als Spanje en Italië. Aangezien de Europese regeringen niet langer een voorkeursbehandeling krijgen in het geval van een faillisse­ ment, lopen private beleggers minder risico. Alle ministers van Financiën hebben op de vergadering van 10 juli expliciet hun steun gegeven aan het ‘flexibel en efficiënt inzetten’ van het noodfonds, inclusief het opkopen van obligaties van zwakke eurolanden. Een belangrijke toezegging aangezien ECB-president Mario Draghi begin juli liet weten dat het opkoopprogramma van de centrale bank in ‘diepe slaap’ is en voorlopig ook blijft. Uit die richting hoeven Spanje en Italië dus geen hulp te verwachten. Beren op de weg Wie tussen de regels doorleest, kan de boodschap van de laatste eurotop samenvatten als: nu hulp voor de zwakke eurolanden, op de lange termijn federalisering van het economisch bestuur in Europa. In the long run is dat goed

nieuws voor de stabiliteit van de euro. Maar voor het zover is, zal nog menig crisis bezworen moeten worden, vooral in de politieke arena. Want er kan nog van alles misgaan: De verklaring van de regeringsleiders is nog geen anderhalf A4'tje lang, terwijl het zeer complexe financieeleconomische materie betreft. Dit laat ruimte voor allerlei interpretatie­ verschillen waarover politici op een later moment kunnen gaan bakke­leien. Zeker als er anti-Europa sentimenten opspelen bij hun achter­ ban. Voor het van kracht worden van het ESM is goed­keuring nodig van de landen die 90 procent van het fonds fourneren. Lukt dat? De eurolanden zijn wel bereid de noodfondsen in te zetten om staatsobligaties op te kopen en zo de rente te drukken, maar alleen onder strikte voor­waarden, en de besluitvorming dient unaniem te zijn. Eén stem tegen en het gaat niet door. Het ESM mag banken pas te hulp schieten zodra het Euro­pese bankentoezicht is geregeld. Een complexe operatie. Lukt het de toch al overbelaste ECB wel om dit voor het einde van het jaar – zoals is toegezegd – te regelen? Zit er genoeg geld in het ESM om én zwakke overheden én gammele Europese banken te stutten? Laten de markten zich voldoende over­tuigen door de genomen maatregelen? Of rijzen de rentes op de Spaanse en Italiaanse staatsobligaties opnieuw de pan uit? En wat dan? Van Rompuy versus de eurosceptici Hebben doemdenkers die de totale versplintering van de euro­zone voorspellen dan toch ongelijk gekregen? Het is nog veel te vroeg om die vraag met een stellig ‘ja’ te beant­

woorden. Maar de kans dat het europroject definitief op de klippen loopt, lijkt in het licht van de recente afspraken een stuk kleiner geworden. De Europese knoop wordt steeds strakker aangetrokken en is zodoende steeds moeilijker te ontwarren. Bovendien blijken de Europese leiders op cruciale momenten toch flexibel genoeg om compromissen te sluiten. Het blijft een kwestie van drie stappen vooruit, twee achter­ uit, maar voorwaarts is nog steeds de richting. Zou het gedroomde federale Europa van Van Rompuy dan toch echt steeds dichterbij komen? Het Europese bankentoezicht dat nu werkelijkheid lijkt te worden, is een eerste stap. Worden de geesten langzaam rijp gemaakt voor een politieke en economische unie? Of krijgen de politici alsnog koudwater­ vrees en keren ze terug op hun schreden? Van Rompuy kan voorlopig zijn droom nog blijven dromen.

staalmagazine 9

10

september 2012

staalmagazine 11

“A

ls ik met de bouw van een boomhut bezig ben, dan heb ik geen besef van tijd. Ik ga zo op in mijn creatie dat de uren en dagen voorbij vliegen. Het vertalen van een kinder­ wens in een bouw­constructie maakt dat ik soms midden in de nacht wakker word met een nieuw idee. Het bouwen geeft me rust; het is fysiek en ik werk vaak in een prachtige omgeving. Ik houd van het creëren en de vrijheid van het zelfstandig ondernemerschap, maar ook van de controle en de focus. Boven alles is het fijn dat ik mensen blij kan maken met mijn boomhutten. Het is enorm bevredigend dat mijn opdrachtgevers me het vertrouwen geven om iets te bouwen voor hun kinderen.

Dromen najagen Mensen die met hun passie bezig zijn en hun dromen verwezenlijken. Dat spreekt ons als Staalbankiers aan. Niet voor niets is onze pay-off ‘Want je leeft maar één keer’. Tekst Hilde Duyx Fotografie Ton Zonneveld

Ik ben er eindeloos mee bezig Ruim vijf jaar is Antoinette Blok (44) boomhuttenbouwer, na een commerciële carrière in het bedrijfsleven. Inmiddels wil ze niet anders meer. “Ik heb nooit spijt gehad van mijn keuze.”

Ik droomde als klein meisje niet van een leven als boomhuttenbouwer, hoewel ik altijd van bouwen en ondernemen heb gehouden. Ik was eigenlijk best gelukkig bij mijn laatste werkgever – Cap Gemini – waar ik een commerciële IT-functie had. Toen ik bijna 40 werd, ging er echter toch iets kriebelen. Ik stelde mezelf vragen. Wat wil ik nou écht? Waar word ik gelukkig van? Ik had destijds net een boomhut gebouwd in onze tuin voor mijn twee zoontjes en ik kon er nog twee bouwen voor vrienden. Zo is het balletje gaan rollen. Ik merkte dat ik het niet meer wilde loslaten. Na een ‘tree­ house building’ workshop in Amerika heb ik besloten om er vol voor te gaan. De opdrachten kwamen binnen. En het voelde goed. Inmiddels heb ik vijftig hutten gebouwd in binnen- en buitenland. Ik heb inmiddels een goed netwerk opgebouwd - van boomverzorger tot constructie­ deskundige - waarmee ik kan overleggen als ik er even niet uitkom. Dat geeft me een prettig gevoel. De komende jaren wil ik graag zo verder gaan, want ik leer nog iedere dag. Mijn droom is om een hut te bouwen boven het water. Hoog vind ik ook altijd spannend. Ik ben erg trots op een boomhut die ik laatst gebouwd heb, vier meter boven de grond, een tussenplatform erbij, een kabelbaan eraan, een bedstede erin. Echt een familieboomhut. Geweldig. Ik kan er eindeloos mee bezig zijn. Dit werk maakt me gelukkig.” Meer informatie over Antoinette en haar werk vindt u op www.boomhutbouwen.nl

Advertentie

12

september 2012

Wij begrijpen dat voor de wind gaan niet altijd met geld te maken heeft

staalmagazine 13

de Golfavonturen van Robert-jan Derksen

Op naar de PGA-Tour V

oor een professioneel golfer is de PGA-Tour het hoogste wat je kunt bereiken. Het is de grootste Tour ter wereld, je speelt met de beste golfers en je kunt er het hoogste prijzengeld verdienen.

Dromen willen verwezenlijken is één, dromen kunnen verwezenlijken is een ander verhaal. Dat laatste begrijpen wij als geen ander. Het is dus goed te weten dat er een private banker is die met u meeleeft. Die u onafhankelijk advies geeft in de volle breedte. En met een op uw lijf geschreven financiële planning, wordt uw doel ons doel. www.staalbankiers.nl

Laatste kans Je kwalificeren voor deze Tour is echter niet makkelijk. Dit jaar is het de laatste keer dat de beste dertig van de PGA-Qualifying School (QS) zich kwalificeren voor de PGA-Tour. De kwalificatie gaat in maar liefst vier etappes: eerst is er de pre-Qualifying, dan volgen de First Stage, de Second Stage en uiteindelijk de Final Stage. Een lang traject dus, en bovendien zullen veel Europeanen deze laatste kans grijpen en gaan meedoen. Dankzij mijn positie op de Euro­ pese Tour kan ik de pre-Qualifying overslaan, vanaf oktober vindt de First Stage plaats over vier ronden. De top van deze stage gaat door

Dit najaar staat voor Robert-Jan Derksen in het teken van kwalificatie voor de felbegeerde Amerikaanse PGA-Tour. Voor golfers het hoogst haalbare. Maar kwalificeren is geen gemakkelijke opgave. naar de Second Stage, die wordt gespeeld van 14 tot en met 17 november, eveneens over 4 ronden. Wie ook daar tot de besten behoort, mag van 28 november tot en met 3 december in Californië de Final Stage spelen over maar liefst zes rondes.

Met mijn ervaring met de Qualify­ ing School op de European Tour en een goede voorbereiding maak ik een goede kans om me te kwalificeren.

En als het niet lukt? Dan gaat de PGA-Tour helaas aan mij voorbij. In 2013 moet je je namelijk kwalificeren via de Nation Wide Tour, het wedstrijdcircuit voor golfprofessionals in de Verenigde Staten. Hiervoor moet je je eerst kwalificeren, vervolgens krijgt alleen de top van deze tour aan het einde van het jaar speelrecht op de PGA-Tour. Voor mij is deze weg geen optie, ik zal er dit najaar dus vol voor gaan!

Afwisseling Voor mij is het een grote uitdaging om dit te proberen. Spelen tussen de beste golfers ter wereld is super. Bovendien is het na zoveel jaren Europese Tour ook een mooie afwisseling om met andere spelers op andere banen te kunnen spelen.

Derksen op Wentforth Club in Virginia Water, Engeland op 26 mei tijdens de derde ronde van de European Tour 2012, de BMW PGA Championship.

| Want je leeft maar één keer

fotografie © golfsupport.nl/Phil Inglis

Financiën

14

september 2012

Wat houdt de innovatiebox in? Als een bedrijf als innovatief wordt aangemerkt, kan het aanspraak maken op een lager belasting­ tarief op een deel van het resultaat. Een bedrijf dat winst maakt, moet volgens de wet 20 tot 25 procent vennootschapsbelasting betalen. Komt een bedrijf in aanmerking voor de innovatiebox, dan kan het deel van de winst dat met inno­ vatieve activiteiten wordt behaald, onder het lage tarief van 5 procent vallen.

Nieuwe formule

voor innovatieve

ondernemers

Het Lenteakkoord draait aan all e knoppen tegelijk: extra belasting voor gr ootverdieners, een btw-verhoging naar 21 procen t en beperking van de hypotheekrenteaftrek. To ch is er zelfs in economisch mindere tijden vo ordeel te behalen. De innovatiebox belo ont innovatieve ondernemers.

Wanneer is een bedrijf innovatief genoeg voor de innovatiebox? Dat kan op twee manieren. In de eerste plaats is een bedrijf innovatief als het een octrooi of patent heeft op een product of proces. In de tweede plaats kan een bedrijf als innovatief worden aangemerkt wanneer het gebruikmaakt van de WBSO, de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk. Dit houdt in dat mede­ werkers binnen het bedrijf zich bezighouden met onderzoek naar en het doorvoeren van innovaties. Voldoet een bedrijf aan een van deze twee voorwaarden, dan wordt het aangemerkt als innovatief en kan het gebruikmaken van de innovatiebox.

Wanneer komt een bedrijf in aanmerking voor de WBSO? Dat beoordeelt het Agentschap NL. In hun brochure staat wat onder speur- en ontwikke­ lings­werk wordt verstaan. Zo moet de innovatie een technische ontwikkeling zijn. Een nieuw onderwijsprogramma valt hier dus niet onder, maar nieuwe software die bijdraagt aan onder­ wijs wel. Daarnaast moet het gaan om een ontwikkeling die ook nieuw is voor het bedrijf. Als een bedrijf bijvoorbeeld bepaalde proces­ onderdelen aan elkaar knoopt, dan kan dat wel innovatief zijn, maar is dat feitelijk niet iets nieuws. Ook het ontwikkelen van een nieuwe website valt niet onder de WBSO, maar weer wél als je kunt aantonen dat deze website bijdraagt aan betere processen.

Stel: een bedrijf heeft een octrooi of patent of het maakt gebruik van de WBSO. Welk deel van de winst valt onder innovatie? Dat is lastig te meten, maar de Belastingdienst heeft een systeem om dat te berekenen. De fiscus kijkt hoe het bedrijf is opgebouwd. Welk deel van de winst werd behaald door productie, welk deel door inkoop en welk deel door sales? Op het aandeel van Research&Development in de winst van het bedrijf kan de innovatiebox worden toegepast. De Belastingdienst stelt dat voor vijf jaar vast, dat heet een vaststellings­ overeenkomst.

Hoe groot kan het voordeel zijn? Dat verschilt natuurlijk per bedrijf. Maar het voordeel kan flink oplopen. Een onderneming met een grote winst van vijf à zes miljoen euro kan dankzij de innovatiebox een belasting­ voordeel behalen van een miljoen over vijf jaar. Ook voor een middelgroot bedrijf zijn de bedragen substantieel.

Is er een limiet? De overheid wil innovatie stimuleren, dus aan dit belastingvoordeel zijn vooralsnog geen grenzen gesteld. In 2007 werd de octrooibox in het leven geroepen, een belastingvoordeel voor bedrijven met een octrooi of patent. Daar maakten echter maar weinig bedrijven gebruik van. De regeling werd in 2010 aangepast en heet sindsdien innovatiebox. Voor de innovatiebox is momenteel een budget van 625 miljoen beschikbaar.

Hoe weet een bedrijf of het voor de innovatiebox in aanmerking komt? Door een quickscan te laten doen door belas­ ting­­adviseurs die gespecialiseerd zijn in de inno­ vatie­box. Zij bekijken de mogelijkheden om als bedrijf hiervoor in aanmerking te komen. Sommige bedrijven vallen al wel onder de WBSO omdat ze onderzoek doen naar inno­

staalmagazine 15

vaties. Die bedrijven kunnen een voordeel behalen doordat ze een deel van de loonbelasting terugkrijgen. Er zijn ook bedrijven die nog geen WBSO hebben, maar al wel inno­vatief zijn. Voor hen is het belangrijk om te onderzoeken of ze voor de WBSO in aanmerking kunnen komen, zodat ze vervolgens ook korting krijgen op de vennootschaps­belasting. Omdat bedrijven vaak niet precies weten wat de mogelijkheden zijn, doen ze er in alle gevallen goed aan om advies in te winnen.

Zijn er nog andere manieren waarop innovatieve bedrijven voordeel kunnen behalen? Als een bedrijf investeert in bedrijfsmiddelen voor speur- en ontwikkelingswerk, zoals een nieuwe machine die bijdraagt aan het innovatie­ onderzoek, dan kan het aanspraak maken op de extra aftrek Research&Development (RDA). Met deze regeling kun je de investeringen in bedrijfsmiddelen voor speur- en ontwikkelings­ werk en kosten van Research&Development aftrekken van de belasting.

Welke misvattingen bestaan er over de innovatiebox? Veel ondernemers denken dat de WBSO een administratieve rompslomp is. Dat het uitzoek­ werk meer kost dan dat het oplevert. Een bedrijf moet goed afwegen of dat vooroordeel klopt, want er valt vaak veel mee te winnen. Wat betreft de innovatiebox: van tevoren valt niet te zeggen wat het voordeel kan zijn. Dat is afhanke­­lijk van de uitkomsten van de afspraken met de Belastingdienst. In die zin moet een onder­nemer bereid zijn een risico te nemen. Een quickscan en een haalbaarheidsanalyse door een gespecialiseerde adviseur kunnen daarom een aanrader zijn.

Tekst Sarah Leers Illustratie Stephan van den Burg

Met dank aan Tom Meuleman, de Jong & Laan accountants belastingadviseurs, www.jonglaan.nl

FINANCIëN: DUURZAME ONDERNEMERS

16

Arne Aiking en André Polm (Clean Light BV)

september 2012

Geert Hein Verbeek (Yard Capital)

Groen ondernemen heeft de toekomst Duurzaam ondernemen is al lang niet meer een kwestie van idealisme. Wie koerst op continuïteit, gaat zuinig om met mens en milieu. Drie duurzame entrepreneurs én een groene inspirator over een trend die niet te stuiten is. Tekst Sakia Klaassen Fotografie Jurgen Huiskes

Maurits Groen (mauritsgroen•mgmc)

A

ngelina Jolie heeft er één, evenals Brad Pitt. Voor de UNHCR-ambassadeurs is een solar LED-lamp onmisbaar in gebieden zonder elektriciteit. De Neder­landse zonnelamp WakaWaka is sinds zijn introductie in mei 2012 bezig met een heuse opmars. Vanuit Indonesië tot Zimbabwe komen aanvragen binnen voor proefexemplaren bij het Haarlemse bedrijf Off-Grid Solutions. Eigenaar Maurits Groen, die het bedrijf oprichtte met zijn compagnon Camille van Gestel, is er een beetje confuus van. “Ze worden letterlijk uit onze handen gerukt.” Vliegende start Vorige week nog werd hij gebeld door een Italiaanse multinational, razend enthousiast over de WakaWaka. Of Groen het een goed idee vond om Andrea Bocelli te vragen voor een

bene­fietconcert? “Een blinde zanger die een optreden geeft om Afrika te verlichten. Prachtig toch?” Met een goed idee én de juiste contacten kan het hard gaan, weet de nummer 4 van Trouws Duurzame Top 100. Dat hij een van de eerste exemplaren overhandigde aan Bill Clinton, gaf de WakaWaka meteen een vliegende start. Maurits Groen is al dertig jaar boegbeeld en inspirator van milieuvriendelijk Nederland. In de jaren tachtig was hij hoofdredacteur van Milieudefensie. Later richtte hij een eigen communicatiebureau op en maakte tv- en radioprogramma’s over natuur en milieu. Als aanjager en inspirator haalde hij sinds 2006 viermaal Al Gore naar Nederland. In 2011 startte hij verschillende bedrijven, waarvan Off-Grid Solutions er een is.

staalmagazine 17

Achou Zhang (Court Garden Hotel)

Veilig huiswerk maken Dat er een markt is voor een solar LED-lamp, wist Groen. Anderhalf miljard mensen moeten het stellen zonder elektrisch licht. Zij hebben slechts de beschikking over een kerosinelamp. Ongelukken met deze brandstof verminken jaarlijks zes miljoen kinderen. Zonne-energie is veilig en kost niets. Voor ongeveer zeven euro levert de WakaWaka dagelijks zestien uur goed leeslicht. De nieuwe Nederlandse chip in het zonnepaneel is twee keer zo efficiënt als bestaande modellen. Kinderen in ontwikkelings­ landen kunnen daarmee voortaan veilig hun huiswerk maken. Het lijkt alsof deze successen Groen komen aanwaaien. Maar duurzaamheid is een kwestie is van de zeer lange adem. De aanhouder wint: “In 1980 maakte ik voor het blad van Milieudefensie

18

september 2012

een special over duurzaam bouwen. De techniek was er toen al om elk huis of kantoor in z’n eigen energie te laten voorzien. Onlangs gaf ik opnieuw een lezing over dit onderwerp. Er was nog niets veranderd! De overheid streeft nu naar energieneutraal bouwen in 2020. Dat had veertig jaar eerder gekund. Verbijsterend.” Goodwill Achou en haar man Dongxu Zhang kunnen de bevindingen van Maurits Groen alleen maar beamen. Deze ondernemers startten precies een jaar geleden een duurzaam hotel in Den Haag. In ruim vier maanden sloopten ze een voormalig departements­gebouw en bouwden het met duur­ zame materialen op. Daar­mee maakte het pand een sprong van milieulabel G naar A-plus. Aan alles is dan ook gedacht: van energie­besparing en isolatie tot waterbesparing en materiaal­ gebruik. Zelfs het ontbijt dat het Court Garden Hotel serveert, is honderd procent biologisch.

‘De zonnelamp wordt letterlijk uit onze handen gerukt’

Andere hotels hebben misschien een duurzame bedrijfsvoering, het Haagse logement is het enige dat deze filosofie doorvoert tot in het gebouw en in de voeding, stelt de eigenaresse trots. De opzet van het hotel roept veel sym­ pathie op, vooral bij ngo’s en andere bedrijven die een groen label belangrijk vinden. Van de gasten vindt 85 procent het duurzaamheids­ aspect belangrijk.

‘Dit hotel roept veel sympathie op bij ngo's’

De grootste hobbels om te nemen waren de certificeringen van het hotel. “Het ontvangen van een Europees Ecolabel is bijna niet te doen als je niet universitair geschoold bent”, grapt Zhang. Een aan­jager was het Groencertificaat dat het project kreeg. “Hierdoor verkregen we speciale rentekortingen en subsidies.” Al met al zou ze iedere ondernemer aanraden om een duurzame start te maken. “De gedachte is vaak dat het veel geld kost, maar de goodwill, besparing en subsidie die het oplevert, maakt het meer dan goed.” Voor Court Garden Hotel betekent dit dat het binnen een jaar een naam wist op te bouwen en een bezetting heeft van zeventig procent. “Niet slecht, gezien de huidige economische situatie.” Malle windmolens Duurzaam ondernemen werd heel lang weggezet in de hoek van idealisme. Terwijl het in feite de meest logische manier van ondernemen is, stelt Maurits Groen. “Een bedrijf wil levensvatbaar zijn. Dan is het vanzelfsprekend dat zorgvuldig wordt omgesprongen met grondstoffen, personeel, de omgeving. Wie aan de langere termijn denkt, weet dat dit kosten bespaart. Daarom ben ik ook zo dol op familie­bedrijven. Zij kijken in de regel heel bewust wat er nodig is om te blijven functioneren, ze zijn gericht op de continuïteit. Dan is het een kleine stap naar duurzaam ondernemen.” Nuchtere cijferaars weten bijvoorbeeld dat duurzame energie een solide investering is. “De energieprijs stijgt voortdurend, met zonne­ panelen heb je een gegarandeerd rendement van tien procent.” Ga daar maar aanstaan met aandelen ING of KPN. Toch wordt de sector in

Nederland gemakkelijk in een kwaad daglicht gesteld. VVD-lijsttrekker Rutte stelde voor de zomer dat ‘die malle windmolens’ volledig op subsidie draaien. Groen: “Wat dacht je van de overheidsbijdrage die direct en indirect wordt geleverd aan fossiele brandstoffen? Die bedraagt € 5,2 miljard euro per jaar.” Bovendien leidt de opwekking van stroom uit kolen of gas tot vervuiling en dus tot kosten. “En die worden tot nu toe niet in de energieprijs meegenomen.” Mickey Mouse-transacties Geert Hein Verbeek werkte als fiscaal jurist bij een bank en kwam zo in aanraking met de energiemarkt. “In een corporate omgeving waren dat aanvankelijk Mickey Mousetransacties”, blikt hij terug. “Maar ik vond het leuk. Je moet in deze branche zelf creatief zijn en zoeken naar oplossingen.” Hij hielp agrariërs bij het financieren van een windturbine op hun erf en deed uiteenlopende grotere energie­ projecten, van zonnepanelen tot warmtekoude­ opslag. “Het smaakte naar meer. Ik wilde altijd al eigen ondernemer zijn, nu had ik een product gevonden dat bij me paste.”

Met twee andere collega’s, Raymond van den Ende en Kevin Dijers, startte hij Yard Capital. Het bedrijf investeerde in verschillende windparken, onder meer in Delfzijl en Zoeter­ meer. Daarnaast regelde Yard de financiering voor en participeerde in diverse windparken in geheel Nederland. Idealisme is in het geval van Yard Energy Finance niet de doorslaggevende drijfveer. “Je hoort het wel heel vaak in de energiehoek. Dat je er geld mee verdient, lijkt soms op de achtergrond te staan voor deze mensen. Voor ons geldt dat niet. We doen alleen een project als het financieel haalbaar is. Natuurlijk is het leuk dat we werkzaam zijn op een duurzame markt en dat wij een bijdrage leveren aan een beter milieu is een mooie bijkomstigheid.” De idealisten gaven het startschot, Yard regelt ‘het harde stuk’: de financiën. Yard ondersteunt en adviseert investeerders en doet waar mogelijk zelf mee. Projecten ontwikkelen doet Gert-Hein Verbeek niet. “Dat zijn jarenlange trajecten die te veel risico’s dragen. De regelgeving verandert namelijk om de paar jaar.” Een advies aan beginnende ondernemers heeft de fiscaal jurist

‘Alleen als het financieel haalbaar is’

niet. “Behalve misschien: if you can’t stand the heat, stay out of the kitchen. De fiscale spelregels veranderen voortdurend, daar moet je mee om kunnen gaan. Het is aan fiscaal juristen om hier ook kansen in te zien.”

staalmagazine 19

‘Over tien jaar zijn we een groot bedrijf ’

Chemielobby “In de nabije toekomst gaat de vervuiler steeds meer betalen”, voorspelt Maurits Groen. Dat Shell in juni protest aantekende tegen de dalende prijzen van emissierechten, ziet hij als een teken aan de wand. De multinational heeft geïnvesteerd in broeikasgasbesparende techno­ logie en wil nu dat de overheid vervuiling beprijst. Bedrijven die hier al jaren mee bezig zijn, staan op een voorsprong. Groen herinnert zich nog hoe hij 1985 bij Albert Heijn langs ging om te praten over milieuvriendelijke producten. “De consument wil het niet”, kreeg de milieu­ voorvechter toen te horen. Toch ging het bedrijf praten met telers en maakte langetermijn­ afspraken over meer duurzame teeltwijzen. Bijna dertig jaar later heeft AH het eigen label ‘puur en eerlijk’ en blijkt er wel degelijk een markt. Voorlopig is de chemielobby nog sterk genoeg om duurzame projecten te blokkeren, consta­ teert André Polm. Hij is financiële man bij Clean Light BV in Wageningen, een bedrijf dat aan gewasbescherming doet met ultraviolet licht. Schimmels en infecties ontstaan doordat in kassen bepaalde elementen uit UV-straling worden gefilterd, ontdekte de Zweeds-Neder­ landse uitvinder Arne Aiking. Dagelijks een korte belichting met Clean Light zorgt ervoor dat tomaten, aardbeien en rozen minder last hebben van schimmels, virussen en bacteriën zodat minder chemische middelen nodig zijn voor het kweken van deze gewassen. Zieke planten Clean Light moet het vooral hebben van mondtot-mondreclame, zegt Polm. “Distributeurs krijgen óók provisie op chemische bestrijdings­ middelen en deze chemielobby is machtig.” Verstandig vindt hij het verzet van de chemie­ branche niet. “Normaal raken schimmels na verloop van tijd immuun tegen chemische bestrijdingsmiddelen. Met als gevolg dat voor

veel geld een nieuw middel wordt ontwikkeld. Door Clean Light duurt het langer voor deze resistentie optreedt. Ze zouden het product dus eigenlijk moeten omarmen omdat hun middelen hierdoor effectiever kunnen werken.” Clean Light richt zich vooral op Nederland, Duitsland en België. Maar het grootste succes behaalde het product in Denemarken, waar de belangrijkste rozenkweker van het land het product heeft omarmd. “Hij nodigt collegarozenkwekers hun zieke planten bij hen in de kas te zetten. Een blijk van vertrouwen in ons product.” Over tien jaar verwacht Polm dat Clean Light een groot bedrijf is geworden. Zelfs een overname acht hij niet onwaarschijnlijk. “Door een grote partij in de bestrijdings­ middelen­markt, een Bayer, BASF of Koppert. De eerste gebruikers geloven zo in ons product dat we denken dat Clean Light een belangrijke plek zal verwerven op het gebied van gewas­ bescherming. Met als resultaat dat ons drink­ water en ons voedsel minder chemieresten zal bevatten.”

20

september 2012

staalmagazine 21

Droom van een boomhut

Gespot voor u!

K

inderwens wordt werkelijkheid: bouw een boomhut in uw tuin. Wie daar zelf geen tijd voor heeft, kan zich laten helpen door Antoinette Blok. Zij ontwerpt en bouwt boom­hutten door het hele land, bij voorkeur van natuurlijke en gebruikte materialen.

In deze rubriek aandacht voor bedrijven en interessante initiatieven van cliënten van Staalbankiers.

Het begon allemaal toen Blok bezig was met het ontwerpen en bouwen van een boomhut voor haar eigen jongens. Ze werd geïnspireerd om deze passie te professionaliseren, dat idee werd versterkt door het gegeven dat boomhutten een trend zijn.

Voor gentlemen & avonturiers

De ontwerpster betrekt de kinderen voor wie de hut is bij het ontwerp, waardoor ze er volop mee zullen spelen als die eenmaal staat. Het is hun eigen veilige plek, waar ze zich even terug kunnen trekken of helemaal uit kunnen leven.

T

he Society Shop kleedt mannen met gevoel voor stijl en status. Zowel mannen die de wereld aan hun voeten hebben liggen als mannen die de wereld nog gaan veroveren.

Lees het artikel over Antoinette Blok op pagina 10 in dit Staal Magazine of ga naar www.boomhutbouwen.nl

Gentleman of avonturier, The Society Shop is er sinds 1934 voor de modebewuste en stijlvolle man. De collecties zijn zo samengesteld dat die zich in verschillende fases van zijn leven kan vinden in het aanbod. Dat aanbod is zowel tijd­ loos en exclusief als upper casual.

Op z’n Braziliaans

V

oor de meeste schoonheidssalons is waxen een extra service. Zo niet voor The Wax Bar: hier wordt louter en alleen gewaxt. Zowel vrouwen als mannen kunnen er terecht voor een professionele ontharingsbehandeling.

Bij The Society Shop vindt u bekende klassieke Italiaanse modemerken zoals Brioni, Corneliani en Lorenzini. Maar ook meer eigentijdse klassiekers vormen de collectie, zoals Fred Perry en Citizen of Humanity.

eigen kleur voering kiezen en uw naam in uw pak laten zetten.

Daarnaast is er het eigen label, SOC13TYmet exclusieve en persoonlijke pakken waarvan er nooit meer dan 250 worden gemaakt en maat­ pakken (met het ‘ 1 of 1’ label). 13 secrets maken de Soci3ty pakken persoonlijk; zo kunt u uw

Prettige bijkomende details aan elk pak: matching stripes op schouders en revers, een sous-bras, een stofknoopje aan de onderzijde van de pantalon en voldoende ruimte voor uw smartphone. Eigenaars Hans Beers en Martin

Groen stellen naast hun filosofie over stijl en status ook vak­kennis en persoonlijke aandacht voor hun klanten centraal in elke Society Shop. The Society Shop biedt bovendien een business to business service, voor kleding passend bij het imago van uw (eigen) bedrijf. www.thesocietyshop.com

Het brein achter The Wax Bar is Sophie van den Haak. In Singapore – waar het idee vandaan komt – zag zij hoe professioneel het waxen werd aangepakt. In andere wereld­ steden als Londen en Miami zag zij bovendien dat ontharen ook voor mannen steeds belang­ rijker wordt. Daarop besloot ze het concept

naar Nederland te halen. Rotterdam had de primeur, hier opende The Wax Bar op 15 juni 2011 haar deuren. In april van dit jaar kwam daar een vestiging in Den Haag bij en in Amersfoort verschijnt eind deze zomer een derde vestiging. Van den Haak zegt de klant snelheid, hygiëne en kwaliteit te gaan bieden. Iedereen kan er met of zonder afspraak terecht. Waarom dit concept ook in Nederland een succes wordt? “Een glad lijf is tegenwoordig de norm”, aldus Van den Haak.

Geïnteresseerd? www.thewaxbar.nl biedt uitgebreid informatie.

22

economie

september 2012

staalmagazine 23

De Amerikaanse presidentsverkiezingen 2012

Obama vs.

Romney Amerikaanse kiezers willen een sterkere economie, de presidents­ kandidaten willen dat ook. Maar tussen droom en daad liggen nog wat bezwaren - zowel economisch als politiek van aard. Tekst Hans Smits & Sebastiaan van der Lubben Fotografie Hollandse Hoogte & Alexandra Pelosi

O

piniepeiler Gallup wilde begin dit jaar weten wat Amerikanen uit hun slaap hield. Welk onderwerp vindt de Amerikaanse kiezer nu echt belangrijk? Deze verkiezingen gaan volgens het electoraat nauwelijks om partij-ideologie (het thema van 2008) of het karakter van de kandidaten. Alle Amerikanen - aanhangers van uitdager Mitt Romney (Republikein), onafhankelijke kiezers en aanhang van Barack Obama (Democraat) - maken zich zorgen over de economie. De kiezer wil banen en een lagere staatsschuld. Ze willen dat er een eind komt aan de instabiele economie. Maar om de economische problemen het hoofd te bieden, is politieke wil en vooral consensus nodig. En dat laatste is lastig. De Amerikaanse grondwet bindt de president aan een strikte scheiding der machten. Republikein of Democraat – hij zal

voor beleid en wetgeving altijd medestanders in het Congres moeten vinden. Dat Congres bleek de afgelopen vier jaar hopeloos verdeeld. Beide partijen zetten elkaar en de presi­ dent in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat regel­matig de voet dwars. Bij de Health Care Act (de volks­verzekering tegen ziektekosten), het banenplan van Obama, bezuini­ gingen op de overheidsfinanciën - Democraten en Repu­ blikeinen gunden elkaar het licht niet in de ogen. Binnen de Republikeinse partij roert ook nog eens een conservatieve minderheid voortdurend de trom; de Tea Party is voor Mister Goodhair (Romney’s bijnaam vanwege zijn goed gekapte haardos) een factie om heel scherp in de gaten te houden. Cliffhanger De politieke uitdaging is groot (zie ook aan het eind van dit artikel de bijdrage van Michiel Vos), de economische

24

september 2012

toenemende vergrijzing met dito zorgkosten bij op en de uitdaging voor willekeurig welke president is gigantisch. Want op de achtergrond dreigt voortdurend de fiscal cliff. Die ‘fiscale klif ’ is in een complexe ‘politieke uitruil’ tussen Democraten en Republikeinen: het gaat om bestedingen versus belastingen. De cliff is als een soort financiële uit­gaven­­­­begrenzer in het leven geroepen: wanneer overheids­uitgaven blijven stijgen en een plafond raken, mag de over­heid niets meer uitgeven. Geen uitkeringen, geen loon aan ambtenaren, helemaal niets. En dat plafond komt weer lang­zaam in zicht. Om dat plafond niet te raken, moeten de uit­gaven omlaag of het plafond omhoog. En voor beide zullen Republikeinen en Democraten, in al hun onderlinge ver­deeld­­­­heid, om de tafel moeten. Volgend jaar zal Amerika ook moeten nadenken over austerity of strenge economische maat­­regelen, belastingverhoging en het schrappen in de uit­gaven. Overigens, blijkt uit Gallups peilingen, heeft een meer­derheid van de ondervraagden (54 procent) geen moeite met hogere belastingen.

problemen die óf Obama óf Romney moet aan­pakken, zorgwekkend. Ga maar na: Amerika lijdt onder een werk­ loosheid van om en nabij de acht procent, een econo­mische groei van minder dan twee procent en een schuld die vele malen hoger is dan de problematische schuldenposities van een aantal eurolanden. Voor elke dollar die de federale overheid uitgeeft, keert via belastingen en accijnzen 60 cent terug in de staatskas. Zelfs Griekenland doet het beter met 80 cent voor elke uitgegeven euro. Amerika scoort met haar netto schuld, uitgedrukt in per­cen­ tage van het bnp, slechter dan Spanje en Ierland – na Grieken­land de zorgenkindjes in de eurozone. Tel daar de

Wie aan die politieke unie leiding gaat geven, Obama of Romney, maakt voor de uitdagingen en zelfs de oplossingen, niet zo veel uit

Healthcare Het Amerikaanse begrotingstekort is opgelopen van 1,2 pro­cent van het bnp in 2007 naar 8,6 procent van het bnp nu. Deel van die schuld zijn financiële maat­ regelen om banken en verzekeraars overeind te houden, gebundeld in de Troubled Asset Relief Program (TARP). Pogingen om met een Congres­ brede overeenstemming drastisch in de uitgaven te snijden, mislukten vorig jaar. Het zogenoemde ‘Super Comité’, bijeengeroepen door Democraten en Repu­ blikeinen, probeerden vorig jaar daags voor het bereiken van het uit­gaven­plafond tevergeefs overeen­ stemming te bereiken. Ze besloten om het plafond nog maar eens te verhogen. Gevolg: de schuld van Amerika blijft gestaag oplopen tot tachtig, negentig procent van het bnp. Analisten verwachten dat ook dit jaar het plafond wordt verhoogd. De schuld kruipt langzaam richting honderd procent van het bnp. En het eind van de groeiende staatsschuld is niet in zicht. De toenemende vergrijzing kost het land veel geld. Ruim 16 pro­ cent van het bnp gaat op aan zorgkosten. Andere landen kunnen voor de helft een stelsel van algemene dekking onder­ houden, Amerika heeft twee keer zo veel nodig om de kosten van ouderen en een selecte groep armen te dragen.

De gewraakte Health Care Act is weliswaar afgelopen juni door het Hooggerechtshof goedgekeurd (met een minimale meer­derheid), de zorgkosten zullen er niet door dalen. Als aan de uitgavenkant niet kan worden gekort vanwege die toe­ nemende vergrijzing of de politieke onwil om drastisch te schrappen in overheidsbestedingen, dan zal de federale over­ heid meer inkomsten moeten genereren om uit de problemen te komen. Daarvoor is meer vertrouwen nodig, meer beste­ dingen van consumenten en producenten en meer export. Vertrouwen Maar ook aan de inkomstenkant zijn er structurele pro­ blemen. Arbeid vormt in Amerika een steeds kleiner deel van het bnp. Vanaf de jaren tachtig is het arbeidsdeel van de nationale inkomsten gestaag gedaald, van 68 procent in de jaren tachtig naar 62 procent vlak voor de crisis begon in 2007. De winsten van bedrijven zijn in diezelfde periode juist gestegen: van 8,6 procent van het bnp in de jaren tachtig tot 14,3 procent recentelijk. Dat is goed nieuws voor beleggers. De vraag is echter hoe beleidsmakers (lees: de nieuwe president) met deze trend zullen omgaan. Het belasten van (bedrijfs)winsten en dividend zijn aanlokkelijke maatregelen om het tekort op het Amerikaanse bnp aan te vullen. Zeker als het aandeel arbeid in het bnp nog verder daalt. Maar onder druk van mondialisering (export van banen naar lageloonlanden) en verdergaande mechanisering is een beleidsoplossing voor de werkloosheid op korte termijn onmogelijk. Nu is Amerika geen geïsoleerd land. Het staat via export in contact met de rest van de wereld. Maar de mondiale situatie werkt momenteel niet erg mee. China, de opkomende economieën, Europa – ze hebben allemaal te maken met de crisis. En geboden oplossingen zijn voor de verschillende markten niet overtuigend genoeg. De vele Europese top­ bijeen­komsten wekken niet bepaald het vertrouwen van marktpartijen en laten evenmin het begin van een visie zien waarmee de markten verder willen en kunnen. De Amerikaanse en mondiale situatie kan kort worden samen­ gevat: het politieke en financiële vertrouwen staat onder druk. Toch is er ook hoop: de dollar is nog altijd ’s werelds reservemunt. De Amerikaanse federale overheid is een politieke unie waar maatregelen om de economie te stimu­ leren snel zijn genomen. Wie aan die politieke unie leiding gaat geven, Obama of Romney, maakt voor de uitdagingen en zelfs de oplossingen, niet zo veel uit. Zoveel keus heeft Amerika niet: het moet meer verdienen of minder uitgeven. En voor beide is politieke consensus een vereiste. Uitslag van de verkiezingen: 6 november.

staalmagazine 25

‘If you break it, you own it’ Michiel Vos is correspondent en documen­ tairemaker in de Verenigde Staten. Hij is getrouwd met Alexandra Pelosi, ook documentairemaakster van onder andere Journeys with George over George Bushs campagne in 2002.

“O

m Amerika te repareren, is politieke wil nodig. En die ontbreekt. Wie kan depolariseren? Ja, dat is de 64.000 dollar question. Obama heeft het geprobeerd, maar het is niet gelukt. Op zijn Health Care Act kreeg hij van de Repu­bli­keinen nul votes. Hij wilde een bipartisan politiek bedrijven – met Republikeinen dus. Daar moet hij nu op terugkomen. Dat lukt niet. Zijn tweede termijn zal veel directiever zijn; hij zal meer willen bereiken herkozen wordt hij na die tweede

termijn toch niet meer. Je ziet in zo’n tweede presi­dentstermijn in Amerika vaak meer daadkracht, meer ondanks dan dankzij de oppositie. Romney heeft sterke papieren. Hij wil op een bedrijfsmatige manier de economie repareren. Obama kan de schuld van de ellende niet meer afschuiven op voor­ganger Bush. Dat heeft hij nu drie jaar gedaan. Amerikanen zeggen terecht: ‘If you break it, you own it.’ Maar ook Obama zal een tot op het bot verdeeld Amerika treffen. En: hij zit in zijn eerste termijn. Hij wil her­kozen worden. Vaststaat dat er puin moet worden geruimd. Deze econo­mische crisis raakt namelijk heel Amerika. Daar­in is niemand ver­deeld.”

26

september 2012

Dromen najagen Mensen die met hun passie bezig zijn en hun dromen verwezenlijken. Dat spreekt ons als Staalbankiers aan. Niet voor niets is onze pay-off ‘Want je leeft maar één keer’. Tekst Hilde Duyx Fotografie Ton Zonneveld

Pure liefde voor de Ferrari Vishna Kanhai, directeur van NBC – Kanvast, heeft twee grote passies: onroerend goed en mooie auto’s. Hij maakte van het één zijn werk en van het andere zijn hobby.

staalmagazine 27

“B

ij toeval kwam ik jaren geleden in aanraking met een Ferrari. Het was meteen raak: ik was op slag verliefd. En niet alleen ik, ook mijn vrouw en dochter waren verkocht. Puur toeval. Sindsdien gaan wij zo’n drie tot vier keer per jaar racen, bijvoorbeeld op het circuit van Zandvoort of Assen. Het liefst in een Ferrari, want die auto is heilig voor ons. Een tijdloze wagen, prachtig om te zien en fantastisch om in te rijden. We gaan zelfs regelmatig naar de Ferrarifabriek om te leren hoe je het beste in deze auto kunt rijden. We houden alle drie van de spanning, de snelheid. Hoe beteugel je het gevaar? Tijdens onze raceweekenden zijn we niet aanspreekbaar. Dan telt voor ons alleen het racen, haha. We hebben zelf ook een aantal mooie en exclusieve auto’s in ons bezit. Zoals een MG-raceauto waarvan er maar één is gemaakt en een hele bijzondere groene Bentley, die werd gereden tijdens de ‘24 uur van Le Mans’. Ook een gele Lamborghini en natuurlijk een rode Ferrari staan in onze garage. Iedere ochtend loop ik er even naartoe. Dan kijk ik hoe ze erbij staan, soms rijd ik een rondje in één van de auto’s. Het is pure liefde, ik krijg er nooit genoeg van.” Enorme drive Dat ik deze hobby kan uitoefenen en bekostigen, komt door een succesvolle carrière in het vastgoed – mijn andere grote passie. Oorspronkelijk kom ik uit de medische wereld. Zeventien jaar lang heb ik gewerkt aan een vaccin voor meningitis. Dat was hard werken – ik maakte lange dagen in het laboratorium en ik had weinig tijd voor een sociaal leven. Toen het vaccin eenmaal af was, voelde ik dat het tijd was voor iets nieuws. In die tijd hadden mijn vrouw en ik net een oude boerderij verbouwd. Geweldig vond ik dat. Van niets – het huis had niet eens een dak – iets moois maken. We begonnen klein: eerst kochten we een huis om te verhuren. Dat groeide. Daarna stapten we over op commercieel vastgoed. Ook dat ging goed. En nu werken we ook in Amerika, waar we grote villa’s bouwen in Orlando, Florida. Je moet dan echt denken aan huizen met een oppervlakte van tweeduizend vierkante meter, voor de superrijken en voor celebrities als Jennifer Lopez. Bij ieder nieuw huis volg ik mijn hart. Ik heb een enorme drive om wat ik doe goed te doen, om mezelf te verbeteren. Ik doe nooit iets waarvan ik het gevoel heb dat ik het niet kan, want ik wil kwaliteit leveren. En als het dan lukt, dan is er die passie. Alles komt samen, het resultaat is perfect. Maar die spanning voordat een huis af is, daar leef ik op. Er zijn altijd momenten dat ik denk, dit komt nooit meer goed. Een orkaan die de bouw plat legt. Een deadline die we niet gaan halen. Toch zet ik altijd door en geef ik nooit op. Ik zoek in mijn leven de spanning op. In mijn werk en op de racebaan. Zo leef ik, zo ben ik gelukkig.”

Portret

28

september 2012

Van betweter tot business man

voetballers, later gingen we ook wielrenners, basketballers en artiesten begeleiden. Het grootste deel van mijn tijd zit in het leiden van dit bedrijf. Daarnaast ben ik persoonlijk begeleider van Robin van Persie. Het is een dynamische business. Leuker dan het fabriceren van paperclips, hoewel je met paperclips misschien veel meer kunt verdienen.” Wedstrijd “Ik ben nu 38 jaar, waarvan vijftien jaar ondernemer. Ik heb mezelf dingen aangeleerd en afgeleerd. Waarom ik succes heb? Ik ben redelijk slim, sociaal, kan analytisch denken, snel hoofdzaken van bijzaken onderscheiden en ben to-the-point. En ik ben bereid om hard te werken. Zeven dagen per week. Mijn priveleven is verweven met mijn werk en vice versa. Mijn slechtste eigenschap? Ik ben ongeduldig. Ik wil te snel te veel. Nee, ruzie maak ik niet meer. Dat is echt iets uit mijn jeugd. Ik zag alles als een wedstrijdje, wilde van iedereen winnen. Dat varieerde van een potje tennis tot een discussie. Dat was jeugdige bravoure. Dat heb ik snel afgeleerd toen ik voor mezelf begon.”

In het begin van zijn carrière maakte onder­nemer Kees Vos (38) het zichzelf soms moeilijk. Maar die eigenzinnig­heid was de basis voor zijn succes, want hij leidt nu een succesvol managementbureau voor sporters en artiesten. Tekst Marcel Gansevoort Fotografie Jan Willem Steenmeijer

“I

k zat in de jaren negentig op de middel­ bare school in Bussum. Na het gym­ nasium en mijn studie Bedrijfs­ economie aan de VU in Amsterdam netjes te hebben afgerond, was het niet zo eenvoudig om aan een baan te komen. Voor grote onder­ nemingen had ik niet het juiste cv. Ik zat nooit in commissies of studentenverenigingen, had geen netwerken opgebouwd. Ik zag het belang er niet van in. Ik dacht: dat komt vanzelf, ik ben slim genoeg. Ik heb misschien wel 45 sollicitatie­ gesprekken gevoerd, alle zonder resultaat. Soms ontstond er een hevige discussie. Dan vond ik dat ze rare vragen stelden en onlogische proce­ dures volgden. Dat zei ik ook tegen ze, ik was in die tijd heel eigenwijs. Toen ik bij detacherings­bedrijf Vitae kwam werken, liepen er allemaal jonge mensen rond. Ze droegen geen pakken, het was er niet zo formeel. Dat beviel me. Maar na een paar maanden kreeg ik toch onenigheid met het management. Ik ben toen met studie­vriend Jeroen Meerum Terwogt een eigen organisatie­ adviesbureau begonnen: MT&V (Meerum Terwogt & Vos). Met de achterliggende

gedachte: als ik alles beter weet, kan ik maar beter zelf advies gaan geven. In een mum van tijd hadden we veel klanten en rolden we vanzelf in de personeelsbemiddeling. Veel bedrijven hadden capaciteitsproblemen, dus moesten we personeel leveren. Ons bedrijf groeide flink. Daarnaast richtten we een investeringstak op, waarmee we veel bedrijfjes hebben gekocht, opgestart en weer verkocht.” Jerry Maguire “In 2000 ben ik met mijn jeugdvriend Alex Kroes een managementbureau begonnen. Het moest vanaf de grond worden opgebouwd. Iedereen zei dat het een mission impossible was, omdat we geen ervaring hadden en niet uit de sportwereld kwamen. We lieten ons mede inspireren door de film Jerry Maguire, waarin Tom Cruise een sportagent speelt die zich losweekt van een grote organisatie en voor zichzelf begint. Ik was altijd met sport bezig. Ik heb redelijk hoog gevoetbald, maar was niet goed genoeg voor het betaalde voetbal. We zijn als Sports Entertainment Group (SEG) begonnen met

‘Ik dacht: als ik alles beter weet, kan ik maar beter zelf advies gaan geven.’

Ondernemer Ik ben geen manager, meer een ondernemer. Een manager wil het beste uit z’n mensen halen; motiveren, aandacht geven. Ondernemen is kansen pakken op het gebied van nieuwe klanten, andere netwerken. Dat is ook de charme van ons bedrijf; iedereen is hier onder­nemer. Daardoor hoef ik ook niet zo te managen. Een van de kenmerken van ons bedrijf is dat we transparant werken. Als je klanten vertelt wat je weet, hoef je niet meer na te denken over wat je eerder hebt gezegd. Dat is ook de aanpak van Robert Kropman van Staalbankiers. Ik heb hem in 2006 via via leren kennen. Ik houd niet van het formele gedoe. Bij banken is dat vaak wel het geval. Robert is een uitzondering, hij is een verademing in de manier van omgaan. Het klikte meteen. Hij is misschien een vreemde eend in de bijt in de bankwereld en daarom zo prettig om mee

staalmagazine 29

samen te werken. Het gaat mij niet eens zozeer om de toegevoegde waarde die een bank levert; daarin verschillen ze niet zoveel. Het persoonlijke contact geeft voor mij de doorslag.” Media “Ik maak hele leuke dingen mee. Ik ga naar de mooiste sportevenementen, concerten en premières. Elke dag is er wel iets waar ik heen kan. De buitenwereld vindt dat ik een sexy beroep heb. Als je er middenin zit, is het niet zo spectaculair. Maar het is geen saai leven, dat klopt. Wat me wel eens stoort is dat er zo simpel wordt gedacht over ons werk. Dan hoor je in de media dat wij miljoenen verdienen over de ruggen van voetballers. Maar dat zijn de excessen die een paar keer per jaar voorkomen en zeker niet bij ons. Ons bureau is heel breed. Wij zijn managers van spelers en begeleiden ze vaak hun hele carrière. Dat beeld in de media klopt dus niet. Ik weet ook niet hoe ik dat kan veranderen. Wat de toekomst brengt? Ik denk niet zoveel na over mijn toekomst. Dat bekijk ik van jaar tot jaar. Op dit moment vind ik dit leuk en ik zie nog genoeg uitdagingen. Misschien gaan we als bedrijf iets doen met golf, tennis of racen, maar het is erg afhankelijk van wie je tegenkomt. Naar dat soort kansen ben ik continu op zoek. Ik ontdek, ik leer. Zolang er nieuwe dingen op mijn pad komen, blijft het interessant.”

Achtergrond Sports Entertainment Group International helpt getalenteerde en bekende sporters en artiesten om hun carrière verder gestalte te geven. Dat varieert van contractonderhandelingen tot het verzorgen van administratieve zaken als belasting­ aangiftes en verzekeringen. Het bedrijf groeit sterk. Er werken vijftig medewerkers bij SEG International, verspreid over twaalf vestigingen in heel Europa, met in totaal 450 klanten. www.seginternational.com

GOEDE DOELEN: het oranje fonds

30

september 2012

staalmagazine 31

‘Niemand hoeft eenzaam te zijn’ De opbrengst van de Goede Doelen Rally van Staalbankiers op 21 september gaat naar het Oranje Fonds. Staal Magazine sprak met directeur Ronald van der Giessen van het fonds, dat dit jaar z’n tiende verjaardag viert. “Van kloven in de samenleving trekken wij ons helemaal niets aan.” Tekst Hilde Duyx Fotografie het Oranje Fonds

N

iet veel mensen kunnen zeggen dat ze een paar keer per maand optrekken met het kroonprinselijk paar. Voor Ronald van der Giessen, directeur van het Oranje Fonds, is het echter ‘gewoon’ onderdeel van zijn werk. Als actief beschermpaar bezoeken Prins Willem Alexander en Prinses Maxima regel­matig projecten die gesteund worden door het Oranje Fonds, vergezeld door Van der Giessen. “We komen werkelijk overal”, vertelt hij. “De ene week zitten we bij mensen in de huis­kamer koffie te drinken, een week later bezoeken we een klein schooltje in Friesland. Het maakt me blij om de resultaten van ons werk te zien. Buitenlandse vrouwen die zich thuis beginnen te voelen door onze taalcoaches. Buren die elkaar actief opzoeken. Schoolverlaters die toch hun diploma halen. Ik realiseer me iedere dag dat ik een geweldige baan heb en ik zie dat ook bij ons beschermpaar terug.”

‘Gelukkig zijn er heel veel mensen die zich actief inzetten voor de buurt’ Burendag 2011

Het is geen toeval dat Willem Alexander en Maxima zo betrokken zijn bij het Oranje Fonds. Het fonds werd in 2002 aan hen geschonken, als nationaal huwelijksgeschenk. De doelstelling: mensen bij elkaar brengen. “We zijn er voor alle mensen in ons land die behoefte hebben aan meer contact en

verbondenheid in hun leven – ook als het alleen maar gaat om een kopje koffie drinken bij de buren”, legt Van der Giessen uit. “Wij vinden dat niemand in Nederland zich eenzaam zou moeten voelen en trekken ons niets aan van kloven in de samenleving. Iedereen is druk met z’n eigen leven, wat ook logisch is, maar we hoeven elkaar niet uit het oog te verliezen. Gelukkig zijn er heel veel mensen die zich actief inzetten voor de buurt en voor mensen die hulp van anderen goed kunnen gebruiken. Deze initiatiefnemers steunen wij, met geld, kennis en ervaring. Vier het Leven Het Oranje Fonds kent vele programma’s en initiatieven, zoals de landelijk bekende Burendag. Van der Giessen zelf is erg trots op het Groeiprogramma dat jonge, sociale onder­ nemers een intensief training- en coachprogramma biedt. Met de hulp van een persoonlijke coach uit het bedrijfsleven versterken deze ondernemers hun organisatie. “Kijk naar Stichting Vier het Leven”, zegt hij. “Een geweldig initiatief van twee dames uit Noord-Holland. Zij koppelen oudere cultuurliefhebbers die slecht ter been zijn of niemand hebben om mee naar het theater te gaan, aan mensen die wél met ze

In het kort Het Oranje Fonds is het grootste nationale fonds op sociaal gebied. Jaarlijks besteedt het 31 miljoen euro aan de doelstelling om mensen dichter bij elkaar te brengen en betrokkenheid in de samenleving te bevor­ deren. Hiervan besteedt het Oranje Fonds bijna 27 miljoen euro aan directe financiële bijdragen in bijna 6500 sociale initiatieven in Nederland en het Caribische deel van het Koninkrijk. Door deze steun ontmoeten mensen elkaar of vinden zij een nieuwe plek in de maatschappij. Zie voor meer informatie www.oranjefonds.nl

Vraagbaak

32

mee willen gaan. Inmiddels organiseert Vier het Leven door heel Nederland compleet verzorgde sociaal-culturele activiteiten voor ouderen, waarmee ze op een hele fijne manier eenzaamheid aanpakken.” In sommige gevallen is kennis en ervaring geven en delen genoeg om mensen vooruit te helpen, bewijst het Groei­ programma. “We zijn er niet alleen voor het geld”, zegt Van der Giessen dan ook. “We werken bijvoorbeeld samen met de top van de ABN AMRO, die ons coaches stuurt om sociale ondernemers te helpen nieuwe projecten te realiseren of om hun ondernemingsplan aan te scherpen.” Dat niet zomaar iedereen voor steun van het fonds in aanmerking komt, is belangrijk om op te merken, zegt Van der Giessen. “Een pro­ ject moet ook zonder ons levensvatbaar zijn. Aantoonbaar draagvlak, daar selecteren we erg scherp op.” Bescheiden Ondanks de crisis, gaat het goed met het Oranje Fonds. Giften lopen op, het aantal fondsen op naam groeit en 1

Door hun no-nonsense aanpak en door echt goed te luisteren naar onze wensen, zijn wij in staat om ieder jaar weer alle overheadkosten en salarissen vanuit onze ver­mogens­­ opbrengsten te betalen. Dat betekent dat het geld dat wij ontvangen van de Nationale Postcode Loterij, de Lotto en uit giften en legaten, rechtstreeks naar de mensen en pro­jecten in het land kunnen gaan. Want daar doen we het immers voor.”

Trackers maken vaak deel uit van een beleg­gings­ portefeuille, maar wat is een tracker precies? Tracker komt van het Engelse werkwoord ‘to track’, dat ‘volgen’ betekent. In dit geval is het woord een verkorte benaming van Index­ trackers. Deze beleggings­fondsen hebben tot doel een bepaalde beursindex zo goed mogelijk te volgen, bijvoorbeeld een grond­ stoffenindex of de Nederlandse AEX. Het aanbod van trackers wordt snel groter. Indextrackers zijn doorgaans passieve fondsen, ze volgen de bewegingen van de sector, valuta of index op de voet.

Door mee te doen aan de Goede Doelen Rally op 21 september aanstaande steunt u het Oranje Fonds. Lees meer over de rally op pagina 5 of ga naar wwww.goededoelenrally.nl. 2

4

staalmagazine 33

banden met het bedrijfsleven worden aangehaald. Bovendien voert het Oranje Fonds een conservatief vermogensbeleid. “We zijn bescheiden in onze toekomstverwachting”, legt Van der Giessen uit. “Dat betekent dat we in slechte tijden nooit de diepte induiken. Staalbankiers speelt hierbij een belang­ rijke rol.

Cultureel

3

september 2012

Het Oranje Fonds steunt sociale initiatieven die mensen bij elkaar brengen. Dit doen we in Nederland en in het Caribisch deel van het Koninkrijk. Sticht­ ing Vier het Leven is één van die initiatieven. Ze organiseren compleet verzorgde sociaal culturele activiteiten voor ouder­en, en pakken zo op een positieve manier eenzaam­ heid aan.

Fotobijschriften: 1 - Kunst beweegt, Zaandam 2 - Vier het leven 3 - Voor elkaar in de buurt 4 - Ronald van der Giessen, directeur van het Oranje Fonds

Hier tegenover staan actief beheerde beleggingsfondsen. Deze actief beheerde beleggingsfondsen hebben een fondsmanager die met zijn team de onderliggende index probeert te verslaan. De fonds­ manager moet daarvoor extra risico nemen. Dit kan resulteren in extra winst, maar ook in extra verlies.

Hoe kun je goede trackers selecteren? Trackers die een onderliggende index één op één volgen, zijn het

Uw vraag ons antwoord door Nicole van de Hoeve

tracker afwijkt van het rendement van de te volgen index. Dit verschil kan ontstaan door beheer- en transactiekosten en verschillen in samenstelling. Een tegenpartijen­ risico ontstaat als men werkt met afgeleide producten. Er ontstaat dan een tegenpartij die het rende­ ment op de te volgen index garan­ deert. Er bestaat altijd de mogelijk­ heid dat deze tegenpartij niet aan zijn verplichtingen kan voldoen.

Illustratie Mireille Schaap

eenvoudigst en het meest trans­ parant. De transacties die worden gedaan, zijn puur om de markt­ bewegingen te kopiëren. Een tracker die de Dow Jones Index volgt, heeft dezelfde samenstelling als deze index , een fysieke repli­ catie. Dit is voor een belegger goed te beoordelen. Er zijn ook complexere trackers, die de onderliggende

index gedeeltelijk aankopen of het rendement op de te volgen index door een tegenpartij laten uitkeren. Dit noem je synthetische of swap trackers. Er zijn veel punten waarop Staal­ bankiers trackers selecteert. Daar­ bij zijn de tracking error en het tegenpartijenrisico de belang­rijkste. De tracking error geeft aan in hoeverre het rendement van de

Trackers kunnen dienen om de porte­feuille in balans te brengen Meer informatie over trackers kunt u krijgen bij uw portefeuillemanager of bankier.

Waar kijkt Staalbankiers naar bij de selectie van trackers? Trackers kunnen dienen om de porte­feuille in balans te brengen en een bredere spreiding te realiseren. Ze zijn goedkoper dan actieve fonds­en en de fondsmanager neemt alleen het risico van de onder­ liggen­de index. Men hoeft immers alleen maar te volgen. Staalbankiers kijkt naar trackers die een toegevoegde waarde hebben in het verbeteren van de risico/rende­ mentsverhouding van uw porte­ feuille en naar trackers die trans­ parant en goedkoop zijn. Op­bouw van de tracker (fysiek of swap), tegenpartijrisico, verhandel­baarheid en tracking error zijn criteria waar wij bij de selectie op beoordelen.

Financiën

34

Aandelen en staatsobligaties. Maar ook vastgoed, grondstoffen, hedge funds en private equity. De multi asset strategie draait om spreiding van risico. Dat werpt zijn vruchten af. “Met een neutraal beleggingsprofiel hebben we in de eerste helft van 2012 een rendement van 6,9 procent gehaald”, zegt Staalbankiers investments­directeur Thijs van der Kevie. Tekst Rody van der Pols & Jan Joost Aten Fotografie Jan Willem Steenmeijer

V

Kiezen voor risicospreiding investmentsdirecteur Thijs van der Kevie

ermogen opbouwen. Gewoon als spaarpotje of als aanvulling op het pensioen. Dat willen we allemaal wel. Maar wat doe je: sparen of beleggen? Beleggen lijkt momenteel niet de beste manier om vermogen op te bouwen. Wil je hogere rendementen behalen dan loop je ook grotere risico’s. Helemaal in deze onzekere tijd. En beleg je vermogen in een defensieve portefeuille, dan is de kans op een hoger rendement juist klein. Is het niet verstandiger om je geld dan maar op een spaarrekening te zetten? “Sparen levert momenteel weinig op”, zegt Thijs van der Kevie. Toch maar beleggen dan? “Sinds 2009 werkt Staalbankiers met een manier om rendement te halen met beleggen, maar ook het risico zo veel mogelijk te beperken: de multi asset strategie.”

Spreiding Deze beleggingsstrategie, door Staalbankiers Multi Asset Optimalisatie genoemd, houdt in dat de belegger investeert in een groot aantal beleggingscategorieën. Daar horen niet alleen traditionele categorieën als aandelen en staats­obligaties bij, maar ook vastgoed, grondstoffen (goud), hedge funds en private equity. Door die bredere spreiding wordt de kans groter dat het verwachte rendement wél wordt gehaald, ter­ wijl het risico van de portefeuille niet toeneemt. De crux daar­ bij is om het vermogen te spreiden over beleggings­categorieën die onderling weinig ‘correlatie’ vertonen. Dit wil zoveel

september 2012

staalmagazine 35

zeggen als: zodra de ene beleggingscategorie in waarde daalt, de andere niet automatisch wordt meegezogen (of omge­ keerd). Wie al zijn geld op één beleggingscategorie of zelfs een aandeel zet, kan veel winnen, maar ook veel verliezen. Maar wie zijn geld slim verdeelt over allerlei soorten beleggings­ categorieën kan erop vertrouwen dat er altijd wel een paar bij zitten die scoren.

Rendement “Door deze spreiding wordt de verhouding tussen risico en rendement veel beter”, vat de Staalbankiers investments­ directeur samen. En de resultaten vormen het sprekende bewijs. Want die waren – de moeilijke omstandigheden in acht genomen – goed. Van der Kevie: “Met een neutraal beleggingsprofiel hebben we in het eerste halfjaar van 2012 toch een rendement van 6,9 procent weten te halen.” Stukken beter dan welke spaarrekening ook. “Onze cliënten zijn erg tevreden over de multi asset benadering”, voegt Van der Kevie eraan toe.

Beperkt risico Risicospreiding is één pijler van de multi asset filosofie, de focus op een lange termijn doelstelling is de andere. De gedachte hierachter is dat marktfluctuaties op de korte termijn vrijwel niet te voorspellen zijn. Al helemaal in deze onzekere tijd. Doelstellingen voor vermogensbeheer bepaal je

‘Door spreiding wordt de verhouding tussen risico en rendement beter’ voor langere termijn en daar moet je ook je strategie op afstemmen. Hoe? Door een afgewogen beleggingsportefeuille samen te stellen die past bij de rendementsdoelstelling en het bijbehorende beleggingsprofiel van de cliënt. Van der Kevie: “Je kunt wel inzetten op enorme winsten, maar als je één keer goed onderuit gaat, dan haal je dat vrijwel nooit meer in. We willen het beste voor onze cliënten. Daarom kiezen wij voor de multi asset strategie.” Staalbankiers is bezig met de voorbereiding van een Multi Asset Fonds. Dit is een pakket van investeringen geselecteerd volgens de multi asset strategie waarin cliënten rechtstreeks kunnen participeren (ook met kleinere vermogens van onder de 250.000 euro). Wij houden u op de hoogte van de ontwik­ke­ ling en introductie van het Staalbankiers Multi Asset Fonds dit najaar.

In het verleden behaalde rendementen bieden geen garantie voor de toekomst. Genoemde rendementen zijn na aftrek van kosten.

36

september 2012

Z

Mooi Gelderland

e treffen elkaar in een prachtige kamer met uitzicht op de tuinen, in één van de landhuizen die het Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen beheert: Huis Zypendaal in Arnhem. Op de tafel staat een klein schat­ kistje, met daarin op kleine kaartjes de dromen en wensen vermeld die de stichting nog heeft voor de toekomst, zoals de renovatie van een bibliotheek met oude boeken. Het kistje zit helemaal vol, maar toch is de stichting genoodzaakt om goed na te denken over volgende projecten. “Ook wij voelen de crisis”, vertelt Erwin Sprenkeler, hoofd Financiën & Control bij de stichting. “Hierdoor kijk je nog kritischer naar je uitgaven en moet je soms geduld hebben voordat je een nieuw project kunt starten. Tegelijkertijd zoeken we altijd naar nieuwe manieren om inkomsten te generen, zoals het exploiteren van bezit, zonder daarbij onze drijfveren uit het oog te verliezen”. Die drijfveren zijn simpel te verwoorden. De stichting staat voor het behoud, het beheer en de ontwikkeling van natuur, landschap en het culturele erfgoed in Gelderland. Daarbij beschermen en beheren zij bijna 12.000 hectare natuur en landschap en meer dan 650 histo­ rische gebouwen, waaronder kastelen, historische landhuizen en landgoederen met karakteristieke boerderijen. Ook zorgen ze ervoor dat bedreigde planten- en dierensoorten behouden blijven. Om dit alles mogelijk te maken moet er geld verdiend worden. “We hebben dan ook bewust gekozen voor het genereren van inkomsten uit het bezit”, zegt plaatsvervangend directeur Ton Roozen. “Door traditionele vormen van beheer en gebruik van het landschap doe je recht aan de land­ schappe­lijke en cultuurhistorische waarde van een gebied. Als beheerder zijn wij in staat om erf­ goed, ecologie en economie op een verant­woorde wijze te combineren. Daar zijn we trots op.”

Begin dit jaar mocht Staalbankiers de Stichting Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen verwelkomen als cliënt. Erwin Sprenkeler en Ton Roozen praten met Linda van Hesse van Staalbankiers over het werk van de stichting en hun samenwerking. Tekst Hilde Duyx Fotografie Mark Prins

Op de foto v.l.n.r Ton Roozen, Linda van Hesse en Erwin Sprenkeler.

Nieuwe bank In ieder geval tot en met 2013 krijgt de stichting een bijdrage van de provinciale overheid die 25 procent van de inkomsten bedraagt. De overige 75 procent haalt de stichting zelf binnen

staalmagazine 37

uit de opbrengsten van huren en openstellingen, bijdragen van begunstigers en uit legaten en giften. “In 2014 loopt onze overeenkomst met de provincie af en ontkomen we niet aan verdere bezuinigingen”, vertelt Erwin Sprenkeler. “De omvang daarvan is nog niet helemaal duidelijk. Gelukkig hebben we tijd om ons daarop voor te bereiden. We werken efficiënter, genereren meer inkomsten en verkennen nieuwe markten. Zo onderzoeken we of enkele van onze gebouwen ook voor recreatief gebruik geschikt zijn en proberen we nog meer samen te werken met andere terreinbeheerders. En natuurlijk hebben we eind vorig jaar een tender uitgeschreven voor een nieuwe bank. Toen kwam Staalbankiers om de hoek kijken”. Linda van Hesse, senior banker Institutionele relaties, ontving het nieuws van de tender met genoegen. Zelf werkte ze jaren lang voor Staal­ bankiers in Oosterbeek, midden in Gelderland dus. Daarnaast merkte ze al snel dat ze met een goed georganiseerde, professionele club te

‘Andersom moest het echter ook nog klikken. En dat deed het’ Linda van hesse

maken had. “Ze hebben hun zaken goed voor elkaar. Duurzaam­heid staat uiteraard hoog in het vaandel en ik vind dat ze respectvol met nalatenschappen omgaan. Kortom, een stichting die wij graag in de boeken wilden.” Andersom moest het echter ook nog klikken. En dat deed het. Erwin Sprenkeler: “We waren onder de indruk van de presentatie. De medewerkers van Staalbankiers hadden goed onderzoek gedaan en legden uit waarom ze bepaalde keuzes maakten. Die transparantie sprak aan. Daarnaast heeft de organisatie een zeer defensief risicoprofiel. We willen niet in de krant komen met berichten over risicovolle beleggingen, maar gaan juist verant­woord om met ons vermogen. Dat begreep Staalbankiers als geen ander.”

38

september 2012

Inmiddels is er een partnership ontstaan tussen beide partijen, waarbij over en weer met elkaar wordt meegedacht. Staalbankiers helpt mee in het streven naar financiële onafhankelijkheid van de overheid en geeft adviezen over de te maken keuzes. “Maar het is niet zo dat ik Erwin moet vertellen wat ze precies moeten doen”, zegt Linda Hesse. “Dat weten ze zelf heel goed. Ik merk wel heel duidelijk dat de stichting

deelgenoot wil zijn van ons beleid en onze beleggingskeuzes. Dat is fijn. Op het gebied van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn ze heel erg ver. Logisch ook, voor een natuur- en erfgoedorganisatie, maar minder logisch is hun commerciële slagvaardig­ heid. Die zit misschien deels in de genen – veel historische land­goederen zijn altijd al gericht geweest op het generen van inkomsten – maar

de mensen die bij de stichting werken weten het bewust ook heel goed te verkopen. Het is makkelijk om meegetrokken te worden in dat enthousiasme, waardoor de samenwerking prettig verloopt”. Grote restauraties De komende jaren staan voor de stichting in het teken van het waarborgen van de continuïteit en kwaliteit van het werk. “In andere woorden: we willen natuurgebieden en historische monu­ menten in Gelderland blijven beheren en beschermen zoals we dat graag doen”, zegt Ton Roozen. “Onze projecten lopen door. Ook voor

staalmagazine 39

Stichting Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen in cijfers

1929

De Stichting Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen wordt opgericht.

12.000 landgoederen en terreinen bezit het Geldersch Landschap.

32 landhuizen & kastelen

‘Wij willen natuur­ gebieden en historische monu­menten in Gelder­land blijven beheren en beschermen’ Ton Roozen

‘Ook wij voelen de crisis’ Erwin Sprenkler

onze begunstigers, bijna 40.000 donateurs, willen we laten zien dat we Gelderland mooier willen en kunnen maken. Door de jaren heen hebben we verschillende grote restauraties uitgevoerd en ook nieuwe natuurgebieden ingericht. Kijk maar eens naar de kastelen Waardenburg en Neder­hemert, die we volledig hebben hersteld, en de restauratie van de Chinese kamer op Verwolde. Landgoed Schaffelaar en landgoed Staverden zijn andere mooie voorbeelden, waar we het park hebben gerestaureerd en een oranjerie opnieuw hebben neergezet. Met donaties kunnen we dat blijven doen en kunnen we wellicht ook de wensen uit ons schatkistje realiseren. Het zou toch geweldig zijn als we voor 2014 bijzondere onderdelen van kasteel en landgoed Rosendael in oude staat kunnen her­stellen, wanneer het kasteel 700 jaar bestaat. Daar gaan we voor.” Ook donateur worden van Stichting Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen? Meer informatie vindt u op www.mooigelderland.nl.

vormen het bezit aan onroerend goed. Hiervan zijn 7 kastelen opengesteld voor het publiek. En er zijn ook nog 2 bezoekerscentra.

160 Medewerkers werken er bij het instituut: 110 vast plus nog 50 seizoenskrachten. Dat zijn onder andere conservatoren, medewerkers van de bouwdienst, bosmedewerkers, toezichthouders en kantoormedewerkers.

600 vrijwilligers

steken hun handen jaarlijks belangeloos uit de mouwen uit liefde voor het Gelderse landschap.

40.000 donateurs

betalen om natuur en cultureel erfgoed in stand te houden.

Ruim 70 bedrijfsrelaties

20 miljoen euro

is de omzet van de Stichting Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen.

Mijn Droom ADRESSEN KANTOREN

Regio Den Haag Lange Houtstraat 8 Postbus 327 2501 CH Den Haag Telefoon 070 310 15 10 Regio N-Holland Prinsen Bolwerk 1 Postbus 5070 2000 GB Haarlem Telefoon 023 553 59 00 Regio Midden Maliebaan 72 Postbus 13210 3507 LE Utrecht Telefoon 030 239 80 30 REGIO OOST Stationsweg 44 Postbus 272 6860 AG Oosterbeek Telefoon 026 339 65 00

‘Van concerten krijg ik een kick’ Zestien is ze en ze wil een violiste van formaat worden. Net als Janine Jansen. Ze heeft het in zich, Coraline Groen, anders zat ze niet in de jong talentklas van het Koninklijk Conservatorium. Toch is het vooral hard werken om die droom te realiseren.

“I

k weet niet beter dan dat ik heel mijn leven al viool speel. Toen ik twee was, schijn ik te hebben gezegd dat ik viool wilde leren spelen. Op mijn derde ben ik begonnen, met de Suzuki-methode. Het duurde en jaar voor ik Kortjakje goed speelde. Tot mijn leraar mij niets meer kon leren, heb ik vioolles gehad. Hij stuurde me naar het conservatorium in Den Haag. Daar volg ik het VWO, ik heb al een deel van mijn eindexamen gedaan. En natuurlijk heb ik veel muzieklessen. Een gewone schooldag begint om half acht. Ik

repeteer tot de lessen beginnen om negen uur. Wekelijks heb ik piano- en vioolles, muziektheorie, groepslessen met voor­spelen, orkest- en koor­repetitie. Zingen helpt je te begrijpen hoe je een muziek­stuk moet spelen, de timing, waar je ‘adem’ haalt. Na school moet ik zo’n drie uur per dag studeren, maar dat red ik niet altijd hoor. Soms voel ik me dan schuldig. Ik speel het liefst voor anderen. Van concerten geven, krijg ik een kick. Normaal ben ik best verlegen, dat verandert op het podium. Dan geef ik me juist helemaal. Het is fijn als je

mensen blij kunt maken of ontroeren met je muziek. Het stuk dat ik voor het Britten concours uitvoerde van Tsjaikovsky, hoorde ik voor het eerst toen ik vijf jaar oud was. Janine Jansen speelde het bij een openluchtconcert op Paleis het Loo. Het is een droomstuk. Telkens als ik het speel, zie ik nog de wapperende paleis­vlaggen voor me. Negen maanden heb ik op het stuk gestudeerd, elke dag een stukje. Het is keihard werken, maar ik wil graag naar het conservatorium. Janine Jansen is nog steeds een voor­beeld. Studeren in New York of Londen en een uit duizen­ den zijn die door­breekt. Dat lijkt me fantastisch. Al wil ik ook moeder worden en kies ik misschien voor een studie ernaast, voor de zekerheid.” Tekst Maureen Land Fotografie Mark Prins

Regio Noordoost Eekwal 3 Postbus 1081 8001 BB Zwolle Telefoon 038 429 76 70 Regio Twente M.H. Tromplaan 9 Postbus 194 7500 AD Enschede Telefoon 053 487 87 10 Regio Zuid Parklaan 66 Postbus 6045 5600 HA Eindhoven Telefoon 040 265 75 00