078 Biken in de bergen 28/04
03-05-2004
17:23
Pagina 78
Tekst: Jan Mark Moquette | Fotografie: Maarten Stolp
Als de eerste mountainbiker over de berg is, volgen er meer... De afgelopen jaren zijn de zogenaamde Transalp-routes steeds populairder geworden. Op een mountainbike bereik je plekken die de fietser nog niet zo lang geleden als onbereikbaar bestempelde: klimmend en dalend over steile gruispaden, soms zelfs sjouwend met de fiets op de schouder. Wat neem je mee tijdens zo’n tocht?
BIKEN Foto: Sjiva Janssen
78
OP PAD 5 JUNI 2004
IN DE BERGEN
078 Biken in de bergen 28/04
03-05-2004
17:26
Pagina 79
Toeren op de mountainbike: welke uitrusting?
BERGEN SPECIAL CONDITIE EN TECHNIEK Een onverharde bergoversteek per mtb gaat niet van-
Mtb-en en bagage gaan slecht samen. Op smalle bergpaden heb je alle bewegingsvrijheid en controle nodig om tijdens beklimmingen en afdalingen heelhuids boven of beneden te komen. Daarom kun je slechts het broodnodige meenemen; in de praktijk komt dat neer op een mtb, de fietskleren aan je lijf, en een klein rugzakje met de rest. Laten we eens beginnen met de fiets.
zelf. Je moet vooraf trainen, een goede basisconditie hebben, en ervaring met mtb-en en fietsen in de bergen is aan te raden. Mtb-en kun je niet uit een boekje leren, maar er zijn zeker een paar tips te geven. Marco Puik van Vasa Sport: ‘Verdeel je krachten goed, ga niet te hard van start en fiets op souplesse in het juiste verzet. Wordt het erg steil, dan moet je op
De mtb Voor een Transalp-tocht dwars door de bergen heb je een mtb nodig; eentje die niet te zwaar is, en, veel belangrijker, eentje die heel blijft en dus goed onderhouden is. In grote lijnen kun je kiezen uit twee soorten: de hardtail met alleen een geveerde voorvork, of de full-suspension met voor- én achtervering. Voorvering is in de bergen vrijwel onmisbaar, achtervering is eerder extra luxe. Een volgeveerde biedt wel meer comfort en controle in de afdaling, maar hij heeft meer kwetsbare onderdelen dan een hardtail, hij is zwaarder en een full-suspension van goede kwaliteit is behoorlijk duur. Met een hardtail kan de gemiddelde mtb-er prima uit de voeten. Dit type is betaalbaarder, lichter en vergt minder onderhoud. Net zoals op alle andere fietsen bepaalt het Japanse merk Shimano ook op de mtb de standaard als het gaat om draaiende onderdelen. Qua duurzaamheid komen drie onderdelengroepen (naven, derailleurs, remmen, balhoofdstel, crankstel etc.) voor een zware mtb-tocht in aanmerking: Deore, de iets duurdere Deore LX en de nog duurdere Deore XT. Maar er zijn ook andere merken. Goede vering Een geveerde vork veert in en natuurlijk ook weer uit. Dat uitveren moet worden gedempt, anders krijg je een stuiterbaleffect. Op de allergoedkoopste voorvorken is de demping vrijwel nihil, voor een zware bergtocht heb je daar weinig aan. Bij betere vorken zorgt een
tijd terugschakelen, zorg dan voor voldoende druk op het achterwiel. Komt het voorwiel bijna los van de grond, ga dan iets met je neus naar voren; een balansspelletje dat je vanzelf leert. Steil naar beneden komt het aan op een gecontroleerde snelheid. Rem met beide remmen. De voorrem heeft de grootste remkracht; rem daar gelijkmatig mee, maar blokkeer ’m niet. Met de achterrem kun je meer spelen. Om bij moeilijke passages controle te houden kun je op de horizontaal gedraaide pedalen gaan staan met de zadelpunt tussen de bovenbenen geklemd. Verminder vlak voor de bochten de remkracht en kijk een eindje voor je uit in plaats van vlak voor het voorwiel. Je wilt natuurlijk voorkomen dat je de fiets moet dragen, maar soms is het niet anders. Met je arm door het frame of het zadel op de schouder draagt het prettigste.’ Vasa Sport organiseert de lezersreis Mountainbike Transalptour, zie pagina 113. Informatie: (0343) 56 28 00. I: www.vasasport.nl.
oliebad voor de demping. Die olie wordt tijdens het uitveren door een klein gaatje geperst, wat voor vertraging zorgt; de mate van demping kun je vaak zelf instellen. Bij het inveren maakt de vork gebruik van een stalen veer óf van een op druk gebrachte luchtveer. Een nadeel van een stalen veer is dat deze moet passen bij het lichaamsgewicht; zware fietsers moeten een stijvere veer laten monteren dan lichtgewichten. Bij luchtgeveerde OP PAD 5 JUNI 2004
79
078 Biken in de bergen 28/04
05-05-2004
18:58
Pagina 80
OP DE MOUNTAINBIKE 1 • Mountainbike Kies een betrouwbare en goed onder-
2
• Zadeltas Met gereedschap, altijd bij de hand.
geveerde voorvork met instelbare demping.
ze vast aan het frame.
2 • Banden De beste keuze voor toerrijders: brede
12
• Rugzakje Inhoud: circa 25 liter.
banden met een grof profiel en een brekerlaag tegen
• Drinkzak Een waterzak met drinkslang (ca 2 liter). 13
lekrijden.
• Bidon Als je geen drinkzak hebt: 2 bidons van
3 • Remmen Goede remmen zijn belangrijk: V-brakes,
• Fietskleding Korte fietsbroek(en), lange fiets-
7a
4 • Zadel Monteer een zadel waarop je langdurig kunt
15
broek of beenstukken, thermoshirt, fietsshirt met
zitten zonder zadelpijn. Vooraf uitproberen.
korte mouw, shirt met lange mouw, regenjack of
5 • Pedalen Kliksystemen hebben de voorkeur, maar
windstopper, fietssokken en fietshandschoentjes.
leer er eerst mee fietsen. 6 • Pompje Een degelijk pompje, aan het frame
• Helm Op het hoofd, niet in de rugzak.
16
• Fietsschoenen Stijve fietsschoenen, waarop je
17
of in de rugzak.
nog vrij goed kunt lopen.
7 • Fietscomputer (7a) & hoogtemeter (7b)
12
Niet onmisbaar, wel een aanrader. Sommige fiets-
• Fietsbril Handig: een bril met verwisselbare glazen voor verschillende
computers hebben een ingebouwde hoogtemeter.
weertypen.
8 • Bar-ends Voor het wisselen van de handpositie op het stuur.
15
16
9 • Zadelklem Een quick releasezadelklem is handig om het zadel snel lager te
18
zetten. Dat is prettig tijdens steile afdalingen.
4
13
10
7b
9 1
3 14
6 11
17
5
• Fiets: Trek 6700, € 1.099,- • Banden: Schwalbe Black Jack Double Defense (57 mm), € 39,90 p. st. • Zadel: Terry Fly, € 49,95 • Pompje: Topeak Peak DX, € 19,95 • Fietscomputer: Cateye Enduro 8, € 29,• Zadeltas: Topeak Aero Wedge Pack, € 17,95 • Rugzak: Deuter Superbike L, € 79,95 • Fietskleding: verkrijgbaar bij Zwerfkei. OP PAD 5 JUNI 2004
14
0,7 liter op het frame.
Magura’s of schijfremmen.
80
10
• Reservespaken Spaken van de juiste lengte, tape 11
houden fiets met degelijke onderdelen en een
8
18
078 Biken in de bergen 28/04
03-05-2004
17:28
Pagina 81
VOLGEVEERD Ook Karst Zijlstra maakt regelmatig mtb-tochten. Karst: ‘Ik heb een voorkeur voor zonnige bestemmingen en zoek daar meestal contact met lokale mtb-ers; dat is gezelliger en zij kennen net even dat weggetje dat ik zelf nooit zou vinden. Hoewel ik geen materiaalfreak ben, maak ik mijn tochten op een full-suspension. Met zo’n volgeveerde fiets kun je wat extremere trajecten opzoeken, maar dan moet de ruiter natuurlijk net zo goed zijn als het paard. Zoek je die extreme downhills niet, dan heeft achtervering weinig zin. Op een simpel bergweggetje met vervelende hobbels geeft die vering wel meer comfort, maar heb je daar extra geld voor over? Karst Zijlstra is sportleraar, geeft mtb-clinics, en schrijft als journalist regelmatig over mtb-en. Kijk op www.mtbclinics.nl.
vorken kun je de druk met een pompje aanpassen aan het lichaamsgewicht, maar zou er een lek ontstaan, dan zakt zo’n luchtveer in en kun je niet meer verder. Een vork met een stalen veer en een instelbare oliedemping is dus de betrouwbaarste keuze. Ook olie kan natuurlijk gaan lekken, maar zonder demping kom je nog altijd thuis. Bij achtervering werkt het niet anders, toch kan het deinen van de vering (= energieverlies) een groter probleem zijn. Verschillende fabrikanten hebben hierop hun eigen visie en maken uiteenlopende constructies. Daarop gaan we hier niet uitgebreid in. Remmen en banden Remmen vragen vanzelfsprekend om extra aandacht in de bergen, ze worden immers extreem op de proef gesteld. Op veel mtb’s zitten zogenaamde V-brakes, maar er zijn ook hydraulische velgremmen op oliedruk (van Magura). Daarvan is de remkracht beter doseerbaar dan bij V-brakes en in de praktijk zijn ze heel betrouwbaar en onderhoudsvrij gebleken. Verder zijn er nog schijfremmen. Het grote voordeel is dat de velg niet slijt of oververhit raakt (gevaar voor klapband), en dat de remkracht groter is, zodat je
EVEN WENNEN Wandelaars zien mtb-ers soms als ongeleide projectielen die hen met hoge snelheden van de sokken rijden, op paden waar ze niets te zoeken hebben en die ze achterlaten als een gatenkaas. Helaas voor de wandelaar, maar het mtb-en in de alpenlanden groeit... Wandelaars en mtb-ers zullen aan elkaar moeten wennen; als mtb-er kun je je verantwoordelijkheid nemen door niet op paden te fietsen waar dat niet mag, door bergwandelaars stapvoets te naderen, vriendelijk te waarschuwen en geen onnodige remsporen te maken. Uiteindelijk zijn we er allemaal met hetzelfde doel: rust, natuur en een zekere fysieke uitdaging.
minder snel last krijgt van vermoeide vingers tijdens een steile afdaling. Zorg bij alle soorten remmen altijd voor extra remblokjes; vooral als het regent slijten de blokken razendsnel. Kijk vooraf ook goed naar de banden, want banden die in Nederland goed voldoen zijn in de bergen misschien niet optimaal. In bergachtig terrein zijn brede banden aan te raden (> 50 mm) met vrij grof en diep profiel. En vanwege de betrouwbaarheid onderweg is een brekerlaag tegen lekrijden een slimme keuze. Snellere en soepelere banden zijn meestal minder slijtvast en eerder geschikt voor wedstrijdrijders. Andere uitrusting Het broodnodige meenemen betekent natuurlijk geen tent, slaapzak en brander. Slapen en eten doe je in berghutten of pensions, die natuurlijk langs de geplande route moeten liggen. Blijft over: fietskleding, gereedschap, proviand, toiletspullen, EHBO, en kleding voor na het fietsen. Fietskleding heb je deels aan en een aantal spullen (gereedschapstasje, pompje, bidons) kun je aan het frame bevestigen. Bind niet teveel aan de fiets, want met de fiets op de schouder breekt het extra gewicht je snel op. Een paar tips om de rugzak licht te houden: kies de allerlichtste kleding voor ná het fietsen, geen extra schoenen, een mini-fotocamera, het mobieltje kan thuisblijven, toilet/EHBO-spullen en papieren in een lichte verpakking (plastic zak), een outdoor-handdoek of theedoek doet prima dienst als handdoek. Je kunt natuurlijk spullen met z’n tweeën delen: gereedschap, shampoo, zonnebrand etcetera. Neem wel voldoende water mee, het liefst aangelengd met een sportdrank, maar hou het eten bij lichte tussendoor-happen als energierepen en noten. En laad de rugzak in het dal niet vol met zware brokken kaas en worst, maar eet die ter plekke op. Want het rugzakje mag niet meer dan zo’n zes à zeven kilo wegen... OP PAD 5 JUNI 2004
81
078 Biken in de bergen 28/04
03-05-2004
17:30
Pagina 82
MET DE BOB Met slechts een rugzakje mee ben je aangewezen op accommodatie als berghutten en pensions. Dat kan ook anders: Roel Schierbeek hangt een Bob Trailer achter zijn mtb. Roel: ‘Dankzij die Bob Trailer kan ik een doorgaande fietstocht combineren met dagtochten. Mijn complete kampeeruitrusting gaat in de Bob en belangrijke zaken om snel bij de hand te hebben stop ik in een stuurtas. Zo heb ik vijf maanden door Spanje, Frankrijk en Italië gefietst, onder andere op Corsica en Sardinië. Met de Bob erachter reed ik op een profielband vóór en op een band met een gladder loopvlak áchter. Als ik ging mtb-en liet ik de Bob achter, verwisselde mijn achterband voor een profielband en ging op pad. Tijdens die tochten nam ik alleen het minimale mee: water, voedsel, een kaart, een kompas, wat gereedschap, een binnenband, arm- en beenstukken, een Gore-Tex jack en een windstopper-vest.’
Roel met Bob.
Informatie over de Bob Trailer: Vertex, (0252) 34 06 11. I: www.bobtrailers.com.
PAKLIJST GEREEDSCHAP 1 • Tooltje of losse inbussleutels. 2 • Pompje. 3 • Bandenlichters (2 of 3). 4 • Binnenband (liefst 2). 5 • Kettingpons. 6 • Spakenspanner. 7 • Plakkers, solutie.
8
9
8 • Kettingolie. 9 • Extra remblokken. 10 • Extra remkabel.
Neem alleen licht gereed-
11 • Tape. 12 • Tiewraps.
7
schap mee voor kleine
6
reparaties als lekke
• Reserveboutjes.
banden, losse boutjes, losse spaken en gebroken kettingschakels;
INFORMATIE
(033) 450 90 40.
reserveonderdelen.
I: trekbikes.com.
Zorg dat de fiets in orde
• Schwalbe: Anglo Dutch,
is en hoop een beetje op
(023) 563 47 34.
een goede afloop. Tape
I: www.anglodutch.nl.
en tiewraps neem je
• Cateye: (020) 623 65 63. I: www.cateye.com. • Kleding: Zwerfkei,
en zoek bij pech een fietsspecialist in het dal.
I: www.zwerfkei.nl.
(045) 546 66 11. I: www.deuter.nl.
I: www.rtisports.nl.
82
OP PAD 5 JUNI 2004
10 11
• Deuter: Lowa Benelux,
(030) 220 55 98.
12
mee voor noodreparaties,
1
(0348) 42 16 48.
• Topeak & Terry: RTI Sports,
3
geen zware sleutels en
• Trek: Bikeurope,
5
4
078 Biken in de bergen 28/04
03-05-2004
17:31
Pagina 83
Roel zonder Bob.
DE WEDSTRIJD: TRANSALP CHALLENGE 2004 Transalp-routes danken hun populariteit aan de Transalp Challenge: een 8-daagse mtb-wedstrijd, dit jaar van 17 tot en met 24 juli. De 650 kilometer lange route loopt van Mittenwald (D) naar Riva di Garda (I) met in totaal meer dan 20.000 hoogtemeters. Er doen zo’n 500 koppels mee, waaronder Erik Bronsfoort en Thijs Brentjens. Erik: ‘Goed materiaal is voor zo’n wedstrijd van levensbelang. Het gaat bij ons zo hard mogelijk, dus stellen we iets andere eisen aan het materiaal dan de toerrijder.’ Thijs: ‘Wij rijden op full-suspensions. De afmontage is ook bij ons een compromis tussen betrouwbaarheid en lichtgewicht.
Voor de start, Transalp 2003.
Een lichte fiets is tijdens de klim in het voordeel, maar bergafwaarts moet hij extreem grote klappen kunnen incasseren.
Thijs: ‘Ook onze voeding is heel belangrijk; tijdens de wedstrijd
We rijden met goede onderdelen, o.a. met schijfremmen, en de
veel sportdrank en in het begin ieder half uur een energiereep.
vering is vrij hard afgesteld.’
Na de race blijven we goed drinken en binnen twee uur eten
Erik: ‘Bij de keuze van de wielen en de banden is het wikken en
we een koolhydraatrijke maaltijd.’
wegen tussen lichtgewicht, lichtlopend, goeie grip en betrouw-
Erik: ‘Tijdens de tocht gaan er 2 binnenbanden, een pompje,
baarheid. We kwamen uit op tubeless banden, zónder binnen-
gereedschap en een paar reserveonderdelen mee. We gebruiken
band. Daarmee kunnen we met een lagere bandenspanning
een klein rugzakje met een drinkzak van 2 liter en wat extra
rijden, zonder dat er een stootlek (snakebite) optreedt. De ban-
kleding.
den zijn van vrij zacht rubber; dat rijdt lekkerder, maar het slijt
Thijs: ‘En een klein digitaal cameraatje. Maar de rest van de
ook sneller.’
bagage wordt gelukkig vervoerd door de organisatie.’
<
Informatie op www.transalpteam.tudelft.nl; of transalp.upsolutmv.com. OP PAD 5 JUNI 2004
83
