Alles van waarde is weerloos
Lucebert
Duurzaam lange termijn geheugen door digitalisering bij de gemeente Rotterdam
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
1
Sedert 1986 probleem archiefinspecties in Nederland
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
2
Sedert rapport Algemene Rekenkamer in Nederland probleem van archivaris Bewaker lange termijn geheugen
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
3
Hoe zit dit in Belgie? l
Wie heeft hier en in andere landen het sein gegeven?
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
4
Problemen DIV sinds enige jaren met saneringsachterstanden l l l l
Verveelvoudiging omvang archieven door introductie kopieerapparaat Enorme saneringsproblemen door ontbreken adequaat selectieinstrumentarium Groei particuliere aanbieders van capaciteit voor sanering Noodzaak tot zakelijker werken bij DIV – Rekenen in meters archief – Contracten sluiten met aanbieder 30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
5
Problemen DIV sinds enige jaren met nieuwe economie l Introductie Fax en onbeheersbaarheid l Introductie e-mail en onbeheersbaatrheid l Individualisering werkplekken
– Organisatie en registratiesystemen daarop niet
berekend l Spanning in verhouding ICT en DIV
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
6
Problemen DIV sinds enige jaren met overgang – Papier en digitaal tezamen leveren
onvoldoende informatie l
Verschillende beheerders
l
Beiden gegeven gedeelte weer van werkelijkheid
l
Niet op elkaar afgestemd
l
Duurzaamheid digitale bestanden niet verzekerd
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
7
Ontwikkelingen stoppen niet l Internet l E-mail l Loket 2000 in Nederland l E-commerce l Vraaggericht ipv aanbodgericht l ERP l Back- front office
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
8
Bovendien willen besturen tegenwoordig ook wat l
l l l l
Verantwoording naar burger en bestuur garanderen – Peper (declaratieschandaal Rotterdam) – Ceteco (speculeren door ambtenaren) Klantvriendelijker worden Sturen op prestaties Overheidsorganisaties beter kunnen controleren Verhouding politiek en ambtenaren veranderen – Enschede (Vuurwerkramp, ambtenaren worden gerechtelijk vervolgd)
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
9
Basis voor bedrijfsvoering is informatievoorziening
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
10
Betekenis van archief diagram van Upward
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
11
Druk op informatievoorziening wordt groter
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
12
Bovendien l
Willen ambtenaren digitale informatie terugvinden van 5 jaar geleden
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
13
Digitaal duurzaamheidsprobleem? l l
Bij archivaris En bij bedrijf (DIV, ICT en management)
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
14
Stellingen l l
l
Duurzaamloosheid wordt trigger voor professionalisering informatievoorziening Dat komt goed uit: – Om duurzaamheid op te lossen is professionelere aansturing nodig Huidige wijze van informatiebeheer leidt tot onbedoelde geschiedvervalsing – Dossiers incompleet – Ongecontroleerde selectie
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
15
Eindelijk het duurzaamheidsprobleem bij de administratie
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
16
Conclusie l
Archivaris moet automatisering stimuleren – I.v.m. oplossing duurzaamloosheid – I.v.m oplossing probleem veroorzaakt door scheiding twee regimes voor papieren en digitale (DIV en ICT) informatievoorziening
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
17
Hoe beginnen?
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
18
Wat hebben we geleerd in Rotterdam
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
19
o.a. door oefenen in de praktijk in Rotterdam l l
Dienst Stedenbouw + Volkhuisvesting Dienst van Gemeentewerken
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
20
Iets over opzet in Rotterdam l l l
Stuurgroep Projectgroep per dienst Kernteam (projectleiders, archivaris en inspecteur)
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
21
Gemeenschappelijk l l l l l
Te kiezen systeem voor gehele dienst gebruiken Keuze: Document Management System Koppelen aan in gebruik zijnde systemen Duurzaamheid toevoegen Projectorganisatie
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
22
Verschillen l l
Keuze pilotobject dS+V: werkproces bouwvergunningen Keuze pilotobject GW: alle werkporcessen
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
23
Taak archivaris l l
l l l l l
Zet probleem op bestuurlijke agenda Verwerft opdracht tot: – Formuleren eisen voor digitaal archief – Formuleren beleid voor gehele concern Springt financieel bij Inventariseert digitale systemen concernbreed Ontwerpt BasisSelectieDocument voor gehele concern Formuleert richtlijnen naar adminsitratie Controleert digitalisering processen
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
24
Taak documentaire informatieverzorger l l l l l l l
Inventariseert analoog en digitaal materiaal Inventariseert werkprocessen, taken en functies Maakt AO-bechrijvingen per werkproces Bouwt archiefstructuur, methoden en procedures Maakt Basis Selectie Document (BSD) Formuleert knelpunten Maakt actieplan op basis van evaluatie
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
25
Taak management bedrijf l l l l
Formuleren informatiebeleid Stanpunt over invoering workflow bepalen Draagvlak voor automatisering geselecteerde werkprocessen creeeren Kennis over eigen bureaucratie versterken
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
26
Valkuilen voor bedrijf l l l l l l
Draagvlak aanvankelijk zwak Top ziet noodzaak wel Gebrek aan kennis over eigen organisatie Gebrekkige aansturing Keuze voor grote systemen (DMS) Leidt tot chaos indien niet voldaan aan aantal voorwaarden
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
27
Valkuilen voor archivaris l l l l l l
Oplossing lange termijn werk 20 jarige overdrachtstermijn noopt niet tot spoed Geen kennis en inzicht in en van bureaucratie Te stellen eisen zijn niet gecodificeerd Gebrek aan middelen Geen leuk onderwerp
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
28
Knelpunten implementatie l l l
Wijze testen kwaliteit eindprodukt (digitaal bestand) Is gekozen werkwijze geschikt voor toepassing in andere processen Hoe maximaal rendement te bereiken (spanning tussen bedrijfsvoering en duurzaamheid)
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
29
En dan? 30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
30
Rol DIV l l
Bestaande systemen aan eisen toetsen Nieuwe systemen volgens eisen opbouwen
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
31
Welke eisen hanteren?
l l l
Eisen te stellen aan systeem Eisen te stellen aan metainformatie Eisen te stellen informatie
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
32
Systeem
l
Flexibliteit Onderhoudbaarheid Testbaarheid Portabilitiet Connectiviteit
l
Herbruikbaarheid
l l l l
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
33
Metainformatie l l l l
Betrouwbaarheid Continuitei Efficiency Effectiviteit
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
34
Informatie l
Archivistische kwaliteitstheorie van Horsman – Eisen ontleend aan Delen, Kouwenhoven, Rijsenbruh, Gids kwaliteit van produkten l Authenticiteit l Oorspronkelijkheid l Betrouwbaarheid l Leesbaarheid l Interpreteerbaarheid l Behoud van vorm
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
35
Scenarios voor beheer l l l
Bestanden en systeem blijven bij dienst Bestanden (inclusief systemen) worden overgenomen Bestanden gaan op extern medium
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
36
Hoe controleren of systeem voldoet aan eisen?
30 november 2000
Gemeentearchief Rotterdam RHC
37
Ingekomen stukken actor/verantw
aard actie
medium
datum ontvangst plaatsen selectie niet registreren
verwerven
toetsen aan
adresseren verzenden
uiterlijke vorm
afspraken
bevoegdheid aangetekend bijlagen ondertekening ontvangstdatum datum brief (ontvankelijk) reactie of actie retro-acta correcte datum waarde inhoud voor bedrijf afspraken DIV afspraken met behandelaar
Applicatie
DMS
papier
digitaal
logisitek
handmatig
wachten
I&*A
beoordeling adressering aard inhoud
Afd
Processtappen Procesfase handeling ontvangst post verwerven controleren controleren selectie ducumentatie e.a. selecteren uitnemen verwerven adresseren verzenden verwerven transport selectie doorsturen ongeopend verwerven raadplegen verzenden transport waarmerken verwerven open maken uitnemen lezen
DIV
Computer