Alle dieren zijn gelijk maar sommige dieren zijn meer gelijk dan andere De Nauwe korfslak in de Nederlandse duinen
Jaap de Boer Stichting ANEMOON
Inhoud • • • • • •
Stichting ANEMOON De Nauwe korfslak Oorzaken achteruitgang Gunstig beheer Alle dieren zijn gelijk, maar … Dankwoord
Stichting ANEMOON (1) • Doet vooral veel onderzoek aan kust- en zeeorganismen • Ook onderzoek naar 3 Nederlandse mollusken met Europese bescherming • Vanaf 2000 veel inventarisatie-onderzoek gedaan – veel nieuwe gegevens en kennis • Nu in de fase van monitoring en evaluatie • Uitdaging – kennis overdragen aan beleidsmakers en beheerders
Stichting ANEMOON (2) Slakken van de Habitatrichtlijn • Platte schijfhoren – Anisus vorticulus • Zeggekorfslak – Vertigo moulinsiana • Nauwe korfslak – Vertigo angustior
De Nauwe korfslak (1)
De Nauwe korfslak (2)
.
Is (ook) in staat om de groten der aarde dwars te zitten ….
<…> work was halted as Doonbeg is home to a tiny snail which has been around since the Ice Age - the narrow-mouth whorl snail, or vertigo angustior <…>
De Nauwe korfslak (3) • • • • •
.
Ontzettend klein – max. 2.2 mm hoog Linksgewonden, cylindrisch, roodbruin In en onder bodemstrooisel en mosbegroeiing Vochtig, kalkrijk terrein; ongestoorde bodem Voeding: microscopische bodemorganismen, m.n. schimmels • Verspreidt zich waarschijnlijk via water en d.m.v. andere dieren
De Nauwe korfslak (4)
.
Voorkomen • In Nederland vooral in kalkrijke duinen • Ook bekend van kwelders • Inmiddels beperkt tot natuurgebieden • Europees bedreigd Nederland is belangrijk voor de soort: hier zijn verhoudingsgewijs veel vindplaatsen en hoge dichtheden
De Nauwe korfslak (5)
.
Natura 2000-doelstelling voor de soort: behoud omvang en kwaliteit leefgebied ten behoeve van behoud populatie
Stand van zaken 2015 • Niet teruggevonden bij 5 van de 37 stippen • In veel andere hokken achteruitgang, soms sterk
Oorzaken achteruitgang (1) Huidige teruggang veroorzaakt door natuurbeheer: • Grote beheeringrepen (grijs duin maken) – plaggen, graven – klepelen en maaien – kappen van bosjes en struwelen
• Begrazing (vaak als vervolgbeheer) • Verlies ruimtelijke samenhang • Trends in natuurbeheer: overal dezelfde soort ingrepen, ten faveure dezelfde habitattypen
Oorzaken achteruitgang (2) Nieuwe maatregelen in aantocht: • Meer prioritair habitatype grijs duin; tegengaan verbossing • Programmatische Aanpak Stikstof Onwetendheid – geen idee hebben dat de dieren op een bepaalde plek voorkomen
Oorzaken achteruitgang (3) Maar … niets doen in de duinen is geen optie: - Overgangen tussen open terrein en struweel zijn favoriet – opener maken duinstruwelen is dus gunstig - Populierenbosjes propageren – tegengaan eikenopslag Met tijdelijke teruggang van de Nauwe korfslak is rekening gehouden
Oorzaken achteruitgang (4) Is de teruggang tijdelijk? We rekenen op herstel maar zien het niet, ook al lijkt een bepaald gebied potentieel (weer) geschikt • Meer tijd nodig i.v.m trage verspreiding? • Of wordt er aan bepaalde voorwaarden niet voldaan (herstel bodemstructuur)? Onduidelijkheid over de behoeften van deze soort
Wat kun je doen voor deze soort? • Minder doen; rust en geleidelijkheid zijn van belang • Bij beheermaatregelen: ruime refugia uitsparen in gedeelten met rijke populaties; letten op gevaar van overstuiving (dus: weten waar de dieren zitten) • Slordig te werk gaan; gefaseerd werken • Kleinere apparatuur (bodemstructuur) • Geen begrazing! – of evt. gescheperd • Populieren +; eiken • Niet overal grijs duin maken; landelijk afspreken
Alle dieren zijn gelijk, maar … • Probleem voor beheerders: – de Nauwe korfslak is piepklein; onzichtbaar – slakken zijn niet ‘sexy’ en knuffelbaar
• Daardoor minder gemakkelijk te beschermen dan grotere dieren • Jammer voor de soort, maar ook voor het habitat waar ze voor staan.
Alle dieren zijn gelijk, maar …
Dankwoord Credits voor het vele veldwerk gaan o.a. uit naar • Arno Boesveld • Adriaan Gmelig Meyling • Tello Neckheim • Sylvia van Leeuwen
