VERGADERDATUM
SE CTO R/A FDEL ING
16 december 2010
NBW
ST UKDATUM
NAAM STELLER
2 december 2010
E. Benjamin / M. Visser / T.A. Wendt
ALGEMENE VERG ADERING
AGENDAPUNT
11 ONDERWERP
NBW-project Hydraulische knelpunten PROGRAMMA
voldoende water PORTEFEUILLEHOUDER
J. Naaktgeboren
Voorstel Kennisnemen van de voortgang van het NBW-project Hydraulische knelpunten. Beschikbaar stellen van een krediet van € 654.500,-- voor de aanpak van de wateroverlast in het gebied Friesehoektocht Beschikbaar stellen van een aanvullend krediet van € 140.000,-- voor de vervanging van de duikers in de Westermeertocht. Samenvatting In februari van dit jaar heeft de Algemene Vergadering kennisgenomen van de resultaten van het NBW-deelproject 8: Hydraulische Knelpunten. Dit project bestaat uit drie onderdelen: 1. aanpak wateroverlast Friesehoektocht; 2. vervangen duikers Westermeertocht; 3. vervanging stuw Voorstertocht.
PARAAF ADJUNCT-SECRETARIS
mr. G.J. Bos
In dit voorstel wordt voor alle drie de onderdelen de voortgang beschreven en worden (financiële) voorstellen gedaan voor het vervolg. Wateroverlast bij de Friesehoektocht Voor dit knelpunt is in het afgelopen halfjaar een aanpak uitgewerkt. Deze wordt u hierbij ter besluitvorming voorgelegd. Het gebied rond de Friesehoektocht heeft in de huidige situatie wateroverlast. Richting de toekomst neemt dit toe. Voor de aanpak van deze wateroverlast zijn diverse oplossingsrichtingen verkend. De voorkeursvariant is het verruimen van het watersysteem. Dit houdt in het verbreden en duurzaam inrichten van een deel van de Friesehoektocht, aanleg van een nieuwe duiker en een beweegbare stuw voor dynamisch peilbeheer. De uitvoering kan starten in 2011, na inspraak op het projectplan. Duikers Westermeertocht Op 18 februari 2010 heeft de Algemene Vergadering ingestemd met de aanpak van dit knelpunt. Er is een krediet van € 260.000,-- beschikbaar gesteld voor de vervanging van twee duikers onder het Ankerpad en het Steenbankpad in 2010. Tijdens het opstellen van het bestek en de bijbehorende raming is geconstateerd dat de kostprijs veel hoger zal uitvallen dan in eerste instantie is berekend. De aanleg kan op z’n vroegst starten in mei 2011. U wordt verzocht kennis te nemen van deze afwijking en een aanvullend krediet beschikbaar te stellen van € 140.000,--. Stuw Voorstertocht De stuw is conform planning en binnen het beschikbaar gestelde krediet vervangen. Dit onderdeel is afgerond.
REGISTRATIENUMMER
130398
1/7
Financiën totale project Hydraulische knelpunten Voor het totale project Hydraulische knelpunten is in het Investeringsplan een bedrag van € 1,435 miljoen opgenomen. Per saldo blijft het project ruim binnen dit bedrag. De overschrijding bij de duikers Westermeertocht wordt gecompenseerd door de onderdelen Friesehoektocht en Voorstertocht. Hierdoor vallen de kapitaallasten voor 2011 tot 2014 lager uit dan begroot. Lelystad 2 december 2010, het college van Dijkgraaf en Heemraden, de secretaris-directeur,
de dijkgraaf,
ir. J.B. van der Veen.
mr. ir. H.L. Tiesinga.
REGISTRATIENUMMER
130398
2/7
Toelichting Om in 2015 het watersysteem op orde te hebben met betrekking tot wateroverlast voert Waterschap Zuiderzeeland het NBW-Uitvoeringsprogramma uit. Eén van de deelprojecten hierbij is de aanpak van een aantal hydraulische knelpunten in de Noordoostpolder. Dit project bestaat uit drie onderdelen: 1. aanpak wateroverlast Friesehoektocht; 2. vervangen duikers Westermeertocht; 3. vervanging stuw Voorstertocht. In februari 2010 heeft de Algemene Vergadering kennisgenomen van de inventarisatie van hydraulische knelpunten in het beheergebied. Daarbij heeft de Algemene Vergadering ingestemd met de aanpak van twee hydraulische knelpunten in de Noordoostpolder, te weten de vervanging van twee duikers in de Westermeertocht en een stuw in de Voorstertocht. Van deze twee knelpunten wordt in dit voorstel de stand van zaken weergegeven. Voor de duikers in de Westermeertocht wordt een voorstel voor het vervolg gedaan. Nu is ook het laatste knelpunt in dit NBW-project – wateroverlast bij de Friesehoektocht – uitgewerkt. Dit wordt u nu ter besluitvorming voorgelegd. In deze toelichting worden de drie hydraulische knelpunten achtereenvolgens behandeld. 1. Aanpak wateroverlast Friesehoektocht Dit knelpunt betreft de aanpak van de wateroverlast in de Friesehoektocht ten noordwesten van Rutten (zie figuur). Knelpunten, schade en afweging van oplossingsrichtingen zijn uitgewerkt in het rapport ‘Aanpak wateroverlast Friesehoektocht’. Dit rapport ligt ter inzage bij het secretariaat van de afdeling Bestuursondersteuning.
Knelpunten Vanuit het gebied Friesehoektocht in het noordwesten van de Noordoostpolder komen klachten over wateroverlast. Deze klachten zijn er al langere tijd. Het gebied dat in de huidige situatie op de Friesehoektocht afwatert, is veel groter dan waar de Friesehoektocht oorspronkelijk op ontworpen is. Er is voor dit gebied nog geen GGOR-studie uitgevoerd, wel is duidelijk dat het gebied deels niet voldoet aan de (oude) droogleggingsnorm. Voor het gebied is bij de NBW-koersbepaling in 2008 geen wateropgave door inundatie berekend. Recentere inzichten geven aan dat hier op langere termijn (na 2030 à 2035) in de zomersituatie door bodemdaling wel een knelpunt met betrekking tot inundatie kan ontstaan. De ernst en omvang hiervan kent nog wel een grote onzekerheid.
REGISTRATIENUMMER
130398
3/7
De reden om nu in dit gebied in te grijpen, is gebaseerd op het knelpunt onvoldoende drooglegging, de klachten uit het gebied hierover en de toename van de klachten na vervanging van de aquaducten door sifons in 2009/2010. Oplossingsrichtingen De afweging van oplossingsrichtingen is uitgevoerd conform de lijn uit de NBWKoersbepaling (AV: september 2008): Aangezien er geen relevante ruimtelijke ontwikkelingen zijn gepland in dit gebied, zijn er geen mogelijkheden voor ruimtelijk meekoppelen. Er zijn wel mogelijkheden voor een technische oplossing. Daarom zijn normaanpassing, functieverandering en schade uitkeren vooralsnog niet aan de orde. De technische oplossingen zijn vervolgens uitgewerkt. Vier oplossingsrichtingen zijn verkend: 1. beperken bovenstroomse afvoer (vasthouden); 2. aanleggen extra bergingsruimte (bergen); 3. verruimen van het watersysteem (bergen / afvoeren); 4. aanleggen extra afvoerkunstwerk (afvoeren). Het beperken van de bovenstroomse afvoer is niet wenselijk omdat dit het probleem niet oplost en bovenstrooms voor overlast zorgt. Ook het aanleggen van een extra afvoerkunstwerk, bijvoorbeeld een gemaal, is met het oog op duurzaamheid en kosten in dit geval niet wenselijk. Het aanleggen van extra waterberging (5 ha) is effectief en het is een duurzame oplossing omdat dit ook voor de lange termijn (tot 2050) de wateroverlast oplost. Het is echter ook de duurste oplossingsrichting (circa € 1,2 à € 1,8 miljoen) en mogelijk lukt het niet het gebied al in 2015 op orde te hebben door de lange termijn van ruimtelijke inpassing van waterberging. Aangelanden staan niet negatief tegenover deze oplossingsrichting, maar alleen als de overlast ook op korte termijn al (met andere maatregelen) wordt aangepakt. Het verruimen van het watersysteem door het vergroten van de watergangen (circa 0,7 ha extra waterberging) en het vergroten van duikers is effectief voor de korte termijn. Hiermee wordt het systeem voor 2015 op orde gebracht. Voor de lange termijn wordt de situatie duidelijk verbeterd. Naar verwachting is het gebied tot circa 2030 op orde. Mogelijk zijn de maatregelen niet voldoende voor de periode na 2030. Deze oplossingsrichting kan rekenen op draagvlak in het gebied. De kosten bedragen circa € 0,5 tot € 0,9 miljoen. Afweging Het waterschap streeft een robuust watersysteem na dat toekomstige effecten van klimaatverandering en bodemdaling kan opvangen. Het generieke knelpunt van de Noordoostpolder is dat er, met slechts 1% open water (circa 500 ha), weinig bergingsruimte is. Zowel het aanleggen van een waterberging als het verruimen van het watersysteem leveren extra bergingsruimte op. Waarbij duidelijk is dat de bijdrage van een extra waterberging (5 ha) hieraan verreweg het grootste is. Bij het verruimen van het watersysteem is de bijdrage beperkter (0,7 ha). De aanleg van extra berging is voor een langere termijn een efficiëntere oplossing dan het verruimen van het watersysteem. Qua kosten is het verruimen van het watersysteem aantrekkelijker dan aanleggen van berging. Beide oplossingen zijn kostenefficiënt. Dat wil zeggen dat de benodigde investering (kosten voor het waterschap) in dezelfde orde van grootte liggen als de toekomstige vermeden landbouwschade (baten voor het gebied). Het verruimen van het watersysteem komt wel positiever uit de kosten-batenvergelijking dan het aanleggen van waterberging. Met het oog op draagvlak, haalbaarheid, kostenefficiency en de termijn waarop het knelpunt ten aanzien van inundatie ontstaat (na 2030), is gekozen voor het uitwerken van de oplossingsrichting ‘verruimen van het watersysteem’.
REGISTRATIENUMMER
130398
4/7
Uitwerking Van de oplossingsrichting ‘Verruimen watersysteem’ zijn diverse varianten uitgewerkt. Dit heeft geleidt tot een voorkeursvariant waarbij een deel van de Friesehoektocht verbreed en verdiept wordt. In bijlage 1 zijn de aanpassingen aan het watersysteem in een figuur weergegeven. De aan te passen watergangen worden voor zover mogelijk voorzien van duurzame oevers. Tevens wordt de stuw van dit peilgebied vervangen door een regelbare stuw in het kader van dynamisch peilbeheer. Onder het Ruttensepad wordt een nieuwe duiker aangelegd. De werkzaamheden hiervoor kunnen starten in 2011 na inspraak op het projectplan. 2. Vervangen duikers Westermeertocht Op 18 februari 2010 heeft de Algemene Vergadering een krediet van € 260.000,-- beschikbaar gesteld voor de vervanging van twee duikers onder het Ankerpad en het Steenbankpad in 2010. Bij de besteksvoorbereiding van de vervanging van deze duikers is een raming gemaakt die sterk afwijkt van de oorspronkelijke raming. Hierbij kwam naar voren dat een krediet nodig zou zijn van circa tweemaal het vrijgegeven krediet. Naar aanleiding hiervan is een analyse gemaakt van de oorzaken van deze kostenafwijking. Vervolgens is een hernieuwde afweging gemaakt van diverse mogelijke varianten. De hoofdlijn is hieronder weergegeven. Kostenafwijking De kostenafwijking wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat bij de eerste kostenraming gewerkt is met kengetallen op basis van eerdere vervangingen van duikers. Deze kengetallen blijken op een aantal punten niet van toepassing: Door de bodemgesteldheid en de slechte kwaliteit van het grondwater is de bemaling en lozing van het bemalingswater complex en daardoor duur. Door de grote omvang van de duikers is het verleggen van kabels en leidingen veel bewerkelijker dan gewoonlijk. De gekozen aanlegmethode leidt tot stremming van de watergang. Het garanderen van voldoende afvoermogelijkheden tijdens de aanleg is duurder dan oorspronkelijk geraamd. Er zijn meer verkeersmaatregelen en kosten voor verkeersbegeleiding nodig dan voorzien. Varianten Door deze hogere kosten is de oorspronkelijk gekozen wijze van uitvoeren niet meer per se de meest wenselijke. Daarom is er opnieuw een afweging van varianten gemaakt. Hierbij is gekeken naar betonnen duikers (oorspronkelijke plan), stalen duikers, brugconstructies, hangduikers en voorstuwers. Gekozen is voor stalen duikers vanwege de minst hoge investeringskosten en de mogelijkheid om deze duikers aan te leggen zonder bemaling. Aanlegperiode Het gebied is toegezegd dat de duikers in 2010 vervangen zouden worden. Door de tegenvallende kosten is dit niet meer mogelijk. Een zo spoedig mogelijke start is nu wenselijk. De start van de aanleg is op z’n vroegst mogelijk in mei 2011. Dit geldt voor alle onderzochte uitvoeringsvarianten. In verband met de benodigde openbare aanbesteding en de leveringstermijn van de duikers is een eerdere realisatie niet mogelijk. 3. Stuw Voorstertocht Uit de NBW-analyse van hydraulische knelpunten begin 2010 kwam de stuw in de Voorstertocht als knelpunt naar voren. In februari 2010 heeft de Algemene Vergadering ingestemd met de vervanging van de stuw door een beweegbare stuw voor dynamisch peilbeheer. Hiervoor is een krediet van € 167.000,-beschikbaar gesteld. De beweegbare stuw in de Voorstertocht is conform planning in 2010 geplaatst. De benodigde investering bedroeg € 142.000,--. Dit onderdeel is daarmee conform planning en binnen het budget afgerond.
REGISTRATIENUMMER
130398
5/7
Personele consequenties De benodigde uren voor de verdere uitwerking van dit voorstel zijn opgenomen in de begroting van het NBW-project. Financiële consequenties In het Investeringsplan 2010-2013 en de Meerjarenbegroting 2010-2013 is rekening gehouden met een bedrag van € 1.435.000,-- voor het NBWdeelproject Hydraulische knelpunten. De werkelijk benodigde investeringen zijn weergegeven in onderstaande tabel. De benodigde investering is lager dan de in het NBW-Uitvoeringsprogramma geraamde investering. Hydraulisch knelpunt Duikers Westermeertocht Stuw Voorstertocht Friesehoektocht Totaal
Investeringskosten € 400.000 € 142.000 € 654.500 € 1.196.500
Doordat de totale benodigde investering lager is dan het bedrag dat in het Investeringsplan en de Meerjarenbegroting is opgenomen, vallen de kapitaallasten lager uit. De effecten op de kapitaallasten zijn weergegeven in onderstaande tabel. Voorkeursvariant Duikers Westermeertocht Stuw Voorstertocht Friesehoektocht Totale kapitaallasten Totaal opgenomen in MJB Verschil
2011 € 14.200 € 14.200 € 47.833 € 33.633
2012 € 40.000 € 13.845 € 55.051 € 108.896 € 117.191 € 8.295
2013 € 39.000 € 13.490 € 49.235 € 101.725 € 114.799 € 13.074
2014 € 38.000 € 13.135 € 48.215 € 99.350 € 112.408 € 13.057
De kapitaallasten in 2011 zijn circa € 34.000,-- lager dan begroot. Vanaf 2012 zal voor de rest van de afschrijvingstermijn sprake zijn van een lager bedrag dan begroot, van circa € 8.000,-- tot € 13.000,--. Dit zal worden betrokken bij het begrotingsproces 2012. Friesehoektocht De totale kosten voor de aanpak van de Friesehoektocht zijn geraamd op € 902.800,--. Van deze projectkosten komt een bedrag van € 248.300,-- ten laste van het krediet voor aanleg van duurzame oevers en is daardoor reeds in de begroting voor 2012 opgenomen. Het benodigde investeringskrediet is het resterende bedrag, te weten € 654.500,--. Naar verwachting zal het investeringsproject in de tweede helft van 2012 worden afgerond. Afschrijving zal, conform het vigerende activabeleid, plaatsvinden vanaf 2012. Op basis van de technische verwachte levensduur zullen de investeringsuitgaven in 30 jaar worden afgeschreven. Duikers Westermeertocht De totale kosten voor het aanleggen van stalen duikers bedragen € 400.000,--. In februari 2010 is al een krediet beschikbaar gesteld van € 260.000,--. Voor de realisatie is daarom een aanvullend krediet nodig van € 140.000,--. Bij de berekening van de kapitaallasten is gerekend met een afschrijvingstermijn van de stalen duikers van 20 jaar. Juridische consequenties Conform de Waterwet moet voor de aanpassingen aan het watersysteem in de Friesehoektocht een projectplan worden opgesteld. Hoewel dit plan vormvrij is, zal het plan gedurende zes weken ter inzage worden gelegd. De vertraagde uitvoering van de duikers aan de Westermeertocht heeft geen juridische gevolgen. Er is geen grond voor eventuele claims.
REGISTRATIENUMMER
130398
6/7
Consequenties voor Communicatie Het voorstel voor de Friesehoektocht is besproken met alle rechtstreeks betrokken aangelanden in verband met grondaankoop en met een vertegenwoordiging van de aangelanden uit de omgeving van Rutten. Er komt nog een inspraakronde voor de terinzagelegging van het projectplan. De vertraging in de aanleg van de duikers Westermeertocht is door middel van een brief gecommuniceerd naar de betrokken aangelanden. Het betreft aangelanden aan het Ankerpad, Steenbankpad en een aantal aangelanden in de onderbemaling Steven Rippen. Voorstel: Kennisnemen van de voortgang van het NBW-project Hydraulische knelpunten. Beschikbaar stellen van een krediet van € 654.500,-- voor de aanpak van de wateroverlast in het gebied Friesehoektocht. Beschikbaar stellen van een aanvullend krediet van € 140.000,-- voor de vervanging van de duikers in de Westermeertocht. Bijlagen Bijlage I: Geplande aanpassingen watersysteem Friesehoektocht. Het rapport ‘Aanpak wateroverlast Friesehoektocht’ ligt ter inzage bij het secretariaat van de afdeling Bstuursondersteuning.
REGISTRATIENUMMER
130398
7/7
