Algemene beschouwingen , stilstaan bij nu en vooruit kijkend naar de begroting 2016 Stilstaan bij het nu Allereerst willen wij stilstaan bij het ernstige geweldsdelict van een week geleden, waarbij een onze inwoners om het leven gekomen is. Onze gedachten gaan uit naar haar nabestaanden, familie en vrienden. Wij wensen de andere slachtoffers die deze middag door dezelfde verdachte gewond zijn geraakt sterkte. Een drama voor alle betrokkenen. Een schok niet alleen voor inwoners van Leeuwarden, maar ook voor velen buiten Leeuwarden die zich zorgen maken over leefbaarheid en veiligheid. Zoals de LC zaterdag meldde: een razend ingewikkelde zaak, die samenhangt met onze rechtstaat. Wij wachten het onafhankelijk onderzoek van de inspectie van het ministerie van V&J af. Het nu brengt ons ook bij het drama van de vluchtelingen. Zoveel mensen op de vlucht voor oorlog, verkrachting en onveiligheid. Het brengt ons bij de maatschappelijk discussie in Nederland. De nieuwsbeelden, de talkshows, de colums. Ik werd getroffen door het artikel over Wander Jager, sociaal wetenschapper aan de Rijksuniversiteit Groningen in het DvhN over het gevaar van polarisatie. Hij onderzoekt hoe de bevolking van een land reageert op de instroom van migranten. Daarbij gebruikt Jager computersimulaties voor. Zijn model voorspelt precies wat er nu in de werkelijkheid gebeurt: je ziet een scheiding ontstaan in de samenleving. Dat gaat niet over de inhoud maar hoe partijen zich gedragen. “Beide partijen in het migratiedebat zijn sterk bevooroordeeld en staan totaal niet open voor elkaars standpunten. Ze creëren en schetsen hun eigen, verschillende werkelijkheden. De werkelijkheid is veel complexer. Er is goede, betrouwbare informatie nodig.” Jager volgt het nieuws op de voet en ziet dat verschillende nieuwsbronnen volstrekt verschillende beelden schetsen. “Mensen moeten zich nu bewust worden van het probleem dat ze veroorzaken. Dat geldt niet alleen voor politici, dat geldt voor de samenleving als geheel. We moeten het complexe probleem niet erger maken door te polariseren.'' De fractie van de PvdA ziet dit als een oproep aan de Pvda, aan ons, raadsleden, politici en bestuurders. Zoek de dialoog. Blijf naar elkaar en de inwoners van Leeuwarden luisteren. Vraag mensen naar élkaar te luisteren. Ontken de complexiteit niet en kom met moedige keuzes. Polariseer niet, maar zoek wat mensen bindt en verbindt.
Bij de algemene beschouwingen kijken we vooruit naar 2016 In deze begroting geen wijzigingen ten opzichte van keuzes in 2013 en 2014. We bereiden ons voor op een MTR, goed Engels voor halverwege kijken hoe het er voor staat. Op een aantal punten voor het jaar 2016 ga ik hierna in. In deze begroting voor 2016 letten wij als sociaal democraten op wat wij samen mét en voor 108.000 inwoners van Leeuwarden belangrijk en waardevol vinden. 1. Voldoende werk, goed werk o
werkgelegenheid
o
werkplekken voor iedereen
o
ruimte voor ondernemerschap
2. Een bestaansminimum voor iedereen o
voldoende inkomen, voldoende geld om rond te komen
o
goede zorg, dichtbij, toegankelijk en betaalbaar
o
preventie en innovatie
3. Verheffing: onderwijs, jezelf ontwikkelen, cultuur en sport 4. Verbinding o
veiligheid, leefbaarheid in dorp en wijk
o
gemeenschapszin, samenwerking
o
vrijheid en onafhankelijkheid
o
verbinding met mensen die in Leeuwarden komen voor noodopvang, of hier komen wonen wanneer ze een verblijfsstatus hebben gekregen
5. Zeggenschap o
over je eigen leven
o
in je dorp, wijk
o
op je werk, geen verlammende bureaucratie, ruimte voor professionals, vrijwilligers en mensen.
Deze waarden zien wij terug in deze begroting en meerjarenplanning
Om ambities waar te kunnen maken, om goed en verantwoord met belastinggeld om te gaan is een financieel gezonde gemeente die dit alles kan en moet waarmaken noodzakelijk! Deze begroting vraagt ons niet om bezuinigingen door te voeren, ambities in te perken. Er zijn ook gemeenten waar bezuinigd moet worden. -
Wethouder Feitsma meldt dat “de economische vooruitzichten zijn verbeterd” en dat er sprake is van een “solide financiële huishouding”
-
Wij werken met een reële sluitende meerjarenbegroting
-
We verwachten van het college continu scherp risicomanagement
-
Wanneer de kosten voor zorg / jeugd hoger zijn dan begroot is er een financiële buffer voor, goede zorg gaat voor.
-
We houden een verantwoord weerstandsvermogen in stand
-
College ligt op koers met de eerdere bezuinigingen
-
Het College brengt beter dan voorheen de ontwikkeling schuldpositie in beeld
De PvdA is niet gerust op of het aanbod en niveau van voorzieningen na de veranderingen in 2015 voldoende is. En of de begrote middelen in het sociaal domein voldoende zijn. Wij hebben de volgende vragen -
Welke kosten brengt dit 1e jaar met zich mee: de tussenrapportage (TURAP) laat grote onzekerheden van enkele miljoenen zien
-
Hoe pakken de herindicaties uit voor de ongeveer 6000 mensen, kinderen en gezinnen. o
De PvdA heeft in 2014 gevraagd om goede, klantgerichte gesprekken met inzet van de wijkteams en op basis van de nieuwe werkwijze. Op de helft dit een goede keuze. Tot nu toe heeft 1% van de mensen bezwaar ingediend. Wij onderzoeken welke bezwaren en gevolgen dit heeft.
o
We zijn nu nog maar op de helft, wat komt er nog? Dit wachten we met aandacht af.
-
Welke inkomenseffecten hebben de eigen bijdragen?
-
Hoeveel mensen mijden noodzakelijke zorg?
-
Ook zijn voor ons de uitkomsten van het onderzoek naar effecten van de ouderbijdrage voor jeugdzorg nog steeds zeer belangrijk
Een sterke gemeente investeert in mensen én in haar stad en dorpen. Dit zijn communicerende vaten. Het College geeft aan dat er 3,5 miljoen “surplus” is boven op de eigen veilige norm van de Algemene Reserve. Bovendien laat ook de TURAP een positief te verwachten resultaat zien: € 1.429.000 en zelfs een voordelig structureel resultaat van € 292.000 per jaar. Tegelijkertijd is ons Leeuwarder investeringsfonds – het SIOF - nagenoeg leeg door de investeringen van de afgelopen jaren. De PvdA wil het mogelijk blijven maken dat ook over 5 of 10 jaar opnieuw mooie verbeteringen voor Leeuwarden gerealiseerd kunnen worden, zoals onlangs de Elfstedenhal, het opknappen van Harmoniekwartier, de aanpak van Grou, Wilhelminaplein, de Blokhuispoort en vele verbeteringen aan wegen en fietspaden. Sociaal, maatschappelijk en economisch rendement. Een sterker Leeuwarden waar we als inwoners trots op zijn. Er zijn altijd nieuwe kansen en initiatieven om Leeuwarden sterker en aantrekkelijker te maken. Deze kansen benutten leidt tot economische groei en tot banen. Daarvoor is altijd eigen kapitaal nodig, al was het maar om aanspraak te maken op cofinanciering. Bij de jaarrekening hebben we al gemeld dat wij op termijn dit investeringsfonds weer willen vullen als daar financiële ruimte voor is.
We letten op voldoende werk en goed werk Een sterk centrum is een belangrijke economische motor. We vinden het van belang dat ons centrum sterk en aantrekkelijk blijft, voor onze inwoners en gasten, nu, in de toekomst en zeker ook in 2018. We zijn blij met Binnenstad Boppe. De bijeenkomst "de toon van de binnenstad" heeft eveneens verschillende ideeën opgeleverd. Ook hele concrete direct vanuit de ondernemers. Bijvoorbeeld de plannen van de ondernemers aan het Ruiterskwartier. Dat soort initiatieven willen we ondersteunen waar mogelijk! We wachten de inventarisatie van het college met belangstelling af.
Uitkomsten onderzoek Prins Hendrik Brug Wij kijken ook uit naar de uitkomsten van het onderzoek naar mogelijkheden Prins Hendrikbrug. Wij verwachten dat het College daarbij ook de recente ontwikkelingen bij de provincie betrekt. De provincie geeft aan dat de staande mast route eventueel verlegd zou kunnen worden door de Leeuwarder binnenstad, waaronder het beweegbaar maken van de Prins Hendrik brug. Dit zou volgens gedeputeerde Poepjes bovendien positieve effecten hebben op de stad. Zij benadert dit als een mogelijke besparing op groot onderhoud voor de spoorbrug over het Van Harinxmakanaal. Welke kansen liggen in de benadering van gedeputeerde Poepjes? Neemt het College dat mee in haar rapportage naar ons? Voldoende inkomen, voldoende geld om rond te komen Het tegengaan van armoede, het bieden van perspectief ven versterken van mensen staat bovenaan. Wanneer mensen in langdurige schaarste leven wordt het steeds moeilijker om het hoofd boven water te houden. Korte termijn denken, geen geld meer over, dit kan leiden tot het mijden van zorg en het “je terugtrekken uit de wereld”. 10% van de mensen in Nederland is laaggeletterd. Binnen werk maar ook onderwijs, cultuur en zorg moet hier meer aandacht voor komen. Nu staat het woord laaggeletterdheid of analfabetisme niet in de begroting 2016. In de begroting 2017 moet dit ander. Binnenkort presenteert het College een aanvalsplan. Wij willen hier veel op inzetten. Woonlasten De huren van sociale huurwoningen zijn de laatste jaren harder gestegen dan de inkomens. De Woonquote, het percentage van het inkomen wat aan de woonlasten wordt besteed, is de afgelopen jaren enorm gestegen en voor velen ligt dit boven de door het NIBUD acceptabele norm. Woonlasten zijn een grote oorzaak van financiële problemen van mensen: -
gedwongen verhuizingen of huisverkoop of
-
schuldenproblematiek en huisuitzettingen.
Het ontwikkelen van een gezamenlijk (financieel) instrumentarium om te sturen op woonlasten is nog niet van de grond gekomen. Vorig jaar dienden wij een motie in die niet een meerderheid haalde. Dit jaar dienen we een aangepaste motie in om dit opnieuw onder de aandacht te brengen. Dit is belangrijk in de voorbereiding naar de nieuwe woonvisie en afspraken met
wooncorporaties waar betaalbaarheid en schuldenproblematiek één van de belangrijke onderwerpen is. Wij vragen in deze motie het College te onderzoeken hoe de woonlasten zich verhouden met de inkomsten in de gemeente Leeuwarden. En vragen hoe de woonquote meer in balans kan komen met de norm van het NIBUD daar waar dat nu niet het geval is. Bovendien willen we aandacht voor het instrument “woonlastenmeter” van de gemeente Nijmegen. Hiermee kunnen inwoners via een website informatie verkrijgen over soorten belastingen, gevolgen van tariefsaanpassingen en de opbouw van tarieven. Dus een online tool voor bewoners om te zien hoeveel gemeentelijke belasting zij betalen en hoe de opbouw eruit ziet. Wij willen een onderzoek voorstellen naar gebruik en effect van de “woonlastenmeter”. En of en hoe dit ook kan werken voor Leeuwarden. Goede zorg, dichtbij, toegankelijk en betaalbaar Zorg zoeken wanneer je ziek bent, hulp nodig hebt is essentieel. Zorg mijden is ongezond, is een persoonlijk drama en voor de maatschappij uiteindelijk duurder. Daarom blijven wij scherp op betaalbare zorg voor iedereen. Enkele cijfers. -
1 op de 45 mensen betaalt langer dan 6 maanden geen zorgpremie
-
Bij jongeren 1 op de 29.
-
Bij mensen in de bijstand is dit 1 op de 7.
Het college heeft antwoord gegeven op onze vragen voor verbeteringen van de collectieve verzekering. Wij verwachten in 2016 meer bekendheid en deelname aan de collectieve zorgverzekering. Wij zijn teleurgesteld in het antwoord van De Friesland dat zij het eigen risico niet willen meeverzekeren. Wij vragen wethouder Eckhart andere Friese Gemeenten te vragen ditzelfde voor te leggen aan De Friesland Zorgverzekeraar. Bureaucratie heerst voor mensen in de schuldsanering. Met de Wet Verbetering wanbetalers maatregelen Zorgverzekeringswet, tracht het Rijk om wanbetaling te voorkomen. En ondertussen betalen deze mensen te veel voor een niet zelf gekozen zorgverzekering. Wij vragen wethouder Eckhart dit onder de aandacht te brengen van staatssecretaris Klijnsma.
In 2016 evalueren we hoe de sociale wijkteams werken, of de sociaal werkers goed uit de voeten kunnen met de nieuwe werkwijze Wij horen verontrustende geluiden over de werkdruk van sociaal werkers, en last die zij hebben van bureaucratie en regeldruk. Dat was juist niet de bedoeling! Wethouder Ekhart heeft toegezegd dat hij bij de evaluatie ook de bureaucratie in beeld brengt. Wij willen graag dat de wethouder toezegt met een top 10 paarse zorgkrokodillen te komen die we in 2016 nog te lijf gaan! We zetten in op leefbaarheid in dorpen en wijken Wij kijken uit naar de uitwerking van de toezegging van het college of en zo ja, hoe een WhatsApp alarm wat kan betekenen voor de veiligheid van Leeuwarden. Wij herhalen dat wij blijven inzetten op de 2e fase van het fietspad Leechlan. Wij vragen wethouder Koster ons te informeren zodra de provincie heeft gereageerd op het gemeentelijk verzoek om de aanvullende bijdrage van 750.000. Inzet van mensen en wijken en dorpen In 2015 loopt het project Big Society af in de wijken Wielenpolle en Schepenbuurt”. We kijken als raad op korte termijn naar de evaluatie. Het is belangrijk dat we aandacht hebben voor een goede opvolging in onze wijken en dorpen van zulke pilots, initiatieven en experimenten. Zo kunnen we eraan werken dat het goede bewaard blijft en dat we leren van wat niet heeft gewerkt. Het is van belang dat er geen gaten vallen. De PvdA wil dat betrokken inwoners die hun schouders onder projecten en burgerinitiatieven zetten, de gemeente als toegankelijk, duidelijk en constructief ervaren. Een goede, duidelijke en tijdige communicatie vanuit de gemeente met verenigingen, panels is ontzettend belangrijk voor de motivatie en betrokkenheid van mensen. Zo blijkt uit recente ervaringen met stichting wijkcomite Heechterp Scheringen en wijkpanel Zuidlanden. Hier blijven wij scherp op in 2016. Leefbaarheid en veiligheid voor iedereen Komend jaar zal het vraagstuk van huisvesting voor noodopvang, mensen voor wie de asielaanvraag loopt of mensen die een verblijfsstatus hebben, nog steeds actueel zijn. Initiatieven vanuit de samenleving zijn prachtig. AL meer dan 300 mensen hebben zich aangemeld als vrijwilliger. Ook de PvdA wil zich voor deze mensen blijven inzetten. Voor hun veiligheid, voor gastvrijheid en dat zij kunnen deelnemen aan de samenleving van Leeuwarden.
Wij blijven ook ons inzetten voor vluchtelingen die in Leeuwarden verblijven, maar geen aanspraak kunnen maken op opvang en hulp. Wij willen de gemeentelijke bijdrage aan noodhulp en noodhulpbegeleiding continueren in 2015. Tot slot Samen met alle fracties en raadsleden willen wij ons komend jaar – in een open dialoog - verder bouwen aan onze trotse, gastvrije en zelfbewuste gemeente.
