Algemene Beschouwingen Begroting 2015 Voorzitter, Laat ik beginnen om namens de fractie van DOS onze dank uit te spreken aan een ieder die een bijdrage heeft geleverd aan het tot stand komen van deze begroting. Wij zijn zeer te spreken over de stukken die ons zijn aangeleverd en over de beantwoording van de vele vragen tijdens de voorbereiding op deze algemene beschouwingen. Mondeling en schriftelijk! Het heeft ons in elk geval in de positie gebracht dat wij ons een goed oordeel kunnen vormen over deze begroting en de beleidsvoornemens die daaraan ten grondslag liggen. Wij zullen ons tijdens deze beschouwingen beperken tot de hoofdlijnen van beleid en we zullen alleen nog maar ingaan op die thema’s die volgens ons die extra aandacht nog nodig hebben. Algemeen Net zoals heel veel burgers in dit land als een donderslag bij heldere hemel geconfronteerd worden met een naheffing van de belastingdienst, zo worden gemeenten door het rijk voortdurend verrast met grote plussen en minnen in het gemeentefonds. Je kunt er soms geen peil op trekken. Het maakt het sturen en managen van beleidsvoornemens dan ook niet gemakkelijk. Onder dit economisch gesternte moet de tering voortdurend naar een nieuwe nering gezet worden. Tegen deze grillige achtergrond is het steeds belangrijker dat wij de grote kaders en lijnen die we hebben afgesproken goed op het netvlies houden. Om je doelen op middellange en lange termijn te bereiken is dat is in de meeste gevallen vele malen belangrijker dan te verzanden in details. Ik doel daarbij op kaders zoals we die verwoord hebben in ons strategisch beleidsplan, ik doel op het coalitieakkoord en ik doel op wezenlijke documenten zoals het rapport dat deze raad unaniem heeft vastgesteld over de huisvesting van het onderwijs in deze gemeente en het onderzoek dat onlangs door Bureau Berenschot is opgeleverd in het kader van de bestuurscultuur. Als wij in deze raad niet in staat zijn om focus aan te brengen op een aantal majeure hoofdlijnen van zaken die we gerealiseerd willen zien, dan zullen wij ook niet in staat zijn om meters te maken met onze beleidsvoornemens. Met andere woorden……dan krijgen wij veel minder gerealiseerd en dan zal er weinig samenhang zijn in datgene wat we wel realiseren! En dat vraagt van ons allemaal een zekere discipline, maar ook respect voor elkaars meningen en respect voor het democratisch besluitvormingsproces dat daarop gestoeld is. En omdat we niet alles tegelijkertijd kunnen doen, veronderstelt dat tegelijkertijd dat we een aantal dingen later, …..anders… of misschien niet meer 1
moeten doen. Dat vraag ook dat we soms “out of the box” moeten gaan denken, dat we simpelweg moeten durven “omdenken” om toekomstige problemen op te lossen en beleid adequaat uit te kunnen voeren. Met andere woorden: Dat vraagt om “besturen met creativiteit, improvisatie en innovatie”. En minstens zo belangrijk…..dat vereist ook dat ambtelijk dezelfde taal gesproken wordt dan bestuurlijk. Het is de verantwoordelijkheid van het bestuur en de ambtenaren samen om met de neuzen dezelfde kant op te werken aan de voornemens die we in goed overleg met burgers maken. Dan zijn wij ervan overtuigd dat wij in deze gemeente nog veel meer kunnen realiseren dan nu. Op dit moment…… En laten we wel wezen…..we zijn al veel aan het realiseren! De bouw van het Multifunctioneel Centrum is volop aan de gang. Datzelfde geldt voor het nieuwe Zwembad en het Archeologiemuseum in Stein. Het Streekmuseum in Elsloo staat op het punt om gerealiseerd te worden. Ook met de bouw van basisschool De Triviant, locatie Stein is een aanvang gemaakt. Onlangs is het Heidekamppark tussen Stein en Urmond officieel geopend! In Meers gaat op initiatief van de inwoners zelf en met een stevige financiële Injectie van de gemeente en andere partijen een dorpsdagvoorziening komen. En zo kunnen er nog meer grotere en kleinere voorbeelden genoemd worden. Samen gaat het om investeringen van vele miljoenen. Ik noem dit allemaal niet om te zeggen: Deze coalitie of DOS is daar mee bezig …..en is daarvoor verantwoordelijk. Ik noem dit juist om aan te willen geven dat meerdere coalities en meerdere colleges in verschillende samenstellingen en diverse portefeuillehouders opeenvolgend hiermee mee (samen met ambtenaren en inwoners) aan de slag zijn geweest en dat dit nu door die GEZAMENLIJKE inspanningen ook echt tot uitvoering komt. En DOS is trots dat we daar aan mee konden en kunnen werken en dat we daar deel van kunnen uitmaken. In essentie betogen wij dan ook een grondhouding van samenwerking in deze raad, waarbij wij onderling kritisch mogen en moeten zijn, ……………….in plaats van een grondhouding waarbij de diverse geledingen in dit huis elkaar per definitie bekritiseren. Dat laatste is veel te lang gebeurd in Stein en het levert de inwoners van onze gemeente veel te weinig op! Financiën Ik ga naar het hoofdstuk financiën. In het coalitieakkoord zijn duidelijke keuzes gemaakt. Zowel op het gebied van investeringen als ook op het gebied van additionele bezuinigingen. Echter, door niet voorziene of door de gemeente Stein niet verwijtbare omstandigheden, aangekondigd in de meicirculaire, werd het college gedwongen prioritering aan te 2
gaan geven. De DOS-fractie is van mening dat deze prioritering helder is. Desalniettemin willen wij aanvullende voorstellen doen om toch een aantal belangrijke zaken hogere prioriteit te geven. Ik kom daar zo meteen nog op terug. Wij willen nog eens benadrukken dat Stein nog altijd een financiële gezonde gemeente is, met letterlijk een uitstekend weerstandsvermogen. Dit ondanks het zware financiële weer waarin onze gemeente de afgelopen jaren gezeten heeft. Ook al willen sommigen het wel eens anders doen voorkomen. En ja, daarvoor waren en zijn stevige bezuinigingen nodig. Dan gaat het om moeilijke beslissingen. Maar, hoe je het ook wendt of keert,….. die gezonde situatie is simpelweg te danken aan het feit dat er goed is ingespeeld op de moeilijke economische omstandigheden waarin dit land verkeert. Voorzitter, Ik kom bij een aantal andere concrete thema’s en een daarvan is het sociaal domein.. Over majeure thema’s gesproken! Sociaal domein Per 1 januari a.s. komen heel wat taken op het gebied van werk, inkomen, zorg en jeugd over naar de gemeenten. Dit alles is door het rijk gekoppeld aan een flinke bezuinigingstaakstelling. Er gaat heel veel veranderen binnen het sociaal domein. Als gemeenteraad hebben we de kaders en de uitgangspunten in samenhang met belanghebbenden uitgezet. We gaan voor een andere, vernieuwde aanpak! Doordat de rijksoverheid zich terugtrekt zijn we genoodzaakt een beroep te doen op de eigen kracht en verantwoordelijkheid van onze inwoners. We gaan de dienstverlenende taken zo dicht mogelijk bij de inwoners organiseren en kiezen voor een integrale aanpak. Waar in het verleden sprake was van “zorgen voor mensen” zal in de toekomst de gemeente moeten “zorgen dat” de juiste dingen gebeuren. Dat doen we in samenwerking met zorgaanbieders, met ondernemers, met mantelzorgers, verenigingen, dorpsraden en met buurtcomités. We gaan partnerships aan met de aanbieders. Kwalitatief goed maatwerk vind de DOS-fractie hierbij veel belangrijker dan het houden van adequate aanbestedingsprocedures en het gunnen aan de laagst offrerende. Het gemeentebestuur en haar medewerkers zullen daardoor te maken krijgen met andere maatschappelijke en bestuurlijke verhoudingen, die een andere cultuur met zich mee gaan brengen. Reeds eerder bracht de DOS-fractie in dat de lokale Maaskantse cultuur sterk gericht is op samenhang en participatie van een ieder. We hebben sociaal vitale kernen met een krachtig verenigingsleven en goede voorzieningen en accommodaties. Die eigen
3
kracht willen we blijven stimuleren. Sterker nog…..die eigen kracht willen nog beter tot zijn recht laten komen! We juichen het dan ook toe dat het College van B&W en zeker ook de wethouder Sociaal Domein hier daadwerkelijk op inspeelt. In alle dorpen en kernen komen ontwikkelingen op gang die het uitvoeringsbeleid van de gemeente daadwerkelijk ondersteunen. Door actieve participatie en door het zo veel als mogelijk gebruik maken van de kracht in de Steinse kernen voorkomen we zwaardere en duurdere zorg en hulpverlening. We geven de voorkeur aan een preventieve aanpak. Mensen en kernen worden in hun kracht gezet. Daar moet het lukken. Tijdens de algemene beschouwingen van vorig jaar diende de DOS-fractie een motie in, die unaniem werd aangenomen door de Raad. Hierdoor konden extra impulsen gegeven worden om vormen van maatschappelijke ondersteuning door te ontwikkelen. Dat beleid willen we doorzetten. Waar op basis van goed onderbouwde voorstellen extra middelen nodig zijn willen we die vrijmaken. Immers, de kost gaat voor de baat. Door nu actief te investeren in vitale kernen voorkomen we hoge kosten in de toekomst! Voorliggende voorzieningen zijn dan immers aanwezig. De DOS-fractie is voorstander van een eigen gemeentelijk werkbedrijf. We hebben begrepen dat B&W voornemens zijn om hierbinnen het groenonderhoud binnen onze gemeente gaat onderbrengen. Waarbij dat dan wijk- en kerngericht gaat worden aangepakt. Prima! Dat leidt tot grote betrokkenheid en past binnen de aanpak van het sociale domein. We rekenen er op dat veel huidige werknemers van Vixia, maar ook werkzoekenden, inwoners die tot nog toe gebruik konden maken van de Wajongregeling en de sociale werkvoorziening, BBL-leerlingen en stagiaires en vrijwilligers er aan de slag kunnen. De DOS-fractie stelt concreet voor om ook de opknapbeurt van de diverse kerkhoven, waarvoor 500.000 Euro in de begroting wordt uitgetrokken, te laten uitvoeren door het nieuwe gemeentelijke werkbedrijf. Graag hierop een reactie van het college. Economie De gemeente Stein wil een bedrijvige gemeente zijn. En terecht! Onze ondernemers zorgen voor werkgelegenheid en zijn daarmee van groot belang. De DOS-fractie is er dus voorstander van dat de gemeente de komende jaren inzet op snel en actief faciliteren van ondernemers die ambitie hebben om zich verder te ontwikkelen in Stein. DOS is er grote voorstander van nadrukkelijk om de dialoog met ondernemers op te zoeken. Naast het realiseren van een eigen gemeentelijk werkbedrijf, is het voor een goede uitvoering van de Participatiewet van groot belang dat de gemeente nu ook de ingeslagen weg gaat voortzetten en samen met het bedrijfsleven allerlei trajecten 4
opzet om mensen die een uitkering (WWB, Wajong of WSW) hebben weer nieuwe kansen te bieden. Daarnaast moeten we trots zijn op onze ondernemers en deze ook promoten en iets gunnen. Bij het gezamenlijk oppakken van de opgave in het kader van de Participatiewet moet de gemeente vooral voorwaarde scheppend, dienend en ontzorgend zijn en vooral niet belemmerend of beperkend. Daarmee schep je vertrouwen richting onze ondernemers. Wij verzoeken het college dan ook om actief de dialoog aan te gaan met het bedrijfsleven en daar waar dat kan de samenwerking op te zoeken. Openbare werken. Reeds eerder in ons betoog hebben we kenbaar gemaakt dat we inwoners bij de uitvoering van ons beleid willen betrekken. Dat moeten we ook doen bij problemen die zich voordoen in de openbare ruimte. Denk aan zwerfvuil, slecht wegdek, kapotte straatverlichting, losse stoeptegels, onkruid, hondenpoep, graffiti of beplakking, ongedierte en bijvoorbeeld kapot speelgoed. Het goed om te zien dat dit hier en daar in onze gemeente al actief door bewoners wordt opgepakt. Er is een gratis app te downloaden waardoor deze problematiek eenvoudig met een smartphone of I-pad (met foto) gemeld kunnen worden bij de gemeente. Dat moeten we krachtig gaan stimuleren, o.a. door goede voorlichting. En dan verwachten we dat de reactie van de gemeente dan ook navenant is. Ook raadsleden kunnen hier overigens actief gebruik van maken. Dat voorkomt dure bureaucratische “Vragen aan B&W-procedures”. Effectief werken met de middelen die ons ter beschikking staan. Daar gaan we voor! In Maasband is al een aantal decennia geen groot onderhoud meer aan het wegdek gebeurd. Maasband is een rustiek gehucht langs de Maas, waar nogal wat fietsers en wandelaars komen. Voor hun, maar zeker voor de bewoners ter plaatse wordt het tijd dat het wegdek weer eens aan de maat gebracht wordt. DOS blijft hier aandacht voor vragen. Recreatie, toerisme en natuurontwikkeling. Stein heeft een aantal prachtige toeristische trekkers, waaronder een aantal kastelen, een kasteelpark, musea, het Steinerbos en het Grensmaasgebied. Wij maken onderdeel uit van de Maasvallei waar mooie wandel- en fietsmogelijkheden aan beide kanten van de Maas aanwezig zijn. DOS is een groot voorstander van het uitbreiden van toeristische - en recreatieve mogelijkheden. Wij willen dat stimuleren. Tegen die achtergrond valt het ons tegen dat we in de begroting moeten lezen dat er geen geld meer gereserveerd staat voor de fietsbrug zoals we die als toeristische verkeersader tussen het Belgische en Nederlandse fietsroutenetwerk voorzien hadden. Wij willen uw college met een motie (inclusief dekkingsvoorstel) oproepen om weer actief en geloofwaardig met die brug aan de slag te kunnen gaan.
5
De discussie die we vorige week in deze raad nog voerden, waar het ging om de toegankelijkheid van paden c.q. looproutes langs de maas en de bereikbaarheid daarvan (in dit geval bij Casa montana)…past ook in dit kader. De afgelopen periode zijn wij bovendien meerdere keren benaderd door inwoners van onze gemeente die graag (kleinschalige) activiteiten willen ontplooien die de economische bedrijvigheid in een kern gegarandeerd stimuleren en die een bijdrage leveren aan de vitaliteit van een woonkern. Denk hierbij als concrete voorbeelden aan het exploiteren van een Engelse tearoom en een kleinschalige bed and breakfast accommodatie. Wij constateren dat de initiatiefnemers gedwarsboomd worden door allerlei regels. Het gevolg is dat men extra kosten moet maken of erger nog…..dat men afhaakt. Dat kan niet de bedoeling zijn. In de strategische toekomstvisie “het Stein vanmorgen” is vastgelegd dat de gemeente Stein moet bestaan uit sociale en vitale kernen. Letterlijk staat er “De gemeente faciliteert MKB/ondernemers bij de vestiging van passende kleinschalige bedrijvigheid in kernen om bij te dragen aan de vitaliteit van de kernen. Daarvoor past de gemeente de regelgeving waar nodig aan”. Nu wij vaststellen dat in diverse gevallen de regels in strijd zijn met het door de gemeente zelf vastgestelde beleid zijn passende maatregelen nodig. Wij snappen de noodzaak van verordeningen, vergunningen en bestemmingsplannen, maar zij mogen nooit leiden tot het blokkeren van gewenste ontwikkelingen. Ik verzoek uw college dan ook om, daar waar de gemeente de bevoegdheden heeft, de regels en het beleid op elkaar af te stemmen zodat de gemeente Stein in de nabije toekomst mensen met goede initiatieven kan ondersteunen in plaats van ze tegen te houden. Wij zullen hierover een motie indienen. Jeugd en jongeren Sinds zaken als krimp, ontgroening en vergrijzing een serieus maatschappelijk thema zijn, lijkt het alsof meer aandacht gaat naar ouderen dan naar jongeren. Ouderen verdienen die aandacht terecht, maar jongeren (die uiteindelijk toch over een aantal jaren onze maatschappij moeten dragen) verdienen ook blijvende aandacht. We onderstrepen het belang van de SJAR, de Steinse Jongeren Adviesraad als indicator van wat speelt en heerst onder de jongeren in de Gemeente Stein. We ondersteunen dan ook de aangeboden kwaliteitszetel aan de SJAR in de Raadscommissie Sociaal Domein. De SJAR zorgt tenslotte voor een meer gedragen beleid door de interactie met jongeren. Jongerenhuisvesting is door DOS meer dan eens onder de aandacht gebracht. Ook de SJAR knokt hier vanaf het begin van zijn bestaan voor. Wij zien hier de eerste initiatieven / voornemens ontstaan. Maar het kan beter. De omvorming van het peuterspeelzaalwerk naar peuteropvang raakt ook onherroepelijk de Voor en Vroegschoolse Educatie (VVE) die er op gericht is om ontwikkelachterstanden te bestrijden. DOS is er een groot voorstander van om hier 6
de aansluiting te zoeken bij de ontwikkelingen op het gebied van passend onderwijs in de regio. Wij lezen verder in de begroting dat de aanvankelijk opgenomen middelen voor een oefenruimte voor bands er voorlopig niet meer zijn. De behoefte is echter nadrukkelijk aanwezig onder de jongeren. Het zal niemand verbazen dat mijn partij hier vandaag toch nog een keer een lans voor breekt. Wij stellen voor om het gebouw van het voormalige jongerencentrum Stein hiervoor ter beschikking te stellen. De huidige gebruikers zullen immer binnen afzienbare termijn in het multi functioneel Centrum gehuisvest worden. Graag een reactie van het college! In het Heidekamppark is het BikePark gerealiseerd. Weliswaar nog niet helemaal af, maar wel al het beginnerstraject voor de allerkleinste bikers. Laten we dit soort particuliere initiatieven blijven steunen, zeker als dit vanuit jongeren komt. Onderwijs Voorzitter, Het blijft volop dynamisch als het gaat om de huisvesting van ons onderwijs in de regio in zijn algemeenheid en de gemeente Stein in het bijzonder. De bouw van de nieuwe basisschool de Triviant in Stein is begonnen. EN in Urmond en Berg aan de Maas hebben onlangs op last van Kindante verschuivingen in de leerlingenstromen plaatsgevonden. Voor de gemeenteraad van Stein is het hier ook zaak om de afgesproken hoofdlijn te bewaken in de gesprekken met Kindante. Die is vastgelegd in de notitie die door de raad op aanreiken van een werkgroep is vastgesteld. In tegenstelling tot Kindante wil de raad in deze gemeente niet terug naar 5, maar terug naar 7 scholen, waarbij de scholen in de kleinere kernen Berg en Meers open blijven. Vooropgesteld dat de door de onderwijsinspectie gestelde kwaliteit van het onderwijs geborgd is. Vooralsnog blijft de school in berg aan de Maas open. Binnenkort zijn wij in de gelegenheid om met Kindante verder van gedachte te wisselen. Om met Kindante een goede discussie te kunnen voeren om de koers naar de toekomst definitief af te kunnen stellen is het wel nodig dat we die gegeven krijgen die we bij herhaling en al een behoorlijke tijd geleden van Kindante gevraagd hebben. Onder andere de financiele gegevens per brinnummer. Wij vragen het college met klem om kindante nogmaals van dit verzoek op de hoogte te stellen. Centrumplan DOS stelt vast dat de bouw van het MFC gestaag doorgaat. Prima! Hier heeft de gemeente gewoon gedaan wat er volgens de afspraken moest gebeuren. Ook de vergunning voor de bouw van een nieuw winkelcentrum is inmiddels afgegeven. Als er geen bezwaren worden ingediend kan snel begonnen worden met de bouw van het in deze gemeente zeer gewenste nieuwe winkelcentrum. Dan is er voor de bewoners rondom het Omphaliusplein ook uitzicht op de beloofde herinrichting van 7
het plein. Als er wel nog bezwaren worden ingediend, dan krijgen we onherroepelijk een andere situatie. Wij realiseren ons dat dit buiten de invloedssfeer van de gemeente ligt en we spreken nadrukkelijk de hoop uit dat bezwaren uitblijven. Steinerbos De bouw van het nieuwe binnenbad is in volle gang. Komend jaar kunnen de inwoners van onze gemeente voor het eerst gebruik kunnen maken van deze nieuwe accommodatie. Met betrekking tot het Steinerbos zijn wij verheugd dat bij wijze van experiment voor elk schoolgaand kind van 4 tot 12 jaar een gratis seizoensabonnement wordt gegeven. Niet alleen denken wij dat hiermee het exploitatietekort nog verder omlaag zal gaan. Ook vinden wij het van belang dat schoolgaande kinderen op deze manier de mogelijkheid krijgen om onbezorgd te kunnen spelen maar vooral ook meer te opbrengsten , alsmede de bijkomende positieve of negatieve effecten worden meegenomen. En zo komen we ook langzaam aan het moment dat we moeten gaan denken de aanpak van het buitengebied van het Steinerbos zoals we ons dat hebben voorgenomen. Dan gaat het om het openbare gedeelte. Accommodaties In tijden van bezuinigingen staat er ook altijd druk op allerlei accommodaties in gemeenteland. Wat hierbij van belang blijft is de dialoog met gebruikers volop gevoerd wordt. Stein is een meerkernengemeente. DOS stond en staat voor een goede spreiding van accommodaties over de diverse kernen. Een van de manieren om dit te kunnen realiseren is multifunctioneel gebruik van die accommodaties IN de kernen. Wij zien dit veel liever dan het centraliseren van accommodaties over de kernen heen. Wij willen een lans breken voor het stimuleren van multidisciplinaire samenwerking tussen sport- en andere verenigingen binnen de kern. Vrijwilligers en bestuur kunnen vaak in een koepel samenwerken, hetgeen een efficiënte inzet bewerkstelligd. Het brengt de kosten terug zonder dat de club uit de kern weg hoeft omdat het niet meer te betalen is. Openbare orde en veiligheid DOS wil ook nog een onderdeel van openbare orde en veiligheid aan de orde stellen. En dat is de aanpak van georganiseerde criminaliteit. Want dat vraag ook in Stein de nodige aandacht. De burgemeester heeft als portefeuillehouder de steun van de raad nodig om op dit front binnen haar bevoegdheden de strijd met de criminaliteit aan te kunnen gaan. Dat gaat om materiele steun in de vorm van geld, maar ook om immateriële steun. Onze partij geeft de portefeuillehouder graag de noodzakelijk ruimte!
8
Bestuurscultuur Tenslotte willen wij nog iets zeggen over het fenomeen bestuurscultuur. Ik heb daar in het begin van mijn betoog impliciet al een en ander over gemeld. Allereerst dit: Wij vinden dat de voorzitter van deze raad haar rol op dit thema goed pakt. Zij doet wat de raad van haar gevraagd heeft. Het rapport van bureau Beerenschot liegt er niet om. Er is op alle fronten en door alle geledingen in deze organisatie actie nodig, want alle geledingen zijn ook mede debet aan de huidige situatie. Wijzen naar elkaar is niet aan de orde, want hier geldt zeer nadrukkelijk: "Hij die zonder zonde is, werpe de eerste steen!”. De start is gemaakt. Die is ons vooralsnog niet tegengevallen. Het is de kunst om dit vast te houden. Dat zal met vallen en opstaan gaan, maar wij constateren dat alle geledingen in dit huis en alle partijen in deze raad (op 1 na !!!) hun medewerking verlenen en hun best doen. Dan is de basis gelegd! Voorzitter, En bekende manier om succes te behalen, is door eerst fouten te maken. Van fouten kun je immers leren. Dat moet op de bestuurscultuur van Stein van toepassing zijn. Een ding is zeker. Wat ons op het gebied van bestuurscultuur hier heeft gebracht zal ons niet veel verder brengen. Want als we blijven doen wat we altijd deden, dan krijgen we wat we altijd kregen! Wij moeten echt op zoek naar win – win situaties voor alle geledingen in deze organisatie. En “win win” is in dit huis veel meer kijken door de bril van samenwerking, niet door de bril van vijandige concurrentiestrijd. De fractie van DOS Peter Claessen (fv) Julie Meijers Joep Ummels Natascha Wingelaar Paul Thomassen Jo Dohmen
9
