dialoog! 2014 • inspiratiemagazine voor medewerkers van umc’s (universitair medische centra)
Al spelend gewicht verliezen met collega’s
Werknemers door de tijd: lastdier, kind, volwassene Jaargesprek? Werk aan uw toekomst Doe elk jaar iets spannends Van patiënt tot medewerker You are the steward of your own soul Bewuster eten na health check Zelf roosteren geeft grip op werk-privébalans Leiderschapsontwikkeling gaat niet alleen over werk Leidinggevenden: daag uw medewerkers uit! Rouw op het werk Een goede dokter moet ook voor zichzelf zorgen Collaboratieve outputsturing helpt bij complexe vraagstukken
inhoud
Voorwoord: Sterk aan het werk
inhoud
Duurzame inzetbaarheid?
Even wennen, maar daarna zeer gewaardeerd
Leiderschapsontwikkeling gaat niet alleen over werk
Vitaal en met plezier
Resultaten pilots
Niels Zonneveld,
blijven werken!
Anders roosteren
verzuim
gekozen door management
verloop
teamleider Radiotherapie VUmc
gekozen door medewerkers
Leidinggevenden: daag uw medewerkers uit!
Rouw op het werk
Al spelend gewicht verliezen met collega’s
Werknemers door de tijd: lastdier, kind, volwassene
Jessie Koen,
Anneke Palland,
Tessa Kouwenhoven, bedrijfsarts, en
Ronald de Leij,
organisatiepsycholoog
hoofd Zorgadministratie
Hans Ravensbergen, adviseur Arbo Erasmus MC
adviseur werkgeversvereniging AWVN
Universiteit van Amsterdam
IC Volwassenen UMCG
Jaargesprek? Werk aan uw toekomst
Doe elk jaar iets spannends
Een goede dokter moet ook voor zichzelf zorgen
Collaboratieve outputsturing helpt bij complexe vraagstukken
Nicole Janus,
Cristel van de Ven,
Inge Meyer, trainer workshop
Adriënne Brouwers,
onderzoeksassistente AMC
wetenschapper Universiteit van Amsterdam
Duurzaam dokteren UMC Utrecht
nucleair geneeskundige UMCG
Van patiënt tot medewerker
You are the steward of your own soul
Kim Agasi, HR-assistent en
duurzaamheid en maatschappelijke
Colofon
Liaquat Hussain, medewerker Instrumenteel Bedrijf AMC
verandering Universiteit Utrecht
uitgave 2014 SoFoKleS
Herman Wijffels, hoogleraar
tekst Joop K. de Vries, Haarlem illustraties Brigida, Utrecht fotografie Stijntje de Olde, Groningen en Georges Hoeberechts, Voorschoten (pag. 4) vormgeving Wouter Wieringa BNO, Amsterdam druk Het Grafisch Huis, Groningen
Bewuster eten na health check
Zelf roosteren geeft grip op werk-privébalans
Jo Frijns,
Rosita Wellink,
het Ministerie van Volksgezondheid,
bouwkundig tekenaar MUMC+
verpleegkundige Neonatologie Radboudumc
Welzijn en Sport.
dialoog! • 2
Deze uitgave is gefinancierd door
dialoog! • 3
voorwoord
voorwoord
Umc’s koplopers in duurzame inzetbaarheid
Sterk aan het werk
volwaardige arbeidsrelaties waarbij we niet langer meer alles op
Daar mogen we trots op zijn. Die bijzondere koploperspositie
centraal niveau dicht timmeren, maar waar mondige medewer-
willen we vasthouden de komende jaren. Daarom blijven werk-
kers in dialoog met hun coachende leidinggevende oplossingen
gevers en werknemersorganisaties de komende tijd out-of-the-
bedenken om vitaal en met plezier aan het werk te blijven. Daar-
box denken over de toekomst van de umc’s en haar medewer-
over hebben we in de cao van 2008-2011 afspraken gemaakt
kers. Als u zelf ideeën hebt voor vernieuwingen om uw werk
onder de naam Idealoog.
aangenamer of efficiënter te maken, bespreek ze dan vooral met uw leidinggevende. Dat is de kortste weg om sterk aan het werk te blijven.
In dialoog
, maar je eigen team in en av gr in je je “Vroeger kon d. Het denken georganiseer r ee m et ni isciplinaire zo is de zorg vaker multid ds ee st gt vraa in zorgpaden met elkaar. In en een umc ak m e W . ng ontkoomsamenwerki is daarbij on en nt pu el kn over rg.” dialoog gaan ing van de zo ere verbeter rd ve or vo ar ba CG O, UM , directeur P& Laura de Jong
In de cao’s van 2011 en 2013 hebben we die afspraken hernieuwd onder de naam Dialoog. Die namen zijn niet zo belangrijk, het gaat om de inhoud. We hebben gezaaid, gekeken wat opkwam en de vruchtbaarste bloemen geoogst. Die bloemen kweken we nu op in alle umc’s. Ondanks de crisis zijn we doorgegaan met duurzame inzetbaarheid. Er zijn amper personeelstekorten, maar het belang van duurzame inzetbaarheid in tijden van grote veranderingen is voor umc’s en medewerkers overduidelijk.
Veel lees- en werkplezier! Anneke Weewer, landelijk projectcoördinator Dialoog, Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) Laura de Jong, directeur P&O, UMCG Dick Hamaker, onderhandelaar arbeidsvoorwaarden, werknemersorganisatie CMHF
aar k l e n a v n Lere
iteiten rs activ a a lk e an et wiel meer v heid. H r s a d a e b e t t e inz ndere leren s rzame . Ook a u n u e d “Umc’s d n n o ts va uitgev we tro gebied pnieuw mogen o op het r s a n a e d lk en, niet te ons ler wordt n van e n n u es k loog branch ator Dia tcoördin .” c n je ij ro z p op lijk r, lande Anneke
Weewe
Kennis inzetbaarheid delen We zijn een eind op weg met duurzame inzetbaarheid. Ga maar na: het persoonlijk budget voor ontwikkeling is ingevoerd, er zijn tal van trainingen in het voeren van een dialoog. Er worden meer en betere jaargesprekken gevoerd. Coachend leidinggeven is Werkgevers en werknemersorganisaties blijven de komende tijd out-of-the-box denken over de toekomst van haar medewerkers. Uw ideeën zijn welkom! v.l.n.r. Anneke Weewer, Dick Hamaker en Laura de Jong
tot norm verheven. Anders roosteren, loopbaanbegeleiding en gezondheidsmanagement worden breder ingevoerd. Via allerlei netwerken en bijeenkomsten wordt de kennis over duurzame inzetbaarheidsprojecten gedeeld binnen en tussen de umc’s. Met dit eenmalige magazine delen we kennis met alle umc-medewer-
U leest een magazine met veel verhalen van umc-medewerkers
werkgeverschap van de umc’s om u de kans te geven op die
die sterk aan het werk zijn. Die zich bewust zijn van wat ze willen,
veranderingen in te spelen. Om sterker te staan in woelige tijden.
de dialoog zoeken, zich blijven ontwikkelen en daarbij aandacht
En om vitaal langer door te kunnen werken, want ook daar ont-
hebben voor vitaliteit. Dit magazine is bedoeld ter inspiratie. Om
komen we niet aan.
beter te leren surfen op de soms onstuimige golven waarmee de umc’s - en u ongetwijfeld ook - te maken hebben. Reorganisa-
Visie werkgevers en werknemersorganisaties
ties, samenwerkingsverbanden, uitbestedingen, automatisering;
Zeven jaar geleden hadden we als werkgevers- en werknemers-
voor sommigen betekent het helaas dat er, ondanks hun jaren-
organisaties het gevoel dat er iets moest veranderen in de relatie
lange inzet, binnen het umc geen plek meer is. Voor anderen
tussen werkgever en werknemer. We zijn gaan brainstormen hoe
biedt het kansen. Het aantal umc-medewerkers is de afgelopen
we umc’s als werkgever aantrekkelijker konden maken om goede
jaren gestegen naar bijna 70.000. Hoe dan ook: voor iedereen is
zorg te kunnen blijven bieden, om personeelstekorten te voorko-
er slechts één constante: de verandering. Het getuigt van goed
men en om langer doorwerken te ondersteunen. We omarmden
kers. Het ministerie van VWS financiert dit magazine omdat VWS het belangrijk vindt dat de umc’s als koplopers op dit gebied ook andere branches
Efficiënter
, beter
inspireren.
“Het p roject Dialoo bezuin g moe iginge t er oo n niet k toe le gaat, m de kaa iden d sschaa aar da at bij t f over medew nieuwin de afd erkers g. Hoe e ling d urven kunne kan de praten n we e o zorg b v ff er vericiënte eter?” r werk Dick H en, wa amake r, werk ar nem ersorga
nisatie
CMHF
dialoog! • 5
inleiding
inleiding
Duurzame inzetbaarheid?
Vitaal en met plezier blijven werken! fonds voor de kennissector. Tot die sector behoren de umc’s. In SoFoKleS werken werkgevers en werknemersorganisaties samen. De afgelopen twee jaren hebben de projecten vooral in het teken gestaan van: - verdere verhoging van het persoonlijk budget en verruiming van de aanwending; - coachend leidinggeven tot norm verheffen; - meer medewerkers een beter jaargesprek laten voeren; - gezondheidsmanagement op de agenda zetten; - anders roosteren en loopbaanbegeleiding breder invoeren. Ter inspiratie In dit magazine Dialoog! leest u over een aantal good practices. Collega’s die werken aan hun inzetbaarheid: cursussen volgen, zelf roosteren, gezonder eten en leven en nog veel meer. Wellicht brengt dit magazine u op ideeën om vitaal en met plezier te blijven werken. Kennis delen Dit magazine is mogelijk gemaakt door het ministerie van VWS. Het ministerie vindt het belangrijk dat de kennis die is opgedaan in de afzonderlijke umc’s gedeeld wordt met andere umc’s en De acht umc’s in Nederland zijn allemaal toporganisaties die
spreken naar de leidinggevende. Met andere woorden, medewer-
voorop lopen in zorg, onderzoek en onderwijs. En inmiddels
ker en leidinggevende hebben een volwaardige arbeidsrelatie, die
ook al jaren koploper zijn op het gebied van duurzame inzet-
zich kenmerkt door partnership en eigen verantwoordelijkheid.
Contact
baarheid; een weinig fraaie term voor een mooi streven. Vrij
Medewerker en leidinggevende voeren een open en gelijkwaardig
Het project Dialoog heeft een landelijk coördinator:
vertaald betekent het: vitaal en met plezier blijven werken.
gesprek; een dialoog. Een dialoog is een manier van communi-
Anneke Weewer-Bakker,
[email protected],
ceren waarin open en met respect met elkaar wordt gesproken.
06 21 69 90 90. Elk umc heeft een Dialoog-projectleider.
Aandacht voor duurzame inzetbaarheid is noodzaak in umc’s:
Eigenlijk gewoon een goed gesprek. Dat is een belangrijke voor-
Zie www.umcdialoog.nl.
- omdat de gemiddelde leeftijd van umc-medewerkers stijgt;
waarde om te komen tot werk- en ontwikkelafspraken die passen
- vanwege de schaarste in enkele functies nu en in de toekomst;
bij de medewerker en bij de afdeling.
- om voor medewerkers een aantrekkelijke werkgever te blijven; - omdat langer doorwerken wordt gestimuleerd vanuit de
Veel bereikt
overheid;
Om duurzame inzetbaarheid te stimuleren maken werkgevers
- om medewerkers ook bij organisatorische veranderingen
(NFU, Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra)
perspectief op werk te kunnen blijven bieden.
en werknemersorganisaties (Abvakabo FNV, AC/FBZ, CMHF en CNV Publieke Zaak) al jaren afspraken in de cao. Aanvankelijk
Zelfbewuste medewerkers
onder de titel ‘Idealoog’ (2008-2011) inmiddels opgevolgd door
Duurzame inzetbaarheid vraagt om zelfbewuste medewerkers die
‘Dialoog’ (2012, 2013 en begin 2014). Tientallen projecten zijn
weten wat ze willen en kunnen en die zich daarover durven uit-
bedacht en uitgevoerd vanuit SoFoKleS, dat is het arbeidsmarkt-
dialoog! • 6
met andere branches.
ed o p s n e g e t en r o o v n i Dialoog
zetzame in r u u d ns n op al op o estoke allema 08 ing a 0 n 2 r a in oeten er da bben eden m d wat h n “We he e ig t d e n w sta id, niet umc’s de om an de baarhe v danks n s r O e . k n er kome medew af zou om de n BZ den!” e t t o e orz te h u en AC/F d r e e we do iv orwaard t o v o s m id e e laar arb d en g rhande gezon lt, onde Brigitte
o
Sprokh
Meer informatie: umcdialoog.nl Umcdialoog.nl is bedoeld om kennis over duurzame inzetbaarheid te delen. U vindt er bondige beschrijvingen van alle Dialoog-projecten van de afgelopen jaren: over coachende leidinggevenden, jaargesprekken, persoonlijk budget, gezondheidsmanagement, loopbaan, roosteren… Eigenlijk te veel om op te noemen. Ook vindt u er verhalen van collega’s die investeerden in hun ontwikkeling. Plus de contactgegevens van de Dialoog-projectleider in uw umc.
dialoog! • 7
interview
interview
Einddoel is voldoende beweging in je dagelijkse patroon
Al spelend gewicht verliezen met collega’s
krijgt energie van...
bewegen. De lol van een teamwedstrijd is natuurlijk dat je je team
Hans Ravensbergen: Medewerkers helpen om hun
als ‘half uur lekker gezwommen, 5000 punten gehaald’. Deelne-
werk langer en vitaler te kunnen uitoefenen.
mers steunen elkaar en dagen het andere team uit. Het forum
Tessa Kouwenhoven: Energieke en vitale mensen,
stimuleert anderen om te gaan bewegen.”
niet wilt laten zitten. Op een forum kun je elkaar berichten sturen
die trots zijn op hun werk. Hoe lang duurt het Beweegspel? “Na de workshops en het Beweegspel, dat twintig weken duurt, Wat houdt het Beweegspel in?
komen de deelnemers een jaar na de intake nog een keer terug
“Het Beweegspel is onderdeel van het leefstijlprogramma Zorg
bij de bedrijfsarts. Het einddoel is natuurlijk dat medewerkers
voor Jezelf, waarbij de deelnemers vijf workshops van twee uur volgen over onderwerpen als: de risico’s van overgewicht, voeding en gedrag, waar loop je tegen aan als je wilt afvallen,
persoonlijk budget
hoe kun je terugval voorkomen. Na twee workshops worden de
Hans Ravensbergen: Abonnement sportschool.
deelnemers ingedeeld in twee teams en begint het Beweegspel.
Tessa Kouwenhoven: Pilates en spinnen.
De deelnemers krijgen een meter die ze altijd moeten dragen en Wie overgewicht heeft en wil afvallen kan daar in het Eras-
Bij het Erasmus MC zien we vergelijkbare cijfers, enorme aantal-
die constant beweegpunten berekent van alle activiteiten: lopen,
mus MC spelenderwijs met collega’s mee aan de slag met
len dus. Mensen met veel overgewicht lopen echt grote risico’s.
zitten, roeien, zwemmen, fietsen, wandelen of traplopen. Aan het
voldoende beweging in hun dagelijks patroon opnemen door
het Beweegspel. In twee teams strijden de deelnemers
Vaak belanden ze in het medische circuit door aandoeningen als
eind van de week kan de deelnemer zijn punten uitlezen in de
bijvoorbeeld naar het werk te fietsen, de trap te nemen, een halte
computer en kan hij zien of hij zijn beweegtarget heeft gehaald en
eerder uit te stappen of regelmatig te sporten. Tienduizend stap-
hoe zijn team ervoor staat.”
pen per dag is de beweegnorm. De meeste collega’s halen dat
om alle continenten van de wereld door zoveel mogelijk te bewegen. Een piepkleine bewegingsmeter, die makkelijk in je broekzak past, meet al je activiteiten. Tessa Kouwenhoven, bedrijfsarts, heeft het spel ontwikkeld. Ze coördineert het spel samen met Hans Ravensbergen, adviseur Arbo. Begin maart was de start, na een eerdere pilot.
Een piepkleine bewegingsmeter die makkelijk in je broekzak past, meet al je activiteiten.
nu niet. Daar moet je echt iets voor veranderen, het Beweegspel Waarom worden er teams gemaakt?
helpt daarbij.”
“De teams van maximaal twee keer tien deelnemers bezoeken
diabetes, verhoogde cholesterol of hart- en vaatziekten. Daardoor
elke maand virtueel een ander continent en proberen dat te ver-
wordt ook hun productiviteit minder en zullen ze een hoger ziek-
overen door meer beweegpunten te halen dan het andere team.
praktische info
Waarom biedt het Erasmus MC het Beweegspel aan?
teverzuim hebben. Vitaal blijven is voor zowel medewerkers als
Per continent geven we bijpassende beweegsuggesties: in Azië
Meer informatie over het Beweegspel?
“Bijna 50% van de bevolking heeft overgewicht en daarvan heeft
umc’s belangrijk, te meer daar we tot steeds hogere leeftijd moe-
bijvoorbeeld Bikram yoga en in Europa roeien we Het Kanaal
Mail naar bedrijfsarts Tessa Kouwenhoven,
zo’n 10% obesitas, dat wil zeggen een BMI van boven de 30.
ten doorwerken, oftewel duurzaam inzetbaar moeten zijn.”
over. Maar deelnemers mogen helemaal op hun eigen manier
[email protected].
dialoog! • 8
dialoog! • 9
achtergrond
achtergrond
In de toekomst zullen werkenden steeds meer rollen en taken van de werkgever overnemen
Werknemers door de tijd: lastdier, kind, volwassene lig zijn, geen licht nodig hebben en amper rust behoeven. Maar machines konden nog niet alles. De noodzakelijke handarbeid daaromheen werd verricht door ongeschoolde loonarbeiders onder voor hen - niet voor de machines - vaak erbarmelijke omstandigheden. Verzorgingsstaat Deze keerzijde van de industriële revolutie bracht vanaf 1874 een wassende stroom van wetgeving op gang ter bescherming van de arbeider en vooral na de crisis van de jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog, bouwden we een staat van verzorging van de wieg tot het graf. Was de werknemer in de negentiende eeuw voor werkgevers weinig meer dan een lastdier, in de twintigste eeuw is die werknemer een kind: beschermwaardig en ‘vaderlijke’ leiding behoevend. Wisselende werkgevers Nu, in de eenentwintigste eeuw, zijn er amper nog ongeschoolde arbeidskrachten. En er is nauwelijks arbeid waarvoor geen opleiding nodig is. De werkrelatie, het werk en de werkomstandigheden herinneren niet meer aan de 19e eeuw. En onze ondernemingen, permanent reorganiserend, zijn als werkgever nachtelijk passerende schepen in het bestaan van werkenden geworden. Is het niet de hoogste tijd om de kinderjaren van de werknemer af te sluiten? Ronald de Leij, adviseur van werkgeversvereniging AWVN en directeur van ontwikkelingshulporganisatie DECP, sprak op een Dialoog-conferentie voor umc’s over duurzame
De werkgever als bestendige factor bestaat niet meer.
inzetbaarheid. Hij betoogde dat we medewerkers eindelijk
en voorlichting. Ten tweede is de samenleving het onderwijsveld,
is van het vervullen van dié plicht afhankelijk.
dat u kan helpen bij uw ontwikkeling door u na diplomering of
Natuurlijk is de werkgever daarbij verantwoordelijk voor een
afstuderen niet meer los te laten. En ten derde bent u zelf de
arbeidsklimaat waarin medewerkers veilig zijn en zij hun talenten
samenleving, waarin u zich kunt verenigen met anderen om in
naar beste vermogen kunnen aanspreken.
een collectief van uw keuze bijvoorbeeld uw pensioen te regelen;
als volwassenen moeten beschouwen en hun de verant-
In het levenstraject van de wieg tot het graf zijn enkel nog het
woordelijkheid moeten geven die hun als zodanig toekomt.
individu en de samenleving bestendige factoren. De werkgever
In vogelvlucht hoe de huidige situatie is ontstaan.
als bestendige factor bestaat niet meer. Dus moet de werkende
Talenten ontwikkelen
daar hebt u de werkgever helemaal niet voor nodig.
Kinderarbeid is in Nederland al heel lang verboden.
persoon rollen en taken van die verdwenen werkgever overne-
Wat is de rol van de werkgever dan nog? De werkgever moet
Maar die verantwoordelijkheid neemt niets (meer) weg van de
“De uitvinding van de stoommachine (18e eeuw) veroorzaakte
men. Zelf zorgen voor behoud en ontwikkeling van kennis en
zich concentreren op zijn kerntaak: zorgen dat de onderneming
eigen verantwoordelijkheid van de volwassen werknemer. Kinder-
een industriële revolutie. Stuks productie aan huis of in kleine
kunde, behoud van gezondheid, beheer van financiën (hoezo
op elk moment, kwantitatief en kwalitatief, over de juiste mensen
arbeid is hier al heel lang verboden.”
werkplaatsen legde het in snel tempo af tegen massafabricage
‘vakantiegeld’?), sparen voor pensioen. En daarbij moet de
beschikt die zo georganiseerd samenwerken dat de onderneming
in fabrieken, waar de door stoomkracht aangedreven machines
samenleving behulpzaam zijn. De samenleving is ten eerste de
de hoogst mogelijk toegevoegde waarde voortbrengt. Dát is de
centraal stonden; dure machines die voor zichzelf zelden onvei-
overheid, die u kan helpen met fiscale maatregelen, subsidies
maatschappelijke plicht van ondernemingen en hun voortbestaan
jonger & ouder
samen & werken
“Geen idee hoe ik tot mijn pensioen aan het werk blijf. Ik daag mezelf
“Ik ben al meer dan 43 jaar werkzaam in de gezondheidszorg en ik
constant uit om steeds beter te worden. Misschien ga ik over een paar
vind het nog steeds ontzettend leuk. Als ik Thomas doorwerktips mag
jaar verder studeren en me bijvoorbeeld specialiseren in de acute zorg.
geven, dan zeg ik: blijf nieuwsgierig, blijf leren. Deel met collega’s wat
Mijn werk is in balans door het omgaan met patiënten en gezellige
er gebeurt, het thuisfront snapt het niet altijd. Gedeelde smart is halve
collega’s. De afwisseling van zorg en vrije tijd geeft me energie. Bij
smart. En in de loop der jaren ontwikkel je een niet-pluisgevoel, luister
allerlei evenementen draai ik regelmatig medische dienst of verzorg ik
daarnaar, want je kunt dan adequater reageren op situaties waarin iets
het geluid.”
mis dreigt te gaan.”
Thomas van Dommele (21), verpleegkundige Nefrologie in het Erasmus
Ilse Dirks (60), regieverpleegkundige Verloskamers in het Erasmus
MC. Werkt sinds juni 2013.
MC. Werkt sinds 1971.
dialoog! • 12
dialoog! • 13
interview
interview
Met duidelijke doelen op papier bereikt u meer
Jaargesprek? Werk aan uw toekomst s, func etentie p m o n c feite , ken, enoem over ta B t a . a g g n li ek twikke Formu rgespr ingen. lijke on ll n Het jaa e o t o ls s r e e o n en p crete d tionere en con g a r d e sultaat aar g is dit re zichtb ART: m M ro S a a n ?W sprake ereiken leer af okken? wilt u b t a hoe w rbij betr : e k n ie ij et wat, z if nsen Spec wie do e t, m e e h lk t e kos rijk? W e, wat belang eel, ho v e g o h : aar et er no Meetb ng? Mo )? la g e n b ti e jk enli u (nulm gezam is het n er een is l: e uidelijk b ta r een d e ? Is Accep n e ? ch ord realistis ijzigd w lanning iets gew p e d is Wat is tisch: haald? e b t Realis a a ult het res reking? nplan? e besp nneer is stappe d a n w e : lg n tvo bonde de eers Tijdge neer is n a W ? ning de plan
Be SMART Werken in een umc betekent dat u een bijdrage levert aan
denken dan het dagelijks werk. Wie vóór een jaargesprek duide-
een ambitieuze organisatie die tot de top behoort op het
lijke doelen op papier zet, lukt het vaak ook om ze uit te onder-
gebied van patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs & oplei-
handelen, blijkt uit onderzoek. Een goede voorbereiding loont
ding. Een jaargesprek is hét moment om aan te geven wat u daaraan wilt bijdragen en hoe u dat vitaal en met plezier wilt blijven doen. Elk umc werkt aan verbetering van de
krijgt energie van...
jaargesprekken. Doel is dat iedereen elk jaar een jaarge-
Mijn energiefabriekje bestaat uit met name verant-
sprek heeft dat een dialoog is tussen medewerker en lei-
woordelijkheidsgevoel en streven naar perfectie. Dat
dinggevende.
drijft mij in mijn werk.
In het AMC zijn sinds enige tijd de jaargespreksformulieren gedigitaliseerd en is ook de opzet veranderd in overleg met onder andere artsen, verpleegkundigen en analisten. Ter voorbereiding
dus echt. Denk eens na over waar u over vijf jaar staat. Geen
is er een gesprekswaaier met handige tips om eens verder te
makkelijke vraag, maar wel goed om te beantwoorden. Denk na over hoe u zich wilt blijven ontwikkelen. Dat betekent niet dat u op cursus moet. Er zijn duizenden manieren waarop u kunt leren, bijvoorbeeld: stagelopen op een andere afdeling, lesgeven, of praten met mensen die uw droombaan al hebben. En als u niet precies weet wat u wilt, schakel een coach in voor een paar gesprekken. Wees creatief. Relax Om de aandacht te vestigen op de nieuwe jaargesprekkenaanpak en om het aantal gesprekken omhoog te krijgen heeft het AMC een campagne bedacht. Eigen medewerkers staan op posters met tips. Nicole Janus, onderzoeksassistent in het AMC, is er een van. Haar tip: werk aan de relatie met je leidinggevende. Nicole: “Sommige collega’s hebben angst voor hun jaargesprek. Ik niet. Ik ben gewoon relaxed met mijn leidinggevende. Als ik ergens mee zit, wacht ik niet tot het jaargesprek. We kletsen door het jaar heen ook over persoonlijke dingen. Dan gaat een jaargesprek veel gemakkelijker dan dat je eens per jaar een drempel over moet.”
persoonlijk budget Een cursus Spaans en Frans. We werken hier heel
Wat heeft u nodig o m gezond en met ple zier te bli jven werke n?
Denk v óór ee n jaarg • Is de esprek sfeer o na ove p de afd r: • Word eling go t u aan ed? Zo g e m ja, wat oedigd • Hoe gaat go nieuwe functio ed? Zo neert u taken o • Voelt nee, w ? Wat g p te pa at kan u zich w kken e aat goe beter? n d e te ? le ens ove Wat ka blijven • Als u n beter leren? rbelast veel ve e (i n n rz wat he uimt: w lichame • Wilt eft u da at is da lijk, me u iets v ar voor ntaal o arvan d e ra n f emoti d nodig? e eren aa • Hoe oorzaa oneel o n uw w k, denk werkt u p z ic e t rk o h u ver vijf t)? ? rooster, • Wilt jaar no aantal u uw (e g gezo uren, a xtra) pe n d rb ? eidstijd Wat he rsoonlijk en, verl eft u da budget of, het arvoor voor vit opnem nodig? aliteit in en van zetten? vakanti Hoe? e?
veel met buitenlandse onderzoekers. Ik wil graag makkelijker met hen communiceren.
dialoog! • 14
dialoog! • 15
onderzoek Zorg in elk geval dat je beschikt over de basisgespreksvaardigheden en basisonderhandelingsvaardigheden
Doe elk jaar iets spannends
interview Wat moest ik tijdens sollicitatiegesprekken over mijn ziekte vertellen?
Van patiënt tot medewerker
Een dialoog tussen medewerker en leidinggevende is een voor-
Mensen met een arbeidsbeperking stonden tot voor kort
Hé, die jongens kunnen wel wat
waarde om goede afspraken te maken over werkinhoud, manier
bij umc’s vooral op het netvlies als patiënt, niet als moge-
Liaquat Hussain (62) kwam vanuit Pakistan eind jaren zeventig
van werken en persoonlijke ontwikkeling. Over werkinhoud wordt
lijke medewerker. Maar dat is aan het veranderen. Dit
naar Nederland. Van het zware werk in fabrieken kreeg hij een
veel gesproken in jaargesprekken, over de manier van werken al
jaar hebben de umc’s zich verplicht 179 mensen met een
soort tennisarmklachten. Een operatie maakte het niet beter.
minder en over persoonlijke ontwikkeling maar mondjesmaat. In
arbeidsbeperking te plaatsen. Op termijn loopt dat aantal
Liaquat moest op zoek naar ander werk. Het arbeidsbureau
mijn onderzoek zag ik dat, zeker bij verpleegkundigen, het ont-
op tot een kleine 2.000. Umc’s nemen daarmee als grote
verwees hem door naar een sociale werkvoorziening. Liaquat:
wikkelvirus nog niet heel sterk is. ‘Veel ambitie tonen is not done’,
werkgevers met veel soorten diensten hun maatschappe-
“Ik dacht: werken daar misschien allemaal gekke mensen? Eerst
vertelden verpleegkundigen mij. ‘Laat mij hier maar lekker m’n
lijke verantwoordelijkheid. Er bestaan tal van vooroordelen
maar eens kijken. Er bleken allerlei soorten mensen te werken.
werk doen’, lijkt misschien heerlijk, maar gaat een keer mis. Als je
over mensen met een arbeidsbeperking, maar overal om u
Sommigen met een lichamelijke beperking, zoals ik, en anderen
jezelf nooit uitdaagt, kijk je op een gegeven moment om je heen
heen werken ze al, veelal zonder dat u het weet. Neem bij-
met een geestelijke beperking. Ik kwam op de afdeling Elektroni-
en dan is het umc of je vakgebied een andere kant opgegaan en
voorbeeld in het AMC Kim Agasi, HR-assistent, en Liaquat
ca en daar ben ik doorgegroeid tot assistent-werkleider. Door alle
kun je moeilijker aanhaken, omdat het eng is geworden om te
Hussain, medewerker bij het Instrumenteel Bedrijf.
bezuinigingen bij de sociale werkvoorzieningen werd ik samen
leren. Doe elk jaar een klus of opleiding, waarbij je even denkt: ‘dat vind ik spannend, dat voelt niet helemaal als routine’.
Mijn advies: ga veel meer in gesprek over je ontwikkeling. Dan blijf je leren en dat is heel goed voor je inzetbaarheid. Mijn Cristel van de Ven, beleids- en organisatiewetenschapper
advies is ook om veel meer in gesprek te gaan over je ontwikke-
aan de Universiteit van Amsterdam, doet in opdracht van
ling. Denk na over wat je nodig hebt om met plezier, gezond en
SoFoKleS* onderzoek naar duurzame inzetbaarheid. Ze
productief aan het werk te blijven. Er is veel mogelijk in umc’s,
bestudeerde tientallen jaargesprekken. Zie hier haar tips
maar kaart het aan. Iemand die gericht is op het grijpen van ont-
voor een beter jaargesprek.
wikkelkansen krijgt bij zijn leidinggevende meer voor elkaar dan iemand die afwacht, blijkt uit mijn onderzoek.
“Hoe meer onderzoek ik doe naar jaargesprekken, hoe meer
Tot slot: medewerkers en leidinggevenden die hun jaargesprek
mijn pleidooi wordt: zorg in elk geval dat je beschikt over de
als ‘gewoon een goed gesprek’ beoordelen blijken vaak tijdens
basisgespreksvaardigheden en basisonderhandelingsvaardig-
het gesprek samen te zoeken naar oplossingen die voor iedereen
heden. Het begint met luisteren, samenvatten, doorvragen. En
gunstig zijn. Zij zijn in staat om eigen en andermans belangen
open vragen stellen. Dat is de eerste stap voor een dialoog tus-
te verenigen. Feitelijk zijn zij dan probleemoplossend aan het
sen medewerker en leidinggevende, ontzettend belangrijk. Veel
onderhandelen. Heel nuttig voor het voeren van een dialoog. En
leidinggevenden en ook sommige medewerkers oefenen het
daarom pleit ik ook voor het beschikken over basisonderhande-
jaargesprek, bijvoorbeeld tijdens een training, maar het gesprek
lingsvaardigheden, naast basisgespreksvaardigheden.”
zelf verloopt vaak toch anders dan gedacht. Het zou mooi zijn als medewerker en leidinggevende in de praktijk met elkaar ‘in dia-
*SoFoKleS is het arbeidsmarktfonds voor de kennissector. Tot
loog’ kunnen zijn, in plaats van in discussie, debat of – nog erger
die sector behoren de umc’s. In SoFoKleS werken werkgevers
– in monoloog. Een derde paar ogen bij jaargesprekken zou daar
en werknemersorganisaties samen om onder andere duurzame
bijvoorbeeld op kunnen letten.
inzetbaarheid te stimuleren.
dialoog! • 16
dialoog! • 17
interview
interview
pen. Al snel zagen ze in het ziekenhuis: ‘hé, die jongens kunnen wel wat’. Ze vroegen: ‘kunnen jullie ook bloeddrukmeters doen?’ Inmiddels repareren en onderhouden we vijftien soorten apparaten. Voor elk nieuw apparaat volgen we een cursus bij de leverancier. We zijn gecertificeerd en volgen strakke procedures. Er is een technische collega die we om advies kunnen vragen, maar het is een prestigekwestie om zoveel mogelijk storingen zelf op te lossen. Het werk is leuk en afwisselend. We worden in het AMC als gewone collega’s behandeld en overal bij betrokken.” Samen een rondje lopen Kim Agasi (23) werkte na haar studie HBO Eventmanagement voor een Amerikaans managementconsultancybureau. Soms wel zestig uur per week. Daarnaast deed ze een studie en leuke dingen met vrienden. Tot ze in de zomer van 2012 vage klachten
persoonlijk budget Ik krijg eens in de twee weken acupunctuur. Helpt me ontzettend om te ontspannen.
kreeg in haar slokdarm en maag. Op een dag stortte ze in. Twee maanden lag ze op bed. Ze at en dronk amper. ‘Stress’ was de eerste diagnose, maar na lang zoeken bleek het de ziekte van Crohn te zijn. Een chronische ontsteking in de darmen, die in meer of mindere mate opvlamt. Het betekent levenslang: minder energie, verminderde weerstand, pijn, en opletten met eten. Kim is niet het type om bij de pakken neer te blijven zitten. Ze zou
krijgt energie van...
een Wajong-uitkering kunnen krijgen, maar wilde zo snel mogelijk
Werken met mijn handen, doorgaan tot ik de
ging ze solliciteren. Kim: “Maar ik wist niet goed wat ik tijdens
moeilijkste storing heb opgelost.
sollicitatiegesprekken over mijn ziekte moest vertellen. Ik zag
weer aan het werk. Echter, niet bij haar oude werkgever. Dus
mensen schrikken. Iemand wees me toen op Emma at Work. Dat is een uitzendbureau voor jongeren met een chronische ziekte of lichamelijke beperking; een initiatief van het Emmakinderziekenmet drie collega’s gedetacheerd bij andere bedrijven. Sinds 2008
huis/AMC.” Kim vertelt dat daardoor de afstand tot de werkgever
zijn we bij het Instrumenteel Bedrijf van het AMC. Ik begeleid mijn
kleiner werd. “Zij benaderen een bedrijf en stellen een kandidaat
drie collega’s. We begonnen met het onderhoud van infuuspom-
voor. Ik kon solliciteren in het AMC naar projectassistent voor het
dialoog! • 18
dialoog! • 19
interview leiderschapsprogramma. Tijdens het sollicitatiegesprek ging het alleen maar over de functie. Het gesprek ging heel goed, ik kon
kort praktische info Abvakabo FNV heeft in umc’s een verkenning
krijgt energie van...
gedaan naar het beleid en de inzet van mensen met
Fitness geeft me energie en als een bijeenkomst
umc’s om te experimenteren met het organiseren
goed is verlopen, krijg ik een trots en blij gevoel.
van duurzame werkgelegenheid voor deze groep
een arbeidsbeperking. Het is de eerste stap binnen
mensen. Het rapport ‘Verkenning UMC’s - Dialoog project duurzame inzet van mensen met een arbeidsbeperking in Universitair Medische Centra’ is direct beginnen voor een half jaar. Dat is verlengd met drie maan-
te vinden op abvakabofnv.nl/umc. Naar aanleiding
den en inmiddels heb ik een contract voor een jaar bij het AMC,
van het onderzoek doen vier umc’s mee aan de
daar ben ik ontzettend blij mee. Mijn baan is erg dynamisch, dat
pilotfase: AMC, VUmc, UMC Utrecht en UMCG.
vind ik leuk. Ik regel sprekers en locaties, verstuur uitnodigingen en ben het eerste contact voor deelnemers met vragen. Ik werk vier dagen, dat gaat heel goed. Soms ga ik iets eerder naar huis als ik erg moe ben, maar ik zorg altijd dat ik belangrijke klussen afmaak of overdraag. Ik wil meer dan ik kan, maar ik leer steeds beter mijn energie goed te verdelen. Wat ik fijn vind, is dat collega’s er rekening mee houden, dat ik moe kan zijn en dat ik af en toe even een rondje moet lopen om geen last van mijn maag te krijgen. Ze vragen regelmatig: ‘Gaat het goed, zullen we even samen lopen?’ Heel aardig.”
nen a b e t h c e Gezocht:
et sen m at men d k ij r nemen elang unnen t het b k d l e in e v d V ig abo FN e grote lwaard n tot d ing vo “Abvak e k r r o e h p e e dit ’s b beidsb t we via s. Umc a e d c een ar o d r e p s go t arbeid roject . Het is aan he loog-p n regio ia u h D e in erd rzame evers geïnitie m duu o V werkg N n e F d o t he bvakab en me ogelijk door A r mens r de m o a o a v n n n e er kijke organis samen , eid te h n e e umc’s g ele ten in d .” p g a in ic werkg d k r n a epe eidsgeh beidsb ider Arb een ar rojectle ,p
ren rschue Kim Ve bo FNV Abvaka
Snelle Haalje test: allesu Haal all es uit je itjeze zelf en haalje stu al
lf.nl
ur je lo lesuitj opbaan ezelf.n en of je de goed l en bin werk n e kant o n g e woord n enke bij je p op. Do le je op v a s minute t . e de te S p r e a c g ia n weet en als: twee ja st op a l o n twikke je Ik ben ar nog h o e fit je ld voor tevrede op deze mijn w bent d n e lf de plek met mij umc’s. erk? Ik Wat an zitten? n werk heb ge te doen t? n I k I o k zie m eg ener krijg vo ? Vrage ezelf ov gie om ldoend n voor er e erken naast m je hoof ning vo d, hart ijn wer or k ook a en buik ndere d . ingen
pp! ond leven a s l a ez Nu ooekrhoe.nl: gn wie en, en e t e werk t k k ig r il in o e e nd te leven en v evol praktische hfoarn-den D w g i l i en uvnt eu zelf doen omDogketzeorhoe.nl staat btootoardrbo-adviezenero. vBeerdoeld rvo n? egen Wat k ntenve ij helpe en bew b g r nt en a in a d d n patië e e o v n assiste r s le e g kan u il v t o in , d s a e ic ip hoe is o t t v a van r tot ytost Dokter o c . s t s n e e e f matie: d m o u r an an p uttige te ho , omga rend n erker, v , vitaal u r d w e t e r k wassen d r o e e m ew r vo e umctafmed vindt e om elk er tot s den. U k a a lo m n n w oo e do van sch gratis t ls app a k o o nu jes. nieuwt
Hoe voert u een dialoog ?
‘Dialoog’ bete kent ‘samenspraak’, volg ens Van Dale . ‘Dia’ staat vo or ‘tussen’, ‘door’. ‘Logos ’ betekent ond er meer ‘woord’ en ‘betekenis ’.
dialoog! • 20
Zelfbewuste m edewerkers di e weten wat ze over uitsprek willen en kunn en naar hun le en én zich da idinggevende volwaardige ar ar; dat is het stre beidsrelatie. D ve n, dan is er een aarbij horen pa verantwoordel rtnership, coac ijkheid. En m hing en eigen edewerkers en voeren. Maar leidinggevende wat is eigenlijk n die een dialoo een dialoog en g hoe voert u di e? In een dialoog proberen de ge sprekspartners ting of overtu , ondanks een iging, elkaar te verschil in op begrijpen en te geen discussie; vatrespecteren. E met alleen stan en dialoog is dus dpunten uitw oplossing niet isselen komt ee dichterbij. Dia n gezamenlijke loog is actief lu voor andere m isteren, dat be eningen, misve te kent openstaa rs tanden uit de sen en vertrouw n weg ruimen, co en opbouwen nflicten oplos. Met in het vo luisteren pas orhoofd dat go kan als u niet ed naar ieman meteen uw (v d oor)oordeel kl aar hebt.
Zo voert u e en dialoog!
- luister actief - stel u open voor de menin g van de ande - stel uw (voo r r)oordeel uit - vraag door al s u iets niet be grijpt - ga na of u de boodschap (inh oud én gevoel - geef een pers ) van de spreke oonlijk antwoo r begrepen he rd - geef juiste en bt volledige info rmatie - spreek kort en bondig
dialoog! • 21
jonger & ouder
samen & werken
“Ik werk 23 jaar op het lab en wil hier graag blijven tot het ‘pensioengaatje’. Er zijn voortdurend nieuwe ontwikkelingen, dus “Voorlopig kan ik nog heel veel leren en zit ik hier goed. Simone heeft
saai is het nooit. Ik vind het een sport om nieuwe medewerkers,
me de eerste jaren goed begeleid. Maar ik kon iedereen aanschieten als
zoals Robbin, zo snel mogelijk zo ver te krijgen dat ze zelfstandig
ik iets wilde weten. Er is geen sterke hiërarchie. Iedereen helpt elkaar.
avond-, nacht- en weekenddiensten kunnen draaien. Robbin haalt
Samen zorg je ervoor dat aan het eind van de dag het werk klaar is. We
het ondeugende kind in mij naar boven. We hebben hetzelfde gevoel
hebben ontzettend veel plezier, ook al zijn er flinke leeftijdsverschillen.
voor humor. Ons hele team is hecht. Iedereen is belangrijk: van
Als ik het lab uitstap ben ik echt vrij. Een van mijn hobby’s is vintage
schoonmaker tot professor. Jong en oud. Onlangs hebben we met acht
brillen verzamelen. Speuren op Marktplaats, restaureren en soms weer
collega’s een workshop schilderen gevolgd om onze koffiekamer te
doorverkopen. Ik heb inmiddels vele honderden monturen.”
restylen. In mijn vrije tijd hoop ik nog eens een Appel te schilderen.”
Robbin Palmen (23), analist bij het laboratorium van de afdeling
Simone Veldman (57), senior kernanaliste bij het laboratorium van de
Hematologie van VUmc. Werkt sinds 2011.
afdeling Hematologie van VUmc. Werkt sinds 1978.
achtergrond We willen in het werk de potenties van de mens ten volle tot bloei laten komen
You are the steward of your own soul
interview De voedingsdeskundige is een goede stok achter de deur bij het afvallen
Bewuster eten na health check
soul’. We kunnen niet meer voort met arbeidsverhoudingen, waarin alles collectief geregeld is, want dan zit je in die oude command-and-control-structuren, terwijl je je individualiteit kwijt moet kunnen. Je moet volwassen worden behandeld om als volledig mens in het werk te kunnen staan. En dat is precies wat de umc’s op het gebied van duurzame inzetbaarheid willen bereiken: volwaardige arbeidsverhoudingen, waarin de potenties van de mens ten volle tot ontwikkeling komen; dat is het echte leven. Het persoonlijk budget, waarover medewerkers zelf kunnen beschikken, past precies in dat plaatje. Het is moedig van de cao-partijen, vooral van de werknemersorganisaties, dat ze op het gebied van duurzame inzetbaarheid Herman Wijffels, hoogleraar ‘duurzaamheid en maat-
een koplopersrol hebben durven pakken in de Nederlandse
schappelijke verandering’ aan de Universiteit Utrecht, was
arbeidsverhoudingen.”
spreker op een Dialoog-conferentie voor de umc’s over duurzame inzetbaarheid. Hij pleit voor duurzame sociale verbindingen op het werk, waardoor de potenties van medewerkers beter worden benut. “Veel organisaties zijn nog steeds gestoeld op ideeën van rond de vorige eeuwwisseling. Piramidevormig met hiërarchie en sturing via command-and-control. Toen de industrialisatie begon was de Nederlandse bevolking amper geletterd. Tegenwoordig is ongeveer iedereen op een behoorlijk niveau van ontwikkeling en opleiding gebracht. Dat noemen we emancipatie. De kern van emancipatie is ontvoogden, het wegnemen van de bescherpotentie dat het doodzonde is om er niet ten volle gebruik van te
Een health check is een snelle manier om je gezondheid te controleren. In het MUMC+ mogen medewerkers jaar-
maken. In veel gevallen wordt nog niet de helft van wat iemand
lijks in een half uurtje door de molen: BMI, buikomvang,
kan benut, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Dat is zonde
bloeddruk, cholesterol, bewegen, roken, alcohol, voeding
Veel groente
voor de mensen, voor de organisaties en voor de maatschappij.
en ontspanning; het komt allemaal aan bod. Bouwkundig
Enkele jaren geleden las Jo in het personeelsblad dat medewer-
We zijn door de emancipatie geïndividualiseerd. Dat beschouw
tekenaar Jo Frijns (63) maakt dankbaar gebruik van de
kers een health check mochten doen. Hij reageerde direct en
ik als positief, want individualisering is het ontwikkelen van een
mogelijkheid.
sindsdien laat hij de check jaarlijks doen. “Ik vind het geweldig
mende hand. In die fase komen we nu. Mensen hebben zoveel
“In mijn vakgebied zijn voortdurend nieuwe ontwikkelingen, die hou ik allemaal met plezier bij. Ik doe dit werk graag.”
om te horen dat mijn gezondheid nog steeds goed is.” Jo rookt
hoger niveau van bewustzijn. Je bent een individueel mens, weliswaar in verbinding met anderen, maar jij bent hier op deze
Zoals elk umc kent ook het MUMC+ voortdurend verbouwingen.
en drinkt niet en zijn cholesterol en bloeddruk zijn prima. Alleen
wereld om te doen waarvoor jij gekomen bent. Jij bepaalt wat
Daarvoor maken architecten tekeningen. Jo maakt daarvan in zijn
is er een beetje overgewicht. Na de laatste check kreeg Jo een
jouw bijdrage is aan het functioneren van de samenleving. Of,
computer bestekken en werktekeningen. Alhoewel hij het einde
bezoek bij een voedingsdeskundige aangeboden en die heeft hij
zoals Nelson Mandela zei: ‘you are the steward of your own
van zijn werkzame leven nadert, volgt hij nog volop cursussen.
inmiddels een paar keer bezocht. “Ze gaat mijn hele eetpatroon
dialoog! • 24
dialoog! • 25
interview
interview Ruimte voor eigen verantwoordelijkheid, interactie en samenwerking
na. Ik schrijf alles op: wat ik eet en op welk tijdstip. Daar geeft ze
werk. Een anderhalf uur durende tocht van maar liefst 36 km, die
advies over. Ik nam bijvoorbeeld na het eten altijd ijs als toetje, dat
begint in de Belgische Fruitstreek en door een prachtig heuvel-
doe ik niet meer. Ik haal het niet meer in huis. Koffie drink ik min-
landschap voert. Op een gecustomizede mountainbike, want:
der, daardoor slaap ik beter, dat had ik nooit gedacht. Mijn vrouw
“boven de 70 kilo moet je niet meer op een racefiets gaan zitten,
gaat helemaal mee in de voedingsadviezen. We eten nu ontzet-
daar zijn ze niet op gebouwd”. En Jo kan het weten, want hij
tend veel groente en bijna geen vlees meer, alleen nog een klein
heeft een wielerverleden. Met een collega fietste hij vanuit Maas-
stukje kip of vis. Ontbijten deed ik nooit, daar heeft ze me ook op
tricht onder meer naar Barcelona, Zwitserland en het Gardameer.
Zelf roosteren geeft grip op werk-privébalans
gewezen. Iedere dag neem ik nu een bakje kwark met wat muesli.
Met een health check controleer je snel je gezondheid
Veel dieren verzorgen Jo krijgt overigens dagelijks ook behoorlijk wat beweging tijdens de verzorging van zijn dieren. “We hebben een paardje, twee ezels, kippen, konijnen, vijf hondjes en zo kan ik nog wel even
De voedingsdeskundige is een goede stok achter de deur. Als ik
doorgaan. Voeren, borstelen, stallen schoonmaken, wandelen
zelf de afspraak maak om bij het volgende bezoek twee kilo afge-
met de ezeltjes en de honden, het is voor mij allemaal inspanning
vallen te zijn, dan wil ik dat ook nakomen. Er zijn inmiddels al zes
en ontspanning tegelijk. We gaan nooit op vakantie, we hebben
kilo’s af. De voedingsdeskundige helpt me echt goed.”
voor de dieren gekozen. Het is voor ons supermooi om ze te hebben.”
Veel fietsen Gezonder eten is het halve werk, meer bewegen de andere
En zo komt Jo wel fit over de finish van zijn werkzame leven.
helft. Jo fietst tegenwoordig een paar keer per week naar zijn
leefstijl (attitude en gedrag) - bewegen - voeding - roken en alcohol
psa (psychosociale arbeidsbelasting) - werkdruk - agressie, geweld - discriminatie - pesten
de vitale medewerker
Verpleegkundigen op de IC-unit Neonatologie kiezen zelf hun diensten en roosteren ze ook zelf in.
arbeidsomstandigheden - gezondheid, veiligheid en welzijn - voorkomen risico’s / arbeidsongevallen - voorkomen / beperken ziekteverzuim
de vitale organisatie - werkplezier - soepele processen - gezonde, inspirerende werkomgeving
Sinds juli 2013 loopt op de IC-unit van Neonatologie in het
Een werkgroep heeft de pilot grondig aangepakt. Onderzocht is
Radboudumc de pilot Zelf roosteren. Medewerkers kiezen
de benodigde bezetting en de behoefte aan verschillende dien-
zelf hun diensten en roosteren die in. In een innovatieve
sten in tijdsduur en aanvangstijd. Er zijn nu naast de gebruikelijke
organisatie hebben medewerkers ruimte nodig voor eigen
diensten van acht uur ook diensten van zes, negen en twaalf
verantwoordelijkheid, interactie en samenwerking. Zelf
uur. De zes uursdiensten van negen tot drie zorgen bijvoorbeeld
van de medewerkers door verbetering van de leefstijl. Het vita-
roosteren sluit hier perfect bij aan. Door de zeventig ver-
voor een betere bezetting in de piekuren en zijn geliefd bij ouders
De healthcheck maakt deel uit van het vitaliteitsbeleid van het MUMC+, dat de titel draagt ‘De vitale
liteitsbeleid moet daarnaast leiden tot een reductie van het ver-
pleegkundigen zelf de verantwoordelijkheid te geven over
met schoolkinderen. Randvoorwaarde bij de pilot was dat er niet
zuim.
hun werktijden, hebben ze meer grip op de balans werk-
meer overdrachtsmomenten zouden komen; de kwaliteit van de
medewerker’. Einddoel is het verbeteren van de
www.arbodienst-azm.nl ->publicaties -> Integraal Gezondheids-
privé. Hierdoor staan ze met meer energie aan het bed van
patiëntenzorg staat voorop. Verpleegkundige Rosita Wellink (34):
gezondheid, het welbevinden en de inzetbaarheid
management.
de patiënt.
“We hebben ongekende flexibiliteit in werktijden. De onregeIma-
praktische info
dialoog! • 26
dialoog! • 27
interview
onderzoek
krijgt energie van...
Hierover gaan de medewerkers met elkaar in gesprek. Wie dien-
Van mijn kinderen. Da’s een cliché, maar als ik eens
In de derde ronde maakt de roostermaker het rooster sluitend,
chagrijnig opsta en ik haal mijn jongste van vier uit
dan hoeft er veelal nog maar een enkele dienst omgezet te wor-
bed, krijg ik altijd een glimlach. Zoveel levens-
den. Wie veel bonuspunten heeft, blijft daarbij buiten schot. Rosi-
sten verschuift om knelpunten op te lossen, krijgt bonuspunten.
vreugde. Dan is mijn dag ook weer goed.
persoonlijk budget tigheidsdiensten moet je gewoon doen, maar ik kan nu kiezen
Resultaten pilots Anders roosteren
O.a. mijn kwaliteitsregister, boeken en een cursus.
Even wennen, maar daarna zeer gewaardeerd
voor een twaalf uursdienst op zaterdag. Dan zorgt mijn man thuis voor de kinderen. Of voor een dienst van ‘s middags vijf tot ‘s avonds elf; dan komt mijn man iets eerder thuis. Heel fijn.” ta krijgt bijna altijd haar voorkeursrooster. “In de tweede ronde ruil
Medewerkers, roostermakers, managers, iedereen moet
slimmer worden ingezet. Nu worden roosters veelal per maand
Favoriete rooster
ik meestal wel een dienst, dan overleggen we even: ‘Heb jij een
wennen aan Anders roosteren. Maar na een half jaar zijn
gemaakt en denken medewerkers in uren per week; dat kan
Hoe werkt Zelf roosteren? Eerst even terug naar het systeem van
bruiloft? Dan schuif ik wel.’ Zelf roosteren doe je niet alleen.”
de voordelen overduidelijk: betere beleving van de werk-
flexibeler. Tot slot is het raadzaam om de kennis over Anders
het oude rooster. Toen konden de verpleegkundigen bij de roos-
privébalans, kostenbesparing door slimme(re) werktijden,
roosteren actief te verspreiden binnen de umc’s. Bij deze. Heeft
termaker vier diensten opgeven die ze graag wilden hebben en
minder piek- en dalmomenten. Dat blijkt uit een inventari-
uw afdeling trouwens al eens aan Anders roosteren gedacht?
vier die ze per se vrij wilden zijn. Rosita koos meestal de nachtdiensten die haar het best uitkwamen en hoopte maar dat de
praktische info
satie die SoFoKleS* heeft laten uitvoeren naar de resulta-
rest van de diensten goed in te passen zouden zijn in het gezins-
Zie www.radboudumc.nl -> Over het Radboudumc
hebben gehouden.
leven; een flexibele oppas dichtte de gaten. In de nieuwe situatie
-> Werken bij -> Pilot Zelf roosteren.
vullen medewerkers in een eerste ronde zélf hun favoriete rooster
Zelf roosteren is mede mogelijk gemaakt door subsi-
Wat verstaan we precies onder Anders roosteren? Daaronder valt
in op de computer. Daarbij krijgen ze vier jokers om voorkeuren
die uit het Europees Sociaal Fonds (ESF).
zowel zelfroosteren als efficiënter werken. Bij zelfroosteren maken
ten van de pilots, die bijna alle umc’s de afgelopen jaren
voor een dienst of vrije tijd aan te geven. In de tweede ronde
medewerkers zelf het dienstrooster binnen randvoorwaarden
zien ze op het scherm waar overboekingen staan of gaten vallen.
als bezettingseisen en gezonde werktijden. Efficiënter werken betekent ‘werken als er werk is’ en dat brengt veranderingen in arbeidstijden en diensten met zich mee.
Personeelscapaciteit beweegt beter mee met het werkaanbod.
verzuim gekozen door management
verloop gekozen door medewerkers
Effecten van inspraak van medewerkers in hun dienstrooster Minder werkdruk Zelfroosteren leidt na enige tijd tot hogere medewerkerstevreden-
*SoFoKleS is het arbeidsmarktfonds voor de kennissector. Tot
heid, dankzij betere afstemming tussen werk- en privétaken. Het
die sector behoren de umc’s. In SoFoKleS werken werkgevers
rooster is ‘meer van jezelf’. Na publicatie van het rooster zijn er
en werknemersorganisaties samen om onder andere duurzame
minder dienstruilingen, dus tijdbesparing voor de roosteraar. Bij
inzetbaarheid te stimuleren.
pilots waar behalve op zelfroosteren ook ingezet is op efficiënter werken, bespaart niet alleen het umc geld, maar ervaren medewerkers minder werkdruk omdat de personeelscapaciteit beter meebeweegt met het werkaanbod. Op één pilotafdeling is 0,8 fte
praktische info
reductie in het dienstrooster gerealiseerd, zonder dat verpleeg-
Het rapport ‘Anders verder met Anders roosteren’ is
kundigen een toename van werkdruk of andere nadelen ervaren.
geschreven door Erik Jan van Dalen (Van Dalen HR
Bij alle pilotafdelingen kwam naar voren dat een vol uur tussen
Projectadvies) en Thijs Strijtveen (Cure Consultancy).
de dag- en avonddienst niet nodig is op alle zeven dagen van de
Zij hebben ook de pilots begeleid in de umc’s. Het
week. Anders roosteren levert dus voor iedereen voordeel op.
rapport is te vinden op: www.sofokles.nl -> umc’s -> duurzame inzetbaarheid -> pilots roosteren -> rap-
Succes uitbouwen
port ‘Verder met anders roosteren’. De pilots en het
Hoe kan het succes nu verder uitgebouwd worden? De opstel-
advies zijn mede mogelijk gemaakt dankzij subsidie
lers van het rapport adviseren: voor blijvend succes is goede
van het Europees Sociaal Fonds.
zelfroostersoftware een voorwaarde, de jaarurensystematiek kan dialoog! • 28
dialoog! • 29
jonger & ouder
samen & werken
“Ik heb Werktuigbouwkunde (BEng) en Technology Management (MSc) gestudeerd en zocht werk met
“Na een jaar of vijf vind ik het lekker om het roer om te gooien. Vaak komt er dan wel iets voorbij. Als
maatschappelijk relevantie. UMC Groningen biedt deze relevantie en is daarnaast uitermate boeiend en leerzaam
manager leg ik veel verantwoordelijkheid bij mijn medewerkers neer. Jonge honden als Gerben zie je dan zelf
door haar omvang en complexiteit. Via Peer heb ik de kans gekregen trainee te worden, daar ben ik heel blij
initiatief nemen en groeien. Gerben volgt uit zichzelf al het relevante nieuws en ziet kansen voor zijn werk,
mee. Mijn werkzaamheden zijn een boeiende mix. Alles is tot nu toe interessant. Voorlopig lig ik op koers.”
dan overkomt het je niet snel dat je bij een reorganisatie onverwacht op straat komt te staan.”
Gerben Brandsema (27), Trainee UMCG Next, aandachtsgebied zorglogistiek. Werkt sinds 2013.
Peer Goudswaard (51), Hoofd Zorglogistiek & Innovatie UMC Groningen. Werkt sinds 1990.
interview
interview
Ik laat veel meer van mezelf zien
Leiderschapsontwikkeling gaat niet alleen over werk
een laborant een programmaatje te schrijven om het persoonlijk scholingsbudget te berekenen dat wij hanteren op de afdeling. De medewerker voerde precies uit wat ik had gevraagd. Hij vroeg mij daarna: ‘Mag ik zelf eens proberen om het op een andere manier te doen.’ Mijn reactie: ‘Natuurlijk, ik zie graag het resultaat.’ Dat was vele malen beter dan wat ik bedacht had. Conclusie: je kunt beter je idee delen in de vorm van een droom, dan in gedetailleerde instructies.”
persoonlijk budget Een Master of Business Administration (MBA) bij Webster University in Leiden. Dit is een Amerikaanse universiteit met een vestiging in Nederland.
2 Soms moet je dingen negeren om de aandacht te krijgen “Van nature ben ik nogal direct en redelijk dwingend. Als ik iets niet goed vind, geef ik dat veel aandacht. Ook bij medewerkers. Iemand die minder goed functioneerde, stond in mijn schijnwerper. Resultaat: diegene koppelt mijn aandacht aan negativiteit en
Je kunt beter je idee delen in de vorm van een droom, dan in gedetailleerde instructies.
laat zien moet wel authentiek zijn, door trucjes prikken mensen zo heen.”
wordt daar niet vrolijk van. Op korte termijn kan dit wel vruchten
Tot zo ver de mail van Niels. Daarmee heeft hij bij dit artikel toch
afwerpen, want met voldoende dwang krijg je wel het beoogde
weer een groot deel van het resultaat bepaald!
resultaat. Maar als je een relatie wilt opbouwen, dan is het van groot belang om je te richten op de persoon en soms het probleem totaal te negeren. Op termijn geeft dat het resultaat dat je wilt. Je overtuigt iemand door wederzijds respect.”
praktische info De ‘Kracht van leiderschap’ is een intensief leider-
Niels Zonneveld (30), teamleider Radiotherapie, volgde
1 Niet altijd leiden, maar ook regelmatig volgen of begeleiden
als nieuw leidinggevende in VUmc het intensieve leider-
“Als leidinggevende heb je snel de neiging om de leiding te
3 Blootgeven van je ware zelf
schapsprogramma voor nieuw leidinggevenden in
schapsprogramma ‘De Kracht van leiderschap’. Hij is
nemen. Ik zeker. Dit heeft als effect dat medewerkers afwach-
“Ik ben enorm resultaatgericht en vind het heerlijk om ergens
VUmc. Zes modules en bijeenkomsten in een half
bevlogen en zit boordevol energie. Weet inmiddels dat
tend worden en vooral doen wat ik vraag. Voorbeeld. Ik vroeg
naar toe te werken en ging ervan uit dat iedereen zo is, terwijl ik
jaar. Een coproductie van VUmc P&O, Vumc Aca-
hij als leider niet alles zelf kan en moet doen en dat niet
nu geleerd heb dat er ook mensen zijn die meer gericht zijn op
demie en DBR. Vumc.nl -> zoekterm: kracht van
iedereen volgens zijn normen werkt. Maar hij blijft een
leiderschap.
echte doener die streeft naar hoge kwaliteit. Zo mailde hij
krijgt energie van...
behoud en het voorkomen van verlies. Ik vind het nog steeds
naar aanleiding van het interview voor dit artikel: “Ik heb
Resultaten. Niet alleen in productie, maar ook een
resultaat we hebben neergezet, maar ik snap inmiddels ook wel
nog nagedacht over de vraag: wat is het belangrijkste dat
jonge medewerker die hier bleu start en binnen twee
dat ik wat van mezelf moet laten zien om niet een onpersoonlijke
je geleerd hebt van de cursus leiderschapsontwikkeling?
jaar volledig professioneel meedraait en onverwachte
leider te lijken. Als ik vertel over mijn voetbalwedstrijd en dat ik
Ik weet niet of het er bij mij helemaal goed uit is gekomen,
dingen doet.
deze zomer ga kamperen, krijg ik verhalen terug. Dan kunnen we
maar het zijn drie dingen.” U leest zijn mail hieronder.
dialoog! • 32
fijn om in een teamvergadering te bespreken wat voor geweldig
op een ander moment ook moeilijker zaken bespreken. Wat je
dialoog! • 33
onderzoek Investeren in medewerkers loont: inzetbare medewerkers zijn gemotiveerder, presteren beter en zijn meer betrokken bij de organisatie
Leidinggevenden: daag uw medewerkers uit!
interview Leidinggevenden leren coachen bij baanverlies
Rouw op het werk
nog beter. Dus beoordeel medewerkers niet alleen op cijfers en
Bij een ingrijpende reorganisatie van de Zorgadministratie
vatten om haar medewerkers te kunnen ondersteunen. Ze
productie, maar geef ze de ruimte om zich te ontwikkelen en
in het UMCG zocht Anneke Palland (54), hoofd Zorgadmi-
volgde de cursus ‘Zicht op verlies en rouw’ voor leiding-
stimuleer het. De veelvoorkomende angst dat medewerkers dan
nistratie van de Intensive Care Volwassenen, naar hand-
gevenden.
eerder geneigd zijn te vertrekken is ongegrond. Het tegendeel is waar, blijkt uit onderzoek. Investeren in medewerkers loont juist: inzetbare medewerkers zijn gemotiveerder, presteren beter en zijn meer betrokken bij de organisatie. Oudere leidinggevenden Derde handvat: Oudere leidinggevenden (55+) doen er goed aan om extra aandacht te besteden aan de inzetbaarheid van hun werknemers. Medewerkers nemen zelf vaak al initiatief om hun inzetbaarheid te verhogen, maar medewerkers van oudere leidinggevenden doen dat minder dan medewerkers van jongere Jessie Koen, organisatiepsycholoog aan de Universiteit van Amsterdam, doet in opdracht van SoFoKleS* onderzoek naar duurzame inzetbaarheid en hoe leidinggevenden dit kunnen stimuleren bij hun medewerkers. “Mijn onderzoek heeft drie belangrijke handvatten opgeleverd,
leidinggevenden.
Het is belangrijk dat leidinggevenden hun medewerkers de ruimte bieden om maatwerkafspraken te maken.
waarmee leidinggevenden de inzetbaarheid van medewerkers en hun werktevredenheid kunnen vergroten. En door eerder onder-
Geen handvat, maar wel aardig om te weten: een verschil tussen
zoek weten we dat inzetbare en tevreden medewerkers loyaler
vrouwelijke en mannelijke leidinggevenden heb ik niet gevonden.
zijn en beter presteren. Maatwerkafspraken Stapje extra
Leidinggevenden kunnen dus helpen om de inzetbaarheid - en
Eerste handvat: geef medewerkers uitdagende taken. Dat hoeft
daarmee de betrokkenheid en werkprestatie - van hun medewer-
niet groots te zijn, het gaat om een stapje extra. Bijvoorbeeld een
kers te bevorderen door hun uitdaging te bieden en door gericht
presentatie houden of een stagiaire begeleiden. Of laat medewer-
te zijn op hun ontwikkeling. Het is daarbij belangrijk dat leidingge-
kers zelf uitzoeken hoe werkzaamheden het best gedaan kunnen
venden hun medewerkers de ruimte bieden om maatwerkafspra-
worden, in plaats van het uit te leggen. Of delegeer een deel van
ken te maken, zodat medewerkers ook zelf hun inzetbaarheid
de eigen werkzaamheden. Leidinggevenden kunnen medewer-
kunnen verhogen.”
kers natuurlijk ook vragen welke uitdagingen bij ze passen. *SoFoKleS is het arbeidsmarktfonds voor de kennissector. Tot Ontwikkelingsgericht leidinggeven
die sector behoren de umc’s. In SoFoKleS werken werkgevers
Tweede handvat: wees gericht op ontwikkeling van medewer-
en werknemersorganisaties samen om onder andere duurzame
kers. Dat is beter dan alleen gericht te zijn op prestaties. Een
inzetbaarheid te stimuleren.
combinatie van prestatie- en ontwikkelingsgerichtheid is zelfs
dialoog! • 34
dialoog! • 35
interview
interview Motto: je kunt de golven niet stoppen, maar je kunt wel leren surfen
Een goede dokter moet ook voor zichzelf zorgen voldoende ruimte. Het helpt niet oplossingen vóór iemand te
krijgt energie van...
bedenken. Houd wel contact en check hoe het is en wat je kunt doen of laten om iemand in het rouwproces te steunen. Geef
workshop benadruk ik dat anderen altijd meer aan je zullen vra-
Leidinggeven aan een team waarin medewerkers
aandacht, waardoor iemand zich werkelijk gezien en gehoord
gen, en dat je dus echt zelf de grenzen moet bepalen.”
elkaar respecteren, waarderen en waar een goede
weet en betrokkenheid voelt bij het team. Pas wanneer iemand
samenwerking is.
zich in zijn verdriet erkend voelt, kan er weer vooruitgekeken
Grenzen stellen
worden. Mijn rol als leidinggevende is niet om naast iemand in de
Grenzen stellen is voor veel aios moeilijk. Maar het helpt als je
put te gaan zitten, maar om hem eruit te helpen.”
meer inzicht hebt in wat je energie kost en wat je energie oplevert. Anne: “Ik heb tijdens de workshop geleerd wat mijn valkui-
Rouw is een verliesreactie op bijvoorbeeld het plotseling overlijden van een partner, een kind met een levensbedreigende ziekte, een
len zijn, maar ook waar mijn kracht ligt. Het heeft me geholpen om zaken los te laten die ik niet kan beïnvloeden en bewuster
afgebrand huis, een miskraam, agressie, een traumatische werk-
praktische info
ervaring of het kwijtraken van je baan bij een reorganisatie. In de
‘Zicht op verlies en rouw op het werk’, is een cursus
cursus ‘Zicht op verlies en rouw op het werk’ kwamen verschil-
voor leidinggevenden/coördinatoren die aandacht wil-
Persoonlijke effectiviteit
lende vormen van verlies aan de orde. Hoewel ieder mens op zijn
len besteden aan attitude, kennis en aanpak in verlies-
Inge: “Veel aios streven naar perfectionisme. Ze willen een per-
eigen manier op ingrijpende situaties reageert, zijn er wel vergelijk-
situaties. De cursus bestaat uit een dagdeel theorie
fecte dokter zijn én een goede partner én een goede ouder. De
bare verwerkingspatronen te herkennen.
en een dagdeel oefenen met een acteur. De cursus
bewustwording van hun eigen werkwijze, waarom ze tegen zaken
is geïnitieerd door CNV Publieke Zaak en uitgewerkt
aanlopen, maar vooral hoe ze beter gebruik kunnen maken van hun
door bedrijfsmaatschappelijk werk van UMCG.
tijd en kwaliteiten, vergroot hun persoonlijke effectiviteit. Bovendien
Scheiding werk en privé
voor mezelf te zorgen, waardoor ik meer energie krijg.”
Veel mensen zeggen: “ik houd privé en werk strikt gescheiden”.
leren de aios tijdens de workshop ook heel veel van elkaar; ze geven
Echter, zo simpel is het niet. Het leven van iemand die met verlies
elkaar tips en komen met direct toepasbare oplossingen!”
en rouw te maken krijgt, is vaak ineens ingrijpend veranderd en verwarrend. Privéomstandigheden hebben invloed op het werk en andersom.
persoonlijk budget Ik heb vorig jaar een laptop gekocht om thuis te werken. Wat ik een heel goede besteding vind, is het bezoek van mijn team aan de secretaressedag.
Verdriet erkennen Anneke legt uit wat er in de cursus is behandeld: “Bij een reorganisatie is het normaal dat een proces van onthechting plaatsvindt, zelfvertrouwen en waardigheid worden aangetast als het toekomstperspectief onzeker wordt. Hoe ga je hier mee om?
Bew welbuevstindaeanndacht voor
“CNV Publie ke Zaak vind t welbevinden net zo belang op het werk rijk als ande re arbeidsvoo We hebben al rw aarden. tijd veel aand acht besteed sche vraags aan ethitukken. ‘Zicht op verlies en het werk’ stel ro uw op t mensen in staat om als én als collega werknemer moeilijke kw esties bespre maken en ge ekbaar te zamenlijk na ar een manier te om hier goed zoeken mee om te ga an. Wij vinden relevante bijd da t een rage aan goed e onderlinge houdingen, w arbeidsveraardoor men sen sterker in staan. Daar hu n werk staat CNV vo or.” Aa ldert Mellema, Bestuurder Zo rg, CNV Publiek e Zaak
*Op verzoek van de aios is de naam veranderd.
Tijdens de opleiding is het voor een aios vaak spitsuur in
praktische info
zijn leven door een combinatie van drukke baan, jonge
Duurzaam dokteren, leven en opleiding in balans.
kinderen en onderzoek doen. Menig aios worstelt dan ook
twee dagdelen, www.umcutrecht.nl -> onderwijs ->
met de vraag “hoe hou ik alle bordjes in de lucht in deze
opleidingen -> zoek op: duurzaam dokteren.
veeleisende omgeving?” Anne*, aios in het UMC Utrecht,
s n e m n e e r is ook maa
zocht naar praktische tips voor het omgaan met al deze verantwoordelijkheden. Ze besloot de cursus ‘Duurzaam dokteren, leven en opleiding in balans’ te volgen. Tijdens workshop bleek al snel dat alle deelnemers vrijwel dezelfde vragen hadden. Anne: ”Je wilt iedere patiënt zorgvuldig behandelen, maar er komen zoveel andere tijdrovende klussen bij. Hoe stel je prioriteiten? En kun je wel nee zeggen?”
Hoe laat je oude situaties los en stel je je in op de nieuwe, niet
“Een herkenbaar dilemma”, licht Inge Meyer, trainer van de work-
te keren, situatie. Je kunt niet zomaar loslaten, maar wel op een
shop Duurzaam dokteren toe. “Veel aios durven geen nee te
andere manier vasthouden en verdergaan. Tijdens de onthech-
zeggen tegen een extra klus of vraag, omdat ze bang zijn voor
ting zijn boosheid en verdriet normaal. Geef mensen daarvoor
negatieve gevolgen voor hun ontwikkeling in de opleiding. In de
i(in ople ialisten c e n p s e ook e isch dat er ie med t r, a e r e g e n ro ge vak ngere r dan v or het “De jo h mee zet vo ic in z t e r D e uis. tie van ealise iekenh ganisa z r ding) r t o e e h d men. ten buiten afstem e moe w p r o leven is a r a e e t t, m r wel m ter nie ert nie werk e de dok verand t t e a h d n n De nne iding e nhuis. ten we de ople t zieke n moe e a h a r in e is eindllen nwezig ond de We zu a z a e t g k r ie sd nbepe n men meer o aar ee m k o is o , CMHF dokter aarden .” rw o n o le v wil ha arbeids delaar streep derhan
De dokter
‑
er, on
amak Dick H
dialoog! • 36
dialoog! • 37
jonger & ouder
samen & werken
“Duurzame inzetbaarheid begint met een innerlijke drive, die je
“Ik kies bewust en dan ben ik gedreven in wat ik doe: zorg voor de
steeds nieuwe energie geeft. Ik houd mij al tientallen jaren bezig met
geriatrische patiënt, verenigingsbesturen, trainen voor de marathon
geneesmiddelen en oude patiënten. Daar ga ik me straks volledig
en bovenal mijn gezin. Mijn werk is nooit af, maar op donderdag ben
aan wijden. Uit de aios probeer ik het beste naar boven te halen. De
ik vrij en ga ik met mijn zoontje van twee naar het zwembad en samen
waardering die ik daarvoor krijg geeft me voldoening. Aios, zoals Dirk,
koken. Na zijn geboorte heb ik de keuze gemaakt om parttime te gaan
moeten tegenwoordig heel veel ballen in de lucht houden. We zouden al
werken. Bij Paul is de privésituatie bespreekbaar. Hij creëert met
in de studie Geneeskunde, en zeker in de vervolgopleiding, ‘prioriteiten
humor een veilig leerklimaat, dat is knap.”
stellen’ moeten behandelen.”
Dirk Boelens (31), aios Geriatrie, UMC Utrecht. Werkt sinds 2007.
Paul Jansen (60), klinisch geriater en klinisch farmacoloog, opleider van het jaar in 2012, bekroond met beeldje. Dit najaar verlaat hij het UMC Utrecht. Hij blijft actief voor het Expertise Centrum Pharmacotherapie bij Ouderen (Ephor). Werkt sinds 1980.
kort
interview Samen werken aan samenwerking
jetsomgekeerde geldt n t e r e o f o l e d He en. Gun ugzingstuissgosedevonor uw geezzoonnddhheeidid.op den dMuuetr bsechwaedgen beweeven stevig bewegenbewegen kan uwakgtijk is weerbarstuigss. endoortjes. Mai-ak
ig g st pr hu Elke da ok: wein weging aar de rappen lang, m enoeg o en en t uzelf be g l g n a n r u a e jk g r G m e li . e r ule de jam tuu ut d ktijd en ben na wer ove’ stim ppels voor n we na t ij e t M o b t e r e o w n h o t e t rv :a Da wacht MC on ft vake nipoog niet te n pagne ‘A op de li et een k m lo a m , c hoeft u uizen e n r e h e ie g n D n e trapp n tijd! de ma andelin es! ij n c w z in e c h s s s u c a is s je n a lu de b . Een deaut t n verfr a in e e c z e s e s t n p e e p o n p ijd rsto zen. Fit ste stap s werkt tsen, ve de mee n tijden ie auzefie e p w g h e c ie w n it e b pet tis lu een com ers, gra rs met traplop e ll e t n tappe gratis s
Collaboratieve outputsturing helpt bij complexe vraagstukken
Cao umc 201 makkelijk te3-2015 online: raadplegen Hoe zit het pr ecies met verg oeding va m
ag u persoonl n opleidingsko ijk budget op sten? Hoeveel bouwen? Wat jaar woorden in de is een brugda Cao umc 2013 g? U vindt de -2015. En die plegen, maar antis niet alleen ook online. Zo op papier te ra ek op ‘cao um caties). U vind adc’ en ga naar t er de volledi de NFU-site (p ge versie van het Engels. Pl ub lide cao in het us de hoofdlijn Nederlands en en van de cao links naar de in in het Nederla volledige vers nds, voorzien ie. Handig! van
dia-
een en van l k et voer h r t fent u a e e e m o w erk’ nen e w f e e j je o d l r n e a ie eelop een leuke manMet het spel ‘Besëpne, ervaringen en nstop o-ver Besap ? e ls team e ideeë rschap lt u ide nieuw wisse Wilt u ewerke doet u eid en et med h n e m ig d n n r e e a enn loog loogva beter k uw dia ap. elkaar u t kersch r r spelend e e le w e o d Z e . m uit l. w eigen umcg.n punten g van u werk@ e in lj ll e u e v p de in ie? bes format Meer in
Patiënten met schildkliercarcinoom doorlopen in het
oncoloog de schildklier weg en geeft de nucleair geneeskundige
UMCG een complex behandeltraject dat over veel schijven
het radioactief jodium. Deze disciplines vallen ook nog eens elk
loopt. Om het proces voor de patiënten meer geolied te
onder een andere sector. We merkten aan reacties van patiën-
laten verlopen en de afstemming van het behandeltraject
ten dat de informatievoorziening voor verbetering vatbaar was.
verder te optimaliseren, maakte Adrienne Brouwers, nucle-
Brieven waren niet altijd duidelijk en patiënten werden door ver-
air geneeskundige, gebruik van de methodiek collabora-
schillende afdelingen aangeschreven over hetzelfde onderwerp.
tieve outputsturing.
Telefoontjes van patiënten konden via allerlei routes bij iedere specialist binnenkomen. Iedereen deed zijn best, maar we losten
Wat wilde u verbeteren?
te veel ad hoc op. Voor een echte verbeterslag moesten we met
“Bij schildklierkanker zijn drie disciplines intensief betrokken. Veel-
alle disciplines aan de slag.”
al constateert de endocrinoloog de ziekte, snijdt de chirurgisch
dialoog! • 40
dialoog! • 41
interview
De Dialoog Waarom hebt u gebruik gemaakt van collaboratieve
Wat is de rol van de facilitators?
outputsturing?
“De twee facilitators begeleiden het proces. Het zijn collega’s uit
“Het is een resultaatgerichte methodiek die we in het UMCG
het UMCG, die getraind zijn in collaboratieve outputsturing. Ze
gebruiken om complexe samenwerkingsvraagstukken in teams
bereiden met mij en de endocrinoloog de grotere sessies voor.
of in zorgketens op te lossen in vijf sessies van ongeveer twee
Tijdens de sessies houden ze de planning in de gaten en zorgen
uur, verspreid over een maand of zes. Alle betrokken disciplines
ze ervoor dat de stappen goed worden doorlopen. Ik ben geneigd
zitten daarbij aan tafel. In ons geval naast medici onder andere
in de valkuil te stappen om van het probleem naar de oplossing te
ook een verpleegkundige en een communicatiedeskundige. Twee
springen: geen optimale informatievoorziening? Hup patiëntenfol-
facilitators zorgen dat je alle stappen van de methodiek goed
der aanpassen, klaar. De facilitators wijzen je op zo’n valkuil.”
kijk naar de lucht
Wat is er bereikt?
voel de zon de wind
doorloopt, ze hoeven inhoudelijk niet deskundig te zijn.” “We hebben naast de patiëntencommunicatie ook het multidisci-
persoonlijk budget
plinaire overleg verbeterd. En we hebben de hele zorgketen van
Jaarlijkse terugkomdag van kadertrainingsgroep voor
van te maken. We hoopten vooraf zonder zo’n schema te kun-
vrouwelijke artsen.
nen, omdat het maken ervan veel werk is, maar in de eerste
de patiënt in kaart gebracht door er een meterslang zorgschema
bijeenkomst bleek al dat de disciplines zich niet voldoende realiseerden wat over en weer de consequenties waren als ze iets in het proces veranderden. Het zorgschema werkt buitengewoon Hoe werkt collaboratieve outputsturing?
verhelderend. Iedereen besefte hoe complex de hele keten is. Ik
“Volgens een vaste structuur. Eerst benoem je zorgvuldig de
heb ervan geleerd om nog meer vanuit het perspectief van de
problemen, zodat iedereen hetzelfde probleem erkent en beseft
anderen te kijken. Uit het zorgschema is nog meer winst te halen
dat het geen symptoom is. Uitgangspunt is dat je zelf iets aan
door processen te stroomlijnen. En we hebben er een inspirerend
het probleem kunt doen, zoals: patiënten krijgen brieven over
voorbeeld mee gegeven: ook andere afdelingen zijn inmiddels aan de slag met vergelijkbare zorgschema’s.”
krijgt energie van...
Wat is de grootste winst?
Onder andere van uitkomsten uit wetenschappelijk
daadwerkelijk verbeterpunten hebben gerealiseerd op gebied van
onderzoek die toepasbaar zijn in de dagelijkse
website, patiënteninformatiebrieven en inrichting van het multidis-
praktijk.
ciplinaire overleg. Daardoor is overleg eenvoudiger en laagdrem-
“Dat we meer inzicht hebben gekregen in het hele zorgproces en
peliger als er iets speelt.”
de volgende dag was er weer een dag zo’n open dag waarop je zegt tegen jezelf
ruik het gras je bent vrij hoho roep je dat bepaal jij niet het moet wel mijn keuze zijn anders telt het niet goed zeg je beslis dan zelf hoho roep je gaan we bazen geef jij mij bevelen wat betekent het dan nog vrij te zijn goed zeg je dan niet
hetzelfde onderwerp van verschillende afdelingen. Vervolgens bepaal je wat het doel is, SMART-geformuleerd, dus zo concreet
praktische info
en meetbaar mogelijk. Bijvoorbeeld: de patiënten krijgen één
Methodiek collaboratieve outputsturing: Jacqueline
gezamenlijke brief met alle relevante informatie. De problemen en
Sibbes, stafadviseur Leiderschapsontwikkeling bij het
bijbehorende doelen benoem je voor alle stappen die de patiënt
Wenckebach Instituut (onderdeel van UMCG),
in de zorgketen maakt. Vervolgens benoem je criteria waar een
[email protected], 050 36 13 667.
oplossing aan moet voldoen. In ons geval waren dat onder ande-
Boek: Leidinggeven zonder bevelen, de output-
re: het mag geen extra geld kosten en moet uitgevoerd kunnen
manager. Filip Vandendriessche en Jef Clement,
worden door de mensen die nu al betrokken zijn bij de zorgke-
Uitgeverij Lannoo Campus.
ten. Pas dan ga je in kleine groepjes oplossingen uitwerken. Het
jij je zin tevreden nee we gaan ja laten we blijven staan K. Michel
formuleren van een doel is belangrijk omdat je anders misschien oplossingen bedenkt die helemaal niet jouw probleem oplossen.
De Dialoog is een van de vijf delen van het gedicht ‘Oud toneelstuk overgeschreven’,
Criteria helpen om gefocust te werken. De oplossingen zijn door
afkomstig uit de bundel ‘Kleur de schaduwen’ van K. Michel, uitgeverij Augustus, Amsterdam.
deze aanpak breed gedragen.”
dialoog! • 42
dialoog! • 43
