Agro & Food-machinebouw

Agro & Food-machinebouw

reldwijd we

xport ee

3%

ijde expo dw rt el

ouwma ndb ch la

6% w er

€

es in

1%

ldecon ere w

ie om

AGRO FOOD & TECHNOLOGY

ijde expor tf dw l e

achines dm oo

11% we r

Groeiambities van een sterke exportsector

Solide sector met enorme exportkracht Sterke positie in agro & food heeft ook geleid tot toppositie in agro & food-machinebouw Nederland staat bekend als sterk agro & food-land. Zo is Nederland wereldwijd agro-exporteur nummer 2 en behoort het kennisniveau op dit terrein tot de wereldtop. De hier aanwezige landbouw en verwerkende industrie heeft er ook toe geleid dat er een sterke toeleverende keten van machinebouwers is ontstaan. De 335 producenten** van landbouw- en voedselverwerkingsmachines realiseren dit jaar een omzet van naar schatting € 4,2 miljard. Producten variëren van melkrobots, voersystemen en aardappelrooiers tot groentesnijlijnen, verpakkingslijnen of eiersorteermachines. De machinebouw heeft een geweldig (export)potentieel. In tegenstelling tot veel foodproducten, waarvan de export vaak beperkt is tot Europa, vinden machines hun weg naar alle uithoeken van de wereld. Inmiddels is twee derde van de productie bestemd voor export.

Nederlandse productie van landbouwmachines* naar bestemming MILJOENEN EURO’S

Binnenlandse afzet Export

3000

2250

1500

750

0 2009

2010

2011

2012

2013

JAAR

2013

JAAR

* excl. tractors

Nederlandse productie van machines voor de voedingsindustrie naar bestemming MILJOENEN EURO’S

Binnenlandse afzet Export

2500

1875

1250

625

0 2009

Bron: CBS, ING Economisch Bureau

2

** excl. zzp-ers

2010

2011

2012

Nederland 3e exporteur van foodmachines 11% aandeel in wereldwijde export van foodmachines

Opkomst China niet ten koste van positie Nederland

Deels wordt de potentie van de Nederlandse machinebouw al benut: Nederland heeft een aandeel van 11% in de wereldexport van foodmachines en is daarmee de derde exporteur na Duitsland (20%) en Italië (14%). Ook op het gebied van de landbouwmachines is het aandeel met 6% relatief hoog.

De afgelopen tien jaar is China ook in de wereld van de landbouw- en foodmachines belangrijker geworden. Het aandeel in de wereldwijde export is toegenomen van 2 tot circa 6%. De groei van China is echter niet ten koste gegaan van de positie van de Nederlandse machine-export. Verlies in aandeel is met name opgetreden bij Italië, België en Frankrijk. In het geval van machines voor de voedingsindustrie heeft ook Duitsland terrein verloren.

Top 7 exporteurs landbouwmachines (excl. tractors)

TOP 7

Top 7 exporteurs foodmachines Gem. wereldjaarexport 2011- 2013: € 12 mld.

Gem. wereldjaarexport 2011- 2013: € 29 mld.

gemiddelde 2003 - 2005



DUI

DUI

18,3%

20,0%

DUI

DUI

17,4%

16,5%

VS

VS

16,1%

14,3%

ITA

ITA

14,1%

10,6%

ITA

ITA

7,7%

11,3%

NED

NED

11,4%

6,8%

FRA

NED

6,3%

7,4%

VS

VS

6,7%

5,7%

BEL

CHI

6,2%

5,7%

ZWI

CHI

5,7%

5,6%

NED

FRA

5,0%

5,7%

FRA

ZWI

4,9%

2,2%

CHI

BEL

4,8%

1,6%

CHI

FRA

3,9%

3

€

1,1%

3,2%

Ruim 1% van de wereldeconomie

Ruim 3% van de wereldwijde export

6,2%

11,1%

Ruim 6% van de wereldwijde export van landbouwmachines

Ruim 11% van de wereldwijde export van foodmachines


17,8%


Nederland in de wereld

Emerging markets winnen aan exportbelang voor Nederland Top-5 Snelst groeiende exportbestemmingen afgelopen tien jaar* (t/m 2013)

Export machines voor voedingsindustrie naar opkomende markten groeit sterk; exportbestemmingen landbouwmachines vrij stabiel

Landbouwmachines

Agro- en foodmachines uit Nederland weten de verschillende regio’s in de wereld goed te vinden. Met name bouwers van foodmachines profiteren van de opkomende economieën. Het exportaandeel van Azië bedraagt inmiddels 18%, en ook Latijns-Amerika en Afrika groeien als afzetgebied. De twee belangrijkste afzetlanden van landbouwmachines (2013) zijn Duitsland en Frankrijk, van foodmachines Rusland en de VS. De export naar Rusland krijgt in 2014 echter een forse tik met een exportdaling van 40 tot 50%.

Turkije

Nigeria

Brazilië

Brazilië

Noorwegen

Saoedi-Arabië

Polen

Turkije

Rusland

VS / Canada

2003

2003

2014*

Landbouwmachines

75%

76%

Foodmachines

61%

58%

2014*

Azië

2003

2014*

Landbouwmachines

10%

9%

Landbouwmachines

9%

8%

Foodmachines

16%

9%

Foodmachines

14%

18%

VISUAL Lat. Amerika

2003

2014*

Afrika

2003

2014*

Oceanië

2003

2014*

Landbouwmachines

2%

3%

Landbouwmachines

3%

2%

Landbouwmachines

2%

2%

Foodmachines

4%

7%

Foodmachines

2%

5%

Foodmachines

3%

3%


4

*Alleen landen uit de top-30 van exportbestemmingen

Rusland *Alleen landen uit de top-30 van exportbestemmingen

Nederlandse export landbouw- en foodmachines naar Azië enorm gestegen Europa

Foodmachines

Meeste bedrijven zoeken groei in Europa en Azië Onderzoek onder ruim 100 bedrijven uit de agro&food high-tech toelevering

Groei gezocht in Europa en Azië

De sector heeft verdere groeiplannen. In samenwerking met het FME Agro & Food-cluster heeft ING Economisch Bureau 114 (technologische) toeleveranciers gevraagd naar groeiplannen, investeringen en samenwerking.

De meeste bedrijven hebben voor zichzelf een groeidoelstelling neergezet (86%). De binnenlandse markt blijft belangrijk voor veel bedrijven, 61% noemt Nederland, ondanks het volwassen karakter van de markt, als één van de belangrijkste groei regio’s. Ook Azië (32%), Duitsland (26%) en overig Europa (36%) worden regelmatig genoemd. Duidelijk is dat de grotere bedrijven (50 of meer medewerkers) die vaker al voet aan de grond hebben in verre landen, daar hun positie willen uitbouwen. Voor bijna de helft van deze groep is Azië één van de belangrijkste regio’s om verder te groeien.

86% 86%

86% van de ondervraagde bedrijven heeft een groeidoelstelling

Waar wilt u groeien met uw bedrijf?*

61%

36%

32%

NEDERLAND

EUROPA (exl. NL, DUI en VK)

AZIË

Bron: Enquête FME / ING Economisch Bureau

5

26%

DUITSLAND

18%

LATIJNS - AMERIKA

18%

10%

6%

2%

VS / CANADA

AFRIKA

VK

OCEANIË

*Respondenten konden maximaal 3 antwoorden geven

Groei in concurrerende markt vereist investeringen Concurrentie neemt toe, vaak door Nederlandse concullega’s

R&D en sales speerpunten van investeringen

Er is sprake van flinke concurrentiedruk in de voedingssector en dat is ook te merken bij de technologische toeleveranciers. Ruim 80% van de bedrijven ervaart de laatste jaren een toenemende concurrentiedruk. Dit komt vaker vanuit andere Nederlandse bedrijven dan van buitenlandse bedrijven.

Om de beoogde groei in een competitieve markt te realiseren, zijn investeringen nodig op tal van terreinen. Productontwikkeling en sales zijn echter de voornaamste en dit zijn ook de speerpunten bij de ondervraagde bedrijven. Bijna zes op de tien bedrijven wil de investeringen in R&D de komende jaren opvoeren en ruim de helft de verkoopinspanningen. Een derde speerpunt is personeel. De komende jaren zal de industrie een verdere transitie ondergaan door nieuwe mogelijkheden die ICT biedt, vaak aangeduid als smart industry. Dit betekent onder meer een verschuiving in competenties die medewerkers moeten hebben. Veel bedrijven (bijna 80%) onderkennen dit.

Ook vanuit de afnemer wordt deze druk gevoeld. Tweederde van de bedrijven geeft aan dat de afnemer bij de aanschaf van een nieuwe machines of installatie toch vooral naar een lagere aanschafprijs kijkt. Daarnaast signaleert een vergelijkbare groep de eis van een steeds kortere terugverdientijd. Als het gaat om machine-eigenschappen dan zijn, na de aanschafprijs, de efficiency, energieverbruik en onderhoudskosten de voornaamste zaken waar een klant naar kijkt.

Qua investeringen in de komende jaren geeft een substantieel deel aan meer te willen investeren in robots (vooral grotere bedrijven) en ICT voor de bedrijfsprocessen.

TOP 5 Waarin wilt u de komende jaren extra investeren om onderscheidend/concurrerend te blijven?*

Bron: Enquête FME / ING Economisch Bureau

6

58%

51%

R&D

SALES

*Respondenten konden maximaal 3 antwoorden geven

43% PERSONEEL

23%

22%

ROBOTS

ICT bedrijfsprocessen

Productinnovatie vraagt om steeds meer samenwerking Helft ondervraagde bedrijven werkt bij productontwikkeling zelfstandig

Toenemende technische complexiteit dwingt toeleveranciers tot nauwere samenwerking in productontwikkeling

Van de ondervraagde bedrijven geeft ongeveer de helft (51%) aan dat zij nieuwe producten hoofdzakelijk zelfstandig ontwikkelen. Dit is niet per definitie verkeerd, maar vraagt meer van de R&Dinspanningen en van de mensen in de organisatie. Aan de andere kant is er meer regie. De bedrijven die hoofd zakelijk zelfstandig werken in de productontwikkeling geven in het onderzoek vaker aan de R&D-uitgaven te willen opschroeven. Wel zoekt men naar een hechtere samenwerking met derden, vooral met afnemers (43%).

Veel bedrijven geven aan dat R&D bovenaan staat op de investering sagenda. Er wordt steeds meer gevraagd van agro & foodbedrijven, onder meer op het vlak van veiligheid en traceerbaarheid van voeding. Dit werkt door in de keten en dus krijgen ook hightech toeleveranciers met steeds hogere eisen te maken. Daarbij zorgt technologische vooruitgang voor nieuwe mogelijk heden, vaak complexer doordat meerdere technologieën (bv. software, mechatronica, optische en sensortechnologie) gecombineerd worden. Dit vraagt om meer samenwerking tussen gespecialiseerde partijen, eventueel in wisselende samenstelling, die samen innovatiestappen maken en kunnen voldoen aan de hogere eisen van (verschillende) eindklanten.

Meer samenwerking tussen toeleveranciers met verschillende eindfabrikanten Toeleveranciers met diverse specialismen werken nauwer samen in de productontwikkeling

Toeleverancier / Specialist 1


OEM 1

7



OEM 2


OEM 3

Toeleverancier / Specialist etc

Innovatie op basis van samenwerking vraagt om andere werkwijze

Proactiviteit, transparantie, betrokkenheid en vertrouwen sleutelbegrippen Een hechtere vorm van ketensamenwerking, zowel horizontaal als verticaal in de keten (en in toenemende mate ook tussen sectoren), vraagt om een andere werkwijze van bedrijven. Verantwoordelijkheden worden meer gedeeld, toeleveranciers zijn eerder in het ontwikkelproces betrokken en de samenwerking is gebaseerd op vertrouwen en transparantie. Vanzelfsprekend vormen goede afspraken, over onder meer risicoverdeling, beloningen en IP-rechten, de basis.

Samenwerking met OEM-er en tussen toeleveranciers betekent een andere werkwijze op meerdere terreinen* Iedereen voor zich

Innovatie door samenwerking

Beperkt

Uitgebreider

(bv. alleen uitvoeren productie volgens specificatie)

(bv. kenniscreatie, product lifecycle management, etc.)

OEM werkt samen met:

Groot aantal verschillende leveranciers

Kleiner aantal sleutelleveranciers

Betrokkenheid

Laat in het proces

Vroeg en diepgaand

Transparantie

Beperkte kennisdeling

Uitgebreide kennisdeling

IP

Bij OEM-er

Kansen voor toeleveranciers om IP op te bouwen

Verantwoordelijkheid

door specialisatie op bepaald terrein

Risico en beloning

Hoofdzakelijk bij OEM-er

Delen van risico’s en winst

Werkhouding

(Af)wachtend op opdracht

Proactief en in partnership

* o.b.v. BOM, Brainport Industries

8

High-tech sector speelt bepalende rol in transitie foodsector Technologie gaat transitie in foodsector teweegbrengen De mate van productinnovatie, en bovenal de implementatie van de nieuwste technologieën, zal bepalend zijn voor het toekomstig succes van de agro & food-machinebouw. Maar ook in de rest van de foodketen, tot en met de consument, zal technologie de komende jaren voor een verandering zorgen. Meer kennis van voeding en ICT als enabler om informatie veel sneller te kunnen delen (tussen consumenten en in de keten), zullen de foodsector meer vraaggestuurd moeten maken. Dit gaat ook de high-tech toelevering raken. In 2015 zal ING Economisch Bureau een uitgebreide studie over dit onderwerp uitbrengen. Vast staat dat ook de machinebouw, vanuit haar huidige sterke mondiale positie, in deze transitie een rol moet spelen om toonaangevend en concurrerend te blijven.

9

Meer weten: kijk op ING.nl/kennis ING Sectormanagement Industrie Arnold Koning - 06 5231 4605 Bert Woltheus - 06 2700 6624 ING Lease Ger Oomen - 06 2328 0645 Tom Wennink - 06 5498 3096 ING Economisch Bureau Jurjen Witteveen - 06 8363 5786

10

Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 24 november 2014.

Agro & Food-machinebouw

Recommend Documents