16-3-2014
Basis emoties
AGRESSIE …en psychiatrische stoornissen
Basis emoties
Psychofysiologische reactie op een prikkel Stereotype patroon van motoriek, denken en handelen Adaptief doel
Agressie - biologisch Agressiviteit is dan het vermogen van de mens om zich te verhouden met anderen, om zichzelf en anderen te verdedigen bij aanvallen, om zelf aan te vallen, en om voedsel te verzamelen. De mens gebruikt agressie om zijn positie in zijn relaties met anderen en het andere te zekeren. Dit alles staat in dienst van zijn grote levensdoel: de voortplanting en de bevestiging van zichzelf in het leven, weg van de dood.
Angst Verdriet Boosheid Verbazing Plezier Walging Paul Ekman
Agressie - sociologisch Agressie is gedrag wat iemand inzet om bewust of onbewust - iets kapot te maken, een ander schade te berokkenen, en/of duidelijk te maken wat hij wel of niet wil. Het gedrag overschrijdt de grenzen van wat algemeen acceptabel is in dit soort situaties en roept gevoelens van angst, pijn, verdriet en/of boosheid bij de ander op.
Agressie en psychiatrie
Dwangopname (BOPZ) Diagnosen Bejegening
1
16-3-2014
Wet ‘Bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen’
Gevaar en dwangopneme 1. 2.
3.
4.
Agressie en psychiatrie
Angst Achterdocht Psychotische belevingen Doelgerichte agressie
Er is (acuut en onmiddellijk) gevaar Er is een ernstig vermoeden dat het gevaar voortkomt uit een stoornis van de geestesvermogens Opname is de enige mogelijkheid om het gevaar af te wenden Er is onvoldoende blijk van bereidheid
Diagnosen “Geestestoornissen” Cognitieve stoornissen Psychose Misbruik van middelen Persoonlijkheid
BOPZ + ++ 0 0
Diagnosen
Diagnosen Cognitieve stoornissen
Dementie
Delirium
•Geheugen •Agitatie •Agressie •Psychose
•Desoriëntatie •Agitatie •Psychose •Achterdocht
Psychotische stoornis
Schizofrenie
Manische stoornis
Waanstoornis
•Wanen •Hallucinaties •Achterdocht
•Ontremming •Achterdocht •Vluchtige wanen
•Wanen •Achterdocht
2
16-3-2014
Diagnosen
Persoonlijkheidsstoornissen
Misbruik van middelen: alcohol en drugs
Afhankelijkheid
Intoxicatie
Onttrekking
Paranoïde Narcistische Borderline Antisociale Obsessieve-compulsieve
Co-morbide persoonlijkheidpathologie?
Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
Sensitief, achterdochtig en snel jaloers
Wantrouwen jegens de wereld, tekort gedaan
Koppig, snel geïrriteerd en boos
Narcistische persoonlijkheidsstoornis
Overtuiging van ‘bijzonder zijn’ Gevoelens van grootheid (in fantasie of gedrag)
Grote behoefte aan bewondering
Gebrek aan empathie, exploitatie van anderen
Bij krenking: gevaar voor meedogenloze agressie of voor suïcide
3
16-3-2014
Narcistische persoonlijkheidsstoornis
‘Analyze this’ Start
Borderline persoonlijkheidsstoornis
Onvermogen tot stabiele relaties, en gevoelig voor verlating Voortdurende gevoelens van leegte en verveling Sterk wisselende stemmingen Woede-uitbarstingen Impulsief gedrag Zelfbeschadigend en suïcidaal gedrag Lage frustratietolerantie
Antisociale persoonlijkheidsstoornis
Impulsief gedrag Lage frustratietolerantie Neiging tot gewelddadigheid Gebrek aan schuldgevoel en normbesef Leert niet uit ervaring Geen empathie voor en onverschilligheid jegens anderen Onvermogen relaties te onderhouden
4
16-3-2014
Obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis
Obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis
Preoccupatie met ordelijkheid, perfectionisme,
Start
beheersing en controle, regels, details, etc.
Snel veroordelend en kritisch jegens anderen
Geen gevoel voor humor, scrupuleus en gewetensvol, besluiteloos, en star
Bij verstoring van de zorgvuldig geordende routine is heftige agressie mogelijk
‘As good as it gets’
Voorbereiding
Hoe gaan we met agressie om?
Voorinformatie Patiënt mogelijk in bezit van ‘wapen’?
Anderen in de buurt waarschuwen of aanwezig
Bejegening
Veilige ruimte Geen zware of scherpe voorwerpen Vrije “vluchtweg” Alarmknop
Bij escalatie
Wees beleefd en behandel de patiënt met respect, maar stel duidelijke grenzen Houd een optimale afstand, kom niet te dicht bij Geef uitleg over wat u vraagt en doet Probeer de patiënt gerust te stellen Blijf kalm en rustig directief Frustreer patiënt niet onnodig
Probeer niet patiënt ‘de baas te zijn’ Keer patiënt niet de rug toe Ga uit de situatie Ga hulp halen
5
16-3-2014
Start
6
