Afwijzing van verantwoordelijkheid: Dit onderzoek is verricht in opdracht van het DG Gezondheid en consumentenbescherming en geeft de standpunten van Lex Fori over het onderwerp weer. Deze standpunten zijn niet overgenomen of op enigerlei wijze door de Commissie goedgekeurd en geven derhalve niet de mening van de Commissie of het directoraat-generaal Gezondheid & consumentenbescherming weer. De Europese Commissie staat niet in voor de juistheid van de gegevens in dit onderzoek of deze studie, en kan ook niet aansprakelijk worden gesteld voor enig gebruik dat ervan wordt gemaakt.
1
LEX FORI Europees Economisch Samenwerkingsverband
Hoofdkantoor: 3, rue de la Chapelle B.P. 758 L-2017 Luxembourg
Een onderzoek in opdracht van de Europese Commissie (directoraatgeneraal Gezondheid en consumentenbescherming)
ONDERZOEK BETREFFENDE DUBIEUZE BEROEPSOPLEIDING EN VERCOMMERCIALISERING VAN AAN INDIVIDUELE CONSUMENTEN GEDANE “BUSINESS PROPOSALS”
- januari 2001 2
SAMENVATTING
3
I – INLEIDING
A – Onderzoeksopdracht
De Europese Commissie (DG Gezondheid en consumentenbescherming) heeft Lex Fori de opdracht gegeven een onderzoek uit te voeren over “dubieuze beroepsopleiding en vercommercialisering van aan individuele consumenten gedane “business proposals”. Het onderwerp omvat drie hoofdcategorieën:
- Louter beroepsopleiding (afstandsonderwijs, concepten op het gebied van levenslang leren), - Opleiding in combinatie met handelsadvies, - Rechtstreekse aankoop van een “business concept”.
B – Definitie
In het kader van het onderzoek wordt onder “dubieuze beroepsopleiding en vercommercialisering van “business proposals” verstaan: voorstellen die een intelligent, niet-goedgelovig persoon verdacht voorkomen en in sterke mate oneerlijkheid doen vermoeden.
4
II – ONDERZOEKSRESULTATEN 1° er is sprake van een algemeen patroon met betrekking tot dubieuze praktijken in Europa;
2° deze praktijken vormen in het algemeen geen groot probleem voor de consument, althans zij worden niet als zodanig gezien.
A – Overzicht van dubieuze praktijken De dubieuze praktijken die het meest voorkomen, zijn: Beroepsopleiding Diploma-fabrieken Meestal gevestigd in de Verenigde Staten, of althans gebruikmakend van Amerikaanse namen, bieden deze instellingen prestigieuze diploma’s (MBA, enz.) zonder moeilijke cursusvereisten.
Beroepscursussen Deze cursussen zijn meestal grotendeels gericht op ongeschoolde en dikwijls werkloze consumenten en houden een expliciete of impliciete belofte in op een baan of een nieuwe loopbaan. Dubieuze praktijken behelzen meestal regelrechte zwendelarij of een ernstig misleidend voorstel. ”Business proposals” Thuiswerk Onder het valse voorwendsel van vaste inkomsten en de onafhankelijkheid en het gemak van thuiswerken, zijn deze zwendelpraktijken erop gericht de goedgelovige consument zover te 5
krijgen dat hij geld toestuurt dat hij nooit terugziet – in bijna alle gevallen is er geen sprake van echt werk of van een reëel “business concpet”.
Snel rijk worden, piramideverkoop en MLM Deze praktijken behelzen duidelijke zwendelarij en meer subtiele snode plannen. De duidelijke zwendelpraktijken hebben niets te maken met een “business proposal”. Het wezenlijke “business concpet” is irrelevant en wordt heel vaak niet eens in het voorstel omschreven. De meer subtiele snode plannen gaan gepaard met een echt “business proposal” en benadrukken het product of de dienst om de consument van de ernst ervan te overtuigen. Dit maakt het moeilijker voor de toekomstige ondernemer om de rechtsgeldige MLM en directeverkoopbedrijven van de gewiekste malafide piramideverkopers te onderscheiden.
Franchising De meeste mislukkingen op het gebied van franchising zijn te wijten aan ongunstige economische omstandigheden, gebrekkig management van de franchisenemer, slechte keuze van de locatie, gebrek aan steun van de franchiseverlener of een fout in het “business concept”. Er zijn evenwel gevallen waarin de consument die ondernemer is geworden, het slachtoffer is van dubieuze “business concepts”.
B – De omvang van dubieuze praktijken op het gebied van beroepsopleiding en “business concepts”
1 – Gegevensverzameling De kwestie van dubieuze praktijken op het gebied van de beroepsopleiding heeft voor de meeste geïnterviewde organisaties geen prioriteit. Er zijn derhalve geen wetenschappelijke of statistische gegevens beschikbaar, ofschoon in de meeste landen een aantal interessante voorbeelden van dubieuze praktijken aangetroffen kan worden.
6
Wat de grensoverschrijdende activiteiten betreft, zijn er op zichzelf staande gevallen maar geen waarneembare intra-Europese patronen. Er is evenwel sprake van een sterke Amerikaanse invloed ten aanzien van internet-activiteiten en directe verkoop. 2 – Frequentie Door gebrek aan statistische gegevens en gebrek aan interesse van de desbetreffende organisaties is het moeilijk om een duidelijk beeld van het belang van deze dubieuze praktijken in Europa te krijgen, ofschoon zij in zekere mate in alle lidstaten voorkomen. Globaal genomen, schijnen zij meer in de Zuid-Europese landen (Frankrijk, Spanje, Italië, Griekenland) dan in het noorden van Europa voor te komen. De Noord-Europese landen lijken de situatie goed onder controle te hebben met het instituut van de ombudsman voor de consument en een uitstekende consumentenvoorlichting. Voorts kan worden gesteld dat zich meer gevallen in de grotere landen (Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Italië en Spanje) dan in de kleinere voordoen. Verschillende factoren kunnen de frequentie van dubieuze praktijken beïnvloeden: met verstedelijking samenhangende anonimiteit, situatie op de arbeidsmarkt, capaciteiten van de werkzoekenden, beroepsopleidingssysteem en werkloosheidsuitkeringen. Het enige beschikbare cijfermateriaal voor een lidstaat is een schatting van de Britse regering, waaruit blijkt welke omvang dergelijke praktijken hebben, met name wat de thuiswerkzwendel betreft. Het Verenigd Koninkrijk buiten beschouwing gelaten, is het aantal klachten dat bij de nationale overheidsinstanties en de consumentenorganisaties binnenkomt altijd betrekkelijk gering, variërend van minder dan een stuk of vijf (Noord-Europese landen) tot enkele tientallen (Frankrijk, Spanje en Italië). Er wordt klaarblijkelijk veel te weinig aangifte gedaan van gevallen waarin consumenten bedrogen worden door dubieuze praktijken. Niettemin blijkt dat de dubieuze praktijken – in vergelijking met andere soorten consumentenklachten – voor de consument geen groot probleem zijn maar wel vervelend worden gevonden. 7
Waarom komen consumenten die het slachtoffer van dubieuze praktijken worden, er met tegenzin voor uit?
Het valt moeilijk te verklaren waarom zo weinig slachtoffers klagen over dubieuze praktijken. Hiervoor zijn verschillende factoren aan te wijzen:
Bedrag van het financieel verlies Heel vaak zijn de ermee gemoeide bedragen gering en zijn de slachtoffers geneigd te denken dat het tijdverspilling is om een klacht in te dienen. Schaamte De slachtoffers vallen dikwijls ten prooi aan zeer doorzichtige en grove zwendelpraktijken en schamen zich te zeer om te klagen. Gebrek aan steun consumentenorganisaties
van
overheidslichamen
en
Aangezien de meeste overheidsinstanties en consumentengroepen lage prioriteit verlenen aan de kwestie, geven zij de gemiddelde consument niet het gevoel dat zij zich iets aan de kwestie gelegen laten liggen en dat zij klachten verwelkomen. Zelfverwijt Sommige slachtoffers verwijten zichzelf dat hun handelspoging is mislukt. Zij denken dat zij niet hard genoeg hebben gewerkt of dat zij niet het benodigde talent of de vereiste expertise hebben.
8
Onbekendheid met oplossingen Aangezien de slachtoffers meestal niet de best voorgelichte consumenten zijn, zijn zij dikwijls niet goed op de hoogte van mogelijke oplossingen en weten zij niet tot welke instanties zij zich kunnen wenden. Gebrek aan communicatieve vaardigheden Overheidslichamen en consumentengroepen geven de voorkeur aan goed geformuleerde schriftelijke klachten. Veel slachtoffers beschikken echter niet over de vereiste vaardigheden om dergelijke klachten te formuleren. De slachtoffers zijn dikwijls het doelwit omdat zij behoren tot bevolkingsgroepen die minder in staat zijn voor hun rechten op te komen dan andere. Gebrek aan effectieve oplossingen Het gebrek aan effectieve oplossingen kan reëel zijn of enkel als zodanig ervaren worden. Het slachtoffer ziet er het nut niet van in om een klacht in te dienen. Er bestaan misschien effectieve maatregelen tegen de dubieuze praktijken zelf, bijvoorbeeld gevangenisstraf, maar er is geen financiële oplossing voor de consument.
Internet-verlokkingen De uitslag van een informeel onderzoek naar internet-verlokkingen bevestigen de indruk die door de resultaten van de nationale verslagen gevestigd werd. Het verschijnsel is niet heel erg zorgwekkend in Europa en grensoverschrijdende verlokkingen komen niet zo vaak voor. Toch bestaan er talrijke verlokkingen van Amerikaanse oorsprong op internet, en deze worden waarschijnlijk door de Europese consumenten die toegang tot internet hebben in groten getale ontvangen.
9
Deze boodschappen, die thans nog simplistisch en gemakkelijk te herkennen zijn, worden in de toekomst waarschijnlijk geraffineerder en kunnen een reële bedreiging voor de Europese consument worden.
10
III – ONDERZOEK VAN DE TOEPASBAARHEID VAN NATIONALE EN EU-WETGEVING OP DE SLACHTOFFERS VAN DUBIEUZE PRAKTIJKEN OP HET GEBIED VAN BEROEPSOPLEIDING EN “BUSINESS CONCEPTS” Over het algemeen is er geen specifieke wetgeving van toepassing op de slachtoffers van dubieuze praktijken op dit gebied. Het slachtoffer kan bijna altijd steun krijgen in het kader van meer algemene wetten inzake consumentenbescherming, alsmede in het kader van civiel- en strafrechtelijke middelen:
- Van Europese wetgeving consumentenbescherming telemarketing);
afgeleide wetten inzake (misleidende reclame,
- Wetten inzake consumentenbescherming die van land tot land aanzienlijk verschillen (antipiramideverkoopwetten); - Wetten van het algemeen burgerlijk recht en strafrecht.
Er is geen sprake van een duidelijk patroon betreffende een gebrek aan adequate wetgeving om de slachtoffers van dergelijke misstanden te beschermen. Het probleem lijkt te liggen in het gebrek aan middelen en motivatie van de kant van de consument, overheidsinstanties en consumentenorganisaties.
11
IV – MOGELIJKE OPLOSSINGEN
A – Wetgeving Gebrek aan wetgeving is niet de grootste hindernis, al zijn verbeteringen altijd mogelijk. Het zou een nuttige verbetering zijn als consumentenorganisaties voor een verbod op dubieuze praktijken (cf. de nieuwe richtlijn inzake het doen staken van inbreuken) kunnen zorgen. Een andere te bewandelen weg zou zijn om de openbaarmakingsvereisten voor business proposals” te verscherpen en enkele aspecten van directeverkoopwetgeving te reglementeren.
B – Bestuurlijke samenwerking Er bestaat reeds enige bestuurlijke samenwerking tussen nationale regeringen. Niettemin zouden enkele meer gerichte acties noodzakelijk zijn, met name om toezicht te houden op grensoverschrijdende activiteiten, alsmede nauwere samenwerking tussen de verschillende onderafdelingen van nationale overheden.
C – Financiële middelen Zoals bij elk project is voor een poging om met harde hand op te treden tegen dubieuze praktijken extra financiering benodigd, teneinde meer onderzoek door overheidsinstanties en consumentengroepen te kunnen bekostigen.
12
D – Voorlichting en consumenteneducatie Er dienen twee acties tegelijk bevorderd te worden. Ten eerste consumenteneducatie als zodanig. Ten tweede voorlichting, met name in de zin van het ter beschikking stellen van informatie voor consumenten die meer willen weten over het voorstel dat hun is gedaan en met wie zij zaken doen. De huidige scheve verhouding qua informatieverstrekking moet verholpen worden.
13
CONSUMENTENRICHTSNOER
Laat de consument op zijn hoede zijn! - Onbeperkte inkomsten. - Verdien wekelijks duizenden zonder ook maar enige investering! - Alles wat van u gevraagd wordt is: kunnen lezen en stapsgewijze instructies opvolgen en over elementaire praktische vaardigheden beschikken. - Dit is geen “snel rijk worden”-zwendel. - Verdien meer dan $150.000 als “internet-consultant”. - M.B.A.-diploma: geen lessen, geen examens. - Wees uw eigen baas. - Bepaal zelf uw werktijden. - Enorme winsten. Geen concurrentie. Lage investering. Verkoopt absoluut!
“Een richsnoer inzake dubieuze beroepsopleiding en afzonderlijke consumenten gedane “business proposals””.
aan
14
Dit richtsnoer is bedoeld om consumenten te waarschuwen voor de risico’s van bepaalde dubieuze voorstellen die hun kunnen worden gedaan betreffende beroepsopleiding, thuiswerk, het werken als zelfstandige, riskante commerciële ondernemingen en franchising. Het geeft advies over hoe deze dubieuze voorstellen herkend kunnen worden en hoe erop gereageerd moet worden. Alle voorbeelden zijn aangepaste versies van gevallen uit de praktijk.
15
DRIE VERHALEN OVER HOE GEMAKKELIJK HET IS OM GELD KWIJT TE RAKEN
1 - TOPMODEL Helga is nooit erg goed geweest op school, en nu, op achttienjarige leeftijd, is haar enige diploma de tweede prijs bij de jaarlijkse taartenbakwedstrijd in het buurthuis. Haar ouders, beide werkloos, vragen haar steeds wanneer zij een baan zal vinden. Afgezien van een paar uur borden wassen in een restaurant, heeft zij geen werk kunnen vinden. Dan, op een dag, valt haar oog op een advertentie in een damesblad: Ascot modellenschool: Word mannequin. Cursus van een week. Gegarandeerd resultaten.” Helga’s vrienden maakten haar altijd complimenten over haar uiterlijk, dus zij dacht: “Waarom ik niet?” Per slot van rekening waren veel van de modellen die zij in de bladen had gezien helemaal niet zo mooi, en zij verdienden miljoenen. Het schoolgebouw zag er een beetje vervallen uit en de leslokalen waren erg klein, maar de man die zichzelf als de directeur van de school voorstelde, was heel charmant. “Met een figuurtje als dat van jou kun je al snel duizend per week verdienen”, zei hij tegen haar. De prijs van de cursus leek enigszins aan de hoge kant: 1.000 euro voor een week. Maar de directeur vertelde haar dat hij werk voor haar kon regelen in verband met een badpakcatalogus. Het fotograferen zou zowaar op de Bahama’s plaatsvinden. Helga zou maar liefst 3.000 euro – met vergoeding van de onkosten – kunnen verdienen. Helga kreeg haar lievelingstante zo ver dat zij haar het geld leende. De cursus leek niet veel voor te stellen: met een boek op je hoofd lopen, kijken naar video’s van modeshows. Eigenlijk werd de meeste tijd
16
besteed aan het babbelen met de andere meisjes, omdat verschillende lessen te elfder ure niet doorgingen. Helga was erg blij aan het eind van de week een officieel modellendiploma te ontvangen. Drie weken later was ze nog steeds niet in haar nieuwe baan begonnen en deed ze haar beklag bij de directeur. Zijn verklaring was dat zij enkele kansen had gemist omdat hij geen geschikte foto’s van haar had om aan de modellenbureaus te tonen. Na 500 euro (van haar vriend geleend) betaald te hebben om kiekjes van zichzelf te laten maken en nog eens drie weken te hebben gewacht, begon Helga ongeduldig te worden. Zij vroeg haar oom, een oud-politieman, om haar naar de school te begeleiden. Tot hun grote verbijstering, troffen zij bouwvakkers aan die het gebouw aan het afbreken waren. Helga werkt nu bij een plaatselijke McDonald’s en probeert genoeg geld te verdienen om haar tante terug te betalen.
2 –30 EURO PER UUR Maria kon geen vast werk aannemen. Met drie jonge kinderen was zij aan huis gebonden, en zij had niemand die haar kon helpen, noch geld om een babysitter te betalen. Toen zij een advertentie las op het prikbord van de plaatselijke supermarkt met de tekst “werk thuis en verdien tot 30 euro per uur”, dacht zij een oplossing gevonden te hebben. Zij belde een mobieletelefoonnummer en een heel aardige dame vertelde haar dat zij alleen moest kunnen lezen en eenvoudige instructies opvolgen. Zij hoefde zich alleen maar als thuiswerker te laten registreren tegen betaling van een bedrag van 50 euro, dat zou worden terugbetaald na de voltooiing van haar eerste werkopdracht. Zij kon kiezen welk soort werk zij wilde doen (handwerk, assemblage, inpakken, enveloppen vullen en typen) en zij zou een gratis thuiswerkersblad ontvangen.
17
Maria had geen 50 euro maar zij slaagde erin een sympathieke maatschappelijk werker over te halen haar het geld te geven onder het mom babykleertjes te moeten kopen. Toen de doos arriveerde, moest Maria 10 euro port betalen. Niettemin was zij ontzettend gelukkig om met haar eerste thuiswerk te kunnen beginnen. Zij bracht het grootste gedeelte van de avond door met enveloppen vullen en etiketteren. De volgende morgen, na nog eens 10 euro aan frankeringskosten betaald te hebben, verstuurde zij trots haar werk. Nadat zij drie weken niets van het thuiswerkbedrijf had gehoord, belde zij hen op. De aardige dame was niet zo aardig als de eerste keer en vertelde haar dat de kwaliteit van haar werk erg gebrekkig was en dat er geen reden was om haar ervoor te betalen. Maria mocht het echter nog eens proberen van haar. Ditmaal zou zij kralen moeten rijgen. De kralen waren zeer kostbaar en Maria moest een aanbetaling doen van 100 euro, opdat zij deze zeker zou terugsturen. Maria bezigde de meest obscene taal die zij kon bedenken en hing op. Zij heeft geen van haar vrienden ooit verteld wat haar is overkomen uit angst dat zij haar zouden uitlachen.
3 – De uitdaging van piramideverkoop Eric had een hekel aan zijn baan als magazijnbediende. Hij bracht het grootste gedeelte van zijn werktijd door in een donkere kelder. Hij wilde in de buitenlucht zijn en nieuwe mensen ontmoeten. Dus toen Peggy, een meisje dat hij op een feestje had ontmoet, hem vertelde over een interessante handelsmogelijkheid, wilde hij er het zijne van weten. Peggy nam hem mee naar een bijeenkomst in een bekend luxueus hotel. Aldaar sprak een in een elegant Italiaans pak gestoken, charismatische man een publiek toe van ongeveer 50 personen. Hij verzocht Peggy om hun laatste product te presenteren: een belastinggids. Peggy straalde en zei tegen de groep “met deze gids verdien ik meer en betaal ik minder belasting”. Vervolgens stonden er 18
meer mensen op en vertelden de groep hoeveel gidsen zij de afgelopen maand hadden verkocht. Elke keer als iemand zijn verkoopcijfers had vermeld, riep iedereen “Hij is een succes, hij weet hoe het moet”. Eric was zeer onder de indruk. Iedereen leek zo dynamisch en gelukkig. Hij was nog meer onder de indruk van het gesprek onder vier ogen dat hij voerde met de man in het Italiaanse pak. De man was erg vriendelijk en sympathiek. Eric kreeg te horen dat hij de eerste maand circa 1000 euro aan provisie van de verkoop van de belastinggids en andere producten zou krijgen. Daarna zou er van hem verwacht worden dat hij nieuwe distributeurs zou werven van wie hij dan provisie van hun inkoop zou krijgen. En als die distributeurs hun eigen sub-distributeurs begonnen te werven, zou het geld binnen gaan stromen. Alles wat hij moest doen was 5 van zijn vrienden als distributeurs werven die op hun beurt 5 van hun vrienden zouden werven, en vrij snel zou hij meer dan honderd mensen – 5 x 5 x 5 = 125 - hebben van wie hij provisie zou krijgen. Drie maanden later gingen de zaken niet zo goed als hij had verwacht. Eric had 300 belastinggidsen in huis en had er slechts 10 van verkocht. Geen van zijn vrienden wilde distributeur zijn. De bankdirecteur belde hem steeds op over het debetsaldo op zijn rekening, dat te wijten was aan de aankoop van de belastinggidsen. Eric besloot zich te beklagen bij de man in het Italiaanse pak. De man legde hem zeer overtuigend uit dat Erics verkooptechniek niet deugde. Eric gaf toe dat hij nooit enige training op dit gebied had gehad. De man gaf hem onmiddellijk op voor een weekendtrainingsgroep waar hij de kneepjes van een goed verkooppraatje zou leren. Eric werkt nog steeds in de vensterloze kelder. Na 500 euro te hebben betaald voor de weekendtraining, 200 euro voor de videobanden “How to sell, sell and sell”, 50 euro voor het boek “1001 ways to sell”, 400 euro voor het seminar “International selling” en 350 euro voor de workshop over telefonische verkoop, gebruikt hij de belastinggidsen nu als meubels, aangezien het grootste gedeelte van zijn meubeltjes verkocht moest worden om zijn schulden af te betalen.
19
LET OP HET “STOPLICHT”! Hoe kunt u voorkomen het slachtoffer van zwendel te worden? Hier volgen een paar tips om zwendelpraktijken te herkennen. Rood licht Pas op! Ga niet verder als u een van deze waarschuwingssignalen ziet. Geel licht Wees voorzichtig, er kan iets niet kloppen. Groen licht Wat u zou verwachten van een serieus en rechtsgeldig bedrijf. Toch moet u het aanbod zorgvuldig lezen en duidelijke vragen stellen. Rood licht
Geel licht
- Geen adres
- Het adres is een postbus
- Een mobieletelefoonnummer
- Schreeuwende hoofdletters
- Er wordt over opgeschept dat het ‘s werelds meest lonende systeem is om geld te verdienen of de snelst uitbreidende handel
- Beloften om een geheim te onthullen - Vage toespelingen bijv. “Duizenden tevreden klanten”
- Er wordt beweerd dat het geen zwendel noch MLM is - Beloften van onmiddellijke rijkdom - Na de advertentie of het document gelezen te hebben, heeft u geen idee om welk product of welke dienst het gaat - Verzoek om onmiddellijke betaling van registratie- of administratiekosten in het geval van thuiswerk - De advertentie verschijnt in de rubriek “business proposals” of “diversen” van een gratis blad - Er wordt een cursus aangeboden die een baan garandeert
Ontmoetingen die niet plaatsvinden ten kantore van het bedrijf maar in bars, cafés, hotels of restaurants - De advertentie verschijnt in de rubriek “werk aangeboden” van een gratis blad - Het woord “officieel” - Het betrokken bedrijf is nieuw - Opleiding voor model, acteur, steward(ess), sportinstructeur of veilig-heidsagent - Het klinkt te mooi om waar te zijn - Een verzoek om een betaling die in het begin niet was vermeld
Groen licht - Een volledig adres, inclusief bankgegevens of officiële nummers van inschrijving in het handelsregister - Een nauwkeurige omschrijving van het product of de dienst - De advertentie verschijnt in een gerenommeerde krant of tijdschrift - Het betrokken bedrijf bestaat reeds vele jaren - In het geval van thuiswerk wordt niet om geld verzocht - In het geval van een “business proposal” is het mogelijk om met mensen te spreken die reeds in de desbetreffende handel opereren, of in het geval van een cursus, met oudcursisten
20
HOE DE BETROUWBAARHEID VAN BEROEPSOPLEIDINGEN EN “BUSINESS PROPOSALS” IS VAST TE STELLEN
Er bestaan veel serieuze scholen en opleidingsinstituten, alsmede serieuze “business concepts”. Waarom zouden wij ons druk maken om de dubieuze gevallen? Als u in de verleiding bent gekomen om op een voorstel op deze gebieden te reageren, neem dan een paar minuten om de documentatie te lezen en te controleren op de waarschuwingssignalen die in het onderdeel over het “stoplicht” worden genoemd (zie hierboven). Als u nog steeds geïnteresseerd bent, betaal dan geen aanzienlijk geldbedrag (vooral als het om uw – een leven lang vergaarde spaargeld gaat), alvorens het advies van een deskundige ingewonnen te hebben. Afhankelijk van de aard van het voorstel, zijn er veel mensen die u gratis of tegen een bescheiden prijs – van dienst kunnen zijn. -
Consumentengroepen Consumentenadviesbureaus Plaatselijke en nationale consumentenbeschermingsinstanties Uw bankier Uw rechtskundig adviseur Plaatselijke onderwijsinstanties Handels- en beroepsverenigingen
Controleer of het bedrijf waarmee u zaken doet daadwerkelijk bestaat. Bezoek – zo mogelijk - het kantoorpand (of de leslokalen). Vraag, naar gelang van de aard van het voorstel, of u mag spreken met oud-cursisten of met andere mensen die net als u op het “business proposal” zijn ingegaan. Vraag of u een les (beroepsopleiding) mag bijwonen of een dag mag doorbrengen met iemand die al in de handel zit (“business proposals”), alvorens iets te betalen.
21
WAT TE DOEN ALS U HET SLACHTOFFER VAN DUBIEUZE PRAKTIJKEN BENT
Schaam u niet! Denk niet dat het bedrag in kwestie te gering is om de moeite te nemen een klacht in te dienen. Doe uzelf en toekomstige slachtoffers een plezier. Laat ze niet de dans ontspringen! Dien een klacht in. Neem, afhankelijk van de aard van de zwendel, contact op met: - Lokale en nationale overheidsinstanties consumentenbescherming - Adverterende zelfregulerende instanties - Consumentengroepen
voor
Als u niet zeker weet met wie u contact moet opnemen, kunt u een van de bovenstaande organisaties vragen waar uw klacht kan worden ingediend. Aarzel niet! Als het om een aanzienlijk financieel verlies gaat, dient u de zaak bij een rechtskundig adviseur of de politie aan te geven. Raadpleeg de hiernavolgende lijst van nationale aanspreekpunten voor de op uw land of woonplaats van toepassing zijnde organisaties.
22
LIJST VAN AANSPREEKPUNTEN
23
Deze lijst geeft geen volledig overzicht van alle organisaties die van nut kunnen zijn voor consumenten, met name de slachtoffers van dubieuze praktijken zoals beschreven in het onderhavige richtsnoer. Het betreft slechts een selectie van nuttige adressen. Er zijn vele andere organisaties die de consument van dienst kunnen zijn en die niet in deze lijst zijn opgenomen.
24
België a) Consumentengroepen Test-Aankoop / Test-Achats Hollandstraat 13 1060 Brussel Tel. + 32 (0)2 542 32 50 (algemeen telefoonnummer) Tel. + 32 (0)2 542 34 34 (voor Nederlandstalige leden) Tel. + 32 (0)2 542 33 33 (voor Franstalige leden) http://www.test-aankoop.be http://www.test-achats.be Deze belangrijkste Belgische consumentenorganisatie verleent enkel hulp aan haar leden. Niet-leden kunnen altijd schrijven naar Test-Aankoop, die het onderwerp kan gebruiken voor publicatie bij wijze van waarschuwing voor andere consumenten, of zij kunnen lid worden. Er wordt informatie verstrekt en advies gegeven, alsmede hulp via bemiddeling en verzoening met de andere partij. In een vertegenwoordiging in rechtszittingen wordt niet voorzien, maar in sommige exemplaire gevallen neemt de organisatie deel aan een proces.
b) Ministerie van Economische Zaken / Ministère des Affaires Economiques De Meeussquare 23 1000 Brussel Dhr. Rudy Liekens Tel. +32 (0)2 506 52 25 Fax: +32 (0)2 506 50 60
[email protected] Dit is het aanspreekpunt voor informatiediensten bij het Ministerie van Economische Zaken. De consument wordt doorverwezen naar de desbetreffende afdeling van het ministerie, naar de economische inspectiedienst, het consumenteninformatiepunt bij het Ministerie van Economische Zaken, enz. Ministerie van Economische Zaken / Ministère des Affaires Economiques Bestuur Handelsbeleid 25
WTC Toren 3 Koning Albert II-laan 16 1000 Brussel Tel. +32 (0)2 206 52 40 (voor Nederlandstalige consumenten) Tel. +32 (0)2 206 51 88 (voor Franstalige consumenten) Consumenten kunnen hun klacht tot dit consumenteninformatiepunt bij het ministerie richten. Ministerie van Economische Zaken / Ministère des Affaires Economiques Economische Inspectiedienst Simon Bolivarlaan 30 1000 Brussel Tel. + 32 (0)2 208 36 11 Fax: + 32 (0)2 208 39 15
[email protected] Consumenten kunnen een klacht indienen tegen de oneerlijke praktijken van een handelaar. De economische inspectiedienst kan het geval onderzoeken op overtredingen van de wet inzake handelspraktijken en informatie voor en bescherming van de consument, 14 juli 1991, en meer in het bijzonder wetsovertredingen op het gebied van misleidende reclame, oneerlijke reclame, afstandsverkoop, enz. c) De Vlaamse ombudsman / de Waalse ombudsman Gratis telefoonnummer: 0800 24 050 Consumenten kunnen terzijde worden gestaan als zij een probleem hebben met erkende onderwijsvormen. Voor problemen met nieterkende onderwijs- of opleidingscentra enz. kunt u er niet terecht.
d) Overige Voor meer nationale overheidsinstellingen en ministeries: http://www.fgov.be Voor regionale overheidsinstellingen en ministeries: http://www.vlaanderen.be (Vlaamse regering en overheidsinstellingen) http://www.cfwb.be (Franstalige regering en overheidsinstellingen) Consumenten kunnen tevens informatie en hulp krijgen van advocaten en vakbonden (als zij er lid van zijn). 26
Nederland a) Consumentenbond Endhovenplein 1 Den Haag Postbus 1000 2500 BA Den Haag tel. 070 - 4454545 http://www.consumentenbond.nl
Dit is de nationale consumentenorganisatie. Behalve het geven van informatie en advies worden processen (bemiddeling, rechtszaken, enz.) in gang gezet teneinde schendingen van consumentenbelangen te beëindigen of te voorkomen.
b)
Ministerie van Onderwijs Europaweg 4 Zoetermeer Postbus 25000 2700 AH Zoetermeer tel. 079 - 3232666
Consumenten die het slachtoffer zijn geweest van een gebrekkige beroepsopleiding van onderwijsinstellingen of scholen die in contact staan met het Ministerie van Onderwijs kunnen een klacht indienen bij het ministerie. Dit kan leiden tot een onderzoek door de onderwijsinspectie en tot bestuurlijke sancties:
Inspectie Beroepsonderwijs Ministerie van Onderwijs tel. 079 - 3513700 c) Stichting Geschillen voor Consumentenzaken Surinamestraat 24 2585 GJ Den Haag tel. 070 - 3105310
27
De klachten van de consumenten worden door deze organisatie onderzocht, waarbij wordt getracht te bemiddelen in een geschil. d)
Reclame Code Commissie Paasheuvelweg 15 Amsterdam Postbus 12352 1100 AJ Amsterdam tel. 020 - 6969919
Deze organisatie is bij machte om klachten over oneerlijke en/of misleidende reclame af te handelen. Consumenten die door oneerlijke of misleidende reclame bedrogen zijn, kunnen contact opnemen met de Reclame Code Commissie, die probeert via bemiddeling tot een oplossing te komen.
28
