Afscheid interim-voorzitter. Bijbel en Landbouw. Geloof in bedrijf: familiehaanschoten. Op de koffie bij: Elbert Wijne

Nieuwsbrief voor leden en donateurs van Contact Christen Agrariërs

Jaargang 11, nummer 2, juni 2014

Bijbel en Landbouw

ijne Op de koffie bij: Elbert W

Afscheid interim-voorzitter Geloof in bedrijf: fa

milieHaanschoten

Redactioneeltje Beste lezer(es), Voor u ligt het zomernummer van de CC-Aandacht. Vol met interviews en diverse verslagen van avonden die in het afgelopen seizoen zijn gehouden. Inspirerend om te lezen en een stimulans om weer nieuwe regioavonden te organiseren in het aankomende winterseizoen! In deze gloednieuwe uitgave van de CC-Aandacht treft u een prachtig interview aan met de familie Haanschoten. Sinds vorig jaar lid van het CCA en enthousiast. Lid zijn van LTO is vrij normaal voor boeren, maar van een christelijke club om te praten over geloof en dilemma’s op het bedrijf, dat is andere koek. Een meerwaarde! Ook een interview met de nieuwe secretaris van het CCA, Elbert Wijnne. Hij licht een klein tipje van de sluier op hoe hij bestuurlijk zich wil inzetten voor het CCA. Jan Overeem, de nieuwe voorzitter, geeft u de huidige stand van zaken bij het CCA. Henny Roelofsen, ruim 2 jaar lang interim-voorzitter van het CCA, is dit niet langer meer omdat er inmiddels een nieuwe voorzitter is. Henny, heel erg bedankt voor je inzet tijdens deze periode! Henny blijft betrokken bij het CCA-bestuur als adviseur.

Geloof in bedrijf Ton en Gerdien Haanschoten Het is alleen al een feest om op deze zon overgoten dag naar de boerderij van Ton en Gerdien Haanschoten in het buitengebied van Woudenberg te rijden. De vijftig koeien staan vredig te grazen in de door bomen omzoomde grasvelden naast de boerderij. “Hier wen ik nooit helemaal aan. Het blijft prachtig om vanuit onze woonkamer naar buiten te kijken”, geniet Gerdien zichtbaar.

Haar man Ton is even wat later. Druk met maaien blijkt als hij met een lach op zijn gezicht binnenkomt. “En er kwam een klus tussendoor. Of ik nog snel een monster kon komen nemen van de maïskuil van een collega in de buurt. Het is even passen en meten deze dagen”, grinnikt hij. Gelukkig komt Ton tot rust aan de keukentafel, met zijn vrouw, zijn dochtertje Daniëlle van 2,5 en met de zeven weken oude baby Leonora in zijn stevige armen. De jongste aanwinst van het gezin. Flesje geven en praten over zijn geloof en zijn werk. Ton draait er de hand niet voor om. “Nee, ik ben vrij gemakkelijk, toegankelijk.

Een ander bestuurslid, Jan den Boer uit Brandwijk, werd op 25 april j.l. bijzonder in het zonnetje gezet. Tot slot geeft de Agenda aan dat er deze zomer twee beurzen zijn waar ook de CCA-stand wordt opgebouwd. Mocht u in de gelegenheid zijn, kom gerust eens aan!

Ik vind dat mooi. Praten met mensen over van alles en nog wat. Mensen weten mij ook gemakkelijk te vinden en vertellen veel, soms wel eens te veel. Maar ik geniet daar ook van.” Het is mede daarom ook dat Ton niet alleen boer is. Hij klust bij als loodgieter, hij neemt monsters van maiskuilen, helpt bij het kalveren als een helpende hand nodig is. “Ik vind het heerlijk om onder de mensen te zijn. Dat is toch wel een verschil met iemand die fulltime boer is. Dan ben je toch vooral met je eigen bedrijf bezig. Ik overweeg ook wel eens om te kijken of ik daar wat meer mee kan doen.”

Ton komt uit een boerengeslacht. Zijn vader is boer. Vader heeft twee zoons die beiden boer wilden worden. Het bedrijf is daarom in tweeën gesplitst. De boerderij van Ton is in 2000 gebouwd op grond dat al van de familie was. Pa en ma zijn de buren. Het ouderlijk huis wordt bewoond door zijn broer. “Wij zijn begonnen met jongvee. Vier jaar geleden hebben wij een melkrobot laten bouwen en sindsdien heb ik zo’n vijftig melkkoeien. Dat is te weinig om van te leven, maar goed, ik heb mijn andere bezigheden. En Gerdien werkt ook drie ochtenden in de week.”

... praten over je geloof, over dilemma’s binnen het bedrijf...

Vorig jaar is hij lid geworden van de CCA. Hij kende de organisatie niet. “Ik kwam achter het bestaan van CCA toen ik op internet wat aan het rondneuzen was. Maar ik was snel enthousiast. Boeren zijn wel lid van LTO en van de plaatselijke fokvereniging. Zeker hier in de omgeving, maar een christelijke organisatie. Nee, dat kennen we eigenlijk niet. Ik miste dat wel. Met collega’s praten over je geloof, over dilemma’s binnen het bedrijf. Je probeert binnen de kerk wel eens wat door te praten op de Bijbelstudie of in de kring. Maar als je het dan hebt over sperma en kunstmatige inseminatie word je toch vreemd aangekeken.”

Terwijl het juist die onderwerpen zijn, waar Ton graag over door wil praten. Het zijn de ethische dilemma’s waar hij als boer tegenaan loopt. Kunstmatige inseminatie als vervanger voor de gave van het leven door God. “Wij kunnen nu al zelf bepalen hoe onze kalveren er over drie jaar uit zien en hoeveel melk ze gaan geven. Ja, dat vind ik een lastig gegeven, een worsteling als christen. Ik ben daar nog niet helemaal uit. Dat gerommel met genetica. En wat we nu doen met dieren, doen we over tien jaar met mensen. Ik moet er niet aan denken.” En zo zijn er meer onderwerpen, dilemma’s waar hij tegenaan loopt. “Ik doe zelf de boekhouding van mijn bedrijf. Je komt bij het invullen van allerlei papieren snel in de verleiding om met cijfers te manipuleren. Dat weiger ik. Kan ik niet verantwoorden. Niet naar mezelf, en zeker niet naar God. Maar ik ken ook christenen die dan zeggen, dat ik niet zo moeilijk moet doen. Dat vind ik dan jammer. Je moet God serieus nemen”.

Eerder dit jaar organiseerde Ton samen met de CCA een avond voor collega’s. “Het was helaas niet zo druk, maar inhoudelijk vond ik het wel een succes. Het ging over jouw kijk op de toekomst en wat dit betekent voor het hier en nu. Collega’s kunnen zich zorgen maken over de toekomst, zich helemaal over de kop werken. Ik begrijp het wel, maar is het gezond, is het ook goed. Dat denk ik niet. Soms moet je eerlijk naar jezelf en naar je bedrijf kijken. Je moet ook rekening houden met het hier en nu. Dat geldt ook voor ons, met ons gezinnetje. We zijn ons daar ook bewust van. Hoe ik onze toekomst zie? Nou, dat weet ik nog niet. We zijn gelukkig nu. Tellen onze zegeningen. En wat de toekomst gaat brengen, daarin voelen we ons ook afhankelijk van God. We zijn op dit moment samen bezig met het bijbelboek Job. Wij weten net als Job niet wat de toekomst gaat brengen. Maar we hopen dat God ons blijft vasthouden. Dat is het belangrijkste van alles.”

Asbestverwijdering Wat denkt u dat het kost? Vraag informatie bij: gecertificeerd verwijderaar

Sloopwerken Tel: (0342) 420 5 40. Barnseweg 124 3771 RP Barneveld. Tevens leveren en leggen wij uw nieuwe golfplaten.

2

Ton en Gerdien Haanschoten

Nieuwsbrief voor leden en donateurs van Contact Christen Agrariërs 3

van de voorzitter

Op de koffie bij.. Elbert Wijnne

Elbert Wijne

Sinds de ledenvergadering van afgelopen maart hebben we een nieuwe, jonge secretaris, Elbert Wijnne. Elbert had eerder al vrijwilligerswerk bij het CCA gedaan en was betrokken bij de werkgroep ‘Barneveld’. Nu vervult hij de vacature die een jaar geleden door het vertrek van Marianne Vonk Noordegraaf was ontstaan.

Elbert, kun je iets vertellen over je gezins- en werksituatie? Sinds bijna drie jaar ben ik getrouwd met Lianne. We hebben twee kinderen, Sylvia (2 jaar) en Gerben (4 maanden). Ik werk als bedrijfsleider op ‘Beekzicht’, een ‘innovatieve zichtstal’ voor de kalverhouderij, in Barneveld. Het bedrijf G. van Beek en zn. toont hier aan geïnteresseerden de stalconstructies die zij bouwen. Ook worden er proeven met stalsystemen gedaan. Hier doe ik alle voorkomende werkzaamheden wat betreft de verzorging van de 1.300 kalveren (witvlees). Lianne helpt bij de opstart van nieuwe kalveren en soms bij het voeren. Daarnaast ontvangt zij groepen schoolkinderen op het bedrijf. Zelf verzorg ik ook ontvangsten, maar dan van volwassenen. Het bedrijf heeft een bezoekerscentrum met een mooi uitzicht over de kalveren, en een keuken, zodat groepen bezoekers er ook kunnen eten. Dit bezoekerscentrum wordt door iemand anders beheerd. Hoe ben je in de kalverhouderij terecht gekomen? Ik kom uit Oosterwolde (Gld), tegen Kamperveen aan. Mijn ouders hadden daar een melkveebedrijf, maar mijn vader moest daarnaast buiten het bedrijf werken om voldoende inkomen te verdienen. Op den duur werd die combinatie te druk en zijn de melkkoeien de deur uit gegaan. Na verloop van tijd is het gezin naar Barneveld verhuisd. Daar heb ik de MAS gedaan en later bedrijfskunde aan de HAS in Dronten. In eerste instantie kwam ik na mijn studie

4

te werken op een bio-kippenbedrijf. Daar heb ik drie jaar gewerkt, maar dat was niet helemaal ‘mijn ding’. Ik miste het echte contact met de dieren, door de grote aantallen. Individueel behandelen is hier niet mogelijk. In 2012 kreeg ik de kans om naar dit nieuwe kalverbedrijf over te stappen. Ik heb toen eerst geholpen het bedrijf met de stallen te bouwen en ben er toen, vanaf januari 2013, de kalveren gaan verzorgen. We wonen nu in een huis schuin tegenover de stal, maar het is de bedoeling dat er een nieuw huis naast de stal komt. Overigens kan ik op de computer zien of de machinekamer van de stal in orde is. Naast ons huis lopen trouwens enige geiten, een hobby van mij. Hoe kijk je aan tegen ‘besturen’? Bestuurlijke processen interesseren mij zeer. Toen ik op het pluimveebedrijf werkte, ben ik een jaar secretaris van de LTO-vakgroep Pluimveehouderij geweest. Het mooie van besturen is dat je je mening en visie kan vormen en mag proberen daarmee invloed uit te oefenen op de besluitvorming. Voor een deel worden er ook wel spelletjes gespeeld die volgens mij niet kunnen. Daar wil ik verre van blijven. Waarom is een organisatie als CCA belangrijk voor jou? Het geloof op zondag en de bedrijfsvoering (evenals alle andere onderdelen van het leven) door de week horen bij elkaar. Dat betekent dat je je als agrariër bezint op de betekenis van de Bijbel voor het bedrijf van alledag. Zelf heb ik daar

niet alle vrijheid in, omdat ik zelf niet de eigenaar van het bedrijf ben. Voor anderen ligt dat natuurlijk anders. Naast individuele bezinning is het ook goed om hierover met collega-agrariërs te spreken en wellicht ook, indien van toepassing, gezamenlijk een standpunt in te nemen tegen bijvoorbeeld melktransport op zondag. Bij die bezinning kunnen steeds meer predikanten geen belangrijke rol spelen, omdat ze het agrarische leven niet voldoende kennen. Daarom is een organisatie als CCA nodig. Ik ga voor een vereniging over de volle breedte van de Christelijke kerken, omdat Christelijke ethiek ‘op het boerenerf’ Christenen uit verschillende kerken samenbindt. Daarbij moeten we er wel voor oppassen elkaar de maat te nemen. Je bevraagt elkaar op de motieven waarom je bepaalde keuzes maakt. Daar kun je van leren. Overigens is mijn vader destijds lid geworden van het CCA op een avond met dhr. Van der Vlies van de SGP. Ik zag toen later een briefje liggen waarop je je kon aanmelden voor vrijwilligerswerk bij het CCA. Zo ben ik in mijn eerste jaar op de HAS in Dronten notulist van het CCAbestuur geweest. Ook heb ik op beurzen gestaan, maar dat trekt mij niet zo. Later ben ik actief geworden in de werkgroep ‘Barneveld’, maar daar stop ik nu mee, nu ik secretaris van het landelijk bestuur geworden ben. Ik vind het belangrijk om vrijwilligerswerk te doen, maar het gezin en het werk mogen er niet onder lijden. Voldoende thuis zijn is voor beide belangrijk.

Hoe zou je jezelf karakteriseren? Ik ben een rustige, nuchtere jongen, niet op de voorgrond, al heb ik zeker ook gevoel, wellicht meer dan anderen denken. Als mensen met een voorstel komen, dan heb ik daar niet altijd direct een goed antwoord op. Ik moet daar eerst over nadenken en er een nachtje over slapen. Dat is soms lastig, maar ik vind een goede voorbereiding van vergaderingen en voldoende tijd voor bezinning belangrijk. Kun je een tipje van de sluier oplichten over de vraag hoe jij samen met de (eveneens) kersverse voorzitter, Jan Overeem, en de rest van het bestuur het CCA gaat besturen?

Volgens mij is het een belangrijke zaak om ons als CCA de volgende vragen te stellen en daar een helder en duidelijk antwoord op te formuleren: • • •

Wat doen we? Voor wie doen we het? Waarom doen we het?

Laten we vervolgens ons beperken tot het maken van een ‘goed product’, met de nadruk op ‘goed’. Iedere bijeenkomst moet de aanwezigen aan het denken zetten. Wellicht zouden onze bijeenkomsten er anders uit kunnen zien, bijvoorbeeld door ze met een maaltijd te laten beginnen. Dat soort ideeën heb ik opgedaan in mijn periode bij LTO. Voor het overige zal dit in de komende tijd moeten uitkristalliseren. Elbert, bedankt voor de koffie en veel wijsheid en zegen gewenst bij je bestuurstaak!

Terwijl het buiten heerlijk weer is, schrijf ik mijn eerste column voor CC-Aandacht. Inmiddels enkele weken voorzitter van een club die langere tijd zonder voorzitter is geweest. De eerste vergaderingen van het bestuur zijn geweest. Veel zaken komen ter tafel. Ik heb gemerkt dat er veel werk is verzet door de mensen. Ook zijn er zaken blijven liggen omdat het bestuur niet compleet was en alles met vrijwilligers moet gebeuren. Er wordt op dit moment hard gewerkt aan een nieuwe website. Een medium dat niet meer weg is te denken in deze tijd. Medio september gaat deze “de lucht in” zoals dat heet. Dit najaar zullen we als bestuur ons buigen over de vele taken die er zijn. Je kunt niet alles tegelijk, er zullen keuzes gemaakt moeten worden en prioriteiten gesteld worden. Ook de voorbereidingen voor de landelijke dag, op 14 november, zijn in volle gang. Zo heb ik u en jou een stukje meegenomen in het CCA-werk. Echter al dit werk kunnen we niet alleen doen, zonder de hulp van God. Vanuit Gods Woord mogen we dit werk voor het CCA doen. Dat is onze missie. Dat is ons vertrekpunt. Ook uw en jouw vertrekpunt?

Jan Overeem

Het mooie van besturen is dat je je mening en visie kan vormen en mag proberen daarmee invloed uit te oefenen op de besluitvorming.

Nieuwsbrief voor leden en donateurs van Contact Christen Agrariërs 5

Verslag informatie- en ontmoetingsavond

Gezamenlijke vergadering CGMV en CCA

LTO Noord Afd. Randmeerkust en CCA-regio Noordwest Veluwe

De Hemelse Voedselbank, Voedingslessen uit de Bijbel, met Esther Noordermeer Esther Noordermeer is boerin en bioloog. Zij heeft uitgebreid studie gemaakt van wat de Bijbel zegt over voeding. Dit heeft zij ook beschreven in het boek ‘De Hemelse Voedselbank’. Joke ten Hove, voorzitter van de CCA-werkgroep ter plaatse, leidt haar in en laat op ludieke wijze zien hoe een mens helemaal in de war kan raken door alle informatie op voedseletiketten (E-nummers en dergelijke). Esther neemt haar uitgangspunt voor een verantwoord voedselpatroon in de Scheppingsorde zoals beschreven in de Bijbel (Genesis 1 en 2). De Schepper geeft het zaaddragende gewas en de zaaddragende vruchten als voedsel aan de mens (granen, peulvruchten, noten, fruit, vruchtgroenten, peulvruchten). Dat is de basis voor het menselijk menu, dat dus vegetarisch van aard is. Het vee krijgt het groene kruid tot voedsel. In het Paradijs groeide een zeer bijzondere vrucht, de vrucht van de Levensboom. De mens had genoeg aan deze vrucht en het basismenu. Na de zondeval is het groene kruid voor de mens een noodzakelijke aanvulling geworden; dus naast het hoogenergetische zaad/vruchtmenu kreeg de mens ook blad, stengel, wortel, bloem en kiem van de plant te eten. Ook dierlijke producten als zuivel en eieren vormen een aanvulling op het basismenu. Eigenlijk is het niet de bedoeling om het

6

zaad van het graan aan vee te voeren, wat in Nederland wel gebruikelijk is, als onderdeel van krachtvoer. Graan is in principe bestemd voor menselijke consumptie. Graan voeren aan vee betekent andere mensen graan onthouden. Oorspronkelijk at de mens geen vlees. Ook vlees is pas na de zondvloed ter beschikking gekomen voor de mens. Vlees kreeg men te eten als er, zo nu en dan, meestal als onderdeel van een feest, een dier werd geslacht. Omdat vlees niet goed bewaarbaar was, moest het ook redelijk snel geconsumeerd worden. Landdierenvlees (of Grootvlees) was dus geen alledaags voedsel, maar een feestgerecht, een extraatje. Het volk Israël kreeg de opdracht ‘rein’ te eten. Onreine dieren zijn bijvoorbeeld varken, paard, garnaal en struisvogel. Volgens specifieke regels over vinnen en klauwen is te bepalen welke diersoort rein en welke onrein is. Voor ons als ‘heidense’, dat wil zeggen niet-Joodse mensen, is het best lastig om alleen rein vlees te eten. Esther zegt daarover dat het een groeiproces is om steeds meer deze spijswetten te gaan hanteren. Voor haar is niet altijd duidelijk waarom bepaalde diersoorten niet gegeten zouden moeten worden, maar als God het zegt, dan vertrouwd ze er op dat Hij er een reden voor heeft. Maar ze legt dat aan niemand op. Ze heeft veel vragen gekregen over die reinheidswetten en heeft daarom na het boek ‘De hemelse voedselbank’ ook nog ’Vrij van de Wet?’ geschreven (beide uitgegeven bij Merweboek in Sliedrecht). De randen van akkers mochten niet geoogst worden en restanten graan niet opgeraapt. Die waren voor de armen (sociale zorg). Zo zorgde de Heere God via Zijn regels, Zijn Thora, voor het leven van mens en dier. Ook de regels over sabbats- en jubeljaren gingen grote verschillen in rijkdom en verpaupering tegen. De Thora is gericht op het leven, in de eerste plaats op het natuurlijke leven ‘hier en nu’. Thema’s als ouderdom, schoonheid, vruchtbaarheid van mens en vee en welzijn komen aan de orde. Omdat landbouw betekent bezig te zijn met grond en dieren,

dus op het natuurlijke leven, sluit de Thora hier rechtstreeks op aan. Wat het eigen melkveebedrijf van Esther en haar man betreft, zij voeren zo veel mogelijk brok uit schroot. Ook voeren zij het vee geen snijmaïs, alleen gras. Zij houden zelf geen varkens. Omdat varkens geen gras kunnen verteren, ben je in de varkenshouderij aangewezen op hoogwaardig voedsel. Het is niet wijs om menselijk afval en kadavers aan varkens te voeren. Verder let zij in haar gezin vooral op de hoeveelheid vlees (regelmatig vegetarische maaltijden) en beperkt zij zich tot de consumptie van rein vlees. Het eten van grootvlees is vooral voorbehouden voor partijen en feesten. Kleinvlees en vis kunnen dagelijks gegeten worden. Vis bevat geen verzadigd vet (waaronder isolatievet). Isolatievet is oud, onderhuids vet, dat volgens de Thora weggesneden en verbrand moest worden. Ook eten zij geen bloed. De eigen melk is door het schralere voer minder vet en ook dat is gezond. Zo worden de hemelse voedingslessen dagelijks verder uitgeprobeerd en uitgewerkt in het eigen gezin en op het eigen bedrijf!

De gezamenlijke vergaderavond van CGMV Agrariërs, CCA Noord en CCA Oost werd op 13 maart 2013 bij het bedrijf Cordes Winter ofwel Agro Giethoorn gehouden. Op de bezochte locatie zijn 165.000 slachtkuikens aanwezig. Verder is er mestverwerking met een biovergister en heeft het bedrijf 450 ha akkerbouw, waarvan 275 ha aardappelen. T. Spijker opende de avond met een Schriftlezing uit Job 42:10–13, over de veelheid aan goederen die Job kreeg na zijn beproeving. Ook toen waren er mensen die verantwoording hadden over veel goederen die hun waren toevertrouwd. Bij wat Job kreeg, was organisatietalent nodig en verantwoordelijkheidsbesef voor de mensen die bij hem werkten. Dat geldt ook voor het bedrijf waar we te gast zijn. Met goed management levert het bedrijf de resultaten op waar men op rekent. Na het openingsgebed krijgt gastheer Pieter Winter het woord. Hij geeft aan dat dit bedrijf in een domeinpolder ligt. Deze polder is 75 jaar oud en vlak vóór de drooglegging van de Noordoostpolder uitgegeven. Inmiddels zit de derde generatie op het bedrijf. Na een stage op het bedrijf Cordes ontstond het idee om de twee bedrijven geheel samen te voegen, het akkerbouwbedrijf van Winter met het veebedrijf van Cordes. Samenwerking met zijn vader zag Pieter niet zo zitten en zo werd het idee uitgevoerd. In 2006 zijn de oude vennoten uit de onderneming gestapt. Het bedrijf is nu in handen van Sander Cordes en Pieter Winter. Een videopresentatie gaf

ons een ruim beeld hoe het bedrijf in elkaar zit en functioneert. De vleeskuikentak is vanaf 1998 in stappen uitgebreid tot 165.000 stuks in drie stallen nu. ’We hebben hier duurzame plofkippen.’ zegt Winter, ‘Deze soort geeft optimale groei met een minimaal voerverbruik. Daarbij geeft een goede gezondheidszorg maximaal rendement. Met licht en water kunnen we de groei sturen, zodat het aantal kreupele of dode dieren tot een paar stuks per dag beperkt blijft.’ De akkerbouwpoot bestaat in hoofdzaak uit aardappelen voor chips en patat. Voor beide doeleinden zit Winter in een coöperatief verband met meerdere akkerbouwers. Beide coöperaties hebben door goede afspraken met de betreffende fabrieken een ‘preferred supplier’ status gekregen. De telers leveren een hoogwaardig product in grote hoeveelheid, gewassen en zonder afwijkende knollen. Daarvoor in ruil krijgen ze van de fabrieken een plusje op de verkoopprijs. Om 275 ha aardappelen te kunnen telen wordt veel land geruild of gehuurd, met name bij veehouders. Voorheen was deze akkerbouwtak de hoofdtak van familie Winter, met het accent op zetmeelaardappelen. In 2009 is de eerste aanzet voor een biovergister gezet. Uiteindelijk werd in september 2013 de vergister door de burgemeester van Steenwijkerland officieel in gebruik genomen. De installatie is zo opgezet dat een rendement van bijna 100

% wordt bereikt. Twee turbines produceren op basis van gas stroom voor eigen gebruik en levering aan het net. De gemeente Steenwijkerland is hier blij mee, omdat ze geen windmolens op hun grondgebied willen hebben. De vrijgekomen warmte wordt gebruikt om de kuikenstal te verwarmen en mest te drogen. Daarnaast wordt momenteel een drooginstallatie geplaatst om afvalproducten te drogen die later weer in de sector als grondstof voor bijvoorbeeld veevoer gebruikt kunnen worden. Een jaar geleden is er op afstand, bij Blokzijl, een andere biovergister aangekocht die het geheel aanvult in opslag en verwerking. Op het bedrijf werken 9 tot 15 personen, al naar gelang dat er gezaaid of geoogst wordt. Sinds kort is er ook een managementassistent op het bedrijf werkzaam, die voorheen als agrarisch adviseur het bedrijf al in de portefeuille had. Zij houdt nu voor Cordes Winter het financieel verloop op orde, want er gaan vele miljoenen in het bedrijf om. Na de presentatie werd het bedrijf bezichtigd. Na afloop was er gelegenheid voor verdere uitwisseling tussen gasten en gastheer. Onder andere kwam de noodzaak van goed beleid en onderzoek voor de sector aan de orde. De gastheer ontving tot slot dank en complimenten voor de gastvrijheid en de goede uitleg van zijn bedrijf. Voor meer informatie wordt verwezen naar de website van het bedrijf: www.agrogiethoorn.nl.

Nieuwsbrief voor leden en donateurs van Contact Christen Agrariërs 7

Afscheid interim-voorzitter Het heeft langer geduurd dan de bedoeling was, nl. ruim twee jaar in plaats van hooguit een jaar, maar nu is er met de verkiezing van een nieuwe voorzitter een einde gekomen aan mijn periode als interim-voorzitter. Ik wens de nieuwe voorzitter, Jan Overeem, veel inspiratie bij het uitzetten van de koers van het CCA en zegen op zijn werk. Door de jaren heen heeft het CCA een eigen plek ingenomen naast de grote landbouworganisaties. De oorsprong waaruit het CCA is ontstaan ligt inmiddels zo ver achter ons, dat velen dit niet bewust hebben meegemaakt. Mensen beoordelen het CCA als organisatie op wat het CCA in deze tijd te bieden heeft. En dat betekent dat mensen van buiten zich zodanig tot het CCA aangetrokken voelen dat zij besluiten om lid te worden. Een goed teken! Veel mensen vragen zich af wat in deze voortdurend veranderende wereld het geloof betekent of zou moeten betekenen in het dagelijks leven en bij het runnen van het bedrijf. Het aantal plaatsen/organisaties waar over deze zaken nagedacht wordt is de laatste jaren kleiner geworden. Ook in de kerken is er door alle veranderingen en bezuinigingen niet veel ruimte meer voor structurele aandacht voor de agrarische sector en de mensen die in deze sector werken. Ons eten, wat er in zit, waar het vandaan komt en hoe het geproduceerd wordt staat enorm in de belangstelling. De media leiden ons dagelijks van hype naar hype. En dat leidt tot vragen die regelmatig ook op “het bord” van de boeren en tuinders terecht komen. We moeten niet denken dat we als CCA zomaar een antwoord hebben, maar het CCA is wel een plaats waar mensen in een vertrouwde omgeving kunnen nadenken en met elkaar weten in welke richting gezocht moet worden naar antwoorden. Een platform bieden aan de leden en mensen om ons heen maakt het CCA ook in de komende jaren tot een waardevolle organisatie.

8

Henny Roelofsen

Ontmoetingsavond CCA regio Utrecht West en -Noord-Holland

Bijbel & Landbouw

Het onderwerp van deze avond is ‘Landbouw of Roofbouw, vanuit Bijbelse principes, toegespitst op rentmeesterschap, duurzaamheid en mestwetgeving’. Spreekster is mevrouw Carla Dik-Faber, lid van de Tweede Kamer voor de Christen Unie. Ongeveer 35 personen waren op deze avond afgekomen. Voorzitter Jaap Ruitenburg heet allen welkom. We zingen met elkaar Psalm 93 vers 1 t/m 4. Na gebed leest de voorzitter de gelijkenis van de wijngaard uit Mattheus: Hoe beheren wij onze wijngaard? Doen we het in verantwoordelijkheid aan God en de naaste? Mevr. Carla Dik-Faber krijgt het woord en stelt zichzelf eerst voor. Haar grootouders, van beide kanten, hadden een boerderij. Zij is nu anderhalf jaar lid van de Tweede Kamer: ‘Ik heb een passie voor voedsel. Vanuit die passie betekent Psalm 65 veel voor mij.’ Van hieruit en vanuit de portefeuilleverdeling binnen de fractie heeft zij verantwoording en brede belangstelling voor de agrarische sector, waar dat voedsel word geproduceerd. In dit kader streeft zij er naar elke drie weken een agrarisch bedrijf te bezoeken. Gezien de breedte van het onderwerp komen er veel facetten aan de orde. De grote lijn daarin is ‘verantwoord voedsel produceren’. Als we kijken naar de verhouding tussen kostprijs en opbrengstprijs, dan valt op, dat de opbrengstprijs vaak onder druk staat door concurrentie en door de monopolie positie van de supermarkten. Daarbij gaat de meerderheid van de consumenten voor de laagste prijs. Een gevolg hiervan is dat onder andere bedrijfsopvolging steeds moeilijker wordt. Bij dit alles is er een verharding van de maatschappij gaande en is er veel verspilling van voedsel. In al deze zaken houd Hosea 4 uit de Bijbel ons een spiegel voor. Het handelen van mensen

Wat is Gods hart voor de landbouw? Die vraag is aanleiding voor het netwerk Bijbel en Landbouw om samen de bijbel te onderzoeken en met elkaar het gesprek aan te gaan. Iedereen in de groep heeft iets met landbouw: is onderzoeker, ambtenaar, boer of opgegroeid op een boerderij. En iedereen is christen van een heel scala aan kerkelijke richtingen. Enkele keren per jaar organiseert iemand van de groep een bijeenkomst, liefst bij een christelijke boer, op zaterdagmiddag, ergens in het land. Het programma wisselt nog wel eens, maar we willen graag een rondleiding over het bedrijf, en we gaan in gesprek met de boer wat zijn geloof en zijn bedrijf met elkaar te maken hebben. Vervolgens heeft iemand een inleiding aan de hand van de bijbel over een landbouwonderwerp waarover we met elkaar in gesprek gaan. Bijvoorbeeld: de betekenis van grond, afhankelijkheid van God, dierenwelzijn, dankdag, sabbat en braaklegging, biodiversiteit. Het wordt mij steeds duidelijker dat de Bijbel is geschreven in een agrarische samenleving en dat het God’s bedoeling was dat er genoeg zou zijn voor iedereen. Rust, delen, zorg voor de bodem, zorg voor de dieren, verstandig omgaan met voedsel, afhankelijkheid van God, het zijn basisprincipes die ook vandaag de dag heel relevant zijn. Duurzaamheid is wat dat betreft een Bijbels begrip, al komt het woord niet voor in de Bijbel. Hetzelfde gaat op voor rentmeesterschap. Het is duidelijk dat we te gast zijn op Gods aarde en dat Hij ook de volgende generaties wil zegenen met de vruchten van het land.

heeft invloed op de schepping. De Christen Unie heeft hart voor de agrarische sector; zij zijn de producenten van ons voedsel. Als geen ander weten zij zich afhankelijk van de schepping. Mevrouw Dik laat tien speerpunten van de Christen Unie passeren, ten aanzien van de agrarische sector, met speciale aandacht voor voedselverspilling en een mogelijk verbod om producten onder de kostprijs te verkopen. Na de pauze vindt een brede discussie plaats. Met name komt het punt ‘roofbouw’ aan de orde. Door de mestwetgeving is er een verarming van de grond gaande, wat we waarnemen bij de gewasopbrengsten. Martien Oussoren uit Kockengen nodigt mevrouw Dik uit dit zelf in de praktijk te komen zien. Zij zegt toe dit jaar bij hem op bedrijfsbezoek te komen. De voorzitter sluit de discussie af en bedankt mevrouw Dik voor haar brede en bezielende bijdrage aan deze avond en wenst haar wijsheid en de leiding van de Heere toe bij haar werk. Beleidsmedewerker Bert Smit heeft een korte bijdrage over een aantal actualiteiten bij CCA en de urgentie die er kan zijn om een beroep te doen op het PAC-werk van CCA, het Pastoraal Agrarisch Coachingswerk. We sluiten de avond met het lied “Wij knielen voor uw zetel neer” en dankgebed.

Impressie van een boeiend netwerk

Inmiddels bestaat het netwerk enkele jaren. Het zijn mooie contacten en mooie gesprekken. Er komen nog steeds mensen bij en die zijn van harte welkom. Wilt u ook een keer meedoen? Stuur dan een email naar [email protected]. Judith Westerink

Regionale bijeenkomsten 2013-2014 Barneveld-Bennekom en Utrecht Oost

Wij zijn gestart met een bijeenkomst bij “Jowis zolder “ als thema: “Verantwoord Ondernemen “ ingeleid door Dhr. Karel de Greef van het WUR te Wageningen en over bedrijfsspecifiek keurmerk door Jan Overeem zie: www.valleiboertbewust.nl. Ook zijn er 5 Manna bijeenkomsten gehouden bij fam. G. van den Bosch te Kootwijkerbroek en bij fam. G J. Verbeek te Woudenberg. Als wij denken aan Manna, komt het volk Israël in beeld. Voedsel voor elke dag, om de woestijn reis te overleven. Het woord Manna wordt nu gebruikt als brood voor het hart, om zo onze reis in het leven a.d.h van de Bijbel te begeleiden, te motiveren, goede keuzes te maken tot Eer van de Heere God en tot heil voor onszelf, gezin, werk en samenleving. Deze bijeenkomsten mochten wij houden bij de Fam. Van den Bosch. Het waren leerzame en ook echt ontmoetingsavonden (zie foto). Zo kunnen wij ervaren wat het betekent, samen te delen in vreugden en zorgen en om samen te zoeken wat belangrijk is, er niet alleen voor te staan en ook te horen hoe anderen het Christen zijn toepassen in het persoonlijke, agrarische gezin en bedrijfsleven. Dat kan confronterend zijn maar ook heel leerzaam. Wij hopen dit vergaderseizoen af te sluiten met een bezoek bij van de Beek & Zonen kalveren stal inrichting bedrijf met het thema: “Communicatie”. Voor wat het vergaderen betreft komt de zomertijd, een rust periode, maar ook om ons weer voor te bereiden voor het volgende vergaderseizoen. Wij horen graag van u actuele thema’s en activiteiten om elkaar te ontmoeten. Allen bedankt voor uw inzet en aanwezigheid. Een goede en gezegende zomertijd!

Nieuwsbrief voor leden en donateurs van Contact Christen Agrariërs 9

Ditjes en Datjes Agro Techniek Holland-beurs Als CCA overwegen we momenteel een stand te bemannen op de Agro Techniek Holland-beurs in Biddinghuizen, van 10 tot 13 september as. Dus, als u die beurs bezoekt, kom dan ook even bij het CCA aan! En als u mee wil helpen op de stand, meld u dan aan bij Bert Smit, [email protected].

Colofon

Agenda

CC-Aandacht, jaargang 11 - nr 2, juni 2014

30/7 t/m 2/8

Gezinsbeurs ”Naar Buiten” te Barneveld Op de Koewei, achter het kasteel “ De Schaffelaar”. Info: www.naarbuiten.nu Voor ontmoeting en gesprek, hartelijk welkom in de CCA stand !

24-27/9

De Gezin en Zakenbeurs “Amalia”. Locatie: Industrie terrein “Harselaar Zuid”. Info:. www.beursamalia.nl Welkom in de CCA stand!

CC-Aandacht is een informatiemagazine voor leden en donateurs van het Contact Christen Agrariërs (CCA). De CC-Aandacht verschijnt vier keer per jaar. Het CCA is een christelijke agrarische vereniging met een missie! Het CCA ontwikkelt en ondersteunt activiteiten met als doel christenagrariërs te helpen hun levensovertuiging vorm te geven m.b.t. partner, bedrijf en omgeving. Redactie Jan Overeem (voorzitter) mw. M. Vonk Noordegraaf - Jansen (hoofdredactie en coördinatie) Drukwerk en distributie Drukkerij Van Dijk, Meppel

Aan- en verkopen v Onteigeningen v Planschades v Taxaties v Goed rentmeesterschap:

Vormgeving Ons Ontwerp, Barneveld

E: [email protected] I:

www.noorderstaete.com

USE THIS LINE FOR POSITIONING - THEN REMOVE

12 PT. BLEED AREA

Redactieadres CCA mw. M.F. Vonk Noordegraaf-Jansen Beijerscheweg 15 2821 NC Stolwijk E [email protected]

Contactpersoon: ing. M.G. Visscher Assen Zwolle T: 0592 309 109 T: 038 8700186

Gelukwens voor vice-voorzitter CCA Op vrijdag 25 april werd de vice-voorzitter van het Contact Christen Agrariërs, de heer Jan Willem den Boer uit Brandwijk benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Het CCA heeft de aanvraag om voor deze benoeming in aanmerking te mogen komen van harte ondersteund.

Riool verstopt? Bel 0342 - 42 56 78! 4ja0ar

Nijkerk T 033 422 1510 Eindhoven T 040 238 0777 E [email protected] W www.abzdiervoeding.nl

Secretariaat Antwoordnummer 75 3770 VB BARNEVELD T 0342-424113 E [email protected] Contributie, donaties, giften, legaten Bankrek.nr. NL 48 RABO 0300721404 T.n.v. Contact Christen Agrariërs Graaf van Lyndenlaan 25 3771 JB Barneveld o.v.v. contributie, donatie, gift, legaat Website www.cca-nederland.nl

WWW.TEEUWISSEN.COM • • • • • • •

voor pluimvee

DAG EN NACHT SERVICE

Snelle ontstoppingsdienst speciaal voor particulieren Rioolinspectie met behulp van camera Vetvangers legen (vetafvoer) Aanleg en reparatie van riolen Reiniging hoofdriolen en straatkolken Stankoverlast opzoeken zonder breekwerk

De Hoop Mengvoeders. De specialist met een hart voor pluimvee. Waar je hart ligt. Daar doe je ongemerkt een stapje extra voor. Dat geldt ook voor ons. Ons hart ligt bij pluimvee. Wij houden van pluimvee. Van alle pluim­ vee. Dat ziet u terug in de kwaliteit van ons voer en de gedrevenheid van onze pluimveespecialisten. En u merkt het vooral aan uw resultaten.

Reinigen en legen van olie-afscheiders

K

E

K

Mercuriusweg 39 3771 NC Barneveld Bestevaer 50 1271 ZA Huizen

10

Het beste dichtbij

Wij bedanken al onze relaties voor het gestelde vertrouwen in onze organisatie in de afgelopen 40 jaar.

Ook langs deze weg willen wij Jan Willem en ook zijn echtgenote Lijni, van harte gelukwensen met deze Koninklijke Onderscheiding. De versierselen werden door de burgemeester van Brandwijk uitgereikt tijdens een feestelijke bijeenkomst in ‘De Boerenklaas’ te Brandwijk. ‘s Avondsl vond er een gezellig samenzijn plaats ten huize van de familie Den Boer aan de Gijbelandsedijk 1 te Brandwijk. Zowel bij de uitreiking van het lintje als bij het gezellig samenzijn was een afvaardiging vanuit het CCA bestuur aanwezig.

Arnhem T: 026 4438495

12 PT. BLEED AREA

Dé balans tussen People, Planet en Profit

Tel. (0342) 42 56 78 Fax (0342) 42 56 77 Postbus 117 1270 AC Huizen

Tel. (035) 525 23 19 Fax (035) 524 09 82

K

N

U A

R

N N

A

I

S

E

R

D K

T

E

Telefoon +31 314 649222 info@dehoop­zelhem.nl www.dehoop­zelhem.nl

Goede leefbaarheid Veel courante eieren Efficiënt

Contactpersonen CCA-regio’s: Alblasserwaard: dhr. J.W. den Boer T 0184-692728 Achterhoek: dhr. B.J. Huinink T 0315-298386 Barneveld: Jan Visser T 0318-482569 Bennekom: dhr. C.J.D. van Baren T 0318-523440 Elburg: mevr. J. ten Hove-van ‘t Veen T 0525-621724 Friesland/Noordoostpolder: Sjoerd Roelevink T 0511-421016 Gouda: mevr. M.F. Vonk Noordegraaf T 0182-583653 Groningen: dhr. G.J. Renkema T 0594-502754 Noord Brabant: dhr. G. Westerlaken T 0161-750800 N-Holland: D. Veefkind T 072 - 5722002 Overijssel: dhr. T.J. Spijker T 0521-589662 Putten: mevr. H. Ruiter T 0341-354609 Utrecht Oost: dhr. J.H. de Kruif T 033-2861309 Utrecht West: dhr. H. Hoogendoorn T 0346-241624 Zeeland: Dhr. R.W. Baas T 0111- 401489 Vijfheeren landen e.o.: T 0345-643291 Mevr. M. Bassa-Selles

Nieuwsbrief voor leden en donateurs van Contact Christen Agrariërs 11

Ik zal er zijn Hoe wonderlijk mooi is uw eeuwige Naam. Verborgen aanwezig deelt U mijn bestaan. Waar ik ben, bent U: wat een kostbaar geheim. Uw naam is ‘Ik ben’ en ‘Ik zal er zijn’. Een boog in de wolken als teken van trouw, staat boven mijn leven, zegt: Ik ben bij jou! In tijden van vreugde, maar ook van verdriet, ben ik bij U veilig, U die mij ziet. De toekomst is zeker, ja eindeloos goed. Als ik eens moet sterven, als ik U ontmoet: dan droogt U mijn tranen, U noemt zelfs mijn naam. U blijft bij mij Jezus, laat mij niet gaan. ‘Ik ben die Ik ben’ is uw eeuwige naam. Onnoembaar aanwezig deelt U mijn bestaan. Hoe adembenemend, ontroerend dichtbij: uw naam is ‘Ik ben’, en ‘Ik zal er zijn’. O Naam aller namen, aan U alle eer. Niets kan mij ooit scheiden van Jezus mijn Heer: Geen dood en geen leven, geen moeite of pijn. Ik zal eeuwig zingen, dicht bij U zijn. Tekst:Hans Maat. Muziek: Kinga Bán en Adrian Roest. © 2013 Stichting Sela Music