adres: De Lissabon winter Inhoud

Inhoud

De Lissabon winter 2014 3

Inhoud

4

Redactie

5

Even bijpraten

7

Van de redactietafel

9

Korte terugblik

17

Wintertips

19

Waarom heet een plant zo?

26

Wens

30

Najaarsvergadering

34

Plattegrond

35

Maagdenpalm

41

Winterslaap

45

Gedicht

46

Recept



: s e r d a l i m o c . l i a E-ma m bon@g

a s s i l k r a p n l tui n . n o b a s s i l k r a p n i u t www.



3

Redactie De Lissabon Redactieleden

Het blad voor de leden van tuinpark Lissabon

Redactieadres E-mail Omslagontwerp

Piet Tamis Wittgensteinlaan 209 1062 KE Amsterdam T. 020 669 20 63

Fotografie Kopij inleveren winter editie 2014

Vormsalon

Artikelen aanleveren

In de brievenbus aan de winkel

Piet Tamis (tuin 19), coördinatie Angelique Josefa-De Haard Hans Blom Han van den Hoogen, grafisch ontwerp Francisca van Hoefen, webredactie

[email protected] Han van den Hoogen, tuin 42

Vóór 15 februari 2015

4

Even bijpraten!

Na onze mooie zomer zijn we nu in de “rustige periode” van het tuinjaar. De tuinen zijn weer klaar voor de winter, we gaan afwachten hoe koud en nat het gaat worden. Tijdens de eerste winter die mijn vrouw en ik op Lissabon meegemaakt hebben was het behalve koud ook extra nat, de eenden konden bij wijze van spreken op de tuin zwemmen, dus ik had er weinig vertrouwen in dat de planten dit konden overleven, maar alles is toch goed gekomen. Dus maakt u zich niet teveel zorgen hierover, de natuur herstelt zich! Ik wil u toch oproepen om regelmatig naar uw tuin te komen, de bestuursleden lopen vrij frequent een ronde over het tuinpark, maar wij kunnen helaas niet alle tuinen opgaan om te zien of alles in orde is, uw taak is het om uw eigen tuin en huis te controleren (en kijk dan meteen even bij uw buren). Ziet u iets vreemds meld dit dan even bij het bestuur. Er is dit jaar helaas het een en ander gebeurd: allereerst natuurlijk de ernstige wateroverlast die we op 28 juli hebben gehad. Dan zijn er kort geleden nog enkele inbraken geweest, gelukkig weinig schade. In mijn mail van 11 november heb ik u gevraagd niet zomaar iedereen toegang te verlenen tot ons tuinpark; wees alert op onbevoegden! Veel werk is er dit jaar weer verricht,. Ook nu kwam onze tractor goed van pas, wij kochten 26m3 grind. Dit is in de aanhanger geschept en uitgestrooid over de paden die daarvoor in aanmerking kwamen. Enkele bestuursleden hebben dat met de spontane hulp van verschillende tuinders gedaan. Dank hiervoor!

5

De winkel is vernieuwd, de koffiekamer is onderhanden genomen, eigenlijk heeft het hele Kroggetje een metamorfose ondergaan. En heeft u al gezien dat de Winterploeg al weer enkele maanden hard aan het werk is om ons tuinpark mooi te houden? De klaverjasclub heeft de eerste prijs bij het bondsklaverjassen in de wacht gesleept. De wisselbeker staat in de prijzenkast. Wij hebben het schoonmaakbedrijf Lübke ingehuurd om de vloer in de Stake op te knappen, ik mag wel zeggen dat dit uitstekend gedaan is. Voor wie dat nog niet gezien heeft, kom naar de nieuwjaarsreceptie dan kunt u dit zelf zien. Alle nieuwe tuinders nogmaals van harte welkom op ons mooie tuinpark, wij hopen dat u lang plezier zult hebben van uw aankoop! De uitnodiging van het bestuur voor de nieuwjaarsreceptie op zondag 11 januari staat in deze uitgave van De Lissabon. Zo, u bent weer bijgepraat. Ik wens u allen fijne kerstdagen en een voorspoedig nieuwjaar! December 2014, K. van den Bosch, voorzitter Tuinpark Lissabon

6

Van de redactietafel Als eerste wil ik u namens alle redactieleden hele fijne feestdagen toewensen en een buitengewoon goed 2015 en dat daarin bijna al uw wensen vervuld mogen worden. ( er moet wat te wensen overblijven ) Terugkijkend hebben we een mooi jaar achter de rug, zeker wat het weer aanging. Heerlijk groeizaam al groeide het gras en het onkruid wel weer op allerlei plaatsen waar we dat niet gewend zijn. Je blijft daardoor wel in beweging en dat maakt het tuinieren zo gezond. Wij, als redactie, hebben ons uiterste best gedaan om u van goede informatie te voorzien en aan de reacties te zien werd dit gewaardeerd. Gelukkig komt ons blad nu ook via onze eigen website bij u de kamer in. Mocht u daar nog meer invulling of een andere invulling aan willen geven, laat het ons weten. Onze persoonlijke waarzegger voorspelt voor 2015 een bijzonder plantenjaar waarin heel vreemde planten uit de grond kunnen komen, let er goed op en kijk maar wat u er mee doet. Verder zag hij in de glazen bol, zeker na het begrinten van de paden, dat de kameraadschap op Lissabon warmer en groter wordt. Maak er wat moois van en tot ziens op de paden. PH. 7

8

Een korte terugblik op 2014 Ik geef niet zo veel om terugblikken. Ik kijk veel liever vooruit. Je zou het in een conference kunnen gieten maar vaak wordt dit soort satire niet zo lekker ontvangen bij de lezer. Er is best veel gebeurd dit tuinjaar. De leuke dingen en minder leuke dingen volgden elkaar in snel tempo op. Het jaar begon heel rustig en de natuur was over de hele linie iets te vroeg. Ik heb de site van de KNMI in De Bilt erop nageslagen en het hele voorjaar is in een paar zinnen samen te vatten. Januari, februari, maart, april en mei veel te warm, veel te droog en praktisch windstil. Vooral de droogte hadden we best veel last van. Maar gelukkig zou dit later in het jaar volledig gecompenseerd worden. Sommige tuinen schijnen nog steeds last te hebben van de droogte compensatie. Krokussen stonden half februari te bloeien. De knoppen zaten al in de bomen en struiken en de eerste lammetjes waren al geslacht. Eigenlijk hebben we nooit winter gehad in 2014. In Vlissingen geen dag/nacht dat de temperatuur onder nul is gekomen. De tuin zag eruit als een kerstkaart. Maar dan wel een Arubaanse Kerstkaart. Arubaanse Kerstkaarten zijn te vergelijken met de Nederlandse Kerstkaarten met dat verschil dat op Nederlandse Kerstkaarten altijd een sneeuwlandschap staat en op Arubaanse kaarten een zonnig strandgezicht. De intentie is het zelfde maar wij hebben het over “Gelukkig of Zalig Kerstfeest”en op Aruba over Feliz Navidad. Hoe je het wendt of keert, als u dit stukje leest is het bijna Kerstmis of misschien net Kerstmis geweest. 9

De lente blijft mooi. April, mei en juni zijn echte zomermaanden. Ik ben nog nooit zo vroeg op de tuin gaan wonen als dit jaar. De zaterdag werkbeurten worden in het voorjaar geweldig bezocht. Er zijn zaterdagen met 20 mannen en vrouwen die zich nuttig willen maken voor Lissabon en zich de blaren op de handen schoffelen. Want we hebben nu eenmaal een heel groot parkeerterrein. Over de hele linie was de opkomst op de werkbeurten prima. Het is nu eind november en de meeste tuinders zijn klaar met de werkbeurten. De tuinders die nog niet alle beurten gedaan hebben mogen dit in maart en april inhalen..

De zomer begint en het tuinleven kabbelt rustig voort. Er is een gigantisch openingsfeest. Kosten nog moeite zijn gespaard. Muziek, geweldig koor, hapjes, mooi weer. Wat willen we nog meer. Volk. Mensen. Toeschouwers, Publiek, Tuinders. Feestgangers. In jaren is de opkomst niet zo groot geweest. Meer dan 100 feestgangers hebben er een geweldige avond van gemaakt. Ik begrijp van de kantinecommissie dat er ook voor 2015 al weer grootse plannen zijn. Maar laat je niet meeslepen in je enthousiasme. Zoals ik 3 maanden geleden al schrijf: feesten moeten spontaan geboren worden. Je kunt ze niet maken en je kunt al helemaal de mensen niet dwingen te komen. Wel kan je zorgen dat de condities zo zijn, dat het mogelijk is dat een feestje slaagt. Maar het is niet aan mij om oordelen te geven over feestjes. Ik ben slechts de chroniqueur die aanschouwt en verslaat.

10

eerst ZONDER Janna Strub en haar broer meester Jaap van Son moeten doen. Met veel verve heeft Hans Blom hun rol overgenomen. Voor het eerst hoefden de “kindjes hun handjes niet te wassen” nadat ze in de composthoop gewroet hadden en met hun vurige jatten aan de bramen gezeten hadden. Helaas ontbrak ook het verhaal over fotosynthese (?????) stampers, stuifmeer en de birds en bees die daar een rol in hadden. Maar volgens de leerkrachten en de kinderen zelf hadden ze ervan genoten.

De Bingo avond was geslaagd. Heel even hielden de organisatoren het hart vast toen de zaal om 8 uur nog niet helemaal vol zat maar het is toch nog goed gekomen. Eindelijk kon de vice voorzitter weer eens doen waar hij voor ingehuurd is. Slap kletsen en onzin verkopen. Volgend jaar krijgt hij weer een herkansing. De Natuur en Milieu Educatietochten waren weer een groot succes. Omdat de vakantie voor de basisscholen in Noord Holland pas ergens eind juli begon werden de dagen dit keer niet in mei gehouden maar ergens half juli. We hebben de Milieu Educatie Dagen voor het

11

schilders zelfs twee dagen per week naar het clubhuis om zich te bekwamen in de edele schilderkunst. Grote schilderijen, kleine schilderijen, olieverf, acrylverf, houtskool, aquarel, gemengde technieken. Alles kwam aan bod. Toch werd er voor dit seizoen gekozen voor iets geheel anders. Een lossere opzet waarbij ook heel andere handvaardigheidstechnieken aan bod kwamen. Onder leiding van Thea Haverkamp zijn we begonnen met mozaïeken. Als een vliegende koorts heeft deze ziekte om zich heen geslagen. Manische vormen heeft het aangenomen. De resultaten zijn geweldig. Tuinders die ik nog nooit in het clubhuis gezien had kwamen spontaan naar cursus. De mooiste tableaus sieren nu thuis en elders de wanden. Zelf ben ik ook een beetje verliefd geworden op het knippen, snijden en plakken van tegels. Heerlijk om te doen maar wel wat rommelig in huis.

Op 27 juli ’s ochtends om een uur of negen gingen de hemelwatersluizen open. Binnen twee uur viel 64 millimeter regen. Gevolg was dat Lissabon blank stond. Uitgebreid over dit fenomeen schrijven heeft weinig nut want in het septembernummer heeft Hans Blom dit al uitgebreid gedaan. Maar het gaf weer wat stof om over te praten. Er zijn honderden foto’s gemaakt. De reddingsverhalen beginnen heroïsche vormen aan te nemen. Mannen schijnen tot hun nek in de sloten te hebben gestaan alleen maar om een muizenfamilie van de verdrinkingsdood te redden. Ik heb zelfs gehoord dat er tuinders 36 uur zonder slapen, eten en drinken in de weer geweest zijn om met handpompen de polder weer droog te krijgen. Hulde voor alle polderjongens en poldervrouwen. Jarenlang is er geschilderd op Lissabon. Vaak kwamen de

12

Maar er is niet alleen gemozaiekt er zijn ook nog een paar avonden besteed aan het maken van insectenhotels. Was het mozaïeken al een succes, insectenhotels bouwen sloeg helemaal alles. En er waren ook kinderen die meededen. Het was tenslotte vakantie en een paar uur later naar bed is geen probleem. Een tiental tuinen is nu opgevrolijkt met een heus insectenhotel. Persoonlijk heb ik geen idee wat er straks uitkruipt maar dat zien we wel in het voorjaar. Ik neem tenminste aan dat de insectenhotels in het voorjaar vrucht gaan leveren. Over vruchten gesproken. We hebben twee takkenwallen en we hadden twee composthopen. Een composthoop is er nog maar er is ook een composthoop afgegraven en opgeruimd. Een stuk grond van ongeveer 5 x 10 meter is vrijgekomen en heeft nu twee jaar braak gelegen. In oktober is dit perceeltje verrijkt met 4 vruchtbomen. Met in ieder geval twee kweeperen. Als ze goed aanslaan en de kweeperen het juiste formaat krijgen en voor pluk geschikt zijn, is de kweepeer een prima vrucht om kweeperengelei te maken. Heerlijk op de Stilton of op een stukje Bleu de Wolvega (te koop bij fromagerie Kef).

Het seizoen is bijna over. De BVV kwam op de jaarvergadering van december 2011 met het voorstel het tuinseizoen met één maand te verlengen. Op Lissabon is dit direct geëffectueerd. Er zijn inderdaad verschillende tuinders geweest die langer zijn gebleven. Het is ze trouwens prima bevallen.

13

Er staan nog twee belangrijke gebeurtenissen op stapel waar ik geen verslag van kan doen. De algemene ledenvergadering op woensdag 26 november en het Kerstklaverjassen op 13 december. Het Kerstklaverjassen in december 2012 was een geweldig succes. Maar een nog veel groter succes was de deelname door het team Lissabon aan het jaarlijkse Bondsklaverjastoernooi. Met vlag en wimpel stak ons team boven de rest uit. Of moet ik zeggen met Kop en Schouders. De beker staat nu te pronken in de prijzenkast. Eigenlijk is klaverjassen altijd een succes. Het is best jammer dat klaverjassen niet meer bij de opvoeding hoort. Ik herinner me dat ik op de middelbare school heel wat middagen heb zitten klaverjassen en roken. Er werd toen nog heel wat afgepaft. We mochten trouwens enkel sigaren en pijp roken. Sigaretten waren verboden. Ik vraag me af of dat alleen op roomse scholen was. Dat sigaren en pijp roken. Vreemd eigenlijk dat dat mocht. Is er nu echt helemaal niets anders gebeurd op Lissabon? Nou… eigenlijk niet. Er zijn nog steeds géén ringslangen waargenomen. De vossen laten het afweten en ook de orchissen hadden last van de droogte. Wel is er een dartcompetitie of iets dergelijks. Ik heb geen idee of het leeft onder de tuinders maar ik mag aannemen dat er genoeg animo is want anders zou het niet georganiseerd worden. Wel zijn er eekhoorns waargenomen op ons park. We hebben jarenlang eekhoorns gehad en opeens zijn ze weg. Geen idee waar ze gebleven zijn maar je ziet ze dan opeens niet meer. Hazelnoten en denappels genoeg maar géén eekhoorns. Rest mij niets anders dan de volgende wens: Heel veel gezondheid in een heel groen 2015. Jan van Osch Verenigingschroniqueur

14

15

Een Hovenier, Timmerman, Schilder, of Klusjesman nodig ?

Herstel Inbraak- storm-schade, Tuinonderhoud, Struiken planten of snoeien, Boom kappen, Tegelpad straten, Tuinhuis/schuur/kas bouwen, Sanitair, Houtrot, Beglazing, Electra, Tegelen.

Peter van der Woning Telefoon : 06 3303 7525 [email protected]

16

Wintertips Niet veel planten moeten worden gesnoeid in de wintermaanden. Maar voor zacht fruit en enkele zomerbloeiende struiken is het nu de juiste tijd. Wie zich in de vorstvrije weken van de winter bezighoudt met het snoeien zorgt voor dichtbegroeide struiken en meer heerlijke bessen in de zomer. Met de juiste snede wordt de vorming van de nieuwe scheuten gestimuleerd.

Welke planten hebben een winter snoeibeurt nodig? • Bessen zoals frambozen, bramen, kruisbessen en rode bessen. December – Maart • Lage zomerbloeiende struiken zoals zomer lila, hortensia, hibiscus en blauwbaard: Februari – Maart • Clematis van de categorieën 2 en 3, die bloeien in de late zomer. November – December • Blauwe regen. Februari - Maart

17

Gouden regels voor het snoeien van houtige gewassen Hieronder een aantal tips die ervoor zorgen dat u lang plezier heeft van uw bomen en struiken. 1. Bomen regelmatig snoeien 2. Niet snoeien bij temperaturen onder de -8 °C 3. Alleen gebruik maken van veilige ladders en scherp gereedschap die in perfecte staat zijn 4. Verwijder al het dode en zieke hout en alle gemummifi- ceerde vruchten (verdorde, schimmel besmette vruchten aan de bomen die veelal kaal zijn). Ontsmet het gereedschap met alcohol bij het verplaatsen van een ziek naar een gezonde deel van de boom 5. Let op: licht terug snoeien produceert kleine kieming, hevig terug snoeien produceert krachtige kieming Niet vergeten: Controleer stammen en wondverzorging Observeer hoe de boom reageert op het snoeien, let op de reactie en onthoud deze voor de volgende snoeibeurt.

18

Waarom heet een plant zo ? De Doornappel De naam heeft natuurlijk te maken met de stekelige vrucht van de plant. Het ontstaan van de plant volgens een sage uit de Mark Brandenburg: Toen de duivelsslang in het aards paradijs Eva verleid had tot het eten van de verboden vrucht, sprak God een vloek over haar uit. Vol haat en venijn slingerde de slang zich rond de, toen nog prachtige, doornappelboom en verontreinigde hem. De boom werd kleiner, kreupel, wilde in de grond wegzinken en werd een naar dwerggewas. De prachtige appel is wel een appel gebleven, maar zijn stekels verbeelden de slangentanden, die hem van de boom namen en de lichtgelovige Eva toereikten: het is een droge appel zonder vlees, een duivelsappel, die de mens die hem durft eten ter dood brengt.

Cichorei Cichorei groeit langs wegen, op dijken en rond bankjes in parken. Ze groeien en bloeien zelfs op een uitgedroogde, gebarsten bodem. Hoe die plant daar is gekomen is een verhaal over liefdesverdriet.

19

Luister: Zo’n 950 jaar geleden zijn er al godsdienstoorlogen in het Midden Oosten. In die tijd trekken na een oproep van de Paus vele tienduizenden heldhaftige en diepgelovige mannen, rijk of arm naar het Heilige Land om Jeruzalem te bevrijden van de moslims. De eerste Kruistochten vinden plaats aan het einde van de elfde eeuw. De meeste kruisvaarders zijn nooit teruggekomen. Onder hen bevindt zich ook een stoere ridder uit de Lage Landen. De nobele ridder is verliefd op een mooie jonkvrouw, Cichore, wiens opvallend heldere, licht blauwe ogen hij niet kan weerstaan. De edelman kan de oproep van de Paus niet negeren en laat haar smachtend achter. Hij belooft terug te komen als zij op hem blijft wachten. Dat neemt onze jonkvrouw ter harte en zij wacht jarenlang geduldig en liefdevol op zijn terugkomst. Het wachten valt zwaar. Iedere morgen loopt ze naar de zandweg en staart in de verte in de hoop dat hij wederkeert om ‘s middags teleurgesteld terug naar huis te keren. Dag in dag uit, jaar in jaar uit loopt zij ongeduldig langs de kant van de weg en kijkt met haar helderblauwe ogen naar de einder. Tijdens de hete zomer van het jaar 1099 is het te warm om op en neer te lopen en ze staat dagen lang op een vaste plek te wachten. Cichore staat daar zo lang dat haar voeten wortel schieten en zij verandert in een grote plant met helderblauwe bloemen. Tot de dag van vandaag kunnen we haar nog zien staan langs de kant van de veldweg met haar helderblauwe bloemenogen die alleen ‘s morgens smachtend naar het zuiden staren en die ‘s middags verdrietig sluiten als hij weer niet teruggekomen is.

20

Bosanemoon Deze plant heeft de voorkeur te groeien in de schaduw van bomen, vandaar bos. De Nederlandse naam “Anemoon” is afgeleid van de Latijnse naam. In de tijd dat de goden nog op aarde leefden werd de god van de westenwind, Zephyros verliefd op een kleine godin van de natuur, de nimf Anemone. Maar de nimf was nymfomaan en hield van alle mannen. Zephyros wilde zijn nimf alleen voor zichzelf hebben, maar Anemone kan andere goden niet weerstaan. De god van de westenwind deed zijn beklag bij Hera, de koningin van de goden, de vrouw én slachtoffer van Zeus, de oppergod. Zeus was een schuinsmarcheerder als geen ander en Hera leed hieronder. Als slachtoffer van haar man voelde ze mee met Zephyros en ze veranderde in een bosplantje. Maar Zephyros miste zijn geliefde nimf Anemone en hij zocht haar overal, riep haar naam, maar kon haar niet vinden. Op een vroege lentedag vond hij haar toen ze haar mooie stralende bloemetje opende in de zon. Als je ziet dat een anemoon zich beweegt in de wind, dan weet je dat ze weer samen zijn en dat Zephyros haar streelt en kust.

21

Echte koekoeksbloem (Lychnis flos-cuculi) Er zijn twee verklaringen: 1. De bloem gaat bloeien of bloeit op zijn hoogtepunt bij aankomst van de koekoek uit het zuiden. 2. In de bladoksels kan men dikwijls het schuim aantreffen dat vroeger bekend stond als koekoeksspoch (spuug). In werkelijkheid is het de afscheiding van een schuimsicade. Een mooi verhaal van de site van natuurverhalen.nl Hoogzomer zijn slootkanten en open plekken in het bos roze gekleurd door een over- vloed aan bloemen van ‘ge wone’ koekoeksbloemen. Waarom zijn de blaadjes van de ‘echte’ koekoeksbloem zo gerafeld? Heeft de koekoeks- bloem iets met de koekoek te maken? Het antwoord op deze vragen is te vinden in deze tragische liefdesgeschiedenis, luister: Lang geleden woonde aan de rand van een wetering, niet ver van de natte weiden, een mooie, wijze heks, Silene genaamd. Zij hulde zich altijd in prachtige roze en paarse gewaden. Nooit klopten de zieken uit de wijde omgeving tevergeefs aan haar deur. In die dagen leefde er ook een trotse tovenaar, Cuculus genaamd. Met zijn mooie grote ogen en prachtige hermelijnen mantel verleidde hij menige vrouw. Deze trotse tovenaar kon zelf de stralende ogen van de mooie heks Silene niet weerstaan. Hij viel voor haar liefde en verliet zijn vrouw en kind voor haar. De heks en de tovenaar hadden alleen maar oog voor elkaar en alras kwam uit deze liefde een prachtige dochter voort. Het drietal leek volmaakt

22

gelukkig, tot er een nieuwe vrouw in het leven van de tovenaar verscheen en hij Silene inruilde voor een ander. Zijn dochtertje kwijnde weg zonder de liefde van haar vader. In grote wijsheid besloot de mooie heks Silene dat deze tovenaar een ramp was voor zijn nageslacht, hij zou nooit meer een kind mogen teleurstellen door zijn onverantwoordelijke gedrag. Ze veranderde hem in een saaie, bruine vogel, die moeizaam door het luchtruim vloog. En om de schande kompleet te maken moest hij de hele dag als een kind zeuren om koekjes “koek koek, koek koek”, zodat in de verre omgeving iedereen hoorde waar die slechte vader zat. Daarom zijn de mensen hem koekoek gaan noemen. Zo zorgde Silene er voor dat iedereen zou weten dat hij een onverantwoordelijke vogel was, die zijn eigen kinderen verliet. Maar om te voorkomen dat de kinderen van de koekoek vaderloos achterblijven, legt de koekoekmoeder sindsdien haar eieren in het nest van een ander vogelpaar dat wel liefdevol voor de opvoeding zal gaan zorgen. Maar de wijze heks stak de hand ook in eigen boezem. Ze was zo beschaamd dat ze met al haar wijsheid niet had voorzien dat ze een mislukte vader had verleid. Silene veranderde zichzelf in een plant, met roze en paarse bloemen, de kleuren van haar favoriete gewaden. Op een mooie zomerdag ontdekte de betoverde koekoek Coculus, dat de heks die hem had betoverd, zichzelf ook had veranderd in mooie paarse bloemen. Hij was zo kwaad over zijn eigen lot als lelijke, domme vogel, dat hij de blaadjes van deze roze bloemen kapot trok. Tot vandaag de dag zien we dat de roze bloemen van de ‘echte’ koekoeksbloem gerafeld zijn. En nog steeds spuwt de koekoek, als hij de kans krijgt zijn boosheid op haar. Daarom zien we in de bladoksels van deze bloem vaak het witte spuugschuim van de koekoek zitten, waardoor de mensen deze bloem de koekoeksbloem zijn gaan noemen.

23

Er zijn meerdere koekoeksbloemen: de dag-, de avond-, de nacht- en de echte koekoeksbloem. De dagkoekoeksbloem is de bekendste en meest voorkomende en groeit op voedselrijke grond. De echte koekoeksbloem groeit in nat hooiland. Vreemd genoeg behoren de drie overige koekoeksbloemen (die in het Latijn Lychnis flos-cocúli heet) tot een ander geslacht (de Silenes). De koekoeksbloem bloeit pas nadat de koekoek terug is. Wellicht is de naam koekoeksbloem afkomstig van koekoeksspog, of -schuim. De larve van de schuimcicade of spuugbeestje, blaast luchtbellen in zijn eigen afscheidingen en woont erin, verborgen voor aanvallers. De koekoek is een van de laatste zomergasten die pas in april, mei in ons land arriveert. Hij is een “broedparasiet”: het vrouwtje legt een ei in het nest van een “waardvogel”: haar ei ziet er bijna hetzelfde uit als de eieren van de gastvogel. De koekoek blijft haar ei ieder jaar bij dezelfde soort leggen, zoals bij de graspieper of de heggenmus. Alleen het mannetje roept ‘koekoek’. De koekoek houdt van insecten en harige en soms giftige rupsen die andere vogels niet eten. Soms spuugt ze de haren van de rupsen uit.

24

25

Van de redactietafel

Het bestuur van Tuinpark Lissabon wenst u fijne feestdagen en een voorspoedig 2015. Op zondag 11 januari is er in de Stake een nieuwjaarsreceptie van 14:00 tot 16:00 uur. Wij hopen u dan allen te ontmoeten.

26

27

28

Een waarneming: De ijsvogel zien we regelmatig. Altijd weer magnifiek als deze langs vliegt. Maar vandaag, 9 november, kwam tot onze verbazing een eend met 5 kuikentjes door de sloot zwemmen. De kuikens waren piepklein, hooguit 1 week oud. Hopelijk blijft het nog even zacht weer en redden ze het. Groet, Margot Lauterslager Tuin 16

Een waarneming: Losvliegende hond gesignaleerd op Lissabon en weggestuurd!!

29

De najaarsvergadering van 2014 U krijgt natuurlijk nog een officieel verslag van deze vergadering maar ik wilde de tuinders toch even op de hoogte brengen van de besluiten die deze avond (26 november 2014) genomen zijn. De opkomst viel een beetje tegen. 38 geregistreerde tuinleden. 3 machtigingen en 5 berichten van afwezigheid. Even na de opening komen er gelukkig nog twee tuinders bij zodat we op 40 van de 108 zitten. Het opkomstpercentage bij de verkiezingen voor de gemeentelijke herindeling Alkmaar, Schermer en nog een dorp was ongeveer vergelijkbaar. Er zijn wel eens slechtere jaren geweest maar er zijn ook wel eens betere jaren geweest. 1. De voorzitter opent dus om 20.00 uur de vergadering en de aanwezigen nemen een minuut stilte om onze overleden medetuinder, dhr. Lucas Koerts, te herdenken. 2. Ingekomen stukken. Er is een brief ontvangen waarin het bestuur wordt verweten dat ze slecht gecommuniceerd hebben toen Lissabon eind juli blank stond. De voorzitter somt op welke acties er allemaal zijn ondernomen om de tuinder in te lichten. Hij verwijst naar alle mailtjes die zijn verstuurd, de telefoontjes die zijn gepleegd met alle tuinders die geen mail adres hebben, de telefoontjes met waternet, politie, deelraad, Bond van Volkstuinders en nog vele anderen. Ook memoreert hij het uitgebreide stuk dat is geschreven in de herfstuitgaven van de Lissabon.

30

3.

Mededelingen:

Gebruik van vuurkorven is verboden. Als u een allesbrander heeft, stook dan droog hout. Takken en bladeren geven enorme rookoverlast. Honden aan de lijn houden. Dus alle honden die op Lissabon vertoeven. Ze mogen natuurlijk los in de tuin lopen maar zorg er dan wel voor dat ze niet kunnen ontsnappen en alsnog over de tuinen rennen. Mochten ze per ongeluk hebben zitten poepen, ruim het dan even op. De ANWB had ooit een slogan die ik ben vergeten. Achter de Stake hebben we 200 meter grond over waar weinig mee gedaan wordt. Bestuur laat onderzoeken of hier moestuinen op uitgezet kunnen worden. Er komen diverse reacties uit het publiek: - Veel te veel puin - Het is het enige speelterrein voor de kinderen waar ze een balletje kunnen trappen of een partijtje badminton kunnen spelen. Bestuur vindt dit best steekhoudende argumenten en besluit van het voorstel af te zien. De taxaties van de huisjes door taxatiebureau Lengkeek zijn afgerond. U krijgt allemaal een afschrift van deze taxatie. Als u bezwaar heeft kunt u dit binnen twee weken aan de BVV kenbaar maken. Nadere tekst komt nog. Het bestuur gaat alle tuinders die in het verleden de bouwvoorschriften hebben overtreden een brief sturen waarin wordt aangedrongen op het verwijderen van het bouwsel, hek, pergola, illegaal schuurtje etc. Bestuur gaat niet meer gedogen doch handhaven. Voor een eventuele taxatie bij verkoop moet de tuin en het huisje aan de regels voldoen. 31

4. Er zijn inhoudelijk en tekstueel geen op- en/of aanmerkingen 5. Begroting 2015. Er is veel achterstallig onderhoud op het park. Willen we in de toekomst niet voor nog grotere uitgaven geplaats worden dienen we te reserveren. Het voorstel om een onderhoudsfonds in het leven te roepen wordt door de vergadering goedgekeurd. Er zal dit jaar een contributieverhoging plaats vinden van 120 euro. Vergadering gaat met deze verhoging voor dit jaar akkoord. Volgende najaarsvergadering zal bekeken worden of deze extra bijdrage opnieuw geheven moet worden. 6. Wijziging HH reglement. Vergadering gaat akkoord met de wijziging van het HH reglement betreffende de kleuren waarin het huisje geschilderd mag zijn. Deze wijziging van het HH reglement moet echter eerst aan de Bond van Volkstuinders worden voorgelegd. Bestuur hoopt dat we het definitieve besluit in de voorjaarsvergadering kunnen meedelen. 7. Opvolging Bestuur. Volgend jaar is de ambtsperiode van onze penningmeester voorbij. Betekent dat de heer Valk misschien aftreedt en dat we op zoek moeten naar een nieuwe penningmeester. Het mooist zou zijn als er nu een 2e penningmeester zou opstaan die zich in wil laten werken om het in april van de heer Valk over te nemen. In 2016 zijn de heren van den Bosch en Blom aan de buurt. Zowel de voorzitter als de vice-voorzitter is van plan er mee te stoppen. Zoals u ziet zitten we dus te springen om nieuwe bestuursleden. De personeelsadvertentie zal in de komende uitgaven van de Lissabon geplaatst worden. 32

8. Mededelingen door de BVV. Er is niemand aanwezig dus er valt ook weinig mee te delen.

9. Rondvraag Er is bij een van de tuinders op klaarlichte dag iemand ingeslopen. Portemonaie leeg en IPhone weg. Tuinder voelt zich onveilig. Voorzitter legt uit dat het ondoenlijk is het park inbraak- en insluipvrij te maken. Wel kunnen we met z’n allen er voor zorgen dat het niet aantrekkelijk is voor een insluiper om overdag Lissabon binnen te gaan. Spreek een vreemde aan op zijn aanwezigheid. Vraag bij wie hij of zij moet zijn. Bied desnoods aan om even mee te lopen. Natuurlijk houden we het hek op slot. Sluit het svp op de juiste manier. En toen waren we alweer bij punt 10. Sluiting 10.

Sluiting

Hans Blom

33

Plattegrond De Lissabon

34

De MAAGDENPALM, IK OVERWIN

Op een dag plantte een jongen met zijn moeder Maagdenpalm op het verse graf van zijn grote zus. “Moeder, waarom heb je deze plantjes uitgekozen?” vroeg hij. “Dat is een heel oud verhaal, zoon, laten we gaan zitten, dan zal ik het vertellen.” En terwijl de treurwilg ruiste in de wind, begon de moeder: “Lang geleden leefde er eens een bijzondere jonge vrouw. Haar ouders hadden hoge verwachtingen van hun dochter en gaven haar bij geboorte de naam Vinca, wat ‘ik overwin’ betekent. Ze was een opvallende verschijning. De meeste vrouwen droegen in die tijd een grove geweven bruine cape, maar Vinca onderscheidde zich door over haar immer groene jurk een lila mantel te dragen, die ze met eindeloos geduld had geweven tot een zachte stof. Deze bijzondere cape weerspiegelde haar buitengewone binnenkant. Anders dan haar leeftijdgenoten praatte ze niet de hele dag over mannen en trouwen, maar verwonderde ze zich over de planten en de dieren en dacht na over waarom zij en de planten en dieren leefden. Als klein kind al verbleef ze het liefst in het woud buiten het dorp, waar ze alle eigenschappen van ieder plantje leerde kennen. Ze leerde de taal van de natuur. Ze was een eenling, anders dan haar dorpgenoten, en in die tijd bleek dat levensgevaarlijk. Tijdens het grote lentefeest ontmoette ze een reiziger, een bijzondere man. Voor het eerst in haar leven voelde ze zich wezenlijk

35

gezien, hij zag het leven zoals zij. Die nacht brachten ze samen in het bos door, waarna hij de volgende dag zijn reis voortzette. Toen de dorpelingen na enige maanden haar buik zagen zwellen met de vrucht van deze ontmoeting werd ze beschimpt, een alleenstaande zwangere vrouw was onaanvaardbaar. Een jonge man die al eerder tevergeefs om haar hand had gedongen, dacht dat ze als alleenstaande moeder wat blij zou zijn met zijn aanzoek. Vinca wilde echter haar eigen weg volgen en weigerde, waarna ze uit het dorp werd verdreven. In die tijd was een verbannen vrouw vogelvrij. Daarom verstopte zich voor iedere man die haar trektocht kruiste. Ook vrouwen kon ze niet vertrouwen, iedere vrouw zag haar als een bedreiging en joeg haar met honden en stenen weg. In kloosters was ze wel welkom, kon ze tot rust komen en kreeg ze te eten. Ze mocht er zelfs blijven, maar dan moest ze haar zoontje afstaan, de vrucht van twee bijzondere mensen, een kind waarvan ze wist dat het een bijzondere rol in de wereld zou gaan vervullen. En zo trok ze verder, nergens was er een plek voor een moeder die zich niet wilde en kon aanpassen. Vinca was altijd op de vlucht. De tocht met haar zoontje was vol gevaren door de onverwachte ontmoetingen met de bewoners die haar doodsangsten bezorgden. In de natuur voelde ze zich geborgen en daarom beperkte ze haar route tot landweggetjes met de vele verstopplekken. Vinca wist dat ze kon vertrouwen op de hulp van de dieren, de bomen en de planten. Als kind had ze de taal van de planten en dieren leren kennen en zij hielpen haar nu onbaatzuchtig. De vogels waarschuwden haar als er gevaar dreigde, de moeflons wezen haar hun vluchtpaadjes, de treurwilg boog altijd op het juiste moment haar takken waaronder moeder en kind onzichtbaar waren voor de langslopende boeren. De jeneverbes bood hen vele schuilplaatsen binnen zijn eeuwenoude taaie en kromgetrokken takken, waarbinnen ze soms dagenlang leefden. Zelfs de oude verweerde wilgen

36

boden hun donkere holtes aan. Na iedere redding vertelde ze haar zoon het verhaal van de plant die hen bescherming bood en over het leven van de dieren die hen behoedden. Na een aantal jaren zwerven werd ze op een moment van onoplettendheid gegrepen en vermoord. Haar zoontje werd meegenomen. Onbekenden bekommerden zich later over haar zielloze lichaam en groeven een graf, waarover ze haar lila mantel spreidden. Na verloop van tijd groeide uit de cape een laag groeiend plantje, een altijd groenblijvende bodembedekker. Ieder voorjaar bloeiden tere lila bloemen. Haar zoontje voelde zich niet huis in een harde wereld van zijn nieuwe dorp. Het reizigersbloed zat hem in de aderen en al jong verliet hij huis en haard. Zijn kostje verdiende hij als rondtrekkende verhalenverteller. Hij vertelde in de dorpen alles wat hij op zijn reizen meemaakte, maar het liefst vertelde hij de verhalen die zijn moeder hem als kind zo vaak vertelde, over de wondere wereld van de treurwilg, de jeneverbes, de wilg, over de scherpe ogen van de torenvalk en over het geratel van het roodborstje bij onraad. Op een dag kwam er een oude man naar hem toe, die hem naar het graf bracht dat hij lang geleden voor een vermoorde jonge vrouw met een lila mantel had gegraven. Ontroerd zag de zoon de dondergroene kleur van de jurk van zijn moeder weerspiegeld in de immer groene blaadjes en in de tere lila bloemen de kleur van de lila mantel van zijn moeder, waarin hij zich zo vaak had verstopt. Regelmatig keerde de zoon terug naar het graf van zijn bijzondere moeder en nam dan wat stekjes en zaadjes mee van de het plantje, de Maagdenpalm, die hij aan treurende nabestaanden van pas overledenen gaf om op het verse graf te planten. Zo leefde Vinca voort in het leven van haar zoon en in de bloemen die in grote delen van de wereld in het voorjaar bloeien.

37

De maagdenpalm (Vinca minor/major) wordt palm genoemd omdat de altijd groene blaadjes aan de altijd groene palm uit warme sterken doet denken. Deze altijd groene bladeren vertegenwoordigen de onsterfelijkheid, het eeuwige leven, de overwinning op de dood. Daarom zien we de Maagdenpalm, maar ook de groenblijvende Levensboom op alle begraafplaatsen. De maagdenpalm staat voor eeuwigheid, trouw en standvastigheid. Er zijn twee soorten Maagdenpalm. De wilde soort, de minor, die als noordelijke grens Belgie en Limburg heeft, en de cultivar die in tuincentra te koop zijn, de Vinca major.

38

39

40

Winterslaap en winterrust Dieren die een koude winter niet goed kunnen overleven, houden een winterslaap. De egel en de spitsmuis leven bijvoorbeeld vooral van insecten, maar die zijn in de winter bijna niet te vinden. Ook koudbloedige dieren onder andere kikkers en zelfs sommige slangen, houden een winterslaap. De dieren worden pas wakker als de temperaturen gaan stijgen. Maar er zijn ook dieren die in winterrust gaan. Zij worden trager en slapen veel, maar ze worden tussendoor wel wakker om wat van hun voedselvoorraad te eten. Voorbeelden zijn de das en de eekhoorn. Als de dagen kort en koud zijn, is er voor de dieren maar weinig voedsel te vinden. Sommige vogels trekken dan naar het warme zuiden. Sommige insecten, amfibieën, vissen en zoogdieren ontvluchten kou en honger door de hele winter of een deel van de winter te slapen. Tijdens hun winterslaap daalt de lichaamstemperatuur sterk. De meeste lichaamsfuncties zijn vertraagd.

41

Ook de hartslag is veel trager dan normaal, zodat er bijna geen energie verbruikt wordt en het dier dus bijna geen voedsel nodig heeft.   Duurt een winterslaap altijd even lang? Een aantal dieren in onze streken houdt een winterslaap, maar die is niet bij alle dieren even lang! Sommige dieren verdragen de koude nu eenmaal beter dan andere dieren. De relmuis is de kampioen van de winterslapers: hij slaapt 7 maanden en wordt daarom ook soms de zevenslaper genoemd! De egel ligt vanaf de eerste vorst ineengerold in zijn ondergrondse nest. Zijn lichaamstemperatuur daalt van 39°C tot 7°C !! De vleermuis houdt in onze streken een winterslaap van oktober tot maart. De hele winter hangt hij met zijn kop naar beneden in een donkere plaats. De das en de eekhoorn houden maar een korte winterslaap die dikwijls wordt onderbroken om te eten van de wintervoorraad. De kikker en de pad zitten s´winters goed weggedoken in de modder. Ze ademen door hun dunne, naakte huid. Bij de hommels zijn het alleen de jonge koninginnen die in winterslaap gaan. Al de andere sterven in de herfst.

42

Autobedrijf

De Leeuw

Pilotenstraat 17 1059 CH Amsterdam Voor: Reparaties alle merken auto’s A.P.K. Benzine-auto’s A.P.K. Diesel-auto’s Schade en Taxaties MILIEUVRIENDELIJK AUTOBEDRIJF 43

44

Herfst gedicht

Tableau vivant – herfst 2014 Vanuit het huisje zie ik een prachtig tafereel, op het terras hing ik een zakje noten Ik hoor getsjilp en zie de mussen – ‘t zijn er veel! Ze pikken om de beurt, maar eerst de groten. Dan wordt het heel venijnig: met veel leven verdwijnen twee al vechtend uit gezicht hun staarten wijd als waaiers opgeheven daarbij beschenen door het zacht najaarslicht

Ik kom wat dichterbij, stil, op mijn tenen, meteen is het tableau vivant verdwenen...

45

Winters mascarpone nagerecht met speculaas



Nodig voor 4 personen: - 250 gram kwark - 250 gram mascarporne - 250 ml slagroom - 100 gram suiker - 2 zakjes vanillesuiker -2 bakjes frambozen uit de vriezer - speculaas

Gebruik een glazen schaal Meng de kwark en de mascarpone, Klop in een andere kom de slagroom met suiker en vanillesuiker. Meng de slagroom met het kwarkmengsel. In de schaal als eerste een laagje van het mascarpone-kwark mengsel, hierboven bedek je de mascarpone met een laagje speculaas, vervolgens de frambozen, dan weer een laag kwark en als laatste speculaas en frambozen. 1 nacht in de koelkast laten staan. Eventueel wat sherry erover sprenkelen.

46