adres: Inhoud De Lissabon winter website:

Redactie en advertenties Van de redactietafel Het ontstaan van de mol Terugblik Kerstfeest in Polen Observatiepost Brand in Mokum! Geurende winterbloemen De sloten op Lissabon Vondsten Plattegrond Ledenlijst Het tuinhekje open bij... Roodborstje tikt tegen het raam Help mijn blauwe hortensia wordt rose De ijsvogel De stoere den De historie van het schort Stammen als echte winterjuwelen Lezen vanaf je 50st Bestuursmededelingen

E-mailadres:

om

gmail.c @ n o b a s s li k r a p tuin

abon.nl

parkliss in u .t w w w : e it s b e w

3

4 5 6 8 13 15 17 20 22 25 26 27 31 34 39 441 42 43 45 47

Inhoud De Lissabon winter 2011

Redactie en advertenties De Lissabon

Het blad voor de leden van tuincomplex Lissabon

Redactieleden

Dhr. P. Tamis (tuin 19), coördinatie Angelique Josefa-De Haard Hans Blom Han van den Hoogen, grafisch ontwerp

Omslagontwerp

Han van den Hoogen

Fotografie

Vormsalon, diverse tuinders en Kiezel Fotografie Vóór 15 februari 2012

Artikelen aanleveren

In de brievenbus aan de winkel

Interviews

Els van der Veen, tuin 39

4

Kopij inleveren Herfsteditie 2011

Redactietafel

Het jaar zit er bijna weer op en we kijken al uit naar 2012 waarin al uw tuinplannen zullen uitkomen of niet ? Er gebeuren de laatste tijd vreemde dingen op Lissabon en dat zou niet mogen. Bij de winkel zijn plotseling 3 volle gasflessen verdwenen en er waren lege voor in de plaats gezet. Hier is echter nooit voor betaald. Het tweede geval deed zich voor bij tuin nummer vier. Deze tuinders zijn met de opbouw bezig van hun nieuwe huisje en kochten daarvoor 10 pakken singels voor het dak, na het week-end was er een pak verdwenen, niet geleend.

De dader is tot heden spoorloos, ook de IJsvogel en Jan van Osch hebben hier niets van gezien. Beste tuinders dit kan en mag niet op Lissabon en we moeten proberen dit met man en macht zien te voorkomen. Mocht u weten wie het geweest is, spreek hem/haar daarover aan en laat ze een en ander rechtzetten. Alle redactieleden wensen u vrolijke Kerstdagen en een fantastisch begin van 2012, wij hopen dat al uw wensen mogen uitkomen. PH

5

Van de

HET ONTSTAAN VAN DE MOL

6

Mollen zien we niet vaak. Deze onderaardse zoogdieren zijn snelle gravers, ze kunnen tot wel 15 meter gang per uur graven. Ze eten vooral ongewervelde dieren, zoals regenwormen en insectenlarven. Waarom ze leven van dieren zonder skelet verhaalt het volgende Duitse sprookje: In de donkere middeleeuwen leefde er een rijke ridder die zo gierig was dat hij zelfs in de winter zijn kasteel niet verwarmde. Hij hield zichzelf warm in een lange zwarte bontjas. Een jaar lang liet hij een slager vlees bezorgen zonder hem te betalen. “Ik zal geen vlees meer brengen, als ik nu mijn geld niet krijg!” dreigde de arme slager toen hij voor de zoveelste keer op de stoep van het kasteel stond met zijn rekening. De gierige ridder beval hem te wachten, draaide zich om en liep naar binnen. Na een poosje kwam hij terug met een kruiwagen vol benige resten van koteletten, karbonades en kippen. “Je zegt dat je zoveel kilo vlees aan me hebt geleverd,” sneerde de gierigaard “maar dat klopt niet. Je hebt me afgezet, botten zijn geen vlees. Trek het gewicht van deze kluiven af, want ik betaal je alleen voor het vlees dat ik heb gegeten.”

Het jaar daarna liet de ridder een andere slager zijn vlees bezorgen en ook hem weigerde hij de botten van de kip en de karbonades te betalen. Zo lukte het de vrek om vijf jaren achtereen verschillende slagers uit de omliggende dorpen te bedriegen. Toen de slagers ontdekten dat hij ieder jaar een ander slachtoffer vond, staken ze de koppen bij elkaar en overlegden met alle slagers in de wijde omgeving. “Het is een schande dat hij ons afzet, dat gaan we hem betaald zetten!” besloten ze eendrachtig. Zij waren zo boos over de krenterigheid van de rijke ridder, dat zij te samen vurig wensten de edelman in een dier te mogen veranderen. Een van hen riep smalend: “Ik wil hem veranderen in een dier dat alleen kan leven van andere dieren zonder botten.” En zie daar, de wens werd ter stond vervuld. De rijke gierigaard veranderde in een zwart pelsdiertje,

Sindsdien leeft hij onder de grond. Af en toe heeft hij heimwee naar zijn vorige leven als mens en dan graaft hij zich naar boven en kijkt even naar de lucht en de velden. Helaas is dit voor hem van slechts korte duur, want er ligt altijd wel een hermelijn of een roofvogel op de loer die dol is op een molletje. Daarom steekt hij weinig zijn lange roze neus boven de grond uit.

Mollen zijn kleine zoogdieren van 20 cm met een zwarte bontjas, een lange roze snuit en sterke graafpoten. Ze leven solitair ondergronds in gangen, hebben een eigen territorium en kunnen 3 tot 7 jaar oud worden. Onder de grond worden ze alleen bedreigd door droogte en overstromingen. Bovengronds zijn er tal van kleine roofdieren en roofvogels die op hen jagen. Jonge mollen zoeken een eigen territorium zodra ze hun nest verlaten. Dat doen ze bovengronds en dan zijn ze kwetsbaar voor rovers. Mollen zijn heel nuttig, ze eten niet alleen veel insectenlarven, ook verbeteren ze de bodemkwaliteit door de aarde om te woelen.

7

een mol. Hij kon alleen nog maar ongewervelde dieren eten, dieren zonder skelet zoals regenwormen, maden en larven. De betoverde ridder vond zijn gedaanteverandering zo smadelijk dat hij wel door de grond wilde zakken van schaamte. En dat gebeurde.

Een korte terugblik op 2011 Persoonlijk houd ik meer van oudejaarsconferences dan van redactionele terugblikken. De terugblik is veelal serieuzer dan de conference. Over de vice-voorzitter heb ik al genoeg geschreven en over de andere bestuursleden valt weinig spectaculairs te schrijven. Dit terwijl ik bij de werkbeurten toch zat leuke en minder anekdotes over ze hoor vertellen. Youp van t’Hek, Dolf Janssen en zelfs Seth Gaaikema zouden er best iets leuks omheen kunnen breien maar ik zal me beperken tot de feitelijkheden. Het jaar eindigde onstuimig. Zware sneeuwval. De tuin zag eruit als een kerstkaart. We hebben wel eens jaren gehad dat de tuin eruit zag als een Arubaanse Kerstkaart. Arubaanse Kerstkaarten zijn te vergelijken met de Nederlandse Kerstkaarten met dat verschil dat op Nederlandse Kerstkaarten altijd een sneeuwlandschap staat en op Arubaanse kaarten een zonnig strandgezicht. De intentie is het zelfde maar wij hebben het over “Gelukkig of Zalig Kerstfeest”en op Aruba over Feliz Navidad.

8

Na een iets te koude winter werden op 1april de hekken weer opengegooid. Het water stond er weer op en de grote schoonmaak was door de meeste tuinders al weer gedaan. Voor het eerst sinds heel wat jaren konden we Pasen weer op de tuin vieren. Begin april was het mooi weer geworden en op 24 april was het nog steeds prachtig. Nu geen Pasen rond de openhaard maar Pasen rond de barbecue op de tuin. Helaas niet voor de bewoners van tuin 4. Het huisje van Ron en Zia is door een felle brand in de as gelegd. Geen paniek op de tuin maar wel grote ontreddering. In de zomeruitgave van de Lissabon is uitgebreid aandacht besteed aan de brand en de brandpreventie. Toch ziet de Bouwcommissie tijdens de schouw nog regelmatig gasflessen in afgesloten kasten, gaskisten en schuurtjes. Als u nu gaat kijken bij tuin 4 ziet u weer een prachtig nieuw huisje staan. Er moet nog erg veel gebeuren aan de tuin, maar het begin is er. De lente blijft mooi. April, mei en juni zijn echte zomermaanden. Ik ben nog nooit zo vroeg op de tuin gaan wonen als dit jaar. De zaterdag werkbeurten worden in het voorjaar geweldig bezocht. Er zijn zaterdagen met 20 mannen en vrouwen die zich nuttig willen maken voor Lissabon en zich de blaren op de handen schoffelen.

De Bingo avond was geslaagd. Heel even hielden de organisatoren het hart vast toen de zaal om 8 uur nog niet helemaal vol zat maar het is toch nog goed gekomen. Eindelijk kon de vice voorzitter weer eens doen waar hij voor ingehuurd is. Slap kletsen en onzin verkopen. Volgend jaar krijgt hij weer een herkansing. De Natuur en Milieu Educatietochten waren weer een groot succes. Omdat de vakantie voor de basisscholen in Noord Holland pas ergens eind juli begon werden de dagen dit keer niet in mei gehouden maar ergens half juli. Om enige bekendheid te geven aan dit soort projecten worden deze dagen regelmatig voor de 15e keer gehouden. Vorig jaar werden de bobo’s van de Bond van Volkstuinders, wethouder Onderwijszaken van het Stadsdeel NieuwWest en Radio en TV Noord-Holland nog uitgenodigd om het derde lustrum te vieren. Dit jaar lukte het niet om ze voor ons vierde lustrum warm te laten lopen. Jammer dan vieren we volgend jaar maar weer voor de 20e keer deze leuke dagen voor de Mijlpaal. Liefhebbers kunnen zich nu al melden. Ik had het zojuist over “voortkabbelen”. Het leven op de tuin kabbelde inderdaad door. Vooral de maanden juli en augustus spanden de kroon. Alles kabbelde.

9

Want we hebben nu eenmaal een heel groot parkeerterrein. Wat een verschil met zaterdag 12 november. Natuurlijk heeft de intocht van Sinterklaas ergens in Nergenshuizen een heel grote invloed op de opkomst maar ik vind 2 mannen en een groepsleider toch wel erg magertjes. Ik weet ook wel dat er tijdens de werkbeurten van Willem Rietvelt geen bananencake, homemade muffins en ander lekker eten is maar dat hoeft toch geen reden te zijn om maar met z’n tweeen op de werkbeurten te verschijnen. Van de twee was er ook nog één die een inhaalbeurt deed. Wie de schoen past zet de pet op. De zomer begint en het tuinleven kabbelt rustig voort. Er is een gigantisch openingsfeest. Kosten nog moeite zijn gespaard. Muziek, hapjes, mooi weer. Wat willen we nog meer. Volk. Mensen. Toeschouwers, Publiek, Tuinders. Feestgangers. Jammer dat de opkomst zogering was. Hoe zou dat nou komen? Misschien liggen de sociale behoeften wel anders dan 20 jaar geleden. Leuk om hier eens onderzoek naar te doen. Ik ken nog wel een aardige werkeloze hoogleraar in de Sociaal Cognitieve Psychologie in Tilburg. Prof Diederik Stapel……..familie van Otto????

10

De pas geplante eenjarige planten dreven uit de borders. De eenden dobberden op de grasvelden. Half augustus was het gebeurd met het tuinseizoen. De meeste bewoners hadden het wel gezien en dreven naar huis. Een paar die hards bleven wel en hadden de mooiste maand september sinds tijden. De mooiste maand september werd het niet voor Hans de Kok en Peter en Patrice Vermeulen. Ik werd ‘s-avonds rond 10 uur gebeld met de ontzettend trieste mededeling dat de huisjes op tuin 23 en 24 afgebrand waren. Triest. Heel triest. Gelukkig is er geen persoonlijk letsel voor de tuinders maar de situatie is om te huilen. Als alle emoties van de brand enigszins verwerkt zijn komen de emoties los over de afhandeling van de verzekering. In de Vroegop van de BVV stond een leuk stukje over de schadeafhandeling van de brand bij een zekere mevrouw Radijs. Als je de Vroegop moet geloven kreeg mevrouw Radijs in no time het volledige bedrag op haar rekening gestort. Vergeet het maar. Gelukkig heeft onze penningmeester, Ruud Valk, er van alles aan gedaan om de AON te overreden enige haast te maken met de afhandeling van de schade. Het is nu 2 maanden later en er is een toezegging gedaan voor een voorschot. Als het hele dossier gesloten is hoop ik er in De Lissabon uitgebreid op terug te komen.

Stelt u zich eens het volgende voor. Het is een stralende dag. Je zit op je terras achter je huisje en kijkt richting parkeerterrein. De sloot is hier vrij breed en bedekt met een dikke laag kroos. Nu even op de plattegrond van Lissabon kijken. Richting tuin 50 komt een keurig geklede dame aanlopen en begeeft zich op het grasveld richting tuin 71. Ferme stap, kloeke blik. Je knikt vriendelijke naar de verbaasde tuinder 71 en stapt pardoes in de sloot. Mijn kat heeft dit vroeger ook wel eens gedaan. Een plons en weg is de mevrouw. Schijnbaar onaangedaan krabbelt ze weer uit het water en kijkt toch maar verbouwereerd om zich heen. Tas weg, bril weg, schoen weg. Coiffure weg. Enige weken geleden heeft Bouwe vanaf deze plek ook geprobeerd over water te lopen. Mysterieus plekje.

11

Het seizoen is over. De BVV komt op de aanstaande jaarvergadering met het voorstel het tuinseizoen met één maand te verlengen. Het gaat voor een proefperiode van 3 jaar gelijk lopen met de zomertijd. In een oriënterend gesprek met de coördinatoren van de verschillende commissies heeft het Bestuur dit al onder de aandacht gebracht. Zou dit nu ook betekenen dat de hekken in oktober iets langer openblijven? De meeste oudere tuinders vallen van hun stoel als je dit voorstelt.

Opvallend is het dan ook dat ik in augustus vaak op de tuin kwam met een totaal leeg parkeerterrein. Maar dit past wel binnen de kaders van de wet en regelgeving van Lissabon. Het is tenslotte seizoen. Onbelangrijk of er iemand op de tuin is.

Rest mij niets anders dan de volgende wens:

Salig Kersfees Gëzuar Krishtlindjet Shnorhavor Turb Tsnund Vesela Koleda

Er staan nog twee belangrijke gebeurtenissen op stapel waar ik geen verslag van kan doen. De algemene ledenvergadering op zaterdag 26 november en het Kerstklaverjassen op 17 december. Is er nu echt helemaal niets anders gebeurd op Lissabon? Nou…eigenlijk niet. Er zijn nog steeds géén ringslangen waargenomen. De vossen laten het afweten en ook de orchissen hadden last van de droogte.

Felic Nadal Shengdan Kuailé Gleadelig Jul Frohe Weinachten Merry Christmas Hyvää Joulua Joyeux Noël Boldog Karácsonyt Nollaig Shona Selamat Hari Natal Buon Natale Sretan Bozic Lorem Nativitates God Jul Wesolych swiat Feliz Natal Mutlu Noeller

12

Feliz Navidad Jan van Osch Verenigingschroniqueur

Hoe vieren de Polen hun Kerstfeest? Inleiding Kerstmis is voor de Polen verreweg het allerbelangrijkste (familie)feest in het jaar. Zoals zo vaak hier, is het een feest omgeven met vele bijzondere tradities, afkomstig uit de oud-slavische cultuur en katholieke tradities. Vooral de avond voor Kerst, Wigilia, is een warme bijeenkomst die meestal in besloten familiekring wordt gevierd. Wigilia gaat gepaard met een aantal voor ons zeer bijzondere tradities. Wij hebben het een keer meegemaakt en ik was zeer onder de indruk. De naam komt uit het Latijn en heeft te maken met de wacht houden, waken. Verder gelooft men dat het verloop van de dag vóór Kerst veelbetekenend is voor het komende jaar. Deze avond is het hele land uitgestorven... De overige Kerstdagen worden meestal doorgebracht met familiebezoek en veel eten en drinken. Zoals in Nederland dus.

Versiering

Kerst in Polen

De huizen zijn versierd met kerstbomen, lichtjes en de bekende trappetjes die je ook bij ons ziet. Je ziet ook al veel buitenbomen en lichtjes in de meest afschuwelijke kleuren...De kerstversieringen worden soms zelfgemaakt, o.a. van ouwels, maar tegenwoordig ook steeds vaker gekocht.

Oplatek

13

De avond begint als de eerste ster zichtbaar aan de hemel verschijnt, een verwijzing naar de ster van Bethlehem. De kinderen in het gezelschap maken daar natuurlijk een wedstrijdje van... Op dat moment krijgen alle aanwezigen een gezegende ouwel, de zg. oplatek. Deze is ongeveer 6 bij 10 cm en er is een religieuze afbeelding in gestanst. De bedoeling is dat je dan iedereen afgaat en bij elkaar een stukje ouwel afbreekt en opeet, onderwijl elkaar allerlei goede wensen toesprekend. Dat is heel persoonlijk, vind ik, en een mooie manier om het samenzijn te beginnen. Overigens worden er ook oplatki gereserveerd voor de dieren, die krijgen ook een stukje. Zo geeft onze Poolse buurman alle koeien in de stal een stukje (dat zijn er hier meer dan 200). De dieren nemen zo symbolisch deel aan de kerstmaaltijd.

14

De gedekte tafel Zoals bij alle Poolse feesten is het verdere gebeuren geconcentreerd rond een rijk gevulde eettafel. Deze avond gaat het echter anders dan normaal. Op de tafel ligt eerst stro en pas daarna het tafelkleed. Dit ter herinnering aan de stal waarin Jezus is geboren. In sommige regio’s ligt er zelfs stro op de vloer. De tafel wordt altijd gedekt voor 1 persoon meer dan er aanwezig zijn: een couvert voor de onverwachte gast. En het aantal gasten moet even zijn anders zal volgens het bijgeloof een van de aanwezigen binnen het jaar sterven. De tafelschikking gaat volgens leeftijd. De maaltijd De maaltijd is heel bijzonder. Het aantal gerechten is altijd oneven (dat brengt geluk) en bereid zonder vlees en dierlijke vetten. Veel vis en meelgerechten, paddenstoelen fruit, bonen e.d. Vaak gerechten die alleen bij deze maaltijd worden gegeten. Karper, snoek, snoekbaars en forel zijn zeer populair, de zg. Bialy Barscz (witte barszcz), taarten met maanzaad, honing en noten. De maaltijd wordt afgesloten met een vruchtencompôte van gedroogde vruchten. Er wordt absoluut geen alcohol geserveerd (uitzonderlijk in de meeste Poolse huishoudens). Iedereen moet verplicht van alle gerechten proberen, al is het maar een klein beetje, om zo verzekerd te zijn van overvloed en geluk in het komende jaar. Kado’s en gezang Na afloop van de maaltijd wordt de tijd tot middernacht, als in de kerk de nachtdienst begint, gevuld met het uitpakken van de cadeaus die onder de kerstboom liggen en het zingen van kerstliedjes. Verder is de kans groot dat je in bepaalde regio’s van het land bezocht wordt door groepen kinderen die verkleed zijn als duiveltjes, heksen e.d. Zij zingen liedjes en verwachten dan een kleinigheidje in de mandjes die ze bij zich hebben, zoals bij ons met Sint Maarten. Pasterka (nachtmis) Om twaalf uur gaan zij die willen naar de kerk om daar het echte begin van Kerst te vieren. PH

Observatiepost Bericht 19,

Het fietstochtje langs de kruithuizen begint een vertrouwde bezigheid te worden voor post 62. Zo ziet ze op op donderdag 25 augustus, dat nu ook de kleintjes aan het invliegen zijn. Ook op 1 en 10 september zijn ze nog druk aan het oefenen, maar op donderdag de 15e is het feest voorbij en met een beetje leeg gevoel gaat ze dan maar even naar de prachtig gerestaureerde Akermolen verderop langs de Ringvaart om een bakkie troost te drinken…… Einde bericht.

Op een zowaar zonnige vrijdag 26 augustus bewijst de gulden roede plantage aan de slootkant van post 62 weer zijn onschatbare dienst aan de circa honderd honingbijen, van ons buur tuinpark, die zich vrolijk zoemend op deze goudgele oase storten. Einde bericht.

Bericht 21 Nadat op 27 augustus de tuinverlichting niet langer dan een half uur standhield tegen de wolkbreuk die dat wel deed, maakte op 28 augustus een forse pad gretig gebruik van het zwembad dat zodoende in het grasveldje van post 62 was ontstaan…….. Einde bericht

15

Bericht 20

Bericht 22

16

Donderdagmiddag 15 september ziet post 62 op de Lijsterlaan nog een heel vrolijk zandoogje rondfladderen, maar als ze ’s avonds om acht uur de sleutels pakt om het hek te gaan sluiten, rent zomaar een groep jongens de bocht naar het IJsvogelpad om en blijkt het een avond vol akelige observaties te worden. Het groepje is namelijk op weg naar de achterste laan waar post 24 volledig in de hens staat en post 23 al heeft aangestoken. Van alle kanten komen vreemden het park op en de eerste zorg is om die met vereende krachten er weer af te krijgen, wat wonderbaarlijk genoeg, met enige krachtige argumenten ook vrij snel lukt. Diverse posten verrichten hand- en spandiensten waar post 29 wel de zwaarste taak heeft namelijk het inlichten van de bewoner van post 24, die zijn huisje in een puike staat heeft achtergelaten die avond. We wensen de gedupeerden heel veel sterkte met de wederopbouw van hun huisjes….. Einde bericht

Bericht 23

Op zaterdag 15 oktober loopt post 62 na het balansen in de tuinwinkel tevreden in het najaarszonnetje over het pad achter Bakkers kwekerij richting de molen van Sloten. In de brede sloot aan de linkerkant komen heel statig acht zwanen aanzeilen, nauwelijks een rimpel in het water veroorzakend. Vader zwaan voorop, de zes bijna witte kinderen ertussen en moeder dekt de achterhoede. Als post 62 blijft staan om er even uitgebreid van te genieten, loodst pa de kinderen snel een zijslootje in waarbij beide ouders de toeschouwer met een oog argwanend blijven beloeren.. Einde bericht Manna

Brand in Mokum!

17

Donderdag 15 september. Zo´n dag die je, zonder dat je dat ´s ochtends weet, nooit meer zal vergeten. Om een uur of zeven ´s avonds ging ik opgewekt als altijd naar mn werk. Een klusje van niks dat goed betaald: n rondvaart met een groep spaanse toeristen die ik alles zou vertellen over de roemruchte historie van ons Amsterdam, over de schitterende 17e eeuwse herenhuizen in de grachtengordel, de pracht van het Rijks en het Van Gogh en nog veel meer geschiedenis en cultuur. Eigenlijk zijn ze meer geïnteresseerd in die leuke etalages op de Wallen en in Coffeeshops, maar olé.... Ook cutuur, en voor een deel zelfs geschiedenis! Geluid van mn mobieltje uitgezet, want natuurlijk kan je dat niet laten rinkelen als je met een microfoon voor je gezicht staat. Tegen tienen merk ik wel dat mn telefoontje trilt, ik zie dat t mn dochter is. Omdat ik nog steeds met die groep bezig ben zeg ik zonder te luisteren wat Dalischa, zo heet ze, te vertellen heeft:¨bel je zo terug, ben aan t werk¨, klik. Even later loop ik over t centraal station richting tram, zie dat Dory me ook geprobeerd heeft te bereiken en besluit haar eerst terug te bellen. Ik weet niet meer precies hoe die conversatie ging. Wel dat ik de situatie nog probeerde te redden met ¨je maakt een grapje¨, maar dat werkte niet echt. Mn huisje was afgebrand.

18

Alle lof voor Dory en Joe. Toen ik een uur of 11 eindelijk ¨thuis¨ kwam stonden zij me op te wachten bij de poort. Dory wilde me niet in mn eentje bij de rokende puinhopen aan laten komen. Nou, ik ben ze eeuwig dankbaar, want wat er daar door me heen ging is met geen pen te beschrijven. Hoewel de grote klap eigenlijk pas de volgende morgen kwam. Want rokende puinhopen waren het enige wat er over was van mn eens zo trotse huisje. Dit jaar had ik er voor t eerst de hele zomer vanaf half maart gewoond. Het verhaal is inmiddels bekend, de meeste medetuinders zullen er wel een keer een kijkje genomen hebben. t Is razend snel gegaan, dat is zeker. Ook zeker is dat t niets te maken heeft met gas, want al mn gasflessen waren op dat moment leeg. Volgens de expert vd verzekering ¨waarschijnlijk kortsluiting, maar zeker zullen we dat nooit weten, daarvoor is er te weing over¨. Zo langzamerhand ben ik er achter gekomen wat ik eigenlijk allemaal kwijt ben. Gelukkig alleen maar spullen. t Had immers veel erger kunnen zijn...! Mijn dochter werd op de bewuste avond opgeschrikt door een bezoek van mensen in blauwe uniformen. Die kwamen kijken of ik hopelijk thuis was. Niet dus. Na enig heen en weer praten stelde agent Bromsnor Dalischa gerust: .......Ik (Dalischa) vroeg of hij contact had gehad met mijn vader maar hij zei dat hij had gehoopt hem hier te vinden. Ik vroeg dus of hij contact kon maken met zijn collega’s in West omdat mijn vader op de tuin slaapt en waarschijnlijk daar in de buurt is. Said (de wijkagent) had eindelijk z’n collega te pakken gekregen. Na het gesprek zei hij de legendarische woorden “ ze zijn nog bezig met blussen, het huisje is nog aan het nasmeulen dus we kunnen moeilijk planken wegschoppen en kijken of er iemand onder ligt”....

Ik wil hierbij mijn grote dank uitspreken aan alle mensen die hun hulp hebben aangeboden. In de eerste plaats Dory en Joe. Dory heeft me geweldig opgevangen die eerste tijd na de brand. ¨Kom eten vanavond¨ was al zo gewoon, dat ik aanbood om mn tandenborstel ook maar mee te nemen. Maar uiteraard was slapen geen probleem: Mn camper stond daar immers! Maar ook Hans en Tony Blom, die me meteen belden vanuit hun vakantie adres en me hun huisje in bruikleen aanboden. Meer tuingenoten hebben me dat aanbod die week gedaan, anderen boden aan te helpen met opruimen. De hele maandagploeg was bereid de handen uit de mouwen te steken. Dat ik niet meer namen noem is omdat ik bang ben er enige te vergeten. Hartverwarmend! Het wachten was, en is nog steeds, op de verzekering. Als die t groene licht geeft kunnen we echt aan de slag, samen met Peter en Patricia op 23, die minstens net zo hard getroffen zijn als wij. Hopelijk staan er dan als t volgende seizoen begint twee nieuwe huisjes. Een nieuw begin! Hans de Kok, Tuin 24

19

Epiloog: HOE VERTEL IK T MIJN VROUW? Zij was in Spanje en ik wilde ‘t niet telefonisch doen, wilde haar vasthouden terwijl ze ‘t nieuws hoorde. Dus een week na de brand wist ze nog van niks. Ik belde en vertelde haar: ´Kat, laten we een nieuw huisje neerzetten!´ Zij, redelijk verbaasd natuurlijk: ´hebben we daar dan geld voor?´ Maar 2 dagen later had ze al een ontwerp voor de nieuwe inrichting klaar! Toen ik bij haar kwam vertelde ik haar eerst: ´Ik heb ‘t vast afgebroken´. Pas toen praatte ik over de brand en liet haar de foto´s zien. Ondanks de gedegen voorbereiding toch wel een paar tranen, om spulletjes die je kwijt bent, onbenullige maar onvervangbare dingetjes, herinneringen. Hans

Geurende, kleurende winterbloemen Veel mensen denken dat er buiten ’s winters hooguit een kerstroos bloeit, maar wie even bij kwekers en tuincentra rondkijkt ontdekt al snel veel meer planten die uitgerekend de winter als bloeitijd hebben gekozen. Ze zijn inderdaad betrekkelijk zeldzaam (geen honderden, maar tientallen soorten) en trekken dan ook volop de aandacht. Helemaal als ze ook nog eens lekker geuren en dat komt vaker voor dan u waarschijnlijk denkt. Winterbloeiende heesters komen meestal erg mooi uit als ze voor een wat donkerder achtergrond staan, een haag bijvoorbeeld of een muur. Sommige bloeien aan kale takken, andere zijn wintergroen. Allemaal hebben ze systemen ontwikkeld om de kou ook bloeiend fier het hoofd te bieden. Enkele door tijdens vorst tijdelijk het vocht uit de bloemen te pompen, andere door het suikergehalte in het sap op te voeren. Dat werkt als antivries.

Een ruime variatie aan winterbloeiers

20

Heel geliefd zijn diverse sneeuwballen, bijv. Viburnum x bodnantense. Deze soort kent sterke cultivars die van herfst tot lente dichtbezet zijn met trossen opvallend geurende bloemen (roze bij ‘Dawn’, donkerroze bij ‘Charles Lamont’). Veel andere sneeuwballen, bijv. V. tinus ‘Eve Price’ bloeien wit en geuren wat subtieler. De naaktbloeiende jasmijn, Jasminum nudiflorum, bloeit geel van december tot april. Plant hem zo dat u hem vanuit huis goed kunt zien. Toverhazelaars, o.a. Hamamelis x intermedia, verrassen in de herfst al met een prachtige bladkleur, maar excelleren in de winter met spinachtige bloemen in allerlei tinten (meestal geel, maar oranje bij ‘Jelena’, wijnrood bij ‘Diane’, bruinrood bij ‘Feuerzauber’ en violetrood bij ‘Lansing’). Diverse mahoniestruiken steken vanaf februari hun geurende, gele bloeiaren boven het stekelige blad uit, bijv. Mahonia media ‘Charity’, ‘Buckland’ en ‘Winter Sun’.

De Japanse kers Prunus subhirtella ‘Autumnalis Rosea’ bloeit roze van november tot maart. De identieke ‘Autumnalis’ bloeit wit. Gele kornoelje (Cornus mas) is aan het eind van de winter helemaal overdekt met gele bloempjes (ook goed op de vaas!). Er zijn zelfs winterbloeiende kamperfoelies, bijv. de struikvormige Lonicera x purpusii ‘Winter Beauty’ en de eveneens wit bloeiende L. fragrantissima. Beide geuren verrukkelijk zoet. Even heerlijk geuren de gele (met paars hart) klokjesbloemen van de echte winterbloeiers (Chimonanthus praecox), fantastische, langzaam groeiende struiken (tot 2,5 m hoog). Bij goed weer kan ook de staartaar (Stachyurus praecox) al aan het eind van de winter bloeien (tot in april, in diverse gele tinten). De verschillende winterheides, vooral de wintergroene Erica carnea- en E. darleyensis-cultivars, stelen dichter bij de grond (en in bakken) de show met bloeitinten die variëren van roze en lila tot paars en wit. Ze zijn er ook met geel of anders gekleurd loof.

Onderhoud

21

Al deze planten zijn meer dan voldoende winterhard. Een feest om ze in de tuin te hebben. Geef in het voorjaar een goede basisbemesting met organische mest. Als snoei nodig is, kan dat na de bloei. In pot gekweekte planten kunt u ook nu tijdens vorstvrije perioden in de grond zetten.

De sloten op Lissabon De sloten van Lissabon zijn een van haar vele charmes. Het is een prachtig gezicht als je over het park loopt en overal doorkijkjes ziet. Waterstraten zorgen voor diepte en hebben een mooi ruimtelijk effect. Hier en daar heeft echter de groeikracht van de natuur de regie overgenomen en is het uitzicht verdwenen. Hier en daar moeten we dus ingrijpen. We vragen alle tuinders om eens goed te kijken naar hun slootkanten en overhangend groen te snoeien. De beschoeiing moet vrij blijven van bomen en struiken. Sommigen van u krijgen een brief. Daarin staat wat u moet doen aan uw slootkant. Als het nieuwe seizoen weer is begonnen gaan we een rondje lopen om te kijken naar het resultaat.

22

Mineke Heslinga (tuin 18), coördinator groengroep

23

foto: vormsalon.nl

24

Vondsten, nu we met zoveel nationaliteiten samen leven in Amsterdam, gebeurt er ook iets met onze spreekwoorden en gezegden. Mag ik binnenkort eens bij je langs komen wippen? Ik ben er geboren en opgetogen Het was in een fractie van een paar minuten Ik geloof dat 99 van de meeste mensen er niets van begrijpen Roodkapje en de zeven dwergen Make love, not peace Daar komen Goliath en Klein Duimpje aan Ze kregen drinken van eigen deeg Eén geluksvogel maakt nog geen lente Hoe oud is uw leeftijd bijvoorbeeld Die man met dat kale haar van boven Dat is met een mug op een olifant schieten Niks nieuws onder de wereld Die zit in een aanwoonleuning Ik heb een monogame monitor Ik moest mijn auto krabben Verduisteremaand We zullen ze eens een appeltje laten ruiken Hij hinkte op twee benen Dat doet de druppel overlopen Als ik daaraan denk krijg ik kippenvel onder mijn haar

Geen fluitje aan de hand Op hete spelden zitten Onder een hoedje heulen Daar kraait geen hond naar Je kan er een kanon horen vallen Zo helder als een klontje Hij is uit z’n doen en laten Wat er dan uit de mouw komt van de aap waarvan zij sprak… Je moet van een mug geen donderslag maken Daar slaan je oren van ondersteboven Het puikje van de zalm In ’t spaak laten lopen De eikels uit het vuur halen De bacteriën kunnen welig woelen PH.

25

Lees en geniet

29

30

Het

open bij: tuin 70, Truus Nachbahr

Een interview met een relatief nieuwe tuinder; afgelopen jaar was het derde seizoen voor Truus. Voel je je al een beetje thuis? O ja, heel erg. Eigenlijk meteen al. En eigenlijk zelfs al voordat ik mijn tuin echt kreeg. Ik was al jaren op zoek naar ‘iets buiten’. Ik woon in de stad, met een balkon op het oosten en werk de ochtenden (als telefoniste/receptioniste bij Humanitas), dus veel zon zag ik daar niet. Dus ging ik alle middagen op pad, naar buiten. Naar de parken en vooral naar Artis. Ik kwam daar bijna elke dag. Leuk hoor, maar ik wilde liever iets van mezelf. En omdat ik met de bus vaak langs Lissabon kwam, ben ik daar eens uitgestapt om te gaan kijken. Ik heb nog een paar andere tuinparken bezocht en me overal ingeschreven, maar Lissabon trok het meest, ook omdat het kleinschalig is. Ik heb me ingeschreven en vervolgens kwam ik wel drie per week langs om te kijken of er een huisje vrijkwam. Tuinders hebben me dus al heel vaak gezien voordat ik echt Lissabonner werd. Bouwe Veenman was mijn eerste ‘zwaai-contact’! En drie jaar later was het zover: ik kon mijn huisje kopen. Ik voel me hier heel prettig en vertrouwd. Het enige nadeel is dat ik al tijden niet meer in Artis geweest ben... je komt nergens meer!

31

Best een stap, zo in je eentje? Ja, ik heb er ook wel goed over nagedacht. Ik zag niet op tegen het werk, maar vroeg me wel af hoe het moest met de meer technische klussen... Gelukkig waren daar m’n zus en zwager en die zeiden: ‘Onzin! Gewoon doen. En wij helpen wel als het nodig is.’ En dat doen ze ook, ze zijn hun gewicht in goud waard. Mijn zus Margot is hier heel vaak en samen buffelen we wat af. En bovendien ben ik met m’n neus dubbel in de boter gevallen met m’n buren: Hans en Milly aan de ene kant en Rinus en Bep aan de andere kant. Zij helpen me echt met alles. Met lekkages, bomen omzagen, drainage en dit jaar m’n eerste heuse officiële echte hekje! Milly kwam toen het klaar was met een mooi rood fluwelen kussen aanzetten, met daarop een schaar – ik moest de officiële openingsplechtigheid verrichten! Heel erg gezellig, met zulke buren.

32

Wat vind je leuk aan de tuin? Alles. Ik ben eindeloos bezig met paadjes aanleggen, met bodembedekkers te stekken en uit te planten, met rozenbogen maken. Ik heb ook wilgentakken in de grond gestoken omdat ik van die knotwilgen wil. Iedereen verklaart me voor gek – dat het er te veel zijn en dat wilgen eigenlijk onkruid zijn – maar ik probeer gewoon alles uit. En als het me niet bevalt, haal ik het wel weer weg. Ik maak ook overal paadjes in de tuin. Als ik takken wegbreng op de takkenwal, kom ik ook vaak weer met een volle kruiwagen terug – dan neem ik mooie rechte dikke takken meer terug, leg ze neer en vul het pad op met houtsnippers, en dan heb ik weer een paadje. Mijn zus en ik vinden het ook een soort sport om van allerlei materialen iets te maken wat je weer kunt gebruiken in de tuin, recyclen zeg maar. Je kunt het zo gek niet noemen of we kunnen er wel wat mee. Zo heb ik ooit een geluidsspeaker gevonden die volgens mij een heel leuk vogelhuisje gaat worden. Hij ligt er nog, maar je zult zien dat het een keer gaat lukken! Ook ben ik van plan mijn terras te gaan verven. Mijn neven hebben me geholpen met het omdraaien van de oude grinttegels. Die waren zo grauw, maar de onderkant vind ik nu wel weer erg licht. Mensen zeggen dat ik betonverf moet nemen, maar ik denk dat ik het gewoon met verdunde acrylverf probeer. En als het dan door de tijd weg regent, dan doe ik het gewoon opnieuw!

Al wat bijzonders meegemaakt op de tuin of is de tijd daarvoor nog te kort? O ja, hoor, deze zomer! Ik zat in het huisje, m’n zus zat buiten en ineens riep ze me: Truus, er ligt een vrouw in ’t water! Bleek er een bezoekster van de tuin bij het Vinkenpad zo het water ingelopen te zijn. Vroeg in de zomer ligt er op het water vaak een soort algen en daardoor lijkt het water wel een beetje op groen asfalt, wat je ook wel op sportvelden ziet. En in het hoge gras bij het Vinkenpad was net een soort baan gemaaid en die vrouw had dus totaal niet door gehad dat de oever stopte en het water begon, en was zó het water in gestapt! Ze zakte wel tot haar schouders in het water. En toen ze weer naar boven kwam, met haar lange blonde haar, leek ze wel zeemeermin. Gelukkig kon ze er zelf ook om lachen. Ze was wel een dure zonnebril kwijtgeraakt, maar die heeft Rinus er nog uit weten te harken ook. Het was echt heel grappig!

33

Nog aanbevelingen voor Lissabon? Nee hoor, ik ben er net! Ik ben erg blij dat ik deze plek gevonden heb en voel me nog elke dag de koningin te rijk. Het is een heel bezit, en ook wel een hele verantwoordelijkheid, maar vooral toch één grote vreugd. Hoewel ik niet zo’n feestneus ben, ben ik wel naar de bingo en de feesten geweest. Ik ken natuurlijk nu meer mensen, dus dan is het ook gezellig. En ik vind ook dat je ten opzichte van de mensen die het allemaal organiseren ook je neus even moet laten zien. En de verenigingskas spekken met de bingo, dat hoort er allemaal bij. Ik heb nu ook een paar keer proefgedraaid in het winkeltje, dus met ingang van volgende seizoen kunnen ze me inroosteren. O ja, ik weet toch nog wat: die mededelingenkastjes. De informatie die erin staat is prima, maar de kastjes zelf zijn een beetje… hoe moet ik het zeggen… ongezellig. Die zouden wel wat vrolijker kunnen! En ja hoor, dat wil ik best op me nemen, als daar behoefte aan is. Ik hoor het wel!

Roodborstje tikt tegen het raam Heel ver weg zit het liedje nog in mijn hoofd. Een roodborstje dat tegen het raam tikte, Een meisje dat open deed, Kruimeltjes suiker en kruimeltjes brood in haar schoot strooide En een vogeltje dat het bos weer invloog. Later had Toon Hermans een conference waar dat vogeltje een rol speelde. “Natuurlijk tikte ie met z’n snaveltje….wat dacht u dan…..met z’n ellebogen?”

34

Ik heb ze ook in m’n tuin. Kleine strijdlustige zangertjes. In oktober hoorde ik nog wel eens een tjiftjaf. Waarschijnlijk op doorreis naar Frankrijk en Spanje om daar door de Franse en Spaanse gastronomen als amuse of tapas opgegeten te worden. De enkeling die in het Grote Dierenbos asiel heeft aangevraagd doet z’n bekkie niet open. Als ik een asielvogel zou zijn deed ik m’n bekkie ook niet open. Ik zou mooi m’n kiezen op elkaar houden. Als ze hier s’winters dus blijven fluiten ze niet meer zo uitbundig. Tjiftjaffen zeggen hoogstens een keertje “wiet”. Roodborstjes blijven wel onvermoeibaar fluiten. Dat klinkt vrolijk. Misschien zijn roodborstjes ook wel vrolijke vogeltjes. Maar soms klinken ze een beetje melancholiek. Er zit een beetje Portugees bloed in hun fado-achtig gefluit. Waarschijnlijk zingen ze andere roodborstjes toe om ze te waarschuwen. Opgedonderd, wegblijven hier is mijn territorium. Het roodborstje op de steel van uw schep ziet er lief uit, maar het is een kleine felle opdonder.

35

Ik heb ze mussen, mezen en vinken zien wegjagen uit de struiken. Zowel mannetjes als vrouwtjes zijn geneigd hun territorium te bevechten. We mogen ze wel heel dankbaar zijn voor hun strijdlust want zo horen we ’s winters nog heel mooi vogeltjes fluiten. Er is nog een vogel die de hele winter noten op zijn zang heeft: het winterkoninkje. Zowel de mannelijke als vrouwelijke vorm noemen we Winterkoninkje. Ik zag nog wel eens Winterkoninginnetjes op de tuin maar dat is weer iets anders. Meestal zingen die niet. Ze staan in februari meestal fier in de sneeuw met hun rode puntmutsjes over de piepkleine oorachtige bloempjes getrokken. Helaas heb ik ze de laatste 23 jaar niet meer in het wild waargenomen. Groter dan een centimeter of 12 werden ze niet maar ze konden heel goed tegen de kou. Dus die winterkoninkjes zingen of hun leven ervan afhangt. Kleine opdondertjes met grote bekken. Ze ratelen dwars door het fadogezang van de roodborstjes heen. Ze zingen niet bijster melodieus. Laat staan melancholisch. Ik vergelijk ze wel eens met een wekker. Vooral als ze jonkies hebben word je soms tureluurs van hun ratels en trillers. Je kan er dus tureluurs van worden. Vreemd als je weet dat er nog maar 25.000 broedparen van deze vogel zijn. Ik bedoel dus de tureluur en niet het winterkoninkje. Een strandloper die in natte weidegebieden broeit en op de Rode Lijst staat. Wel een zeer kenmerkend geluid. Als je één keer een tureluur gehoord hebt, vergeet je dit karakteristieke geluid nooit meer. Maar de kans dat u ze in uw tuin op Lissabon treft is heel klein. Als het vriest dat het kraakt loopt u het risico dat u een dooie tureluur vindt. Ze hebben nogal last met eten als de hele boel bevroren is. Anders is het met uw winterkoninkjes en roodborstjes. De roodborstjes zijn handtam te maken. Blijven oefenen. Ieder dag opnieuw met een paar pinda’s op uw hand proberen ze te verleiden. Winterkoninkjes doen hier niet aan mee. Als muizen scharrelen ze door en onder de struiken en takkenbossen. Leuk wordt het pas als het echt koud wordt. Ze verliezen hun argwaan tegenover soortgenoten en kruipen soms met tientallen in boomholtes en nestkastjes om te overnachten. Nee….niet om te bridgen.

Ik hoop dat u de komende winter af en toe eens naar de tuin gaat al was het alleen maar om de vogels te voeren. Want volgens Peugeot krijgen we een heel strenge winter. Wat is dit nu weer voor onzin. Het is geen onzin, het staat op de site van Peugeot. Peugeot adviseert de mensen om zich steeds beter voor te bereiden op de “steeds strengere winters”. Dus kom op 19 november naar de garage voor de gratis wintercheck. Daarna kost deze check op 29 controlepunten slechts 19,95 Leuk van Peugeot maar is dit ook echt waar?

36

Ik heb contact gelegd met het KNMI in de Bildt en wat blijkt: Het KNMI heeft de cijfers van de laatste jaren prima op een rijtje. Daaruit blijkt dus dat de laatste drie winters inderdaad kouder waren dan normaal. De winter van 2010/2011 was met 2,3 graden kouder dan het langjarig gemiddelde van 3.3 graden. De koude winter kwam echter bijna geheel voor rekening van december. December 2010 (dus vorig jaar december) was in ruim 40 jaar niet meer zo koud geweest. Gemiddeld -1.1 graden tegen 4.0 graden normaal. December telde 29 vorstdagen tegen 12 normaal. Die 29 vorstdagen is het hoogste aantal in 100 jaar. Hiermee eindigde december 2010 op de 5e plaats van koude december maanden sinds 1901.

De winter van 2009/2010 was nog kouder. Bovendien lag ons land een groot gedeelte van de winter onder een dik sneeuwdek. De gemiddelde temperatuur over deze winter bedroeg 1.1 graden. Afgezet tegen het langjarig gemiddelde van 3.3 graden was dat dus te laag en daardoor ook te koud. Ook in 2008/2009 was de winter iets onder het gemiddelde. Op 6 januari daalde de temperatuur in het Limburgse Ell zelfs tot - 20.8 graden. De vorstperiode was alleen een beetje kort. Hij duurde van 26 december tot 11 januari. Maar alles wat op natuurijs gewonnen kon worden werd gereden en gewonnen. Zelfs de Driedaagse van Ankeveen kon weer doorgaan.

37

Toch zullen heel veel van ons beweren dat het VROEGER veel kouder was. Uit niets blijkt dat deze veronderstelling waar zou zijn. Er is géén Elfstedentocht gereden tussen 1917 en 1929. Ook tussen 1963 en 1985 is er géén Elfstedentocht gereden. Wel weet ik nog heel goed dat er bij mij thuis maar één kachel in huis was. Alleen de huiskamer werd verwarmd. Het hoefde maar heel licht te vriezen en de slaapkamers werden koelkasten. De gang, de hal en de keuken waren onverwarmd. Onze kleding was van mindere kwaliteit en donzen dekbedden bestonden gewoonweg niet. Het schijnt dat de kolenkachel zulke lekkere warmte gaf. Ja…en roet en stof. En hij ging nog wel eens uit. Maar gezellig dat die winters waren. Met je ijskoude vingertjes proberen de knopen uit de veters van je doorlopertjes te krijgen. Ik hoor dit soort romantische overpeinzingen wel eens op zondagochtend bij Anne van Egmond. Wel blijkt hier altijd heel duidelijk uit wat een selectief geheugen we hebben. Vergeten is alle kou, ellende en nattigheid. Slechts de zoete herinnering aan de echte kerstboom met kaarsjes en een emmer water binnen handbereik is ons bijgebleven. De kippensoep gevolgd door de rollade, spruitjes en eigenheimers is nog steeds een feestmaal om maar niet te spreken over het traditionele toetje bestaande uit eigengemaakte chocoladepudding met slagroom. Heel veel jongeren onder ons zullen dit niet meegemaakt hebben.

Zij horen tot de generatie levensgevaarlijke door spiritus verhitte fonduepangenieters. Met z’n allen rond de spetterende, sputterende pan en oma die het vorkje rechtstreeks in haar mond stak. Nu ik het toch over jongeren heb. Ik heb vorige week weer eens de moeite genomen om op basis van ingewikkelde rekenmodellen de gemiddelde leeftijd van de tuinders op Lissabon uit te rekenen. Inderdaad zoals u reeds verwacht had. De gemiddeldeleeftijd is ten opzichte van 2001 licht gestegen. Er zijn best veel jongere tuinders op Lissabon maar de zittende tuinders worden steeds ouder. Er zijn vrij veel heel sterke, vitale jonge zeventigers. We hebben zelfs een paar tachtigers en een tuinder die 90 is maar toch nog iedere dag even naar zijn tuin gaat. De gemiddelde leeftijd is nu 60,2 jaar. Het zegt helemaal niets. Toch kom ik nog even terug op de voorspelde zeer strenge winter. Over het komende seizoen valt natuurlijk geen zinnig woord te zeggen. Volgens het KNMI is vooral de winter moeilijk te voorspellen. Het KNMI heeft meestal al enige moeite om de komende 4 dagen te voorspellen. Maar de voorspelling van een horrorwinter zorgt natuurlijk wel voor de nodige deining in de media. Een weerman van Meteoconsult kwam bij EenVandaag vertellen dat het vanaf november heel koud zou worden. Hij vertelde er alleen niet bij vanaf wanneer in november. Het is nu donderdag 17 november. Mistig, koud en het wachten is op de zon die door moet komen. Vorige week was het nog 15 graden.

38

Mooie voorspellingen maar van geringe waarde, behalve natuurlijk voor de marketingafdeling van Peugeot.

Help! Mijn blauwe Hortensia wordt rose Stel je voor, je koopt een blauwe Hortensia voor in de tuin. Na enige tijd veranderen de hortensiabloemen naar een roze kleur. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Je hebt immers een blauwe Hortensia gekocht omdat het juist mooi staat bij de andere bloeiende planten in de tuin. Bij je woning, het tuinhuisje of bij het mooie hek verwacht je juist mooie blauwe Hortensia’s. Daarvoor is 1-2-BLUE! de oplossing. Na het toedienen van dit product krijg je de blauwe kleur in de Hortensiabloemen weer terug. Maar doe het wel in een goede tijd van het jaar. Vanaf februari tot en met mei kan je 1-2-BLUE! als beste gebruiken. Vanaf deze periode heeft de Hortensia tijd genoeg om het op te nemen voordat de plant de bloemen laat kleuren. 1-2-BLUE! is een natuurlijk product. Het wordt gebruikt in een tuinen en plantsoenen. Langdurige regens, kalkrijke gronden en gietwater met een hoge hardheid kan de blauwkleuring van de Hortensia tegenwerken. Hogere doseringen van 1-2BLUE! geeft een diepere blauwe kleur. Voor meer informatie zie de website: www.1-2-blue.com

39

Bouwe Veenman

Er is weer veel gebeurd de laatste drie maanden van dit jaar. Twee huisjes verbrand en bijna mijn veren, omdat ik te nieuwsgierig was. Gelukkig geen persoonlijke ongelukken, wel veel kijkers met allerlei goede raadgevingen en suggesties, zou je een punthoofd van krijgen. Ook weer veel vreemde vogels gezien waarvan ik de naam niet weet, misschien iets voor die waarnemingspost van die vrouw uit de winkel. Ook vlogen er heel vroeg al erg veel ganzen luid gakkend over, een bijzonder gezicht zo’n grote vlucht van wel honderd ganzen. Terwijl u dit leest is het bijna Kerstmis en zijn er veel van mijn vrienden neergeschoten of gevangen om u tot maaltijd te dienen zoals de gans, de eend, de kwartel. Eigenlijk een hard bestaan om vogel te zijn. Wat ik wel zie is dat de saamhorigheid onder de tuinders dit jaar is toegenomen. De mensen helpen elkaar bij zware klussen, delen hout uit van omgezaagde bomen, lenen hun gereedschap en ladders uit, het begint een beetje op vroeger te lijken. In de Achterhoek heet dat “Nabuurschap” een hele goede gewoonte. Bij de verbrande huisjes schiet het opruimen en de herbouw niet erg op, ik hoorde dat de verzekering niet erg snel is met uitbetalen! Je zou zeggen dat dit eigenlijk een bestuurszaak zou moeten zijn, wie weet ? Dan die Jan van Osch, heeft u hem ook rond zien struinen, hij had nu een loep bij zich en kroop door het gras en de struiken. Er waren natuurlijk wel veel paddenstoelen, eikels en kastanjes, maar die kon je zo ook wel zien, heel apart. Iets leuks organiseren in de Stake ( de kantine ) is hem eigenlijk op het lijf geschreven, wie weet in het nieuwe seizoen. Ik ga maar even in m’n winterslaap en bij het voorjaarsnummer spreken we elkaar wel weer verder, met een warme vleugelslag, Uw IJsvogel.

40

De IJsvogel

DE STOERE DEN EN DE MOOIE LARIKS

Een grove den en een fijne lariks stonden al vele jaren naast elkaar aan de kop van een oud park aan de rand van de stad. Ieder jaar werden ze groter en trotseerden hete zomers, ijskoude winters, brandende zon en zware herfststormen. De lariks kleurde iedere herfst vurig geel rood en liet haar tere naalden vallen. Ze ging kaal de winter door. De grove den pronkte zomer en winter trots met zijn grote,scherpe donkergroene naalden en voelde zich vooral in de winter sterk en mooi naast de kale lariks. Het was op een warme nazomeravond toen de den tegen de lariks zei: “buurvrouw, ik zie dat je eerste naalden alweer wat gelig worden. Waarom laat je toch ieder jaar weer je naalden vallen? Je bent maanden niet om aan te zien met je kale takken. Dat steekt schraal af naast mijn sterke groene naalden.” De lariks knisperde met haar takjes en zei: “Beste den, we zijn beiden een boom, maar toch zijn we heel verschillend. Als boom oogst ik in de herfst veel bewondering van de mensen. En de aarde ontvangt mijn naalden dankbaar en maakt er goede humus en voeding van voor de planten aan mijn voeten. De winterstormen zullen mij niet snel vellen doordat de wind makkelijk langs mijn kale takken giert. Jij en je soortgenoten lopen een groot risico om te breken door jullie zware naaldenlast. En bovendien, beste den, ben ik ieder jaargetijde anders, ik ben nooit saai hetzelfde zoals jij, die er zomer en winter, lente en herfst eender uitziet. We zijn anders, maar niet beter of slechter.” En toen begreep de grove den dat hij in de winter de aandacht van de mensen kreeg als op de groene takken de witte sneeuw lag en dat de lariks de mensen bekoorde in de lente met haar tere groen en in de herfst met haar goudgele naalden. 41

PH

De historie van het schort

Ik geloof niet dat onze kinderen weten wat een schort is. Het voornaamste gebruik van Opoe ‘s schort was, om haar jurk te beschermen, omdat ze er maar een paar had. Maar ook omdat het makkelijker was, om een schort te wassen in plaats van een jurk. Ze gebruikte de schort ook als pannelappen,om de pannen van de kachel of uit de oven te halen. Het diende ook om de tranen en vuile neus van de kinderen af te vegen. En als ze de eieren uit het kippenhok ging halen, was het schort ook heel handig, om de eieren te dragen. Als er visite kwam konden haar verlegen kinderen onder haar schort schuilen. En als het koud was kon ze haar armen erin draaien en opwarmen. Het was ook heel geschikt om de menige zweetdruppeltjes af te vegen, als ze gebukt stond over de kachel, met koken. Hout voor de kachel werd ook in het schort binnen gebracht. Uit de tuin droeg ze van allerhande soorten groente naar binnen, en als de erwten gedopt waren, gingen de schillen in de schort. In de herfst werd de schort gebruikt om de appels op te rapen, die onder de bomen lagen. Als Opoe onverwacht visite aan zag komen, je stond er van te kijken, hoeveel meubeltjes dat ouwe schortje nog kon stoffen, in een paar seconden. Als het eten klaar was, ging ze naar buiten en zwaaide met haar schort, dan wist iedereen dat het tijd was om binnen te komen. Het zal nog lang duren, voordat iemand uitgevonden heeft, wat voor zoveel doelen gebruikt kan worden, zoals het schortje! Stuur dit door naar je vrienden die het verhaal nog (her)kennen van OMA’s schortje. Vergeet niet!! In deze tijd, zouden wij er gek van worden, te weten hoeveel bacterien er in dat schortje zaten. Toch heb ik er nooit wat aan overgehouden of toch???

42

liefde

Stammen als echte winterjuwelen in de tuin De schorsen van bladverliezende bomen zijn ’s winters vaak schitterend. Vooral als het lage winterlicht op de stammen en takken valt, kunnen ze fonkelen in de zonnestralen. Ze vertonen fantastische kleuren en tekeningen. Ook kroon- en takvormen komen ’s winters veel beter tot hun recht. Die zijn bij iedere boomsoort opvallend anders. Bomen passen zich ook aan de omstandigheden aan. Bomen die dicht bij elkaar staan, vormen vaak samen één kroon en een alleenstaande beuk in een park ziet er heel anders uit dan een beuk in een beukenbos. Schorsen scheuren en bladderen soms af doordat stammen en takken van binnenuit dikker worden. Dat geeft de prachtigste effecten.

Erg mooie bomen voor de tuin

Als het om schitterende schorsen gaat, moet u zeker bij de esdoorns kijken, Acer griseum bijvoorbeeld (de papieresdoorn) met zijn afbladderende, papierachtige, oranjebruine bast of de koraalroze takkleur van Acer palmatum ‘Sangokaku’. Ook Acer davidii, Acer pensylvanicum en Acer rufinerve zijn magnifiek. Meer keus? De sierkers Prunus maackii met amberkleurig afbladderende schors (net als bij berken), witte bloemen in de lente en een gele herfstkleur. Bij Prunus serrulata is de schors mahonierood, de bloemen zijn wit en het blad kleurt in de herfst geel. Bij de berken is Betula utilis ssp. jacquemontii een van de mooiste met witte schors (bovendien fraaie katjes en een gele herfstkleur).

43

Let bij de keuze van een geschikte tuinboom vooral op die combinatie van eigenschappen. Er moet in alle seizoenen wat te genieten zijn (bloemen, vruchten, blad- en andere kleuren) en ze moeten niet te groot worden. De genoemde bomen voldoen daaraan, maar de keuze is veel groter. Een paar suggesties: de kurkentrekkerwilg (Salix babylonica ‘Tortuosa’), Acer capillipes, sierappels (Malus), de prachtige Stewartia monadelpha, de glansmispel (Photinia villosa) met zijn rode bessen en oranjerode herfstkleur,

lijsterbessen (Sorbus), maar ook smal zuilvormig groeiende bomen als Acer saccharum ‘Temple’s Upright’ en kweekvormen met het woord ‘Fastigiata’ in de naam. En heeft u absoluut geen plek voor een boom, dan zijn er honderden struikvormen om uit te kiezen. Een aanrader: het krentenboompje (Amelanchier lamarckii). Die is drie keer per jaar mooi: wolken witte bloemen in de lente, daarna zoet smakende ‘krenten’ en ten slotte oranje-rood-geel herfstblad. De witte kornoelje (Cornus alba ‘Sibirica’) heeft rode takken. Cornus sanguinea ‘Winter Beauty’ toont ’s winters takken die onderaan fel oranjegeel zijn, daarboven roze en aan de toppen rood; goudgele herfstkleur. Bij Rubus thibetanicus zijn de paarse takken zilverwit berijpt, bij Kerria japonica zijn ze felgroen. Zo is er veel meer moois.

Goed planten

Januari is een perfecte maand om bomen te planten, maar plant niet als de grond bevroren of erg nat is. Om later problemen met de buren te voorkomen moet u een boom nooit binnen 2 m van de tuingrens planten. Dat is wettelijk zo bepaald. Nogmaals: kies een boom die niet te groot wordt. Er zijn ook zogenaamde ‘vormbomen’ te koop (denk maar aan leilinden en dakplatanen, maar er zijn veel meer vormen leverbaar) die door jaarlijkse snoei binnen de perken worden gehouden. Zet een boom altijd in een ruim plantgat, zorg dat hij even diep komt te staan als hij op de kwekerij of in de pot stond. Maak de buitenste wortels van een kluit wat los. Maak een gaaslap pas in het plantgat los. Sla altijd eerst een boompaal in het plantgat en zet pas daarna de boom ernaast. Bij bomen die met ‘kale wortels’ worden geleverd, de wortels in het plantgat uitspreiden. Tijdens het inplanten de grond goed rond de wortels of kluit aantrappen. Geef het eerste jaar na het planten regelmatig flink water en houd zeker 50 cm grond rond de stam onkruidvrij.

44

Foto: Acer rufinerve/ door: R. v.d. Burg/ Locatie: Tuinen van Appeltern

Lezen vanaf je 50ste jaar Een complot bedreigt ons en het gebeurt in ons eigen land !!!! Heb je gemerkt dat de trappen elke dag steiler worden? De boodschappen worden steeds zwaarder en de afstanden steeds groter. Gisteren ging ik de deur uit en was verbaasd over hoe lang onze straat is geworden. De zwaartekracht is de laatste dertig jaar ook al toegenomen. Ik merk het vooral bij het opstaan vanaf de bank. De mensen houden steeds minder rekening met elkaar, zeker de jongeren. Ze fluisteren de hele tijd.

45

Als je ze vraagt luider te spreken, herhalen ze de stille boodschap met alleen hun lippen. Wat denken ze wel, dat ik misschien een liplezer ben?

Ze zijn ook wezenlijk jonger dan ik was in die leeftijd. Aan de andere kant zien mensen van mijn leeftijd er een stuk ouder uit dan ikzelf. Onlangs zag ik een oude bekende en die is zo oud geworden dat zij mij niet eens meer herkende. En volgens mij zijn ook de spiegels niet meer zoals ze vroeger waren. Ook de kledingfabrikanten maken er maar een potje van. Waarom zijn de spijkerbroeken maat 34 of 36 in gewone confectie ineens 56 of 58. Denken ze dat niemand het merkt? Ik wilde iemand bellen om te vertellen wat er allemaal rond ons heen gebeurt. Zelfs de KPN zit in het complot. Ze maken de cijfers en letters in het telefoonboek zo klein dat niemand ooit meer een nummer kan vinden. Het enige wat ik nog kan doen is deze boodschap door te sturen. We zijn aangevallen. Er moet hoog nodig iets beslissends gedaan worden anders zal iedereen deze verschrikkelijke mensontwaarding moeten ondergaan. Alstublieft, stuur deze boodschap zo snel mogelijk aan iedereen van boven de 50, zodat dit onmenselijke complot gestopt kan worden. Met zorgelijke groeten J, Een 50+er

46

PS: Ik stuur dit bericht in een groot lettertype want met de tekst op mijn computer is ook iets vreemds. Het is kleiner dan het vroeger was.

Bestuursmededelingen • Heeft u al eens gekeken naar onze website: www.tuinparklissabon.nl Ons nieuwe bestuurslid, dhr. P. Plenckers, is met de site bezig, er komt steeds meer op te staan. Lever dus a.u.b. informatie aan op ons emailadres. • Voor de milieu-educatiedagen op 12 en 13 juli heeft dhr. Blom nog enige vrijwilligers nodig om de kinderen te begeleiden. U kunt zich opgeven bij dhr. Blom, tuin 010 of via zijn telefoonnummer 06-242 76 203, alvast bedankt voor uw medewerking.

47

• Het bekend zijn bij het bestuur van uw juiste adres, telefoonnummer (zowel vast als mobiel) en eventueel uw e-mailadres is van groot belang. Houd u ons dus op de hoogte van eventuele wijzigingen. U kunt mij hiervoor bellen, schrijven of een email naar ons adres