INHOUD DP5 Winter 2015 Beste Duitenberger, Voor je zie je de wintereditie van de DuitenPlein 5. Het tweede kwartiel loopt ten einde en de feestdagen zijn in volle gang. Bij deze gure tijden hoort natuurlijk een nieuwe DP5 om te lezen bij de open haard. De afgelopen tijd zagen we nogmaals de invloed van de Chinese cijfers op de beurzen in Europa. Ditmaal staat de DP5 dan ook in het teken van de Chinese aandelenmarkt. We beginnen deze DP5 met een update ‘Van de voorzitter’. Hierna volgt het verslag van de ALV en de ervaringen van voormalig voorzitter Maarten Siemerink als bestuurder van Duitenberg, waarop er een stuk over de studenten die dit jaar het bestuur van BSC Duitenberg vormen volgt. Dawid Ostroga, onze nieuwe voorzitter, Thomas de boer, die de functie vicevoorzitter op zich neemt, Sinan Tirsi, die de financiële zaken waarneemt en ikzelf als secretaris zullen in het hoofdstuk “Nieuw bestuur” onszelf kort aan u voorstellen. Ook zal er verslag worden gedaan van de vele evenementen die dit jaar al zijn geweest. Daaropvolgend vertelt Gijs Diepeveen over zijn avontuurlijke bezoek aan Praag. Deze DP5-editie wordt afgesloten een stuk van oud-Duitenberger Hendrik Oude Nijhuis, waarin de opinie van Buffet over China helder wordt. Namens het bestuur en de redactie wens ik je een gezond en rendementvol 2016!
Tijmen Roebers, secretaris
Van de Voorzitters Algemene Ledenvergadering Het Nieuwe Bestuur Update vanuit de BC Collumn ABN-AMRO Duitenberg op de Kick-In! Verslag beleggingscursussen Lunchlezing Value Investing Verslag Activ Trades Seminar Duitenberg op Nieuwsuur In-house day Flow Traders Bezoek aan Praag Kersborrel 2015 Lezing Chinese aandelenmarkt Chinese bubbels Buffet over China
P.4 P.5 P.9 P.12 P.13 P.15 P.16 P.17 P.18 P.19 P.20 P.22 P.24 P.25 P.28 P.32
AGENDA Analyseavond
13-01-2016
Film: ‘The Big Short’
22-01-2016
Analyseavond
03-02-2016
Analyseavond
17-02-2016
Lezing derivaten (EN)
18-02-2016
Analyseavond
02-03-2016
NN Investment Game (EN) 10-03-2016 Analyseavond
16-03-2016
Analyseavond
30-03-2016
Lustrumactiviteiten
04-2016
Analyseavond
27-04-2016
AVA Stern
11-05-2016
Voor de meest actuele data en tijden zie: www.duitenberg.nl
Terwijl de koude winterdagen nog op zich laten wachten. De maand december record na record qua temperatuur verbreekt. En wij eigenlijk niet meer weten hoe onze winters er in de toekomst uit gaan zien. Staat één ding vast, de DP5 komt weer traditie getrouw bij haar leden aan.
Wat houvast in deze onzekere tijden is natuurlijk altijd welkom. De DP5 biedt hierin uiteraard te perfecte uitkomst. Want wie wilt er nou nog boeken van Micheal Lewis lezen als je een heerlijk aan elkaar geschreven DP5 hebt om uit te kiezen. Dat is een keuze die snel is gemaakt natuurlijk. Nu de dagen dagen korter zijn en we van ons kostbare zonlicht beroofd worden, is het altijd fijn om je even terug te trekken om onder het genot van een lekkere drankje en hapje even lekker weg te lezen in deze DP5. Zonder die vervelende familie die wilt dat je de zoveelste maaltijd naar binnen werkt. Het is een turbelente periode in de markt waar van alles gebeurd. Het begin van deze periode kenmerkt zich door het feit dat de chineze beurs in elkaar klapte. Met als gevolg dat andere delen van de wereldeconomie deze trend gingen volgen. Door deze opmerkelijke gebeurtenis hebben wij dan ook besloten om China een centrale plek te geven in deze DP5. Door eens dieper naar het probleem te kijken kunnen wij wellicht achtergronden of deze (on)terechte afstraffing voor ons nieuwe kansen bied. Om dit adequaat te kunnen inschatten zullen zowel enkele van onze leden als externen schrijven hun blik op China werpen. Daarnaast zijn er alweer sinds de bestuurswissel vele evenementen geweest. Zo zijn er wederom belegginscurssusen gegeven, aandelen geannalyseerd en werd er uiteraard ook fanatiek
gekaart. Behalve activiteiten die er zijn geweest, zijn wij ook druk om komend half jaar weer een leuk en vol progamma aan te bieden. Zo zullen wij in februari een lezing over opties aan bieden en in maart zal er een grote investment-game naar de universiteit komen! Verder bestaat Duitenberg in april alweer 30 jaar. Ook bij dit memorabel moment zullen wij stilstaan. Meer informatie hierover zal spoedig volgen. Dawid Ostroga, voorzitter
De welbekende en smaakvolle Blauwe Duitenbergjes en het nieuw geïntroduceerde verrassingsdrankje werden zonder problemen genuttigd. Traditiegetrouw werd de avond vervolgd met het strikken van de Duitenberg-das en het vertellen van een sterk verhaal door de nieuwe bestuursleden.
Woensdag 7 oktober 2015 heeft de halfjaarlijkse Algemene Leden Vergadering van Duitenberg zich weer voltrokken. Bestuur ‘Siemerink’ wordt deze avond nog één keer in gelegenheid gesteld om te schitteren en de gemaakte keuzes en gevaren koers te verantwoorden. Ondanks het feit dat de opkomst iets lager was dan de voorgaande ALV, hing er een prettige sfeer en voelde iedereen zich vrij om zijn/haar meningen/ervaringen op tafel te leggen en waar nodig het bestuur van feedback te voorzien. Voor deze ALV gingen er weer kosten gemoeid met het inslaan van de Wodka & Blue Curaçao voor het chargeren van drie nieuwe bestuursleden en voor de introductie van een smaakvol verrassingsdrankje voor onze nieuw toegetreden penningmeester.
Voor er kon worden afgetrapt met de agenda voor deze avond, was Gijs Diepeveen zo vriendelijk om de voorzittershamer weer tevoorschijn te halen tegen de voorwaarde dat Rene v/d Veen een straf-at zou nemen tijdens de chargering van het nieuwe bestuur. Rene v/d Veen werd namelijk verantwoordelijk geacht voor het feit dat de hamer niet meer aanwezig was op de plek waar die normaliter hoort te liggen. Om de avond voor een ieder enerverend
te houden en niet te langdradig kon er na de agenda worden doorgegaan met de ingekomen stukken, bestuursmededelingen (waaronder de weergave van het huidige ledenaantal, dat een sterke groei liet zien t.o.v. de vorige ALV op 2904-2015!) en de goedkeuring van de notulen van de voorgaande ALV. Vervolgens werd er verslag gedaan van de activiteiten die zich hebben voltrokken, door niemand anders dan Joris Boersma. Onder meer werd de lezing door Technisch Analist Bas Heijink belicht, de aanwezigheid van een aantal Duitenbergers bij de AVA van Aegon, het succes van de eindejaarsBBQ en de Basiscursus beleggen die is verzorgd door onze Gijs Diepeveen. Om de vaart erin te houden was Tim aan zet om verslag te doen van de DP5, die ditmaal weer fysiek is verstuurd na een uitgebreide en tijdrovende controle van de adressen. Jos Kosters wist deze sectie te complementeren met een nuttige tip, namelijk om alle voorgaande edities van de DP5 online op de website publiekelijk beschikbaar te stellen.
De status met betrekking tot de financiën werd gedetailleerd toegelicht door de penningmeester en er werd gereflecteerd op de (financiële) doelstellingen voor de periode januari 2015 – september 2015. Net als de vorige editie, werd er
weer uitvoerig meegedacht door een aantal ‘financials’ binnen Duitenberg over een optimale invulling van een aantal posten op de balans. Daarnaast werden een aantal waardige inzichten gedeeld met het bestuur over bijvoorbeeld het sponsorbeleid. Hoeveel tijd besteed je aan het vinden van sponsort en hoeveel aan kostenbesparingen? De algehele opvatting was dat er meer gekeken moet worden naar het rendement t.o.v. de hoeveelheid tijd die je ergens aan besteed. Na het verslag van de huidige en toekomstige sponsorsituatie werd de avond vervolgd met een korte evaluatie door het huidige bestuur over het afgelopen jaar en de update van de situatie rondom de beleggingscommissie. Dit bracht ons bij HET moment…
Na de dechargering van het bestuur ‘Siemerink’ was het de hoogste tijd voor de chargering van de nieuwe bestuursleden. Na vele gesprekken te hebben gevoerd met geïnteresseerden en potentiële bestuursleden, hebben wij er vertrouwen in dat dit een uitgebalanceerd bestuur betreft en als kracht heeft in deze samenstelling tot veel dingen in staat te zijn! Met trots vond de chargering plaats van Dawid Ostroga als nieuwe voorzitter, Sinan Tirsi als penningmeester (sinds mei/juni deel uitmakend van het voorgaande bestuur), Tijmen Roebers als secretaris en Thomas de Boer als Vicevoorzitter. De welbekende en smaakvolle Blauwe Duitenbergjes en het nieuw geïntroduceerde verassingsdrankje werden zonder problemen genuttigd. Traditiegetrouw werd de avond vervolgd met het strikken van de Duitenberg-das en het vertellen van een sterk verhaal door de nieuwe bestuursleden.
Voornamelijk onze nieuwe vicevoorzitter, Thomas de Boer, had met dit laatste geen enkel probleem. Hij wist een ieder aandachtig naar hem te laten luisteren en het Dawid moeilijk te maken om de aandacht van het publiek te kunnen blijven trekken. Ondanks het feit dat Dawid moeite had om zijn vrolijkheid te verbergen, wist hij overtuigend zijn visie op het
komende bestuursjaar met de aanwezigen te delen. De tijd was aangekomen voor de RvA om een reflectie te geven op het afgelopen bestuursjaar.
De RvA was zeer content met de uitvoering van het beleid en het naar buiten uitdragen van de visie van bestuur ‘Siemerink’. Helaas, moest Gijs Diepeveen namens de RvA ook een treurige mededeling doen. Het uittreden van Maarten de Wit en Roel Gijzen, betekent dat een deel van de continuïteit van de vereniging zal verdwijnen (daar ze al 3 jaar in de RvA plaatsnemen) en is de noodzaak er om deze leegte op te vullen. RvA-lid Gijs Diepeveen sprak met een aantal waardige en lovende woorden uit wat Maarten en Roel de afgelopen jaren voor Duitenberg hebben betekend. Daarnaast deed de voormalig
voorzitter nog een dankwoordje voor de getoonde inzet, prestaties en rol die zowel Maarten als Roel hebben bekleed binnen de RvA en als persoon binnen Duitenberg! Het uittreden van Roel en Maarten betekent dat er ruimte is voor het toetreden van 3 nieuwe personen. Deze personen betreffen, Sven Weenink die verantwoordelijk zal zijn voor de kascontrole, Arjen Goudt en Maarten Siemerink. Zij zullen niet proberen Maarten en Roel te gaan vervangen, maar op een eigen manier invulling te geven aan de rol als RvA-lid en het nieuwe bestuur te ondersteunen en bijspringen waar vereist! De inhoudelijke punten die zijn besproken tijdens de ALV kunnen in gedocumenteerde vorm worden opgevraagd bij de secretaris van Duitenberg, Tijmen Roebers. Na de rondvraag bedankte Dawid de aanwezigen en werd de ALV gesloten. Zoals altijd het geval werd het tempo iets opgevoerd en nog stevig geborreld in de Duitenbergkamer en wist een gedeelte van de aanwezigen het centrum van Enschede te bereiken…
Ook dit jaar wordt Duitenberg vertegenwoordigd door een kersvers bestuur. Voor Maarten, Arjen, Tim, Sven en Joris was het tijd om nieuwe uitdagingen aan te gaan. Voor Maarten was dit Integrand, Arjen UniPartners, Tim is aan het werk bij Reggefiber, Joris bij New Begin Investment en ook Sven heeft begin dit studiejaar het stokje aan Sinan doorgegeven om bij AB InBev in Praag als Collection Officer aan de slag te gaan. Na een jaartje in het buitenland te zijn verbleven is Dawid ook klaar om zijn taak als voorzitter op zich te nemen. Thomas en Tijmen complementeren het bestuur met de functies vicevoorzitter en secretaris.
Na een drukke periode heeft het bestuur zijn draai gevonden. Bij deze wil het huidige bestuur het vorige bestuur bedanken voor de reeds georganiseerde activiteiten van september en november, wat de bestuursoverdracht soepel heeft gemaakt. Om nog wat meer inzicht te geven in de achtergrond van de huidige bestuurders, zullen zij in de volgende artikelen zichzelf voorstellen.
Sinds de ALV van 7 oktober dit jaar ben ik voorzitter van deze prachtige vereniging. Aan de Universiteit Twente volg ik de opleiding Internationale bedrijfskunde ( IBA). Ondertussen, zoals velen, heb ik er ook aan moeten geloven en heb ik studievertraging opgelopen. Dit komt doordat ik voor mijn studie de mogelijkheid had om een semester in het buitenland te studeren. Hierbij heb ik voor het mooie (en prijzige) Zwitserland gekozen. Hier heb ik het ontzettend naar mijn zin gehad, zo erg zelfs dat ik één semester te weinig vond en maar heb besloten om er nog een semester achteraan te plakken. Met als gevolg van dien dat ik nu wel een 4e jaars bachelor student ben. Gelukkig zijn
er vervelendere dingen in het leven. Behalve het afronden van mijn studie en het voorzitterschap bij Duitenberg sport ik graag. Hierbij kun je met name denken aan boksen. Daarnaast heb ik ook nog een mooie gitaar aan de muur hangen en de ambitie dat het op een dag ook meer gaat worden dan enkel een decoratief stuk. Al met al streef ik ernaar om als voorzitter van Duitenberg ervoor te zorgen dat ik samen met de rest van het bestuur voor jullie een leuke en uitdagende periode kan aanbieden waarin jullie weer nieuwe kennis op zullen doen en er mooie verhalen op na houden. Dawid Ostroga, voozitter
Ik ben Thomas de Boer en de komende tijd zal ik de rol als vicevoorzitter vervullen. Vijf jaar geleden heb ik besloten om de bachelor Civiele Techniek op de UT te gaan volgen. Na vele malen op en neer te fietsen vanuit Hengelo, heb ik de CiT Bachelor succesvol kunnen afronden. Echter heb ik er voor gekozen om de wereld van wegen waterbouw niet te achtervolgen, maar een nieuwe weg te bewandelen gebaseerd op mijn
financiële interesses en daarom de TBK master Financial Engineering te gaan volgen.
ik erg geinspireerd en wou zelf ook leren beleggen.
Het eerste contact met Duitenberg was vorig jaar tijdens een lunchlezing van Martijn Rozemuller over ETF’s. Samen met de huidige secretaris, Tijmen Roebers, heb ik een kijkje genomen. Na deze interessante activiteit heb ik mij ingeschreven voor de AFM en Beursplein 5 activiteit. Na een goed verzorgde activiteit en een goede ervaring in Amsterdam ben ik lid geworden. Hetgeen dat ik mooi vind aan Duitenberg is het brede aanbod van activiteiten, van lezingen en inhousedagen tot gezelligheidsactiviteiten. Daarnaast is de combinatie van Financial Engineering en Duitenberg een perfecte mix van theorie en praktijk.
Momenteel ben ik nog aan het afstuderen voor mijn bachelor in Business Administration. Tijdens mijn premaster ben in contact gekomen Duitenberg. Ik was al een aantal jaren bezig met beleggen en vroeg me een avond af of er geen studentenvereniging was. Gelijk ging ik uit bed en om op te zoeken of er daadwerkelijk een vereniging was over beleggen. Ja hoor, op de website had ik veel over Duitenberg gelezen en gelijk de dag erna stond ik in de Duitenberg kamer om me in te schrijven.
Sinds oktober ben ik officieel aangesteld als vicevoorzitter, de functie die voorheen vervuld werd door Arjen Goudt. Een belangrijke taak van de vicevoorzitter is het ondersteunen van de voorzitter. Sinds mijn chargering tijdens de ALV heb ik deze taak zorgvuldig op mij genomen door op de ALV avond dezelfde gemoedstoestand als de voorzitter aan te nemen. Daarnaast hoop ik samen met het huidige bestuur de juiste strategie te kunnen doorvoeren om de stijgende lijn ingezet door de vorige besturen voort te zetten! ‘Bonne Chance!’ Thomas de Boer, vicevoorzitter
Beste Duitenbergers, mijn naam is Sinan Tirsi. Vijf jaar geleden ben ik begonnen met beleggen. Van medestudenten heb ik telkens verhalen gehoord over hoe hun samen met hun vaders aandelen kozen en in hadden geinvesteerd. Hierdoor was
Na een jaar als lid heb ik de kans gekregen om een bestuursfunctie te mogen vervullen. Sinds juni 2015 heb ik de functie van penningmeester overgenomen van Sven. Ik heb veel genoten van de tijd bij Duitenberg en hoop er nog veel meer te beleven. Sinan Tirsi, penningmeester
Mijn naam is Tijmen Roebers en heb sinds de ALV de functie van secretaris bij Duitenberg van Tim Schrijver overgenomen. Ik kom uit de Achterhoek, Aalten om precies te zijn, maar ben sinds ruim 4 jaar woonachtig in Enschede. Ik ben inmiddels 5e jaars student en zit nu in het 2e jaar van de master Financial Engineering and Management. Mijn eerste contact met Duitenberg was een lezing van Martijn Rozemuller over ETF’s. Door mijn opleiding is mijn interesse in beleggen en de financiële wereld nog verder gegroeid. Met uitzondering van de stof die in mijn studie behandeld is had ik nog vrij weinig praktijkervaring met beleggen, wat mij erg aanspreekt in Duitenberg. Naast de groeiende
interesse in de financiële wereld had ik ook nog de ambitie om bestuurservaring op te doen, wat BSC Duitenberg dé partij voor mij maakte. Het was echter nog tot een dag voor de ALV dat ik nog niet besloten had of ik deel zou gaan uitmaken van het bestuur. Ondanks de drukke dagen kan ik zeggen dat ik in deze 2 maanden nog geen moment spijt heb gehad van deze keuze. Naast de financiële wereld zijn mijn hobbies voetbal, fitnessen (uiteraard met het bestuur) en series kijken.
In de eerste periode hebben we als bestuur de juiste draai gevonden en kunnen nu verder kijken naar onze bijdrage aan de ontwikkelingen van de vereniging en voor mij persoonlijk zowel mijn bestuurlijke ervaring als mijn kennis over beleggen verder te ontwikkelen, waar ik beide erg naar uitkijk!
Tijmen Roebers, penningmeester
Met het nieuwe jaar hebben er enkele verschuivingen binnen de belegginsscommissie plaatsgevonden. Sven Weenink, Arjen Goudt en Jeroen van Beek hebben plaats gemaakt voor een een aantal nieuwe, enthousiaste studenten.
Laten we voor de BC maar direct met het goede nieuws in huis vallen. Stern heeft zich als aandeel in onze portefeuille uitstekend bewezen. Ondertussen staat deze op een dusdanige hoog niveau (€18,-) dat de meningen al verdeeld worden over het aanhouden of winst nemen op dit aandeel. Hier zal dan ook spoedig naar gekeken worden. Verder zijn wij als BC altijd druk bezig om een uitstekend aankoop beleid voor Duitenberg te leveren en van goede waardering te voorzien. Echter sinds het begin van dit college jaar in september is de markt aan het stagneren. Wat het vinden van pareltjes natuurlijk ook net wat moeilijker maakt. Dit houdt natuurlijk niet in dat ze er absoluut niet zijn, er moet slechts wat beter gezocht worden. Uit wijsheid hebben wij dan ook bij de meeste analyses uiteindelijk toch
besloten dat de tijden behoorlijk onzeker zijn. Dit heeft ons enkele verliezen bespaart. Maar ook helaas enkele winsten gekost. Maar al met al wordt wel keer op keer aangetoond dat de filosofie die wij als BC nu enkele jaren aanhouden altijd nog goed werkt in het filteren van de interessantere bedrijven om in te stappen. Op dit moment is de BC bezig met herstructurering door de doorstroom van leden binnen de BC. Gelukkig wordt dit door de mensen die al langer in de BC zitten prima opgevangen en zorgen zij er ook voor dat de nieuwe leden van de BC prima hun draai binnen in de commissie kunnen vinden en de nodige kennis op kunnen doen. 2016 zal weer voldoende kansen en uitdagingen voor de BC met zich meebrengen!
Op 20 november 2015 is dé bank, ABN-AMRO, opnieuw naar de beurs gegaan. Opnieuw? Ja. ABN-AMRO is eerder beursgenoteerd geweest. De vorige notering eindigde op 10 oktober 2007, toen de bank van de beurs werd gehaald na een overname door een consortium van Fortis, Royal Bank of Schotland (RBS) en Banco Santander. Hieronder zal ik een stukje van de geschiedenis van de ABN-AMRO bank beschrijven.
Dé bank heeft haar oorsprong in Twente. Ten tijde van het ontstaan van de grote banken in Nederland had de regio Twente een zeer prominente positie binnen de Nederlandse economie. Deze positie werd veroorzaakt door de opkomst van de textielindustrie na de afscheiding van België. De zuidelijke Nederlanden (zoals België toen werd genoemd) had een grote textielindustrie. Het textiel werd door de Nederlansche Handels-Maatschappij in de zuidelijke Nederlanden gekocht en daarna geëxporteerd naar Azië. Nadat België zich had afgescheiden, was Koning Willem I van mening dat deze inkomsten uit export niet verloren mochten gaan. Hierop werd besloten de Twentse textielindustrie te stimuleren. In tegenstelling tot nu, waar de gemiddelde Tukker niet veel verder komt dan het spreken van Twengels (een mengeling tussen plat Twents en steenkolen Engels, te herkennen aan uitspraken als: “I am very very kats sjikke” of “I am going to hoes heen”), was Twente in de 19e eeuw zeer internationaal georiënteerd. Er werd handelgedreven met Azië en er was een nauwe band met Engeland, waar de industriële revolutie al een stuk verder was. Hierop besloot Benjamin Willem Blijdenstein jr. (een Enschedese notaris) in 1841 in Enschede de Twentsche Bank op te richten. De bank groeide flink en breidde in 1858 voor het eerst internationaal uit. Dit vond plaats
in Londen, ook toen al het Europees centrum voor handel en financiën. Voortbordurend op dit succes opende de bank filialen, onder verschillende namen maar onderdeel van de Twentsche Bank Vereniging, in minder prominente steden dan Enschede, zoals Parijs, Amsterdam, Utrecht, Den Haag, Almelo en Rotterdam. Hiermee was de TBV de eerste Nederlandse handelsbank met bijkantoren. Dat was niet de enige innovatie van deze Twentse bank. Ook de persoonlijke lening, een product wat nog altijd bestaat, werd door deze bank uitgevonden. Op 3 oktober 1964 fuseerde de Twentsche Bank met de Nederlandse Handels-Maatschappij. Deze fusie leidde tot de Algemene Bank Nederland: ABN. Het hoofdkantoor verhuisde hiermee van het hoedemakerplein in Enschede naar Amsterdam. Voor degenen die van negentiendeen twintigste-eeuwse architectuur houden, is het de moeite waard om de oude panden van de TBV op te zoeken. Tot nog toe een mooi verhaal over Twentse lef en visionairondernemerschap. Echter, hierna ging het mis. In 1964 fuseerden ook de Amsterdamsche Bank en de Rotterdamsche Bank. Samen vormden zij de AMRO-Bank. Dit was nog niet het einde van de consolidatieslag in de bankwereld. In 1991 fuseerden de ABN-bank en
de AMRO-bank tot de ABN-AMRO bank. Hierna wist de bank de Twentse visionaire koerst nog enige tijd vast te houden, waardoor de bank flink groeide. Echter, de marges vielen tegen, waarna in 2004 de beschermingsconstructie tegen (vijandelijke) overnames werd afgebroken. Dit leidde in 2007 tot een overname van dé bank door een consortium van Fortis, Royal Bank of Schotland (RBS) en Banco Santander. De bank werd opgeknipt en de Nederlandse activiteiten werden toegevoegd aan de Belgische bank Fortis. Op 10 oktober 2007 werd voor het laatst op de beurs gehandeld in het aandeel ABN-AMRO. De kredietcrisis verstoorde de mooie plannen van het consortium. Fortis raakte in de financiële problemen en de Nederlandse staat werd om hulp gevraagd. Op 3 oktober 2008, exact (tot op
de dag) 44 jaar na de fusie tussen de Twensche Bank Vereniging en de Nederlandse HandelsMaatschappij tot de ABN-bank, werden Fortis en de overgenomen delen van ABN-AMRO genationaliseerd. Inmiddels is het 2015 en is de kredietcrisis voorbij. De ABN-AMRO bank is onder leiding van voormalig minister van financiën Gerrit Zalm, wederom een stabiele bank geworden, waarna een nieuwe beursgang heeft plaatsgevonden. De bank heeft aangegeven een “weduwen- en wezenfonds” te willen zijn. Hiermee lijkt de bank terug te keren naar zijn Twentse roots. Een beetje saai, maar lekker stabiel; soms is het rood, soms is het groen, bij ABN-AMRO is altijd wat te doen.
VERHOOG UW RENDEMENT DOOR GESPREID TE BELEGGEN TEGEN LAGE KOSTEN. Indexbeleggen met Think ETF’s
Een gespreide portefeuille met verschillende Think ETF’s stelt u al samen voor minder dan 0,2% beheerkosten per jaar. Wilt u onze voorbeeldportefeuilles met diverse risicoprofielen inzien? Kijk dan voor de samenstelling en het rendement op; www.thinketfs.nl/portefeuille
Meer informatie over indexbeleggen en onze ETF’s kunt u vinden op www.thinketfs.nl. Of neem contact op via 020-719 5100. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
Dit jaar was Duitenberg goed vertegenwoordigd op de openingsmarkt van de KickIn. Op deze middag kunnen eerstejaars studenten kennis maken met de verschillende verenigingen op de UT. Geïnteresseerden konden zich opgeven voor de beleggingscursus voor beginners en analyseavonden.
De Kick-In is een van de eerste echte kennismaking met de universiteit en haar studenten. Op de eerste dag van de Kick-In begon, zoals al jaren gebruikelijk is, de openingsmarkt. De openingsmarkt is voor nuldejaars het perfecte moment om in een ongedwongen sfeer, hun eerste contacten te leggen met het studentenleven. Zo was ook Duitenberg aanwezig met een rijkelijk gevulde kraam waarbij uiteraard de stickers niet ontbraken. Onder andere door een tv-scherm met daarop een overzicht van actuele aandeelkoersen, was de interesse bij de nuldejaars snel gewekt. Onder de stralende zon hebben we potentiële leden bekend gemaakt met de beleggingsclub van de
Universiteit Twente en hogeschool Saxion. Het maakt niet uit of de nuldejaars jaren ervaring hebben met beleggen of dat ze net willen gaan beginnen. Duitenberg is daarnaast een laagdrempelige vereniging waarbij gezelligheid ook belangrijk is. Dit uit zich in de informatieve activiteiten zoals borrels, pokeravonden, casinoavonden en barbecues. Door de relatief grote vertegenwoordiging van ons (niet iedereen is aanwezig op onderstaande foto), hebben we hopelijk veel studenten warm gemaakt om hun grenzen te verleggen en een mooie tijd bij Duitenberg tegemoet te zien.
Op 14 oktober en 25 november organiseerde Duitenberg in samenwerking met studieverenigingen Stress en Newton drukbezochte beleggingscursussen voor beginners. Een opkomst van ruim 70 man (en een enkele verdwaalde vrouw) op 14 oktober en een man of 35 op 25 november laat zien dat er genoeg animo is om te beleggen op de Universiteit Twente. Spreker Gijs Diepeveen stemde zijn programma af op de achtergrondkennis van de aanwezigen. Van een meer diepgaande presentatie bij Stress, waar naast basiskennis ook
verdergaande theorieën en mogelijkheden om de juiste informatie te verwerven werden behandeld, met een mooie borrel achteraf en een interactieve presentatie gevolgd door een stukje praktijk met behulp van de Duitenberg template bij Newton hoorden we dan ook veel positieve reacties.
In het doolhofachtige gebouw, de Cubicus, sprak op donderdag 15 Oktober tijdens de lunch een oude bekende van Duitenberg. Hendrik Oude Nijhuis, mede-oprichter van Kingfisher Capital en oud-bestuurder van Duitenberg, heeft ons meegenomen in de wereld van ‘value investing’. Onder het genot van verschillende belegde broodjes en een gezond glas melk werd ons duidelijk gemaakt welke aspecten van belang zijn als men wil investeren volgens het ‘value investing’-principe.
Allereerst begon Hendrik met één van zijn grootste voorbeelden, belegginsgoeroe Warren Buffet, die hedendaags rond de $64 Miljard waard is. Het beleggingsmodel van Hendrik is gebaseerd op de beleggingsstrategie van de heer Buffet. Het eerste aspect van ‘value investing’ is het zoeken naar bedrijven met een monopolie positie in de markt. Een monopoliepositie zorgt voor competitieve voordelen, zoals schaalvoordelen/inkoopvoordelen, sterke distributienetwerken, bekende merknamen, patenten en lock-in effecten/hoge switching costs. Een ander belangrijk aspect is de ‘Mr market’-theorie, waarbij duidelijk wordt gemaakt dat een investeerder rationele beslissingen behoort te maken in plaats van beslissingen gedreven door emotie. Deze theorie zal de investeerder de mogelijkheid bieden om te kopen wanneer de prijzen laag staan en te verkopen wanneer de prijs hun top hebben behaald. Daarnaast vertelt Hendrik te profiteren van ‘compounding interest’, of zoals Einstein het zei ‘Compound interest is the eighth wonder of the world. He who understands it, earns it ... he who doesn't ... pays it.”. Door op lange termijn een vast rendement te behalen zal zijn kapitaal exponentieel zien groeien. De belangrijkste
punten van Hendrik’s visie op ‘value investing’ zijn kort samengevat:
Zoek naar bedrijven met duurzame competitieve voordelen; Profiteer van de gemodstoestand van ‘Mr. Market’; Neem korte termijn koersfluctuaties voor lief; Profiteer van het ‘achtste wereldwonder’; Zoek naar aandelen met hoge winstgevendheid & lage waardering.
Na de lezing en kwam er een discussie opgang waar Hendrik overige vragen over ‘value investing’ beantwoordde. Zo verklaarde Hendrik dat de markt de afgelopen jaren veel is gegroeid maar dat een dalende trend niet lang op zich zal laten wachten. Concluderend, de lezing van Hendrik Oude Nijhuis heeft de Duitenberger extra inzichten gegeven in de fundamenten van ‘value investing’. Meer weten over ‘value investing’? Download als Duitenberglid gratis het boek van Hendrik Oude Nijhuis via: http://warrenbuffet.nl/duitenberg/
In oktober werd ik door de beleggingsvereniging Duitenberg uitgenodigd om een seminar bij te wonen. Deze seminar werd georganiseerd door het Activ Trades en de lezingen werden gegeven door dhr. Edward Loef. Deze wat gezette en vrolijke heer heeft een studie tot Technisch Analyst afgerond en heeft daarna een lange tijd bij een bank gewerkt. Tegenwoordig is hij een belangerijk deel in dit bedrijf Activ Trades en maakt hij wekelijkse weekbladen waarin hij zijn mening baseert op Technische Analyse over de recente gebeurtenissen.
Op 6 November zijn wij met zijn drieën in de auto gestapt en zijn vanuit Enschede richting het Hilton Hotel in Den Haag gereden. Rond half twee waren we daar als laatsten aangekomen en werden we na het halen van koffie verzocht om plaats te nemen in de zaal. Er waren zo’n 15 man aanwezig waarvan de helft van Duitenberg. Op elke plaats lag er een kladblok met pen en usbstick met het Activ Trades logo om mee te nemen. Edward begon met zichzelf voor te stellen en uit te leggen wat Activ Trades precies was. De eerste 30 minuten waren puur promotie voor het bedrijf, wat ook zeer begrijpelijk is. Daarna ging hij door over zijn leven en hoe hij in dit vak terechtgekomen is. De echte seminar begon pas na dit gedeelte waarbij Edward dan ook inging op dat je je beleggingsstrategie moet aanpassen aan de tijd die je ervoor over hebt en over de verschillende “weersomstandigheden” in onze beleggingswereld. Daarna werd het wat technischer want onderwerpen zoals wiskundige logica en een hele uitgebreide discussie over de “hoofd-schouder” fenomeen.
Na een lange en voor mij hongerige zit kregen we pauze waar verschillende soorten versnaperingen buiten ons op stonden te wachten. Dit waren zeer luxe zoetigheden waar zelfs het servies waarmee je het mee at ook van chocola was gemaakt. Terug in de zaal werd er meer verteld over de logaritmische schaalverdeling en de OBOS indicator. Ook ging Edward uitgebreid op in hoe de psychologie van een belegger werkt. Wanneer moet je het echt verkopen en wanneer kun je toch besluiten om het nog even te houden? De mooiste zin uit deze hele seminar vond ik toch wel zijn uitspraak over Technische Analyse zelf. “Ik vind Technische Analyse meer een kunst dan wetenschap” De avond werd afgesloten met een borrel verzorgd door Activ Trades. Vanwege de honger en omdat ik geen alcohol mocht drinken vanwege de auto, ben ik vroeg van de borrel weggegaan. De verhalen na de borrel kun je terug vragen aan de andere heren!
Op 20 november is BSC Duitenberg benaderd door de NOS om de beursgang van ABN Amro te bespreken. In het NOS journaal van 5 uur op radio 1 hebben enkele leden in een uitgebreid interview de beursgang van ABN Amro en de aantrekkelijkheid van dit aandeel voor Duitenberg besproken. Het item heeft helaas het acht uur journaal niet kunnen redden, maar was even later wel te zien bij het programma Nieuwsuur. Dit is ook opgepakt door het UT-Nieuws, die door middel van een interview met Maarten de Wit verslag hiervan hebben gedaan.
‘Een beetje een opa-en-oma-aandeel', zegt Duitenberg over een investering in ABN-AMRO, dat 20 november naar de beurs gaat. De NOS vroeg de studentenbeleggingsclub in het programma Nieuwsuur om raad. Waarom kwam de NOS bij Duitenberg? Maarten de Wit, ex-bestuurslid van de beleggingsclub: ‘NOS haalde dinsdag verhaal bij vier partijen. Omdat we al eerder contact met hen hadden, waren we bij NOS al bekend. Ze waren op zoek naar een particuliere belegger met een mening over ABN en wij konden snel mensen mobiliseren. Een kenmerk van Duitenberg.’ Hoe staan jullie tegenover dit aandeel? ‘Het is een beetje een opa-en-oma-aandeel. Goed als je wilt beleggen en je hebt een hypotheek, kinderen je zoekt stabiliteit, maar wij zoeken eigenlijk aandelen met uitzicht op meer koerswinst.’ Wat vinden jullie ervan dat NOS Duitenberg om commentaar vraagt? ‘Hartstikke leuk dat ze ons weten te vinden. Ze waren hier voor de tweede keer, maar nu kwamen ze voor het 8 uurjournaal. Dat was nieuw voor ons. Helaas hebben we het niet gehaald, een kleine teleurstelling.’
Ging het interview zoals je het verwacht had? ‘Het interview voor de radio ging goed, maar dat kan je knippen en plakken. Het is altijd verrassend wat voor vragen ze stellen, en in zo’n stukje tv gaat het erom wie het beste praatje heeft. Ik had zelf de prospectus al gedownload, een 792 pagina’s tellend document waarin alles staat over de ABN. Hier werden veel vragen over gesteld, maar ik ben zelf niet verder gekomen dan de eerste paar blaadjes. Ik denk niemand van ons. Natuurlijk is het niet zo gek dat bedrijfsanalisten die daadwerkelijk de hele prospectus hebben gelezen, het journaal wel gehaald hebben. Maar we zijn wel op Nieuwsuur gekomen. Het was een leuke en leerzame ervaring, en we hebben toch een ander soort licht laten schijnen op de ABN.’
On Thursday the 26th of November it was once more time for a delegation of Duitenbergers to leave Enschede for an in-house day at our sponsor Flow Traders in Amsterdam. Quite a few Duitenbergers followed the invitation. So, we all left Enschede far, far too early that day to go to the city of Amsterdam.
Actually, it was rather a small group of people leaving from Enschede at seven in the morning. The rest joined on the way or went there by car. During a seemingly never ending train ride almost everyone tried to catch upon some sleep to appear sharp and fresh at Flow Traders, of course. You know, the first impression does count… Nonetheless, we had to change two more times before actually arriving at Flow Traders. Finally there, the group leaving from Enschede waited in the lobby of the building where Flow Traders is located for the others to arrive. The group that went to Amsterdam by train from Enschede was obviously more than perfectly on time and only had to wait for a few others that still had to arrive. When the whole group was finally complete the in-house day could start. But first we all tried to squeeze into one of the elevators. Didn’t really work. So the group had to split in half on the way up. Arriving at the offices of Flow Traders we were warmly welcomed by Floor. First, we grabbed some coffee and tea in the canteen. Though, it has to be said that operating the coffee machine was somewhat of a bigger problem at first. Thereafter, we actually had to leave the offices of Flow Traders again. But, we just left for another venue for the presentation as well as the investment game. Later, we were once more welcomed in their facilities; luckily. First we were
given a short presentation. During the presentation we were told what it actually is that they do at Flow Traders and how what they do is different from what we do at Duitenberg. Moreover, they answered several questions asked. Next up was the investment game. At first, the explanations created somewhat of confusion. For some people it took some time to fully understand the mechanisms behind the investment game in the beginning. The important thing though is that you learn from the mistakes you made in the past. Evaluating my very own performance I got to say that I scored fairly well during the exemplary rounds. Unfortunately you don’t get anything for that. In the later rounds of the investment, well, let’s not talk about that… Let’s just say I couldn’t keep up the game. During the investment game several people experienced several ups and downs, so that, in the end, it was possible for Roel to secure the win during the very last round. To forestall, he didn’t bring his hard-earned price home. After all of this it was lunchtime. After an extensive lunch and a really, really quick detour of the facilities at Flow Traders (it seemed to be even less than a minute) the in-house day was over. Oh, before I forget about it, we were obviously given really, really nice gift bags, and, obviously did take some beautiful group pictures in front of the reception. Back then everyone, including me, seemed to be very impressed by
the in-house day and intrigued by the way they work at Flow Traders; absolutely fascinating and definitely worth leaving Enschede so far, far too early in the morning.
Duitenbergers left ended up grabbing something to eat and killing the bottle of champagne Roel had just won during the investment game at Flow Traders. It was simply a terrific we had.
Surely, the first thing we were all craving for after the in-house day was nice, cold beer. Not a Heineken, but a Grolsch; no questions asked. And, we did manage to find an Irish pub in the vicinity of the Heineken brewery serving us with a nice, cold Grolsch. Some other drinks, too. After that the group unfortunately started to split up. Some were given a terrific detour of the city by our very own tour guide Thomas. He knew exactly which places in Amsterdam would intrigue especially the newcomers to Amsterdam the most and which ones are the most interesting attractions Amsterdam has to offer. The Duitenbergers still left tingled from one bar to another, from one pub to another now and after all it was getting fairly late… The very last
Thereafter, we walked around the city some more, but without a specific destination in mind. At least I do not remember. Didn’t really seem like it. That is why we thereafter went for the train station right away. But not without getting some supplies for the duration of the train ride; right before the departure. Apart from a major delay which I so far thought would only happen to me back in Germany with the good old ‘Deutsche Bahn’ the train ride wasn’t particularly special anymore. Dawid and I then arrived back in Enschede at around 12 pm. So much for the inhouse day at Flow Traders and the day out in Amsterdam…
NOTHING BEATS WINNING
Do you thrive on outsmarting your competition? Flow Traders is looking for Junior Traders with excellent mathematical and analytical skills combined with an interest in global financial markets. In this challenging position you manage and optimize our daily position in a wide range of financial products. If you want to be part of our winning team, don’t hesitate to apply for the Junior Trader position via our website: www.flowtraders.com. For more information please email:
[email protected] or call Floor de Wit on 020-7996799.
Flow Traders is an international leading trading house.
Amsterdam • New York • Singapore
In de zomer van 2015 vertrok de penningmeester van Duitenberg, Sven, naar Praag om daar aan een stage bij bierbrouwer AB Inbev te beginnen. Al snel ontstond het idee om vanuit Nederland een Duitenberg delegatie te sturen om de cultuur in Praag te proeven. Ik kan dit stuk beginnen met te melden dat we Praag grondig onderzocht hebben en de stad voor éénieder als reisbestemming aan kunnen raden.
Op vrijdag 27 november stapten 5 heren van Duitenberg in een gehuurde Duitse terreinwagen. Het ging hier om Jan-Willem, René, Dawid, Dennis en ondergetekende. Rond kwart over 9 vertrokken we vanaf een parkeerplaats in de Enschedese Roombeek waar we kort daarvoor de Lidl enkele halveliters Oettinger lichter hadden gemaakt. Het eerste biertje werd nog in Enschede geopend en de stemming zat er derhalve al goed in toen we bij De Lutte het Duitse land binnen traden. De reis was gevuld met vele grappen, biertjes, plaspauzes, discussies, een quote lijst en een waar "Flixbus-markt-onderzoek”. Na een autorit langs Duitse steden als Osnabrück, Hannover, Magdeburg, Leipzig en Dresden arriveerden we om 6 uur vrijdagavond in de Praagse voorstad Chodov. Deze voorstad heeft een echte OostEuropese uitstraling en we voelden ons dus direct welkom. Na het welkom door Sven en een paar heerlijke Corona’s (voordeel van werken bij AB Inbev) vertrokken we lopend naar het metrostation/winkelcentrum Chodov. Daar genoten we van een heerlijke pizza voor 5 euro en een glas rode wijn voor 1 euro. Na de pizza was het tijd voor de metro naar de stad. We hebben braaf een kaartje gekocht en hebben ons op de heenweg keurig gedragen in voorgenoemde metro. Het avondprogramma in het centrum van Praag bestond uit een korte rondleiding door het centrum door onze gids Sven. De gasten waren alleen niet erg geduldig en zo kwam het dat we rond de klok van half 9
achter onze eerste halveliter echt Praags “Staropramen Nefiltrovany” welke heerlijk smaakte. De avond werd vervolgd in club “Nebe” die onder de grond lag. Er was voldoende bier, de dames waren mooier dan je ze in Enschede kunt vinden en dat was waarschijnlijk ook de reden dat enkele heren hun kansen wel positief inschatten bij de andere sekse. Na enkele uren in de club waren we toe aan een nieuw hoofdstuk van de avond. Na een korte tocht door het centrum van Praag werden we aangesproken door een zeer vriendelijke negroide man. Hij vertelde ons dat hij precies wist waar we naartoe zouden moeten gaan. Er waren overigens tientallen mensen speciaal voor ons in het centrum om te vertellen waar we naartoe moesten. Deze amusements gelegenheden hadden namen als Rio en Hot Peppers. Beide gelegenheden waren erg in orde en zijn een echte aanrader voor als je een bezoek aan Praag overweegt. We sloten de avond af bij de McDonalds en namen de metro, die al geruime tijd weer reden, terug naar Chodov. Daar zochten we rond 8 uur ons bed op. Op zaterdag stond een dag vol cultuur gepland. Om 3 uur arriveerden we in het centrum na een zeer traag ontbijt. We liepen vanuit het centrum over een brug naar de Praagse Burcht. Onderweg kwamen we de Tsjechische Geert Wilders tegen die stond te oreren over de nationale trots en het probleem dat Europa heet. Er waren ongeveer 10 mensen die naar hem luisterden op een plein
waar je ook 10 duizend mensen kwijt zou kunnen. Het was koud die dag, daar zal het aan gelegen hebben. We beklommen de Praagse Burcht waar je een mooi uitzicht over de stad hebt. Het werd echter snel donker dus hebben we een kroeg opgezocht voor een bier. We aten bij een restaurant met lokale keuken en bestelden allemaal gulasch met een pint. De avond was min of meer een herhaling van de eerste. Verschil waren de locaties, de activiteiten waren hetzelfde. Op zondag zijn we naar een ijshockeywedstrijd geweest van het lokale team, Sparta Praag. We hebben urenlang genoten van het spektakel compleet met vuurwerk, muziek en schaarsgeklede dames. Zoals alles in Praag was ook dit niet duur. Een kaartje kostte ons 6 euro en het bier kostte een schrikbarende 1,5 euro. Na de wedstrijd hebben we zeer luxe gegeten in
restaurant “La Louvre” waar het menu uit entrecote, eendenpoten etc bestond. We hebben nog een klein biertje gedronken om het af te leren en zijn nog even wezen buurten in onze favoriete amusements gelegenheid. De volgende dag was de terugreis alweer aangebroken. De reis ging voorspoedig en was gevuld met sterke verhalen over het afgelopen weekend. De auto werd steevast geparkeerd op de stoep of op het gras van de parkeerplaatsen, want we hadden tenslotte een terreinwagen. Kortom, was het een zeer geslaagd weeken in Praag. Het whatsapp groepje met deze 6 illustere heren is vlak na deze reis omgedoopt tot “Hot Peppers mei ’16” dus je weet nu dat je in mei erbij moet zijn! Volgende keer met een bus naar Praag???
Ook dit jaar werd er traditiegetrouw een borrel gehouden, om zo de gebeurtenissen van 2015 uitvoerig te bespreken. Op woensdag 16 december vond de kerstborrel van Duitenberg plaats in Grand Café Soestdijk op de Oude Markt. Om 20 uur werd het eerste drankje op locatie gedronken. Na een goed verzorgde avond met voldoende hapjes en vloeibare versnaperingen verplaatste een deel van de 13 aanwezige Duitenbergers zich rond 23 uur richting de andere kant van de Oude Markt, naar de Aspen Valley.
Woensdag 18 november hebben enkele leden van Duitenberg op uitnodiging van de Vereniging van Effectenbezitters een lezing over de Chinese aandelenmarkt door Comgest Group bezocht. De presentatie was in handen van Lodewijk van de Kroft en Rob Deneke, afkomstig van Comgest Benelux. Comgest is een onafhankelijke asset manager die zich richt op portefuilles die kwaliteit op de langere termijn waarborgen en heeft een vermogen van €21.6 miljard onder haar beheer.
In deze lezing werden verschillende aspecten van de Chinese economische ontwikkelingen en aandelenmarkt behandeld. De aanwezige Duitenbergers ervaarden de lezing als zeer interessant, aangezien zij nog niet eerder in contact waren gekomen met dit onderwerp. In dit verslag zal ik samenvatting geven van de behandelde onderwerpen. De cijfers uit deze presentatie kwamen uit het onderzoek van Citi Research over de Chinese markt (Citi Research, Strategy Asia/China, 2014) indien niet anders is vermeld. De lezing begon met het behandelen van de verschillende aandelen gerelateerd aan de Chinese aandelenmarkt. H-aandelen: Aandelen van ondernemingen gevestigd in China en verhandeld op de Hong Kong Stock Exchange. Voorbeelden hiervan zijn: China Life, Great Wall Motor, Sinopec en vele Chinese banken. Het totaal van Haandelen bedraagt 29% van de totale Chinese equity. Red Chips: Aandelen van ondernemingen die ook zijn gevestigd buiten China, maar worden verhandeld op de Hong Kong Stock Exchange. Voorbeelden hiervan zijn China Mobile, CITIC en CNOOC. A-aandelen: Aandelen van ondernemingen gevestigd in China die worden verhandeld in de Chinese renminbi (letterlijk: geld van het volk) op de Shenzhen of Shanghai Stock
Exchange. Deze aandelen hebben in totaal een waarde van $4.2 triljoen en is hiermee 66% van het totale Chinese marktaandeel. Zonder toegang tot deze aandelen, zouden investeerders dus niet in staat zijn om in tweederde van alle Chinese aandelen te kunnen investeren. B-aandelen worden verhandeld in buitenlandse valuta, vaak HKD of USD. Chinese equity genoteerd buiten China en de Special Administrative Regions of China. Denk hierbij aan bijvoorbeeld de N-shares: Chinese ondernemingen wiens aandelen die worden verhandeld op de NYSE (4% van de Chinese equity) of L-aandelen: Chinese ondernemingen wiens aandelen worden verhandeld in Singapore. De strenge regulatie op de Chinese markt is een van de redenen waarom bedrijven als Alibaba zich in het buitenland beursnoteren. Toch vermeldt Van de Kroft hierbij dat het beursnoteren van een Chinese onderneming buiten china niet altijd een goed signaal afgeeft.
Andere belangrijke begrippen en ontwikkelingen voor potentiële Chinese equity investeerders zijn: Qualified Foreign Institutional Investor (QFII): Dit begrip is in 2002 geïntroduceerd en staat toe dat bepaalde gekwalificeerde buitenlandse investeerders direct toegang hebben tot de Chinese kapitaalmarkt.
Off-Shore Renminbi Qualified Foreign Institutional Investor (RQFII): Geïntroduceerd in 2011, waardoor gekwalificeerde instellingen in Hong Kong, Londen, Singapore, Frankrijk, Duitsland en Korea direct toegang hebben tot de Chinese kapitaalmarkt. Comgest kreeg in juni 2011 ook deze licensie. Shanghai-Hong Kong Stock Connect: Geïntroduceerd in oktober 2014, een grote ontwikkeling waardoor alle buitenlandse investeerders toegang hebben tot de Chinese kapitaalmarkt. Echter zit er wel een dagelijks limiet van €1.85 miljard op, wat volgens Van de Kroft ook weer een stukje onzekerheid creëert, omdat je bijvoorbeeld aan het eind van de dag niet weet of je je posities nog volledig kan hedgen. Toch creëert deze ontwikkeling vele mogelijkheden om te beleggen in Chinese aandelen. Waar voorheen al kon worden belegd in 94% van de Chinese telecom door de noteringen in Hong Kong, zijn er ook veel sectoren die niet toegankelijk waren voor buitenlandse investeerders, bijvoorbeeld IT, kapitaalgoederen, materialen en financials. Volgens Citi Research zal de Chinese marktkapitalisatie met 140% groeien tot 2020. Met een hoger percentage beursgenoteerde marktkapitalisatie ten opzichte van het nationaal product vergeleken met een land als Duitsland, denkt Van de Kroft dat China in de toekomst veel belangrijker gaat worden voor investeerders. Waar in 2014 slechts 2% van de Chinese Aaandelen in bezit waren van buitenlandse investeerders, zal dit naar verwachting rond de 7% komen te liggen in 2020, wat nog steeds laag is vergeleken met andere landen.
Opname in de MSCI World Index Met de toegankelijkheid van A-aandelen voor buitenlandse investeerders worden deze aandelen ook in de toekomst opgenomen in onder andere de MSCI World Index en dit gaat naar alle waarschijnlijkheid een grote impact hebben op deze index. Mede omdat het direct opnemen in deze index een te grote directe impact zou hebben, wordt er eerst een opname factor van 5% op Chinese A-aandelen gebruikt. Dit betekent dat voor alle Chinese A-aandelen die in aanmerking komen voor opname, de index marktkapitalisatie wordt afgetopt op 5% van de totale free-float marktkapitalisatie, waardoor het gewicht op de index vooralsnog wordt gelimiteerd. De totale opname wordt dus in verschillende fasen gedaan. De opname in de MSCI World Index heeft ook als gevolg dat meer institutionele investeerders de Chinese markt op gaan. Het oude en nieuwe China In de lezing werden ook nog enkele economische en maatschappelijke ontwikkelingen van China behandeld. Een belangrijke ontwikkeling is de verschuiving van een China als een lagelonenland, met een focus op productie, naar een steeds maar groeiende dienstensector. De exportgedreven economie gaat naar een punt waar diensten en interne consumptie belangrijker beginnen te worden. Dit valt ook te zien aan de opbouw van de groei van het GDP dat procentueel een steeds grotere groei van diensten laat zien. In de periode van september 2014 tot december 2014 was 64% van de groei te wijden aan de groei van de dienstensector, slechts 30% aan de industriële sector en 6% aan de groei in de agrarische sector. De vele Chinese hervormingen Ook de vele hervormingen in China zijn benoemenswaardig. Zo wordt R&D gestimuleerd
door belastingvoordelen aan technologieondernemingen en IP-bescherming. Ook de gezondheidszorg wordt gestimuleerd door gunstige patentregelgeving op medicijnen en commerciële verzekeringen voor de middenklasse. Een groei in chronisch zieken, vergrijzing en een groeiende middenklas werden als oorzaak hiervoor gegeven. Als derde hervorming werd de deregulatie in de dienstensector genoemd, wat het onder andere voordelig maakt om als particulier te investeren in de dienstensector. Ten slotte is de Hukou hervorming een bijzondere hervorming, hierbij wordt het mogelijk voor landarbeiders om ook van het stedelijke Hukou systeem gebruik te maken. Dit heeft als gevolg dat er minder verschil is tussen sociale klassen door gelijkere scholing, werkgelegenheid, gezondheidszorg en vergelijkbare factoren. Door meer sociale zekerheid wordt er minder gespaard en kan er dus op korte termijn meer worden uitgegeven door deze sociale klassen. De lezing eindigde met de gebruikelijke disclaimers, gevolgd door een rondleiding door de Beursplein 5.
Het Chinese statistiekbureau maakte deze week mooie groeicijfers bekend, maar grootbanken en superbeleggers fronsen de wenkbrauwen steeds hoger. De reden: de crash op de Chinese aandelenmarkten, de openstaande kredietkraan en de Chinese vastgoedbubbel.
Op het traject Beijing – Shanghai stapte in mei slechts een enkeling uit bij het treinstation van Tianjin. Het gros van de passagiers – inclusief ondergetekende – reed door naar de bestemming Shanghai. De Chinese overheid had in 2009 een ander toekomstscenario in gedachten toen ze begon met de miljardeninvestering in een nieuw financieel centrum in Tianjin. De status qua anno 2014 is massale leegstand en weinig bedrijvigheid. Enkel voor fotografen zijn de nieuwe steden een walhalla vanwege de vrijwel onvoorstelbare leegheid. Het megabouwproject in Tianjin vormt geen uitzondering. De Chinese treinreis voert langs steden waar meer gele bouwkranen zijn dan mensen. Het is de resultante van decennialange bouwwoede van een ongekende omvang. Ter info: sinds het millennium zijn er in China meer dan twee keer zoveel huizen gebouwd als er in Spanje staan. Het betongebruik in China overtrof in een periode van drie jaar al het betongebruik van de Verenigde Staten in de gehele 20e eeuw.
Bron: Gatesnotes, USGS, Cement Statistics, Mineral Industry of China 1990-2013
De bouwkoorts zorgt voor een grote impuls in de economie. Het Chinese statistiekbureau kon eerder deze week behoorlijk meevallende cijfers presenteren over de groei van de economie (+7% in het tweede kwartaal), maar de onderhuidse bedreigingen van de economie bleven onderbelicht. Disclaimer Zo groeit de Chinese schuld harder dan de economie. Bloomberg berekende dat de schuld van Chinese bedrijven en huishoudens inmiddels 207 procent van het bruto binnenlands product (bbp) bedraagt. Deze kredietbubbel steeg 125 procent ten opzichte 2008. De Zwitserse bank Credit Suisse gaf ook een stevige disclaimer bij de gepresenteerde cijfers. ‘China’s combination of a triple bubble [credit bubble, investment bubble and real estate bubble] remains the biggest risk to the global economy,’ luidde de waarschuwing van een Credit Suisse-analist die The Financial Times aanhaalt. Er zijn volgens de analist drie indicatoren dat er in China sprake is van een vastgoedbubbel. De eerste red flag betreft het grote aandeel van de vastgoedmarkt in het bruto binnenlands product. Volgens kredietbeoordelaar Moody’s draagt de vastgoedmarkt direct en indirect voor 23 procent bij aan het bbp. ‘This is now triple that of the US at its peak and similar to peak levels in Spain and Ireland.’
De tweede indicator vormt het enorme overaanbod van huizen. Credit Suisse wijst erop dat er veel meer huizen worden gebouwd dan er worden verkocht (12 procent verschil) en er een totale leegstand is van 15 tot 23 procent. De bank wijst er bovendien op dat de bouwwoede in vooral de kleinere steden (de zogeheten third en fourth tier steden) voor een enorme mismatch tussen vraag en aanbod leidt: de huizenvoorraad zou gelijk staan aan vijf jaar (!) de vraag naar huizen. Volgens Credit Suisse zijn de Chinese huizenprijzen ook allesbehalve gezond als er wordt gekeken naar het inkomen van degenen die de huizen kopen. Afgezet tegen de Chinese lonen zijn de huizenprijzen nog hoger dan in het centrum van Londen. Als de huizenprijzen instorten dan heeft dat grote gevolgen voor de Chinese economie. Credit Suisse verwacht dat als de huizenprijzen met 15 procent dalen dat dan de Chinese economie niet meer 7 procent groeit maar 3 procent krimpt. Boom Bust Boom? De waarschuwingen van Credit Suisse vormen geen uitzondering. In de nasleep van de aandelenbubbel, waaruit in een maand tijd al zo’n 3000 miljard euro ‘ontsnapte’, beginnen Amerikaanse beleggers als Paul Singer (hedgefonds Elliot Manamagent) en Bill Ackman (Pershing Square Capital Management) ook met rode vlaggen te wapperen. ‘China is a bigger global threat by far,’ zei Bill Ackman afgelopen woensdag op een beleggerscongres in New York. De groei van de Chinese economie met 7 procent neemt de belegger niet serieus. ‘If you look at the Chinese financial system, you look at shadow banking, you look at the amount of leverage, you look at how desperately they worked to keep the stock market up. It looks worse to me than 2007 in the U.S.’
In Nederland kijkt hoogleraar Theo Kocken met interesse naar de economische ontwikkelingen in China. ‘Voor een Minsky-liefhebber is het fantastisch wat er allemaal in China gebeurt, het is een bubbel in de meest extreme vorm,’ zei Kocken vorige week tegen Follow The Money. Hij verbaasde zich onder meer over de Chinese overheid die de vraag naar aandelen kunstmatig blijft aanwakkeren door onder meer de onderpandvereisten en rentetarieven te verlagen. ‘Het slechtste wat je een land kunt aandoen, is niet alleen een lage rente maar ook de mogelijkheden geven om meer te lenen. De leningen zijn de brandstof van de bubbel en een recipe for disaster.’
Less than five months after China’s equity bubble burst, the Shanghai Composite Index is surging once again.
This month’s 11 percent rebound is one of the biggest surprises in global markets after international money managers all but gave up on Chinese stocks in the wake of a $5 trillion crash, according to JPMorgan Chase & Co. What’s even more remarkable is that the gains look like the result of buying from ordinary investors, rather than the government-run funds who sought to prop up prices during the rout. Signs of improving confidence are everywhere. Margin debt is rising for the first time in five months, volumes have picked up and companies favored by individual investors are leading the rebound. While state-owned funds still influence the market, evidence of heavy intervention has dwindled as late-day rallies become less frequent and purchases by controlling shareholders shrink. The market seems to have entered a “self-recovery” phase, as President Xi Jinping described it in a speech late last month. “The answer is yes -- it can stand on its own,” said Adrian Mowat, the chief Asia and emerging markets equity strategist at JPMorgan in Hong Kong. “When you see a big fall in the market, you think ‘Why would equity investors ever go back?’ In our part of the world, we do get corrections in markets and some people look at them as opportunities to buy at better prices.” Just how long the gains will last is still a subject of fierce debate. While bulls point to increased stimulus from China’s central bank and early
signs of economic recovery, pessimists say current valuations are unjustified as corporate earnings shrink. Hao Hong, one of the few forecasters to call both the start and peak of China’s last equity boom, predicts this one won’t last. “It’s a bear-market rally,” said Hong, the chief China strategist at Bocom International Holdings Co. “Sometimes a bear-market rally can be more ferocious than a bull-market rally.” What’s clear is that a sense of normalcy has returned to the world’s second-largest equity market after months of turmoil that rattled global investors. Foreigners have been adding to holdings through the Shanghai-Hong Kong exchange link for the past two weeks, while volatility in the benchmark index has eased to an almost four-month low. Individual investors, who account for more than 80 percent of volumes in China, are also returning. The number of new stock traders tracked by the nation’s clearing agency has increased for the past two weeks, while margin debt has climbed 14 percent this month to exceed 1 trillion yuan ($157 billion). October Advance Average daily volumes on Chinese exchanges have jumped 55 percent this month as money flowed into the ChiNext board for small-cap stocks, a favorite hunting ground for part-time investors. The Shanghai Composite’s October
gain is the biggest among benchmark indexes in emerging and developed markets after Germany and Greece. The Chinese gauge rose 0.4 percent on Thursday. “People are willing to search for alpha now,” said Alex Wong, a Hong Kong-based assetmanagement director at Ample Capital Ltd., which oversees about $150 million. “They aren’t staying away totally like they had been in previous months.” While the Chinese state agency tasked with propping up the stock market declined to discuss its investments, indicators of intervention suggest buying has moderated. End-of-day spikes in the large-cap China 50 exchange-traded fund -which analysts said were fueled by governmentrun funds last month -- are now becoming less common. The ETF’s average gain in the final 45 minutes of trading shrank to 0.2 percent in October from 0.3 percent in September, a month when the market fell. Government Role Meanwhile, buying from corporate insiders and controlling shareholders -- many of which are run by the state -- has declined to the equivalent of $333 million over the past month from an average $2.7 billion over the previous two months, according to data compiled by Bloomberg. “The government no longer heavy-handedly intervenes in the stock market,” Wenjie Lu, a Shanghai-based strategist at UBS Group AG, said in an e-mail. Of course, policy makers aren’t giving the market free rein either. Major stockholders are still banned from selling shares and authorities have yet to lift a freeze on initial public offerings. At least 62 companies disclosed this month that China Securities Finance Corp., the state rescue fund, took a stake in their shares.
Risk Averse Doubts remain about whether the market can sustain an advance on its own. While the median price-to-earnings ratio for mainland-listed shares has dropped to 60 from 108 in June, it’s still the highest among the world’s 10 biggest markets. About 69 percent of Chinese companies that reported third-quarter results so far have trailed analyst estimates, on pace for the biggest miss since 2009, data compiled by Bloomberg show. “Chinese companies’ earnings are not great,” said Paul Chan, the Hong Kong-based chief investment officer for Asia excluding Japan at Invesco Ltd., which oversees $776 billion worldwide. “With all the uncertainties, why would you take risk?” Optimists are counting on monetary stimulus to keep the rally going. In addition to lowering interest rates and banks’ reserve requirements this month, the government has introduced targeted stimulus to the real estate and auto industries. Local gauges of manufacturing and services both improved in October. “We do expect the market to post better gains for the rest of the year amid policy initiatives, including rate cuts,” said Audrey Goh, a Singapore-based strategist at Standard Chartered Plc. “There are some signs of normalcy coming back.”
De Chinese aandelenmarkten daalden afgelopen zomer met tientallen procenten. Steeds meer vraagtekens worden gezet bij de groeicijfers die de Chinese overheid voorspiegelt. Pessimisme over de economische groei in China vormde aanleiding voor een stevige correctie op de aandelenmarkten wereldwijd.
‘Capital travels’ Warren Buffett behoort niet tot het kamp der pessimisten. In een recent interview met persbureau Bloomberg liet hij weten juist erg optimistisch over China te zijn. "Ik ben optimistisch over China. In de Verenigde Staten hebben we tal van ups en downs gehad maar per saldo zijn we er toch enorm op vooruit gegaan. Voor China zal precies hetzelfde gelden", aldus 's werelds rijkste belegger. Berkshire Hathaway, het investeringsvehikel van Buffett, heeft "op wat fabrieken na" nauwelijks investeringen in het volkrijkste land ter wereld. "Maar dat kan veranderen", aldus Buffett die aangeeft open te staan voor nieuwe ideeën en kansen, waar dan ook. Want "capital travels", zegt hij lachend. De wereldeconomie Over de wereldeconomie is Buffett evenmin somber. Een sterke groeivertraging acht hij onwaarschijnlijk. "Maar het kan altijd." De 85jarige Buffett richt zich vooral op de langere termijn. Het is ondenkbaar voor hem dat er de komende vijf, tien of twintig jaar geen progressie in de Verenigde Staten, China of Europa zou zijn. Buffett: "We leren steeds meer over hoe het menselijk potentieel ontketend kan worden. We zijn dezelfde mensen als 200 jaar geleden maar vergelijk het leven van nu eens met het leven van toen."
Uit olie Aan het einde van het nterview stelt Buffett zijn volledige aandelenbelang in olieproducent Exxon Mobil te hebben verkocht. En dat voor US $ 4,5 miljard een nieuwe positie in Phillips 66 ingenomen is, een bedrijf dat zich vooral met raffinage bezighoudt. De verkoop van Exxon Mobil is vooral ingegeven door Buffett's pessimistische kijk op de olieprijs eerder: "Ik dacht dat de toekomst [wat betreft de olieprijs] minder goed zou zijn dan veel mensen op dat moment dachten." Buffett voegt er nog aan toe dat hij helemaal geen aandelen meer bezit van olieproducerende bedrijven. --Hendrik Oude Nijhuis, zelf oud-Duitenberger, heeft zich jarenlang verdiept in ‘s werelds beste beleggers en is auteur van de bestseller ‘Leer beleggen als Warren Buffett’. Via http://warrenbuffet.nl/duitenberg/ is dit boek, inclusief de audio-editie (!), gratis te downloaden.
