Afkortingenlijst
ACTB Adviescommissie Toelating en Begeleiding. Als ouders problemen hebben met het vinden van een school voor hun zoon of dochter, als een kind verwijderd dreigt te worden en als er onenigheid is over het handelingsplan, kunnen ouders of de school de ACTB (schriftelijk) verzoeken om een advies. Adaptief onderwijs Onderwijs met afstemming op de behoefte van de leerling. ADD Attention Deficit Disorder, een vorm van ADHD waarbij de hyperactiviteit ontbreekt ADHD Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ofwel aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit en impulsiviteit Agressieve gedragsstoornis Op jeugdige leeftijd voorkomende stoornis waarbij een kind of jongere zich opstandig, agressief en kwetsend naar anderen gedraagt. Ambulante begeleiding Hulp van leerkrachten uit het speciaal (basis)onderwijs voor kinderen met een beperking, die naar een gewone school gaan. Amfetamine Psychostimulerend middel Antipsychotica Medicijnen (o.a. Pipamperon, Risperidone en Olanzapine) die psychotische verschijnselen, zoals wanen en hallucinaties, tegengaan. Hebben kalmerende werking. Zie Risperdal. Antisociale gedragsstoornis Herhalend en aanhoudend gedragspatroon dat op kinderleeftijd voorkomt, waarbij de elementaire rechten van anderen of bij de leeftijd behorende regels of normen worden overtreden, met als kenmerken vormen van agressie tegen mens en dier, vernielingen, liegen of stelen en het overtreden van allerlei gedragsregels. Asperger, syndroom van Contactstoornis waarbij de verschijnselen lijken op autisme, maar waarbij sprake is van een gemiddelde tot hoge intelligentie. Wordt in Nederland vaak als PDDNOS gediagnosticeerd. ASS Autisme Spectrum Stoornis, waaronder PDD-NOS, Syndroom van Asperger en autisme
Assessment In de gezondheidszorg: het geheel van onderzoeken om tot een diagnose en behandelplan te komen. In het onderwijs: in een gesimuleerde situatie met behulp van observatie(instrumenten) vaststellen of een leerling over een bepaalde vaardigheid beschikt of een bepaalde taak kan uitvoeren. Atomoxetine De werkzame grondstof van Strattera, het medicijn dat sinds 16 december 2004 officieel is geregistreerd voor de behandeling van ADHD bij kinderen en adolescenten. Autisme Autisme (letterlijk: geheel op zichzelf gericht) is een syndroom dat opgevat wordt als een ontwikkelingsstoornis, waarvan de kern wordt gevormd door een sociaal tekort dat tot uiting komt in een onvermogen om, op een bij de leeftijd passende wijze, adequaat op mensen te reageren. AWBZ Via de AWBZ is iedere Nederlander verzekerd voor zorg en ondersteuning bij langdurige ziekte, handicap of ouderdom. Om aanspraak te kunnen maken op deze wet, heeft u een indicatiebesluit nodig van het CIZ (voorheen RIO). BAO Basisonderwijs CD Conduct Disorder; antisociale gedragsstoornis (zie DBD). Conduct Disorder; antisociale gedragsstoornis (zie ). CFH Commissie Farmaceutische Hulp, ressorterend onder het CVZ, beoordeelt geneesmiddelendossiers en brengt hierover rapport uit aan het ministerie van VWS. CITO Centraal Instituut voor Toets Ontwikkeling. De Citotoets wordt door bijna 80% van alle basisscholen gebruikt als eindtoets. Zie ook ISI en GIVO. CIZ Centrum Indicatiestelling Zorg, voorheen RIO. Hier kunt u een AWBZ-indicatie aanvragen voor gewenste zorg in natura (via instellingen) of een PGB. Clonidine Derdekeuzemiddel bij ADHD. Gedrag verbetert meer dan de aandacht. Bijverschijnsel slaperigheid. Positief effect op slaapproblemen. Valt niet onder de opiumwet. Clusters Binnen de rugzakregeling (LGF) onderscheiden we vier clusters van speciale scholen:
Cluster Cluster Cluster Cluster
1: 2: 3: 4:
Visuele handicaps Auditief/communicatieve handicaps Lichamelijke en/of verstandelijke handicaps Psychiatrische stoornissen en ernstige leer- en/of gedragsproblemen
Cognitief Het denken betreffend Cognitieve functies Het geheel van processen die bij het opnemen en verwerken van informatie betrokken zijn Cognitieve therapie Het uitgangspunt hierbij is dat alle psychische problemen of stoornissen worden gekenmerkt door vervormde of disfunctionele denkgewoonten die de stemming en het gedrag beïnvloeden. Cognitieve therapie leert anders te gaan denken. Comorbiditeit Meer dan gemiddeld gelijktijdig voorkomende stoornis. (ADHD komt bijvoorbeeld vaker voor bij kinderen met dyslexie dan bij kinderen zonder dyslexie. Dyslexie heeft dus comorbiditeit met ADHD.) Concerta Langwerkende vorm van methylfenidaat. Sinds 2002 in Nederland geregistreerd voor kinderen en jongeren met ADHD. Verkrijgbaar in de doseringen 18, 36 en 54 mg. Wordt niet vergoed door ziektekostenverzekeraars. Moet flink voor worden bijbetaald. CvI Commissie voor de Indicatiestelling, in stand gehouden door het REC. Deze onafhankelijke commissie beslist of een kind recht heeft op speciaal onderwijs, dan wel in aanmerking komt voor een Rugzak. CVZ Het College Voor Zorgverzekeringen is een zelfstandige overheidsorganisatie. Het CVZ coördineert de uitvoering en financiering van de Ziekenfondswet en AWBZ. Daisy-cd Digital Accessible Information SYstem. Cd’s met gesproken boeken. Zie FNB. Daisyspeler Hiermee kunnen daisy-cd’s worden afgeluisterd. Zie FNB. DAMP Dysfunction of Attention and Motor Perception; door Gillberg e.a. in Scandinavië geïntroduceerde en daar ook veel gebruikte terminologie voor kinderen met de combinatie van aandachtsproblemen met motorische disfuncties. DBD Disruptive Behavior Disorder. Disruptieve gedragsstoornis, een overkoepelende term voor ODD en CD met drie groepen gedragsverschijnselen, te weten
oppositionele, agressieve en antisociale. Bij CD komen alle drie de groepen gedragsverschijnselen terug. DCD Developmental Coordination Disorder; stoornis in de coördinatie van de motoriek. Dexamfetamine (Dexedrine) Wordt voorgeschreven bij ADHD als alternatief voor methylfenidaat. Geen merkproduct. Kan door apotheek zelf worden vervaardigd. Disharmonisch intelligentieprofiel Groot verschil in uitkomst tussen diverse onderdelen in een intelligentietest (zie verbale en performale vaardigheden) DSM IV Diagnostic Statistical Manual of Mental Disorders, het internationale classificatiesysteem van de Geestelijke Gezondheidszorg. IV staat voor ‘vierde herziene versie’ (uit 1994). In de DSM worden de diagnostische criteria genoemd die als richtlijn dienen bij het vaststellen van een psychische stoornis. Dyscalculie Letterlijk: niet kunnen berekenen. Kinderen met dyscalculie hebben problemen met het leren van bepaalde basisvaardigheden van het rekenen Dysfasie Een dysfatische ontwikkeling is een neurologische spraaktaalontwikkelingsstoornis waarbij het kind veel meer begrijpt van wat anderen zeggen dan het zelf kan zeggen. Dyslexie Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van lezen en/of spellen, die ondanks voldoende gelegenheid tot leren blijven bestaan Dysorthografie Problemen bij het spellen Dyspraxie Lichte motorische stoornis, waarbij vooral de planning van motorische handelingen centraal staat. Valt onder DCD. EF Executieve Functies. Dit zijn de regiefuncties van de hersenen die essentieel zijn voor het realiseren van doelgericht en aangepast gedrag. Met deze functies bepaalt een individu het doel van zijn handelingen en gedrag, schakelt hij afleidende factoren uit, plant hij de volgorde van handelingen, voert hij de taken die daarvoor nodig zijn stap voor stap uit en controleert hij het effect, waarbij hij ook rekening houdt met mogelijke toekomstige effecten. Hij reguleert er de emoties, motivatie en alertheid mee en laat ervaringen uit het verleden meespelen bij de verwachtingen over en beslissingen voor de toekomst.
FNB Federatie Nederlandse Blindenbibliotheken. Bij lidmaatschap onbeperkt gebruik van Daisy-cd’s met gesproken (leer)boeken. Fonologische vaardigheden Het vermogen om klanken te herkennen en van elkaar te onderscheiden Forensische psychiatrie Forensische psychiatrie is een raakvlak tussen twee werelden, namelijk die van het recht en de psychiatrie. Soms wordt er ook wel eens gesproken van criminele psychiatrie, psychiatrie en rechtspraak, psychiatrie en (straf)rechtspleging, psychiatrie in foro of gerechtelijke psychiatrie, maar telkens gaat het om hetzelfde. GGZ Geestelijke GezondheidsZorg; deelgebied binnen de gezondheidszorg dat behandeling, begeleiding en verzorging biedt aan mensen met psychische problemen, zowel met psychosociale problemen als met psychische stoornissen; biedt tevens preventie. Gilles de la Tourette Het syndroom van Gilles de la Tourette is een neurologische stoornis met als kenmerken zowel vocale als motorische tics. GIVO-toets Een psychologische test die een indicatie geeft van het taalkundig, het rekenkundig en het ruimtelijk inzicht. Wordt als alternatief voor de Citotoets gebruikt. Handelingsplan In dit plan staat wat men gedurende een bepaalde periode in het onderwijs wil bereiken met een leerling en op welke manier. Hyperactiviteit Concentratiestoornis die gepaard gaat met overbeweeglijkheid en impulsiviteit IB-er Intern begeleider. Leerkracht binnen de basisschool die coördinerende, begeleidende en innoverende taken heeft. In het voortgezet onderwijs wordt een dergelijke taak uitgevoerd door een zorgcoördinator. IOBK Afdelingen binnen MLK en LOM voor In hun Ontwikkeling Bedreigde Kleuters. Bestaan niet meer. Zie SBO. ISI Intelligentie, Schoolvorderingen en Interesse. Eindtoets basisonderwijs, alternatief voor de Citotoets IQ Intelligentie Quotiënt; uitkomst van bij een kind afgenomen intelligentietest. Het
gemiddelde van de verbale en performale intelligentie. De bekendste test in Nederland is de WISC (Wechsler Intelligence Scale for Children). JAT Jeugdzorg Advies Team ( veelal lokaal opererend) LGF LeerlingGebonden Financiering is er vanaf augustus 2003. Kinderen met een handicap die een indicatie hebben voor het speciaal onderwijs, krijgen een Rugzak mee als hun ouders kiezen voor een reguliere school in de buurt. In die Rugzak zitten extra middelen voor het onderwijs op een reguliere school. LOM Scholen voor kinderen met Leer- en OpvoedingsMoeilijkheden. Bestaan niet meer. Zie SBO. LVS Leerling Volgsysteem. Het LVS geeft leerkrachten informatie over de vorderingen van leerlingen én de groep als geheel. Het LVS geeft ook inzicht in de kwaliteit van het onderwijs op scholen. LWOO Leerweg ondersteunend onderwijs is bedoeld voor leerlingen die extra hulp nodig hebben bij het behalen van een VMBO-diploma. MBD Eerst Minimal Brain Damage, later Minimal Brain Dysfunction (beide termen niet meer in gebruik). MCDD Multiple Complex Developmental Disorder; ontwikkelingsstoornis waarbij kinderen moeite hebben hun emoties in toom te houden, moeite hebben met het verschil tussen fantasie en werkelijkheid en zich niet kunnen verplaatsen in anderen; variant van PDD-NOS en autisme. Melatonine Niet-geregistreerd geneesmiddel dat regelmatig wordt voorgeschreven bij slaapproblemen van kinderen met ADHD. Mentale retardatie Term uit de psychiatrie voor een verstandelijke handicap; begrip dat staat voor de problematiek van mensen met beperkte intellectuele vermogens (IQ minder dan 70). Methylfenidaat Chemische stof die verwant is aan amfetamine en derhalve onder de opiumwet valt. De werkzame grondstof van Ritalin en Concerta. Eerstekeuzemiddel en best onderzochte medicatie bij ADHD.
MLK Scholen voor Moeilijk Lerende Kinderen. Bestaan niet meer. Zie SBO. MLP Makkelijk Lezen Plein, gesitueerd in openbare bibliotheken, waar op een aantrekkelijke manier literatuur wordt aangeboden aan kinderen die niet graag lezen. MND Minor Neurological Dysfunction; door de Nederlandse hoogleraar neurologie Touwen geïntroduceerde term voor kinderen met lichte neurologische disfuncties. Valt onder DCD. Neurotransmitters Stof die de overdracht verzorgt tussen zenuwcellen in de hersenen. Zenuwcellen sluiten niet op elkaar aan, maar geven de signalen door via neurotransmitters. Voorbeelden: dopamine, noradrenaline, serotonine. Bij ADHD worden stoornissen verondersteld in de dopamine en noradrenaline. NLD Non-verbal Learning Disabilities; stoornis in het verwerken van niet-verbale informatie. OCD Obsessive Compulsive Disorder. Een dwangstoornis waarbij de kwaliteit van het leven in aanzienlijke mate wordt aangetast door angst, dwanggedachten en dwanghandelingen. OCW, Ministerie van Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen ODD Oppositional Defiant Disorder; stoornis met als kenmerken negatief, vijandig en openlijk ongehoorzaam gedrag (zie ook DBD). OPD OrthoPedagogisch Dagcentrum, dagcentrum waar een programma geboden wordt gericht op de totaalontwikkeling van kinderen met een verstandelijke en/of meervoudige handicap. OPDC Orthopedagogisch Didactisch Centrum, een centrale zorgvoorziening van een samenwerkingsverband VO. Van hieruit kan op basis van meer specialistische deskundigheid zorg en ondersteuning geboden worden op het gebied van LWOO. PCL Permanente Commissie Leerlingenzorg beoordeelt of plaatsing op een speciale school voor basisonderwijs noodzakelijk is. PDD Pervasive Developmental Disorders; informatieverwerkingsstoornissen met als
kenmerken problemen met sociale contacten, communicatie en beeldend vermogen (fantasie); daartoe behoren onder meer autisme en aan autisme verwante stoornissen. PDD-NOS Pervasive Developmental Disorders Not Otherwise Specified; stoornissen die problemen veroorzaken op het gebied van sociale contacten en communicatie, maar die niet voldoen aan de criteria voor een autistische stoornis Performale vaardigheden Waarbij handelend wordt opgetreden, zonder talige ondersteuning Per Saldo De belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden budget (PGB) Pervasieve stoornis Aanduiding van een groep stoornissen die doordringen in het totale ontwikkelingsverloop (waaronder de sociale, motorische en taalontwikkeling). PO Primair Onderwijs of basisonderwijs PGB Persoonsgebonden Budget, ofwel een geldbedrag waarmee u zelf zorg, hulp en begeleiding kunt inkopen. U kiest zelf uw hulpverleners en begeleiders uit. Of u huurt een organisatie in, die in uw opdracht gaat werken. Zie ook CIZ en AWBZ. REC Regionaal Expertise Centrum. Bundelt de expertise van scholen voor speciaal onderwijs in een regio. Ouders kunnen hier informatie en begeleiding krijgen. Ook wordt vanuit het REC de ondersteuning van de reguliere school gecoördineerd door middel van ambulante begeleiding. RIO Regionaal Indicatie Orgaan. Per 1 januari 2005 opgegaan in het CIZ. Risperdal Een antipsychoticum. Geen reguliere medicatie bij ADHD. Wordt alleen in lage doseringen tijdelijk voorgeschreven bijvoorbeeld om ernstige uitbarstingen van woede en agressie in te dammen als ADHD samengaat met een ernstige gedragsstoornis of bij andere psychiatrische stoornissen zoals PDD-NOS, DBD etc. Ritalin Kortwerkende vorm van methylfenidaat. Meest voorgeschreven, best onderzocht en in onderzoek meest effectief bevonden middel bij ADHD. Verkrijgbaar in dosering van 10 mg. Wordt volledig vergoed door de verzekering. Werkt 3-4 uur en moet meerdere keren per dag worden ingenomen.
RT’er Remedial teacher. Houdt zich bezig met de individuele begeleiding van de leerling die onderwijs op maat nodig heeft. Rugzak Zie LGF RVC Regionale VerwijzingsCommissie. Een onafhankelijke, door de minister benoemde commissie die werkt voor meerdere samenwerkingsverbanden in het VO. Zij geeft de uiteindelijke beschikking voor leerwegondersteunend onderwijs en praktijkonderwijs af met behulp van (landelijk) vastgestelde (indicatie)criteria. SBO Speciaal Basisonderwijs. Sinds 1998 samensmelting van MLK, LOM en IOBK. SI Sensorische integratie; het vermogen om informatie uit de wereld om ons heen en vanuit het eigen lichaam via de sensoren (zintuigen) op te nemen, te selecteren en te integreren. SO Speciaal Onderwijs. Deze scholen zijn voor lichamelijk, zintuiglijk of verstandelijk gehandicapte leerlingen en leerlingen met gedragsstoornissen. Strattera Merknaam voor de werkzame stof atomoxetine. Komt vermoedelijk midden 2005 beschikbaar voor gebruik. Is geregistreerd voor behandeling van kinderen en adolescenten met ADHD. SVB Sociale Verzekeringsbank met het PGB-servicecentrum, en voor o.a. aanvraag van kinderbijslag en TOG SVB Servicecentrum PGB Het SVB Servicecentrum PGB biedt gratis hulp en advies aan houders van een persoonsgebonden budget (PGB). SWV Samenwerkingsverband. Om leerlingen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden goed in het basisonderwijs op te vangen, werken basisscholen en speciale scholen voor basisonderwijs samen in samenwerkingsverbanden WSNS. Elk samenwerkingsverband heeft een budget voor de opvang van leerlingen met speciale zorgbehoeften. TOG Tegemoetkoming Onderhoudskosten Gehandicapte kinderen. Als uw kind met beperkingen (tussen 3 en 17 jaar) thuis woont, kunt u vanwege de extra zorg voor TOG in aanmerking komen.
Verbale vaardigheden Het redeneren in woorden of woordsymbolen VMBO Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs VO Voortgezet Onderwijs VWS, Ministerie van Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport WEC Wet op de Expertise Centra. Zie ook REC. WEC-raad Aanspreekpunt voor alle zaken die clusteroverstijgend (zie clusters) zijn en die te maken hebben met WEC, REC en LGF. WISC Wechsler Intelligence Scale for Children; intelligentietest met dertien onderdelen verdeeld in twee hoofdcategorieën. WMO Wet Maatschappelijke Ondersteuning WPO Wet op het Primair Onderwijs WSNS Weer Samen Naar School. Beleid van OCW met als doel zoveel mogelijk kinderen op de basisschool passende zorg en passend onderwijs te bieden. WSNS+ Weer Samen Naar School Plus, in 2002 ingesteld om WSNS een extra impuls te geven. In de stuurgroep van WSNS+ zitten alle schoolleiders-, besturen- en onderwijsvakorganisaties. Sinds kort neemt ouderorganisatie Balans hier ook aan deel. WVO Wet op het Voortgezet Onderwijs ZATZorg Advies Team Zorgcoördinator Heeft in het VO coördinerende, begeleidende en innoverende taken. In het basisonderwijs wordt een dergelijke taak uitgevoerd door de intern begeleider (IB’er). Zorgkantoren Het zorgkantoor (nauw verbonden aan een regionale zorgverzekeraar) geeft o.a.
informatie over AWBZ-zorg en regelt na indicatiestelling dat u de zorg krijgt waar u recht op hebt.
