Ledeninformatie nr. 4-2013 April 2013
Inhoudsopgave Actueel Kabinet en sociale partners eens over sociale agenda Reactie Aannemersfederatie Nederland op Sociaal Akkoord
2 4
Arbeidsomstandigheden Boete voor niet melden van een arbeidsongeval fors verhoogd Controle op veilig gebruik steigers Themabijeenkomst Inspectie SZW “Gevaarlijke stoffen in de bouw”
5 5 5
Arbeidsrecht Informatieplicht werkgevers Mondelinge proeftijd mag onder voorwaarden Werkgeversaansprakelijkheid bij personeelsuitje
6 7 7
Bedrijfsvoering Taaleis bij tijdelijke klus door buitenlandse werknemer Vraag bij referentie niet naar ziekteverzuim
8 9
Economische zaken Economische krimp vierde kwartaal 0,4 procent
9
Overheid Overheid denkt mee bij vormgeving pensioen ZZP-ers Verdachte ondernemers uitzendbranche op de korrel
9 10
Sociale zaken Arbeidsdeskundige adviseert over reïntegratie Kabinet stelt vrij werknemersverkeer met Kroatië uit
11 11
Voor meer informatie over artikelen in deze ledeninformatie kunt u contact opnemen met eerstelijns advies: 030 - 634 35 36.
Actueel Kabinet en sociale partners eens over sociale agenda voor arbeidsmarkt van de 21e eeuw Kabinet en sociale partners zijn het eens geworden over een mix van maatregelen om economisch herstel op korte termijn te stimuleren en de arbeidsmarkt aan te passen aan de wensen en eisen van de 21e eeuw. Daarbij wordt gekozen voor een actievere aanpak om werkloosheid te voorkomen en mensen van werk naar werk te helpen, het liefst vóór ze in de WW komen. Want daarover zijn de sociale partners en het kabinet het eens: het doel is het verblijf in de WW zo kort mogelijk te laten duren. Daar profiteren werknemers, werkgevers en de overheidsfinanciën van. Werkgevers en werknemers pakken samen de verantwoordelijkheid om werkloosheid zoveel mogelijk te voorkomen. Dit gebeurt door meer dan nu in te zetten op ‘van werk naar werk’. In lijn met deze veranderende verantwoordelijkheidsverdeling zal ook de sociale infrastructuur op de arbeidsmarkt worden herzien. Er komt één voorgeschreven route voor ontslag, daarmee wordt gelijke behandeling gerealiseerd. Ook krijgen werknemers voor wie ontslag dreigt, recht op een vergoeding die gebruikt kan worden voor scholing voor een nieuwe baan . De positie van werknemers met tijdelijke contracten wordt versterkt. Ondernemers gaan 100.000 mensen extra met een arbeidsbeperking aan een baan helpen. De overheid 25.000 extra. Minister Asscher verwacht dat het akkoord met de sociale partners een gunstig gevolg heeft voor de economie en werkgelegenheid. “Dit akkoord kan een belangrijke bijdrage leveren aan het herstel van vertrouwen.” Als het herstel doorzet en de economie dit jaar weer aantrekt, verwacht het kabinet dat er in 2014 niet extra hoeft te worden bezuinigd om het begrotingstekort op of onder de 3 procent van het bruto binnenlands product te brengen. De aangekondigde maatregelen om volgend jaar 4,3 miljard euro extra te bezuinigen kunnen daarom worden beperkt of zelfs achterwege blijven. De sociale partners waren bang dat deze maatregelen economisch herstel zouden belemmeren. Bij het opstellen van de rijksbegroting voor 2014, voor Prinsjesdag, zal het kabinet bekijken of de verwachte economische groei en de bijbehorende verbetering van de overheidsfinanciën voldoende zijn om af te zien van aanvullende maatregelen. Minister Asscher ziet de afspraken met de sociale partners als een ontwerp voor de arbeidsmarkt van de 21e eeuw, waarbij de sociale partners meer verantwoordelijkheid krijgen en werkloosheid actiever wordt bestreden door mensen van werk naar werk te helpen vóór ze werkloos worden. “Werkzekerheid komt centraal te staan.” Kabinet en sociale partners hebben een reeks van afspraken gemaakt die aansluiten bij die visie op de arbeidsmarkt. Flexwerkers Minister Asscher komt met voorstellen om de positie van flexwerkers vanaf 1 januari 2015 te versterken. Werknemers met een tijdelijk contract komen dan sneller in aanmerking voor een vast contract en krijgen meer zekerheid. Schijnconstructies worden harder aangepakt, hiervoor stelt minister Asscher extra Inspecteurs ter beschikking. Ontslagrecht Het ontslagrecht blijft werknemers beschermen tegen willekeur. “Deze bescherming staat niet ter discussie en blijft dan ook volledig in stand”, stelt minister Asscher. Maar hij wil het ontslagrecht wel eerlijker en eenvoudiger maken. Nu beslissen werkgevers welke ontslagroute ze voor hun werknemers kiezen. Daardoor worden gelijke gevallen niet altijd gelijk behandeld. Aan de ene kant zijn er werknemers, vooral met hogere inkomens, die – via de kantonrechter – een gouden handdruk krijgen; aan de andere kant zijn er werknemers, vooral met lagere inkomens, die – via het UWV – geen ontslagvergoeding krijgen. Aan die rechtsongelijkheid wil de minister een eind maken door werkgevers die keuzevrijheid te ontnemen. Er komt één voorgeschreven route. De route via het UWV moet straks worden gekozen als er sprake is van Ledeninformatie april 2013
Pagina 2 van 12
bedrijfseconomische redenen voor ontslag of van langdurige arbeidsongeschiktheid. De route via de kantonrechter moet straks worden gekozen als er sprake is van een persoonlijk conflict of in de persoon gelegen redenen voor ontbinding van het arbeidscontract. Vergoeding Werknemers die worden ontslagen, krijgen recht op een ‘transitievergoeding’ bij een dienstverband van minimaal twee jaar. Deze vergoeding maakt het werknemers makkelijker om naar een andere baan of een ander beroep over te stappen. Het geld kan worden gebruikt voor (om)scholing of outplacement. De vergoeding wordt afhankelijk van het arbeidsverleden: voor ieder gewerkt dienstjaar krijgen werknemers een derde maandsalaris als vergoeding; hebben ze ergens langer dan tien jaar gewerkt, dan krijgen ze vanaf het tiende dienstjaar een vergoeding van een half maandsalaris per dienstjaar. Voor 50-plussers komt er een overgangsregeling. WW De maximale duur van de (publiek gefinancierde) WW wordt vanaf 2016 stapje voor stapje met één maand per kwartaal - teruggebracht, zodat de WW vanaf 2019 werkelijk maximaal twee jaar wordt uitgekeerd door de overheid. Als werkgevers en werknemers ervoor kiezen per CAO aanvullende WW af te spreken, zal minister Asscher dat ook mogelijk maken. Werkgevers en werknemers krijgen hiermee meer regie over de WW, waarbij zij ieder de helft van de premies van het publiek gefinancierde deel van de WW voor hun rekening nemen. Iedereen die kan werken, gaat werken Kabinet en sociale partners zijn het eens geworden over een nieuwe aanpak om mensen met een arbeidsbeperking aan de slag te helpen bij gewone werkgevers en de overheid. Het bedrijfsleven gaat volgend jaar 2500 mensen met een arbeidsbeperking extra aan het werk helpen. Het jaar daarop 5000 mensen extra. Dat aantal neemt daarna jaarlijks met 1000 toe, tot er vanaf 2020 jaarlijks 10.000 mensen extra worden aangenomen. De werkgevers hebben zich bereid verklaard hieraan mee te werken en 100.000 mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen. De overheid helpt 25.000 mensen extra aan het werk. Om te beginnen met 2500 in 2014. Als die jaarlijks aantallen niet worden gehaald, zal er gebruik worden gemaakt van een quotumregeling die staatssecretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) als stok achter de deur handhaaft. Er komen 35 regionale Werkbedrijven die zorgen dat mensen met een arbeidsbeperking bij reguliere werkgevers aan het werk gaan. Deze Werkbedrijven - waarin gemeenten en sociale partners samenwerken - worden de nieuwe schakel tussen werkgevers en mensen met een arbeidsbeperking. De Werkbedrijven zorgen voor begeleiding op de werkplek en bepalen, in samenspraak met de betrokken werkgevers, de loonwaarde van werknemers. Werkgevers betalen de werknemers dan volgens de cao voor hun bedrijf en krijgen het verschil tussen de vastgestelde loonwaarde en het wettelijke minimumloon van de overheid terug, in de vorm van loonkostensubsidie. Gemeenten organiseren via de Werkbedrijven beschut werk voor mensen met een arbeidsbeperking die meer ondersteuning nodig hebben dan van een reguliere werkgever mag worden verwacht. De Werkbedrijven organiseren vanaf 1 januari 2015 beschut werk voor mensen met een arbeidsbeperking. De Wajong blijft wel bestaan, maar alleen voor jonggehandicapten die nooit zullen kunnen werken. Pensioen Het maximaal fiscaal gefaciliteerde percentage voor het opbouwen van de pensioenvoorziening wordt met 0,4% verlaagd. Bovendien vervalt de facilitering van pensioen boven een pensioengevend loon van € 100.000 per jaar. Het kabinet roept - ter ondersteuning van de koopkracht – sociale partners op pensioenpremies te verlagen, voor zover de financiële positie van het pensioenfonds dit toelaat. Ledeninformatie april 2013
Pagina 3 van 12
Sociale partners hebben aangegeven hier alternatieven voor of aanvullingen op te willen bedenken. Het kabinet geeft voor de uitwerking tot eind mei 2013 de gelegenheid, met een maximaal budgettair beslag van structureel € 250 miljoen. Op 1 januari van dit jaar is de AOW-leeftijd voor de eerste keer verhoogd, met een maand. Ter overbrugging voor mensen met een laag inkomen, die in een vut-regeling zitten en zich hier niet op hadden kunnen voorbereiden, wordt een overbruggingsregeling AOW-verhoging ingevoerd. In reactie op het verzoek van sociale partners om deze regeling uit te breiden, zal het kabinet het bereik van de overbruggingsregeling uitbreiden tot deelnemers met een inkomen tot 200% WML (300% WML voor paren). Het kabinet gaat het parlement steun vragen voor de gemaakte afspraken. De voorstellen zullen daarna, in overleg met sociale partners en parlement, verder worden uitgewerkt in wetgeving. Reactie Aannemersfederatie Nederland op Sociaal Akkoord Aannemersfederatie Nederland vindt het door sociale partners en kabinet gesloten sociaal akkoord een eerste stap in de richting van herstel van vertrouwen. Inkomens- en pensioenzekerheid zijn cruciaal voor het herstel van het consumentenvertrouwen, zodat consumenten weer actief worden op de huizenmarkt en projectontwikkelaars en woningcorporaties weer gaan investeren. De Aannemersfederatie juicht de aanpak van schijnconstructies en schijnzelfstandigen toe, maar vindt wel dat kabinet en sociale partners bij deze aanpak moeten beginnen bij de oorzaak van dit fenomeen. Door nu eensgezind op te trekken op het gebied van arbeidsmarkt, ontslagrecht, WW, pensioenen en schijn- en flexconstructies hebben sociale partners en kabinet de basis gelegd voor het herstel van het consumentenvertrouwen. Echter, dit moet niet onmiddellijk door het kabinet teniet worden gedaan door nu een in september a.s. mogelijk tegenvallende begroting voor 2014 aan te kondigen. Positief staat de Aannemersfederatie tegenover de aanpak van schijnconstructies en schijnzelfstandigen op de arbeidsmarkt. Echter, kabinet en sociale partners moeten bij de aanpak hiervan wel beginnen bij ‘de wortel van het kwaad’, namelijk de te dure CAO’s en lastige en dure ontslagregels. Ook de Aannemersfederatie is ervan overtuigd dat er een stevige vaste werknemerskern binnen de CAO mogelijk moet zijn. In dit verband wil de Aannemersfederatie graag met de vakbonden komen tot meer flex mogelijkheden binnen de CAO, waardoor ondernemers niet meer genoodzaakt zijn tot het aangaan van flexibele en lageprijzenconstructies buiten de CAO. Uniforme eisen aan zzp’ers, verplichte verzekeringen tegen risico’s, pensioenen en bijdragen aan vakopleidingen, kunnen de problematiek van de schijnzelfstandigheid oplossen. Op zich is het begin van vereenvoudigen van ontslagprocedures toe te juichen. Echter, de invoering van de transitievergoeding vindt de Aannemersfederatie een verkeerde maatregel. In de bouwnijverheid worden de meeste arbeidsovereenkomsten beëindigd zonder of met een kleine financiële vergoeding. De transitievergoedingen leiden voor mkb-ondernemers in bouwen infra tot onaanvaardbare kostenverhogingen en ondergraven het aannemen van personeel binnen de CAO nog verder. MKB-bedrijven met veelal lange dienstverbanden, zijn meer geholpen met een flex- WW-regeling van bijvoorbeeld een jaar, waarbij het personeelsbestand kan meeademen met de conjunctuur en er automatisch minder behoefte is aan flex buiten de CAO. Ten aanzien van het derde jaar WW hecht de Aannemersfederatie eraan dat kostenneutraliteit voor de werkgevers wordt gewaarborgd. Voor de Aannemersfederatie is het onacceptabel dat bij de nieuwe calamiteitenregeling WW, is gekozen voor een eigen risicoperiode van 3 weken. In dit verband heeft de Aannemersfederatie samen met andere sectoren altijd gepleit voor een eenduidige regeling voor alle branches met 2 weken eigen risico. Kennelijk hebben partners zich onvoldoende gelegen laten liggen aan de Ledeninformatie april 2013
Pagina 4 van 12
mening van mkb-aannemers. De Aannemersfederatie zal zich hiervoor bij de totstandkoming van het SER-advies ter zake opnieuw hard maken.
Arbeidsomstandigheden Boete voor niet melden van een arbeidsongeval fors verhoogd De Inspectie SZW heeft een vernieuwde brochure uitgebracht over het melden van arbeidsongevallen. Hierin leest u welke arbeidsongevallen u direct moet melden aan de Inspectie SZW, hoe u dat kunt doen en wat er met uw melding gebeurt. Voor het niet direct melden van een meldingsplichtig ongeval wordt sinds 1 januari 2013 een forse boete opgelegd die kan oplopen tot € 50.000. De Arbowet verplicht werkgevers om arbeidsongevallen die hebben geleid tot de dood, blijvend letsel of een ziekenhuisopname, direct aan de Inspectie SZW te melden. ’Blijvend letsel’ is bijvoorbeeld een amputatie, verminderd gezichtsvermogen of chronische lichamelijke klachten. Er is sprake van een ’ziekenhuisopname’ als een slachtoffer in een ziekenhuis wordt opgenomen. Ook een dagopname valt hieronder. Deze meldingsplicht geldt overigens niet alleen voor eigen werknemers, maar ook voor personen die onder gezag bij de werkgever werkzaam zijn, zoals uitzendkrachten. Ook wanneer in een later stadium blijkt dat er alsnog sprake is van een ziekenhuisopname of van blijvend letsel dat in verband kan worden gebracht met het arbeidsongeval, dan moet de werkgever dit ongeval alsnog direct melden. Werkgevers zijn verplicht om arbeidsongevallen die tot de dood hebben geleid, direct telefonisch te melden via het gratis telefoonnummer 0800-5151. De Inspectie SZW is hiervoor 24 uur per dag, 7 dagen per week telefonisch bereikbaar. Overige meldingsplichtige arbeidsongevallen moeten direct digitaal gemeld worden via een volledig ingevuld meldingsformulier of telefonisch worden gemeld op bovenstaand nummer. Naar aanleiding van de melding zal Inspectie SZW in veel gevallen een onderzoek starten. Het onderzoek is onder andere gericht op het vaststellen van de toedracht en de oorzaken van het ongeval. Daarnaast zal de Inspectie nagaan of het ongeval is veroorzaakt door één of meer overtredingen van de wettelijke bepalingen. Voor meer informatie zie ook de pagina “Melden en aanvragen” op de Inspectiesite.
Controle op veilig gebruik steigers De Inspectie SZW gaat opnieuw controleren op het veilige gebruik van rolsteigers, ladders en trappen op kleinere bouwlocaties in de binnensteden. Dat heeft de inspectiedienst bekend gemaakt. Doel van de controleactie die doorloopt tot en met 8 mei, is het terugdringen van valgevaar. Vorig jaar bleek na een vergelijkbare inspectie dat op kleinere bouwplaatsen veelal onveilig wordt gewerkt met steigers en ladders. Op 84 procent van de in totaal 650 bezochte locaties werden toen op dat vlak misstanden geconstateerd. Themabijeenkomst Inspectie SZW “Gevaarlijke stoffen in de bouw” De Inspectie SZW organiseert op 28 mei aanstaande in Nieuwegein een themabijeenkomst “Gevaarlijke stoffen in de bouw”. De bijeenkomst is bedoeld voor directeuren, bedrijfsleiders en preventiemedewerkers in de bouw die met kwartsstof, dieselmotorenemissie en asbest te maken hebben. Bezoekers van de themabijeenkomst krijgen concrete informatie over gevaarlijke stoffen en de manier waarop de risico’s voor medewerkers kunnen worden beheerst. Dit najaar worden inspecties uitgevoerd met gevaarlijke stoffen als aandachtspunt. U bent van harte welkom op deze bijeenkomst. Meer informatie vindt u op www.inspectieszw.nl/bouw.
Ledeninformatie april 2013
Pagina 5 van 12
Arbeidsrecht Informatieplicht werkgever bij beëindiging arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden Een werkgever die een vaststellingsovereenkomst wil aangaan met een werknemer, dient de betrokken werknemer vooraf goed te informeren over zijn of haar rechtspositie. Onlangs oordeelde het Hof Leeuwarden over een werkgever die een geantedateerde, in de Nederlandse taal gestelde vaststellingsovereenkomst had laten ondertekenen door twee Duitse werknemers. Feiten Een directeur van de werkgever voerde op 6 februari 2012 een gesprek met twee Duitse werknemers. In dat gesprek legde de directeur aan de beide werknemers een vaststellingsovereenkomst voor, waarvan de tekst in de Nederlandse taal was opgesteld. Beide werknemers ondertekenden de vaststellingsovereenkomst ter plekke. In de vaststellingsovereenkomst was onder meer bepaald dat de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden eindigde per 6 februari 2012 (op dezelfde dag als ondertekening van de overeenkomst). Beide vaststellingsovereenkomsten, waarin geen bepaling was opgenomen over een ontslagvergoeding, waren gedateerd (of beter gezegd: geantedateerd) op 6 december 2011. Eind maart 2012 bood de werkgever de werknemers een nieuwe arbeidsovereenkomst aan. Beide werknemers weigerden dit aanbod, waarna zij een beroep deden op de nietigheid en/of de vernietigbaarheid van de vaststellingsovereenkomst. Vervolgens startten de werknemers een kort geding, waarin zij onder meer betaling vorderden van achterstallig en toekomstig loon. In eerste aanleg wees de kantonrechter de vordering van de werknemers af. In hoger beroep hadden de werknemers meer succes. Uitspraak Het hof stelde voorop dat ingeval een werkgever een werknemer een verklaring ter ondertekening voorlegt die als doel heeft de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden te beëindigen, de werkgever niet uitsluitend uit de bereidheid van de werknemer tot het plaatsen van de handtekening mag afleiden dat de werknemer akkoord is met de beëindiging van de arbeidsovereenkomst. De werkgever moet zich er met een redelijke mate van zekerheid van vergewissen of de werknemer beseft dat zijn instemming wordt gevraagd met beëindiging van de arbeidsovereenkomst, en of hij de mogelijke consequenties van zijn instemming voor zijn rechtspositie overziet. Dit betekent dat van de werkgever mag worden verwacht dat hij de werknemer over zijn rechtspositie volledige en juiste informatie verschaft, aldus het hof. De werkgever schoot jegens de twee Duitse werknemers tekort in zijn informatieplicht. Daarbij was naar het oordeel van het hof relevant dat de in de Nederlandse taal gestelde vaststellingsovereenkomst niet in vertaling aan de werknemers ter hand was gesteld en dat zij ook niet in de gelegenheid waren gesteld de vaststellingsovereenkomst met een adviseur te bespreken. Bovendien was aan de twee werknemers niet voorgehouden dat zij door ondertekening van de geantedateerde vaststellingsovereenkomst valsheid in geschrift pleegden. De slotsom van het hof luidde dat er tussen de werkgever en de werknemers geen wilsovereenstemming bestond met betrekking tot het beëindigen van de arbeidsovereenkomsten. Het hof wees de loonvorderingen van beide werknemers dan ook toe. Tips voor de praktijk In de praktijk wordt er door werkgevers veelvuldig gebruik gemaakt van een vaststellingsovereenkomst om een arbeidsrelatie met een werknemer met wederzijds goedvinden te beëindigen. Om zoveel als mogelijk te voorkomen dat de betrokken werknemer de ondertekende vaststellingsovereenkomst in een later stadium met succes kan 'aantasten' bij de rechter, volgen hieronder enkele tips:
Ledeninformatie april 2013
Pagina 6 van 12
•neem de tijd om zowel de reden(en) van de wens tot beëindiging van het dienstverband als de inhoud van de vaststellingsovereenkomst, in een persoonlijk onderhoud met de werknemer toe te lichten; •laat de werknemer de vaststellingsovereenkomst niet (ter plekke) dezelfde dag ondertekenen; •geef de werknemer een bedenktijd van minimaal zeven dagen; •raad de werknemer aan om de vaststellingsovereenkomst thuis goed door te lezen; •adviseer de werknemer om een advocaat of een andere rechtshulpverlener in te schakelen; •bied de werknemer eventueel een bijdrage aan voor de kosten van rechtsbijstand van •houd voor wat betreft de inhoud van de vaststellingsovereenkomst, zoveel als redelijkerwijs mogelijk, ook rekening met de belangen van de werknemer (opzegtermijn, financiële voorziening, etc.); •voeg een begeleidende brief bij de vaststellingsovereenkomst, waarin de inhoud van het gesprek (op hoofdlijnen) aan de werknemer wordt bevestigd. Mondelinge proeftijd mag onder voorwaarden Als u een proeftijd mondeling afspreekt vlak voor of vlak na aanvang van de werkzaamheden en deze daarna alsnog op papier vastlegt, is de proeftijd geldig. Dit blijkt uit een recente rechtszaak waar een werknemer beweerde dat een proeftijd zonder overleg in de arbeidsovereenkomst was opgenomen. De werknemer uit deze rechtszaak werd tijdens zijn proeftijd naar huis gestuurd. Hij wist echter niet van een proeftijd af, terwijl die wel in zijn overeenkomst stond. De werknemer had de arbeidsovereenkomst nog niet ondertekend en vond dan ook dat de proeftijd niet geldig was. Deze was daardoor immers niet schriftelijk overeengekomen. Loondoorbetaling bij ongeldig proeftijdbeding De kantonrechter gaf aan dat mondeling een proeftijd afspreken best kan, als dit maar vlak vóór of vlak na de aanvang van de werkzaamheden gebeurt. Bovendien moeten de afspraken over de proeftijd daarna alsnog op papier komen te staan. In deze zaak kon de werkgever niet aantonen dat er mondeling een proeftijd was afgesproken. Hij moest het loon van de werknemer dus doorbetalen tot het einde van de tijdelijke arbeidsovereenkomst. Proeftijd moet volgens de wet op schrift Bij het aangaan van een arbeidsovereenkomst met een nieuwe werknemer is het gebruikelijk om een proeftijd af te spreken van een maand. In die periode kunt u uw nieuwe werknemer zonder opgaaf van reden ontslaan. U moet dan wel een proeftijdbeding opnemen in het contract. Dit moet schriftelijk, zo staat in artikel 7:652 lid 2 van het Burgerlijk Wetboek. Hier kunt u dus enigszins van afwijken, op voorwaarde dat u de proeftijd rondom de aanvang van de werkzaamheden afspreekt en daarna alsnog schriftelijk vastlegt. Zorg er wel voor dat u kunt aantonen dat u de proeftijd mondeling heeft afgesproken, bijvoorbeeld doordat een collega getuige van het gesprek is.
Werkgeversaansprakelijkheid bij personeelsuitje Niet in elke onderneming neemt men genoegen met een traditioneel personeelsfeest. Personeelsuitjes lijken steeds groter, gekker en gevaarlijker te worden. Maar wat nu als een werknemer tijdens een dergelijk uitje schade lijdt? Is de werkgever hiervoor aansprakelijk? Onlangs beantwoordde de Kantonrechter Utrecht deze vraag bevestigend voor de schade opgelopen tijdens een speedboottocht. Speedboottocht Een werkgever organiseert jaarlijks een personeelsdag, welke doorgaans - naar eigen zeggen op spectaculaire wijze wordt ingevuld. In 2008 bestond het spektakel uit een speedboottocht, waarvoor de werkgever een evenementenbureau inschakelde. Nadat de werknemers een instructie, zwemvesten en veiligheidsbrillen hadden gekregen, voer de speedboot de eerste tien minuten rustig. Daarna werden er echter bewust golven van andere boten opgezocht om daaroverheen te springen, werden er draaien gemaakt van 180 graden en voeren de boten zijdelings langs elkaar. Nadat een van de boten over een bewust opgezochte golf sprong, kwam Ledeninformatie april 2013
Pagina 7 van 12
deze met een klap tegen een andere golf tot stilstand. Daarbij raakte een werkneemster gewond. Deze werkneemster stelde de werkgever voor haar schade aansprakelijk.
Kantonrechter Utrecht De kantonrechter stelde voorop dat een werkgever aansprakelijk kan zijn voor ongevallen tijdens door de werkgever georganiseerde (ontspannende) activiteiten. Daarvoor is echter vereist dat (1) deze activiteiten kunnen worden aangemerkt als de door de werknemer te verrichten werkzaamheden en (2) de werkgever zijn zorgplicht heeft geschonden. De kantonrechter was van mening dat tussen de speedboottocht en de werkzaamheden van de werkneemster een voldoende nauw verband bestond, omdat de personeelsdag het bedrijfsbelang diende. Deze dag was immers bedoeld om de onderlinge band en de teamspirit tussen werknemers te versterken. Werknemers hoefden zich niet aan te melden voor deze dag; zij werden allen verwacht en hun bijdrage was 'onmisbaar'. Dat het recreatieve programma afweek van de gebruikelijke werkzaamheden en bovendien was georganiseerd op een zaterdag en op een externe locatie, deed aan het voorgaande niet af. De kantonrechter was bovendien van oordeel dat de werkgever niet had voldaan aan haar zorgplicht. De werkgever had bewust gekozen voor de speedboottocht en wist of had redelijkerwijs moeten weten dat het op hoge snelheid varen met een speedboot waarbij golven werden opgezocht en draaien van 180 graden werden gemaakt, een evident risicovolle activiteit betrof. De werkgever had moeten afzien van het (doen) organiseren van deze speedboottocht of had erop moeten toezien dat dit niet op zodanige wijze gestalte zou krijgen als thans het geval was. De getroffen veiligheidsvoorzieningen waren onvoldoende om de werkneemster afdoende te beschermen tegen het letsel zoals zij dat heeft opgelopen. De kantonrechter kwam dan ook tot de conclusie dat de werkgever aansprakelijk was voor het ongeval en was gehouden de daaruit voortvloeiende schade te vergoeden. Risicovolle personeelsuitjes Het organiseren van een personeelsuitje kan een risicovolle aangelegenheid zijn. Is de deelname aan een personeelsuitje verplicht of wordt dit sterk gestimuleerd, dan is al gauw sprake van 'de uitoefening van de werkzaamheden' en kan de werkgever mogelijk aansprakelijk worden gesteld voor eventuele schade. Ook personeelsuitjes die buiten de werkzaamheden van de werknemer vallen kunnen echter risicovol zijn. Is er sprake van een schemergebied, bijvoorbeeld bij een door de werkgever binnen de onderneming georganiseerde activiteit waaraan de werknemers in hun privé-tijd vrijwillig kunnen deelnemen, dan kan de werkgever onder omstandigheden voor eventuele schade aansprakelijk zijn op grond van het goed werkgeverschap.
Bedrijfsvoering Taaleis bij tijdelijke klus door buitenlandse werknemers Buitenlandse werknemers die hier tijdelijk aan de slag gaan in bepaalde risicovolle beroepen als asbestverwijderaar of kraanmachinist, moeten de Nederlandse taal voldoende beheersen om hun werk veilig te kunnen doen en ernstige ongevallen te voorkomen. De ministerraad heeft op voorstel van minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ingestemd met dit besluit. De Inspectie SZW controleert of aan de taaleis wordt voldaan. Is dit niet het geval, dan kan zowel de buitenlandse werknemer als de werkgever hier een boete voor krijgen. Het is belangrijk dat in een noodsituatie werknemers goed met elkaar en met de hulpdiensten kunnen communiceren. Werknemers uit het buitenland die hier structureel werken in een gecertificeerd beroep, moeten al aan de taaleis voldoen. Vanaf 1 juli 2013 zijn ook buitenlandse werknemers met tijdelijke klussen in risicovolle beroepen verplicht om de Nederlandse taal voldoende te beheersen, ook als het maar om enkele dagen werk gaat. Het vereiste niveau van de taalvaardigheid hangt af van de werkzaamheden en verantwoordelijkheden van de werknemer. Ledeninformatie april 2013
Pagina 8 van 12
Vraag bij referentie niet naar ziekteverzuim Bij het inwinnen van een referentie over een sollicitant mag u alleen naar informatie vragen die betrekking heeft op zijn functioneren bij de ex-werkgever. Dit betekent bijvoorbeeld dat u niet mag vragen naar het ziekteverzuim van de sollicitant. Daarnaast mag u alleen een referentie inwinnen als de sollicitant hiervoor toestemming heeft gegeven. Wilt u uw eigen bevindingen uit het sollicitatiegesprek toetsen, dan kan het soms handig zijn om een referentie van de sollicitant in te winnen bij zijn vorige werkgever. Voordat u ex-werkgevers gaat bellen, moet u hiervoor wel toestemming hebben van de sollicitant. Als een sollicitant op zijn cv een aantal referenties als zodanig benoemd heeft, mag u ervan uitgaan dat u toestemming heeft om contact met hen op te nemen. Bij het inwinnen van een referentie mag u alleen vragen stellen die direct verband houden met de functie die de werknemer bij de ex-werkgever uitvoerde. Denk bijvoorbeeld aan vragen over de sterke punten en verbeterpunten van de werknemer, de verantwoordelijkheden die hij bij zijn vorige werkgever had en de reden van vertrek. U mag geen vragen stellen die gaan over de persoonlijke omstandigheden van de sollicitant, zoals zijn verzuim bij de ex-werkgever. Let ook op bij referentie verschaffen Krijgt u zelf een telefoontje met het verzoek om een referentie te geven over een ex-werknemer, dan mag u alleen informatie geven die betrekking had op zijn functie-uitoefening bij u in de organisatie. Geeft u een negatieve referentie af, dan moet u er zeker van zijn dat u de juiste informatie geeft. Als u namelijk onjuiste informatie verschaft bij een referentie, loopt u het risico dat u een schadevergoeding moet betalen.
Economische zaken Economische krimp vierde kwartaal 0,4 procent De Nederlandse economie is in het vierde kwartaal van 2012 met 0,4 procent gekrompen ten opzichte van een kwartaal eerder. Dit blijkt uit de tweede raming van de economische groei door het CBS. Bij de eerste raming, die werd gepubliceerd op 14 februari, kwam de krimp uit op 0,2 procent. Ten opzichte van een jaar eerder kromp de economie in het vierde kwartaal met 1,2 procent. Volgens de eerste raming was dat 0,9 procent. Over heel 2012 kromp de economie met 1,0 procent. Bij de eerste raming kwam de krimp uit op 0,9 procent. Overheid consumeert minder De consumptie door de overheid is op basis van nieuwe informatie neerwaarts bijgesteld. Vooral gemeenten hebben minder uitgegeven dan eerder werd gedacht. De consumptie door huishoudens en het handelssaldo bleken ook iets lager dan eerder geraamd. De investeringen bleven op hetzelfde niveau. De productie bij de delfstoffenwinning is op basis van nieuwe informatie naar beneden bijgesteld. Afname banen iets lager De werkgelegenheid is volgens de tweede raming iets minder sterk gekrompen dan eerder gemeld. In het vierde kwartaal waren er 17 duizend werknemersbanen minder dan in het voorafgaande kwartaal. Volgens de eerste raming bedroeg de daling 18 duizend. Ten opzichte van een jaar eerder bedroeg de daling van het aantal banen niet 93 maar 89 duizend. Dit is een daling van 1,1 procent. Het gemiddelde loon per arbeidsjaar lag in het vierde kwartaal 1,0 procent hoger dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder.
Overheid Ledeninformatie april 2013
Pagina 9 van 12
Overheid denkt mee bij vormgeving pensioen ZZP-ers Het kabinet wil dat de overheid een rol gaat spelen bij het opzetten van een vrijwillige collectieve pensioenregeling voor zelfstandigen. De overheid is bereid mee te denken met zelfstandigenorganisaties om initiatieven gericht op het vormgeven van collectief vermogensbeheer voor zzp-ers een grotere kans van slagen te geven. Het kabinet gaat ook onderzoeken of en onder welke voorwaarden de pensioenopbouw van zzp-ers kan worden behouden op het moment dat zij een beroep moeten doen op de bijstand. Het is nu nog praktijk dat zelfstandigen eerst hun gespaarde pensioenvermogen moeten aanspreken, voordat zij recht hebben op bijstand. De verwachting is dat zelfstandigen meer gaan sparen voor hun pensioen, als ze weten dat ze hun pensioenvermogen niet eerst hoeven aan te spreken voordat ze in de bijstand komen. Dit schrijft staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, mede namens minister Kamp van Economische Zaken en staatssecretaris Weekers van Financiën, in een brief aan de Tweede Kamer in reactie op het onderzoek ‘pensioen van zelfstandigen’ Zelfstandigen zijn zelf verantwoordelijk voor hun pensioen. Uit het onderzoek blijkt dat dit er soms toe leidt dat zij hun inkomenspositie na pensionering niet kunnen handhaven. De helft van de zzp-ers kan rekenen op een pensioen van 70% of meer van hun bruto jaarinkomen. Ruim een kwart van de zzp-ers kan rekenen op 50 tot 70 % van het huidige bruto jaarinkomen. Het resterende kwart zakt na pensionering terug tot een inkomensniveau van minder dan 50% van hun bruto jaarinkomen. Uit het onderzoek blijkt dat de oorzaak hiervan is dat zelfstandigen vaak andere prioriteiten stellen. Zo gaan investeringen in het eigen bedrijf geregeld boven het opbouwen van pensioen. Zzp-ers vertonen bovendien vaak uitstelgedrag bij het maken van bewuste keuzes ten aanzien van de oude-dag-voorzieningen. Het hierboven genoemde onderzoek is toegezegd naar aanleiding van het SER-advies “zzp-ers in beeld”. Verdachte ondernemers uitzendbranche op de korrel Vorig jaar hebben de Inspectie SZW en de Belastingdienst ruim 1.300 uitzendbureaus geïnspecteerd. Hierbij is voor ruim €5 miljoen aan boetes opgelegd. Het kabinet wil voorkomen dat malafide ondernemers in de uitzendbranche opnieuw in de fout gaan. Dat schrijft minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een brief aan de Tweede Kamer over de aanpak van malafide uitzendbureaus. Naast deze reguliere controles is het interventieteam Aanpak Malafide Uitzendbureaus, een samenwerking tussen Inspectie SZW en Belastingdienst, de afgelopen maanden 42 onderzoeken gestart waarbij 66 uitzendbureaus en 116 inlenende bedrijven zijn betrokken. In 10 van deze onderzoeken is inmiddels illegale tewerkstelling, onderbetaling, valsheid in geschriften of uitbuiting geconstateerd. De komende tijd pakt het kabinet misstanden in de uitzendbranche verder aan. Centraal hierbij staat het voorkomen dat personen achter het uitzendbureau die eerder in de fout gingen, opnieuw frauderen. Daarom worden niet alleen bedrijven beboet, maar ook de verantwoordelijke persoon daarachter. De Kamer van Koophandel gaat de Inspectie SZW signalen doorgeven als verdachte personen weer een bedrijf starten en de Belastingdienst gaat alle verdachte doorstarters onderzoeken om te kijken of openstaande vorderingen alsnog kunnen worden geïnd. De uitzendsector werkt mee om de kwaliteit van uitzendbureaus te verbeteren. In 2012 heeft de Stichting Normering Arbeid (SNA) van bijna 400 ondernemingen het certificaat ingetrokken en 4.000 ondernemingen aangeschreven met de vraag zich te laten certificeren. De Stichting Naleving CAO voor Uitzendkrachten (SNCU) heeft in 2012 vastgesteld dat uitzendkrachten voor ruim €7,4 miljoen benadeeld zijn. De betrokken uitzendbureaus moeten dit alsnog uitbetalen.
Ledeninformatie april 2013
Pagina 10 van 12
Minister Asscher: ‘De overheid en de sector zitten er bovenop om misstanden in de uitzendbranche aan te pakken. Mensen moeten beschermd worden tegen uitbuiting en onderbetaling. Onze gezamenlijke inspanning levert resultaat op. Daar gaan we de komende tijd mee door.’ Het kabinet wil dat iemand die zich schuldig maakt aan faillissementsfraude, een bepaalde tijd geen ondernemer meer mag zijn. Ook wordt bekeken hoe ‘naming & shaming’ van malafide uitzendbureaus én de inlenende bedrijven kan worden toegepast. In september zal minister Asscher de Tweede Kamer informeren over de voortgang. Bij de aanpak van malafide uitzendbureaus werkt het ministerie van SZW nauw samen met de brancheorganisaties, uitvoeringsorganisaties zoals UWV, werkgevers- en werknemersorganisaties en gemeenten.
Sociale zaken Arbeidsdeskundige adviseert over re-integratie U bent verantwoordelijk voor de re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers. Tijdens de re-integratie kunt u een arbeidsdeskundige om advies vragen. Hij brengt de arbeidsmogelijkheden van uw werknemer in kaart. Zo weet u welk werk hij nog kan uitvoeren. Ook kan de deskundige uw re-integratieactiviteiten beoordelen. U weet dan of u op de goede weg zit of dat u te weinig inspanningen heeft geleverd. Als werkgever moet u zich inzetten voor de re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers. Zeker bij langdurige arbeidsongeschiktheid is het belangrijk dat u voldoende aandacht besteedt aan re-integratie. Tijdens de re-integratie kunt u een arbeidsdeskundige vragen om onderzoek te doen naar de belastbaarheid en arbeidsmogelijkheden van uw werknemer. De arbeidsdeskundige legt zijn bevindingen vast in een rapportage. Advies over re-integratie tweede spoor De deskundige kan in kaart brengen of de werknemer zijn eigen werk of andere passende werkzaamheden kan verrichten. Daarbij kan hij advies geven over eventuele aanpassingen van de werkplek om de werknemer aan het werk te kunnen houden. Zijn er geen mogelijkheden meer binnen uw organisatie, dan kan de arbeidsdeskundige adviseren om re-integratie twee spoor te starten. U gaat dan op zoek naar passend werk bij een andere organisatie. Laat uw re-integratie-inspanningen beoordelen Het arbeidsdeskundig onderzoek vormt een goede aanvulling op uw re-integratiedossier. Bovendien kan de arbeidsdeskundige uw re-integratie-inspanningen onder de loep nemen zodat u weet of u zich voldoende heeft ingezet voor de re-integratie. U kunt dan op tijd bijsturen en voorkomen dat UWV of de kantonrechter later oordeelt dat u tekort bent geschoten bij de reintegratie. Dit kan u een hoop kosten besparen. De kans is groot dat uw arbodienst beschikt over een arbeidsdeskundige. Kabinet stelt vrij werknemersverkeer met Kroatië uit Kroatië treedt per 1 juli 2013 toe tot de Europese Unie. Het vrije werknemersverkeer met dit land wordt echter uitgesteld. Werkgevers blijven een tewerkstellingsvergunning nodig hebben voor Kroatische werknemers die in Nederland willen werken. De ministerraad heeft daarmee ingestemd op voorstel van minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het uitstel geldt in eerste instantie voor twee jaar. De maximale termijn voor uitstel is zeven jaar. Het uitstel is volgens het kabinet nodig vanwege de verslechterde situatie op de arbeidsmarkt, waardoor de werkloosheid toeneemt. Nederland heeft in de afgelopen periode al moeite gehad om de toestroom uit andere ‘nieuwe’ lidstaten op te vangen: deze was veel groter dan verwacht. Dit was ook de reden voor Nederland om gebruik te maken van de maximale overgangsperiode voor Bulgaarse en Roemeense werknemers, die vanaf 1 januari 2014 hier wel mogen werken zonder tewerkstellingsvergunning. Ledeninformatie april 2013
Pagina 11 van 12
Ook de Tweede Kamer heeft eerder al via een motie uitgesproken het vrij verkeer met Kroatië te willen uitstellen. Het kabinet zal de Europese Commissie voor de zomer over het besluit informeren.
Ledeninformatie april 2013
Pagina 12 van 12
