Activiteitenplan VE 2014 Steunpunt taal en rekenen ve
Steun in de rug voor de sector volwasseneneducatie
1
Activiteitenplan Steunpunt volwasseneneducatie 2014 INHOUD Pagina
Titel
4
Inleiding
5
I
Informatie en helpdeskfunctie I.1 Helpdeskfunctie I.2 Netwerken I.3 Bijeenkomsten en conferenties voor instellingen 1.4 Toegankelijk maken opbrengsten onderzoek 1.5 Ontsluiten aanbod volwasseneneducatie
9
II
Activiteiten t.b.v. landelijke structuur voor ve II.1 Implementatie Standaarden en Eindtermen ve II.2 Onderzoeksagenda en vervolgacties op onderzoeken II.3 Deskundigheidsbevordering
10
III
Netwerkfunctie III.1 Samenwerking Stichting Lezen & Schrijven III.2 Samenwerking overige strategische en uitvoerende partners
11
IV
Sector Instituut Openbare Bibliotheken (SIOB)
2
Inleiding Op 1 januari 2012 is het Steunpunt Volwasseneneducatie gestart met de uitvoering van zijn taken binnen het Actieplan Laaggeletterdheid 2012-2015. Het eerste jaar heeft in het teken gestaan van opbouw en oriëntatie. Het Steunpunt volwasseneneducatie heeft zich geprofileerd als vraagbaak voor een breed publiek van onderwijsinstellingen (al dan niet bekostigd), welzijnsinstellingen en gemeenten rondom de wijzigingen in de wet- en regelgeving. De samenwerking met partners in het veld van laaggeletterdheid heeft een goede basis. De niveaus 1F en 2F van het Referentiekader taal en rekenen vormen sinds 1 januari 2013 ook voor de volwasseneneducatie de vastgestelde standaard voor de opleidingen Nederlandse taal en rekenen. De eindtermen Nederlandse taal en rekenen die al enkele jaren wettelijk waren vastgesteld voor het initieel onderwijs zijn hiertoe in 2012 uitgewerkt op een wijze die passend is voor het leven en leren van volwassenen. Voor digitale vaardigheden zijn eindtermen uitgewerkt gerelateerd aan de standaarden en eindtermen voor de educatie-opleidingen Nederlandse taal en rekenen. In 2013 heeft het Steunpunt ve ook een Handreiking voor docenten opgeleverd bij de Standaarden en Eindtermen. Nieuwe ontwikkelingen in 2012 zoals de val van het kabinet en de herverdelings-effecten van het budget voor educatie brachten grote onzekerheid met zich mee voor de sector. Een verkenning van mogelijke ontwikkelrichtingen voor de sector is eind 2012 opgeleverd. In 2013 volgde daarop het voorgenomen besluit van de minister om per 2016 de bekostigingsvoorwaarden voor de educatie te wijzigen (gemeenten krijgen meer beleidsvrijheid en worden niet langer verplicht gesteld het budget bij roc’s te besteden). Het educatiedeel van het Participatiebudget zal opgaan in de nieuwe Participatiewet. Hoe dit er precies zal gaan uitzien en of hieraan nog consequenties zitten voor de inrichting/organisatie van de volwasseneneducatie is op het moment dat dit plan geschreven wordt nog onduidelijk. Naast deze ontwikkelingen is de verwachting dat het budget voor landelijke ondersteuning van laaggeletterdheid in ieder geval gehalveerd zal worden in 2016. De nieuwe structuur voor de volwasseneneducatie moet nog verder worden vormgegeven en de wetswijzigingen geïmplementeerd. Ook de positie van het net ingevoerde Referentiekader voor de volwasseneneducatie en de vastgestelde opleidingen is nog onderhevig aan nadere besluitvorming afhankelijk van eerdergenoemde ontwikkelingen. Van belang is en blijft de ondersteuning van aanbieders, zowel bekostigd als niet-bekostigd, en andere partijen die onderwijsondersteunende activiteiten ontplooien in het veld van laaggeletterdheid (denk aan bijvoorbeeld bibliotheken). Daarnaast zal het bevorderen van kennis(deling) over laaggeletterdheid, oplossingen en wetgeving bij gemeenten cruciaal zijn in het toewerken naar de situatie na 2015. In 2013 is gebleken dat het Steunpunt ve hierin een aanvullende rol heeft op de activiteiten die de Stichting L&S hierin ontplooit. De Stichting L&S en het Steunpunt ve werken hierin nauw samen en stemmen activiteiten op en met elkaar af. Er zal ook een taak blijven voor het Steunpunt ve in het laten uitvoeren van onderzoeken/analyses t.b.v. beleidsvoorbereiding en monitoring van ontwikkelingen. Onderzoekswensen stemt het Steunpunt ve af met de Stichting L&S en de directie BVE. De exacte invulling van deze en andere activiteiten hangt voor een
3
deel af van de besluitvorming en verdere ontwikkelingen in de sector. Het Steunpunt volwasseneneducatie speelt flexibel in op de nieuwe ontwikkelingen en op de vragen die daaruit voortkomen vanuit de sector en vanuit het Ministerie van OCW. In dit activiteitenplan vindt u een overzicht van de door het Steunpunt volwasseneneducatie geplande activiteiten voor het jaar 2014 onderverdeeld naar drie kerngroepen: I
Informatie en helpdeskfunctie
II
Activiteiten t.b.v. landelijke structuur voor ve
III
Netwerkfunctie: delen kennis en stroomlijnen acties i.h.k. van het Actieplan
Daarnaast zijn in het Activiteitenplan van het Steunpunt ve activiteiten opgenomen van het Sector Instituut Openbare Bibliotheken.
4
I. Informatie- en helpdeskfunctie I.1 Helpdeskfunctie Beschrijving Informerende rol (zowel passief/vraaggericht als actief) over de wijzigingen in de volwasseneneducatie (wet- en regelgeving) en relevante ontwikkelingen en initiatieven in het kader van het Actieplan. Deze informerende rol is gericht op een breed publiek, van aanbieders volwasseneneducatie tot gemeenten en andere organisaties die op één of andere wijze actief zijn in het veld van laaggeletterdheid. Hierbij wordt gebruikgemaakt van verschillende communicatiemiddelen en –strategieën, met name persoonlijk contact (telefonisch of per mail) via de helpdesk, informatieverstrekking via de website, het verspreiden van een nieuwsbrief. Ook worden Servicedocumenten gemaakt om de wijzigingen in wet- en regelgeving te verhelderen en worden lijsten met veelgestelde vragen gepubliceerd. Tot slot worden presentaties en voorlichtingen gegeven op bijeenkomsten van derden. Planning 2014 Dit is een doorlopende activiteit. I.2 Netwerken Beschrijving Bij de start van het Steunpunt ve bestonden al verscheidene netwerken. Aan de volgende netwerken neemt het Steunpunt ve deel: • Netwerk Leven lang leren (MBO Raad, directeuren) • Instellingenoverleg (SLO, APS, CPS, KPC, MBO raad, VO raad, OCW, CITO) Doelstelling: Waar nodig verbinding tussen de netwerken tot stand brengen. Relevante communicatie via de netwerken naar de aanbieders opleidingen ve en vice versa.
Voorzitterschap van het volgende netwerk: • Werkgroep en netwerk Basisvaardigheden Voorzitten van de werkgroep Basisvaardigheden en het netwerk Basisvaardigheden informeren. Elk roc heeft een aantal contactpersonen basisvaardigheden: het netwerk basisvaardigheden. Daarnaast is er een kleine groep vertegenwoordigers van roc’s die de werkgroep basisvaardigheden vormen. Het Steunpunt raadpleegt de werkgroep basisvaardigheden bij tijd en wijle als klankbordgroep. Het Steunpunt ve initieert bijeenkomsten wanneer er relevante bespreekpunten zijn. De rol en samenstelling van de werkgroep basisvaardigheden zal naar verwachting in 2014 opnieuw vorm krijgen in het licht van de ontwikkelingen rond educatie en het voorgenomen besluit van de minister. Het netwerk basisvaardigheden bestaat uit docenten/ stafleden van afdelingen educatie bij de roc’s en uit vertegenwoordigers uit de niet-bekostigde instellingen. Deze mensen zijn als contactpersoon bij het Steunpunt ve ingeschreven en worden nu via die weg geïnformeerd over relevante ontwikkelingen via de nieuwsbrief. Planning 2014 Dit is een doorlopende activiteit.
5
I.3 Bijeenkomsten en conferenties organiseren rond relevante thema’s voor de instellingen Beschrijving Vanuit de taak om samenwerking tussen organisaties te bevorderen, de kennisdelingstaak en de informerende taak organiseert het Steunpunt ve flitsbijeenkomsten over actuele ontwikkelingen en conferenties over relevante onderwerpen, al dan niet in samenwerking met partners. Ook leveren wij bijdragen op bijeenkomsten/conferenties van anderen. Planning 2014 Voor met name gemeenten maar ook andere belangstellenden en partners uit het Actieplan Laaggeletterdheid 2012-2015 organiseert het Steunpunt ve in maart 2014 een conferentie waar kennis over laaggeletterdheid en volwasseneneducatie centraal staat. Op deze bijeenkomst worden de websites van bvekennis.nl en de Canon bve publiek gelanceerd. Zie voor meer informatie 1.4. In 2013 heeft het Steunpunt ve twee conferenties georganiseerd over het werken met de nieuwe Standaarden en Eindtermen volwasseneneducatie volgens Meijerink en de bestaande materialen en toetsen voor de volwasseneneducatie. De doelgroepen waren met name docenten en onderwijsondersteuners (onder meer vanuit het programma Taal voor het Leven) die direct betrokken zijn bij de inhoudelijke begeleiding van volwassenen in een opleiding Nederlandse taal of rekenen. Afhankelijk van besluitvorming over de positie van de Standaarden en Eindtermen ve zal het Steunpunt ve in 2014 opnieuw werkconferenties organiseren rond dit onderwerp. In de loop van 2014 voorzien wij verder behoefte aan (regionale) informatiebijeenkomsten en eventueel conferenties met workshops. De definitieve invulling van de bijeenkomsten stemmen wij af op actuele ontwikkelingen. In samenspraak met het onderwijsveld en de partners in het Actieplan geven wij de bijeenkomsten inhoud. Voorbeelden van thema’s waar wij informatiebehoefte voorzien: • Wet- en regelgeving • Ontwikkelingen in de sector • Samenwerking met partners • Werken met de eindtermen • Materialen • Toetsing I.4 Toegankelijk maken opbrengsten uit onderzoek Beschrijving Toegankelijk maken van onderzoeksresultaten over laaggeletterdheid voor diverse doelgroepen (docenten, adviseurs, managers). Voor dit doel is in 2013 BVE-kennis aangevuld met onderzoeken in het veld van laaggeletterdheid en volwasseneneducatie. Themabeschrijvingen die relevant zijn voor professionals in het werkveld van de volwasseneneducatie/laaggeletterdheid zijn gemaakt in de Canon bve. In de themabeschrijvingen worden kennisopbrengsten geïntegreerd; bijvoorbeeld relevante conclusies uit onderzoeken. In de themabeschrijving kan men desgewenst doorklikken naar het gehele rapport. Met de combinatie www.bvekennis.nl en de Canon bve is er een prachtige ‘bibliotheek’ ontstaan voor professionals en beleidsmakers in en rond het veld van laaggeletterdheid.
6
Planning 2014 Het volwasseneneducatiedeel van de website www.bvekennis.nl is eind 2013 operationeel, evenals de Canon. Het eigenaarschap en de exploitatie liggen bij het Ministerie van OCW en ECBO volgens afspraak. Voor met name gemeenten maar ook andere belangstellenden en partners uit het Actieplan Laaggeletterdheid 2012-2015 organiseert het Steunpunt ve in maart 2014 een conferentie waar kennis over laaggeletterdheid en volwasseneneducatie centraal staat. Op deze bijeenkomst worden de websites van bvekennis.nl en de Canon bve publiek gelanceerd. Naast presentaties van onderzoeken zou hier ook een plek moeten zijn voor presentaties van reeds behaalde resultaten danwel monitor onderzoek van Taal voor het Leven. Steunpunt ve zoekt hiertoe de samenwerking met de Stichting L&S. NB de kosten voor deze conferentie zijn opgenomen in de post Bijeenkomsten en conferenties. I.5 Ontsluiten aanbod (materialen en toetsen) voor volwasseneneducatie Beschrijving Zorgdragen dat ondersteuningsaanbod, materialen en toetsen (taal, rekenen en digitale vaardigheden) op overzichtelijke wijze vindbaar zijn voor opleiders volwasseneneducatie. Planning 2014 Bestaande materialen en toetsen In de Handreiking ve (zie onder II.1) wordt de koppeling gemaakt met beschikbare materialen en toetsen ingedeeld naar niveau, context, doelgroep etc. Handreiking en overzicht materialen en toetsen worden via de website www.steunpuntve.nl beschikbaar gesteld. Aanbodoverzicht taal en rekenen De website www.aanbodoverzichttaalenrekenen.nl bevat ook een onderdeel volwasseneneducatie. De website wordt langzaamaan steeds verder gevuld door aanbieders van ondersteuningsaanbod, materialen en toetsen. Hierop doet het Steunpunt ve periodiek wervende acties om hen aan te sporen hun aanbod op de site te plaatsen voor de onderwijsinstellingen. Nieuwe materialen Als er nieuwe materialen of toetsen ontwikkeld worden ten behoeve van de nieuwe opleidingen Nederlandse taal en rekenen, bijvoorbeeld door de Stichting Expertisecentrum ETV of de Stichting Lezen & Schrijven, dan zal het Steunpunt ve de landelijke beschikbaarheid en bekendheid van deze materialen ondersteunen. Mochten er hiaten zijn in het aanbod aan materialen of toetsen waar toch grote behoefte aan is en die niet door marktpartijen wordt ingevuld dan zal het Steunpunt ve de ontwikkeling daarvan stimuleren, uiteraard in overleg met andere partijen. Hierbij moet wel goed gelet worden op de uitkomsten van het onderzoek naar eigenaarschap en exploitatie van leermiddelen (zie §II.2). Omdat niet in te schatten is wat de behoefte zal zijn is voor dit onderdeel een PM in de begroting opgenomen. Het Steunpunt ve zal een aanvullende aanvraag doen als er nieuw materiaal of nieuwe toetsen moeten worden ontwikkeld.
7
II. Activiteiten t.b.v. landelijke structuur voor ve II.1 Implementatie van de Standaarden en Eindtermen ve Beschrijving Ondersteuning bieden bij de praktische toepassing van de standaarden en eindtermen ve op niveaus instroom, 1F en 2F. Planning 2014 Implementatie nieuwe opleidingen en bijbehorende eindtermen De handreiking ve biedt een handvat voor het in kaart brengen van de weg naar 1F en tussen 1F en 2F (voortgangsmeting), uitwerkingen van de eindtermen met voorbeeldopgaven in verschillende contexten, in een bruikbaar handboek met materialen en toetsen per niveau daaraan gekoppeld. Hiermee is echter de nieuwe structuur van opleidingen en eindtermen ve nog niet goed geïmplementeerd. Er is behoefte aan uitvoeriger informatie over de praktische invulling van de opleidingen zoals gedefinieerd in de WEB. Ook zijn de opleidingen rekenen helemaal nieuw voor veel aanbieders. We verwachten dat hier de behoefte aan praktische informatie zal groeien bij de start van de opleidingen in de nieuwe vorm. Hoe we de implementatie het best kunnen ondersteunen hangt tevens af van de toekomstige positie van de Standaarden en Eindtermen ve (na 2015). Gedacht kan worden aan specifieke studiedagen of wellicht ook gedetailleerde handreikingen op specifieke onderdelen. De ondersteuning zal zich in het licht van het voorgenomen besluit van de minister dd 16 mei 2013 naast op de roc’s ook in toenemende mate richten op andere aanbieders en op onderwijsondersteuners zoals bibliotheken en vrijwilligers bijvoorbeeld in het Programma Taal voor het Leven. II.2 Onderzoeksagenda en eventuele vervolgacties op onderzoeken Beschrijving Onderzoek laten uitvoeren, kennis ontwikkelen over (nieuwe) vraagstukken/thema’s op het terrein van laaggeletterdheid. Vervolgacties op uitgevoerde onderzoeken ten behoeve van implementatie en/of kennisdeling van de uitkomsten. Planning 2014 Nieuw onderzoek Het gaat hier over mogelijke onderzoekswensen vanuit het Ministerie van OCW. Een onderwerp waaraan gedacht kan worden is: • Toetsing en certificering ten behoeve van de nieuwe opleidingen Nederlandse taal en rekenen in de volwasseneneducatie. Voorbeeldvragen voor dit beleidsonderzoek: Is certificering wenselijk en welke mogelijkheden zijn er? Kan er aangesloten worden bij bijvoorbeeld de ontwikkelingen in de Entreeopleidingen? Welke bestaande toetsen voor taal en rekenen op 1F en 2F zijn (eventueel met kleine aanpassing) geschikt voor de volwasseneneducatie? Vervolgacties De behoefte-analyse bij gemeenten die eind 2013-begin 2014 is uitgevoerd kan omgezet worden in vervolgacties ten behoeve van ondermeer beleidsontwikkeling voor de periode na 2015. Ook zal
8
hieruit mogelijk ondersteuningsbehoefte blijken voor gemeenten, waar het Steunpunt ve dan in samenwerking met L&S op in kan spelen. II.3 Deskundigheidsbevordering Beschrijving Bevorderen nascholingsaanbod voor docenten VE / deskundigheidsbevordering voor professionals die in het veld van laaggeletterdheid een rol hebben. Planning 2014 Op basis van de inkoop door gemeenten zal duidelijk worden op welke opleidingen zich de activiteiten van de roc’s in het kader van de WEB concentreren in 2014. Het Steunpunt ve speelt daar dan in samenspraak met partners (Stichting L&S, MBO-raad en anderen) op in.
III. Netwerkfunctie: delen kennis en stroomlijnen acties i.h.k. van het Actieplan III.1 Samenwerking Stichting Lezen & Schrijven Beschrijving Versterken van de samenwerking met de Stichting L&S, zorgdragen voor gezamenlijke afstemming en effectieve berichtgeving naar het veld over de activiteiten binnen het Actieplan Laaggeletterdheid 2012-2015 en het programma Taal voor het Leven. Planning 2014 Dit is een doorlopende activiteit III.2 Samenwerking overige strategische en uitvoerende partners Beschrijving Versterken samenwerking met partners in het veld, bijvoorbeeld: MBO-Raad / VNG / NTRO / LVO /Stichting ABC / SIOB/ Stichting Expertisecentrum ETV / Kennisnet / Beroepsvereniging docenten NT2. De activiteit bestaat uit het voeren van periodiek overleg, het informeren van de verschillende partijen over relevante ontwikkelingen en het betrekken van partijen wanneer dit van belang is voor het onderwerp. Behalve de overkoepelende organisatie NTRO horen hier ook andere (niet verenigde) NBI’s (Niet bekostigde instellingen) bij. Alle belangstellenden die niet bij een overkoepelend orgaan zijn aangesloten informeren wij door onze nieuwsbrief en website, en via persoonlijk contact als zij ons een vraag stellen. Planning 2014 Dit is een doorlopende activiteit.
9
IV. Sectorinstituut Openbare Bibliotheken De rol van de openbare bibliotheek is in toenemende mate van belang voor burgers die in de bibliotheek gebruik willen maken van de voorzieningen rond laaggeletterdheid. De vraag naar collecties van bijvoorbeeld (digitale) oefenproducten, advies aan intermediairs zoals docenten en vrijwilligers en groepsontvangsten neemt toe. Ook het faciliteren van zelfstudie in de bibliotheek is een groeiende activiteit. Door beperking van de mogelijkheden bij sommige roc’s is een actieve aanpak door bibliotheken extra nodig en ondersteunend aan de bestaande infrastructuur bij roc’s en andere aanbieders. Nieuwe intermediairs zijn de taalaanbieders en opleidingsconsulenten van SW-bedrijven en vrijwilligersorganisaties. Ook is merkbaar dat immigranten en inburgeraars juist de bibliotheek kiezen voor het voorbereiden op certificaten en examens. In de ondersteuning van het werken met vrijwilligers en taalcoaches zoals in de landelijke meerjarenprogramma’s als Taal voor het Leven van de Stichting Lezen&Schrijven wordt op verschillende fronten in de regio’s gewerkt aan samenwerking met de bibliotheken. Dit gebeurt op de vaardigheden waaraan binnen het Programma Taal voor het Leven gewerkt wordt, en alleen in de betreffende regio’s. Ter ondersteuning van de landelijke infrastructuur heeft het Steunpunt taal en rekenen ve aan SIOB gevraagd activiteiten voor te stellen die passen binnen het takenpakket van het Steunpunt en aanvullend zijn op de activiteiten van SIOB met de Stichting Lezen & Schrijven. In bijlage I vindt u het projectplan van SIOB.
10
