Activiteitenplan 2008

Activiteitenplan 2008 Technocentrum Zeeland Oktober 2007

Technocentrum Zeeland Edisonweg 53b 4382 NV Vlissingen telefoon 0118 486810 telefax 0118 486811 e-mail [email protected] website www.technocentrumzeeland.nl Samengesteld door: M.L.M. Cardon C.G.H.M. van Reijen M.J. Remijnse

Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding ......................................................................................................... 4 2. Een korte terugblik........................................................................................... 5 3. Regioanalyse 2007 ........................................................................................... 7 3.1. Ontwikkelingen economie en arbeidsmarkt Zeeland ........................................ 8 3.1.1. Economische ontwikkelingen .................................................................. 8 3.1.2. Arbeidsmarktontwikkelingen in Zeeland ................................................... 9 3.2. Bijeenkomsten met sleutelfiguren............................................................... 11 3.2.1. Kennisuitwisseling en -circulatie............................................................ 11 3.2.2. Gezamenlijke benutting apparatuur....................................................... 12 3.2.3. Aansluiting onderwijs op de arbeidsmarkt / bevorderen instroom.............. 13 3.3. Techniekcijfers Zeeland ............................................................................. 17 3.3.1. Doelstelling............................................................................................. 17 3.3.1.1. Werkgevers technici ......................................................................... 17 3.3.1.2. Technisch onderwijs ......................................................................... 18 3.3.2. Werkwijze............................................................................................... 18 3.3.2.1. Werkgevers technici ......................................................................... 18 3.3.2.2. Technisch onderwijs ......................................................................... 19 3.3.3. Werkgevers technici................................................................................. 19 3.3.3.1. Respons .......................................................................................... 19 3.3.3.2. Oplossen instroomproblematiek ......................................................... 21 3.3.3.3. Technische MBO en HBO functies ....................................................... 23 3.3.4. Technisch onderwijs ............................................................................... 33 3.3.4.1. VO Voortgezet Onderwijs .................................................................. 34 3.3.4.2. MBO Middelbaar Beroeps Onderwijs.................................................... 39 3.3.4.3. HBO Hoger Beroeps Onderwijs ........................................................... 41 3.3.5. Landelijke gegevens............................................................................... 44 3.3.5.1. De technische arbeidsmarkt in 2020 ................................................... 44 3.3.5.2. Schoolverlaters: verder studeren of werken......................................... 45 3.3.6. Conclusies techniekcijfers ......................................................................... 47 3.3.6.1. Werkgevers technici ......................................................................... 47 3.3.6.2. Technische Onderwijscijfers............................................................... 48 3.4. Conclusies Regioanalyse.............................................................................. 50 4. Prioriteiten en strategische doelen ................................................................... 51 4.1. Prioriteiten............................................................................................... 51 4.2. Strategische doelen .................................................................................. 52 4.3. Overzicht activiteiten ................................................................................ 54 4.4. Monitoring ............................................................................................... 55 5. Activiteiten 2008............................................................................................ 56 5.1. Algemene activiteiten van het Technocentrum Zeeland ................................. 56 5.2. Activiteiten onder hoofddoelstellingen ......................................................... 60 5.3. Begroting 2008 ........................................................................................ 78 6. Overzicht doorlopende activiteiten ................................................................... 81 6.1. Realisatie 2006 ........................................................................................ 81 6.2. Begroting 2007 ........................................................................................ 83

Technocentrum Zeeland

Activiteitenplan 2008

2

Bijlage I

Deelnemers bijeenkomsten Regioanalyse……………………………………………….…87

Bijlage II

WERKGEVERS TECHNICI Redenen voor de gekozen optie……………………..…88

Bijlage III

WERKGEVERS TECHNICI Concrete invulling van de gekozen optie…………..93

Bijlage IV

WERKGEVERS TECHNICI Andere ideeën om de instroom te bevorderen….97

Bijlage V

TECHNISCHE ONDERWIJSCIJFERS VO……………………………………………………..101

Bijlage VI

TECHNISCHE ONDERWIJSCIJFERS MBO…………………………………………………..106

Bijlage VII

TECHNISCHE ONDERWIJSCIJFERS HBO……………………………………………………110



3

1.

Inleiding

Technocentrum Zeeland is een onafhankelijke intermediaire organisatie die zich richt op het mede oplossen van regionale knelpunten die bestaan tussen het technisch (beroeps) onderwijs en de arbeidsmarkt. Hierbij behartigt ze de belangen van het onderwijs, het bedrijfsleven en de overheid in de provincie Zeeland. Het Technocentrum werkt hierbij samen met het landelijk opererend Platform Bèta Techniek, welke als doel heeft het vergroten van de instroom in de technische opleidingen met 15%. In dit activiteitenplan zijn de activiteiten beschreven die het Technocentrum Zeeland heeft gepland voor 2008. Er wordt gestart in hoofdstuk 2 met een korte terugblik waarin aangegeven wordt welk resultaten er in Zeeland reeds behaald zijn. In hoofdstuk 3 is de Regioanalyse weergegeven. De knelpunten en kansen die voortkomen uit de Regioanalyse zijn in paragraaf 3.4 samengevat. Deze zijn het uitgangspunt voor het bepalen van de prioriteiten en de strategische doelen in hoofdstuk 4. Vervolgens wordt er in hoofdstuk 5 een omschrijving gegeven van de inhoud van de projecten/activiteiten en de verschillende partijen waarmee het Technocentrum Zeeland deze zal uitvoeren. Met deze activiteiten/projecten wordt er ingespeeld op de strategische doelstellingen binnen de geformuleerde prioriteiten. De begroting voor 2008 is opgenomen in paragraaf 5.3.

Missie Technocentrum ondersteunt

Zeeland als

initieert,

onafhankelijke

koppelt

en

organisatie

activiteiten die de knelpunten tussen technisch (beroeps)onderwijs en arbeidsmarkt in Zeeland helpen oplossen. Visie Technocentrum Zeeland wil in de provincie Zeeland een intermediair zijn die serieuze gesprekspartner is voor bedrijven en scholen als het gaat om de relatie technische scholing en arbeidsmarkt en die gewaardeerd wordt als een onafhankelijke en betrouwbare

organisatie

met

een

proactieve,

professionele en resultaatgerichte aanpak, gericht op het tot stand brengen van synergie tussen de verschillende

belanghebbende

partijen

en

hun

initiatieven.



4

2.

Een korte terugblik

Anno 2007 staat het Technocentrum Zeeland sterk in de markt. Partijen weten het Technocentrum goed te vinden en er zijn in de afgelopen jaren veel initiatieven ontplooid. Technocentrum Zeeland is jaarlijks betrokken bij tien tot twintig samenwerkingsprojecten met onderwijs en bedrijfsleven. Haar rol varieert van projectleider tot het hebben van een adviserende en verbindende rol. Mede als gevolg hiervan worden het Zeeuws technisch onderwijs en bedrijfsleven zich steeds bewuster van de problematiek van het tekort aan instroom van potentiële technici.

Tal van projecten hebben een positief effect gehad op het imago van techniek, o.a. Verbreding en Verdieping Zeeuwse Ontdek Kastelen VVZOK, Zeeuwse Zonnebootrace, Unilab Locaties, Promotie Techniek, Mighty Machines, Bedrijf+School, Promotie Procesoperator, Expertisecentrum Procestechniek.

Steeds meer jonge mensen ervaren dat techniek leuk is o.a. door VVZOK, Zonnebootrace, Promotie Techniek, Bedrijf+School.

De Zeeuwse kennisinfrastructuur is versterkt, o.a. door Het Loket, Proeve van bekwaamheid, Ondernemingscentra, Clib Energie.



5

De kwalificatie van doelgroepjongeren middels leerwerktrajecten staat inmiddels hoog op de agenda bij bestuurders, uitvoerders en beleidsmakers, mede door Zeeuwse Loopbaanadviseurs. In Zeeland wordt er op een eenduidige wijze gehandeld als het gaat om BPV voor het cluster techniek (Versterking Beroeps Praktijk Vorming). Er is een verhoogde aantrekkingskracht tot stand gebracht van technische opleidingen o.a. door Human Media Design, Onderzoek nieuwe opleidingen, Promotie Techniek.

De instroom in een aantal MBO opleidingen is verhoogd, o.a. door Techniek in bedrijf, Promotie Techniek, Expertisecentrum Procestechniek. Er wordt meer samengewerkt door bedrijven en scholen, o.a. door STOeb, Vrienden van Elektro en Bedrijf+School. De terugval in de cursistenaantallen is een halt toegeroepen, o.a. door STOeB en Promotie Techniek. Een aantal opleidingen sluiten beter aan op de behoefte van de arbeidsmarkt, o.a. door Onderzoek nieuwe opleidingen en Clib Energie.

Verbeterpunten Uiteraard zijn er ook aspecten die voor verbetering vatbaar zijn. De regierol van het Technocentrum komt nog onvoldoende uit de verf. Het Technocentrum wil dit graag versterken en verder uitbouwen. De gegevensverzameling van techniekcijfers van onderwijs en arbeidsmarkt was tot 2007 van onvoldoende diepgang. Hier is de nodige actie op ondernomen. Dit wordt vanaf 2008 structureel opgepakt. De techniekcijfers worden vrij toegankelijk weergegeven op www.techniekcijferszeeland.nl. Naar verwachting is de database vanaf eind 2007 online. Verder wil het Technocentrum de monitoring van projecten en activiteiten meer gestructureerd en professioneel aanpakken. Hiervoor is een werkwijze ontwikkeld, die zorgvuldig toegepast zal worden. Op deze manier kan op projectniveau waar nodig bijgestuurd worden en kunnen effecten goed gemeten worden. Tenslotte wordt, met ingang van dit Activiteitenplan, de bepaling van de prioriteiten, strategie en het gewenste effect uitgebreider en duidelijker aangegeven dan in het verleden het geval was.



6

3.

Regioanalyse 2007

De Regioanalyse 2007 is anders uitgevoerd dan de voorgaande jaren. Waar de Zeeuwse situatie eerst in de breedte werd aangegeven, is nu gekozen om op een aantal punten in de diepte te gaan. De volgende acties hebben hierbij voor de nodige input gezorgd. Economische en arbeidsmarktontwikkelingen in Zeeland – zie paragraaf 3.1 Aan de hand van de gegevens van de Kamer van Koophandel zijn de economische ontwikkelingen en de ontwikkelingen op de Zeeuwse arbeidsmarkt beschreven. Bijeenkomsten met sleutelfiguren – zie paragraaf 3.2 Technocentrum Zeeland heeft in april 2007 vier bijeenkomsten georganiseerd om input te genereren voor het kwalitatief deel van de Regioanalyse. In rondetafelgesprekken met in totaal 27 afgevaardigden van onderwijs, overheid en bedrijfsleven zijn knelpunten binnen de doelstellingen van het Technocentrum geïnventariseerd en is gesproken over mogelijke oplossingen. In bijlage I is een deelnemerslijst opgenomen. Onderzoek werkgevers technici - zie paragraaf 3.3 Daarnaast heeft er in het 2e kwartaal van 2007 een digitaal onderzoek plaatsgevonden onder Zeeuwse werkgevers van technische MBO-ers en HBO-ers. Het doel was te achterhalen wat zij als oplossing zien voor de lage instroom in de technische opleidingen en een globaal beeld te krijgen van het eventuele tekort aan technici in de toekomst. Dit in verband met een eventuele extra vervangingsvraag, door pensionering van een relatief grote groep technici (vergrijsd huidige personeelsbestand). Het resultaat is opgenomen als paragraaf 3.3. Inventarisatie Technische onderwijscijfers – zie paragraaf 3.3 In samenwerking met het onderwijs zijn in het 2e kwartaal van 2007 de technische onderwijscijfers in Zeeland in kaart gebracht en naast de Nederlandse cijfers gelegd. Deze cijfers geven het technisch bedrijfsleven inzicht in het potentieel technische werknemers. Voor onderwijsinstellingen betekent het (meer) inzicht in het aantal potentiële studenten en het meten wat de inspanningen ten aanzien van techniek opleveren. Ook kan men de eigen situatie naast de totale Zeeuwse situatie leggen (benchmarking). Tenslotte zijn de cijfers van belang voor het Technocentrum Zeeland als onderdeel van de regioanalyse en als basis voor te ontwikkelen activiteiten. Op lange termijn kunnen trends gesignaleerd worden, die voor alle belanghebbenden interessante informatie opleveren. Conclusies De conclusies van de Regioanalyse zijn opgenomen in paragraaf 3.4 Voor de algemene beschrijving van de Zeeuwse situatie, de omschrijving van de aanwezige marktpartijen in Zeeland en het overzicht van de bestaande netwerken en initiatieven wordt verwezen naar hoofdstuk 2.2. van de Regioanalyse 2006.



7

3.1. Ontwikkelingen economie en arbeidsmarkt Zeeland 3.1.1. Economische ontwikkelingen Ondernemers zien de ontwikkelingen van de Zeeuwse economie zonnig in. Zij verwachten in 2007 een flinke groei in omzet, export, investeringen en het aantal banen in de regio. Ook dit jaar boekt het Zeeuws bedrijfsleven goede resultaten. Vooral de omzet en de export nemen fors toe. Dit blijkt uit het ERBO-onderzoek, de jaarlijkse conjunctuurpeiling van de Kamer van Koophandel, waaraan ruim 4.000 Zeeuwse bedrijven hebben deelgenomen. De Zeeuwse ondernemer sluit 2006 positief af. De totale omzet van het Zeeuwse bedrijfsleven stijgt dit jaar met zo’n 750 miljoen (+4,5%) tot ruim 18 miljard euro. Daarmee blijft de regio in het spoor van het landelijk gemiddelde (+4,6%). Ook groeit de Zeeuwse export flink. Zo wordt ruim 400 miljoen euro (+5,3%) meer omzet uit het buitenland gehaald dan vorig jaar. Landelijk stijgt de export zelfs met 6,4%. Bijna 90% van het Zeeuwse bedrijfsleven maakt winst. Elders in het land ligt dit percentage op 87%. Tweederde van de ondernemers in ons land is tevreden met het rendement uit haar bedrijf. Zeeland scoort met 73% beduidend hoger. Daarnaast is er, voor het eerst sinds jaren, weer een groei te zien van het aantal banen in Zeeland (+1,5%). Landelijk groeit de werkgelegenheid met 2,2%. De investeringen bij het bedrijfsleven nemen ook fors toe. Zo investeert 40% van de ondernemers in ons land meer dan vorig jaar tegen 24% van ondernemers die minder geld steken in hun bedrijf. In Zeeland investeert 37% meer tegen 35% van de ondernemers die minder investeren dan in 2005. De verwachtingen van ondernemers voor 2007 breekt alle records. Het vertrouwen van ondernemers is de afgelopen 20 jaar nog nooit zo hoog geweest. Zeeland volgt hierbij dezelfde trend als collega’s elders in het land. Wel is de Kamer van Koophandel bezorgd over het uitblijven van groei in investeringen door het Zeeuwse bedrijfsleven. Meer investeringen zijn immers hard nodig voor de dynamiek van de economie in de regio. Industrie Van oudsher is de Zeeuwse industrie gericht op het buitenland. Meer dan driekwart van de omzet in deze sector wordt in het buitenland afgezet. De ontwikkelingen in de Zeeuwse industrie zijn positief. Zo is de omzet met 500 miljoen euro (ruim 6%) gestegen tot 8,5 miljard euro. Meer dan 90% van de bedrijven in de industrie maakt winst, tegen 87% landelijk. In Zeeland staan veel vestigingen van wereldconcerns in de procesindustrie (chemie, kunstmest, voeding, metaal). Zo hebben beslissingen, die op buitenlandse hoofdkantoren genomen worden, grote invloed op zowel de omzetcijfers als de investeringen en de werkgelegenheid in de regio. Ook bepalen internationale ontwikkelingen zoals de wisselkoers en de brandstofprijzen sterk de gang van zaken in de Zeeuwse industrie.



8

Bouwnijverheid Ook de bouw in Zeeland zit weer in de positieve cijfers. Landelijk groeit de omzet met 3,3%. In Zeeland blijft de omzet achter met 1,4% groei. Eén van de oorzaken is het achterblijven van de woningbouw in Zeeland. Mogelijk dat in de komende jaren de omzetten in de Zeeuwse bouwsector een impuls kunnen krijgen door de uitvoering van verschillende wegenprojecten in Zeeland. Wel is het rendement van de Zeeuwse bouwbedrijven beter dan van haar collega’s elders in het land. Ook is een toename te zien van de werkgelegenheid met zowel in Zeeland als elders in Nederland. Dienstverlening Recreatie en toerisme is in Zeeland sterk vertegenwoordigd in de dienstverlenende sector. Daarentegen is de zakelijke dienstverlening zoals banken, adviesbureaus en ICTbedrijven minder aanwezig in de provincie. In Zeeland stijgt de omzet met 3,7%. Landelijk groeit de omzet met maar liefst 5,1%. De dienstverlening is een sterke banenmotor. Zo stijgt het aantal banen in ons land gemiddeld met 4,1%. In Zeeland is er ook een flinke stijging te zien van 2,5%. Zo’n 90% van de Zeeuwse dienstverlenende bedrijven sluit dit jaar af met winst. Landelijk geldt dit voor iets minder bedrijven( 88%). Starters Voor het vierde achtereenvolgende jaar groeide het aantal Zeeuwen dat een eigen bedrijf begint. Dit blijkt uit de cijfers van de Kamer van Koophandel voor Zeeland. In het eerste kwartaal van dit jaar zijn 549 Zeeuwen een bedrijf gestart. Dit zijn er 20 meer dan dezelfde periode vorig jaar. Het oprichten van een bouwbedrijf is het meest in trek.

3.1.2. Arbeidsmarktontwikkelingen in Zeeland Het afgelopen jaar zijn er meer dan 4.000 banen in Zeeland bijgekomen. Daarmee is het aantal arbeidsplaatsen gegroeid tot ruim 172.000, een stijging van 2,5 procent. Met deze flinke groei is de voortdurende daling van de werkgelegenheid bij de ruim 31.000 Zeeuwse bedrijven en instellingen in de afgelopen jaren doorbroken. Zo werd in 2005 nog een verlies van 1000 banen geteld. Positief is dat deze werkgelegenheidsgroei zich in bijna alle sectoren heeft voorgedaan. Dit blijkt uit het jaarlijkse RIBIZ-onderzoek. Dit onderzoek geeft een beeld van de ontwikkeling van de Zeeuwse werkgelegenheid tussen mei 2005 en mei 2006. De ontwikkeling van de werkgelegenheid in de industrie past in het algemene beeld: tussen mei 2005 en mei 2006 groeide de industriële werkgelegenheid met ruim 400 arbeidsplaatsen, ofwel met 1,7%. Daarmee kwam de al jaren ingezette daling van het aantal arbeidsplaatsen van deze voor de Zeeuwse economie zo belangrijke sector tot stilstand. De industriële sector is nog steeds een banenmotor in Zeeland met maar liefst ruim 25.000 arbeidsplaatsen. De bouw laat ook positieve cijfers zien. Het afgelopen jaar kwamen er zo´n 1.300 banen in de sector bij (+2,4%). Een belangrijke oorzaak is te vinden in het aantrekken van de bouwactiviteiten in Zeeland. Dit uit zich onder andere in een toename van het aantal klusbedrijven en timmeren bouwinstallatiebedrijven.



9

De transport- en logistieke sector in Zeeland trok duidelijk profijt van het aantrekken van de economie in Europa. In tegenstelling tot de periode mei 2004 en mei 2005, toen nog sprake was van een daling met 1,6%, steeg na mei 2005 de werkgelegenheid met maar liefst ruim 4%. Het aantal arbeidsplaatsen in deze sector groeide met ruim 400 tot ruim 10.700. De winst aan banen deed zich in bijna alle sectoren voor, maar de grootste groei deed zich voor in de zakelijke dienstverlening. Met een groei van 1.200 banen (+ 8%) was de zakelijke dienstverlening goed voor ongeveer een derde van het totaal aantal nieuwe banen in Zeeland. Tenslotte is ook in het Zeeuwse onderwijs een groei te zien. Vorig jaar was er nog een verlies van ruim 100 banen te zien. Dit jaar groeide het aantal met ruim 300 (+3,5%). De stijging vond vooral plaats in het basisonderwijs en in het vmbo.



10

3.2. Bijeenkomsten met sleutelfiguren Op de vier bijeenkomsten, die plaatsvonden in april 2007, zijn per Technocentrumdoelstelling de knelpunten en oplossingen/kansen geformuleerd. Deelnemers waren 27 Zeeuwse belanghebbenden uit onderwijs, overheid en bedrijfsleven (zie bijlage I).

3.2.1. Kennisuitwisseling en -circulatie Het stimuleren van de kennisuitwisseling tussen bedrijven onderling, scholen onderling en tussen bedrijven en scholen op het gebied van techniek. Knelpunten Regioanalyse 2006 Bedrijfsleven en onderwijs spreken niet dezelfde taal – onderwijs heeft behoefte aan meer/beter contact met bedrijfsleven – netwerken werken langs elkaar heen – netwerken bestaan teveel op bestuurlijk niveau – MKB is in geringe mate of afgeleide zin betrokken bij de netwerken Huidige projecten/activiteiten binnen de doelstelling o.a. Het Loket – STOeB Zeeland – Doorlopend Ontdekken – Mini-onderneming – Examinering en regionaal bedrijfsleven – Bedrijf+School – Makel en schakel activiteiten

Door de deelnemers zijn de volgende knelpunten vastgesteld. 1. Er zijn veel netwerken Er komen in Zeeland eerder meer netwerken bij dan er afvallen. Partijen constateren een behoefte en gaan aan de slag. Ze sluiten onvoldoende aan bij bestaande initiatieven. Er is sprake van versnippering, onder meer door de eilandenstructuur van Zeeland. Belanghebbenden zien door de bomen het bos niet meer. 2. Netwerken werken vaak langs elkaar heen Ervaringen en activiteiten vanuit de ene netwerkclub worden onvoldoende gedeeld met de andere. Er zou meer gebundeld moeten worden. Ondanks goede bedoelingen wordt er veel langs elkaar heen gewerkt. Veel initiatieven zijn ook branchegericht. Er is weinig contact gezocht tussen verschillende branches en brancheorganisaties. Techniekbreed worden de koppen onvoldoende bij elkaar gestoken. 3. MKB-ers zijn weinig betrokken bij netwerken Het MKB is heel divers. Bij veel kleine bedrijven is de focus naar binnen gericht. Ook wordt er veelal specifiek branchegericht gekeken. MKB-ers zijn weinig betrokken bij netwerken. 4. Onvoldoende concrete acties Overlegstructuren leiden niet altijd tot concrete actie. De vertaalslag naar de praktijk wordt niet altijd gemaakt. Het moet concreter worden. 5. Onvoldoende individuele contacten scholen-bedrijven De individuele contacten tussen scholen en bedrijven bestaan onvoldoende. Men kan elkaar niet altijd vinden voor stages, kennisuitwisseling, praktijkopdrachten en het meedenken over de inhoud van de opleiding. 6. Stages problematisch Ondernemers geven aan dat stagiaires moeilijk te krijgen zijn. Als je de weg niet weet, krijg je er geen, of je moet ervoor betalen. Overal is het anders ingericht. Er is geen eenduidige structuur. De ene richting kent een hele goede stagebegeleider, de andere niet. Het onderwijs geeft van haar kant aan dat het niet altijd eenvoudig is om leerlingen onder te brengen. Dit ligt met name aan de begeleiding vanuit de bedrijven. Niet alle bedrijven zitten volgens het onderwijs op stagiaires te wachten.



11

7. Het onderwijs en het bedrijfsleven spreken een andere taal Het onderwijs en bedrijfsleven spreken niet dezelfde taal. Begrippen worden verschillend geïnterpreteerd. Dit heeft consequenties voor de samen te stellen onderwijsprogramma’s. Een ander verschil is dat bedrijven op korte termijn werken en scholen op lange termijn. Dat levert hele praktische problemen op. Verder kennen ondernemers het huidige onderwijssysteem onvoldoende. Er wordt bijvoorbeeld nog naar MTS-ers gevraagd en men weet niet wat een MBO niveau II inhoudt. 8. Verandering kennisinfrastructuur In Woensdrecht wordt naar verwachting Maintenace Valley gerealiseerd. Dit heeft consequenties voor de kennisinfrastructuur. Er komt een curriculum voor MRO (Maintenance Repair en Overhaul). Het is goed mogelijk dat Maintenance Valley jonge mensen wegtrekt uit Zeeland. De deelnemers zien de volgende mogelijke oplossingen c.q. kansen. 1. Coördinatie van initiatieven / Eén aanspreekpunt Het coördineren van contacten tussen bedrijven en scholen voor kennisuitwisseling, stages en werkopdrachten. Het leggen van verbindingen, het optimaliseren van de onderlinge communicatie. Uitgangspunt hierbij kan het leerproces zijn, wat doorlopen wordt vanaf het basisonderwijs tot het pensioen. Hieraan kunnen netwerken en acties gekoppeld worden en kunnen bundelingmogelijkheden in kaart gebracht worden. Naast het Technocentrum Zeeland zijn BZW en het MKB Zeeland belangrijke partijen bij deze activiteit. 2. Zeeland profileren met eigen expertise In het kader van de ontwikkelingen in de kennisinfrastructuur is het goed voor Zeeland om zich te profileren met een eigen expertise zoals bijvoorbeeld procestechniek.

3.2.2. Gezamenlijke benutting apparatuur Het bevorderen van het gezamenlijk gebruik van hoogwaardige moderne technologische apparatuur. Knelpunten Regioanalyse 2006 Onderwijs werkt te veel met verouderde apparatuur – er wordt nog onvoldoende samengewerkt - de noodzaak tot samenwerking wordt steeds groter – er zijn veel praktische problemen Huidige projecten/activiteiten binnen de doelstelling o.a. Vakwerk, Unilab, Expertisecentrum Procestechniek

Door de deelnemers zijn de volgende knelpunten vastgesteld. 1. Beperkt budget Het onderwijs heeft over het algemeen onvoldoende financiële middelen om oude apparatuur te vervangen en moderne technologische apparatuur aan te schaffen. Een eventuele centralisatie levert financiële en logistieke problemen op. 2. Praktische problemen bij samenwerking tussen scholen en bedrijven Bij de gezamenlijke aanschaf van apparatuur speelt vaak het probleem dat je de apparatuur op het zelfde moment wilt gebruiken. De afstand speelt ook een rol.



12

Bedrijven onderling hebben niet de behoefte om samen te werken op dit gebied. Als men bepaalde apparatuur zelf niet heeft, besteedt men het werk uit. Als men een interessante innovatie wil doorvoeren, zal men investeren in apparatuur. De deelnemers zien de volgende mogelijke oplossingen c.q. kansen. 1. Samenwerking tussen scholen onderling vergroten Het onderwijs ziet nog meer mogelijkheden tot onderlinge samenwerking zoals de gezamenlijke exploitatie van praktijkruimtes van scholen die dicht bij elkaar gesitueerd zijn. De noodzaak en bereidwilligheid is er. 2. Koppelen aan bestaande projecten Het op gang brengen van de samenwerking tussen bedrijven en scholen zou kunnen plaatsvinden via bestaande projecten zoals het project Bedrijf+School. 3. Simulatiemogelijkheden Digitale simulatiemogelijkheden zijn een goed alternatief voor dure apparatuur. Chauffeurs leren bijvoorbeeld eerst op de simulator rijden, voordat ze fysiek in een vrachtwagen stappen. Met simulatieapparatuur kan ook goed op afstand gewerkt worden. In de Zeeuwse IT sector is voldoende kennis aanwezig, om dit te realiseren voor het onderwijs. 4. Sponsoring Het bedrijfsleven sponsort de aanschaf van technische apparatuur voor Technum (Techniekhal ROC Zeeland). Men ziet dit als een mogelijkheid om de kwaliteit van de opleiding te verbeteren, de instroom te vergroten door techniek aantrekkelijk te presenteren en de eigen medewerkers op locatie bij te scholen. Dit concept kan wellicht verder uitgebreid worden.

3.2.3. Aansluiting onderwijs op de arbeidsmarkt / bevorderen instroom Het verzorgen van een efficiënte en effectieve aansluiting van technisch beroepsonderwijs op de arbeidsmarkt. Het bevorderen van de instroom in het technisch beroepsonderwijs en het Bèta onderwijs conform de doelstellingen van het Platform Bèta Techniek. Knelpunten Regioanalyse 2006 Hoge vergrijzing Zld – veel jongeren trekken weg – lage instroom technische opleidingen – doorstroming kan beter – verwacht tekort in bouw, procesindustrie, metaalelektro energie en maritieme sector - imago techniek niet optimaal – geen systematische gegevensverzameling – versnipperde opleidingsvraag – regionaal bedrijfsleven is onvoldoende betrokken bij samenstellen nieuwe opleidingen. Huidige projecten/activiteiten binnen de doelstelling o.a. Het Loket – STOeB Zeeland – Zeeuwse Loopbaanadviseurs – Bedrijf+School – Zeeuwse Zonnebootrace – CLIB energie – Doorlopend Ontdekken – in kaart brengen cijfers Techniek



13

Door de deelnemers zijn de volgende knelpunten vastgesteld. 1. Vergrijzing en ontgroening In Zeeland is er sprake van vergrijzing en ontgroening, in grotere mate dan landelijk het geval is. 2. De instroom in de technische opleidingen is laag De meeste Zeeuwse scholen kampen met een lage instroom in de technische opleidingen. (NB Ten opzichte van de Nederlandse cijfers blijkt dit niet het geval te zijn, zie hoofdstuk 3.3) 3. Ouders en decanen sturen leerlingen bij voorkeur niet richting techniek Ouders sturen hun 12 jarige kinderen nog steeds liever naar HAVO dan naar VMBO. Moeders zijn belangrijke beïnvloeders. Als de leerling een aantal jaren later weer voor de keuze staat voor een technische of een andere richting speelt de omgeving weer een belangrijke rol. Deze stimuleert over het algemeen niet richting techniek. De rol van de ouders is dan minder groot. Maar “jong gedaan, is oud geleerd” en “onbekend maakt onbemind” heeft z’n werk dan al gedaan. En daarbij heeft techniek het imago dat het moeilijk is. Hoe hoger de opleiding, hoe minder de kinderen zich laten sturen door ouders. De lagere niveaus laten zich meer sturen. Weinig decanen hebben een goed beeld van de mogelijkheden die techniek biedt, en stimuleren jongeren daarom niet om deze richting op te gaan. 4. Scholen VO houden hun leerlingen bij voorkeur binnen de eigen school De ROC’s willen graag voorlichting geven in HAVO3. Dat is in de praktijk moeilijk. Het voortgezet onderwijs wil haar leerlingen in verband met de bekostiging graag vasthouden. De overstap HAVO 3 – MBO techniek wordt dan ook slechts zelden gemaakt, terwijl het voor sommige leerlingen wel een interessante optie zou kunnen zijn. 5. Imago techniek is nog steeds niet optimaal Het grootste knelpunt is dat de problemen duidelijk zijn, maar dat er maar niet in geslaagd wordt erdoorheen te komen. Techniek heeft weinig status in Nederland. Werkgevers kunnen zaken in de werkplaats verbeteren: donker en vies komt nog voor. Werkgevers moeten zich meer bewust worden van het slechte imago. Dit is nog maar langzaam op gang aan het komen. Ouders hebben een achterhaald beeld van techniek en brengen dit over op hun kinderen. 6. De techniekvijver wordt niet groter Nederland is van oorsprong een handelsnatie. Alle inspanningen om het imago van techniek te verbeteren en de instroom te vergroten hebben een minimaal effect. Acties halen jongeren weg bij andere technische sectoren. De techniekvijver wordt niet groter. Door de veranderende bevolkingssamenstelling kiezen nog minder mensen voor techniek (allochtone jongeren bijvoorbeeld kiezen relatief vaak voor de handel). 7. Toekomstperspectief qua technische beroepen onduidelijk Het is onvoldoende duidelijk voor leerlingen welk beroep je kunt gaan uitoefenen met bijvoorbeeld MBO niveau 3 of 4. Beroepen moeten op een meer effectieve manier in beeld gebracht worden. Ook al op het basisonderwijs. Het Ontdek Kasteel is een prima instrument, maar het ontbreekt aan een vervolg in de vorm van het aangeven van beroepsprofielen.



14

8. Tekort aan technisch personeel Door de krimpende beroepsbevolking en de lage in- en uitstroom bij de technische opleidingen is in de meeste technische sectoren het tekort aan technisch personeel merkbaar. Vacatures staan lang open. Het treft vooral het MKB. Acties uit één technische sector trekken mensen weg uit een andere sector. Het probleem blijft en verplaatst zich alleen. Ook de scholen merken het tekort op. Bedrijven bellen en vragen hoeveel mensen er op de opleiding zitten en vragen om telefoonnummers van studenten. Men ziet ook studenten als BOL-er op stage gaan en als BBL-er terugkomen. Ook gaan er mensen van school af, om te gaan werken. De tekorten zijn er en worden groter. De urgentie is groot, bedrijven gaan fabrieken buiten Zeeland plaatsen bij onvoldoende potentieel. Er zijn ook scholen die moeite hebben met het vinden van goede techniekdocenten. Het tekort aan technisch personeel doet zich voornamelijk voor op MBO niveau. 9. Bereidheid bij bedrijven om mee te denken kan beter Scholen geven aan dat het altijd dezelfde bedrijven zijn die met het onderwijs willen meedenken. Andere bedrijven zien het probleem wel, maar zijn vooralsnog minder bereid om mee te denken. 10.Onderwijs onvoldoende flexibel t.a.v. zij-instroom Er zijn mogelijkheden om mensen die aan de zijlijn staan op de arbeidsmarkt geschikt te maken voor technische functies. En anderzijds mensen geschikt houden, door ze langer actief te houden. Onderwijs voor zij-instroom is anders dan regulier onderwijs. Er is vaak een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Allochtonen hebben vaak taalproblemen en hierdoor meer tijd nodig voor de omscholing. Dit vereist onderwijs op maat op basis van eerder verworven competenties. De flexibiliteit van onderwijsinstellingen is op dit punt nog vaak onvoldoende. 11.Afgestudeerden schieten tekort aan kennis Een deel van de werkgevers vindt dat afgestudeerde MBO-ers en HBO-ers (en stagiaires) onvoldoende communicatieve vaardigheden hebben. Een ander deel vindt dat er onvoldoende technische bagage is. Hier is dus sprake van een tegenstelling in de mening/behoefte vanuit de kant van de werkgevers. In het MKB is veelal specifiek branchegerichte kennis vereist. 12.MBO-ers zijn minder mobiel dan HBO-ers De markt voor MBO-ers is veel lokaler dan de markt voor HBO-ers. Het is in de praktijk niet simpel om MBO-ers te overtuigen naar Zeeland te komen. Regio’s vergroten en naar het buitenland kijken zijn opties maar de basis ligt in Zeeland. De deelnemers zien de volgende mogelijke oplossingen c.q. kansen. 1. Tot keuzemoment wel/niet techniek, techniek in het algemeen promoten Tot het moment dat jongeren kiezen voor wel of geen technische richting/opleiding (14/15 jaar), zou techniek in het algemeen gepromoot moeten worden. De doelstelling moet zijn ook andere groepen te interesseren voor techniek, zodat er uiteindelijk geen verschuiving plaatsvindt tussen technische sectoren, maar de techniekvijver vergroot wordt. Ouders en in het bijzonder moeders zijn belangrijke beïnvloeders. Zij zijn dan ook een belangrijke doelgroep.



15

2. Imago techniek optimaliseren Techniek zou minder als moeilijk geprofileerd moeten worden en meer als leuk en interessant, met veel toekomstperspectief. Ook moet meer bekend worden, wat je er allemaal mee kan en wat het verdient. Mogelijke instrumenten: • Promotiefilmpjes om beroepsmogelijkheden aan te geven. • Schone, aantrekkelijke werkplaatsen bij technische bedrijven. • Ouders beïnvloeden op locatie (scholen en bedrijven). • Succesvolle voorbeelden van meisjes in de techniek (rolmodellen). 3. Zij-instroom techniek MBO Het is een moeilijke opgaaf meer mensen richting techniek te krijgen. Zij-instroom is een reële mogelijkheid om het personeelstekort op te lossen. Het voordeel van de zijinstroom is dat deze mensen de bewuste keuze voor techniek maken en dat zij niet allemaal uit de technische sector komen. Daarnaast zou de mogelijkheid onderzocht moeten worden of het mogelijk is een zij-instroom te creëren uit andere landen. Zeeland positioneren als een provincie die zorgt voor buitenlandse technische medewerkers. Ze worden (bij)geschoold in Zeeland, leren de taal en maken kennis met de cultuur, krijgen goede woonruimte, een baan in de techniek en eventueel een baan voor de partner. 4. Techniekbrede opleiding, daarna specialisatie Een algemene techniekopleiding om de techniek overeind te houden is een optie om het techniekonderwijs in stand te houden. Alhoewel er wel wat weerstand is bij vakdocenten. Een vereiste is dat leer- en analytisch vermogen van de schoolverlaters op niveau zijn. Men moet de basisbegrippen kennen. Dit houdt een ander personeelsbeleid in. Het startniveau is dan lager, er is sprake van “Learning on the job.” En de mensen moeten bereid zijn zich verder te ontwikkelen. Ook moeten er financiële mogelijkheden zijn om een en ander te bekostigen. Er zou onderzocht moeten worden of dit met name voor het MKB een reële optie is. 5. Schoolsysteem/Instroomeisen aanpassen Jongeren moeten op HAVO/VWO vroeg een profiel kiezen. De instroomeisen voor de technische HBO opleidingen qua profiel zijn landelijk vastgesteld. Hierdoor kan een deel van de jongeren al niet meer kiezen voor de technische opleidingen. Wellicht kan door scholen en het bedrijfsleven gezamenlijk gekeken worden of er iets gedaan zou kunnen worden aan het afschaffen van de instroomeisen. De vraag doet zich voor of er wel vier MBO niveaus nodig zijn. Misschien kunnen er in overleg met het bedrijfsleven twee niveaus ingesteld worden.



16

3.3. Techniekcijfers Zeeland Technocentrum Zeeland ziet het als haar taak om de technische onderwijscijfers in Zeeland overzichtelijk en toegankelijk in kaart te brengen. Enerzijds voor het bedrijfsleven, om inzichtelijk te maken hoeveel potentiële werknemers er in de schoolbanken zitten. Anderzijds voor de scholen, om een beeld te hebben van de omvang van de potentiële doelgroep alsook het afzetten van de eigen cijfers tegen het Zeeuws totaal. Het verzamelde cijfermateriaal dient voor Technocentrum Zeeland als input voor de Regioanalyse, de basis voor het jaarlijkse Activiteitenplan. Voor alle belanghebbenden geven de cijfers de mogelijkheid trends op lange termijn te signaleren en de technische cijfers af te zetten tegen cijfers uit de andere sectoren. Daarnaast heeft ROC Zeeland in 2006 Technocentrum Zeeland gevraagd na te gaan welke mogelijkheden werkgevers zien als het gaat om de lage instroom in de technische opleidingen te verhogen. Het technisch onderwijs in Zeeland is nogal traditioneel ingericht qua opleidingsaanbod. Elders in Nederland is een toename van het aantal deelnemers in opleidingen zoals industrieel design, human technologie, sound and vision e.d. De vraag is hoe werkgevers hier tegenaan kijken en of zij nog andere oplossingen zien. Het Technocentrum heeft besloten het onderzoek breder te trekken en ook de technische opleidingen op HBO niveau hierbij te betrekken, aangezien deze dezelfde problematiek kennen. Een onderzoek zou daarnaast de mogelijkheid bieden na te gaan in hoeverre werkgevers techniek zich geconfronteerd zien met een mogelijk tekort aan technici in de (nabije) toekomst. Een en ander heeft geresulteerd in een inventarisatie van de Zeeuwse technische onderwijscijfers VO, MBO en HBO en een onderzoek onder Zeeuwse werkgevers met technische MBO en HBO functies.

3.3.1. Doelstelling 3.3.1.1. Werkgevers technici Het doel is het uitvoeren van een onderzoek onder Zeeuwse werkgevers (bedrijfsleven en overheden) van technische MBO-ers en HBO-ers naar de mogelijkheden om de instroom in de Zeeuwse technisch opleidingen op MBO en HBO niveau te vergroten en daarnaast in kaart te brengen in hoeverre er sprake is van een verwacht tekort aan technisch personeel. De volgende onderzoeksvragen dienen hierbij beantwoord te worden: 1. Aan welke van de volgende drie opties geeft het beroepenveld de voorkeur als het gaat om het aanpakken van het instroomprobleem van de technische opleidingen: Optie I Het instellen van een brede, multidisciplinaire technische opleiding. Optie II Het starten van nieuwe populaire technische opleidingen die een aantrekkingskracht hebben op jongeren. Optie III Het handhaven van het huidige traditionele opleidingsaanbod en het daarbinnen aanbieden van aantrekkelijke minors (keuzevakken). 2. Hoe is de verwachting van het beroepenveld ten aanzien van de technische functies in Technocentrum Zeeland


17

de toekomst? Is er een toename of afname van de vervangings- en uitbreidingsvraag?

3.3.1.2. Technisch onderwijs Het doel is het in kaart brengen van Zeeuwse technische onderwijscijfers VO, MBO en HBO vanaf schooljaar 2002/2003. Op basis van het aanwezige cijfermateriaal wordt dit als volgt weergegeven: • VO: aantal leerlingen per klas, technische sector/profielen uitgesplitst, de andere sectoren/profielen met een totaal. • MBO: instroom, totaal aantal studenten, gediplomeerde en niet gediplomeerde uitstroom, technische sector uitgesplitst, andere sectoren met een totaal. • HBO: instroom, totaal aantal studenten, gediplomeerde en niet gediplomeerde uitstroom, technische sector uitgesplitst, andere sectoren met een totaal. De resultaten/cijfers onder 3.3.1.1. en 3.3.1.2. worden opgenomen in een via Internet toegankelijke database op www.techniekcijferszeeland.nl. Hierin zullen ook de totaalcijfers van het Primair Onderwijs worden opgenomen.

3.3.2. Werkwijze 3.3.2.1. Werkgevers technici Onderzoeksmethode Het onderzoek onder werkgevers heeft plaatsgevonden in de vorm van een digitaal onderzoek. Op deze manier konden veel organisaties benaderd worden. Daarnaast is bij de Kamer van Koophandel de vraag neergelegd om enkele vragen te laten meelopen met het jaarlijkse RIBIZ onderzoek. Hierdoor wordt inzichtelijk hoeveel technische functies er in Zeeland zijn op MBO en HBO niveau en hoe de ontwikkeling hierin is. De resultaten hiervan komen eind 2007 beschikbaar. Werkgevers Er is een lijst samengesteld van ruim 500 bedrijven, zijnde alle bedrijven uit technische sectoren vanaf 10 werkzame personen (industrie, bouw, technische zakelijke dienstverlening (architecten, ingenieurs- en technische adviesbureaus), autobedrijven (reparatie auto’s en motoren), haven (laad, los, open overslag), ICT bedrijven). Dit is de primaire doelgroep van het Technocentrum Zeeland. Deze lijst is aangevuld met overheden. Alle bedrijven en overheden zijn vooraf gebeld om de naam van de juiste contactpersoon en diens e-mail adres te achterhalen. Er is, in overleg met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en onderwijs, een vragenlijst opgesteld. Zes bedrijven hebben meegewerkt aan het testen van de vragenlijst. Deze is hierna verder geoptimaliseerd. In juni 2007 heeft de totale doelgroep op naam een e-mail uitnodiging ontvangen met het verzoek deel te nemen aan het digitale onderzoek. Hierna zijn meerdere reminders verstuurd om de respons te verhogen.



18

3.3.2.2. Technisch onderwijs Voor de inventarisatie is een format opgesteld, dat besproken is met vertegenwoordigers van onderwijs en bedrijfsleven. Alle scholen hebben op directieniveau het schriftelijk verzoek gekregen om mee te werken aan de inventarisatie. Deze samenwerking is, op één school na, toegezegd. Het bleek echter niet mogelijk voor een deel van de scholen om alle gevraagde gegevens aan te leveren, aangezien men pas met een nieuw systeem werkte en geen informatie kon verschaffen van alle gevraagde schooljaren. Andere scholen konden (nog) geen tijd vrijmaken om de gegevens aan te leveren. Vooralsnog is uitgegaan van het, beperktere, cijfermateriaal van CFI. Dit zal aangevuld worden met de informatie van de scholen. Al het cijfermateriaal wordt, inclusief een totaalbeeld van het primair onderwijs, opgenomen in de database op www.techniekcijferszeeland.nl. Daarnaast is gebruik gemaakt van landelijke en provinciale bestaande gegevens van de Kamer van Koophandel, CWI, CBS en ROA.

3.3.3. Werkgevers technici 3.3.3.1. Respons Er zijn ongeveer 550 bedrijven werkzaam in de primaire doelgroep van het Technocentrum Zeeland. Dit zijn bedrijven vanaf 10 werkzame personen uit de sectoren industrie, bouw, technische zakelijke dienstverlening (architecten, ingenieurs- en technische adviesbureaus), autobedrijven (reparatie auto’s en motoren), haven (laad, los, open overslag) en ICT. De groep bedrijven die werkzaam is binnen deze sectoren met minder dan 10 werkzame personen bestaat uit ongeveer 5.400 bedrijven (bron: Kamer van Koophandel). 89% hiervan is een eenmanszaak. Alleen de bedrijven vanaf 10 werkzame personen zijn betrokken bij het onderzoek. Respons De vragenlijst bestond uit twee delen: 1. Oplossen instroomproblematiek 2. Technische MBO en HBO functies. 112 werkgevers (20%) hebben alle vragen beantwoordt. 98 werkgevers hebben alleen het eerste deel van het onderzoek ingevuld. De totaalrespons van deel 1 is 38% (112 + 98 = 210 werkgevers). Uitgesplitst naar sector ontstaat het volgende beeld.



19

DOELGROEP TCZ Sector (bikcode KvK)

Benaderd

Industrie Voedingsmiddelen (15) Textiel-leder industrie (17,18,19) Houtindustrie (20) Bouwmateriaal-glasindustrie (26) Papier- en karton industrie (21) Uitgeverij drukkerij (22) Chemische industrie (23,24,25) Metaalindustrie (27,28) Machineindustrie (29) Elektrische apparaten (30,31,32,33) Transportmiddelen (34,35) Overige industrie (36) Afvalbehandeling/inzameling (90) Bouw Bouwnijverheid (45) Energie Prod.-handel elektr.,gas,water (40) Handel Groothandel (51) Detailhandel non-food (52) Autorep Detailhandel auto/motor (50) Vervoer Vervoer/communicatie (60,61,62,63) Advies Zakelijke adviesbureaus (74) ICT Automatisering (72) Overheid Overheid TOTAAL

16 8 9 16 3 12 26 49 31 13 24 11 2 169 7 3 8 59 30 31 16 10 553

Deel 1 aantal % 8 3 4 6 2 3 10 17 14 5 10 5 1 56 5 1 5 21 11 14 4 5 210

Respons Deel 1 + deel 2

50% 38% 44% 38% 67% 25% 38% 35% 45% 38% 42% 45% 50% 33% 71% 33% 63% 36% 37% 45% 25% 50% 38%

aantal 4 1 2 4 1 1 8 11 6 4 5 5 1 22 4 1 3 12 4 7 3 3 112

% 25% 13% 22% 25% 33% 8% 31% 22% 19% 31% 21% 45% 50% 13% 57% 33% 38% 20% 13% 23% 19% 30% 20%

De respons is redelijk goed verdeeld over de verschillende technische sectoren. Als gekeken wordt of de respons representatief is qua bedrijfsgrootte dan blijkt dat er relatief veel grote bedrijven (met meer dan 50 werkzame personen) meegewerkt hebben aan het complete onderzoek. Relatief veel kleine bedrijven hebben afgehaakt na deel 1.

Respons naar bedrijfsgrootte 60%

54%

50% 40%

38% 32%

30% 20%

38% 20%

14%

Alleen deel 1 Deel 1 + deel 2

10% 0% < 50 wp


> 50 wp

totaal


20

3.3.3.2. Oplossen instroomproblematiek De respondenten is gevraagd aan te geven welke van de drie onderstaande aangegeven opties de voorkeur heeft, als het gaat om het oplossen van de instroomproblematiek. Optie I Brede multidisciplinaire opleiding techniek II Nieuwe technische opleidingen

III Traditionele technische opleidingen met aantrekkelijke keuzevakken

Uitwerking Het creatief mixen van de technische opleidingen zodat er multidisciplinair opgeleide mensen breed inzetbaar zijn op de arbeidsmarkt. Op deze manier hoeven de minder populaire technische opleidingen niet compleet te verdwijnen. Het starten met compleet nieuwe technische opleidingen, met een hoog aantrekkelijkheidgehalte voor jongeren. Dit zal ten koste gaan van de traditionele technische opleidingen. Voorbeelden: MBO Human Technologie, HBO Bio-Informatica Het handhaven van de huidige (traditionele) technische opleidingen en daarbinnen vrije keuzevakken aanbieden die een hoog aantrekkelijkheidgehalte hebben voor jongeren. Voorbeelden: HBO Civiele Techniek met als keuzevak “Water keren en beheren”, MBO Bouwkunde met keuzevak “Binnenhuisarchitectuur”.

Ruim de helft van de werkgevers van technici geeft de voorkeur aan optie III Traditionele technische opleidingen met aantrekkelijke keuzevakken, om het probleem van de lage instroom aan te pakken. 39% is van mening dat een brede, multidisciplinaire opleiding de voorkeur geniet. Een klein deel vindt het aanbieden van nieuwe, voor jongeren aantrekkelijke, technische opleidingen de beste oplossing. Als er een uitsplitsing gemaakt wordt naar bedrijfsgrootte, blijkt dat er niet veel verschil in mening is tussen de grote en de kleine bedrijven. Relatief gezien geven iets meer grote bedrijven de voorkeur aan optie I dan de kleine bedrijven.

Voorkeur voor opties oplossing instroomproblematiek technische MBO en HBO opleidingen in Zeeland, naar bedrijfsgrootte 55% 52%

60% 44%

50% 40%

35%

53%

39%

30%

< 50 wp

20%

11% 4%

10%

> 50 wp

8%

Totaal

0% Optie I Brede multidisciplinaire technische opleiding

Optie II Nieuwe technische opleidingen

Optie III Traditionele technische opleidingen met aantrekkelijke keuzevakken

De werkgevers is gevraagd hun mening toe te lichten. Alle reacties zijn opgenomen als bijlage II. Samengevat biedt optie I een brede, multidisciplinaire opleiding meer flexibiliteit voor de werkgever en de werknemer. Mensen zijn breed inzetbaar, het is mogelijk de keuze uit te stellen. Een aantal werkgevers vindt dit aantrekkelijke en uitdagende optie voor studenten. Tevens wordt aangegeven dat er behoefte is aan mensen met brede kennis. Er zijn ook werkgevers die redeneren vanuit een negatieve keuze. Zij vinden dat de andere opties meer nadelen hebben. Technocentrum Zeeland


21

Werkgevers die kiezen voor optie II Nieuwe technische opleidingen geven vooral aan dat hiermee ingespeeld kan worden op de veranderende maatschappij met nieuwe technieken. De werkgevers die de voorkeur geven aan optie III Traditionele technische opleidingen met aantrekkelijke keuzevakken zijn van mening dat traditionele opleidingen moeten blijven bestaan. Er is behoefte aan specialisten die hun vak verstaan. Men heeft geen behoefte aan breed opgeleide mensen. Een deel geeft aan dat opleidingen moeilijk te mixen zijn. Andere genoemde aspecten zijn dat dit het meest aantrekkelijk lijkt voor studenten, flexibeler en minder kostbaar is en helder en herkenbaar. Het stimuleert de creatieve kant van de studenten, het voldoet zowel in de behoefte van studenten als werkgevers. Met leuke vakken kunnen studenten scoren in hun omgeving. Deze optie biedt de mogelijkheid om steeds die keuzevakken aan te bieden, die inspelen op de laatste stand van de techniek. Ook hier is een deel dat gekozen heeft voor deze optie, omdat de andere opties te veel nadelen hebben. De concrete invulling van de optievoorkeur wordt onder meer als volgt aangegeven door de respondenten. Optie I Brede multidisciplinaire opleiding techniek

II Nieuwe technische opleidingen III Traditionele technische opleidingen met aantrekkelijke keuzevakken

Concrete invulling Combinaties van opleidingen: Civiele- + Elektrotechniek, Elektro- + Instrumentatietechniek, Milieu- + Laboratoriumtechniek, Chemie+Fysica, Elektro + Meet en Regel + WBT, Elektro + Metaal, Elektro + Meet en Regel + Hydrauliek/Pnematiek, Elektro + Hydrauliek/Pneumatiek, Wiskunde + Tekenen + Construeren, Vermogenselektronica + ICT, WTB + Elektronica + Proces + Sociale + Adm, Mechanica + Elektronica + Hydrauliek, Metaal + Elektro + Pneumatiek, WTB + Productietechniek + Materiaalkunde, WTB + Elektro + Besturing, WTB + Elektro. Alle basistechnieken, later specialiseren. Facility Management, Commercieel-technische opleidingen, Bio-energie, in overleg met bedrijfsleven en scholen. Aantrekkelijke keuzevakken: management/communicatie bij alle technische opleidingen, Milieubewust kiezen in Bouwkunde, Biobrandstof in Chemie, Opwekking zon en wind in WTB, IT in energie, Romeinse bouwkunst in Bouwkunde, Human gerichte vakken in alle opleidingen, Domotica, Duurzame Energie en Duurzaam Ontwerpen, Civiele Techniek: mobiliteit, Industriële vormgeving medisch in Elektro, meer praktijkgerichte vakken, leuke veilige werkkleding, maximum gebruik computers, belang van kleuren en stylen van auto’s in Autoreparatie, Dijkbescherming in Civiele Techniek, Veel gastcolleges uit bedrijfsleven, Scheepstimmeren in Bouwkunde, Robotlassen in WTB, robotbesturing in Elektronica. Vaststellen op basis van functies bij Zeeuwse bedrijven. Vaststellen op basis van interesse leerlingen.

Alle aangegeven punten zijn opgenomen als bijlage III.



22

Andere ideeën Ongeveer de helft van de respondenten heeft andere ideeën over het oplossen van het instroomprobleem. Genoemd wordt onder meer •

• •

•

Meer voorlichting/promotie/reclame/imagocampagnes. Benadrukken wat je ermee kunt, dat het goed betaald, dat het leuk is en goede toekomstperspectieven biedt. “Ik ben een vakman en ik ben er trots op.” Ouders en leerkrachten positief beïnvloeden, nog meer doen op de basisschool. Betere samenwerking bedrijfsleven-onderwijs, enthousiastmeren door bedrijfsbezoeken en gastlessen, meer samenwerken bij promotie/voorlichting. Onderwijs: betere stagebegeleiding, goede balans tussen praktijk en theorie, gastlessen/bedrijfsbezoeken standaard in de opleiding, stoppen met irrelevante opleidingen in leuke steden. Bedrijfsleven: meer betalen aan technici.

Alle genoemde ideeën zijn opgenomen als bijlage IV. 3.3.3.3. Technische MBO en HBO functies De 112 respondenten die dit deel van de vragenlijst hebben ingevuld, hebben samen ruim 16.000 medewerkers. Per respondent varieert dit van enkele tot 2.900. Aantal medewerkers Aantal fulltime medewerkers (meer dan 15 uur) Aantal parttime medewerkers (minder dan 15 uur) Totaal In %

Vast in dienst 13.430 378 13.808 85%

Uitzendkracht 2.438 33 2471 15%

Totaal

In %

15.868 411 16.279 100%

97% 3% 100%

85% van de medewerkers is in vaste dienst, de rest werkt via een uitzendbureau. Ongeveer 1.100 van deze medewerkers (7%) werken bij bedrijven met minder dan 50 medewerkers. De andere ruim 15.100 medewerkers (93%) werken bij bedrijven met 50 medewerkers of meer. De respondenten vertegenwoordigen samen ongeveer 10% van de werkzame beroepsbevolking in Zeeland (156.000, bron CBS).

Aantal technische MBO functies Op medewerkersniveau is 45% van alle in dienst zijnde medewerkers van de respondenten een technische MBO-er1. Op bedrijfsniveau is dit 96%. 92 van de 96 respondenten hebben technische MBO medewerkers.

1

Niet alle respondenten hebben deze vraag beantwoord; n= 96; totaal aantal medewerkers hierbij is 13.136



23

MBO Richting

Bouwkunde Elektrotechniek GWW/Infratechniek ICT Installatietechniek Laboratoriumtechniek Landbouw en mechanisatietechniek Logistiek Motorvoertuigentechniek Proces- en operationele techniek Scheepvaartopleidingen Schilderen Werktuigbouwkunde Anders

Aantal MBO functies respondenten n=96 Vast in UitzendTotaal gem. per dienst kracht bedrijf 170 2 172 10 580 69 649 17 56 1 57 10 116 52 168 6 106 15 121 11 71 4 75 11 19 0 19 6 112 101 213 11 197 0 197 10 2.303 191 2.494 178 129 0 129 14 11 0 11 3 949 222 1.171 29 336 150 486 37 5.155 807 5.962 62

n 18 38 6 29 11 7 3 20 19 14 9 4 41 13 Totaal In %

86%

14%

100%

Aantal technische HBO functies Op medewerkersniveau is 11% van alle in dienst zijnde medewerkers van de respondenten een technische HBO-er2 11% Op bedrijfsniveau is dit 72%. 69 van de 96 respondenten hebben technische HBO medewerkers. HBO Richting

AOT-Techniek Aquatische Ecotechnologie Bouwkunde Chemie Civiele Techniek Elektrotechniek Informatica L&TV Maritiem Officier Werktuigbouwkunde Anders

n 7 2 14 12 9 22 21 12 4 38 10 Totaal In %

Aantal HBO functies respondenten n=96 Vast UitzendTotaal in dienst kracht 64 0 64 3 0 3 69 0 69 147 0 147 49 0 49 195 20 215 37 0 37 23 0 23 65 0 65 360 35 395 321 0 321 1.333 55 1.388 96%

4%

Gem. per bedrijf 9 2 5 12 5 10 2 2 16 10 32 20

100%

Ongeveer tweederde van de respondenten heeft zowel technische MBO-ers als HBO-ers in dienst. Ruim een kwart heeft alleen technische MBO-ers in dienst en 4% alleen technische HBO-ers.

2

Niet alle respondenten hebben deze vraag beantwoord; n= 96; totaal aantal medewerkers hierbij is 13.136



24

Technische medewerkers werkzaam bij respondenten n=96 Zowel MBOers als HBO-ers ; 68%

Alleen HBOers; 4%

Alleen MBOers; 28%

Technische vacatures MBO De respondenten is gevraagd aan te geven of men op dit moment moeilijkheden ervaart bij het vervullen van technische vacatures. 68 respondenten (74% van de bedrijven met MBO-ers in dienst) geven aan dat dit het geval is ten aanzien van MBO vacatures voor één of meer richtingen. Uitgesplitst naar bedrijfsgrootte zijn dit 35 bedrijven tot en met 50 wp (73%) en 33 bedrijven met meer dan 50 wp (75%). Hieronder is het percentage uitgesplitst naar richting. Let wel, bij sommige richtingen is het aantal respondenten (n) erg laag!

MBO richting Bouwkunde Elektrotechniek GWW/Infratechniek) ICT Installatietechniek Laboratoriumtechniek Landbouw en mechanisatietechniek Logistiek Motorvoertuigentechniek Proces- en operationele techniek Scheepvaartopleidingen Schilderen Werktuigbouwkunde Anders

n 9 10 0 7 4 0 2 3 11 3 2 1 14 10

< 50 wp probleem 44% 90% 14% 100% 100% 67% 64% 100% 0% 0% 79% 80%

n 9 28 6 22 7 7 3 16 8 11 7 3 27 4

> 50 wp probleem 44% 68% 67% 9% 43% 29% 0% 31% 25% 55% 100% 33% 63% 50%

HBO 40 respondenten (58% van de bedrijven met HBO-ers in dienst) geven aan dat dit het geval is ten aanzien van HBO vacatures voor één of meerdere richtingen. Uitgesplitst naar bedrijfsgrootte zijn dit 15 bedrijven tot en met 50 wp (47%) en 25 bedrijven met meer dan 50 wp (68%).



25

n 2 1 6 2 0 6 4 3 0 13 5

HBO Richting AOT Aquatische Ecotechnologie AE Bouwkunde Chemie Civiele Techniek Elektrotechniek Informatica L&TV Maritiem Officier Werktuigbouwkunde Anders

< 50 wp probleem 3 150% 100% 33% 50% 0% 25% 0% 62% 80%

n 5 1 8 10 9 16 17 9 4 25 5

> 50 wp Probleem 60% 100% 50% 40% 33% 56% 12% 22% 100% 68% 40%

CWI gegevens CWI heeft de volgende gegevens beschikbaar omtrent technische werkzoekenden en openstaande vacatures. NWW* naar beroepsgroep Zeeland februari 2006 en 2007 elementaire beroepen lagere technische beroepen middelbare technische beroepen hogere technische beroepen wetenschappelijke technische beroepen

feb-06 2.256 644 767 82 31

feb-07 1995 516 560 64 23

Mutatie -11,6% -19,9% -27,0% -22,0% -25,8%

*NWW Niet werkende werkzoekende

Het aantal niet werkende werkzoekende technici is in de periode februari 2006-februari 2007 gedaald op alle niveaus. Vraag-aanbodverhouding bij CWI naar beroep februari 2007 Zeeland Beroepsgroep

Totaal NWW

Fase 4 1

Openstaande vacatures

elementaire beroepen lagere technische beroepen middelbare technische beroepen hogere technische beroepen wetenschappelijke technische beroepen

1995 516 560 64 23

278 113 86 5

326 158 298 22 3

Aanbod : Vraag Totaal NWW 6,1 3,3 1,9 2,9 7,7

Fase 1 0,9 0,7 0,3 0,2 0,0

Er zijn meer technische NWW-ers dan er openstaande vacatures zijn. Desondanks staat toch een groot deel van de technische vacatures langer dan drie maanden open, vooral de vacatures op MBO niveau.

3

Twee respondenten hebben aangegeven MBO-ers AOT te hebben, drie respondenten hebben aangegeven dat er een probleem is met het vervullen van de functie. Kennelijk is er één momenteel onvervulde functie AOT bij de derde respondent. 4 Fase I: Medewerkers die goed bemiddelbaar zijn en die zonder financiële ondersteuning binnen een redelijke termijn werk kunnen vinden door bemiddeling. Bron CWI Technocentrum Zeeland


26

Bij CWI openstaande vacatures en langer dan 3 maanden open naar beroepsgroep in Zeeland – februari 2007 Aantal Plaatsen Langer dan 3 % langer dan 3 mnd. Beroepsgroep Openstaand mnd. Open open elementaire beroepen 326 81 24,8% lagere technische beroepen 158 50 31,6% middelbare technische beroepen 298 147 49,3% hogere technische beroepen 22 8 36,4% wetenschappelijke technische beroepen 3 2 66,7%

Uitbreidingsvraag MBO De werkgevers is eveneens gevraagd aan te geven of men op korte termijn (binnen een half jaar) een toename verwacht van het aantal MBO functies, een afname of dat dit naar verwachting gelijk blijft. Eén van de werkgevers verwacht een afname van het aantal uitzendfuncties. 63% (51 van de 81 respondenten die deze vraag hebben beantwoord) verwacht een toename van het aantal vaste en uitzendfuncties van één of meerdere technische MBO richtingen. De overige werkgevers verwachten dat het aantal technische MBO functies gelijk zal blijven. Uitgesplitst naar bedrijfsgrootte verwacht 64% van de werkgevers tot en met 50 werkzame personen (28 van de 44 respondenten die deze vraag hebben beantwoord) een toename van het aantal MBO functies voor één of meerdere richtingen. Bij de bedrijven met meer dan 50 werkzame personen ligt dat op 62% (23 van de 37 respondenten die deze vraag hebben beantwoord). Hierna is een uitsplitsing gegeven naar richting. Let wel, het aantal respondenten (n) is bij de meeste richtingen erg laag!



27

MBO Richting Bouwkunde Elektrotechniek GWW/Infratechniek ICT Installatietechniek Laboratoriumtechniek Landbouw en mechanisatietechniek Logistiek Motorvoertuigentechniek Proces- en operationele techniek Scheepvaartopleidingen Schilderen Werktuigbouwkunde Anders

Bedrijfs grootte < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp

n (aantal respondenten) Vast in Uitzenddienst kracht 10 1 4 0 7 1 22 3 2 0 5 1 9 0 12 2 5 1 5 3 3 1 7 2 2 0 0 0 5 0 10 0 9 1 4 0 4 0 8 3 2 0 4 0 1 0 1 1 12 2 23 6 10 2 2 0

Weergegeven in % werkgevers Toename Vast in Uitzenddienst kracht 50% 100% 25% 43% 100% 45% 33% 60% 33% 17% 60% 40%

33%

14% 50% 20% 30% 56% 75% 25% 13% 25% 100% 100% 50% 43% 70% 100%

Gelijk blijven Vast in Uitzenddienst kracht 50% 75% 57% 55% 67% 100% 40% 100% 67% 83% 100% 40% 100% 60% 67% 100% 100% 86% 100% 50% 80% 70% 44% 25% 75% 88% 100% 75%

100% 50% 50% 50%

50% 57% 30%

Afname Vast in Uitzenddienst kracht

100%

100%

50% 50% 50%

HBO 51% (30 van de 59 respondenten die deze vraag hebben beantwoord) verwacht een toename van het aantal vaste en uitzendfuncties van één of meerdere technische HBO richtingen. De overige werkgevers verwachten dat het aantal technische MBO functies gelijk zal blijven. Uitgesplitst naar bedrijfsgrootte verwacht 52% van de werkgevers tot en met 50 werkzame personen (14 van de 27 respondenten die deze vraag hebben beantwoord) een toename van het aantal HBO functies voor één of meerdere richtingen. Bij de bedrijven met meer dan 50 werkzame personen ligt dat op 50% (16 van de 32 respondenten die deze vraag hebben beantwoord). Hierna is een uitsplitsing gegeven naar richting. Let wel, het aantal respondenten (n) is bij de meeste richtingen erg laag!



28

n HBO Richting AOT AE Bouwkunde Chemie CT Elektro Informatica L&TV Marof WTB Anders

Bedrijfs grootte < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp < 50 wp > 50 wp

Vast in dienst 6 8 3 2 7 6 2 9 2 4 5 15 4 9 3 9 2 4 10 23 5 5

Uitzendkracht 0 2 0 1 1 0 0 1 0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 4 0 0

Weergegeven in % werkgevers Toename Gelijk blijven Afname Vast in Uitzend- Vast in Uitzend- Vast in Uitzenddienst kracht dienst kracht dienst kracht 50% 50% 100% 100% 33% 67% 100% 100% 38% 63% 100% 33% 67% 100% 22% 78% 100% 100% 100% 50% 50% 100% 29% 71% 100% 20% 80% 100% 100% 33% 67% 44% 56% 100% 25% 75% 100% 55% 45% 36% 50% 64% 50% 20% 80% 40% 60%

Gemiddelde vervangingsvraag De gemiddelde jaarlijkse vervangingsvraag naar technische MBO functies varieert van 1 tot 50 met een gemiddelde van 4,1. Uitgesplitst naar bedrijfsgrootte is het bij bedrijven tot en met 50 medewerkers gemiddeld 1,4 en bij bedrijven met meer dan 50 medewerkers 6,2. Voor HBO functies varieert dat van 1 tot 15 met een gemiddelde van 2,8. Bij bedrijven tot en met 50 medewerkers gemiddeld 1,3 en bij bedrijven met meer dan 50 medewerkers 3,5.

Extra vervangingsvraag door vergrijzing De vergrijzing in Zeeland is groter dan landelijk het geval is. 31% van de Zeeuwse bevolking is 55+. Landelijk is dit 27%. De groep 55 tot 65 jarigen bestaat in Zeeland uit bijna 53.000 personen. Ten opzichte van 2002 is deze groep gegroeid met 19% (8.309 personen).



29

Leeftijd 25 tot 35 jaar

35 tot 45 jaar

45 tot 55 jaar

55 tot 65 jaar

65 jaar en ouder

TOTAAL

Jaar 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Nld 2.385.739 2.326.399 2.262.965 2.184.326 2.116.821 2.057.625 2.586.828 2.600.622 2.610.206 2.621.870 2.622.972 2.605.300 2.303.188 2.292.080 2.296.948 2.315.180 2.337.681 2.367.997 1.719.824 1.811.188 1.880.339 1.938.171 1.985.907 2.035.580 2.198.714 2.220.456 2.251.154 2.288.670 2.330.459 2.368.352 16.105.285 16.192.572 16.258.032 16.305.526 16.334.210 16.357.992

Zld 49.001 47.296 45.843 43.936 42.446 41.063 55.609 55.924 56.259 56.700 56.755 56.751 54.924 54.332 54.196 54.358 54.471 54.778 44.549 47.148 49.012 50.495 51.770 52.858 61.908 62.313 63.092 64.061 64.994 65.982 377.235 378.348 379.028 379.978 380.186 380.497

% stijging/daling t.o.v. voorgaand jaar Nld Zld -2,5% -2,7% -3,5% -3,1% -2,8%

-3,5% -3,1% -4,2% -3,4% -3,3%

0,5% 0,4% 0,4% 0,0% -0,7%

0,6% 0,6% 0,8% 0,1% 0,0%

-0,5% 0,2% 0,8% 1,0% 1,3%

-1,1% -0,3% 0,3% 0,2% 0,6%

5,3% 3,8% 3,1% 2,5% 2,5%

5,8% 4,0% 3,0% 2,5% 2,1%

1,0% 1,4% 1,7% 1,8% 1,6%

0,7% 1,3% 1,5% 1,5% 1,5%

0,5% 0,4% 0,3% 0,2% 0,1%

0,3% 0,2% 0,3% 0,1% 0,1%

in % v/h Nld 14,8% 14,4% 13,9% 13,4% 13,0% 12,6% 16,1% 16,1% 16,1% 16,1% 16,1% 15,9% 14,3% 14,2% 14,1% 14,2% 14,3% 14,5% 10,7% 11,2% 11,6% 11,9% 12,2% 12,4% 13,7% 13,7% 13,8% 14,0% 14,3% 14,5% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

totaal Zld 13,0% 12,5% 12,1% 11,6% 11,2% 10,8% 14,7% 14,8% 14,8% 14,9% 14,9% 14,9% 14,6% 14,4% 14,3% 14,3% 14,3% 14,4% 11,8% 12,5% 12,9% 13,3% 13,6% 13,9% 16,4% 16,5% 16,6% 16,9% 17,1% 17,3% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

36% van de van de groep 55-56 jarigen behoort tot de beroepsbevolking (19.000 in aantal). Dit betekent een extra vervangingsvraag in de komende tien jaar in verband met pensionering. Hoe groot deze exact is, is afhankelijk van de groei van de economie en het aantal arbeidsplaatsen. MBO In het onderzoek is de werkgevers als laatste gevraagd aan te geven of er sprake is van een extra vervangingsvraag binnen nu en vijf jaar door de vergrijzing. Met andere woorden, is er sprake van een extra vraag naar medewerkers doordat er relatief veel van de huidige medewerkers met pensioen gaan.



30

49% (40 van de 82 respondenten die deze vraag hebben beantwoord) verwacht een toename van de extra vervangingsvraag van één of meerdere technische MBO richtingen door de vergrijzing. Uitgesplitst naar bedrijfsgrootte verwacht 48% van de werkgevers tot en met 50 werkzame personen (21 van de 44 respondenten die deze vraag hebben beantwoord) een extra vervangingsvraag van het aantal MBO functies voor één of meerdere richtingen door de vergrijzing. Bij de bedrijven met meer dan 50 werkzame personen ligt dat op 50% (19 van de 38 respondenten die deze vraag hebben beantwoord). Hierna is een uitsplitsing gegeven naar richting. Let wel, het aantal respondenten (n) is bij de meeste richtingen erg laag!

MBO richting Bouwkunde Elektrotechniek GWW/Infratechniek ICT Installatietechniek Laboratoriumtechniek Landbouw en mechanisatietechniek Logistiek Motorvoertuigentechniek Proces- en operationele techniek Scheepvaartopleidingen Schilderen Werktuigbouwkunde Anders

n (aantal respondenten) < 50 wp > 50 wp 13 9 9 22 5 8 8 7 6 8 5 7 5 5 7 10 15 5 6 10 5 9 5 6 16 25 5 1

Verwacht extra vervangingsvraag < 50 wp > 50 wp 31% 33% 0% 50% 0% 25% 0% 14% 0% 38% 0% 29% 0% 0% 29% 20% 47% 0% 0% 30% 0% 22% 0% 17% 25% 36% 100% 100%

HBO 34% (18 van de 53 respondenten die deze vraag hebben beantwoord) verwacht een toename van de extra vervangingsvraag van één of meerdere technische HBO richtingen door de vergrijzing van het huidige personeelsbestand. Uitgesplitst naar bedrijfsgrootte is dit 30% van de werkgevers tot en met 50 werkzame personen (7 van de 23 respondenten) en 37% van de werkgevers met meer dan 50 werkzame personen (11 van de 30 respondenten). Hierna is een uitsplitsing gegeven naar richting. Let wel, het aantal respondenten (n) is bij de meeste richtingen erg laag!



31

HBO richting AOT Aquatische Ecotechnologie Bouwkunde Chemie Civiele Techniek Elektrotechniek Informatica L&TV Maritiem Officier Werktuigbouwkunde Anders

n (aantal respondenten) < 50 wp > 50 wp 6 8 5 5 11 8 6 8 5 9 8 11 6 6 5 7 5 7 13 23 2 1

Verwacht extra vervangingsvraag < 50 wp > 50 wp 0% 25% 0% 0% 18% 25% 17% 25% 0% 33% 0% 36% 0% 17% 0% 0% 0% 14% 23% 30% 100% 0%

Uitbreidings- plus vervangingsvraag MBO 34% (23 van de 68 respondenten die beide vragen hebben beantwoord) verwacht zowel een uitbreidingsvraag op korte termijn als een toename van de extra vervangingsvraag op lange termijn voor één of meerdere technische MBO functies. Uitgesplitst naar bedrijfsgrootte is dit 38% van de werkgevers tot en met 50 werkzame personen (14 van de 37 respondenten) en 29% van de werkgevers met meer dan 50 werkzame personen (9 van de 31 respondenten).

HBO 17% (7 van de 42 respondenten die beide vragen hebben beantwoord) verwacht zowel een uitbreidingsvraag op korte termijn als een toename van de extra vervangingsvraag op lange termijn voor één of meerdere technische MBO. Uitgesplitst naar bedrijfsgrootte is dit 22% van de werkgevers tot en met 50 werkzame personen (4 van de 18 respondenten) en 13% van de werkgevers met meer dan 50 werkzame personen (3 van de 24 respondenten).



32

3.3.4. Technisch onderwijs In Zeeland is de ontgroening groter dan landelijk het geval is. In 2002 maakte de groep 0 tot en met 4 jaar oud nog 6% uit van de Zeeuwse bevolking. Nu is dat gedaald naar 5,5%. Landelijk gezien daalt deze groep ook, van 6,3% in 2002 tot 5,9% in 2007 (bron: CBS). Regio Leeftijd

Jonger dan 5 jaar

5 tot 10 jaar

10 tot 15 jaar

15 tot 20 jaar

20 tot 25 jaar

TOTAAL (alle leeftijden)

Jaar 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2.002 2.003 2.004 2.005 2.006 2.007

Nld 1.014.622 1.022.613 1.021.216 1.010.626 988.152 966.881 989.238 984.718 986.489 987.916 998.577 1.005.997 994.388 1.002.757 1.007.999 1.010.032 997.855 985.737 942.388 958.911 971.853 979.383 991.042 998.488 970.356 972.828 968.863 969.352 964.744 966.035 16.105.285 16.192.572 16.258.032 16.305.526 16.334.210 16.357.992

Zld 22.800 22.669 22.468 22.078 21.407 20.818 23.416 23.181 23.358 23.258 23.392 23.280 23.431 23.743 23.791 24.064 23.743 23.633 22.542 22.284 21.931 21.891 22.149 22.237 19.055 19.458 19.078 19.137 19.059 19.097 377.235 378.348 379.028 379.978 380.186 380.497

% stijging/daling t.o.v. voorgaand jaar Nld Zld 0,8% -0,1% -1,0% -2,2% -2,2%

-0,6% -0,9% -1,7% -3,0% -2,8%

-0,5% 0,2% 0,1% 1,1% 0,7%

-1,0% 0,8% -0,4% 0,6% -0,5%

0,8% 0,5% 0,2% -1,2% -1,2%

1,3% 0,2% 1,1% -1,3% -0,5%

1,8% 1,3% 0,8% 1,2% 0,8%

-1,1% -1,6% -0,2% 1,2% 0,4%

0,3% -0,4% 0,1% -0,5% 0,1%

2,1% -2,0% 0,3% -0,4% 0,2%

0,5% 0,4% 0,3% 0,2% 0,1%

0,3% 0,2% 0,3% 0,1% 0,1%

in % v/h totaal inwoners Nld 6,3% 6,3% 6,3% 6,2% 6,0% 5,9% 6,1% 6,1% 6,1% 6,1% 6,1% 6,1% 6,2% 6,2% 6,2% 6,2% 6,1% 6,0% 5,9% 5,9% 6,0% 6,0% 6,1% 6,1% 6,0% 6,0% 6,0% 5,9% 5,9% 5,9% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Zld 6,0% 6,0% 5,9% 5,8% 5,6% 5,5% 6,2% 6,1% 6,2% 6,1% 6,2% 6,1% 6,2% 6,3% 6,3% 6,3% 6,2% 6,2% 6,0% 5,9% 5,8% 5,8% 5,8% 5,8% 5,1% 5,1% 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Dit heeft op dit moment nog geen consequenties voor het VO/MBO/HBO maar op termijn zal dit wel het geval zijn. Het aantal leerlingen in het primair onderwijs (PO) neemt al sinds schooljaar 2002-2003 af. Landelijk gezien is dit vrij stabiel (bron: CFI). Aantal leerlingen PO Nederland Zeeland


2002-2003

2003-2004

2004-2005

2005-2006

2006-2007

1.653.457

1.652.726

1.654.170

1.656.419

1.656.616

38.402

38.277

38.166

38.028

37.818


33

3.3.4.1. VO Voortgezet Onderwijs In Zeeland volgen ruim 21.000 jongeren het voortgezet onderwijs, bestaande uit het praktijkonderwijs, LWOO, VMBO, HAVO en VWO. Hiervan zit bijna de helft in de bovenbouw (LWOO en VMBO klas 3 en 4; HAVO klas 4 en 5 en VWO klas 4, 5 en 6). Ongeveer 3 op de 10 jongeren hebben voor een technische richting of profiel gekozen binnen de bovenbouw. In Zeeland ligt dat iets hoger dan landelijk het geval is.

Regio Zld Nld Zld Nld Zld Nld

TOTAAL Totaal bovenbouw Techniek bovenbouw

20022003 20.992 913.695 9.650 413.908 2.856 92.832

20032004 21.101 924.777 9.484 418.330 2.855 96.317

Schooljaren 20042005 21.798 934.848 10.099 422.807 2.845 99.743

20052006 21.634 939.848 10.055 432.525 2.931 10.3622

20062007 21.624 946.021 10.135 441.595 2.948 10.6305

Uitgesplitst naar onderwijsniveau blijkt dat in Zeeland relatief veel jongeren op VMBO, HAVO en VWO kiezen voor een technische richting.

Onderwijsniveau LWOO

Regio Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld

VMBO HAVO VWO TOTAAL

Techniek in de bovenbouw Schooljaren 2002200320042003 2004 2005 32,1% 29,1% 24,3% 32,0% 30,5% 28,0% 21,4% 21,4% 19,6% 16,0% 15,2% 14,7% 33,4% 33,9% 31,5% 27,3% 28,0% 28,6% 47,5% 49,8% 49,8% 27,0% 30,3% 33,1% 29,6% 30,1% 28,2% 22,4% 23,0% 23,6%

20052006 26,1% 26,3% 20,9% 14,7% 31,6% 28,7% 49,3% 34,2% 29,1% 24,0%

20062007 23,7% 25,6% 20,1% 14,7% 32,6% 28,9% 48,8% 33,8% 29,1% 24,1%

% techniek in de bovenbouw VOORTGEZET ONDERWIJS 40,0%

30,0% 2002-2003 20,0%

2003-2004 2004-2005

10,0%

2005-2006 2006-2007

0,0% Zld

Nld

LWOO

Zld

Nld

VMBO

Zld

Nld

HAVO

Zld

Nld VWO

Zld

Nld

TOTAAL

Als we de sector techniek afzetten tegen de andere sectoren, dan ontstaat bij de diverse onderwijssoorten het volgende beeld. Technocentrum Zeeland


34

LWOO Binnen het LWOO in Zeeland daalt de sector techniek en stijgt de sector zorg/welzijn. De landbouw is de grootste sector, gevolgd door techniek.

Procentuele verdeling sectoren bovenbouw LWOO VOORTGEZET ONDERWIJS 40,0% 30,0%

2002-2003 2003-2004

20,0%

2004-2005 10,0%

2005-2006 2006-2007

0,0% Techniek

Landbouw

Economie

Zorg/Welzijn Theoretische leerweg

Procentuele verdeling sectoren bovenbouw LWOO VOORTGEZET ONDERWIJS 40,0% 30,0%

Techniek Landbouw

20,0%

Economie Zorg/Welzijn

10,0%

Theoretische leerweg 0,0% 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007



35

VMBO Binnen het VMBO in Zeeland dalen de sectoren economie en techniek en stijgen de sectoren theoretische leerweg en zorg/welzijn. De theoretische leerweg is de grootste sector, gevolgd door techniek die op zijn beurt bijna ingehaald is door zorg/welzijn.

Procentuele verdeling sectoren bovenbouw VMBO VOORTGEZET ONDERWIJS 40,0% 30,0%

2002-2003 2003-2004

20,0%

2004-2005 10,0%

2005-2006 2006-2007

0,0% Techniek

Landbouw

Economie

Zorg/Welzijn Theoretische leerweg

Procentuele verdeling sectoren bovenbouw VMBO VOORTGEZET ONDERWIJS 40,0% 30,0%

Techniek Landbouw

20,0%

Economie Zorg/Welzijn

10,0%

Theoretische leerweg 0,0% 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007



36

HAVO De meest gekozen HAVO profielen in Zeeland zijn Economie en Maatschappij (E&M) en Cultuur en Maatschappij (C&M). Natuur en Techniek (N&T) is het minst gekozen profiel, gevolgd door Natuur en Gezondheid (N&G). Deze laatste twee profielen worden door een aantal leerlingen gecombineerd. De keuze voor het profiel Natuur en Techniek vertoont een dalende lijn.

Procentuele verdeling profielen bovenbouw HAVO VOORTGEZET ONDERWIJS 40,0% 30,0%

2002-2003 2003-2004

20,0%

2004-2005 2005-2006

10,0%

2006-2007 0,0% N&T

N&G

N&T + N&G

E&M

C&M

Anders

Procentuele verdeling profielen bovenbouw HAVO VOORTGEZET ONDERWIJS 40,0% N&T

30,0%

N&G 20,0%

N&T + N&G E&M

10,0%

C&M Anders

0,0% 2002-2003


2003-2004

2004-2005

2005-2006


2006-2007

37

VWO De meest gekozen VWO profielen in Zeeland zijn Economie en Maatschappij (E&M) en Natuur en Gezondheid (N&G). Natuur en Techniek (N&T) is het minst gekozen profiel, gevolgd door Cultuur en Maatschappij (C&M). Een behoorlijk deel van de leerlingen combineert de profielen N&T en N&G. De keuze voor het profiel Economie en Maatschappij vertoont een dalende lijn. Cultuur en Maatschappij laat een stijging zien.

Procentuele verdeling profielen bovenbouw VWO VOORTGEZET ONDERWIJS 40,0% 30,0%

2002-2003 2003-2004

20,0%

2004-2005 2005-2006

10,0%

2006-2007 0,0% N&T

N&G

N&T + N&G

E&M

C&M

Anders

Procentuele verdeling profielen bovenbouw VWO VOORTGEZET ONDERWIJS 40,0% N&T

30,0%

N&G 20,0%

N&T + N&G E&M

10,0%

C&M Anders

0,0% 2002-2003

2003-2004

2004-2005

2005-2006

2006-2007

Meer cijfermateriaal VO is opgenomen als bijlage V.



38

3.3.4.2. MBO Middelbaar Beroeps Onderwijs In Zeeland zitten bijna 10.000 jongeren op het MBO. Ongeveer 3 op de 10 volgt hier een technische opleiding. Dit ligt landelijk gezien ongeveer op hetzelfde niveau. MBO Zeeland (Niveau I t/m IV) Techniek

Economie

DGO

TOTAAL

BOL BBL TOT BOL BBL TOT BOL BBL TOT BOL BBL TOT

2002-2003 1.714 1.540 3.254 2.503 538 3.041 2.896 800 3.696 7.113 2.878 9.991

2003-2004 1.760 1.460 3.220 2.368 563 2.931 3.125 810 3.935 7.253 2.833 10.086

2004-2005 1.696 1.417 3.113 2.339 436 2.775 3.349 684 4.033 7.384 2.537 9.921

2005-2006 1.769 1.386 3.155 2.236 381 2.617 3.574 643 4.217 7.579 2.410 9.989

2006-2007 1.789 1.610 3.399 2.015 397 2.412 3.544 627 4.171 7.348 2.634 9.982

BOL BBL TOT BOL BBL TOT BOL BBL TOT BOL BBL TOT

2002-2003 71.775 71.997 143.772 129.071 37.422 166.493 89.171 46.466 135.637 290.017 155.885 445.902

2003-2004 71.523 67.403 138.926 132.238 36.815 169.053 97.000 46.800 143.800 300.761 151.018 451.779

2004-2005 74.077 63.032 137.109 134.096 31.472 165.568 107.510 38.963 146.473 315.683 133.467 449.150

2005-2006 79.528 61.081 140.609 132.444 30.615 163.059 117.199 32.764 149.963 329.171 124.460 453.631

2006-2007 83.306 65.128 148.434 128.407 32.369 160.776 124.098 32.544 156.642 335.811 130.041 465.852

MBO Nederland (Niveau I t/m IV) Techniek

Economie

DGO

TOTAAL

In Zeeland kiezen relatief veel jongeren voor een opleiding binnen de sector DGO (Dienstverlening, Gezondheidzorg en Onderwijs). Steeds minder jongeren kiezen voor een opleiding binnen de sector economie. Procentuele verdeling sectoren MBO (BBL+BOL, alle niveau's) 50,0% 40,0% 30,0%

2002-2003 2003-2004

20,0%

2004-2005 10,0%

2005-2006

0,0%

2006-2007 Zld

Nld Techniek


Zld

Nld

Zld

Economie


Nld DGO

39

Uitgesplitst naar opleiding ontstaat het volgende beeld. Dit is een totaaltelling van alle niveaus. Een onderverdeling naar niveau is opgenomen als bijlage VI. In absolute aantallen zijn opleidingen binnen de richting Proces/Labo en Grafisch enorm gegroeid in de afgelopen jaren. WTB/Metaal en Elektro zijn behoorlijk geslonken (vooral BOL). Een nieuwe richting is de domeinoverstijgende. Hieronder vallen de opleidingen Technicus middenkader WEI (niveau IV) en arbeidsmarktgekwalificeerd assistent (niveau I). MBO Techniek (niveau I t/m IV) Bouw en Infra

BOL BBL TOT

in % totaal techniek Motorvoertuigen BOL BBL TOT in % totaal techniek WTB/Metaal BOL BBL TOT in % totaal techniek Elektro/ICT BOL BBL TOT in % totaal techniek Installatie BOL BBL TOT in % totaal techniek Proces/Labo BOL BBL TOT in % totaal techniek Grafisch BOL BBL TOT in % totaal techniek Maritiem/Logistiek BOL BBL TOT in % totaal techniek Bakker BOL BBL TOT in % totaal techniek Domeinoverstijgend BOL BBL TOT in % totaal techniek Totaal BOL BBL TOT in % totaal techniek


20022003 275 383 658 20,2% 131 208 339 10,4% 241 235 476 14,6% 395 188 583 17,9% 6 122 128 3,9% 244 344 588 18,1% 0 0 0 0,0% 422 0 422 13,0% 0 60 60 1,8% 0 0 0 0,0% 1.714 1.540 3.254 100%

20032004 261 352 613 19,0% 154 190 344 10,7% 249 226 475 14,8% 334 166 500 15,5% 21 121 142 4,4% 223 343 566 17,6% 38 0 38 1,2% 480 0 480 14,9% 0 62 62 1,9% 0 0 0 0,0% 1.760 1.460 3.220 100%

Schooljaren 20042005 248 340 588 18,9% 165 188 353 11,3% 249 198 447 14,4% 261 131 392 12,6% 28 124 152 4,9% 227 380 607 19,5% 58 0 58 1,9% 454 0 454 14,6% 0 56 56 1,8% 6 0 6 0,2% 1.696 1.417 3.113 100%


20052006 239 326 565 17,9% 133 177 310 9,8% 161 188 349 11,1% 204 127 331 10,5% 23 110 133 4,2% 274 399 673 21,3% 77 0 77 2,4% 440 0 440 13,9% 2 59 61 1,9% 216 0 216 6,8% 1.769 1.386 3.155 100%

20062007 248 358 606 17,8% 113 192 305 9,0% 118 239 357 10,5% 177 141 318 9,4% 18 121 139 4,1% 312 490 802 23,6% 164 0 164 4,8% 365 0 365 10,7% 0 62 62 1,8% 274 7 281 8,3% 1.789 1.610 3.399 100%

40

3.3.4.3. HBO Hoger Beroeps Onderwijs In Zeeland volgen rond de 4.000 personen een HBO opleiding. In Nederland zijn dat er ruim 350.000. Landelijk gezien stijgt dit aantal sinds schooljaar 2002-2003. In Zeeland schommelt het.

Sector Agrarisch

Regio Zld Nl Zld Nl Zld Nl Zld Nl Zld Nl Zld Nl Zld Nl Zld Nl

Economisch Gezondheidszorg Onderwijs Gedrag en Maatschappij Techniek Taal en Cultuur TOTAAL

20022003 0 8.314 1.693 110.356 333 26.125 618 60.033

20032004 0 8.457 1.845 115.475 398 27.311 730 65.048

Schooljaren 20042005 0 8.144 1.661 120.982 304 28.687 703 68.034

45.380 1.454 56.861 0 18.570 4.098 325.639

46.050 1.400 57.425 0 18.963 4.373 338.729

47.504 1.225 57.412 0 19.386 3.893 350.149

20052006 0 7.916 1.396 125.668 304 30.488 676 69.097 320 49.480 1.185 57.651 0 19.475 3.881 359.775

20062007 0 8.423 1.371 130.906 277 31.793 677 71.068 427 52.791 1.176 57.887 16.869 3.928 369.737

Relatief gezien wordt er in Zeeland veel vaker voor een technische opleiding gekozen dan in de rest van Nederland. De grootste sector is de Economische, zowel in Zeeland als landelijk. Techniek staat in Zeeland op de tweede plaats, landelijk gezien is dat Onderwijs.

Procentuele verdeling sectoren HBO (VT+DT+DUAAL) 2002-2003

50,0%

2003-2004 2004-2005

40,0%

2005-2006 30,0%

2006-2007

20,0% 10,0% 0,0% Zld

Nl

Agrarisch

Zld

Nl

Economisch


Zld

Nl

Gezondheidszorg

Zld

Nl

Onderwijs

Zld

Nl

Gedrag en Maatschappij


Zld

Nl

Techniek

Zld

Nl

Taal en Cultuur

41

Als gekeken wordt naar de verschillende opleidingen binnen de sector techniek, dan blijkt dat het aantal studenten binnen de opleiding Aquatische Ecotechnologie enorm gedaald is de afgelopen jaren. Ook binnen Werktuigbouwkunde, Elektrotechniek, Civiele Techniek en Bouwkunde is er sprake van een daling. Informatica en L&TV (Logistiek en Technische Vervoerskunde) laten een stijging zien.

Aantal studenten HBO Techniek Zeeland naar opleiding (VT+DT+DUAAL) Werktuigbouwkunde

Maritiem Officier

L&TV

Informatica

Elektrotechniek

2006-2007 2005-2006 2004-2005

Civiele Techniek

2003-2004 2002-2003

Chemie

Bouwkunde

Aquatische Ecotechnologie

AOT

0


100

200


300

400

42

Aantal studenten HBO Techniek Zeeland naar opleiding (VT+DT+DUAAL)

400

AOT Chemie Informatica Werktuigbouwkunde

Aquatische Ecotechnologie Civiele Techniek L&TV

Bouwkunde Elektrotechniek Maritiem Officier

300

200

100

0 2002-2003

2003-2004

2004-2005

2005-2006

2006-2007

In bijlage VII zijn de aantallen weergegeven, uitgesplitst naar voltijd, deeltijd en duaal.



43

3.3.5. Landelijke gegevens 3.3.5.1. De technische arbeidsmarkt in 2020 In de publicatie “De Technische arbeidsmarkt en het technisch beroepsonderwijs in 2020” van Hiteq wordt ingegaan op de trends en ontwikkelingen die van invloed zijn op de technische arbeidsmarkt in 2020. Uit analyse van bestaande bronnen blijkt dat ontwikkelingen als globalisering, verplaatsing van arbeid, concurrentietoename en Europese weten regelgeving van grote invloed zijn op de arbeidsmarkt tot 2020. Er bestaat bij de verschillende informatiebronnen geen eenduidig beeld hoe de werkgelegenheid zich zal ontwikkelen. Wel wordt er een algemene verschuiving op de arbeidsmarkt verwacht naar de dienstensector. De werkgelegenheid in de industrie en de landbouwsector zal naar verwachting krimpen. Door de hoge vervangingsvraag hebben technici met een MBO-opleiding ondanks de verwachte werkgelegenheidskrimp goede arbeidsmarktperspectieven. De hoge vervangingsvraag zorgt ook voor ruimte voor lageropgeleiden op de technische arbeidsmarkt. Door het aantrekken van de conjunctuur wordt er meer werkgelegenheid verwacht voor technische en industrieberoepen tot 2010. Vergrijzing heeft op de middellange en lange termijn een grote invloed op het aanbod van technisch personeel. De vraag naar nieuw technisch personeel wordt in kwantitatieve zin vooral bepaald door de vervanging van de groep werknemers die met pensioen gaat tussen nu en 2020. Volgens het ROA ontstaat er een mismatch op de technische arbeidsmarkt van 77.100 personen, dat is 22,6% van de totale vraag naar technisch personeel (teruggerekend naar Zeeland zou dat rond de 1.500 betekenen). Bij een aantrekkende arbeidsmarkt verwacht het ROA knelpunten voor technisch personeel, vooral op middelbaar en hoger niveau, maar mogelijk ook (in mindere mate) op lager niveau. Op HBO en WO niveau worden vooral vraagknelpunten verwacht in de richtingen elektrotechniek, materiaalkunde, procestechniek, werktuigbouw, chemische technologie, maar ook exactgetinte richtingen als biomedische beroepen en farmacie. Op MBO niveau worden er veel problemen tussen vraag en aanbod verwacht in de hoek van de procesindustrie. Doordat techniek steeds vaker wordt gecombineerd met andere sectoren, bijvoorbeeld met zorg, ontstaan er nieuwe beroepen, bijvoorbeeld in domotica en human technology. Vakmatige en gedragsmatige competenties, zoals sociale vaardigheden, creativiteit, ondernemerschap en klantgerichtheid, worden steeds belangrijker gevonden in technische beroepen. Samen met experts zijn vier scenario’s ontwikkeld voor de technische arbeidsmarkt in 2020. In het meest wenselijk scenario “Hollands Glorie” is sprake van veel innovatie en een veeleisende klant. Hier is volop ruimte voor Research en Development om te komen tot productinnovatie. Er is voldoende werkgelegenheid voor technici van alle opleidingsniveaus. In het scenario “Slim, slimmer, slimst” investeert Nederland met name in procesinnovatie om de concurrentie met het buitenland aan te kunnen. De klant is weinig veranderlijk. Men acht dit het meest plausibele scenario. Op termijn is dit scenario oninteressant voor hogeropgeleide technici, zij levert op termijn een hogere werkeloosheid op. De andere scenario’s zijn “Nederland spookland” (weinig innovatie, weinig veranderende klant) en “Hollen stilstaan en doodgaan” (weinig innovatie, veranderlijke klant).



44

Verder wordt geconcludeerd dat organisaties er anders uit zullen zien. De wijze waarop dit zich manifesteert is afhankelijk van de mate waarin innovatie en de veranderlijkheid van de klant een rol spelen. Ook de werknemer zal in 2020 anders zijn dan de huidige werknemer. De drie domeinen werk, privé en maatschappij zijn in 2020 met elkaar vervloeid, waar ze in 2007 nog overwegend gescheiden zijn. De nieuwe werknemer communiceert in 2020 via netwerken, waarbij technische hulpmiddelen een rol spelen. Hij heeft daardoor op een andere manier toegang tot informatie. Hij bezit andere competenties dan nu. In vrijwel alle scenario’s wordt de nadruk gelegd op brede basiskennis en algemene competenties die worden geleerd in het technisch beroepsonderwijs. Hij bezit dus veel algemene kennis. Internationalisering speelt in ieder scenario een grote rol. In ieder scenario zijn de gevolgen voor het technisch beroepsonderwijs “een leven lang leren” en “leren op de werkplek”. De invulling ervan verschilt per scenario. De snijvlakopleidingen, techniek gecombineerd met een andere sector, worden populairder.

3.3.5.2. Schoolverlaters: verder studeren of werken Door het ROA wordt jaarlijks het rapport “Schoolverlaters tussen onderwijs en arbeidsmarkt” samengesteld. Deze landelijke gegevens geven het volgende beeld. Er zijn relatief meer schoolverlaters die de opleiding te breed vonden dan schoolverlaters die deze als te smal hebben ervaren. Tussen de 60% en 80% van de opgedane kennis wordt gebruikt in de praktijk. Een klein deel van de technici ervaart een tekort aan kennis. Oordeel gediplomeerde schoolverlaters over de opleiding

HAVO VWO VMBO VMBO Techniek BOL BOL niveau I BOL niveau II BOL niveau II Techniek BOL niveau III BOL niveau III Techniek BOL niveau IV BOL niveau IV Techniek HBO HBO Techniek

Te smal 2% 2%

6% 6% 8% 10% 6% 3% 6% 6% 4% 4%

Te breed 10% 9%

9% 9% 10% 11% 8% 14% 8% 10% 19% 14%

Te weinig diepgang 10% 15%

Benutting kennis en aardigheden

Tekort kennis en vaardigheden

55% 58% 62% 68% 57% 74% 66% nb 62% 60% 63% 61%

6% 6% 10% 13% 9% 6% 11% nb 10% 9% 5% 5%

18% 11% 14% 21% 16% 20% 20% 15% 26% 22%

Ten aanzien van de doorstroom blijkt dat tegen de 90% van de leerlingen VMBO, HAVO en VWO kiest voor een vervolgopleiding. Bij BOL techniek varieert dit per niveau van 43% bij niveau III tot 69% bij niveau II. Bijna eenderde van de technische HBO-ers gaat verder studeren.



45

Opleiding HAVO VWO VMBO VMBO Techniek BOL BOL niveau I BOL niveau II BOL niveau II Techniek BOL niveau III BOL niveau III Techniek BOL niveau IV BOL niveau IV Techniek HBO HBO Techniek

Doorstroom naar vervolgonderwijs 86% 89% 87% 85% 54% 45% 63% 69% 40% 43% 56% 58% 32% 31%

Type vervolgonderwijs HAVO/ VWO 2%

VMBO

2%

1%

BOL I/II

BOL III/IV 3%

BBL I/II

BBL III/IV 1%

16% 14% 1% 24% 1% 2% 1% 3%

52% 29% 16% 7% 47% 43% 27% 25% 3% 1%

9% 29% 1% 10% 2% 8% 1%

7% 10% 3% 9% 12% 6% 8% 1%

HBO+post HBO 78% 14%

WO 1% 75%

31% 2% 1% 4% 8% 50% 53% 8% 5%

21% 24%

De werkende schoolverlaters is gevraagd aan te geven in hoeverre de opleiding aansluit op de huidige functie. Dat blijkt bij een kwart tot een derde van de technische opleidingen matig tot slecht. Opleiding BOL BOL niveau I BOL niveau II BOL niveau II Techniek BOL niveau III BOL niveau III Techniek BOL niveau IV BOL niveau IV Techniek HBO HBO Techniek


goed 26% 32% 23% 19% 28% nb 26% 22% 28% 25%

Aansluiting opleiding huidige functie voldoende matig slecht 48% 17% 9% 52% 15% 1% 45% 19% 12% 45% 22% 14% 48% 15% 9% nb nb nb 48% 18% 8% 48% 19% 11% 48% 19% 6% 52% 19% 4%


46

3.3.6. Conclusies techniekcijfers 3.3.6.1. Werkgevers technici Oplossen instroomproblematiek De meeste Zeeuwse werkgevers van MBO en HBO technici geven de voorkeur aan het hanteren van de traditionele technische opleidingen, waarbij aantrekkelijke keuzevakken moeten zorgen voor het vergroten van de instroom. Uit landelijke ROA cijfers blijkt dat een kwart tot een derde van de technische opleidingen matig tot slecht aansluit op de huidige functie en dat schoolverlaters de opleiding eerder te breed als te smal ervaren. Minstens een derde van de opgedane kennis en vaardigheden wordt niet gebruikt. Als de opleiding nog breder getrokken zou worden, zal dit naar verwachting nog groter worden. Dit pleit vanuit de kant van de studenten dan ook voor het handhaven van de traditionele opleidingen, als de keuze gemaakt zou moeten worden tussen breed en traditioneel. Dit komt niet overeen met de resultaten van het landelijk onderzoek naar de ontwikkelingen in de technische arbeidsmarkt tot 20205. Daar wordt gesproken van een technisch beroepsonderwijs dat mensen aflevert met een brede technische basiskennis en algemene competenties. Vervolgens is er sprake van leren op de werkplek en een leven lang leren. Verder verwacht men een toename van de snijvlakopleidingen, waar techniek gecombineerd wordt met een andere sector. Uitbreidings- en vervangingsvraag technici Op dit moment hebben veel Zeeuwse werkgevers die hebben meegewerkt aan het onderzoek moeilijkheden met het vervullen van technische MBO en HBO functies. Dit beeld wordt bevestigd door Zeeuwse CWI cijfers6, die laten zien dat bijna de helft van de vacatures voor technische MBO-ers langer dan drie maanden openstaan. Voor technische HBO functies ligt dat op ruim een derde. Een groot deel van de werkgevers dat heeft meegewerkt aan het onderzoek verwacht op korte termijn een uitbreidingsvraag ten aanzien van technische MBO en de HBO functies. Dit betreft vooral de vaste functies. Teruggerekend naar de doelgroep7 van het Technocentrum Zeeland betekent dit dat enkele honderden Zeeuwse bedrijven voor één of meer MBO en/of HBO richtingen op korte termijn een uitbreidingsvraag hebben. Dit is een grove indicatie. Ook zien veel werkgevers binnen vijf jaar een extra vervangingsvraag aankomen door de vergrijzing, in verband met pensionering van de huidige technische MBO en HBO medewerkers. Als dit teruggerekend wordt naar de doelgroep van het Technocentrum Zeeland, wordt ingeschat dat het ook hier gaat om enkele honderden Zeeuwse bedrijven. Voor een deel zijn dat de bedrijven die eveneens een uitbreidingsvraag verwachten.

5

“De Technische arbeidsmarkt en het technisch beroepsonderwijs in 2020” van Hiteq (2007) Peildatum februari 2007 7 Bestaande uit ongeveer 500 bedrijven, voor sectoren/bedrijfsgrootte zie pagina 19 6



47

Hoe groot deze uitbreiding c.q. vervanging in arbeidsplaatsen is, kan op basis van dit onderzoek niet aangegeven worden. Nader onderzoek moet dit uitwijzen. Technocentrum Zeeland heeft het voornemen om dit, in samenwerking met organisaties als de Kamer van Koophandel, RPA, CWI en ROA gedetailleerd in kaart te brengen.

3.3.6.2. Technische Onderwijscijfers Samengevat zien de Zeeuwse technische onderwijscijfers er als volgt uit. Aantal leerlingen/studenten (afgerond)

Onderwijssoort

VO Totaal Bovenbouw Technische richting/profiel LWOO VMBO HAVO VWO

MBO Totaal Technische richting BOL niveau I niveau II niveau III niveau IV BBL

HBO Totaal Technische richting

21.000 10.000 2.900 200 1.000 700 1.000

10.000 3.400 1.800 200 300 200 1.100 1.600

4.000 1.200

Doorstroming Als deze cijfers gecombineerd worden met de landelijke ROA doorstroompercentages (zie pagina 46), dan valt op dat de doorstroom VO-MBO-HBO techniek in Zeeland goed lijkt te zijn. De technische MBO richtingen trekken meer studenten dan het doorstroompotentieel van VMBO en HAVO met een technisch profiel. Wellicht wijken de Zeeuwse doorstroomcijfers in positieve zin af van de landelijke. Het Technocentrum Zeeland gaat dit nader onderzoeken, in samenwerking met het ROA. Een andere mogelijke verklaring is, dat er relatief veel VO-ers met een niet technische richting/profiel doorstromen naar een technische MBO opleiding.



48

Zeeland versus Nederland In Zeeland kiest een kwart tot een derde van de leerlingen/studenten, van voortgezet onderwijs tot en met hoger beroepsonderwijs, voor een technische richting. Dit is iets hoger dan landelijk het geval is. Binnen het VWO is het verschil opvallend. In Zeeland kiest bijna de helft van het aantal leerlingen het profiel Natuur en Techniek en/of Natuur en Gezondheid. Landelijk is dit 34%. Ook op HBO niveau is het verschil groot. In Zeeland kiest 30% van de HBO-ers voor een technische opleiding. Landelijk ligt dit op 16%. Alleen op LWOO scoort het landelijk percentage leerlingen dat kiest voor techniek hoger dan in Zeeland: 26% versus 24%. Als een vergelijking gemaakt wordt tussen schooljaar 2006/2007 en schooljaar 2002/2003, dan is het percentage VO leerlingen/studenten dat kiest voor techniek in Zeeland gedaald, behalve in het VWO. Landelijk is er binnen het VO een stijging zichtbaar bij HAVO en VWO; LWOO en VMBO laten een daling zien. Op het MBO is in Zeeland een relatieve stijging zichtbaar, voornamelijk veroorzaakt door de grote stijging binnen de richting procestechniek (het effect van allerlei gerichte promotionele acties van deze sector). Landelijk gezien is schooljaar 2006/2007 vergelijkbaar met schooljaar 2002/2003 als het gaat om het aandeel technische MBO-ers. Zowel landelijk als in Zeeland is het percentage studenten dat binnen het HBO kiest voor een technische opleiding gedaald.

Kennelijk is Zeeland een “techniek”provincie, waar relatief veel jongeren binnen het onderwijs kiezen voor een technische richting. De overwegend dalende instroom in de technische opleidingen, de ontgroening (minder jongeren), de vergrijzing (extra vervangingsvraag van technici door pensionering) en een verwachte uitbreidingsvraag van het bedrijfsleven zorgen desondanks voor een zorgwekkende situatie in Zeeland. Hoe groot dit is in aantal arbeidsplaatsen zal nader in kaart gebracht worden.

Alle verzamelde informatie wordt opgenomen op www.techniekcijferszeeland.nl, een initiatief van Technocentrum Zeeland.



49

3.4. Conclusies Regioanalyse Geconcludeerd kan worden dat de volgende knelpunten en kansen zich in Zeeland voor doen. Doelstelling I Kenniscirculatie

II Gezamenlijke benutting apparatuur III Aansluiting opleidingen arbeidsmarkt

KNELPUNTEN • Veel netwerken, die onvoldoende samenwerken • Versnippering • Onvoldoende contacten tussen scholen en bedrijven • Beperkt budget scholen • Praktische problemen (logistiek, roostertechnisch) • • • • • • •

Vergrijzing Techniekvijver groeit niet/moeilijk Tekort technici, vooral MBO Kwalitatief en kwantitatief probleem techniekopleidingen Imagoprobleem techniek Onvoldoende realistisch beeld van beroepen Beperkte schaalgrootte

KANSEN • Eén aanspreekpunt • Coördineren initiatieven • Waar mogelijk initiatieven bundelen/koppelen • Contacten intensiveren • • • • • • • • •

•

Leerlingen VMBO voeren opdrachten uit op locatie ROC’s Simulatiemogelijkheden: leren op afstand Instroomeisen versoepelen Zij-instroom realiseren Bundeling promotie Beroepsbeeld duidelijker en aantrekkelijker neerzetten Tot keuzemoment voor techniek algemene promotie van techniek Kwaliteit opleiding vergroten door inzet moderne leermiddelen Doorstroom verbeteren door verbeterde aansluiting, deel lessen geven op de aansluitende opleiding/school Aantrekkelijke keuzevakken MBO en HBO om instroom te bevorderen

De resultaten van de Regioanalyse 2007 laat geen compleet ander beeld zien dan de Regioanalyse van de afgelopen jaren. Specifiek Zeeuwse zaken zoals versnippering, onder meer door de eilandenstructuur, komen nog steeds naar voren als knelpunt. Het effect van de vergrijzing wordt steeds meer zichtbaar. Door pensionering van een groot deel van de Zeeuwse beroepsbevolking treedt binnen afzienbare tijd een extra vervangingsvraag op. Met een groeiende economie en werkgelegenheid stijgt de behoefte aan technisch personeel nog verder, terwijl de technische onderwijscijfers geen substantiële stijging laten zien. Als gevolg hiervan wordt steeds meer gezocht naar alternatieven. Steeds vaker wordt hierbij de mogelijkheden van zij-instroom genoemd. Deze ontwikkeling is nieuw voor Zeeland. Aan de hand van de resultaten van de Regioanalyse stelt het Technocentrum een aantal prioriteiten vast (hoofdstuk 4.1), waarmee ze in 2008 aan de slag wilt gaan. Van daaruit formuleert ze een aantal zoveel mogelijk gekwantificeerde strategische doelen (hoofdstuk 4.2), dat gerealiseerd wordt via de activiteiten/projecten, genoemd in hoofdstuk 5.



50

4.

Prioriteiten en strategische doelen

4.1. Prioriteiten Op basis van de uitgebreide Regioanalyse 2007 uit hoofdstuk 3 stelt het Technocentrum Zeeland de volgende prioriteiten voor 2008. 1. 2. 3. 4.

Techniekbreed opereren Uitbouwen regie- en informatiefunctie Nadruk op doorlopende leerlijn en vergroten instroom MBO Inzetten zij-instroom techniek

Ad. 1. Techniekbreed opereren Evenals in de voorgaande jaren, kiest Technocentrum Zeeland voor een techniekbrede aanpak. Dit houdt in dat ze er niet voor kiest om de aandacht te beperken tot bepaalde technische sectoren. Dit heeft twee oorzaken. De beperkte schaalgrootte van Zeeland enerzijds en het feit dat de beperkte instroom/uitstroom zich in zo goed als alle technische opleidingen voordoet anderzijds. Daarbij zal de sterke vergrijzing in Zeeland naar verwachting binnen alle technische sectoren zorgen voor een extra vervangingsvraag door pensionering. Ad 2. Uitbouwen regie- en informatiefunctie Uit de Regioanalyse 2007 blijkt dat er nog te veel netwerken en initiatieven ten aanzien van techniek versnipperd zijn. De onderlinge contacten kunnen verder verbeterd worden. Het Technocentrum makelt en schakelt hiertussen. Ze heeft de ambitie om de regiefunctie op professionele wijze proactief en structureel aan te pakken. Onder de regiefunctie wordt verstaan het aan elkaar koppelen van bestaande en/of nieuwe initiatieven, zodat deze elkaar versterken, wat synergie oplevert voor alle partijen: meer consistentie in de activiteiten, een optimaal gebruik van de aanwezige kennis, meer rendement in de zin van het verbeteren van het imago van techniek en de mogelijkheid om grotere projecten te ontplooien die meer aandacht voor techniek genereren. Bij de Provincie Zeeland zijn extra middelen aangevraagd om deze taak structureel te kunnen uitvoeren. De Provincie staat hier positief tegenover. Om deze taak goed te kunnen uitvoeren, is er behoefte aan informatie. Deze informatie omvat het continu in kaart brengen van de techniekactiviteiten/-promotie in de Provincie Zeeland. Op basis daarvan kunnen koppelingen worden gemaakt en acties worden ondernomen. Daarnaast is het goed cijfermatig in beeld brengen van de vraag en aanbod van technici van essentieel belang. Alle verzamelde informatie wordt ook digitaal (www.techniekcijferszeeland.nl) en op papier beschikbaar gesteld voor belanghebbenden, zijnde het technisch onderwijs en bedrijfsleven in Zeeland. Ad 3. Nadruk op doorlopende leerlijn en vergroten instroom MBO Het Technocentrum Zeeland heeft in het verleden veel aandacht besteed aan het primair onderwijs middels het Ontdek Kasteel. Als gevolg hiervan werken in Zeeland 220 van de 250 basisscholen met het Ontdek Kasteel om het techniekonderwijs vorm te geven. Dit komt neer op ongeveer 90% van alle basisschoolleerlingen. Het overgrote deel hiervan is enthousiast over het werken met het Ontdek Kasteel (bron: onderzoek Gebruikers over het Ontdek Kasteel 2004). Om de aandacht en interesse voor techniek van deze kinderen ook in het voortgezet onderwijs vast te houden, is er behoefte aan een doorlopende Technocentrum Zeeland


51

leerlijn PO-VO. Ook de daarop volgende doorlopende leerlijnen VO/VMBO-MBO en VO/MBO-HBO zullen de nodige aandacht krijgen. Gezien het feit dat de grootste tekorten op de arbeidsmarkt aan technisch personeel zich op MBO niveau voordoen, zal de focus qua onderwijsniveau vooral gelegd worden op het vergroten van de MBO instroom. Hiertoe dient ook de relatief lage instroom in het technisch VMBO vergroot te worden. Ad.4 Zij-instroom techniek Om ook andere mogelijkheden te benutten die het tekort aan technisch personeel kunnen oplossen, is het Technocentrum Zeeland voornemens zich, naast activiteiten die gericht zijn op het vergroten van de instroom in de technische opleidingen, te richten op de mogelijkheden van de zij-instroom. Hierbij wordt gedacht aan het omscholen van Zeeuwse volwassenen, het interesseren van jongeren met een niet technische vooropleiding, maar ook aan de optie om buitenlandse (technische) medewerkers aan te trekken en deze hier bij te scholen voor technische functies. Hiermee wordt de “techniekvijver”, waarin gevist kan worden, vergroot. Technocentrum Zeeland heeft gekozen voor deze prioriteiten, omdat het merendeel van de genoemde knelpunten uit de Regioanalyse hiermee aangepakt kan worden. Daarnaast is het een voortzetting en verdere verdieping van het beleid dat het Technocentrum in de afgelopen jaren heeft gevoerd (met uitzondering van de zij-instroom) en draagt het bij aan het realiseren van de doelstelling van Platform Bèta Techniek.

4.2. Strategische doelen Technocentrum Zeeland heeft in 2007 de ambitie uitgesproken om scholen en bedrijven dichter bij elkaar te brengen. Dit streeft ze ook in 2008 na. Met als uitgangspunt deze ambitie en de in 4.1. gestelde prioriteiten richt het Technocentrum Zeeland zich op de volgende strategische doelen. A. Het koppelen van netwerken/initiatieven. Dit geeft meer samenhang in activiteiten en een groter rendement in de zin van meer belangstelling voor techniek en een beter beeld over techniek bij jongeren, hun ouders en docenten. Kwantitatief 2008: minimaal 10 koppelingen tot stand brengen. B. Het vergroten van de individuele contacten scholen-bedrijven. Hierdoor wordt de kennisuitwisseling tussen scholen en bedrijven vergroot, het beroepsbeeld van technische beroepen wordt duidelijker voor jongeren, de kwaliteit van het onderwijs wordt verhoogd en de instroom en de doorstroom techniek wordt bevorderd. Kwantitatief 2008: minimaal 300 individuele contacten. C. Het gezamenlijk benutten van apparatuur tussen VMBO en MBO scholen. Het werken met hoogwaardige technische apparatuur vergroot bij VMBO leerlingen het enthousiasme voor techniek en bevordert de doorstroom VMBO-MBO. Kwantitatief 2008: 1 MBO school en 2 VMBO scholen.



52

D. Het verder verhogen van de kwaliteit van de technische opleidingen. Dit verhoogt de aantrekkelijkheid van de technische opleidingen, bevordert de in-, zijen doorstroom en vergroot de kennisuitwisseling tussen bedrijfsleven en onderwijs. Kwantitatief 2008: Minimaal 10 opleidingen. E.

Het verbeteren van de aansluiting in de keten (PO-VMBO/VO-MBO-HBO). Dit bevordert de instroom, de zij-instroom en de doorstroom techniek. Kwantitatief 2008: Minimaal 4 scholen.

F.

Het optimaliseren van het imago van techniek. Door een betere beeldvorming tot stand te brengen bij jongeren, hun ouders en docenten over de beroepen en mogelijkheden die techniek biedt, wordt de instroom, zij-instroom en doorstroom bevordert. Kwantitatief: bereik van 5.000 jongeren en hun ouders en 200 docenten, techniekwijzer realiseren.

G.

Het om- c.q. bijscholen van volwassenen Op deze manier wordt de zij-instroom in techniek bevorderd en het kennisniveau verhoogd. Kwantitatief: minimaal 20 personen.

Deze doelen sluiten aan bij het Provinciaal Sociaal Economisch Beleid, waarin binnen het programma Innovatie & Kennistransfer specifiek aandacht is voor de kennistransfer tussen scholen en bedrijven en het programma Scholing en Arbeidsmarkt, waarin een goede afstemming tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt centraal staat. Een investering in het “sociale kapitaal” van Zeeland draagt bij aan de duurzaamheid van de Zeeuwse economie, eveneens een beleidsthema van de Provincie Zeeland. Verder ondersteunt het de doelen die zijn uitgesproken door ondernemers, overheid en onderwijs in het Akkoord Zeeuwse Kenniseconomie, met name ten aanzien van de verhoging van kwalificaties van Zeeuwse studenten en de verbetering van de kennisuitwisseling tussen ondernemers en onderwijs. Tenslotte sluiten de doelstellingen van het Technocentrum aan bij de programmalijn Versterking van de Zeeuwse Kenniseconomie van de onlangs opgerichte NV Economische Impuls Zeeland. Zij heeft als taak de dynamiek van de Zeeuwse (kennis)-economie te vergroten. De programmalijn Versterking van de Zeeuwse Kenniseconomie heeft als doel het verhogen van het algehele kennisniveau in de provincie Zeeland en de uitwisseling daarvan tussen onderwijs en bedrijfsleven om daarmee een moderne bijdrage te leveren aan daadwerkelijke economische groei in Zeeland.



53

4.3. Overzicht activiteiten Hier wordt aangegeven welke activiteiten het Technocentrum Zeeland inzet om de geformuleerde regionale strategische doelen te realiseren. Hierbij is tevens vermeld binnen welke algemene Technocentrum doelstelling deze vallen. Algemene.

Regionale

doelstelling

strategische doelen

1. Kennis-

A. Netwerken/initiatieven

5.1.01

Regioanalyse en activiteitenplan

circulatie en kennis-

koppelen.

5.1.04

Uitbouwen regie- en informatiefunctie

uitwisseling

B. Individuele contacten tussen

5.1.04


scholen (m.n. VMBO en MBO)

5.2.01

Bedrijf+School

en bedrijven vergroten

5.2.02

Doorlopend Ontdekken

2 Gezamenlijke

C. Apparatuur delen VMBO-

5.1.04


benutting apparatuur

MBO.

5.2.07

Leren op afstand

3. Aansluiting

D. Kwaliteit van de technische

5.1.04


technisch

opleidingen/kennisinfrastructuur

5.2.01

Bedrijf+School

beroepsonderwijs –

verder vergroten.

5.2.02


opleidingsbehoeften

5.2.03

CLIB Energie

arbeidsmarkt

5.2.06

Ondernemen binnen techniek

5.2.07

Leren op afstand

5.2.11

Het Loket

E. Doorstroom (PO-VMBO-MBO-

5.2.01

Bedrijf+School

HBO) vergroten en de

5.2.02


aansluiting verbeteren.

5.2.07

Leren op afstand

5.2.08

Zij-instroom Infra/Civiele Techniek

nr.

Activiteit

5.2.13

Zeeuws netwerk van loopbaanadviseurs

F. Imago techniek

5.1.04


optimaliseren.

5.2.01

Bedrijf+School

5.2.04

Zonnebootrace

5.2.05

Steunpunt VTB Zeeland

5.2.08


5.2.09

Instroomverdubbeling MBO techniek

5.2.11

Techpower

G. Om-bijscholing volwassenen

5.2.10

Het Loket

5.2.12

23

plus

Techniek zij-instroom-project

Met deze mix van activiteiten verwacht Technocentrum haar ambitie om scholen en bedrijven dichter bij elkaar te brengen gestalte te kunnen geven. In bovenstaand schema wordt duidelijk welke activiteiten inspelen op welke regionale en algemene doelen. Een aantal activiteiten is nieuw. Een aantal projecten worden in 2008 voortgezet (Doorlopend Ontdekken, Bedrijf+School, CLIB, Het Loket en de Zonnebootrace) omdat ze succesvol bleken.



54

De meeste activiteiten hebben een techniekbrede focus. De projecten die dat niet hebben, en gericht zijn op een bepaalde sector, dienen als pilot. Het is de bedoeling de resultaten hiervan, indien succesvol, breed door te vertalen naar andere sectoren. Verder heeft het merendeel van de activiteiten het VMBO en MBO als doelgroep. Bij de projecten waar dit niet het geval is, zijn andere prioriteiten (zoals de zij-instroom) van toepassing. De meeste activiteiten hebben naar verwachting een positief effect op meerdere regionale strategische doelstellingen. Alle activiteiten dragen bij aan minimaal één doelstelling. Met de uitgebouwde regie- en informatiefunctie wordt het Technocentrum nog meer een spin in het Zeeuwse techniekweb. Hiermee is een consistent geheel nog meer gewaarborgd. Het overgrote deel van de activiteiten levert ook direct of indirect een bijdrage aan de doelstelling van Platform Bèta Techniek, zijnde een verhoging van de instroom in de technische opleidingen met 15%.

4.4. Monitoring De activiteiten worden door de directie van het Technocentrum gemonitord. Deze ontvangt van de projectleider relevante informatie zodat de activiteit continu op grote lijnen gevolgd kan worden. Het directielid neemt regelmatig deel aan projectvergaderingen. Daarnaast neemt de projectleider van de activiteit deel aan het projectleidersoverleg, dat door het Technocentrum Zeeland twee keer per jaar georganiseerd wordt. Hiermee wordt een onderlinge afstemming en waar mogelijk koppeling nagestreefd, alsook een kwaliteitsverhoging door het onderlinge leereffect. Tenslotte rapporteert de projectleider twee keer per jaar inhoudelijk en financieel aan het directielid, dit aan de hand van een vast format. Halverwege het jaar betreft het een tussentijdse rapportage, waaruit de voortgang blijkt. Dit maakt het mogelijk waar nodig in overleg bij te sturen. Aan het eind van het jaar wordt een eindverslag samengesteld. Het eindresultaat van de activiteit/het project wordt beoordeeld op de mate waarin: • de projectdoelen bereikt zijn binnen de begroting; • het bijdraagt aan het bereiken van één of meerdere van de strategische regionale doelen van het Technocentrum; • het bijdraagt aan één of meer van de algemene doelstellingen van het Technocentrum; • het bijdraagt aan de doelstelling van Platform Bèta Techniek. Zo mogelijk wordt dit gekwantificeerd aangegeven. Het Technocentrum is succesvol als: 1. Minimaal 80% van de activiteiten volgens planning is uitgevoerd. 2. Op activiteitenniveau door 100% van de uitgevoerde activiteiten een bijdrage is geleverd aan één of meer van de regionale strategische en/of algemene doelstellingen van het Technocentrum. 3. Op deelactiviteitenniveau (onderdeel van een activiteit) 75% van de geplande deelactiviteiten zijn uitgevoerd volgens planning.



55

5.

Activiteiten 2008

De activiteiten van het Technocentrum Zeeland zijn onderverdeeld in algemene activiteiten, beschreven in hoofdstuk 5.1 en activiteiten onder de hoofddoelstellingen, beschreven in hoofdstuk 5.2. 5.1.

Algemene activiteiten van het Technocentrum Zeeland

De volgende algemene activiteiten zijn in het activiteitenplan opgenomen: Nummer

5.1.01 5.1.02 5.1.03 5.1.04 5.1.05 5.1.06

Activiteitnaam

Regioanalyse en activiteitenplan Website/PR Landelijk platform technocentra/Platform Bèta Techniek Uitbouwen regie- en informatiefunctie Monitoring projecten Algemene activiteiten

5.1.01

Regioanalyse en activiteitenplan

Beschrijving

In de Kaderregeling Technocentra is bepaald dat de regioanalyse jaarlijks moet worden geactualiseerd. Dit niet alleen ten behoeve van de hieruit voortvloeiende keuze van de operationele doelen. Ook past een actuele analyse in het gewenste profiel van het TCZ dat voortdurend op de actuele knelpunten en mogelijkheden inspeelt en initiatieven neemt om partners bij elkaar te brengen die knelpunten kunnen oplossen en uitdagingen willen aangaan. Een actuele regioanalyse vormt tevens een belangrijke vorm van dienstverlening voor de regio. Daarnaast is de samenstelling van het activiteitenplan gebaseerd op de knelpunten uit de regioanalyse.

Uitgangssituatie

De markt is constant in beweging. Actualisatie van de regioanalyse en het bijstellen van de knelpunten is dan ook een noodzaak.

Operationele doelen

Het in kaart brengen van de regio Zeeland ten aanzien van ontwikkelingen op het gebied van technisch onderwijs en bedrijfsleven. Het benoemen van knelpunten/kansen waar op ingespeeld dient te worden. Het jaarlijks actualiseren van de gegevens. Het jaarlijks samenstellen van een activiteitenplan, op basis van de knelpunten.

Samenwerking

TCZ, RPA, KvK, CWI, ROC’s, HZ, MKB, VO en BZW

Uitvoering

Voor het opstellen van de regioanalyse wordt gebruik gemaakt van beschikbare gegevens onder andere van het RPA, de KvK, CWI, gegevens van onderwijsinstellingen (VO, ROC’s en HZ) en werkgeversorganisaties (BZW, MKB en brancheorganisaties) en wordt fieldresearch uitgevoerd.

Tijdspad

Jaarlijks

Projectleider

TCZ



56

5.1.02

Website/PR

Beschrijving

Up to date houden van de website en het verzorgen van PR activiteiten.

Uitgangssituatie

De belangrijkste marketing instrumenten van het TCZ zijn de website en pr activiteiten.

Operationele doelen

Het halfjaarlijks updaten van de data op de website t.a.v.: Algemene informatie over achtergronden, doel en organisatie van het TCZ. Activiteitenplan en regioanalyse. Projecten en resultaten. Links naar ander nuttige sites. Het minimaal twee maal per jaar versturen van een digitale nieuwsbrief aan belanghebbenden. Het ontwikkelen van pr activiteiten in het algemeen en voor de verschillende projecten in het bijzonder.

Samenwerking Uitvoering

Nvt TCZ, ICT bedrijf (website)

Tijdspad

Continu

Projectleider

TCZ

5.1.03 Beschrijving

Landelijk platform technocentra/Platform Bèta Techniek Deelname aan het Landelijk Platform Technocentra. Afstemming en samenwerking met het Platform Bèta Techniek.

Uitgangssituatie

Het Landelijk Platform heeft een belangrijke functie in het uitwisselen van ervaring en kennis. Het in stand houden van het Platform behoeft een zowel fysieke als financiële bijdrage van het TCZ. Met het Platform Bèta Techniek is een structurele samenwerking aangegaan. Afstemming moet deze inhoudelijk vorm geven.

Operationele doelen


Alle Technocentra in Nederland, Platform Bèta Techniek Participatie van het TCZ middels haar directeur en het leveren van een financiële bijdrage o.a. in de kosten van het secretariaat. Afstemming met PBT door directie en projectleiders.

Tijdspad

Continu

Projectleider

TCZ

Voortzetting landelijk platform. Deelname aan alle landelijke vergaderingen. Uitwisseling informatie en ervaring en zo mogelijk transfer van en samenwerking in projecten TC. Afstemming van de programmering TCZ-PBT en samenwerking.

5.1.04


Beschrijving

Uit de Regioanalyse van het Technocentrum blijkt dat er nog te veel initiatieven ten aanzien van (de promotie van) techniek langs elkaar heen lopen. Het Technocentrum heeft de ambitie om de regiefunctie proactief en structureel aan te pakken. Dit houdt in dat bestaande en/of nieuwe initiatieven aan elkaar gekoppeld worden, zodat ze elkaar versterken, wat synergie oplevert voor alle partijen, meer consistentie in de activiteiten, een optimaal



57

5.1.04

Uitbouwen regie- en informatiefunctie gebruik van de aanwezige kennis en meer rendement in de zin van het verbeteren van het imago van techniek en de aandacht voor techniek. Het overzichtelijk in beeld brengen van de activiteiten is hierbij de basis van waaruit verdere acties ondernomen worden. Daarnaast is bij belanghebbenden (Zeeuwse scholen en werkgevers technici) behoefte aan duidelijk cijfermateriaal inzake vraag en aanbod naar technici als basis voor het nemen van beslissingen.

Uitgangssituatie

Operationele doelen

Uit de Regioanalyse van het Technocentrum Zeeland blijkt dat er nog te veel initiatieven ten aanzien van de promotie van techniek langs elkaar heen lopen. Er is bij de belanghebbenden (Zeeuwse scholen en technische bedrijven) behoefte aan een partij die de regie in handen heeft, de verschillende activiteiten coördineert en waar mogelijk bundelt. Uit onderzoek uitgevoerd door Technocentrum Zeeland blijkt dat Zeeuwse bedrijven met technici een tekort verwachten aan technische MBO-ers en HBO-ers door de uitbreidings- en vervangingsvraag. Op dit moment ondervindt een deel al moeilijkheden bij het vervullen van technische vacatures. Hoe groot dit probleem is en bij welke opleidingen dit vooral speelt, moet nog in beeld gebracht worden. Het aantal leerlingen dat in Zeeland kiest voor een technische richting/opleiding is in de periode 2002-2006 binnen de meeste onderwijsniveaus gedaald.

Het verder uitbouwen van de regie- en informatiefunctie van het Technocentrum Zeeland met als doel:

Meer effect/rendement bereiken binnen de doelstellingen* van het Technocentrum door synergie/samenwerking: o

Het tegengaan van versnippering.

o

Het bundelen/koppelen van minimaal 10 initiatieven, zowel nieuw als bestaand.

o

Proactief makelen en schakelen.

Het continu overzichtelijk in kaart brengen van: o

Vraag en aanbod techniek: de technische Zeeuwse onderwijscijfers en de vraag naar technici in Zeeland. Jaarlijks rapporteren.

o

Alle in Zeeland uitgevoerde techniekactiviteiten. Jaarlijks rapporteren.

Samenwerking

Onderwijs, bedrijfsleven, overheid

Uitvoering

Het Technocentrum is een logische partij als het gaat om het uitvoeren van de regiefunctie. Ze is een onafhankelijke intermediair tussen bedrijven en onderwijs. Belanghebbenden weten het Technocentrum goed te vinden en zien haar als een serieuze partij in het werkveld. Naast Zeeuwse partijen schuiven ook landelijke belanghebbenden bij het Technocentrum aan tafel. Dit zijn bijvoorbeeld organisaties die mogelijkheden zien voor de implementatie van landelijke projecten en initiatieven in de Zeeuwse markt. Het Technocentrum koppelt deze partijen aan Zeeuwse partijen. De directieleden van het Technocentrum hebben een groot netwerk en hebben zelf zitting in diverse overlegstructuren van technisch onderwijs en bedrijfsleven. Zo hebben ze een breed beeld van wat er speelt in de markt en kunnen vanuit die hoedanigheid



58

5.1.04


Tijdspad

Continu

Projectleider

TCZ

5.1.05

Monitoring projecten

Beschrijving

Het uniform en structureel monitoren van de projecten/activiteiten die hebben plaatsgevonden dank zij een (financiële) bijdrage van het Technocentrum Zeeland. Tijdens de looptijd van het project wordt met een vaste regelmaat nagegaan of het project volgens planning verloopt. Dit middels gesprekken met projectleiders en schriftelijke rapportages in een vast format. Op basis van de individuele projectresultaten wordt door het Technocentrum een totaaleffect geformuleerd. Binnen het Technocentrum Zeeland worden jaarlijks rond de 15 projecten uitgevoerd. Het monitoren en evalueren van deze projecten behoort tot de taak van het Technocentrum.

interessante koppelingen initiëren en realiseren.

Uitgangssituatie

Operationele doelen

Samenwerking

Optimaliseren systeem van monitoring en evaluatie. Uitvoeren monitoring (gesprekken projectleiders, rapportages). Twee maal per jaar projectleidersoverleg. Jaarlijkse rapportage met totaaleffect. Alle projectleiders

Uitvoering

TCZ

Tijdspad

Continue

Projectleider

TCZ

5.1.06 Beschrijving

Algemene activiteiten Alle activiteiten/werkzaamheden die niet aan de andere projecten zijn toe te schrijven. Een deel van de algemene werkzaamheden van de TCZ directie en medewerkers, zoals algemene administratie, inkoop, bezoek algemene netwerkbijeenkomsten enzovoorts zijn niet projectgebonden. Deze worden onder de noemer algemene activiteiten gebundeld.

Uitgangssituatie

Operationele doelen

De uitvoering van algemene activiteiten en werkzaamheden ter ondersteuning van de doelstellingen van het Technocentrum Zeeland, niet direct toe te rekenen aan de andere projecten/activiteiten.


Belanghebbende partijen Directie en medewerkers TCZ

Tijdspad

Continu

Projectleider

TCZ



59

5.2. Activiteiten onder hoofddoelstellingen De volgende activiteiten zijn in het activiteitenplan 2008 opgenomen. Om de consistentie te vergroten is een aantal projecten gebundeld onder één paraplu projectnaam. Nieuw/ voortzetting 2007 Voortzetting

Projectnummer 5.2.01.a

Projectnaam Bedrijf+School: database, coördinatie en marketing

5.2.01.b

Bedrijf+School: Positieve beeldvorming technische MBO beroepen

Nieuw

5.2.01.c

Bedrijf+School: Sectorwerkstuk VMBO

Nieuw

5.2.01.d 5.2.01.e

Bedrijf+School: Workshadowing Bedrijf+School: Pilot structurele inbedding B+S in VMBO

Nieuw Nieuw

5.2.01.f

Bedrijf+School: Ondernemend Onderwijs VMBO Bouw

Nieuw

5.2.02.a

Doorlopend Ontdekken: coördinatie en marketing

Voortzetting

5.2.02.c 5.2.03

Doorlopend Ontdekken: Minors VMBO CLIB Energie

Nieuw Voortzetting

5.2.04

Zonnebootrace

Voortzetting

5.2.05


Voortzetting

5.2.06 5.2.07

Ondernemen binnen techniek Leren op afstand

Nieuw Nieuw

5.2.08


Nieuw

5.2.09


Nieuw

5.2.10 5.2.11

Het Loket Techpower

Voortzetting Nieuw

5.2.12

23

5.2.13


plus

Techniek zij-instroom-project

Nieuw Voortzetting

Hierna wordt per project aangegeven binnen welke Technocentrum doelstelling het project valt en op welk knelpunt van de regioanalyse met het project ingespeeld wordt. Daarnaast wordt er een globale omschrijving gegeven van het project aan de hand van de punten beschrijving, uitgangssituatie, operationele doelen, samenwerking, uitvoering, tijdspad en projectleider. 5.2.01.a

Bedrijf+School

Alg. doelstelling

1 en 3

Beschrijving

Het verder uitbreiden van de database van bedrijven die willen meewerken aan het verzorgen van gastlessen en bedrijfsbezoeken voor het techniekonderwijs, stages van docenten op alle onderwijsniveaus, alsmede het aanbieden van praktijkopdrachten aan MBO en HBO. Het stimuleren van het gebruik ervan bij scholen.

Uitgangssituatie

Scholen hebben behoefte aan meer contact met het bedrijfsleven om zo de dagelijkse praktijk van de arbeidsmarkt in de school te brengen. Dat geldt zowel voor de leerlingen alsook voor docenten. Bedrijven voorzien een tekort aan technisch personeel of hebben dit al.


Regionaal strategisch doel


B, D, E en F

60

5.2.01.a Operationele doelen

Beoogd effect

Samenwerking

Bedrijf+School Het aanvullen van de database tot minimaal 250 bedrijven die willen meewerken aan bedrijfsbezoeken, en/of gastlessen en/of docentstages en/of het aanbieden van werkopdrachten aan MBO/HBO. Het promoten van het gebruik van de database. Het realiseren van minimaal 200 koppelingen (bedrijf+school). Het up to date houden van de gegevens. Bedrijven betrekken bij het instroomprobleem van technische opleidingen. Leerlingen/studenten en docenten inspireren ten aanzien van techniek. Kennisuitwisseling tussen bedrijven en scholen tot stand brengen. Meer jongeren interesseren voor een technische opleiding. Verdere verdieping van het onderwijs. TCZ, PO, VO, ROC’s, HZ, Werkgevers van technici (bedrijven en organisaties)

Uitvoering / Rol TCZ

TCZ initieert, ontwikkelt en voert het project uit, in overleg en samenwerking met de verschillende partijen. Andere Technocentra hebben belangstelling getoond voor de formule.

Tijdspad Projectleider

2008 TCZ



61

5.2.01.b

Bedrijf+School:

Positieve beeldvorming technische MBO beroepen Alg. doelstelling Beschrijving

1 en 3 Regionaal strategisch doel B, D, E en F Binnen het project Bedrijf+School verzorgen bedrijven gastlessen en bedrijfsbezoeken voor scholen. Om dit zo succesvol mogelijk te laten verlopen, worden medewerkers van de werkvloer (uitvoerende technische MBO-ers) van de deelnemende bedrijven getraind. Uitgangspunt bij de training is dat deelnemers zich persoonlijk bewust worden van het belang van technische beroepen in onze maatschappij en wel zodanig dat zij deze overtuiging ook daadwerkelijk uitstralen naar hun omgeving. Hierdoor wordt hun beroepskeuze bevestigd en hun trots op het eigen beroep en bedrijf vergroot. Daarop volgend wordt dit enthousiasme overgedragen aan jongeren op scholen, om hen te bewegen een technische richting te kiezen.

Uitgangssituatie

Het succes van Bedrijf+School staat of valt met de wijze waarop representanten van bedrijven zich presenteren aan jongeren. Als naar opleidingsniveau gekeken wordt, zijn de MBO-ers het breedst vertegenwoordigd in het bedrijfsleven. Aangenomen wordt dat scholieren (potentiële technische MBO werknemers) zich vooral aangesproken zullen vinden door enthousiaste werknemers met een technische MBO opleiding. Om deze groep voor te bereiden op deze taak is training vereist. Het ontwikkelen van een training voor technische MBO-ers waarmee ze zich volledig bewust worden van het belang en de interessante kanten van technische beroepen in het algemeen en het eigen beroep in het bijzonder, met als doel het realiseren van een positieve grondhouding waarmee een overtuigd beeld neergezet kan worden van een technisch beroep. Er wordt gebruik gemaakt van de nieuwste methodes en inzichten (zoals moderne presentatietechnieken, herkaderen van overtuigingen, zelfbewustzijn: zijn wie je bent, visualisatietechnieken, meditatie voor o.a. betere concentratie, Qi Gong voor lichamelijke en geestelijke balans…) Het uitvoeren van een pilot met twee groepen technische MBO-ers van ongeveer 7 tot 8 personen. Het meten van het effect, evalueren en aanpassen van de training. Het opschalen/inbedden.

Operationele doelen

Beoogd effect

Het beeld dat de technische MBO-er heeft over zijn beroep en bedrijf verbetert: er is, vanuit een bewuste innerlijke overtuiging, meer trots en enthousiasme. Dit wordt op natuurlijke wijze overgedragen op zijn omgeving, zowel in het bedrijf als privé, alsook op scholieren tijdens gastlessen/bedrijfsbezoeken. Hierdoor komen meer scholieren positief te staan ten opzichte van een keuze voor een technische richting. De positieve houding zal ook een stimulerende invloed hebben andere medewerkers bij het eigen bedrijf zodat de teamspirit versterkt wordt.

Samenwerking

Technocentrum Zeeland, Hogeschool Zeeland, Centrum Integrale Gezondheid Zeeland (CIG Zeeland) Technocentrum Zeeland is projectleider. CIG Zeeland ontwikkelt het lesmateriaal en verzorgt de training. HZ biedt ondersteuning bij de ontwikkeling van het curriculum en verzorgt het onderdeel moderne presentatietechnieken.




62

5.2.01.b

Bedrijf+School:

Tijdspad

1e helft 2008: ontwikkelen training 2e helft 2008: uittesten met aantal technische MBO-ers uit de praktijk 1e helft 2009: effectmeting, evaluatie en optimaliseren training Vanaf 2e helft 2009: opschalen en inbedden

Projectleider

TCZ

5.2.01.c

Bedrijf+School: Sectorwerkstuk VMBO 1 en 3

Positieve beeldvorming technische MBO beroepen

Alg. doelstelling


B, D, E en F

Beschrijving

Het sectorwerkstuk heeft als thema “oriëntatie op studie en beroep” Om de leerlingen een bewuste keuze voor een vervolgopleiding te laten maken en om de doorstoom naar technische opleidingen op het ROC te bevorderen worden de leerlingen van VMBO-T 4 tijdens het laatste jaar voorgelicht over de diverse studies door leerlingen van het ROC. Tevens begeleiden de leerlingen van het ROC de leerlingen van VMBO-T 4 bij het maken van het sectorwerkstuk. Dit project geldt voor de twee scholengemeenschappen in Terneuzen te weten SG de Rede en het Zeldenrust-Steelantcollege.

Uitgangssituatie

Sectorwerkstuk ”oriëntatie op studie en beroep” moet een belangrijke steun zijn bij de keuze voor een bewuste studiekeuze. Dit project past in de lijn van “Samen Handen Ineen” het samenwerkingsproject tussen de VO scholen, het ROC Westerschelde en het bedrijfsleven in Zeeuws-Vlaanderen om de voorlichting en de visualisering van de diverse technische beroepen te verbeteren en te coördineren.

Operationele doelen

Alle VMBO-T 4 leerlingen besteden 20 uur aan het sectorwerkstuk. Zij brengen twee middagen door op het ROC en worden daar voorgelicht over de gekozen vervolgopleidingen. Daarna gaan de leerlingen twee middagen aan de slag op school om het sectorwerkstuk vorm te geven en bezoeken zij een bedrijf. Dit wordt begeleid door sectordocenten en de leerlingen van het ROC. De 3e middag wordt het sectorwerkstuk besproken en gepresenteerd aan genodigden, ROC, bedrijfsleven.

Beoogd effect

Betere beroepen- en sectorkeuze voor leerlingen VMBO-T. Bevorderen doorlopende leerlijn VMBO-T naar ROC. SG de Rede Terneuzen, Zeldenrust-Steelantcollege Terneuzen, ROC Westerschelde Terneuzen ROC Westerschelde ontvangt de examenleerlingen van het VMBO-T. Leerlingen van diverse technische opleidingen van het ROC geven voorlichting. Leerlingen van beide scholen bezoeken het ROC, docenten van VMBO-T begeleiden. Bedrijven ontvangen individuele leerlingen of groepjes leerlingen. Technocentrum: koppeling met B+S.

Samenwerking Uitvoering / Rol TCZ

Tijdspad

2008

Projectleider

Zeldenrust-Steelantcollege



63

5.2.01.d

Bedrijf+School: Workshadowing

Alg. doelstelling Beschrijving

1 en 3 Regionaal strategisch doel B, D, E en F Workshadowing havo/vwo: leerlingen gaan in de 4e en 5e klas in groepjes van 5 naar bedrijven in de regio Zeeuws-Vlaanderen toe en maken met de daar opgedane informatie een profiel werkstuk. Aanleiding was een invulling te geven aan het studiehuis (vaardigheden zoals zelfstandig werken, samenwerken, ICT, onderzoek etc.) en een betere, meer praktijk gerichte invulling van het profiel werkstuk. Bovendien wordt leerlingen die voor natuurprofielen hebben gekozen een meer gerichte beroepenoriëntatie aangeboden door ze een kijkje in de bedrijven te laten nemen. In groepen van 5 leerlingen 3 tot 5 dagen workshadowing in een bedrijf. Periode is van oktober t/m mei. Leerlingen hebben begeleider op school. Leerlingen bereiden workshadowing voor op school in een periode van 6 weken voorafgaand aan bezoek bedrijf.

Uitgangssituatie

Operationele doelen

Beoogd effect

Uitvoering / Rol TCZ Tijdspad

Meer praktijk gerichte invulling exacte vakken en profiel werkstuk; betere beroepen- en profielkeuze voor leerlingen; tegengaan braindrain ZeeuwsVlaanderen; betere afstemming bedrijven en scholen. Leerlingen en begeleiders Zeldenrust-Steelantcollege te Terneuzen, het Zwincollege te Oostburg en het Reynaert te Hulst, bedrijven in de regio Zeeuws-Vlaanderen, Brabants Zeeuwse Werkgeversvereniging, Dow Benelux. Initiatiefnemer: Zeldenrust-Steelantcollege. Bedrijven geven periodes en bereidheid aan of ze leerlingen willen plaatsen. 2008

Projectleider

Zeldenrust-Steelantcollege

5.2.01.e

Bedrijf+School: Pilot structurele inbedding B+S in VMBO


1 en 3 Regionaal strategisch doel B, D, E en F Scheldemond (VO school) wil een pilot starten om de activiteiten van Bedrijf en School (gastlessen, bedrijfsbezoeken en docentstages techniek) structureel in te bedden in het VMBO. Scheldemond participeert sinds dit schooljaar volledig in het ultra moderne Technum, samen met het MBO, HBO en Bedrijfsleven. Het wil nieuwe impulsen geven aan het Techniekonderwijs en dat gaat verder dan alleen les geven. Bedrijf+School biedt daarbij een zeer welkome aanvulling. Docenten techniek van Scheldemond maken gebruik van de database Bedrijf+School op www.bedrijfplusschool.nl. Zij organiseren vier bedrijfsbezoeken en vier gastlessen per richting. Vier docenten gaan op een korte docentstage van één of twee dagen. Bedrijf en School wordt structureel ingebed in het VMBO.

Samenwerking

Uitgangssituatie

Operationele doelen



64

5.2.01.e Beoogd effect


Tijdspad

Projectleider

Bedrijf+School: Pilot structurele inbedding B+S in VMBO 1. Leerlingen, ouders en docenten enthousiast maken voor techniek. 2. Daardoor een grotere instroom genereren in de techniekafdelingen, m.n. ook voor meisjes. 3. Zorgen dat leerlingen, ouders, docenten en de school up to date blijven over de technische ontwikkelingen en dat ook in de praktijk ervaren. 4. Het bedrijfsleven mede verantwoordelijk maken voor de zorgelijke instroom in het techniekonderwijs. 5. Bedrijfsleven en onderwijs dichter bij elkaar brengen, letterlijk tot op de werkvloer en van elkaar laten leren. 6. Een efficiëntere en effectievere aansluiting van het technische beroepsonderwijs en het bedrijfsleven. 7. Niet incidenteel samenwerken met bedrijven, maar structureel. Scheldemond, bedrijven uit de database Bedrijf+School Scheldemond zorgt dat leerlingen en docenten de gelegenheid krijgen om bovenstaande doelen te realiseren en zorgt dat daar tijd en middelen voor beschikbaar komen. Het bedrijfsleven zorgt dat er gelegenheid geboden wordt om bovenstaande doelen te bereiken en stelt daarvoor tijd en ruimte en menskracht beschikbaar. TCZ heeft een adviserende en coördinerende rol. Schooljaar 2007-2008 zal Scheldemond met een aantal docenten een aantal gastlessen en bedrijfsbezoeken organiseren en een docentstage uitproberen en evalueren. In het schooljaar 2008-2009 zal dit, afhankelijk van de evaluaties, structureel opgenomen worden in de jaarplanning. Scheldemond

5.2.01.f

Bedrijf+School: Ondernemend Onderwijs VMBO Bouw


1 en 3 Regionaal strategisch doel B, D, E en F Het verzorgen van gastlessen bouwtechniek aan 3e en 4e jaarsleerlingen op het VMBO. Dit project is een vervolg op het project gastlessen bouw/infra middenkader aan het ROC Zeeland. Er wordt een geheel nieuwe reeks gastlessen ontwikkeld die aansluit bij de doelgroep de landelijke lesmethoden en exameneisen. De leskaders zijn door de school aangegeven. De lessen worden ontwikkeld én gedoceerd door mensen van lokale bouwbedrijven met jarenlange ervaring. De branchevereniging staat in voor de kwaliteit en continuïteit van de gastdocenten. Er wordt gestart met een proefproject bij het Goese Lyceum voor beroepsonderwijs. Het project is er nadrukkelijk op gericht om uit te breiden naar andere Zeeuwse VMBO-scholen. Er zijn op dit moment nog geen VMBO-scholen in Zeeland die de organisatie van gastlessen op de voorgestelde wijze organiseren en professionaliseren. In de huidige lesmethoden doen de leerlingen alleen tijdens de stages praktijkervaring op, dan wel tijdens een ad hoc en spontaan georganiseerd bedrijfsbezoek. De praktijkcomponent komt zo nog onvoldoende uit de verf en mist de structuur en inhoudelijke aansluiting op het lesprogramma. Ontwikkeling en uitvoering van drie gastlessen VMBO-bouwtechniek.

Uitgangssituatie

Operationele doelen



65

5.2.01.f

Bedrijf+School: Ondernemend Onderwijs VMBO Bouw Leerlingen in het VMBO-onderwijs in een vroegtijdig stadium in aanraking brengen met de praktijk van het bouwbedrijf. Leerlingen kunnen zich zo een beter beeld vormen van de sector, de innovaties en de loopbaanmogelijkheden. De leerling begrijpt beter wat hij leert, waarom hij dat leert en hoe het in de praktijk wordt toegepast. De lesstof krijgt een extra dimensie die alleen ervaren praktijkmensen kunnen toevoegen. Als afgeleide doelstelling ervaren de docenten van de school de hedendaagse praktijk van het bouwbedrijf. Kennisuitwisseling tussen school(docent), praktijk(docent). Kennisuitwisseling tussen praktijkdocenten onderling. Verbetering van het praktijkleren. Bijdragen aan aantrekkelijk en eigentijds beroepsonderwijs. Enthousiasme uitdragen en promotie van het beroepsonderwijs en de sector. Minstens één andere Zeeuwse VMBO-school na afloop van het project interesseren in het project. Pontes Het Goese Lyceum te Goes. Bouwbedrijf De Caluwé en Broekaart B.V. te Graauw. Aann.bedrijf Gebr. Simons B.V. te Terneuzen. Bouwbedrijf Goetheer en Huissoon B.V. te Goes. H4A Bouw B.V. te Goes. Bouwend Nederland Afdeling Zeeland te Middelburg. VMBO: pva, algemene voorbereiding, evaluatie en conclusies. Bedrijf: ontwikkeling en uitvoering gastlessen. Branche: pva, algemene voorbereiding, promotie en communicatie, subsidieaanvraag. TCZ: koppeling Bedrijf+School. 2008

Beoogd effect

Samenwerking



Bouwend Nederland Afdeling Zeeland

5.2.02.a Alg. doelstelling

Doorlopend Ontdekken 3

Beschrijving

Het coördineren van de ontwikkeling van verschillende lesmodules Doorlopend Ontdekken. Het promoten van reeds ontwikkelde modules bij VO scholen.

Uitgangssituatie

In het kader van Doorlopend Ontdekken zijn twee lesmodules ontwikkeld, één voor het VMBO (Drop, van mal tot verkoop) en één voor HAVO/VWO (Bruggen Bouwen). Dit wordt verder uitgebouwd.

Operationele doelen

Samenwerking

Het onder de aandacht brengen van de ontwikkelde lesmodules DO bij alle scholen voor voortgezet onderwijs in Zeeland. Het stimuleren van het gebruik van de lesmodules. Het coördineren en adviseren bij de ontwikkeling van nieuwe lesmodules. Een doorlopende leerlijn realiseren PO-VO, uitgaande van de technieklessen uit het Ontdek Kasteel. Ontwikkelde lesmodules breed inzetten bij het VO. TCZ, scholen VO, bedrijven


TCZ coördineert t.b.v. de verschillende ontwikkelactiviteiten, adviseert hierbij en stimuleert het gebruik op VO scholen.

Beoogd effect


D en E



66

5.2.02.a Tijdspad

Doorlopend Ontdekken 2008

Projectleider

TCZ

5.2.02.b

Doorlopend Ontdekken: Minors VMBO


3 Regionaal strategisch doel D en E Ontwikkelen i.s.m. het cluster Techniek van het ROC Zeeland en het bedrijfsleven van twee of meer “CSW minors” en het implementeren daarvan in het curriculum van het 3e en 4e leerjaar beroepsgerichte leerwegen van de sector techniek van de CSW. Ontwikkelen i.s.m. het cluster Techniek van het ROC Zeeland en het bedrijfsleven van één of meerdere “CSW minors” en het implementeren daarvan als sectorwerkstuk in het 3e en 4e leerjaar VMBO G/T.

Uitgangssituatie

De CSW ontwikkelt een nieuw programma in de sector Techniek, te weten techniek breed. In dit programma, met een CSW eigen pedagogiek en didactiek, zitten naast algemene technische vaardigheden, veel elementen uit de verschillende technische afdelingen. In het 4e leerjaar kunnen de leerlingen een eigen module kiezen (“CSW minor”). Deze module, die door CSW, ROC Zeeland en (bedrijfsleven) wordt ontwikkeld, vormt een onderdeel van de doorlopende leerlijn. De leerlingen in het 3e en 4e leerjaar VMBO G/T moeten een sectorwerkstuk maken (40 studiebelastinguren). De leerlingen die in de gemengd/theoretische leerweg de sector techniek volgen, kunnen dit sectorwerkstuk i.s.m. het ROC Zeeland en het bedrijfsleven maken. (Bekeken dient te worden of de “CSW minors” ook voor andere scholen geschikt gemaakt kunnen worden.) • Drie “CSW minors”, die onderdeel vormen van het curriculum op de CSW en “vrijstellingen” op het ROC opleveren voor de deelnemers. • Nauw contact tussen medewerkers CSW techniek en ROC techniek. • Nauw contact met bedrijfsleven, zowel voor deelnemers als docenten.

Operationele doelen

Beoogd effect

Leerlingen helpen bij het maken van een keuze uit de technische vervolgopleidingen in het MBO. Promotie techniek in zijn algemeenheid. Kwaliteit van de eigen opleiding vergroten. Een voor een leerling interessant programma ontwikkelen (inspelen op de interesses van leerlingen). Minder uitval, betere doorstroom VO – MBO. Nauwer contact met bedrijfsleven, zowel voor leerlingen als docenten.

Chr. Scholengemeenschap Walcheren, sector VMBO. ROC Zeeland, cluster techniek. Bedrijfsleven: nog nader te bepalen.

Samenwerking



67

5.2.02.b

Doorlopend Ontdekken: Minors VMBO


CSW neemt het initiatief. CSW en ROC Zeeland geven gezamenlijk vorm aan het programma, dat zowel op de CSW als op het ROC zal worden uitgevoerd. Het bedrijfsleven adviseert, biedt stage c.q. opleidingsmogelijkheden voor docenten en leerlingen en faciliteert (materieel). TCZ heeft een adviserende rol.

Tijdspad

September 2007 – instellen gezamenlijke projectgroep en opdracht formuleren. April 2008 – concept programma’s gereed. Mei 2008 – programma’s vastgesteld. Augustus 2008 – implementatie in 4e leerjaar VMBO van de CSW. Schooljaar 2008 – 2009; bijstellen en nieuwe minors ontwikkelen.

Projectleider

CSW

5.2.03

CLIB Energie

Alg. doelstelling

3

Beschrijving

Door vernieuwd onderwijs meer mensen interesseren en vasthouden voor een technische opleiding in de energiesector. Het project wordt in meerdere regio’s uitgevoerd waarbij onderlinge afstemming plaatsvindt in een landelijke ontwikkelgroep.

Uitgangssituatie

In de energiesector is er sprake van kwalitatieve en kwantitatieve knelpunten in de personeelsvoorziening en het technisch onderwijs. Het realiseren van een aantrekkelijk opleidingsmodel voor het technisch onderwijs in de energiesector met verminderde uitval. Het opleiden van mensen voor de energiesector. Het opstellen van een plan voor bekostiging van vernieuwd technisch onderwijs in de toekomst. De uitwerking van een dynamisch uitstroom kwalificatiemodel.

Operationele doelen

Beoogd effect


D

Een betere afgestemde opleiding op de energiebedrijven en mogelijke baangaranties. Minder uitval tijdens de opleiding.

Samenwerking

ROC’s, DELTA, EPZ, TCZ

Uitvoering/rol TCZ

Er is een projectgroep geformuleerd waarbij afspraken zijn gemaakt over de uitvoering van het ontwikkelingswerk en de realisatie van de opleidingen. Vanuit de regionale projecten zijn vertegenwoordigers afgevaardigd naar de landelijke ontwikkelgroep. TCZ heeft een adviserende rol.

Tijdspad

2008

Projectleider

TCZ



68

5.2.04

Zeeuwse Zonnebootrace

Alg. doelstelling

3

Beschrijving

Het op aantrekkelijke wijze promoten van duurzame energie door het houden van een race met op zonne-energie aangedreven zelfgebouwde vaartuigen (zonnebootrace) en installaties (solar contest: schaalmodellen van vaar/voertuigen en fantasieconstructies). Zeeuwse onderwijsinstellingen kunnen deelnemen. De race is voor publiek opengesteld.

Uitgangssituatie

In juni 2005 is de eerste Zeeuwse Zonnebootrace georganiseerd. Gezien het succes hebben deelnemers en organisatie de wens en ambitie uitgesproken om de Zeeuwse Zonnebootrace een jaarlijks vervolg te geven en deze verder uit te bouwen. Het organiseren van de Zeeuwse Zonnebootrace 2008 voor onderwijsinstellingen van verschillende niveaus. Leerlingen laten kennismaken met zonne-energie. De promotie van duurzame energie, in het bijzonder zonne-energie. Kwantitatief: aantal deelnemende teams o Zonnebootrace (VO, MBO, HBO): 20 deelnemers van 15 scholen/bedrijven. o Solar Olympics (VO): 25 teams van 8 scholen. o Mini Zonnebootrace (PO): 30 teams van 30 scholen. Meer inzicht in de mogelijkheden van zonne-energie, bij jongeren en docenten alsook het brede publiek. Hierdoor meer affiniteit met duurzame energie en de toegepaste technieken.

Operationele doelen

Beoogd effect


F

Samenwerking

Zeeuws Platform Duurzame Ontwikkeling ZPDO, Vereniging Zeewind, Hogeschool Zeeland, MarEtec, Provincie Zeeland, Gemeente Middelburg, Delta N.V., TCZ

Uitvoering/rol TCZ

Zeeuws Platform Duurzame Ontwikkeling ZPDO en TCZ coördineren het project gezamenlijk.

Tijdspad

2008

Projectleider

Zeeuws Platform Duurzame Ontwikkeling ZPDO

5.2.05



3 Regionaal strategisch doel F Het bieden van kwalitatieve ondersteuning aan basisscholen die VTB subsidie ontvangen voor techniekonderwijs door middel van kick-off bijeenkomst voor de nieuwe scholen, 4 netwerkbijeenkomsten, 2 gebruikersdagen, schoolbegeleiding, training techniekcoördinator en monitoring. Het werven van scholen voor het programma. Het stimuleren van bestuurlijk draagvlak in de regio en totstandkoming van regionale netwerken met het bedrijfsleven.

Uitgangssituatie

Bijna alle scholen In Zeeland werken met Het Ontdek Kasteel. Een hulpmiddel om techniekonderwijs in de basisschool vorm te geven. Veel scholen hebben het werken met Het Ontdek Kasteel opgenomen in hun activiteitenplan. Op basis van gebruikersinformatie zijn de lessen op een aantal punten aangepast. Aanschaf van nieuw materiaal zal voor de scholen in Zeeland geen prioriteit hebben, de scholen zullen vooral verder gaan met het werken en implementeren van het Ontdek Kasteel. Maar materiaal is niet het enige wat



69

5.2.05

Operationele doelen

Beoogd effect

Steunpunt VTB Zeeland nodig is om techniek in het basisonderwijs te doen slagen. Het moet ook nog georganiseerd worden. Leerkrachten en kinderen moeten de tijd hebben om met het materiaal te leren werken. Techniek moet een onderdeel zijn van het lesprogramma van groep 1 t/m 8. Bovendien zal techniek niet alleen als werken met het Ontdek Kasteel gezien moeten worden, maar breder aanknopingspunten bieden om kinderen in aanraking te brengen met techniek. Echter in veel gevallen is Het Ontdek Kasteel wel aanknopingspunt. Zo wordt op dit moment bijvoorbeeld vanuit het steunpunt gewerkt aan het beter voorbereiden en organiseren van gastlessen en bedrijfsbezoeken met zowel de scholen als de bedrijven die de gastles c.q. bedrijfsbezoek organiseren (via Bedrijf+School). Deze bedrijven zijn in eerste instantie uitgezocht op basis van een inhoudelijke koppeling met Het Ontdek Kasteel. Het Regiosteunpunt Zeeland heeft de volgende opbrengsten voor ogen: De techniekcoördinatoren zijn goed op de hoogte van de regionale en landelijke ontwikkelingen op het gebied van techniekonderwijs in de basisscholen. De techniekcoördinatoren weten op welke wijze zij de ontwikkeling van het techniekonderwijs op hun school kunnen ondersteunen. Zij weten op welke manier ze het veranderingsproces op gang moeten brengen en houden. De scholen die meedoen aan het project hebben techniek een structurele plek gegeven binnen hun onderwijs. Scholen werken samen met het bedrijfsleven in de regio. Scholen beschikken over voldoende kennis & vaardigheden om adequaat techniekonderwijs voor hun leerlingen te verzorgen. Leerkrachten maken gebruik van het nascholingsaanbod. Het signaleren van tekortkomingen in het materiaal van Het Ontdek Kasteel en doorgeven aan de leveranciers. Techniek structureel implementeren in het basisonderwijs en het werken met het Ontdek Kasteel verbreden en verdiepen.

Samenwerking

PRCZ, HZ, PO, bedrijfsleven, TCZ


TCZ legt de koppeling met Bedrijf+School voor de contacten met het bedrijfsleven.

Tijdspad

2008

Projectleider

RPCZ

5.2.06 Alg. doelstelling

Ondernemen binnen techniek 3 Regionaal strategisch doel D

Beschrijving

Binnen het project wordt een business game ontwikkeld, die structureel ingezet kan worden binnen elke techniekopleiding of binnen elke onderneming. The business game, is bedoeld om cursisten mbo - werknemers, bewust te maken van hun ondernemerscompetenties: klantgerichtheid, pro – actief handelen, onderhandelen, presenteren, kosten en prijzen bewustheid enz. Tijdens de game kunnen de cursisten mbo - werknemers deze competenties verder ontwikkelen. The game is inzetbaar binnen onderwijs en binnen MKB bedrijven in het kader van personeelsbeleid en competentiemanagement.



70

5.2.06 Uitgangssituatie

Ondernemen binnen techniek Het project is een initiatief om techniek te verknopen met onderwijs en ondernemerschap. Vanuit de arbeidsmarktbenadering wordt het belang van ondernemerschap sterk aanbevolen en onder de aandacht gebracht. In branches zoals bij de zorginstellingen, zien we dat competenties en ondernemerschap al meer aandacht hebben gekregen. Via de opbrengst van het project hoopt ROC Westerschelde om ondernemerschap structureel te kunnen inzetten binnen het techniekonderwijs MBO en binnen MKB bedrijven uit de regio. ROC Westerschelde wil op deze manier ook een betere aansluiting verwezenlijken met het HBO, waar ondernemerschap al een prominentere plaats heeft gekregen in de afgelopen jaren.

Operationele doelen

Op 1 augustus 2008 levert ROC Westerschelde en LIB Business Games een business game op, inzetbaar binnen opleidingen techniek en bedrijven techniek voor het trainen van ondernemerscompetenties. Tijdens schooljaar 2008-2009 wordt de businessgame ingevoerd binnen het onderwijscurriculum van de techniekopleidingen door de sectormanager techniek en opleidingscoördinatoren. ROC Westerschelde organiseert samen met LIB Business Games voor de techniekbedrijven in de regio een ondernemersgame waarbij de werknemers van de verschillende bedrijven hun ondernemerscompetenties trainen.

Beoogt effect

Het gewenste effect is dat cursisten en medewerkers binnen de techniekbranche zich bewust worden van hun competenties op het gebied van ondernemerschap en dat ze deze competenties verder gaan ontwikkelen. Techniekbedrijven in de regio (MKB) worden geholpen om personeel en toekomstig personeel te kunnen inzetten, die kunnen meedenken met de organisatie, die commercieel leren denken en die zich bewust zijn van hun sterke en minder sterke competenties. De aansluiting met het hoger onderwijs wordt bevorderd. Binnen de hoge school bestaat al langer de minor ondernemerschap in de vorm van een student company (mini onderneming) waar alle cursisten verplicht moeten aan deelnemen.

Samenwerking Uitvoering / Rol TCZ Tijdspad

LIB Business Games, Breda LIB Business Games ontwikkelt samen met ROC Westerschelde het business spel. TCZ heeft een adviserende rol. 2008

Projectleider

ROC Westerschelde

5.2.07

Leren op afstand

Alg. doelstelling

2

Beschrijving

Leerlingen uit het VMBO leren en maken werkstukken op afstand middels video-communicatie met het ROC Zeeland (Technum). Op deze wijze kunnen VMBO leerlingen leren ontwerpen met een CAD programma en een CNC programma maken onder leiding van docenten en deelnemers van het ROC.

Uitgangssituatie

In het Technum van het ROC Zeeland bevindt zich geavanceerde apparatuur, die lang niet altijd bereikbaar is voor alle technische scholen, met name het VMBO. Daarnaast beschikt het ROC Zeeland over expertise op het gebied van


Regionaal strategisch doel C, D


71

5.2.07

Leren op afstand CAD-CAM, die ze graag wil delen met de VO scholen in de regio. Nu is het voor leerlingen van het VMBO niet altijd even makkelijk om frequent het Technum te bezoeken. Door middel van video-communicatie kan dat op een relatief eenvoudige wijze wel en komen de voorzieningen van het Technum binnen handbereik van de leerlingen.

Operationele doelen

Het introduceren van een nieuwe leermethodiek binnen het VMBO en het ROC, toegespitst op de inzet van ICT. Het begeleiden en implementeren van technologieën (CNC-draaien, CNCkanten, plasmasnijden) om te komen tot een krachtige leeromgeving bij het VMBO (en optimale inzet machines ROC tbv onderwijs in de regio). Het volgen van lessen AutoCAD op het ROC door deelnemers van het VMBO die fysiek zich elders bevinden. Doel is dat deze deelnemers hierdoor een flinke voorsprong hebben voordat ze op het ROC verder studeren. VMBO leerlingen de mogelijkheid geven om te participeren in projecten die in het MBO worden uitgevoerd.

Beoogd effect

Doorstroom VMBO-MBO bevorderen. Kennisuitwisseling VMBO-MBO. Kwaliteit onderwijs vergroten.

Samenwerking

ROC Zeeland, Pontes Lyceum voor beroepsonderwijs Goes, CSW Middelburg Platform metaal&metalektro, Fontys PTH Eindhoven ROC Zeeland (verzorgen onderwijs CAD-CAM en projecten tbv VMBO). Pontes Lyceum voor beroepsonderwijs Goes (satellietschool in de pilot, laat leerlingen via video-communicatie leren en werken met CAD-CAM systemen). CSW (idem). Platform metaal&metalektro (leverancier lesmateriaal). Fontys PTH Eindhoven (leverancier kennis video communicatie en training).


Tijdspad

2008

Projectleider

ROC Zeeland

5.2.08 Alg. doelstelling

Zij-instroom Infra/Civiele Techniek 3 Regionaal strategisch doel E en F

Beschrijving

De toegang tot Civiele Techniek op het HBO is voorbehouden aan doorstromende MBO-ers en havisten/VWO-ers uit de technische profielen. De belangstelling voor vakken als Civiele Techniek kan echter wel eens veel groter zijn onder niet NG/NT leerlingen, terwijl zij geen (directe) toegang tot die studie hebben. Dit project wil belangstellende leerlingen die bijvoorbeeld het schoolvak aardrijkskunde hebben (dus belangstelling voor milieu, ruimtelijke ordening, klimaat, lokale en provinciale politiek, etc.) enthousiasmeren en nieuwe toegangswegen ontsluiten. Per saldo zal dan de vijver waaruit nieuwe studenten worden gevist groter worden van alleen NG/NT naar NG/NT en EM. Wel zullen belangstellende leerlingen een goede basis in de wiskunde moeten hebben. Veelal is kennis van biologie en scheikunde niet nodig.

Uitgangssituatie

De instroom van studenten Infra (MBO) en Civiele Techniek is al jaren te laag. Er dreigen problemen op de arbeidsmarkt, nu veel werknemers op grond van leeftijd gaan stoppen. Er moeten nieuwe manieren gevonden worden om de



72

5.2.08

Operationele doelen

Beoogd effect Samenwerking


Zij-instroom Infra/Civiele Techniek toestroom van belangstellenden naar deze en andere opleidingen in ‘Built Environment’ te vergroten (bouwkunde, planologie, geodesie, ruimtelijke ordening). Waardering voor het schoolvak aardrijkskunde vergroten. Daarmee de aardrijkskunde docenten in de rol van ambassadeur voor bedoelde vakken brengen (hun vak zit tot nu toe in het vergeethoekje en een campagne om hun vak op te waarderen zal hen tot ambassadeur maken. Duidelijk geval van gezamenlijk belang). Doorstroommogelijkheden creëren voor leerlingen die aardrijkskunde hebben gekozen naar opleidingen in de Built Environment. Deficiëntieprogramma’s ontwerpen voor de leerling die niet aan de eisen voldoet (wiskunde en/of natuurkunde). Verhoging interesse van scholieren in opleidingen binnen Built Environment en dus instroomverhoging in zowel MBO als HBO. KNAG (koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap) Alle Zeeuwse scholen voor voortgezet onderwijs Alle aardrijkskunde docenten aan Zeeuwse scholen HZ

Tijdspad

KNAG zal publiceren in haar vakblad dat goed gelezen wordt door geografen en heeft een bestand van leden dat zij ter beschikking wil stellen. De HZ zal de regierol vervullen en een projectleider benoemen die het plan van aanpak uitschrijft en alle activiteiten coördineert. Het TCZ denkt mee. 2008

Projectleider

Hogeschool Zeeland

5.2.09


Alg. doelstelling

3

Beschrijving

Uivoeren en coördineren van gerichte activiteiten en acties om de instroom van leerlingen in het technisch beroepsonderwijs te verhogen.

Uitgangssituatie

Het betreft een meerjarig project dat ook in 2008 zal worden voortgezet, omdat alleen daardoor enig succes te verwachten valt.

Operationele doelen

Het doel is om de instroom in de technische opleidingen van het ROC Westerschelde in 2008 te verdubbelen vergeleken met de instroom van 2003.

Beoogd effect Samenwerking

Meer leerlingen kiezen voor een technische MBO opleiding. Aanvrager is de Kring van Werkgevers in de Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen. Partners zijn Dow,Yara, Outokumpu en Cargill van de zijde van het bedrijfsleven (naast het collectief van de Kring als geheel). Het secretariaat van de Kring draagt zorg voor de administratieforganisatorische aspecten, terwijl de bedrijven inhoudelijke en ook feitelijk organisatorische ondersteuning en inbreng leveren.

Uitvoering / Rol TCZ Tijdspad

2008

Projectleider

Dow Benelux te Terneuzen


Regionaal strategisch doel F


73

5.2.10

Het Loket

Alg. doelstelling

3

Beschrijving

Het Loket treedt op als intermediair tussen het bedrijfsleven en erkende opleidingsinstituten. Opleidingsvragen worden daar waar mogelijk gebundeld met als doel de groepen vol te krijgen en om de opleidingen in Zeeland te behouden. Het uitgangspunt is om de opleidingen uit te laten voeren door Zeeuwse opleidingsinstituten.

Uitgangssituatie

Voorheen kwam het regelmatig voor dat een opleiding niet van start kon gaan doordat er te weinig aanmeldingen waren. Hierdoor waren Zeeuwse bedrijven genoodzaakt hun personeel op te leiden buiten Zeeland. Daar kwamen zij vervolgens personeel van andere Zeeuwse bedrijven tegen. Er was blijkbaar voldoende vraag, echter het ontbrak aan een centraal meldpunt. De Provincie Zeeland is gebaat bij een goed opgeleide beroepsbevolking en hecht veel waarde aan het behoud van de opleidingen die binnen de provincie georganiseerd kunnen worden.

Operationele doelen

Beoogd effect

Gevarieerd onderwijsaanbod behouden voor Zeeland. Onderwijsvragen bundelen zodat moeilijk vervulbare opleidingsvragen doorgang kunnen krijgen. Opleidingsaanbod van de opleidingsinstituten beter op elkaar helpen afstemmen. Kennisniveau Zeeuwse MKB verhogen. Het Loket, TCZ, Zeeuws bedrijfsleven, Zeeuwse zorginstellingen, opleidingsinstituten en de Provincie Zeeland. TCZ heeft een administratief ondersteunende en faciliterende rol.

Samenwerking Uitvoering/rol TCZ Tijdspad Projectleider

Regionaal strategisch doel D en G

Groei aantal MKB participanten tot 75. Aantal cursisten 2008: o Grote participanten: 3.000 cursisten o MKB: 500 cursisten

2008 Het Loket

5.2.11 Techpower Hoofddoelstelling 3

Regioanalyse F

Beschrijving

Door een actieve promotie zal er gewerkt worden aan het verbeteren van het imago van technische beroepen, zodat meer jongeren kiezen voor een technische opleiding en beroep, waardoor bedrijven in Zeeland blijven of zich in Zeeland willen vestigen. Op dit moment worden de technische opleidingen herontworpen, zodat ze beter aansluiten bij de belevingswereld van de deelnemers en de wensen van de bedrijven. Door het aangaan van samenwerkingsrelaties met toeleverend en afnemend onderwijs (de beroepskolom) en het regionaal bedrijfsleven ontstaat een duurzame vorm van samenwerking gericht op het verhogen van de instroom.

Uitgangssituatie

Al tientallen jaren loopt het aantal jongeren dat kiest voor een technische opleiding terug. Dat geldt voor alle niveaus: vmbo, mbo, hbo en universitair. Gevolgen zijn dat bedrijven problemen hebben met het opvullen van vacatures



74

5.2.11

Operationele doelen

Techpower voor technische functies en dat technische opleidingen worden gesloten. De maaksectoren industrie en bouw zorgen in Zeeland nog steeds voor bijna 60 % van de werkgelegenheid. Organiseren technische beroepen manifestatie (onderwijs en bedrijfsleven) voor leerkrachten en leidinggevenden vanuit het primaire en voortgezette onderijs. Organiseren technische beroepen manifestatie voor ouders/verzorgers van het primaire en voortgezet onderwijs.

Beoogd effect

Instroom in de technische opleidingen wordt vergroot.


ROC’s, HZ, VO, bedrijfsleven Onderwijs: organisatie. Bedrijfsleven: deelname beroepenmanifestatie. TZC: koppeling naar andere projecten.


2008 ROC’s

5.2.12 Alg. doelstelling Beschrijving

Uitgangssituatie

Operationele doelen

Beoogd effect

23 plus Techniek zij-instroom project 3 Regionaal strategisch doel G Het technisch bedrijfsleven heeft een steeds toenemende behoefte aan gediplomeerde uitstroom op MBO-niveau. Jongeren kiezen echter steeds minder voor een technische opleiding. Een mogelijk nieuwe doelgroep zijn de zij-instromers. Deze mensen zijn nu vaak in andere bedrijfstakken actief en dienen om- of bijgeschoold te worden richting techniek. Er zit een minimale leeftijdsgrens aan van 23 jaar, zodat er geen concurrentie met de reguliere beroepsopleidingen optreedt. Binnen bedrijven en uitzendorganisaties is er een arbeidspotentieel dat niet direct technische werkzaamheden verricht (denk hierbij bijv. aan magazijnmedewerkers). Deze doelgroep heeft echter vaak al voor het bedrijf/de organisatie bewezen goede werknemers te zijn. Bedrijven/organisaties zijn bereid te investeren in deze werknemers door deze om te scholen richting een technisch beroep op niveau 4. Ook geven de bedrijven/organisaties aan dat ze actief willen werven voor een dergelijke opleiding, die nu nauwelijks bestaat. In nauwe samenwerking met het bedrijfsleven wil het ROC Zeeland als pilot een brede technische niveau 4 opleiding inrichten gekoppeld aan de arbeidsvraag. 1. Opstarten en specifiek vormgeven (driejarig, flexibele in- en uitstroom) van, bij voorkeur, brede BOL-4 opleiding, die onderdelen bevat van werktuigbouwkunde, AOT, Elektrotechniek, Maintenance. Daartoe zal een passend crebo gezocht worden binnen de experimentele kwalificatiestructuur. 2. Werven van 20 deelnemers in samenwerking met bedrijven (binnen en buiten deze bedrijven). Regierol werven deelnemers ligt bij de bedrijven. De bedrijven adopteren vanaf dag 1 deze deelnemers, bieden ze baangarantie en betalen studiekosten. 3. Middels EVC worden deelnemers in specifieke trajecten geplaats waardoor deelnemers in maximaal drie jaar hun niveau 4 diploma kunnen behalen. 4. Opbouwen relatie met CWI, allochtonen-organisaties, voor aanleveren werkzoekenden. Ingerichte en in uitvoering zijnde specifieke 23+ opleiding voor zij-instromers.



75

5.2.12



23 plus Techniek zij-instroom project Een flexibele zij-instroom, startend met 20 deelnemers en uitbouwen tot 50 deelnemers. ROC Zeeland, diverse uitzendorganisaties en grote bedrijven. ROC Zeeland: inrichten en verzorgen opleidingen, interne begeleiding deelnemers. Uitzendorganisaties, grote bedrijven: werven en aannemen deelnemers tbv opleidingstraject, externe begeleiding deelnemers. TCZ heeft een adviserende en verbindende rol. 2008 ROC Zeeland

5.2.13


Alg. doelstelling

3

Beschrijving

Twee hoofddoelen: 1. Sluitende aanpak van het voortijdig schoolverlaten en bevordering van de (start) kwalificatiegraad van jongeren in de leeftijdscategorie van 16 tot 23 jaar. 2. De ontwikkeling van de netwerkfunctie van de drie Zeeuwse Regionale Meld- en Coördinatiefuncties (RMC’s) en daarmee het realiseren van meer Zeeuwse samenhang in samenwerking en voorzieningen. Het geheel impliceert dat er over de grenzen van de verschillende beleidsterreinen gewerkt zal worden. Het project wil daarin als verbindende factor optreden.

Uitgangssituatie


Regionaal strategisch doel E

Vrijwel alle sectoren zien de vergrijzing als de belangrijkste bedreiging voor de Zeeuwse arbeidsmarkt. Zo is voor de industrie de verwachting dat een kwart van het technische personeel met (vervroegd) pensioen zal gaan. Duidelijk is dat zonder gerichte acties binnen enkele jaren grote problemen op het Zeeuwse bedrijfsleven afkomen aangezien de werving van nieuw personeel steeds moeilijker wordt. Er zal in de nabije toekomst dus een steeds groter beroep op de beschikbare groep jongeren gedaan moeten worden om de potentiële beroepsbevolking op peil te kunnen houden. Het typisch laaggeschoolde werk verdwijnt in Nederland, onder andere door verregaande automatisering en een verplaatsing hiervan naar lage loon landen. Tot 2008 verwacht het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) een daling van de vraag naar werkenden op de niveau’s basisonderwijs en VMBO met respectievelijk 5,2% en 1,4% gemiddeld per jaar. De vraag van de arbeidsmarkt naar instromende werknemers met minimaal een startkwalificatie wordt vanaf 2008 steeds pregnanter. Er zijn redelijk wat netwerken actief in Zeeland met betrekking tot kennisuitwisseling en kenniscirculatie van de technische beroepen/opleidingen. Deze netwerken treden echter niet altijd als een eenheid op, er is vaak geen beleid c.q. visie en er vindt weinig kennisuitwisseling onderling plaats. Niet alle netwerken zijn bekend bij het bedrijfsleven/onderwijs. Er wordt veel langs elkaar heen gewerkt. Dit


76

5.2.13

Zeeuws netwerk van loopbaanadviseurs werkt eerder verlammend dan stimulerend. Ook bestaan netwerken vaak op bestuurlijk niveau. Er wordt dan onvoldoende teruggekoppeld naar het werkveld. Er bestaat verder behoefte aan netwerkvorming rondom bepaalde knelpunten.

Operationele doelen

Per jaar plaatsing van 250 jongeren zonder startkwalificatie in kwalificerende trajecten.

Beoogd effect

Een groot effect is dat het onderwerp kwalificatie van doelgroepjongeren middels leerwerktrajecten hoog op de agenda is komen te staan bij bestuurders, maar ook bij de uitvoerders en beleidsmakers.

Samenwerking

Er wordt gewerkt in en met een netwerk van de volgende actoren: Het Ministerie van OCenW. Het Ministerie van sociale en economische zaken. De Taskforce Jeugdwerkloosheid. Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid (RPA). De gemeentes (middels de RMC’s en SOZA’s). Het voortgezet onderwijs. De regionale opleidingscentra. De drie Zeeuwse centra voor werk en inkomen (CWI’s). De Zeeuwse jeugdhulpverlening. De Zeeuwse jeugdreclassering. De raad voor kinderbescherming. Politie/justitie. De Taskforce Jeugdwerkloosheid. Projecten als: Skool, POS, De Loods. De reïntegratiebedrijven (ook m.b.t. de Workfirst-uitvoering). De Brabants Zeeuwse Werkgeversvereniging (BZW). Midden- en Klein Bedrijf (MKB) Zeeland (10.000-leerbanen-project). Technocentrum werkt als verbindende factor tussen deze organisaties met als concreet resultaat een plaatsing van 250 doelgroepjongeren per jaar in kwalificerende trajecten.

Uitvoering/rol TZC

Tijdspad

Organisatie van het netwerk zodat de toegankelijk voor jongeren zonder startkwalificatie zodanig wordt vergroot dat zij in grotere aantallen kwalificerende leerwerktrajecten gaan volgen. De Regionale Meld- en Coördinatiefuncties voeren het geheel uit onder strakke regie van het Technocentrum waarbij een overleg- en beslisstructuur is ingericht die gaat van uitvoerings- tot bestuurlijk niveau. Het bestuur van het Technocentrum heeft de laatste rol. Technocentrum werkt als verbindende factor tussen de samenwerkende organisaties met als concreet resultaat een plaatsing van 250 doelgroepjongeren per jaar in kwalificerende trajecten. 2008

Projectleider

RMC



77

5.3.

Begroting 2008

Alle bedragen zijn exclusief BTW. No. 5.1.01

Activiteit Regioanalyse en Activiteitenplan

5.1.02

Website/PR

5.1.03

Landelijk platform technocentra/PBT

5.1.04

Uitbouwen regie- en infofunctie

5.1.05

Monitoring projecten

5.1.06

Algemene activiteiten

Begrote kosten Partners TCZ Bedrijven Totaal TCZ Totaal TCZ Totaal TCZ Scholen Bedrijven Totaal TCZ Totaal TCZ Totaal TCZ Onderwijs Bedrijven

5.2.01a Bedrijf+School Database, coördinatie en marketing Totaal

TCZ HZ Bedrijven

5.2.01b Bedrijf+School Positieve beeldvorming technische MBO beroepen Totaal

TCZ De Rede Zeldenrust ROC W Bedrijven

5.2.01c Bedrijf+School Sectorwerkstuk VMBO

Totaal


Personeel 12.750 2.500 15.250 5.000 5.000 5.500 5.500 150.000 10.000 10.000 170.000 10.000 10.000 21.400 21.400 35.000 30.000 30.000 95.000 15.000 2.500 20.000 37.500 600 2.400 2.400 1.600 1.000 8.000

Derden Materiaal

Totaal

Bedrijfs leven

15.250

12.750

2.500

10.000

10.000

10.000

12.000

12.000

12.000

Overig

Totaal

0 5.000 5.000 6.500 6.500 70.000

80.000

70.000

80.000

320.000

50.000

0

0

10.000

10.000

10.000

0 10.000

0 5.000

21.400

21.400

21.400

10.000 15000

5.000 5000

110.000

50.000

30.000

15.000

5.000

57.500

37.500

20.000

57.500

0

0

8.000

7.000

1.000

8.000


0

Begrote Financiering Kennis Instellingen Overheid

Basis subsidie

10.000

15.250

10.000

30.000

250.000

320.000

110.000

78

Alle bedragen zijn exclusief BTW.

Begrote kosten

No. Activiteit 5.2.01d Bedrijf+School Workshadowing

Partners TCZ Zeldenrust Bedrijven Totaal TCZ Scheldemond Bedrijven

5.2.01e Bedrijf+School Structurele inbedding B+S in VMBO Totaal 5.2.01f

TCZ Scholen Bedrijven

Bedrijf+School Ondernemend onderwijs VMBO bouw Totaal

TCZ Scholen Bedrijven

5.2.02a Doorlopend Ontdekken Coördinatie en marketing Totaal

TCZ Bedrijven ROCZ CSW

5.2.02b Doorlopend Ontdekken Minors VMBO

Totaal 5.2.03

CLIB Energie

5.2.04

Zeeuwse Zonnebootrace

5.2.05

Steunpunt VTB

TCZ ROC W Bedrijven Totaal TCZ ZPDO Totaal TCZ RPCZ HZ Totaal


Personeel 500 5.000 1.000 6.500 1.000 26.000 2.500 29.500 200 1.100 3.700 5.000 5.000 1.000 1.000 7.000 5.000 7.000 17.500 27.500 57.000 20.000 10.000 10.000 40.000 5.000 12.500 17.500 1.500 19.000 6.500 27.000

Totaal

Bedrijfs leven

6.500

5.500

1.000

4.000

33.500

10.000

2.500

21.000

33.500

5.000 5.000

10.000

5.000

2.500

2.500

10.000

Derden Materiaal

0


Basis subsidie

0

Overig

Totaal

6.500

4.000 0

0 1.000

1.000

0 2.200

8.000

6.000

1.000

1.000

8.000

0

2.200

59.200

28.600

7.000

23.600

59.200

0 12.500

0 20.000

40.000

14.000

18.000

8.000

40.000

12.500

20.000

50.000

15.000

10.000

0

0

27.000

1.500


10.000

6.000

19.500

15.000

50.000

27.000 79


Activiteit Ondernemen binnen techniek

5.2.07

Leren op afstand

5.2.08

Zijinstroom Infra/Civiele Techniek

Begrote kosten Partners TCZ ROCW Bedrijven Totaal TCZ ROCZ Pontes/CSW Totaal TCZ VO HZ Totaal

5.2.09


5.2.10

Het Loket

TCZ Bedrijven Totaal TCZ Het Loket Bedrijven Totaal

5.2.11

Techpower

5.2.12

23 plus Techniek zij-instroom-project

5.2.13


TCZ VO ROC's Totaal TCZ Bedrijven ROC Zld Totaal TCZ RMC Totaal


Personeel 2.500 15.000 5.000 22.500 3.000 4.000 8.000 15.000 10.000 20.000 20.000 50.000 10.000 64.000

Derden Materiaal 4.000

Totaal

Basis subsidie

Bedrijfs leven


Overig

Totaal

0 4000

4.000 16.000

26.500

14.500

12.000

26.500

4.000

16.000

35.000

23.000

12.000

35.000

0

5.000 5.000 3500

55.000

32.500

22.500

55.000

74.000

0

3.500

77.500

43.750

33.750

170.000

20.000 700.000 720.000

5.000

170.000 5.000 895.000 5.000 10.000 10.000 20.000 15.000 25.000 20.000 15.000 60.000 5.000 40.000 25.000 5.000 5.000 70.000 5.000 5.000 80.000 20.000 283.000 303.000 303.000 1.286.650 869.000 174.700 2.330.350

30.000

750.000

50.000

65.000

895.000

30.000

6.000

10.000

14.000

60.000

30.000

40.000

10.000

0 500.000 935.250

218.600


77.500

80.000

303.000 661.500 15.000

303.000 2.330.350 80

6.

Overzicht doorlopende activiteiten

Realisatie 2006

Begroting 2007

Begroting 2008

Regio-analyse Onderhoud Website Landelijk Platform Technocentra Het Loket Makelen en Schakelen Uitbouw STOeB Nieuwe Opleidingen Gezamenlijke promotie Techniek Zeeuws Netwerk loopbaanadvies Doorlopend Ontdekken Leren van Bedrijven (= Bedrijf+School) N.v.t. Zeeuwse Zonnebootrace N.v.t.

3.1.01 3.1.02 3.1.03 3.2.01 3.2.02 3.2.03 3.2.04 3.2.05 3.2.06 3.2.10 3.2.07 3.2.08 3.2.09 3.2.15

5.1.01 Regioanalyse en Activiteitenplan 5.1.02 Website/PR 5.1.03 Landelijk Platform Technocentra/PBT 5.2.10 Het Loket 5.1.04 Uitbouwen regie- en infofunctie N.v.t. N.v.t. N.v.t. 5.2.13 Zeeuws netwerk van loopbaanadviseurs 5.2.02b Doorlopend Ontdekken 5.2.01 Bedrijf+School 5.2.03 CLIB Energie 5.2.04 Zeeuwse Zonnebootrace 5.2.05 Steunpunt VTB

6.1.

Regioanalyse Website/PR Landelijk Platform technocentra Het Loket Makelen en Schakelen STOeB Nieuwe Opleidingen Promotie Techniek Loopbaanadviseurs Doorlopend Ontdekken Bedrijf+School CLIB Energie Zeeuwse Zonnebootrace Steunpunt VTB

Realisatie 2006 Kosten

Kosten

Totale

Toegerekende

Uren

Derden

Kosten

Baten (*)

Saldo

Verbreding en verdiepen Zws OK

6.580

16.032

22.612

5.200

17.412

Regio-analyse

5.827

7.008

12.835

120.339

646.691

767.030

767.030

0

11.826

243.568

255.394

87.000

168.394

5.441

20.479

25.920

24.800

1.120

Omschrijving Basisactiviteiten

Het Loket Zws Netwerk loopbaanadvies Doorlopend Ontdekken Technocentrum Zeeland

-

12.835


81

Kosten

Kosten

Totale

Toegerekende

Omschrijving

Uren

Derden

Kosten

Baten (*)

Saldo

Versterking BPV

1.402

25.000

26.402

2.500

23.902

ICT-audits

2.313

33.089

35.402

2.500

32.902

GPS in de landbouw

1.535

25.160

26.695

4.000

22.695

Human Media Design

2.085

22.000

24.085

2.000

22.085

Techniek in bedrijf

1.697

40.000

41.697

4.000

37.697

Techniekdagen PO

6.595

14.335

20.930

Vrienden van elektro

4.057

56.809

60.866

Website/PR

5.238

1.250

6.488

-

6.488

Landelijk platform

5.320

6.900

12.220

-

12.220

STOeB

4.222

48.000

52.222

40.840

Nieuwe opleidingen

3.126

7.500

10.626

1.000

9.626

Promotie techniek

5.927

12.600

18.527

3.500

15.027

Leren van bedrijven

9.638

15.769

25.407

104

13.736

13.840

3.750

10.090

3.082

16.368

19.450

5.882

13.568

Promotie procesoperator

156

12.500

12.656

2.500

10.156

Ondernemerscentra

775

12.500

13.275

1.250

12.025

1.105

20.000

21.105

5.000

16.105

Mighty machines CLIB energie

Proeve van bekwaamheid Zonnebootrace Makelen en schakelen

-

20.930 6.667

-

54.199

11.382

25.407

2.296

26.100

28.396

4.202

24.194

28.864

76.429

105.293

-15.172

120.465

239.550

1.419.823

1.659.373

958.449

700.924

Speerpuntactiviteit Expertise centrum procestechniek


2585

50.669

53.254

10.000

43.254

2585

50.669

53.254

10.000

43.254


82

Kosten

Kosten

Totale

Toegerekende

Uren

Derden

Kosten

Baten (*)

Saldo

242.135

1.470.492

1.712.627

968.449

744.178

Omschrijving Totaal Personeelskosten

280.102

Projectkosten

1.391.930

Overige kosten

61.947

Rentebaten

-21.352 1.712.627

6.2.

Begroting 2007 Begrote kosten


Activiteit Regioanalyse

3.1.02

Website/PR

Partners TCZ Bedrijven Totaal

3.1.03 3.2.01

3.2.02

3.2.03

TCZ

Totaal Landelijk platform technocentra TCZ Totaal Het Loket TCZ Bedrijven Totaal Makelen en schakelen TCZ Bedrijven Totaal STOeB TCZ Bedrijven Onderwijs Totaal


Personeel 10.000 2.500 12.500 9.000 9.000 4.800 4.800 120.000 120.000 27.140 50.000 77.140 5.000 10.000 50.000 65.000


Totaal

Basis subsidie

Bedrijfs leven

12.500

10.000

2.500

-

-

14.000

14.000

-

25.000

11.300

11.300

-

25.000

545.000

30.000

469.500

-

5.000

77.140

27.140

50.000

-

5.000

70.000

19.160

10.000

Derden

5.000 5.000 6.500 6.500 400.000 400.000

Materiaal


Overig

Totaal

-

-

12.500

-

-

-

14.000

-

-

-

11.300 -

45.500

545.000 77.140

40.840

70.000 83

Begrote kosten


Activiteit Nieuwe Opleidingen

3.2.05

Promotie Techniek

3.2.06

Loopbaanadviseurs

3.2.07

Bedrijf+School

3.2.08

CLIB Energie

3.2.09

Zonnebootrace

3.2.10


Partners TCZ Onderwijs Bedrijven Totaal TCZ Onderwijs Bedrijven Totaal TCZ RMC Bedrijven Onderwijs Totaal TCZ Onderwijs Bedrijven Totaal TCZ ROC W Bedrijven Totaal TCZ ZPDO Totaal TCZ bedrijfsleven CSW Totaal

3.2.11

Mini ondernemingen

TCZ Bedrijfsleven Groencollege Totaal

3.2.12

Media-opleidingen MBO

TCZ ROC Zld Totaal


Personeel 20.000 10.000 3.600 33.600 15.000 13.000 11.700 39.700 42.500 257.000 15.000 30.000 344.500 25.000 5.000 5.000 35.000 12.000 10.000 10.000 32.000 5.000 12.500 17.500 4.800 2.000 17.550 24.350 7.500 2.000 17.400 26.900 10.000 35.000 45.000

Derden

Materiaal

Totaal

5.000

5.000

33.600

20.000

3.600

10.000

33.600

5.000

5.000

49.700

25.000

13.000

11.700

49.700

15.000

5.000

344.500

60.000

15.000

15.000

5.000

55.000

45.000

5.000

5.000

55.000

12.500

30.000

32.000

6.000

18.000

8.000

32.000

12.500

30.000

60.000

25.000

10.000

1.250 1.250

4.000 4.000

29.600

20.000

2000

7.600

29.600

-

20.000 20.000

46.900

37.400

2.000

7.500

46.900

-

55.000 55.000

100.000

50.000

50.000

100.000


Bedrijfs leven


Basis subsidie

Overig

344.500

269.500

10.000

Totaal

15.000

60.000

84

Begrote kosten


Activiteit Non Stop

Partners TCZ ROC Zld VMBO Totaal

3.2.14

Examinering en regionaal bedrijfsleven

TCZ ROC Totaal

3.2.15

Steunpunt VTB

TCZ RPCZ HZ Totaal

TOTAAL


Personeel 10.000 20.000 60.000 90.000 10.000 50.000 60.000 1.500 19.000 6.500 27.000 1.062.490

Materiaal

Totaal

8.000

-

98.000

50.000

48.000

98.000

10.000 10.000

-

70.000

50.000

20.000

70.000

463.250

149.000

27.000 1.674.740

1.500 500.000

Derden

Bedrijfs leven


Basis subsidie

Overig

Totaal

8.000


600.600

6.000 173.800

19.500 385.340

15.000

27.000 1.674.740

85

BIJLAGEN


BIJLAGEN Activiteitenplan 2008

86

BIJLAGE I

Deelnemers

Sector

H4a, Eric de Ruijsscher, directeur

Bedrijf Bouw GWW

X

ROC Westerschelde, George van Gimst, sectormanager techniek

Opleider MBO

X

ROC Westerschelde, Toine Huijsmans, voorzitter CVB

Opleider MBO

X

Syntens, Henk Jan Verburg, innovatieadviseur

Advies MKB

X

De Feyter, Paul Verdurmen, directeur

Bedrijf Metaal

X

Zeeland Seaports, Brigitte Troost, beleidsmedewerker PR

Belangenorganisatie Haven

X

Ovet, Jan Kolijn, adjunct directeur

Bedrijf Haven

X

Edu Delta, Wim van der Zwan, adviseur kenniscirculatie en

Opleider (V)MBO

X

Opleider (V)MBO

X

25-04-07

18-04-07

17-04-07

11-04-07

Deelnemers Bijeenkomsten Regioanalyse

authentiek leren Edu Delta, Jeroen van Drie, directeur cursus en contractonderwijs Edu Delta, Ton Tissink, vestigingsdirecteur

Opleider (V)MBO

X

Adfranse Automatisering, Ad Franse, directeur

Bedrijf ICT

X

MKB, Louise Beduwe, regiomanager

Belangenorganisatie MKB

X

Wende, Herbert Dettingmeijer, directeur

Bedrijf Re-integratie

X

Werk & Vakmanschap, Lieneke de Wolf, Regiomanager Zuid

Organisatie Technische re-

X

integratie ROC Zeeland, Theo Nieboer, directeur Maritiem Instituut de

Opleider MBO/HBO

X

Ruijter MBO/HBO Wolter en Dros, Kees Kleppe, algemeen bedrijfsleider

Bedrijf Installatie

X

Hogeschool Zeeland, Peter van Tilburg, head of department

Opleider HBO

X

Opleider VMBO/VO

X

DELTA, Willem van der Grinten, directeur HRM

Bedrijf energie

X

Eastman, Ron Verhage, chemisch coördinator

Bedrijf chemie

X

CSW, Frida Steenblik, algemeen directeur

Opleider VMBO/VO

X

Kamer van Koophandel, Paul Geertman, beleidsmedewerker

Overheid

X

Dow, Geurt Swanenberg, hoofd opleiding trainingen

Bedrijf chemie

X

Hogeschool Zeeland, Peter van der Heide, hoofd AOT, WTB en

Opleider HBO

X

Chemie, Bouwkunde, Civiele Techniek en Aquatische Ecotechnologie Scheldemond, Eugene Fagg, directeur onderwijs VMBO/HAVO/VWO

electrotechniek ROC Zeeland, Jeroen van den Oord, clusterdirecteur techniek

Opleider MBO

X

ROC Zeeland, John Leeman, projectleider sector techniek

Opleider MBO

X

RPA, Ruud van Leest, secretaris

Platform arbeidsmarkt

Technocentrum Zeeland, Co van Reijen, directeur

X X

X

X

X

Technocentrum Zeeland, Marc Cardon, directeur

X

X

X

X

Marketingbureau Mary Remijnse, Mary Remijnse, o.a.

X

X

X

X

projectleider Regioanalyse Technocentrum Zeeland



87

Bijlage II WERKGEVERS TECHNICI Redenen voor de gekozen optie Optie I Brede multidisciplinaire opleiding techniek Redenen voor deze keuze: •

Aanname: In deze veranderende maatschappij (geen baan meer voor "het leven") grotere kans op TIinstroom voor wg. indien de werknemer breder technisch is opgeleid.

•

Afhankelijk van de richting waar de Zeeuwse technologie heengaat is er een weliswaar smalle basis voor specialisten samenwerking is bij het waterschap altijd multidisciplinair en hoewel deze kracht binnen ons bedrijf onderschat wordt is het noodzakelijk om de samenhang van verschillende technieken te zien.

•

Allereerst is de industrie gebaat bij jongeren die de "traditionele" vakken beheersen. Daar is immers de bulk van de vraag naar personeel. Hypes in opleidingen gieten (optie II) is daarom niet de oplossing. De procestechniek is minder populair bij jongeren. Dat is denk ik vooral te wijten aan het imago van de bedrijfstak (waarom stroomt bijv. autotechniek wel vol terwijl er daar lager betaalde banen zijn). Opleidingen aantrekkelijk maken met "lokvakken" is dan ook niet de oplossing. Daarom mijn keuze voor optie I.

•

Bied zowel voor werkgevers als studenten meer flexibiliteit in beschikbaarheid op de arbeidsmarkt.

•

Binnen de onderneming(en) is er ook steeds meer behoefte aan multidisciplinaire medewerkers.

•

Brede inzetbaarheid.

•

Brede inzetbaarheid van de mensen.

•

Brede inzetbaarheid zolang deze maar aansluiten op wat het bedrijfleven nodig heeft en ook minder populaire opleidingen blijven bestaan zodat het bedrijfsleven toch nog aan juist opgeleide mensen kan komen.

•

Brede opleidingen geven ook een breder inzicht in wat er gebeurt. De "fine-tuning" vindt toch in de bedrijven plaats.

• •

Breed inzetbaar heeft altijd voordelen ook voor de betrokken leerlingen. Breed inzetbaar noemde u al en wellicht is deze studiemix populairder zonder dat deze technische opleiding niet verloren gaat.

•

Breed mogelijke inzet.

•

Geeft een zo hoog mogelijke flexibiliteit / inzetbaarheid.

•

Gezien mijn voorkeur er niet staat lijkt mij dit de beste oplossing. Mijn voorkeur een brede opleiding elektro.

•

Gezien vanuit de automobielwereld: grote overlapping van opleiding nodig gezien de huidige mechanica elektronica en procesbeheersing.

•

Het ontbeert aan vakmanschap. Een metselaar moet kunnen metselen een timmerman moet kunnen timmeren een chauffeur kunnen rijden en alles wat daarbij hoort. Helaas schijnen deze beroepen niet helmaal maatschappelijke gewaardeerd te worden ondanks de roep naar deze vakmensen. Dat betekent dat de jeugd in het opgroeien andere ratio's meekrijgt dan maatschappelijk wenselijk. Aan de andere kant moet de jeugd ontzettend vroeg kiezen voor een vak hetgeen meer pleit voor optie I. Uitstel van keuze. In ieder geval moet je ze op 15 / 18 jarige leeftijd nog niet definitief laten kiezen. Eerst uit de MSN / mobieltjes en fun cultuur. Aan de andere kant is inhoudelijk vakmanschap een vereiste hetgeen ook tijd vraagt. Feitelijk pleit ik voor een mengvorm van optie I en optie II.

•

Ik denk dat het aantrekkelijker en motiverender voor de leerlingen is

•

Jonge mensen met een brede technische kennis zijn zeldzaam.

•

Jongeren kunnen dan later een vastere keuze maken wat ze willen.

•

Kan de student veel makkelijker zelf kiezen.

•

M.i. sluit dat beter aan op de praktijk in het bedrijfsleven.

•

Meer kennis op een breed vlak geeft meer uitdaging om die richting in te gaan.



88

•

Meervoudig geschikt maken voor werkzaamheden in de bouw met mogelijke specialisatie naar geschiktheid en behoefte.

• •

Meeste kans omdat optie 3 jonge mensen te vroeg voor een keuze stelt. Men moet pas op later leeftijd zich gaan specialiseren keuze niet op een te jonge leeftijd...... Ik kon nog werktuigbouw/autotechniek en bedrijfskunde op mts niveau ... nu niet meer mogelijk.......

• •

Multifunctionele inzetbaarheid heeft onze voorkeur. Om ze kennis te laten maken met een breed pakket kunnen ze zelf kiezen waarin zij zich specialiseren. Wanneer vraag uit de markt is kunnen potentiële kandidaten zich er een beeld bij vormen.

•

Omdat de arbeidsmarkt breed georiënteerde krachten zoekt. Dit heeft te maken met het aanbod van werk. Overal wat van weten. Niveau zal hierin een belangrijke rol in gaan vervullen. Stoppen met de leerstof aanpassen kwaliteit borgen dat is belangrijk.

•

Omdat je binnen het bedrijf wilt dat mensen mobiel zijn dus gezien hun carrière op meerdere plaatsen inzetbaar zijn. Ook buiten het bedrijf zullen hun kansen op de arbeidsmarkt beter zijn. Ook zal maar dat is minder vanuit het bedrijf geredeneerd de overlevingskans van zo`n soort opleiding groter zijn.

• •

Omdat mensen naar mijn idee tegenwoordig veel te specialistisch opgeleid worden. Omdat mijns inziens mensen tegenwoordig te specialistisch opgeleid worden (en niet alleen in de techniek) waardoor iedereen in een hokje verdwijnt en niet in staat is mee te denken in het geheel en geen interesse heeft in de taken van een collega!

•

Op deze manier is het mogelijk om vast te houden aan het huidige opleidingsaanbod en tevens meer tegemoet te kunnen komen aan de veranderende vraagzijde van zowel bedrijven als leerlingen / medewerkers.

•

Opleuken met vakken waar eigenlijk uiteindelijk minder vraag naar zal zijn maakt de opleiding misschien aardiger maar heeft minder waarde voor een toekomstige werkgever.

•

Relatief snel realiseerbaar (kostenoogpunt). Behoud van "minder populaire" technische opleidingen.

•

Specialisatie leidt tot vernauwing.

•

Specifieke kennis is in te kopen.

•

Techniek en ICT worden steeds meer gemengd. Traditionele technische vaardigheden moeten worden aangevuld met programmeervaardigheden kennis van embedded software en bijvoorbeeld de mogelijkheden van digitale signaal verwerking.

•

Vanuit een brede basis zijn er later meer mogelijkheden. Of breed blijven of specialiseren.

•

Veel flexibiliteit nodig binnen bedrijf en dus van werknemer.

•

Verschaft een brede basis met mogelijkheid om te specialiseren aan het einde van de opleiding.

Optie II Nieuwe technische opleidingen Redenen voor deze keuze: •

Als de leerling interesse heeft in het vak dan ligt de interesse bij nieuwe dingen.

•

Bouwen is een specialisme wat zeer uniek is en ook traditioneel is en blijft. Anders gezegd we maken nog steeds eerst de fundering en dan de opbouw daarna de kap. De toe te passen materialen zijn ook uniek in elk jaar van bouwen. Anders gezegd nieuwe technologieën bepalen hoe de gebouwen er uitzien. We hebben als taak onze jongeren hier oog voor te laten krijgen als ze dit niet hebben. Dus aantrekkelijk maken met nieuwe technische inbreng.

•

De wereld veranderd continue dus ook de inzetbaarheid zo breed mogelijk maken van opgeleide mensen.

•

In een snel ontwikkelende markt waarin wij ons begeven zijnde bio-energie zijn geen opleidingen voor. Hierbij wordt terug gevallen op de traditionele opleidingen werktuigbouwkunde en biologie. Er zijn echter meer raakvlakken met andere opleidingen. Maak een nieuwe opleiding waarin de traditionele opleidingen geïntegreerd zijn en specifiek bedoeld zijn voor de markt. Nadeel is echter dat bij afnemende markt de opleiding ook geen bestaansrecht meer heeft.

•

Koeltechnische opleiding bereikbaar maken in onze regio.



89

•

Naar mijn mening moet er een geheel nieuwe technische opleiding komen waarin de prioriteit gegeven wordt aan een directe aansluiting met de technisch uitvoerende bedrijven.

•

Wij missen vaak een combinatie van technisch en commercieel geschoold. Er was overigens niks mis met de traditionele technische opleidingen.

III Traditionele technische opleidingen met aantrekkelijke keuzevakken Redenen voor deze keuze: •

1) mijn "gevoel" 2) opleidingen niet te zeer verlagen!! 3) niet opleiden via "pretvakken".

•

Aan die multidisciplinaire mensen heb je niets: ze weten van veel een beetje en van niets veel. En wij hebben juist specialisten nodig die van een beetje heel veel weten. Nieuwe opleidingen eindigen meestal als een vergaarbakje van "leuke aantrekkelijke" onderwerpen die nergens diepgang bieden of geen aansluiting bij de arbeidsmarkt. Keuze drie is de beste keuze maar wat mij betreft mag je de "aantrekkelijke keuzevakken" laten vallen. Ik ben niet op zoek naar werknemers die iets "leuks" willen. Ik ben op zoek naar werknemers die hun vak verstaan (en dat vak leren ze al niet meer op school).

•

Afstemming op specifieke werksituatie is van groot belang.

•

Als ik kijk naar onze bedrijfstak is toch specifiek bouwkundige kennis nodig.

•

Andere opties sluiten niet aan bij vraag in onze praktijk.

•

Arbeidsschaarste.

•

Betere vakkennis.

•

De brede inzetbaarheid na het volgen van de opleiding. Een opleiding die ten koste zal gaan van de traditionele technische opleidingen heeft als grote nadeel dat bedrijven zelf nog veel moeten investeren om mensen op het niveau te brengen van de traditionele opleidingsniveau. Keuzevakken om het aantrekkelijker te maken voor jongeren is naar mijn idee de beste optie.

•

De kennis die heden ten dage aanwezig is bij schoolverlaters neemt zienderogen af waardoor de faalkosten toenemen. Dit wordt alleen maar erger indien we overal nog maar een beetje van vertellen. De tekeningen die nu door tekenaars met slechts enkele jaren praktijk ervaring worden gemaakt wemelen van de fouten.

•

De meeste opleidingen zijn toch heel specifiek en moeilijk te mixen.

•

De oude MTS sloot ook niet echt aan op de realiteit van de arbeidsmarkt maar de afgestudeerde leerlingen hadden wel de juiste technische oriëntatie en vanwege het klassikaal onderwijs voldoende feitenkennis.

• •

De theoretische kennis handhaven is belangrijk. Daarnaast kiezen voor specialisatie. De traditionele technische opleidingen zijn van essentieel belang voor ons bedrijf. Nieuwe technische opleidingen is ook interessant maar veel minder als de traditionele opleidingen hierdoor verdwijnen. Een soort mix opleiding is gewoon van alles iets en daar zit je als bedrijf niet op te wachten.

•

Dit maakt de opleiding aantrekkelijk maar gaat niet ten kosten van de kwaliteit.

•

Een multidisciplinaire technische opleiding geeft wel mensen met een brede kennis maar slechts een

•

Flexibeler en minder kostbaar en de leerling kan zelf kiezen = klantgericht.

beperkte kennis. Er is mijns inziens meer vraag naar mensen die het 'vak' beheersen.

•

Geen van de drie men moet proberen de technische opleidingen zo te presenteren dat ze aantrekkelijker worden zonder de gewenste technieken te kort te doen (we hebben niets aan binnenhuisarchitectuur e.d.) we hebben technische mensen nodig die goed zijn in hun vak.

•

Grote door Den Haag opgelegde veranderingen in het onderwijs hebben de laatste jaren niet tot verbetering van het onderwijs gewerkt. Gun het onderwijs rust en laat ze hun product verbeteren. Naar mijn idee is de kennis en motivatie van de docenten hoog genoeg om goed personeel af te leveren. Dus maak de vakken aantrekkelijker.

•

Het aansluiten van de opleiding aan de behoefte die binnen de huidige bedrijven aanwezig is heeft prioriteit. De huidige situatie dwingt bedrijven om "laagwaardige" productie uit te besteden. Echter blijven er genoeg mogelijkheden om meer hoogwaardige technologie in huis te halen. Traditionele technieken blijven nodig (constructie lassen machinale bewerkingen). Maar tegelijk gericht op procesmatig en beheersbaar door de mogelijkheden van automatisering.



90

•

Het blijkbaar aantrekkelijk gemaakt worden om in de techniek te gaan werken. Wanneer ze eenmaal aan een technische opleiding begonnen zijn zal blijken of de traditionele technische vakken willen volgen.

•

Het herhaaldelijk "vernieuwen" van de opleidingen met allemaal nieuwe namen geeft meer onduidelijkheid over wat wat is en het heeft zoals helaas bewezen niet tot meer instroom geleid. Helder en herkenbaar is mi de beste optie.

• •

Het is belangrijk dat huidige 'traditionele' opleidingen blijven bestaan omdat ook hieraan behoefte blijft. Het multidisciplinaire kan via bijscholing in het bedrijf gedaan worden. Eerste vereiste is dat de basis goed is.

•

I te vaag en te weinig gespecialiseerd. II te sterk gespecialiseerd werkgevers weten niet meer welke know how ze kunnen verwachten. III beste optie.

•

Ik denk voor onze branche opleiding autotechnicus dit de beste keus is. Jongeren moeten hierbij al op 14jarige leeftijd enthousiast gemaakt worden voor de auto's.

•

keuzevakken dienen naast de technische vakken op MBO HBO niveau voor de bouwplaats zelf meer verplichtte vakken te hebben die aantrekkelijk zijn voor ook het bedrijfsburomatige.

•

Men kan gebruik blijven maken van de kennis ervaring en organisatie van de huidige opleidingen. En door specialisatie verdieping wellicht studenten trekken.

•

Omdat de basis in deze opleiding behouden blijft.

•

Omdat de creatieve kant van een leerling aangewakkerd wordt en de opleiding meer afwisseling en plezier geeft.

•

Omdat de specifieke vaktechniek noodzakelijk blijft.

•

Omdat dit voldoet aan onze vraag.

•

Omdat er een enorme behoefte aan deze vaklieden is. Nieuwe opleidingen verhelpt dit probleem niet en multidisciplinair blijkt vaak vlees noch vis!!! Maak ook aantrekkelijk middels ondersteuning vanuit bedrijfsleven.

•

Omdat het startniveau van schoolverlaters minimaal gehandhaafd en liever verbeterd dient te worden.

•

Omdat ik verwacht dat beter in de behoefte van leerlingen én bedrijven voorziet alsmede uiteindelijk beter opgeleide afgestudeerden oplevert.

•

Omdat traditionele functies niet verdwijnen. De verpakking ervan zou aantrekkelijker kunnen zijn. Oude

•

Optie 1 gaat ten koste van het vakinhoudelijke. Optie 3 heeft het voordeel dat het vakinhoudelijk op goed

wijn in nieuwe zakken. Geef de termen een aantrekkelijke "coole"naam in het Engels. niveau blijft waar in de praktijk behoefte aan is/blijft. De keuzevakken kunnen een welkome aanvulling zijn op de opleiding die zowel in het voordeel is van de werkgever als van de werknemer zelf straks. •

Optie 1 leidt niet op tot een beroep - een afgestudeerde zal meer tijd nodig hebben om in de praktijk het beroep vervolgens 'te leren'. Je kunt het wel als basis aanbieden en vervolgens nog 1 jaar 'specialiseren'. Optie 2 klinkt wel hip maar is doos scholen lastig en traag in te vullen.

•

Optie 2 lijkt mij geen goede keuze omdat de versnippering dan nog groter wordt. Optie 1: dan vrees ik dat de typische kennis die nodig is gaat wegebben.

•

Optie I en II geeft ons inziens personeel dat elementaire basiskennis mist en dus in feite niet bouwkundig is.

•

Optie I leidt tot gediplomeerden die nog erg veel begeleiding nodig hebben (meer dan nu al het geval is) wat zeer kostbaar en m.i. niet wenselijk is. Optie II brengt het risico met zich mee dat er steeds weer nieuwe opleidingen moeten worden verzonnen omdat de wensen van jongeren aan veranderingen onderhevig zijn. De waarde van de "oude" opleidingen komt daarmee automatisch onder druk te staan. Door de vele verschillende opleidingen zien werkgevers door de bomen het bos niet meer. Voor werkgevers is continuïteit in opleidingen op de lange termijn van enorm belang. Het is daarom belangrijk dat er niet steeds nieuwe opleidingen komen (die veel onduidelijkheid met zich meebrengen). De beste optie om dat te realiseren is optie III waarbij het wel noodzakelijk is om de inhoud van de bestaande opleidingen steeds aan te passen aan de laatste stand der techniek c.q. aan de veranderende behoeften van het bedrijfsleven.

•

Past in ons bedrijf?



91

•

Scheldepoort heeft traditioneel opgeleide technici nodig zolang haar markt dit vraagt. Toch aantrekkelijker maken vanwege de toestroom is goed. Daarnaast kunnen bedrijven meedenken in de keuzepakketten.

•

Specialisatie is van belang. Niet nog meer breed opgeleiden. Echter weten jongeren niet altijd op die leeftijd wat hun definitieve richting wordt. Bij optie II wordt m.i. te vroeg gedwongen aangegeven een richting en bestaat te weinig keuze mogelijkheid bij te stellen.

•

Traditioneel zoals werktuigbouw en bouwkunde e.d. zal altijd wel blijven bestaan interessante bijvakken is altijd goed.

•

Traditionele technische opleidingen (MBO)gegeven op de traditionele mannier. Breng weer terug inhoud in

•

Traditionele vakken / opleidingen blijven noodzakelijk wij hebben nog steeds behoefte aan de 'ouderwetse'

het vak door veel meer op de praktijk gericht te werken. Opleiders uit de praktijk. werktuigbouw of Electro mensen. Vaak hebben mensen een voorkeur voor 1 van de 2 maar zeldzaam dat je iemand vindt die zowel Electro als werktuigbouw leuk vindt. •

Traditionele vakken moeten blijven. De meeste banen blijven ook traditioneel. Je kan dit aantrekkelijker maken met interessante keuzevakken die raakvlakken hebben met de actualiteit. Nieuwe technische opleidingen maakt het voor het ondernemers alleen maar onduidelijk wat mensen echt kunnen.

•

Vakbekwaamheid gaat niet samen met fancy en brede opleidingen.

•

Vakmanschap is schaars te veel kennis en vaardigheid stroomt uit door vergrijzing.

•

Voortbouwen op bestaand.

•

Waardevolle opleidingen die mensen op maat afleveren niet (gedeeltelijk) laten verdwijnen ten koste van een breed algemeen technische opleiding.

•

Welke keuzevak aan de opleiding toegevoegd wordt vind ik niet belangrijk. Wel vind ik het belangrijk dat de opleiding de interesse van de studenten trekt.

•

Wij hebben behoefte aan instroom van mensen met een vakgerichte kennis.

•

Wij hebben een chronisch gebrek aan mensen die een Bouwkunde opleiding hebben gevolgd vandaar...

•

Wil je vakmensen voor in de bouw kun je niet zonder traditionele opgeleide mensen.

•

Wij hebben een echte werktuigbouwer nodig.

•

Zo blijft het een technische opleiding met een trend tint. Houd de basis gelijk en voeg er vernieuwende eventuele trendgevoelige vakken aan toe. Dit houdt de opleiding voor langere tijd interessant.

•

Zodanig worden vakspecialisten behouden. Bij optie 1 dreigt het gevaar van te generalistische benadering waardoor men van veel een beetje weet.



92

Bijlage III WERKGEVERS TECHNICI Concrete invulling van de gekozen optie

Optie I Brede multidisciplinaire opleiding techniek Welke combinaties van opleidingen? •

Algemene civiele kennis specialisaties in elektrotechniek en buizenlegger.

•

AOT is een goed voorbeeld van combinaties van verschillende technieken. Je zou ook kunnen denken aan de combinatie procestechniek, milieutechniek en AOT op MBO nivo. Procestechniek, milieutechniek, veiligheid zoals MVK/electro en instrumentatietechniek. Milieutechnieklaboratoriumtechniek. Instrumentatie/electro/laboratoriumtechniek.

•

Basis opleiding en daarna verbreding.

•

Brede Electro opleiding.

•

Bv. 1 dag in de week stage lopen op een werkplek waar onderhoud aan machines wordt gedaan.

•

Chemie/fysica/techniek.

•

Een mooi voorbeeld is aanwezig in de combinatie van Mechanisch en Electrisch in opleidingen.

•

Electro / Meet & Regel / werktuigbouw.

•

Electro en metaal.

•

Elektro mechanisch meet en regel hydrauliek/pneumatiek.

•

Elektro-hydrauliek-pneumatiek.

•

Ik ben niet zo thuis in de verschillende opleidingen maar als ik de situatie bij ons in de productie zie waar wij 1 technische man hebben rondlopen is hij in eerste instantie opgeleid als Electro maar daarnaast construeert hij diverse oplossingen binnen ons bedrijf waarbij hij allerhande technieken onder de knie moet hebben!

•

In ieder geval vakken wiskunde tekenen construeren vakken waarbij meerdere disciplines bij elkaar komen zoals machinebouw of utiliteitsbouw.

•

In ons geval zou een combinatie van vermogenselektronica analoge en digitale techniek aangevuld met embedded software kennis en andere ICT-achtige kennis het beste passen.

•

Kan ik onvoldoende overzien.

•

Koppeling van werktuigbouw electronica procestechniek sociale en administratieve vaardigheden.

•

Lijkt mij verstandig om functies bij bedrijven te inventariseren om zo de juiste/meest kansvolle combinaties te kunnen maken. Binnen ons bedrijf zijn bijna alle technische medewerkers multidisciplinair werkzaam (nb is bij ons inherent aan soort en grote van het bedrijf).

•

Mechanica, electronica, hydrauliek kortom algemene techniek. Bedrijfswagen techniek is vrij specifiek per merk en de algemene kennis moet voldoende basis zijn om uit te groeien tot een volwaardig bedrijfswagen technicus.

•

Metaal/ elektro/ pneumatiek.

•

Na het behalen van het diploma zouden de afgestudeerden kunnen gaan werken in combinatie met een vervolgstudie (module die op hetzelfde niveau aansluit). E.e.a. past in het kader van een leven lang leren en geeft meer flexibiliteit en creëert wellicht een nieuw potentieel voor opleidingen. vb mbo of hbo AOT met de mogelijkheid om een aantal modules meet- en regeltechniek te volgen.

•

Nog geen idee over. Zou je verder moeten onderzoeken.

•

Praktijk en theorie afwisselen. Dus in praktijk brengen van het geleerde gecombineerd met theorie.

•

Te weinig kennis van zaken om hier in detail op in te kunnen gaan

•

Verschillende richtingen ....

•

Voor ons vak: Techniek sleutelwerk aan auto`s de en montage portieren met airbags enz.

•

Werktuigbouw/productietechniek/materiaalkunde.

•

WTB / Elektro / besturingstechnieken / visualisatie de combinatie en deze breed naar een relatief hoog niveau brengen.



93

• •

WTB + elektro eerste lijnsonderhoud. Zorg eerst dat de leerlingen de basistechnieken beheersen (sleutelen / verspanen / electro etc.) ga later pas differentiëren.

•

Weet niet (4x).

Optie II Nieuwe technische opleidingen Welke nieuwe opleidingen? •

Als voorbeeld Facility Management vergelijkbare opleidingen.

•

Commercieel en technisch oftewel commercieel vakken toevoegen aan de technische opleidingen.(re)presentatie- communicatie- verkooptechnieken.

•

In een snel ontwikkelende markt waarin wij ons begeven zijnde bio energie zijn geen opleidingen voor. Hierbij wordt terug gevallen op de traditionele opleidingen werktuigbouwkunde en biologie. Er zijn echter meer raakvlakken met andere opleidingen. Maak een nieuwe opleiding waarin de traditionele opleidingen geïntegreerd zijn en specifiek bedoeld zijn voor de markt. Nadeel is echter dat bij afnemende markt de opleiding ook geen bestaansrecht meer heeft. Heel veel meer praktische vaardigheden in ons geval metaalbewerking zoals lassen draaien frezen en montage. Daarbij is een direct gerichte theoretische onderbouwing zeer wenselijk. Gereedschap en materialenkennis is een belangrijke hoofdzaak. Ook kennis van elektromotoren maar ook verbrandingsmotoren van auto's en schepen is belangrijk.

•

Om dit concreet in te vullen zullen de docenten hier ook oog voor moeten hebben of krijgen wat in 2 gesteld is. De opleiding van het vak bepaald dit. Dus in de bouwkunde zal men naar dat er nu materiaal op de mark is ook opleiding moeten geven. als men dan stage loopt zal men ook aansluiting vinden naar dat de opleiding is. Het woord "nieuwe opleidingen" is niet geheel goed gekozen.

•

Via roc en bedrijfsleven.

III Traditionele technische opleidingen met aantrekkelijke keuzevakken Welke aantrekkelijke keuzevakken bij welke opleidingen? • •

Altijd algemene managementvaardigheden en communicatie opnemen in het pakket........ Bouwkunde: bijvoorbeeld "milieubewust kiezen tussen verschillende gevelelementen". Hiermee bedoel ik behandelen van alle voor- en nadelen van werken met houten kunststoffen of aluminium kozijnen en deuren.

•

Chemische techniek: winning en productie biobrandstoffenwerktuigbouw: opwekking zon wind en getijde

•

Concretiseren is voor mij wat lastig omdat ik te weinig inzicht heb in de technische opleidingen. Wel denk

•

Daar ben ik onvoldoende deskundig in. De genoemde voorbeelden zijn al een goede stap.

•

Daar heb ik te weinig kennis voor om dat in te vullen.

energie-informatica: IT in huisbouwkunde: bouwkunst uit de Romeinse tijd. ik dat het goed is om wat human gerichte vakken in het keuzepakket te verstrekken.

•

Dat moet je aan jongeren vragen niet aan ouderen ik kocht pas een ipod nadat mijn kinderen er een hadden gekocht wist ik veel hoe 'cool' dat was.

•

De traditionele technische vakken gecombineerd met nieuwe technologieën op het gebied van soft en hardware.

•

Dit moet gepeild worden onder de jongeren (die bijvoorbeeld op dit moment de opleiding volgen of van plan zijn).

•

Domotica.

•

Duurzame energie duurzaam ontwerpen.

•

Energietechniek !

•

Geen.

•

Geen idee ben niet terzake deskundig.



94

•

Geen idee wat jongeren op dit moment aantrekkelijk vinden. Groot gemis is praktijk oriëntatie en loopbaan keuze. Dit moet eigenlijk al op voortgezet onderwijs gebeuren en verder opgepakt worden op MBO en HBO. Inzicht in wat je met een technisch beroep/opl. allemaal kan zal die keus vergemakkelijken.

•

Gewoon essentie van het vak bijbrengen. Inzake bouwkunde: niet iedereen stimuleren architect te worden daar zijn WO-studies voor.

• •

HBO Civiele Techniek: mobiliteitverder helaas -nu- geen andere suggesties. Heb ik geen inzicht in maar bijvoorbeeld voor ons gebied elektronica: Industriële vormgeving medische technologie.

•

Ik denk dat de keuze vakken reeds goed zijn maar ze moeten afgestemd worden op de jongeren .Maak de vakken aangepast op wat jongeren hun leefwereld is: maak maximum gebruik van computers geef hen leuke veilige werkkledij. Daarnaast de vakken die gegeven worden een goede praktische invulling die aansluit bij het bedrijfsleven. Vele docenten hebben geen idee hoe het momenteel in de bedrijfswereld aan toe gaat.

•

Ik denk dat het voorbeeld van binnenhuis architectuur een goed idee is de t.v.-programma's brengen het tegenwoordig alsof dat bouwen is maar er is dan in ieder geval instroom van mensen die denken enige affiniteit te hebben met deze technische richting.

•

Ik praat meer over de bbl/bol opleidingen. Probeer drop-outs te lokken dmv een actie.

•

In eerste instantie zullen leerlingen moeten aangeven wat ze willen. Bedrijven kunnen dat ook doe en dan kijken waar de match ligt.

•

In ons geval in het schadeherstel of autospuiter daar als keuzevak b.v. ook meer verteld worden over het belang van kleuren in het leven (uitwerking op mensen) het stylen van auto's kleine reparatiemethodes zoals interieurreparatie van een auto velgenreparatie ruitreparatie bumper enz. dit is leer-en gespreksstof wat de leren opfleurt en interessanter maakt. Ook een vak als sociale vaardigheden is interessant en nuttig.

•

Keuzevakken zullen gericht moeten zijn op behoeften die bestaan bij het bedrijfsleven. Omdat markten veranderen en daarmee de behoeften van het bedrijfsleven zullen ook de keuzevakken van tijd tot tijd moeten meeveranderen. Het noemen van concrete keuzevakken heeft daarom pas zin als voor deze optie gekozen gaat worden.

•

Kies per school enkele speerpunten en probeer daarmee jezelf te onderscheiden. Pas op dat het er niet te veel worden. Je kan niet voor iedere vrije vacature een speciale opleiding maken. Zeeuwse scholen zouden zich wat betreft de civiele hoek bv. op water dijkbescherming etc. kunnen richten. Zorg voor herkenbaarheid.

•

Laat dit over aan de studenten. Peil hun behoefte en sluit daarop zoveel mogelijk op aan.

•

Meer gericht op de taken in de bedrijven.

•

Meer praktijk gerichte vakken bij elke opleiding.

•

Op de praktijk geen TE vakken met een hoge dosis aan detailkennis waar ze in het bedrijfsleven mee kunnen starten.

•

Praktijkvakken.

•

Scheepsbouw/offshore.

•

Specialisaties uitdiepen van traditionele vakken. Meer keuzes in bv hydrauliek / aandrijftechniek of electronica specialisatie automatisering. Ook management / economie erg handig voor de HBO studenten. Vaak stromen deze toch door richting leidinggevende functies met een gebrek aan management / leidinggevende of financiële kennis.

•

Vak leer je om het vak we kunnen dat aantrekkelijker maken door er veel praktijk in te brengen (MBO).

•

Veel gastcolleges vanuit bedrijfsleven. Maak zaken praktisch inzichtelijk: niet slechts theorie maar wat kan

•

Voor bouwkunde zou je een onderscheid kunnen maken in keuzevakken voor bedrijfsleven en voor de

je met de theorie in de praktijk. overheid. Men kan dan denken voor bij de overheid aan architectuur stedenbouw. Bij het bedrijfsleven meer gericht op specifieke beroepen bijvoorbeeld voor uitvoerder werkvoorbereider etc. Technocentrum Zeeland


95

•

Voor ons zou de watersport natuurlijk zeer welkom zijn de meeste werknemers binnen ons bedrijf hebben een werktuigbouwkundige opleiding. Ik kan mij ook voorstellen dat de Bouwkunde bv een scheepstimmerman zou kunnen opleiden.

•

Voorbeeld hout en meubileringscollege Rotterdam.

•

Voorbeeld is robotlassen binnen een flexibele productieomgeving. Een prachtig vak om te overwegen binnen de opleiding MBO/HBO. Zeer goede kennis van lassen noodzakelijk opspanmethodiek (flexibel) een goede gesprekspartner voor engineering (design for manufacturing) en voldoende ruimtelijk inzicht voor zowel het opspannen als het programmeren van de robot.

•

We moeten middels de media welke jonge mensen aanspreekt het mooie van techniek laten zien vertellen dat het dynamisch is en niet saai.

•

Weet ik niet. Mij is wel duidelijk dat kids slecht weten wat te kiezen en mate name omdat de beeldvorming over opleidingen en met name ook de beroepen die vervolgens uitgeoefend kunnen worden erg onduidelijk is. Mi hoe concreter de beroepen waartoe wordt opgeleid hoe meer kans op belangstelling.

•

Zoals aangegeven inderdaad en wellicht bij electronica robotbesturingen of zoiets.



96

Bijlage IV WERKGEVERS TECHNICI Andere ideeën om de instroom te bevorderen •

De basisschool verbeteren.- Rekenen en taal leren.- Minder tijd besteden aan algemene ontwikkeling (tandenpoetsen leren ze maar thuis vrije expressie en gezellig contact.- Het ontdekkasteel (leermethode techniek) niet alleen voorzien van "leuke proefjes".

•

Actief werven op middelbare scholen en daarbij het "kies voor techniek" principe hanteren. Aantonen dat

•

Actuele onderwerpen in het nieuws en de markt koppelen aan aangeboden opleidingen. Sneller acteren als

werken in de techniek leuk goed betaald en aantrekkelijk is ook voor de langere termijn. het gaat om opleidingen. Niet jaren achterlopen waardoor de opleiding vaak achterhaald is. •

Basisschoolprojecten jongeren vanaf groep 1 moeten verplicht een plastic schroevendraaier krijgen en er vervolgens mee aan de slag gaan zonder dolen in samenwerking met de PABO moet het mogelijk zijn projecten te ontwikkelen vanaf groep 1 t/m groep 8 waarin niet alleen leerlingen maar ook ouders en leerkrachten (met name 'juffen') participeren leren houden van techniek is ook een kwestie van opvoeden en een sociaal milieu creëren waarin dit mogelijk is - voor de korte termijn: richten op drop-outs (laatste kans onderwijs) zo ontstaat een tweede kans instroom.

•

Begin op de basis school de opleiding en "het vak" te promoten. Hoe? gewoon vragen om daar een keer de verschillende richtingen van de opleidingen die de school heeft "uit te beelden" Als school of opleidingsinstituut zal men ook "de deuren open moeten zetten" en het zichtbaar gestalte geven wat men als opleiding te bieden heeft.

•

Beïnvloeding van de ouders en afstoppen van een groet hoeveelheid voor onze kerneconomie irrelevante leuke opleidingen in leuke steden.

•

Beter betalen. Betere begeleiding op de stages meer 'coolere' reclame dat de wereld zonder techniek niets is.

•

Beter samenwerking/communicatie tussen beroepsverenigingen en middelbare scholen. De opleiding zelf is slechts het middel om daar te komen.

•

Bundeling diversiteit aan initiatieven ter bevordering van instroom in techniek binnen de regio.

•

Campagnes waarin de techniek wordt bevorderd. Te beginnen met het kweken van een beter imago voor de uitvoerende tak.

•

Creëer een positief imago rondom techniek. Het moet cool en stoer zijn om te zeggen: "Ik volg een

•

De jongelui op de opleiding klagen zelf dat ze veel te weinig gestuurd worden en dat er veel te veel in

technische opleiding." Vergelijk het met de IT branche. algemeenheden wordt gesproken. Het feitelijk bijbrengen van kennis ontbreekt en met name op de HZ. Dit heeft tot gevolg dat de jongelui de opleiding bij leeftijdsgenoten afkraken. •

Duidelijker aangeven welke beroepen je er mee kunt vervullen. Jongeren er een beeld bij geven.

•

Een goede balans vinden tussen de opbouw van theoretische- en praktische kennis.

•

Eerder enthousiasme kweken voordat ingestroomd wordt door b.v. bedrijfsbezoeken en/of presentaties. Contacten in bedrijfsorganisaties zoals b.v. hout & meubel cbm (fabrikant van meubelfabrikanten etc. Tevens op vroege leeftijd duidelijk maken dat niet iedereen zomaar de beste interieurarchitect is en dat daarvoor honderden ervaringen/gesprekken voor nodig zijn nadat een bepaald kennisniveau is bereikt.

•

Geen nieuwe ideeën maar de jeugd zo vroeg voorlichting geven en enthousiast maken voor de techniek.

•

Heldere voorlichting en snuffelstage. Ze moeten het zien en proeven.

•

Het bedrijfsleven actief betrekken in activiteiten als open dagen.

•

Ik denk dat de aangegeven weg een goede is!

•

Ik zou via televisie of andere media (bioscoop) een aantrekkelijke serie wervings films voorstellen. Niet wat je nu vaak ziet. Als er ergens problemen zijn in de metaalsector zie je een persoon met een grote helm op handschoenen tot aan z'n ellebogen een zware slijptol vonken tot tegen dak oorkleppen tegen de herrie en een vuile overall. Er is een zoveel meer en mooier werkplaats film te maken van al die metaal bewerkers die net als kunstenaars driedimensionale werkstukken maken in een heel wat betere werkplaats dan een failliete scheepswerf.



97

• •

Imago verbeteren perspectief laten zien. In het voortraject van het MBO/HBO de leerlingen nog beter kennis laten nemen van de mogelijkheden binnen de bedrijven in de regio.

•

In opleiding meer informatie verstekken/inzicht geven in de praktijk met individuelere voorlichting door "praktijk"mensen. De medewerkers die nu al een technische functie vervullen. Transparanter zijn in mogelijkheden van functie en de arbeidsvoorwaardelijke kant daarvan.

• •

Indien mogelijk evt. toch wat van optie 2 meenemen in de opzet. Invloed van ouders is erg belangrijk. Ik denk dat ouders tegenwoordig hun kinderen aanpraten dat die techniek en vieze vingers niks is voor hun zoon of dochter. Lijkt me erg belangrijk juist die ouders de vooroordelen om te zetten naar voordelen. De toekomst voor technici in welke branche dan ook zie er rooskleurig uit.

•

Keuze kan je toch moeilijk beïnvloeden. Laat zien wat de toekomst perspectieven zijn.

•

Laat de wereld zien dat we trots zijn op mensen met vakkennis.

•

Laat eerst de studenten kennis maken met het vak! Door open dagen te organiseren op de bedrijven! Niet op een school! De studenten moeten met medewerkers kunnen praten om een gevoel ergens bij te krijgen.

•

Leerarbeidsovereenkomsten. Open-dagen gericht op jongeren om exact te laten zien wat een en ander inhoudt.

•

Maakt het niet te versnipperd in onze omgeving. We hebben nu STOeB PZW Samen handen Ineen en als ik het goed begrijp willen jullie nu ook extra initiatieven doen. Beter zou zijn 1 bovenstaand koepel met meer financiën en mogelijkheden om professioneel naar buiten te komen.

•

Meer aandacht aan techniek besteden op de lagere school. Ik hoor mijn zoontje (8 jaar) alleen maar praten

•

Meer gebruik maken van Jet net en samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs.

over rekenen en taal en hij vindt het niet eens leuk. •

Meer praktijk gericht opleiden i.s.m. bedrijfsleven.

•

Meer reclame. Waarde van baan en vak benadrukken. Misschien moet de markt hogere lonen en beloningen aanbieden.

•

Meer reclame maken ook door de overheid dat een technisch vak direct zichtbaar en tastbaar is voor de

•

Meer voorlichting dat het leuk is in de techniek te werken. Niet enkel krijg je er vuile handen van. Arbeids-

•

Meer voorlichting meer focus op techniek door bv de techniekprijs etc. Meer reclame van technische

consument en voldoening geeft aan de handvaardigheid van de vakman. omstandigheden verbeteren is iets voor de bedrijven zelf. bedrijven meer aandacht voor salarissen. Vooral ook meer aandacht op gebied van voorlichting op basisscholen. Basisonderwijs docenten. Ouders van basisscholieren en ouders van VMBO scholieren. •

Mentaliteitsverandering door maatschappij werknemer welke produceert/uitvoerend bezig is een status verlenen welke (naar opleidingsniveau) een gelijke beloning en waardering oplevert. Dit geldt dus ook voor onze xx-de generatie allochtonen.

•

Mogelijk dat vooropleiding natuurkunde en wiskunde mensen afschrikken. Ook meer contact met de vooropleidingen (VMBO Havo VWO) wat er allemaal voor mogelijkheden zijn en probeer aan te tonen aan de jeugd dat er wel degelijk goed en leuk werk in de techniek zit.

•

Mogelijkheid van stagelopen vergroten en op een eerder stadium in het opleidingsplan.

•

Nee geen idee.

•

Negatief imago rondom techniek trachten te wijzigen middels info campagnes (landelijk regionaal) bedrijfsbezoeken cq. doedagen voor leerlingen/studenten verplichte praktijklessen techniek in eerste studiejaar VMBO.

•

Om opleidingen interessant te maken is het naar mijn mening goed om extra aandacht te besteden aan de toepassing van het geleerde in de praktijk of inzicht in de toepassing in het bedrijfsleven. Om dit te bewerkstelligen kan gedacht worden aan gastcolleges die worden verzorgd door het bedrijfsleven of meer stages in de beginjaren van de opleiding. Daarnaast is het van belang dat docenten goed op de hoogte zijn



98

van de ontwikkelingen op hun vakgebied. Naast stages voor leerlingen zou het m.i. een goed idee zijn ook docenten "stages" te laten lopen bij bedrijven of op andere wijze bij te scholen. •

Op zeer jonge leeftijd kinderen kennis laten maken met techniek meer openheid vanuit bedrijfsleven open fabrieken / bedrijven als toeristische attractie en hiermee brede belangstelling wekken.

•

-Opleidingen "afstoffen"!!- opleidingen moeten actiever kansen en mogelijkheden benadrukken.- om "zieltjes" te werven niet te snel "pretvakken" aanbieden.

• •

Promotie op jongere leeftijd. Samen met bedrijfsleven al heel vroeg richting basisonderwijs gericht voorlichting geven d.m.v. bedrijfsbezoeken etc. zodat leerlingen zich concreet iets voor kunnen stellen bij de beroepen die ze later kunnen uitoefenen.

•

Samenwerking.

•

Seminars of gastlessen laten verzorgen door de verschillende branches in de start van de studie. Of eventueel op middelbare scholen gastlessen verzorgen om jongeren warm te krijgen voor deze technische opleidingen. Wellicht een goede imagocampagne zoals de landmacht ieder jaar opnieuw aan het uitvoeren is.

• •

Stage meer korte opleidingen die gericht zijn op 1 doel. Stageplaatsen contracten afsluiten met bedrijven zodat ook de (aantrekkelijke) praktijkervaring gewaarborgd is voor deze leerlingen.

•

Techniek als middel en niet als doel bijvoorbeeld techniek inzetten om milieuvriendelijk te leven (Techniek in energieoplossingen etc.). Techniek meer sexy maken. Nu wordt het vaak alleen geassocieerd als werk in een overall.

•

Techniek heeft nog steeds het imago dat het vooral iets is voor mensen met vooral een praktisch karakter. Meer en meer wordt techniek theoretischer en wetenschappelijker. Onderzoek en ontwikkeling zijn uitermate belangrijk. Door hier de nadruk op te leggen in een goed marketingplan zullen meer studenten zich aangetrokken voelen.

•

Tegenwoordig moet je als 13 - 14 jarige al keuzes maken (studierichtingen) de meeste kinderen van die leeftijd weten niet wat bv. "civiele techniek" is en gaan door een "verkeerde" keuze dan al verloren voor onze beroepsgroep. Ook het imago van "de bouw" is niet erg hoog agv onbekendheid hiermee. Kortom bezoek deze kinderen en probeer ze geïnteresseerd te maken hier zit de toekomst.

•

Uit eigen ervaring en geluiden uit onze branche (timmerindustrie) en de bouwwereld weet ik dat er een chronisch gebrek is aan calculatoren en werkvoorbereiders vooral deze laatsten. Geef het een nieuwe benaming bijv. junior en senior projectmanager en geef goed aan dat er volop zeer goed beloond werk in deze jobs is. Benadruk dat de bouwwereld een zeer dynamische bedrijfstak is vernieuwingen in werkmethoden materialen ed. zijn dagelijks aan de orde haal het saaie imago van kantoorwerk (rekenen en tekenen) er van af.

•

Veel actiever promoten ook al op lagere scholen. Betrek ook hierbij het bedrijfsleven. Zie als opleidingsinstellingen de bedrijven niet als afnemers van afgestudeerden maar als partners in een veel groter proces.

•

Veel externe aandacht geven aan technische opleidingen dus adverteren e.d. Lagere scholen triggeren met leuke presentaties.

•

Voor wat de bouwnijverheid betreft is het zaak om van het imago af te komen dat het vies vuil en zwaar werk is. We kunnen best eens reclame maken dat de bouw een van de beste CAO's heeft en dat hier een grote toekomst is weg gelegd voor mensen die er enigszins in geïnteresseerd zijn ook is het zaak om ouders er van te overtuigen dat een technisch vak niet vies is dus een stuk reclame vanaf de basisschool.

•

Waarom worden de kinderen niet via ervaren branche medewerkers geïnformeerd wat het vak inhoud zo kunnen ze een andere kijk op technische vakken krijgen en eventueel gestimuleerd worden deze te gaan volgen. Ook ouders zijn hier bepalend in! eigenlijk zijn de optie`s voor mij te beperkt.



99

•

We weten allemaal dat er een bepaald "imago" probleem zou zijn. Een flitsende campagne misschien. Bedrijven moeten deuren open stellen en laten wat er echt te bieden is. Men heeft vaak toch een verkeerde gedachte.

•

Werk en leren werk zal veel beter werken als er al twee jaar basiskennis aan vooraf zal gaan.... dan pas instromen in bedrijfsleven ...( nu moet je er eerst twee jaar er over doen voordat je kunt beslissen of het wat zal worden )

•

Wij zijn fabrikant van roestvast stalen rookgasafvoersystemen. Het machinepark bij ons wordt onderhouden door een werknemer met de technische opleiding als bij punt 3. Voor de algemene werkzaamheden die bij ons voorkomen zoals knippen, walsen, lassen, vormrillen, draaien-expanderenpuntlassen-etc. hoeft men geen technische opleiding te hebben gevolgd Interneopleiding. Betreffende instroomcijfers MBO-HBO algemeen geen idee (is bij ons niet van toepassing).

•

Wijzig de naam van de opleidingen in een "flitserende" benaming.

•

Zie boven sleutelwoorden zijn: automatisering logistiek machinebesturing (breder dan alleen de bewerkingsmachine). Voorbeelden: we moeten minder denken aan een lasser maar meer aan een lasoperator (iemand die de lasrobot programmeert) een constructiewerker die meer gericht is op standaardisatie en het werken met mallen. NB: voorbeelden vanuit de praktijk bij Nemag.

•

Zie vorig antwoord.

•

Zie vorige: werk aan het imago van de procestechniek / industrie. Procestechniek / industrie is tegenwoordig niet meer vies-vuil-gevaarlijk. Geef aan dat er voldoende werk is en goede arbeidsvoorwaarden. Werk met mensen uit de sector die hun verhaal vertellen. En...begin op de lagere scholen - beïnvloed leraren om een positiever beeld neer te zetten!

•

Zoals eerder aangegeven bredere opleidingen en mensen niet in hokjes duwen de maatschappij individualiseert al veel te veel! Mensen moeten breder geïnteresseerd raken ik zou daar de nadruk op leggen!



100

Bijlage V Voortgezet onderwijs VO Samenvatting

VO VO VO VO VO VO VO VO VO VO

20022003 20.992 440 2,1% 10.902 51,9% 9.650 46,0% 2.856 13,6% 29,6% 1,3% 32,1% 5,2% 21,4% 3,0% 33,4% 4,1% 47,5%

20032004 21.101 450 2,1% 11.167 52,9% 9.484 44,9% 2.855 13,5% 30,1% 1,3% 29,1% 4,9% 21,4% 3,0% 33,9% 4,3% 49,8%

totaal Praktijkonderwijs in % van totaal VO

20022003 109 118 99 80 19 15 440 2,1%

20032004 114 105 103 71 51 6 450 2,1%

totaal bovenbouw (bb) in % van totaal LWOO in % van totaal VO

20022003 698 676 1.374 61,6% 6,5% 500 357 857 38% 4,1%

in % van totaal BB LWOO in % van totaal VO

VOORTGEZET ONDERWIJS TOTAAL VO ZEELAND in aantal TOTAAL praktijkonderwijs in aantal idem in % van TOTAAL onderbouw (lwoo/vmbo/havo/vwo) in aantal idem in % van TOTAAL bovenbouw (lwoo/vmbo/havo/vwo) in aantal idem in % van TOTAAL bovenbouw Techniek in aantal idem in % van idem in % van BB LWOO Techniek in % idem in % BB VMBO Techniek in % idem in % BB HAVO Technisch profiel in % idem in % BB VWO Technisch profiel in % idem in % BB

VO VO VO

PRAKTIJKONDERWIJS klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas 5 klas 6

LWOO klas 1 klas 2 totaal onderbouw (ob) in % van totaal LWOO in % van totaal VO klas 3 klas 4

UITSPLITSING NAAR SECTOR totaal bb sector techniek

KLAS 3 Bouwtechniek Electrotechniek Installatietechniek Installektro Metaaltechniek Technocentrum Zeeland

SCHOOLJAREN 20042005 21.798 472 2,2% 11.227 51,5% 10.099 46,3% 2.845 13,1% 28,2% 1,2% 24,3% 4,6% 19,6% 2,9% 31,5% 4,3% 49,8%

20052006 21.634 493 2,3% 11.086 51,2% 10.055 46,5% 2.931 13,5% 29,1% 1,2% 26,1% 4,9% 20,9% 3,0% 31,6% 4,5% 49,3%

20062007 21.624 532 2,5% 10.957 50,7% 10.135 46,9% 2.948 13,6% 29,1% 1,0% 23,7% 4,6% 20,1% 3,4% 32,6% 4,7% 48,8%

20042005 102 116 99 94 47 14 472 2,2%

20052006 112 99 113 80 65 24 493 2,3%

20062007 111 119 99 109 52 42 532 2,5%

20032004 624 651 1.275 57,4% 6,0% 562 384 946 43% 4,5%

20042005 578 566 1.144 50,9% 5,2% 645 457 1102 49% 5,1%

20052006 608 541 1.149 53,7% 5,3% 524 465 989 46% 4,6%

20062007 723 449 1.172 56,4% 5,4% 490 417 907 44% 4,2%

275 32,1% 1,3%

275 29,1% 1,3%

268 24,3% 1,2%

258 26,1% 1,2%

215 23,7% 1,0%

46 14 3 0 74

76 22 2 0 46

39 17 4 2 45

38 31 5 1 32

36 18 4 1 18


101

20022003 0 6 15

20032004 0 5 21

20042005 6 6 28

20052006 4 6 17

20062007 11 2 17

158

172

147

134

107

39 12 0 0 38 0 3 25

28 19 3 1 35 0 7 10

34 17 2 2 37 7 5 17

30 14 3 3 35 6 5 28

33 24 4 1 25 3 6 12

in % van totaal BB LWOO in % van totaal VO totaal bb mavo/theoretische leerweg in % van totaal BB LWOO in % van totaal VO totaal LWOO in % van totaal VO

117 256 29,9% 1,2% 160 18,7% 0,8% 145 16,9% 0,7% 21 2,5% 0,1% 2.231 10,6%

103 291 30,8% 1,4% 201 21,2% 1,0% 170 18,0% 0,8% 9 1,0% 0,0% 2.221 10,5%

121 382 34,7% 1,8% 240 21,8% 1,1% 193 17,5% 0,9% 19 1,7% 0,1% 2.246 10,3%

124 271 27,4% 1,3% 255 25,8% 1,2% 196 19,8% 0,9% 9 0,9% 0,0% 2.138 9,9%

108 273 30,1% 1,3% 235 25,9% 1,1% 174 19,2% 0,8% 10 1,1% 0,0% 2.079 9,6%

Gecombineerde brugklassen (VMBO/HAVO/VWO) klas 1 klas 2 totaal gecombineerde brugklassen in % van totaal vo

20022003 3.365 2.010 5.375 25,6%

20032004 3.507 2.263 5.770 27,3%

20042005 3.761 2.148 5.909 27,1%

20052006 2.266 1.060 3.326 15,4%

20062007 2.246 1.038 3.284 15,2%

totaal bovenbouw (bb) in % van totaal VMBO in % van totaal VO

20022003 751 1.159 1.910 27,3% 9,1% 2.644 2.437 5.081 73% 24,2%

20032004 628 1.109 1.737 26,4% 8,2% 2.405 2.436 4.841 74% 22,9%

20042005 575 989 1.564 23,6% 7,2% 2.897 2.176 5.073 76% 23,3%

20052006 1.309 2.089 3.398 40,3% 15,7% 2.568 2.460 5.028 60% 23,2%

20062007 1.459 1.806 3.265 39,9% 15,1% 2.538 2.371 4.909 60% 22,7%

in % van totaal BB VMBO in % van totaal VO

1085 21,4% 5,2%

1037 21,4% 4,9%

993 19,6% 4,6%

1050 20,9% 4,9%

987 20,1% 4,6%

LWOO Metalektro Transport en logistiek Voertuigentechniek Techniek Breed Mens en Techniek Grafische techniek Totaal KLAS 4 Bouwtechniek Electrotechniek Installatietechniek Installektro Metaaltechniek Metalektro Transport en logistiek Voertuigentechniek Techniek Breed Mens en Techniek Grafische techniek Totaal totaal bb sector landbouw in % van totaal BB LWOO in % van totaal VO totaal bb sector zorg/welzijn in % van totaal BB LWOO in % van totaal VO totaal bb sector economie

VMBO klas 1 klas 2 totaal onderbouw (ob) in % van totaal VMBO in % van totaal VO klas 3 klas 4

UITSPLITSING NAAR SECTOR totaal bb sector techniek



102

20022003

20032004

20042005

20052006

20062007

122 124 15 10 160 126 13 42

145 84 15 0 93 149 6 56

109 104 25 10 118 145 6 74

128 113 13 9 99 129 7 54

106 100 22 12 112 123 5 51

612

548

591

552

531

135 93 0 6 105 71 12 51

107 96 15 8 139 68 12 44

100 75 15 0 77 95 6 34

100 99 26 10 107 95 5 56

107 102 13 9 96 73 7 49

473 590 11,6% 2,8% 927 18,2% 4,4% 976 19,2% 4,6% 1503 29,6% 7,2% 6.991 33,3%

489 557 11,5% 2,6% 912 18,8% 4,3% 876 18,1% 4,2% 1459 30,1% 6,9% 6.578 31,2%

402 806 15,9% 3,7% 1008 19,9% 4,6% 803 15,8% 3,7% 1463 28,8% 6,7% 6.637 30,4%

498 613 12,2% 2,8% 1045 20,8% 4,8% 826 16,4% 3,8% 1494 29,7% 6,9% 8.426 38,9%

456 573 11,7% 2,6% 983 20,0% 4,5% 756 15,4% 3,5% 1610 32,8% 7,4% 8.174 37,8%

totaal bovenbouw (bb) in % van totaal HAVO in % van totaal VO

20022003 0 312 787 1.099 36,7% 5,2% 987 906 1.893 63% 9,0%

20032004 0 330 841 1.171 38,4% 5,5% 1.043 836 1.879 62% 8,9%

20042005 0 424 859 1.283 38,7% 5,9% 1.179 853 2.032 61% 9,3%

20052006 78 565 937 1.580 43,2% 7,3% 1.144 936 2.080 57% 9,6%

20062007 68 509 1.014 1.591 41,6% 7,4% 1.269 968 2.237 58% 10,3%

UITSPLITSING NAAR PROFIELEN totaal bb profiel natuur & techniek in % van totaal BB HAVO in % van totaal VO

293 15,5% 1,4%

280 14,9% 1,3%

244 12,0% 1,1%

227 10,9% 1,0%

239 10,7% 1,1%

VMBO KLAS 3 Bouwtechniek Electrotechniek Installatietechniek Installektro Metaaltechniek Metalektro Transport en logistiek Voertuigentechniek Techniek Breed Mens en Techniek Grafische techniek Totaal KLAS 4 Bouwtechniek Electrotechniek Installatietechniek Installektro Metaaltechniek Metalektro Transport en logistiek Voertuigentechniek Techniek Breed Mens en Techniek Grafische techniek Totaal totaal bb sector landbouw in % van totaal BB VMBO in % van totaal VO totaal bb sector zorg/welzijn in % van totaal BB VMBO in % van totaal VO totaal bb sector economie in % van totaal BB VMBO in % van totaal VO totaal bb mavo/theoretische leerweg in % van totaal BB VMBO in % van totaal VO totaal VMBO in % van totaal vo

HAVO klas 1 klas 2 klas 3 totaal onderbouw (ob) in % van totaal HAVO in % van totaal VO klas 4 klas 5



103

20022003 326 17,2% 1,6% 13 0,7% 0,1% 702 37,1% 3,3% 559 29,5% 2,7% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 2.992 14,3%

20032004 345 18,4% 1,6% 12 0,6% 0,1% 632 33,6% 3,0% 610 32,5% 2,9% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 3.050 14,5%

20042005 326 16,0% 1,5% 71 3,5% 0,3% 694 34,2% 3,2% 697 34,3% 3,2% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 3.315 15,2%

20052006 326 15,7% 1,5% 105 5,0% 0,5% 670 32,2% 3,1% 751 36,1% 3,5% 1 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% 0,0% 3.660 16,9%

20062007 404 18,1% 1,9% 87 3,9% 0,4% 685 30,6% 3,2% 801 35,8% 3,7% 6 0,3% 0,0% 7 0,3% 0,03% 8 0,4% 0,04% 3.828 17,7%

totaal bovenbouw (bb) in % van totaal VWO in % van totaal VO

20022003 62 381 701 1.144 38,6% 5,4% 655 593 571 1.819 61,4% 8,7%

20032004 45 446 723 1.214 40,0% 5,8% 640 630 548 1.818 60,0% 8,6%

20042005 53 479 795 1.327 41,2% 6,1% 729 623 540 1.892 58,8% 8,7%

20052006 259 541 833 1.633 45,5% 7,5% 739 651 568 1.958 54,5% 9,1%

20062007 307 471 867 1.645 44,1% 7,6% 782 704 596 2.082 55,9% 9,6%

UITSPLITSING NAAR PROFIELEN totaal bb profiel natuur & techniek in % van totaal BB VWO in % van totaal VO totaal bb profiel natuur & gezondheid in % van totaal BB VWO in % van totaal VO totaal bb profiel n&t + n&g in % van totaal BB VWO in % van totaal VO totaal bb profiel economie & maatschappij in % van totaal BB VWO in % van totaal VO totaal bb profiel cultuur & maatschappij in % van totaal BB VWO in % van totaal VO totaal bb profiel c&m + e&m in % van totaal BB VWO in % van totaal VO

291 16,0% 1,4% 410 22,5% 2,0% 163 9,0% 0,8% 549 30,2% 2,6% 285 15,7% 1,4% 121 6,7% 0,6%

318 17,5% 1,5% 477 26,2% 2,3% 111 6,1% 0,5% 526 28,9% 2,5% 301 16,6% 1,4% 85 4,7% 0,4%

257 13,6% 1,2% 441 23,3% 2,0% 245 12,9% 1,1% 503 26,6% 2,3% 359 19,0% 1,6% 87 4,6% 0,4%

251 12,8% 1,2% 459 23,4% 2,1% 255 13,0% 1,2% 515 26,3% 2,4% 399 20,4% 1,8% 79 4,0% 0,4%

283 13,6% 1,3% 472 22,7% 2,2% 261 12,5% 1,2% 525 25,2% 2,4% 418 20,1% 1,9% 119 5,7% 0,6%

HAVO totaal bb profiel natuur & gezondheid in % van totaal BB HAVO in % van totaal VO totaal bb profiel n&t + n&g in % van totaal BB HAVO in % van totaal VO totaal bb profiel economie & maatschappij in % van totaal BB HAVO in % van totaal VO totaal bb profiel cultuur & maatschappij in % van totaal BB HAVO in % van totaal VO totaal bb profiel c&m + e&m in % van totaal BB HAVO in % van totaal VO totaal bb VAVO in % van totaal BB HAVO in % van totaal VO totaal bb anders in % van totaal BB HAVO in % van totaal VO totaal HAVO in % van totaal VO

VWO klas 1 klas 2 klas 3 totaal onderbouw (ob) in % van totaal VWO in % van totaal VO klas 4 klas 5 klas 6



104

VWO totaal bb VAVO in % van totaal BB VWO in % van totaal VO totaal VWO in % van totaal vo


20022003 0 0,0% 0,0% 2.963 14,1%

20032004 0 0,0% 0,0% 3.032 14,4%


20042005 0 0,0% 0,0% 3.219 14,8%

20052006 0 0,0% 0,0% 3.591 16,6%

20062007 4 0,2% 0,0% 3.727 17,2%

105

Bijlage VI MBO MBO TECHNIEK ZEELAND NIVEAU I Bouw en Infra

BOL BBL TOT

in % totaal techniek niveau I Motorvoertuigen BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau I WTB/Metaal BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau I Elektro/ICT BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau I Installatie BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau I Proces/Labo BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau I Grafisch BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau I Maritiem/Logistiek BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau I Bakker BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau I Domeinoverstijgend BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau I Totaal

BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau I


20022003 35 6 41 16,9% 42 42 84 34,7% 14 27 41 16,9% 38 4 42 17,4% 3 0 3 1,2%

20032004 35 6 41 18,5% 48 19 67 30,2% 33 8 41 18,5% 14 3 17 7,7% 17 1 18 8,1%

20042005 20 7 27 15,3% 27 18 45 25,6% 31 6 37 21,0% 11 6 17 9,7% 13 2 15 8,5%

20052006 15 20 35 13,8% 11 13 24 9,4% 10 4 14 5,5% 4 3 7 2,8% 8 3 11 4,3%

20062007 14 11 25 10,6% 0 3 3 1,3% 7 2 9 3,8% 5 4 9 3,8% 4 1 5 2,1%

15 15 6,2% 0

10 10 4,5% 13

11 11 6,3% 15

10 10 3,9% 0

8 8 3,4% 0

0 0,0%

13 5,9%

15 8,5%

0 0,0%

0 0,0%

0 0,0% 0 16 16 6,6% 0 0

0 0,0% 0 15 15 6,8% 0 0

0 0,0% 0 3 3 1,7% 6 0

0 0,0% 2 6 8 3,1% 145 0

0 0,0% 0 13 13 5,5% 157 7

0 0,0% 132 110 242 100%

0 0,0% 160 62 222 100%

6 3,4% 123 53 176 100%

145 57,1% 195 59 254 100%

164 69,5% 187 49 236 100%


106

MBO TECHNIEK ZEELAND niveau II Bouw en Infra

BOL BBL TOT

in % totaal techniek niveau II Motorvoertuigen BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau II WTB/Metaal BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau II Elektro/ICT BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau II Installatie BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau II Proces/Labo BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau II Grafisch BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau II Maritiem/Logistiek BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau II Bakker BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau II Domeinoverstijgend BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau II Totaal BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau II


20022003 11 242 253 28,4% 20 93 113 12,7% 9 129 138 15,5% 44 89

20032004 16 195 211 22,6% 31 107 138 14,8% 23 142 165 17,7% 64 84

20042005 10 207 217 22,1% 60 116 176 17,9% 24 129 153 15,5% 61 57

20052006 16 179 195 21,5% 59 107 166 18,3% 21 112 133 14,6% 45 57

20062007 40 215 255 24,8% 54 104 158 15,4% 12 156 168 16,3% 50 80

133 14,9% 3 57 60 6,7% 4 113 117 13,1%

148 15,9% 4 60 64 6,9% 5 94 99 10,6%

118 12,0% 15 66 81 8,2% 27 105 132 13,4%

102 11,2% 15 56 71 7,8% 51 95 146 16,1%

130 12,6% 14 60 74 7,2% 60 106 166 16,1%

0 0,0% 48

0 0,0% 76

0 0,0% 67

0 0,0% 59

0 0,0% 51

48 5,4%

76 8,2%

67 6,8%

59 6,5%

51 5,0%

30 30 3,4%

31 31 3,3%

40 40 4,1%

36 36 4,0%

27 27 2,6%

0 0,0% 139 753 892 100%

0 0,0% 219 713 932 100%

0 0,0% 264 720 984 100%

0 0,0% 266 642 908 100%

0 0,0% 281 748 1029 100%


107

MBO TECHNIEK ZEELAND niveau III Bouw en Infra

BOL BBL TOT

in % totaal techniek niveau III Motorvoertuigen BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau III WTB/Metaal BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau III Elektro/ICT BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau III Installatie BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau III Proces/Labo BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau III Grafisch BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau III Maritiem/Logistiek BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau III Bakker BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau III Domeinoverstijgend BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau III Totaal BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau III


20022003

20032004

20042005

20052006

20062007

116 116 16,9%

129 129 19,7%

104 104 16,2%

106 106 14,9%

117 117 13,2%

71 71 10,4%

37 37 5,8%

48 48 6,7%

60 60 6,8%

63 63 9,2% 0 52

51 51 7,8% 1 58 59 9,0% 0 48

48 48 7,5% 16 43

58 58 8,1% 18 45

68 68 7,7% 22 42

52 7,6%

48 7,3%

59 9,2%

63 8,8%

64 7,2%

65 65 9,5% 14 164 178 26,0%

60 60 9,2% 14 184 198 30,2%

56 56 8,7% 23 193 216 33,6%

51 51 7,2% 77 227 304 42,7%

60 60 6,8% 123 301 424 47,9%

0 0,0% 126

0 0,0% 100

0 0,0% 110

0 0,0% 67

0 0,0% 73

126 18,4%

100 15,3%

110 17,1%

67 9,4%

73 8,2%

14 14 2,0%

10 10 1,5%

13 13 2,0%

15 15 2,1%

19 19 2,1%

0 0,0% 140 545 685 100%

0 0,0% 115 540 655 100%

0 0,0% 149 494 643 100%

0 0,0% 162 550 712 100%

0 0,0% 218 667 885 100%


108

MBO TECHNIEK ZEELAND niveau IV Bouw en Infra

BOL BBL TOT

in % totaal techniek niveau IV Motorvoertuigen BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau IV WTB/Metaal BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau IV Elektro/ICT BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau IV Installatie

BOL BBL TOT

in % totaal techniek niveau IV Proces/Labo BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau IV Grafisch BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau IV Maritiem/Logistiek BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau IV Bakker BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau IV Domeinoverstijgend BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau IV Totaal BOL BBL TOT in % totaal techniek niveau IV


20022003 229 19 248 17,3% 69 2 71 4,9% 218 16 234 16,3% 313 43

20032004 210 22 232 16,4% 75 13 88 6,2% 192 18 210 14,9% 256 31

20042005 218 22 240 18,3% 78 17 95 7,3% 194 15 209 16,0% 173 25

20052006 208 21 229 17,9% 63 9 72 5,6% 130 14 144 11,2% 137 22

20062007 194 15 209 16,7% 59 25 84 6,7% 99 13 112 9,0% 100 15

356 24,8%

287 20,3%

198 15,1%

159 12,4%

115 9,2%

0 0,0% 226 52 278 19,4% 0

0 0,0% 204 55 259 18,4% 25

0 0,0% 177 71 248 18,9% 43

0 0,0% 146 67 213 16,6% 77

0 0,0% 129 75 204 16,3% 164

0 0,0% 248

25 1,8% 304

43 3,3% 277

77 6,0% 314

164 13,1% 241

248 17,3%

304 21,5%

277 21,1%

314 24,5%

241 19,3%

0 0,0% 0

6 6 0,4% 0

0 0,0% 0

2 2 0,2% 71

3 3 0,2% 117

0 0,0% 1303 132 1435 100%

0 0,0% 1266 145 1411 100%

0 0,0% 1160 150 1310 100%

71 5,5% 1146 135 1281 100%

117 9,4% 1103 146 1249 100%


109

Bijlage VII HBO HBO AOT

Aquatische Ecotechnologie

Bouwkunde

Chemie

Civiele Techniek

Elektrotechniek

Informatica

L&TV

Maritiem Officier

Werktuigbouwkunde

TOTAAL


Soort VT DT DUAAL TOT in % VT DT DUAAL TOT in % VT DT DUAAL TOT in % VT DT DUAAL TOT in % VT DT DUAAL TOT in % VT DT DUAAL TOT in % VT DT DUAAL TOT in % VT DT DUAAL TOT in % VT DT DUAAL TOT in % VT DT DUAAL TOT VT DT DUAAL TOT

20022003 49 87 136 9,4% 399

20032004 52 6 112 170 12,1% 297

20042005 56 18 112 186 15,2% 135

20052006 48 13 107 168 14,2% 128

20062007 43 12 119 174 14,8% 118

399 27,4% 133

297 21,2% 127

135 11,0% 126

128 10,8% 116

118 10,0% 119

133 9,1% 76

127 9,1% 79

126 10,3% 69

116 9,8% 72

119 10,1% 90

76 5,2% 69 17

69 5,6% 78 4

72 6,1% 81 3

90 7,7% 68 2

86 5,9% 105 8 1 114 7,8% 32

79 5,6% 71 12 3 86 6,1% 102 13 1 116 8,3% 61

82 6,7% 86 21

70 6,0% 65 21

107 8,7% 84

84 7,1% 73 19 1 93 7,8% 85

32 2,2% 60

61 4,4% 60

84 6,9% 67

85 7,2% 69

105 8,9% 75

60 4,1% 185

60 4,3% 164

67 5,5% 174

69 5,8% 180

75 6,4% 182

185 12,7% 185 43 5 233 16,0% 1293 68 93 1454 100%

164 11,7% 174 62 4 240 17,1% 1187 93 120 1400 100%

174 14,2% 143 49 3 195 15,9% 1018 92 115 1225 100%

180 15,2% 143 44 3 190 16,0% 995 79 111 1185 100%

182 15,5% 117 38 2 157 13,4% 982 73 121 1176 100%


86 7,3% 105

110

Activiteitenplan 2008

Recommend Documents