Actieprogramma Water en Ruimte Aanbod van cursussen, CoP s en andere bijeenkomsten binnen het actieprogramma

Actieprogramma Water en Ruimte 2010 - 2012 Aanbod van cursussen, CoP’s en andere bijeenkomsten binnen het actieprogramma

1

2

Inhoudsopgave Inleiding Bijeenkomsten in het kader van BEWUSTWORDING & INZICHT Startbijeenkomst Uitvoeringsprogramma Water en Ruimte Regionale ronde-tafel-gesprek over posities en verantwoordelijkheden in gebiedsontwikkeling Watergame: Een spel over watermanagement en ruimtelijke ordening ClimateGame: Een spel over ruimtelijke ordening in een veranderend klimaat (Afsluitend) congres Water en Ruimte Cursussen gericht op KENNISOVERDRACHT Basiscursus Ruimtelijke ordening voor waterschappen Cursus Waterwet en nieuwe Wet ruimtelijke ordening Cursus Wabo en de rol van waterschappen Cursus Water en Gebiedsontwikkeling Masterclass Gebiedsontwikkeling Cursus Financiering en grond bij gebiedsontwikkeling Masterclass Financiering van wateropgaven Cursus Gebiedsontwikkeling in een veranderend klimaat Trainen van VAARDIGHEDEN & COMPETENTIES Onderhandelingstraining Mutual Gains Approach (MGA) Training Politiek-bestuurlijke sensitiviteit Training Visievorming, scenario’s en varianten in planvorming en beleid Training Strategie en workshop Watergame Bijeenkomst gericht op REGIONALE NETWERKEN & PRAKTIJKOPLOSSINGEN Communities of Practice (CoP’s) Inzet visitatiecommissie Ateliers ruimtelijk ontwerpen met water Learning on the job: werksessie water en ruimte Contactpersonen

3

Inleiding In opdracht van de Unie van Waterschappen en het Ministerie van VROM, richten CURNET en Nirov het Actieprogramma Water en Ruimte 2010-2012 in. Een vraag– en praktijkgericht programma met een looptijd van 3 jaar, voor waterschapsmedewerkers en professionals in de ruimtelijke ontwikkeling, gericht op een betere inpassing van waterbelangen in de ruimtelijke ontwikkeling. Daarnaast heeft het programma als doel om de waterschappen bewust te maken van hun rol in gebiedsontwikkeling en het trainen van competenties die nodig zijn voor de werkwijze die gebiedsontwikkeling met zich meebrengt. De komende jaren bestaat het aanbod uit een palet van trainingen en cursussen, learning on the job, games en een congres. In dit boekje vindt u als voorproefje een overzicht van het aanbod op hoofdlijnen. Het gaat met nadruk om de basisinformatie per cursus/activiteit. Afhankelijk van de wensen van de deelnemers wordt het programma van de cursus op maat gemaakt. Ook zoeken wij per cursus naar geschikte docenten die aansluiten bij het niveau van de doelgroep. En uiteraard is er de mogelijkheid om eigen casuïstiek te behandelen. We hopen u te mogen ontmoeten op onze startbijeenkomst en op enthousiaste deelname de komende jaren. Heeft u vragen, aanvullende ideeën, open einden of tips? We horen het graag, zodat het definitieve programma zo goed mogelijk aansluit bij behoeften. Achterin vindt u de contactgegevens van de organiserende partijen.

4

BIJEENKOMSTEN IN HET KADER VAN

BEWUSTWORDING EN INZICHT

5

Naam

Startbijeenkomst Uitvoeringsprogramma Water en Ruimte

Doelgroep

Brede doelgroep: alle betrokkenen van waterschappen. Maximaal 90 inschrijvers. Bekend worden met de doelen, mogelijkheden en werkwijze van het Uitvoeringsprogramma Water en Ruimte 2010-2012. Korte inleiding op gebiedsontwikkeling en water en de veranderende rol van de waterschappen.

Inhoud

Verder krijgt u een preview van een aantal cursussen en andere activiteiten. Daarbij staan uw wensen en ideeën t.a.v. deze activiteiten centraal. Suggesties van deelnemers worden gebruikt voor het ontwikkelen en op maat maken van de cursussen. De volgende cursussen en activiteiten komen aan bod: - Kennismaking met de Water Game - Cursus Grond en Financiën bij gebiedsontwikkeling - Gebiedsontwikkeling in een veranderend klimaat - Training “Mutual Gains Approach”: leren positioneren van uw belang, onderhandelen en beïnvloeden - Praktijkcasus onder de loep Duur en datum

Één dagdeel, 14 oktober 2010

6

Naam

Regionale ronde-tafel-gesprek over posities en verantwoordelijkheden in gebiedsontwikkeling

Doelgroep

Gemengde groep waterschappen en niet-waterschappen essentieel. Één gesprek per regio.

Inhoud

De gesprekken dienen ter inventarisatie van behoeften en vragen voor activiteiten binnen het actieprogramma Water en Ruimte. Centraal in het gesprek staat de vraag hoe verschillende partijen (en personen) zich opstellen in het proces van gebiedsontwikkeling: open/gesloten, proactief/reactief, zoekend naar gemeenschappelijk belang/strijdend voor het eigen belang? Kennen we elkaars verantwoordelijkheden of zijn we geneigd op de stoel van de ander te gaan zitten?

Duur en datum

Begin 2011. Één dagdeel per gesprek. Planning in overleg met de regio.

7

Naam

Watergame: Een spel over watermanagement en ruimtelijke ordening

Doelgroep

Gemengde groep waterschappen en niet-waterschappen aanbevolen. Maximaal 18 inschrijvers. Waarom spelen we het spel? De Watergame is ontworpen volgens het concept “learning by doing”. Door dit (rollen)spel te spelen zien deelnemers wat er goed en fout gaat, krijgen ze direct advies van de trainer, en kan de deelnemer direct het advies in de praktijk uitproberen. Het spelen van de Watergame geeft inzicht in de fasen van regionale gebiedsprocessen en de rollen en verantwoordelijkheden van betrokken partijen. Het maakt deelnemers op spelenderwijs bewust van de noodzaak tot samenwerking en meedenken met andere actoren, om draagvlak te creëren en verandering teweeg te brengen.

Inhoud

Hoe moet u zich dit voorstellen? De deelnemers werken vanachter vier laptops, die allen toegang geven tot dezelfde virtuele wereld. In hun zoektocht naar de optimale inrichting van een gebied, kruipen de deelnemers in de huid van het waterschap, de gemeente, de woningcorporatie en de projectontwikkelaar. Alle partijen (groepjes van 1 tot 3 personen) krijgen een persoonlijke opdracht mee. Voor deze Game is de situatie in Tiel nagebouwd. Gegevens zoals bouwopgaven, waterstructuur en beleid, zijn dus een precieze afspiegeling van de werkelijkheid. De speler worden in het spel geconfronteerd met het handelen van de andere actoren in hetzelfde gebied en met externe factoren zoals klimaatverandering. Het spel wordt gespeeld onder leiding van een ervaren trainer en technische begeleiders, met expertise van het proces van gebiedsontwikkeling. De trainer analyseert het strategisch handelen van de deelnemers en geeft tussentijds reflectie. De deelnemers zullen ervaren dat zij het gewenste resultaat niet kunnen bereiken als zij niet in gesprek treden met de andere actoren. Aan het eind van de dag worden de ervaringen en inzichten besproken.

Duur en datum

Deze game is ontwikkeld binnen het programma ‘Leven met Water’, door RO2 (Tygron en Ambient) samen met o.a. het Nirov. Een ochtend of een middag

8

Naam

ClimateGame: Een spel over ruimtelijke ordening in een veranderend klimaat

Doelgroep

Gemengde groep waterschappen en niet-waterschappen aanbevolen. Maximaal 18 inschrijvers. Waarom spelen we het spel? De ClimateGame is net als de Watergame ontworpen volgens het concept “learning by doing”. Door dit (rollen)spel te spelen zien deelnemers wat er goed en fout gaat, krijgen ze direct advies van de trainer, en kan de deelnemer direct het advies in de praktijk uitproberen.

Inhoud

De aanpak is ook hetzelfde. We werken met kleine teams vanachter vier laptops, die allen toegang geven tot dezelfde virtuele wereld. Hierbij wordt een praktijksimulatie nagebootst in een gezamenlijke oefening. Lukt het om met meerdere partijen en een gestapelde opgave tot een goed einde te brengen? Wat zijn de succes- en faalfactoren en welke lessen kunnen hieruit getrokken worden voor de eigen werkpraktijk? Het spel wordt gespeeld onder leiding van een ervaren trainer en technische begeleiders, met expertise van het proces van gebiedsontwikkeling. Voor deze Game is de situatie in Delft nagebouwd. Gegevens zoals bouwopgaven, waterstructuur en beleid zijn dus een precieze afspiegeling van de werkelijkheid. De speler worden in het spel geconfronteerd met de effecten van klimaatverandering en het handelen van de andere actoren in hetzelfde gebied.

Duur en datum

Deze game is ontwikkeld binnen de programma’s Waterkader Haaglanden en ‘Leven met Water’ door RO2 (Tygron en Ambient). Een ochtend of een middag

9

Naam

(Afsluitend) congres Water en Ruimte

Doelgroep

Alle betrokken bij het Uitvoeringsprogramma Water en Ruimte. Maximaal aantal deelnemers nader te bepalen. Presentatie van de resultaten van het Uitvoeringsprogramma: - verworven inzichten - ontwikkelde activiteiten/cursusaanbod dat ook in de toekomst gebruikt kan worden - afgeronde en lopende projecten die baat hebben gehad bij het programma - eventueel presentatie van publicatie(s) en handreikingen of tools.

Inhoud

Tevens kan een afsluitend congres een goed moment zijn om het stokje over te dragen van de opdrachtgevers (Unie van Waterschappen en Ministerie van VROM) naar de gebruikers (waterschappen, gemeenten, provincies). Daarbij biedt het congres inspiratie en handvatten voor de toekomst. Duur en datum

1 dag in 2011 of 2012

10

CURSUSSEN GERICHT OP

KENNISOVERDRACHT

11

Naam

Basiscursus ruimtelijke ordening voor waterschappen

Doelgroep Inhoud

Plantoetsers en vergunningverleners. Maximaal 20 inschrijvers. Wie op een effectieve manier waterbelangen wil inbrengen in de ruimtelijke ordening, heeft een goede basiskennis van de RO nodig. Deze informatieve training planologie voor niet-planologen geeft in één dag een gedegen basisinzicht in ruimtelijke ordening in Nederland. Simpel gezegd behandelen we: wie, wat, waarom en hoe. Het eerste dagdeel komen o.a. aan de orde een korte geschiedenis van de ruimtelijke ordening in Nederland en de ontwikkeling van het beleidsveld in de afgelopen decennia. Daarna gaan we in op de taken en verantwoordelijkheden van de verschillende overheden (Rijk, provincie, gemeente, waterschap) en op hoofdlijnen welke wetgeving daarbij komt kijken. Tot slot wordt inzichtelijk gemaakt welke plannen er zijn in Nederland (structuurvisie, bestemmingsplan, projectbesluit, inrichtingsplan), wat er in welk plan staat, wie welk plan maakt en hoe deze worden vastgesteld. Het tweede dagdeel verdiepen we. Aan bod komen wetgeving en procedures en de instrumenten die ingezet kunnen worden ten gunste van het waterbelang. Naast het behandelen van de theorie gaan de deelnemers actief aan de slag met een casus, waarbij de theorie op praktische wijze nogmaals de revue passeert. Tijdens de dag is er speciale aandacht voor: welke zaken in een bestemmingsplan geregeld worden en welke zaken via de Keurverordening; de watertoets en het schrijven en geven van een wateradvies; en het tijdig betrokken raken in de planvorming door een proactieve, adviserende houding van watertoetsers en vergunningverleners. De deelnemers gaan in discussie over de vraag hoe plantoetsers tijdig betrokken raken bij de planvorming en hoe zij ervoor kunnen zorgen dat zij een interessante partij zijn in de planvormingsfase.

Duur en datum

Trainers: Christine Oude Veldhuis – directeur Nirov Emmy Hendriksen – juridisch adviseur Pouderoyen Compagnons 1 dag, 23 november 2010

12

Naam

Cursus Waterwet en nieuwe Wet ruimtelijke ordening

Doelgroep

Projectleiders en specialisten die in hun werk te maken krijgen met (consequenties van) de Waterwet en Wro. Maximaal 25 inschrijvers. Twee wetten met een korte geschiedenis: de Waterwet en de Wet ruimtelijke ordening (Wro). Wat is er voor de waterschappen veranderd? Op deze informatieve dag staat de inhoud en de combinatie van de Waterwet en de Wro centraal. Doel van de bijeenkomst is om als professionals in waterbeheer het te ervaren wat de toepassingsmogelijkheden van de nieuwe wetten zijn.

Inhoud

In de Waterwet (22 december 2009) zijn acht wetten samengevoegd tot één wet. De wet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater en verbetert de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. De vergunningstelsels uit de afzonderlijke waterbeheerwetten zijn gebundeld, wat resulteert in één integrale Watervergunning. De Wro (1 juli 2008) regelt hoe ruimtelijke plannen in Nederland tot stand komen en gewijzigd worden. De Waterwet en de Wro sluiten goed op elkaar aan, waardoor ruimtelijke gevolgen van wateropgaven (beter) in (ruimtelijke) plannen kunnen worden uitgewerkt. De cursus combineert theoretische kennis met oefenen met eigen casussen. Aan het einde van de dag weet u wat de veranderingen ten opzichte van de oude wetten zijn en wat de consequenties hiervan zijn voor uw dagelijkse werk. Duur en datum

1 dag, 2011

13

Naam

Cursus Wabo en de rol van waterschappen

Doelgroep

Waterschapsmedewerkers die in hun werk te maken hebben met het verlenen van vergunningen. Maximaal 25 inschrijvingen. Per 1 oktober 2010 is de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) in werking getreden. Met de Wabo wordt één omgevingsvergunning geïntroduceerd op het gebied van de fysieke leefomgeving. Er zijn circa 25 wettelijke kaders geïntegreerd. Concreet betekent dit het bevoegd gezag integraal vergunt en handhaaft op de aspecten natuur, milieu, bouwen, slopen en ruimte. De omgevingsvergunning wordt door de gemeente of provincie verleend, waarmee ook de bevoegdheid voor indirecte lozingen bij deze partijen komt te liggen. De rol van de waterschappen verandert van vergunningverlener in die van adviseur. Wel behoudt het waterschap een toezichthoudende taak. Om de belangen van het waterschap te waarborgen, zijn goede afstemming en heldere onderlinge werkafspraken met gemeente en provincie noodzakelijk. Dit vraagt om actieve benadering door waterschapsmedewerkers om afspraken te maken over taken en bevoegdheden, inhoudelijke en planmatige afstemming, dossiervorming en overdracht. Ook moeten waterschapsbelangen beter gemotiveerd worden.

Inhoud

We werken in één dag met de cursisten aan kennis over de inhoud en aanpak van de nieuwe wet en de omgevingsvergunning, veranderingen ten opzichte van de oude aanpak, raakvlakken met de Wro en Waterwet, en de consequenties voor het dagelijks werk van de deelnemers.

Duur en datum

De cursus combineert theoretische kennis met oefenen met eigen casussen, die aansluiten bij de dagelijkse werkpraktijk van de deelnemers. Aan bod komen o.a. de planning, doel van het vooroverleg, de betrokken actoren, en bepalen van de eigen positie en aanpak in het proces. 1 dag, 2011

14

Naam

Cursus Water en Gebiedsontwikkeling

Doelgroep

Gemengde groep waterschappen en niet-waterschappen aanbevolen. Project- en procesleiders, bestuurders, planvormers en accountmanagers. Maximaal 25 inschrijvers. Combinatie van theorie en praktijk.

Inhoud

Betrokkenheid bij ruimtelijke processen is niet voor iedere waterschapsmedewerker vanzelfsprekend. De cursus gaat in op de essenties van gebiedsontwikkeling: het inrichten van processen, instrumenten, houding en cultuur. Deze nieuwe manier van werken biedt kansen voor waterschappen om eerder in processen betrokken te worden. Veel andere partijen werken namelijk al op deze manier. Tijdens de training wordt financiering en grond bij gebiedsontwikkeling besproken, waaronder de consequenties van de Grondexploitatiewet, de Wro, en de Waterwet voor projecten. Tevens komen vaardigheden aan de orde voor het beter positioneren van belangen en bereiken van doelen, zoals diverse samenwerkingsvormen en de Mutual Gains Approach als onderhandelingsmethode. De stof wordt op interactieve wijze geïllustreerd aan de hand van bekende Nederlandse schoolvoorbeeld en reflectie op praktijkprojecten van de deelnemers. Duur en datum

Mogelijk als één- of twee- of driedaagse cursus, 2011

15

Naam

Masterclass gebiedsontwikkeling

Doelgroep

Ervaren projectleiders/ procesmanager. Gemengde groep waterschappen en niet-waterschappen aanbevolen. Aantal deelnemers nader te bepalen. Hoogwaardig advies en reflectie op de eigen praktijkvragen.

Inhoud

Doel: - Verbeteren aanpak van water en ruimte cq gebiedsontwikkeling in een aantal concrete cases binnen de regio. - Ontwikkelen generieke methodiek voor kennisdoorwerking vanuit kennisprogramma’s naar betrokken waterschappen en gemeenten. Methode: - Intakegesprek met projectleider van cases om opgave, belanghebbende en kennisvraag helder te krijgen. - Joint fact finding van een dag of twee dagdelen over de kennisvragen uit de casus met vertegenwoordigers uit alle betrokken belanghebbende partijen en een drietal externe masters (zogenaamde flying doctors). De deskundigheid wordt afgestemd op de kernvragen van de casushouder. - Optioneel: aan het einde van de dag delen van resultaten met relevante bestuurders. - Rapportage met een advies aan de casushouder.

Duur en datum

Globale opzet masterclass: - Introductie van de casus. - In drie subgroepen beschouwen van de cases vanuit de kernvragen, geleid door de masters (flying doctors). In dit deel wordt vooral de kennis vanuit de master ingebracht en leidt tot nieuwe inzichten en verdieping. - Combineren van de drie nieuwe inzichten in twee groepen rond gebiedsproces en ruimtelijk ontwerp en de onderlinge relatie. In dit deel gaat het vooral om de integratie van de losse elementen. - Conclusies en aanbevelingen voor de casushouder (eventueel bestuurlijk niveau) 1, 2 of 3 dagen

16

Naam

Cursus Financiering en grond bij gebiedsontwikkeling

Doelgroep

Projectleiders, procesleiders, accountmanagers en planeconomen van waterschap, gemeente en provincie. Het is mogelijk de cursus op maat te maken voor bestuurders. Maximaal 25 inschrijvers. Voor sommigen een uitdagend onderdeel van hun werk, voor anderen iets waar ze liever zo min mogelijk mee bezig zijn. Iedere waterschapsmedewerker krijgt in zijn werk te maken met euro’s en (kritische) vragen over de financiering van projecten. In deze cursus worden financieringsvraagstukken besproken, aan de hand van aansprekende voorbeelden uit de praktijk, waarin verschillende partijen vanuit hun eigen belangen betrokken zijn.

Duur en datum

Het doel van de dag is een sterke gesprekspartner te worden als het gaat om de financiële kant van een project. De trainers delen hun kennis, waarna onder begeleiding gewerkt wordt aan praktijkcases om de werkwijzen te verinnerlijken. Tijdens de dag wordt o.a. aandacht besteed aan: - Publiek-private samenwerking: samenwerkingvormen (rijk, provincie, gemeenten, waterschappen en overige gebiedspartners), joint-ventures, gebiedsconcessies, rolverdeling, risicoverdeling, en bijbehorende contractvormen. - Grond: grondposities, strategisch grondbeleid, grondmarkt, waardering, exploitaties, juridisch instrumentarium. - Financiering van projecten: samenwerken met financiële instellingen, borgstellingen, risicomanagement. We werken met actuele voorbeelden en vraagstukken, bijvoorbeeld uit het Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering. Ook is er is veel ruimte voor vragen vanuit de eigen praktijk. Het doel van de dag is deelnemers inzicht geven hoe zij hun energie doelgericht kunnen inzetten voor de financiële verwezenlijking van de projectdoelen. Duur en datum

1 dag, 2011

17

Naam

Masterclass Financiering van wateropgaven

Doelgroep

Financieel medewerkers, programmatrekkers en projectleiders. Zowel publiek als privaat. Aantal deelnemers nader te bepalen.

Inhoud

Hoe financieren we wateropgaven in het licht van bezuinigingen, verstedelijking, vergrijzing, en klimaatverandering? In projecten met dubbele doelstellingen, zoals veiligheid en ruimtelijke kwaliteit? Voor de korte termijn en hoe bereiden we ons voor op de lange termijn, bijvoorbeeld als het gaat om financiering van maatregelen in het kader van het Deltaprogramma? Wanneer wordt het voor publieke en private partners interessant om samen te werken en hoe kan dit vorm krijgen? De middag wordt begeleid door twee sprekers met ruime ervaring en (financiële) deskundigheid, vanuit hun betrokkenheid in een groot aantal complexe projecten. Onderwerpen zijn o.a. fondsvorming en nieuwe manieren van financieren. De theorie wordt toegankelijk en concreet gemaakt, door voorbeelden te bespreken vanuit infrastructurele projecten: een werkveld dat voorop loopt in verbreding van PPS, geïntegreerde contractvormen en andere manieren van aanbesteden. Denk aan de Werkmaatschappij Markermeer-IJmeer en de realisatie van de nieuwe westelijke oeververbinding in Rotterdam, publiek-private samenwerking op initiatief van het Havenbedrijf. De middag bestaat uit discussie, debat en het delen van expertise. Deelnemers krijgen vooraf de kans hun vragen in te dienen, zodat deze kunnen worden voorbereid door de sprekers en tijdens de middag behandeld kunnen worden.

Duur en datum

1 middag

18

Naam

Cursus Gebiedsontwikkeling in een veranderend klimaat

Doelgroep

Beleidsmakers, planvormers, strategen Maximaal 25 inschrijvers De klimaatverandering is een feit, over de effecten wordt gediscussieerd. Echter, dat we als waterbeheerders en ruimtelijke ontwikkelaars met die effecten te maken krijgen staat als een paal boven water. We moeten ons land aanpassen (adaptatie) aan intensere regenbuien, zeespiegelstijging, langere perioden van droogte, grotere pieken in rivierafvoer, verzilting en meer tropische dagen.

Inhoud

Deze cursus geeft antwoord op de vraag hoe verschillende betrokken partijen in gebiedsontwikkeling hun bijdrage kunnen leveren aan klimaatadaptatie. Denk aan de rol van waterschappen, stedenbouwkundigen, bestemmingsplan makers, ontwerpers en bouwers. Aan bod komen: - basiskennis van klimaatverandering in relatie tot integraal waterbeheer; - effecten van klimaatverandering op het watersysteem en de ruimtelijke inrichting van Nederland; - instrumenten die een visie op adaptatie kunnen ondersteunen (structuurvisie, bestemmingsplan, watertoets, waterplan); - concepten ter bestrijding van hitte-stress, waterberging, water afvoer; - omgaan met onzekerheid. Aan de hand van voorbeeldprojecten en situaties uit de regio van de deelnemers laten we zien hoe eenieder kan bijdragen door een slimme inrichting van het watersysteem, de openbare ruimte, ruimte reserveringen en nieuwe bouwconcepten. Essentieel hierbij is een goede samenwerking tussen waterschappen, stedenbouwkundigen, bestemmingsplan makers, ontwerpers en bouwers. Daarom worden gemixte groepen aanbevolen voor deze cursus. Duur en datum

1 dag

19

TRAINEN VAN

VAARDIGHEDEN EN COMPETENTIES

20

Naam

Onderhandelingstraining Mutual Gains Approach (MGA)

Doelgroep

Kan gegeven worden op het niveau van bestuurders of medewerkers. Gemengde groep waterschappen en nietwaterschappen aanbevolen. Deze training is ook zeer geschikt voor een gemengde groep partners binnen een regionale context. Maximaal 18 inschrijvers. Bij ruimtelijke ontwikkelingen zijn meestal verschillende partijen betrokken, met eigen belangen, standpunten en achtergrond. Ook waterschappen hebben hun eigen agenda. De cursus helpt de deelnemers vaardigheden te trainen voor succesvol onderhandelen.

Inhoud

In gebiedsprocessen, hebben betrokken actoren vaak de neiging om een proces vanuit de eigen sectorale blik in te steken en het zo laag mogelijk houden van de kosten. Het is de vraag of dit oplossingen biedt voor de lange termijn. Gebiedsontwikkeling betekent samen met andere partijen aan de slag, elkaar vertrouwen, versterken en in coproductie zoeken naar verbindingen voor een betere ruimtelijke kwaliteit, juist voor de lange termijn. Mutual Gains Approach (MGA) is een beproefde en op de praktijk gebaseerde benadering van onderhandelingen. Niet het verdedigen van individuele standpunten staat centraal, maar het behartigen van gezamenlijke belangen: doorvragen naar de achterliggende belangen van andere partijen en goed beseffen wat voor jezelf belangrijk is. Het doel van MGA is om uitkomsten te creëren die meer echte kwaliteit voor een gebied opleveren en niet een moeizaam tot stand gekomen compromis, waar uiteindelijk iedereen maar half tevreden mee is. In deze cursus wordt de theorie van de MGA uitgebreid toegepast in oefeningen rond fictieve situaties én situaties uit de eigen praktijk van de deelnemers.

Duur en datum

Hoofdtrainer: Frans Evers Gastsprekers uit de praktijk, bijvoorbeeld bestuurders en projectleiders. 2 a 3 dagen/ 4 tot 6 dagdelen, 2011

21

Naam

Training Politiek-bestuurlijke sensitiviteit

Doelgroep

Kan gegeven worden op het niveau van bestuurders, managers of procesleiders. Gemengde groep waterschappen en nietwaterschappen aanbevolen. Maximaal 20 inschrijvers.

Inhoud

Of u nu bestuurder, waterbeheerder, of strategisch adviseur ruimtelijke ontwikkeling bent, politiek-bestuurlijke sensitiviteit helpt u om uw opgaven te realiseren. Met perfecte berekeningen en prachtige verbeeldingen en kaarten alleen komt u er niet. Inzicht in politieke processen en krachtenvelden is essentieel om projecten en programma’s tot een goed einde te brengen. Door het ontwikkelen van de juiste antennes, taal en houding bent u beter in staat om belangen te positioneren in het politiek-bestuurlijk proces. In deze training komt weinig theorie aan bod. Deelnemers gaan met name aan de slag met uitdagende oefeningen, rollenspellen en eigen casuïstiek. Ook komen voorbeelden uit de praktijk van de docenten aan bod. De cursus leert u de politiek-bestuurlijke omgeving en belangen van verschillende partijen en de invloed hiervan op uw eigen werk te analyseren. Gevolgd door praktische inzichten in de eigen vaardigheden op het gebied van communicatie, presentatie en beïnvloeding, om te opereren in een politiek-bestuurlijke omgeving. Belangrijk zijn bewustzijn van de omgeving en percepties van de ambtelijke, maatschappelijke en politieke arena’s. Inzicht in de verschillen, deze kunnen benoemen en er naar leren handelen, om de eigen opgaven te realiseren.

Duur en datum

1 dag, 2012

22

Naam

Training visievorming, scenario’s en varianten in planvorming en beleid

Doelgroep

Beleidsmakers, projectleiders en procesmanager. Maximaal 25 inschrijvers. We zien ze dagelijks voorbij komen: klimaatscenario’s, gebiedsvisies, structuurvisies, varianten op de inrichting van waterlopen, etc. Maar hoe schrijf je een goede visie? Wat is eigenlijk precies het verschil tussen scenario’s en varianten? En wanneer is het gebruik van verschillende scenario’s en varianten van toepassing?

Inhoud

Deze training behandelt onder andere de back-casting-methode om een lange termijn visie inclusief uitvoeringsprogramma op te stellen. Deelnemers leren wanneer het nuttig is om gebruik te maken van scenario’s in planvorming of bij het opstellen van een visie of beleidsstuk. Welke scenario’s zijn relevant bij het opstellen van uw eigen visie? Ook krijgen deelnemers inzicht in methoden om varianten (ofwel alternatieven) op te stellen en met elkaar te vergelijken. Samengevat: deelnemers krijgen inzicht in en oefenen met: - back-casting-methode - opstellen van scenario’s - opstellen van varianten - afwegen van varianten

Duur en datum

In deze cursus oefenen we veel met eigen casuïstiek en eventueel ook met fictieve voorbeelden. 1 dag, 2011

23

Naam

Training strategie en workshop Watergame

Doelgroep

Gemengde groep waterschappen en niet-waterschappen aanbevolen. Maximaal 18 inschrijvers. Om duurzaamheid en kosteneffectiviteit te bereiken, is integrale, gebiedsgerichte samenwerking nodig. Het volstaat niet langer om als partijen uitsluitend vanuit het eigen sectorale belang te handelen. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Hoe kan dit in de praktijk worden gerealiseerd? Deze cursus laat u daar werkenderwijs zelf achterkomen.

Inhoud

De cursus start met een theoretische toelichting op water en gebiedsontwikkeling. In deze uitleg wordt ingegaan op de essenties van gebiedsontwikkeling als manier van werken: het inrichten van processen, het gebruik van instrumenten, houding en cultuur (verschillen) en het leren spreken van elkaars taal. In het vervolgprogramma passen we toe wat we gehoord hebben, door het spelen van de Watergame. In kleine teams (1 à 3 personen per team) kruipen de deelnemers per team in de huid van de gemeentelijk beleidsmedewerker, burgemeester, waterschap, ontwikkelaar, corporatie, etc. Ieder team heeft een aantal prestatieindicatoren die aangeven hoe verdienstelijk het spel gespeeld wordt, bijvoorbeeld als het gaat om ruimtelijke kwaliteit, financieel beleid, wateropgave of sociale leefbaarheid. Het spel simuleert een case uit de praktijk. De uitdaging voor de deelnemers is om samen tot een gedragen oplossing te komen voor de gestelde opgave. Onze trainer zorgt voor tussentijdse reflectie op de keuzes en houding van de deelnemers. Hoe positioneert een ieder zijn eigen belang? Wie is bereid mee te denken met een andere partij? En wat zijn de gevolgen van ieders aanpak? Het spelen van deze serious game biedt inzicht in de fasen van het proces van gebiedsontwikkeling, de rollen en verantwoordelijkheden van de betrokken partijen, en de noodzaak tot samenwerking. Én inzicht in de eigen rol en toegevoegde waarde voor de gebiedsontwikkeling als geheel. Duur en datum

1 of 2 dagen

24

BIJEENKOMSTEN GERICHT OP

REGIONALE NETWERKEN EN PRAKTIJKOPLOSSINGEN

25

Naam

Communities of Practice (CoP’s)

Doelgroep

Afhankelijk van de behoefte, worden CoP’s opgezet met deelnemers uit één regio en/of deelnemers met een ontwikkelbehoefte op een bepaald thema. De leden van een CoP kunnen uit verschillende organisaties komen. Voor het slagen van een CoP is het belangrijk dat de deelnemers aan de community een gemeenschappelijk belang hebben. Communities of Practice zijn laagdrempelige platforms voor het uitwisselen en vergroten van de eigen kennis, gerelateerd aan vraagstukken uit de dagelijkse werkpraktijk. Een vertrouwde omgeving, onder professionals met dezelfde interesse of vragen.

Inhoud

De leden van een CoP leggen elkaar hun vragen en problemen voor en fungeren voor elkaar als expertteam. Deze werkwijze kan tot nieuwe inzichten leiden en is voor velen vruchtbaarder dan een circuit van markten, presentaties, bezoeken en excursies. Een CoP werkt gericht aan het produceren van relevante kennis en laat zien welke aanpak werkt en welke niet. De ervaring vanuit kennisprogramma’s zoals Habiforum en Leven met Water leert dat het van belang is, om naast een digitale ontmoetingsplek, elkaar ook fysiek te ontmoeten, om over de betreffende onderwerpen te discussiëren. Dit kan op kantoor bij een van de leden of op een projectlocatie. Deelnemers bepalen zelf wat de agenda wordt en hoe vaak ze elkaar per jaar ontmoeten. De eigen invloed op het proces is dus groot. Deelname aan een CoP biedt de kans over de grenzen van het eigen vakgebied heen te kijken, (hulp)vragen beantwoord te krijgen, en de eigen kennis te delen en vergroten. Het geeft inzicht in de activiteiten van anderen in het hele werkveld. Ook kan een CoP het netwerk in het eigen vakgebied fors vergroten. Duur en datum

3 tot 6 bijeenkomsten van een halve dag gedurende 6 tot 12 maanden

26

Naam

Inzet visitatiecommissie

Doelgroep

Niveau projectleiders en projectmedewerkers. Gemengde groep waterschappen en niet-waterschappen aanbevolen. Aantal deelnemers nader te bepalen. Bij visitatie (ook wel genoemd collegiale coaching) wordt een partij of praktijk met bepaalde taken bezocht door collega's van een vergelijkbare organisaties die ook ervaringen hebben met die taken. De visitatie wordt uitgevoerd op basis van een aantal vooraf gesproken onderwerpen of vaardigheden en gezamenlijk opgestelde werkwijze. Het principe van een visitatie is dat je uitgaat van zelfevaluatie en het beste kunt leren van een collega die in een vergelijkbare situatie werkt en vergelijkbare ervaringen heeft opgedaan. Je spreekt dus elkaars taal en kunt je goed inleven in elkaars positie.

Inhoud

Het proces van een visitatie start met een sessie van vraagarticulatie van meerdere bijvoorbeeld waterschappen in een bepaalde regio. Daarin wordt bepaald op welk deel van het dagelijkse werk de deelnemers elkaar willen coachen. Daarna wordt gezamenlijk gedefinieerd wat een goede manier is om te handelen in die gevallen (de theorie). Vervolgens wordt dit aangepast tot in de eigen praktijk. Na verloop van tijd komt een collega van een buurwaterschap langs en bevraagt de deelnemers over de evaringen tussen de theorie en de praktijk. Dat kan leiden tot de aanpassing van persoonlijke vaardigheden in de praktijk of het aanscherpen van de theoretische kwaliteitseis. De keer daarna is de visitatie omgekeerd. De visitaties gaan door tot de deelnemers het gevoel hebben dat de gewenste competentieverandering is geborgd. Als het proces bevallen is, kunnen de deelnemers afspreken een volgend aspect aan te pakken. Een visitatie is nadrukkelijk geen audit, waarbij een toetsing en beoordeling plaats vind. Bij visitatie gaat het om gezamenlijkheid en open staan voor leren van elkaar. Duur en datum Per visitatiecase minimaal 1 dag. Bij complexe vraagstukken meerdere dagen aanbevolen.

27

Naam

Ateliers ruimtelijk ontwerpen met water

Doelgroep

Gemengde groep waterschappen en niet-waterschappen worden aanbevolen. Een mix van stedenbouwkundig en civiel ontwerpers is essentieel, aangevuld met water- en RO specialisten en projectleiders. Maximaal 20 deelnemers. Water is in de ruimtelijke ordening niet meer weg te denken: steeds meer en steeds vaker moet er bij ruimtelijke opgaven rekening worden gehouden met wateropgaven. Er is in ons land steeds meer ruimte nodig om water vast te houden, te bergen en gecontroleerd af te voeren. Tegelijk vragen andere functies, zoals verstedelijking, om meer ruimte. Dit betekent dat de werkvelden moeten samenwerken, zodat op gebiedsniveau meerdere functies gecombineerd kunnen worden. Dit is mogelijk, als de traditionele scheiding tussen land en water wordt geslecht. Het wateratelier wil hier een stap in maken.

Inhoud

In de praktijk blijkt het echter nog niet zo eenvoudig om RO-ers en waterexperts vroegtijdig te laten samenwerken. Sterker: hoe vaak komt de waterexpert niet pas helemaal aan het eind van het ontwerpproces in beeld? In dit werkatelier pakken de deelnemers uit beide werkvelden samen een concrete case aan. We gaan uit van een ruimtelijk vraagstuk in de stad of de regio met een watercomponent. Dit vraagstuk wordt door de deelnemers in het atelier een stap verder gebracht. In de inleiding wordt de wateropgave toegelicht: wat is de opgave, waarom is deze urgent en welke rol kan het ruimtelijk ontwerp hierin spelen? Daarna is het tijd om zelf aan de slag te gaan. In het atelier werken de deelnemers in gemengde groepen van water- en ROprofessionals, aan de ontwerpopgave. Rode, groene en blauwe kennis en expertise wordt gemengd. Werkenderwijs leert u elkaars vakgebied kennen en elkaars specialisme te gebruiken, met een completer, en dus beter, ontwerp als resultaat. Duur en datum 1 dag per atelier

28

Naam

Learning on the job: werksessie water en ruimte

Doelgroep

Projectleiders, ontwerpers en specialisten. Gemengde groep waterschappen en niet-waterschappen noodzakelijk. Aantal deelnemers nader te bepalen. Inhoud Gezamenlijk verwerven van inzicht en vaardigheden op het vlak van proces, ontwerp en technische oplossingen door te werken aan een concrete en urgente praktijkcasus. Deze werkvorm is vooral bedoeld om het geleerde in een eerder gevolgde cursus of training toe te passen in de eigen primaire werkprocessen en ter ondersteuning van de vorming van krachtige regionale netwerken. Duur en datum 1 dag.

29

Contactpersonen

Unie van Waterschappen Ir. Albert Elshof Postbus 93218 2509 AE Den Haag T 06-5366 1869 E [email protected]

VROM Drs. Marieke Soeters Postbus 20951 2500 EZ Den Haag T 070-339 4030 E [email protected]

CURNET - Hoogwaardig Ruimtegebruik Ir. Geert Jan Verkade Postbus 420 2800 AK Gouda T 0182-540 696/677 E [email protected]

Nirov Drs. Fleur Hol Postbus 30833 2500 GV Den Haag T 070-3028489 E [email protected]

MEER INFORMATIE OVER HET PROGRAMMA OP:

www.waterenruimte.nl

30

31