Actief geduld is een deugd die we vandaag zeker nodig hebben

Actief geduld is een deugd die we vandaag zeker nodig hebben Een ernstig ondernemer is het aan zichzelf en z~in medewerkers velplicht om vooruitziend zijn bedrijfte leiden. Wil hij de concurrentie een stap voor zijn, wil h~i z~in kennis en expertise uitbreiden, is het belangrijk tijdig te investeren in nieuwe media, nieuwe toepassingsmogelijkheden, informatiewinning over zijn sector en het uitbreiden van zijn marktkennis. Daarom is het belangrijk dat zelfstandige ondernemers en bestuurders van kmo's spaarzaam omspringen met de mogelijkheden die hun bedrijfsresultaten bieden.

Bedrijven hebben behoefte aan een degelijke bufferzone om zich te kunnen wapenen tegen plots opduikende moeilijkheden, zoals we deze de voorbije maanden gekend hebben. Bij elke storm zijn het altijd de zwakste bladeren die van de boom vallen. Het is de taak van elke ondernemer om geen zwakke bladeren aan zijn boom te hebben. Dat vergt een reservefonds dat op verschillende manieren kan opgebouwd worden. Er is een duidelijk verschil tussen "sparen" en "beleggen". Volgens onze goede oude dikke van Dale is sparen iets voor slijtage behoeden, zuinig zijn met het uitgeven van middelen, geld terzijde leggen. Meestal wordt gespaard op een spaarboekje of een bankformule die hiermee vergeleken kan worden (internetrekening, termijnrekening). Kortom: sparen is middelen opzij zetten met de bedoeling een reserve op te bouwen waarover men onmiddellijk kan beschikken van zodra nodig. Beleggen daarentegen is aan geld een bestemming geven, het geld vastleggen, ergens in steken, op interest zetten. Beleggen doet men volgens een oude volkswijsheid - met geld dat men verwacht niet (nooit) meer nodig te hebben. Beleggen is zuurstof geven aan en een buffer bouwen rond ondernemingen zowel als personen. Zonder een duidel ijke beleggingsstrategie is het moeilijk een toekomst veilig te stellen. We nodigden enkele experts uit op een ontbijtvergadering om ons wegwijs te maken in het labyrint dat voor velen de beleggingswereld is. Gaven gevolg aan onze oproep: • • • • • • • • • •

BANK DEGROOF Filip Fm filipJaes@degrooLbe www.degrooLbe

BANK DELEN Sam Adams [email protected] www.delen.be

BASCOURT Michel Bascourt Art-expert [email protected] www.bascourt.be

DIERICKX, LEYS EFFECTENBANK Werner Wuyts [email protected] www.dierickx.be

FORTUNA Jan De Punt [email protected] www.fortunafinancialplanning.com

Sam Adams (Bank Delen) Michel Bascourt (Art-Expert) Stefaan Casteleyn (Merit Capital) Jan De Punt (FOltuna Financial Planning) Filip Faes (Bank Degroof) Philippe Janssens (Stadim) Eric Jonkers (Life Plan) Alain Steger (KBC Bank & Verzekeringen) Christophe Van Canneyt (Puilaetco Dewaay Private Banking) Wemer Wuyts (Dierickx, Leys Effectenbank)

Het is duidelijk dat de financiële crisis het beleggingsvertrouwen een beetje door elkaar geschud heeft, maar geleidelijk aan is een duidelijke herstelbeweging aan de orde. De financiële sector - onder druk van de Europese Commissie - heeft uit de voorvallen van de voorbije maanden lessen getrokken. 52

kmo-insider - januari 20 J]

VRAAG I

KBC BANK Alain Steger [email protected] www.kbc.be

L1FE PLAN Eric Jonkers [email protected] www.lifeplan.be

MERIT CAPITAL SIefaan Casteleyn [email protected] www.meritcapital.be

JILAETCO DEWAAY PRIVATE BANKtNG Christophe Van Canneyt christophe.vancan [email protected] www.puilaetcodewaay.be

STAD'IM Philippe Janssens [email protected] www.stadim.be

Hoe is de situatie in de belegingsH'ereld vandaag! Loopt de crisis op haar laatste beentjes? Is er licht op het einde van de tunnefl Stefaan Casteleyn: We kUImen opnieuw een groei in de wereld waarnemen van 4,5 procent. Er zijn vandaag enorme opportuniteiten te rapen. Christophe Van Canneyt: We leven in een land met twee snelheden. Als we ons land vergelijken met bijvoorbeeld Duitsland of Brazilië, dan kunnen we beter een tandje bijsteken. Jammer dat onze politici nog zelden het groter geheel zien. Zij willen verkozen worden. Eric Jonkers: De problemen die we gekend hebben en waar we nu de laatste tekenen van waal11emen, zijn op ons afgekomen vanuit de Verenigde Staten en dan vooral vanuit de vastgoedsector, waar al te gemakkelijk kredieten toegestaan werden. In de financiële sector en bij sommige overheden, is zeker nog niet alles opgelost. Aandelen zijn vandaag goedkoper en risicopremies zijn vandaag historisch laag. Dit wijst erop dat beleggers ondanks verwachte rendementen, toch afzijdig blijven van aandelen. Maar dit kan zeer snel veranderen. Alain Steger: In 2008 kregen we wantrouwen tegenover de banken. Het wantrouwen heeft zich ondertussen vooral verlegd naar de overheid, zie Ierland, Griekenland, POliugal bijvoorbeeld. Sam Adams: Het is duidelijk dat de gezondere economieën van de groeilanden ons uit de crisis zullen halen. Echter, dit zal wellicht nog niet voor morgen zijn. De groei in China bijvoorbeeld is er weliswaar spectaculair maar wordt nog steeds voornamelijk gedragen door de export. Pas als de consumentenbestedingen de economie daar kunnen trekken, zal China de rol van de motor van de globale economie definitief kunnen overnemen van de VS. Dit is wellicht nog enkele jaren van ons verwijderd. De globale economie zal de komende jaren dan ook wellicht gebukt blijven onder het langzaam leeglopen van de schuldenzeepbel in het Westen. Jan De Punt: Beleggers worden geconfronteerd met onzekerheden die nogal eens gevoed worden door de soms eenzijdige berichtgeving in de media. Zoals bv. "hoe zit het met de toekomst van de euro?" We kUlU1en echter stellen dat zowel de EU als het IMF telkens krachtdadig optreden.

kmo-insider -januari 1011

Duidelijk is zeker dat de huidige situatie potentieel biedt voor beleggers, ondernemers, die op termijn durven te denken. Filip Faes: Wij zien het niet zo pessimistisch, ook al is er nog veel werk aan de winkel. Actief geduld is een deugd die we vandaag zeker moeten beoefenen. Op korte temlijn zien we nog onzekerheid en volatiliteit, maar voor de middellange termijn zijn we positief. In dit verband geloven we niet in een deflatiescenario en evenmin in een 'double dip' van de economie. Kijk naar Duitsland dat de rol van trekker speelt in de Europese economie. Bedrijven investeren opnieuw, nemen opnieuw personeel aan en de consumptie blijft op pijl. Stefaan Casteleyn: Het stemt tot nadenken dat China vandaag de grootste automarkt geworden is. Christophe Van Canneyt: Begrotingen worden opgemaakt voor als het goed gaat en niet voor als het slecht gaat. We leven al enkele jaren boven onze stand. Bovendien kunnen we ons model niet opdringen in de wereld. We zijn verplicht van in te leveren. Sam Adams: We hebben ook te weinig controle. Met meer en een betere controle zouden we al veel verder staan en zouden we foutieve inschattingen ook sneller opmerken. Eric Jonkers: Vorig jaar zijn de beurzen gemiddeld 23 procent gestegen en dit jaar IS procent. Als je bij de berekening van de opbouw van je pensioenkapitaal rekening houdt met een gemiddelde stijging van aandelen en je blijft afzijdig in de jaren dat het zeer goed gaat, zoals nu, dan zou dit misschien wel eens ernstige gevolgen kunnen hebben op pensioen leeftijd. Voorzichtig zijn is uiteraard een goede zaak, maar dan moet je er wel bijnemen datje met wat minder tevreden zal moeten zijn.

VRAAG 2 Hebben de \'erstrengde maatregelen, die sedert 1 december JOl () in \'oege getreden ::ijn in de bank11·ereld. ('en in1'loed op het beleggingsl'ermogen (d"dc beleggings\rens \'an ondememcrs? Filip Faes: Met de verhoogde kapitaalbuffers die banken dienen aan te leggen in het kader van de Basel UI normen zou dit eerder een weerslag kunnen hebben op het verlenen van kredieten. Wat dit concreet betekent voor het beleggingsvermogen van de ondernemers is dat ze meer privévermogen

53

zullen aanwenden om in hun bedrijf te investeren, mochten er stringentere kredietvoorwaarden door de banken opgelegd worden. Daarnaast gaan de grotere bedrijven ook op zoek naar alternatieve financieringsbronnen zoals private obligatieplaatsingen, etc. Alain Steger: Vraag is eigenlijk gericht tot de ondernemers, niet tot de banken. Voor ons zullen de nieuwe normen hoofdzakelijk een zaak van mogelijk kapitaalbeslag zijn en impact daarvan op de Iuedietmogelijkheden die we ons na aftrek daarvan resten. Je kan kapitaal immers maar één keer reserveren. Philippe Janssens: Bedrijven die huren moeten in de toekomst vermoedelijk hun huurcontract in hun balans opnemen. Michel Bascourt: Voor kmo's draaien de banken makkelijk de kraan dicht. Er zal meer geïnvesteerd worden in de zaak zelf. Wemer Wuyts: Veel ondernemers pasten hun portefeuille in het najaar van 2008 reeds aan. Vanwege de fiscaal gunstige behandeling hadden veel ondernemers een Iuediet lopen bij de bank. Daarnaast hielden ze privé een effectenportefeuille aan. Toen de banken dreigden te kapseizen in het najaar van 2008 stelden veel ondernemers vast dat ze een ernstig risico liepen als de banken zouden failliet gaan. De privéportefeuille belandt in dat geval in de massa, waardoor belangrijke verliezen ontstaan, terwijl het Iuediet nog steeds moet terugbetaald worden. Het is dan beter om het bedrijfsluediet met privégelden terug

54

te betalen. Met de gunstige behandeling van het eigen vermogen via de notionele intrest is het trouwens interessanter om minder Iuedieten aan te gaan.

richtlijn die in 2007 ingevoerd is. Het is goed dat dit bestaat, zo kan iedereen de verantwoordelijkheid nemen die hem of haar toekomt.

Sam Adams: We zitten in een schuldencrisis. Maatregelen moet je nemen wanneer het goed gaat. Als het slecht gaat is het dikwijls te laat. Bovendien hebben we vandaag een overheidsprobleem? We zullen moeten leren tevreden te zijn met lagere opbrengsten.

Alain Steger: Mifid is een wettelijke verplichting. KBC heeft al lang voor deze verplichting bestond, dergelijke klantenbevragingen ingevoerd. Beleggerprofielen geven de belegger de kans om zichzelf even in vraag te stellen. Anderzijds behoort het tot onze taak om klanten op te voeden en te wijzen op de risico's die ze eventueel kunnen lopen.

Stefaan Casteleyn: Er is nog een hele wereld van verschillen tussen de Verenigde Staten en Europa. Philippe Janssens: Ondernemen is teruggekeerd tot de essentie bij de aandeelhouders. De crisis ligt in ons land niet bij de vastgoedsector, maar de financiële crisis heeft het vastgoed wel deels meegesleurd. We zitten op het vlak van immobiliën vandaag opnieuw op het niveau van 2004. Christophe Van Canneyt: Men subsidieelt vandaag de slechtste risico's. Het gaat om "Moral hazard", een economisch begrip dat verwijst naar veranderingen in het gedrag van partijen indien zij niet direct risico lopen voor hun daden.

VRAAG 3 De financiële instellingen trekken \"(1/1daag eerst )'an lIIogelUke klanten ee/I belegge/profiel mor :::e hun /Janten eu! of geiilteresseerden een belegging aanraden. Ook een gevolg \'(/n de bankencrisis? Stefaan Casteleyn: Dat is een Europese

Jan De Punt: Het beleggerprofiel is geen statisch gegeven, het is vOOltdurend in evolutie. Het is de taak van een vermogensplanner om dit profiel regelmatig te evalueren, bij te sturen. Eric Jonkers: Het opstellen van een beleggerprofiel is een relatief theoretisch en statisch gegeven. Het geeft meestal aan hoeveel iemand in aandelen, obligaties of cash mag investeren. Belangrijker is echter om de risico', de volatiliteit, van elke belegging afzonderlijk onder de loep te nemen. Sommige aandelen zijn minder risicovol als sommige obligaties. En hoe evolueren deze risico's in de tijd? Een jaar geleden beschouwde men een overheidsobligatie in Ierland of Griekenland bijvoorbeeld als risicoloos en voldeed men aan het profiel. Na de recente verliezen op de Griekse obligatiemarkten weten we wel beter. Sam Adams: Het inschatten van risico's is een continu proces. Onze klanten moeten hierin geadviseerd worden. Filip Faes: Bovenop het risicoprofiel

kmo-insider - januari 20 I1

van de klant is er de transparantie. Dit betekent openheid naar kosten, gedetailleerde informatie over de beleggingen in pOliefeuille en uitgebreide en frequente rapportering naar de klant toe.

VRAAG 4 Het nJorb(ie jaur m!nl door het merendeel \"(1/1 de spaarders en/of heleggers nllop geko::en nJor \'eilige structuren. Als de honkellcrisis één ::aak onthuld ol hemstigd hel~/i dan is het \Id dat niemand precies kali morspelIelI hoe de financiële markten ::ich in de toekomst ::ullen hell'egen (~f gedragen. Is het niet moeilijk om nlndaag beleggers te QI'ertuigen OIn risico s te nemen in hun beleggingsgedrag. ook al ::(in het gecontroleerde risico ;.? Eric Jonkers: Mensen worden inderdaad voorzichtiger. Maar dat heeft ook zijn kostprijs. Als bijvoorbeeld een 45-jarige in plaats van zijn spaarcenten elk voor de helft in aandelen en in obligaties belegt, vanaf nu slechts 25 procent in aandelen gaat investeren, dan zal die man of vrouw de helft meer moeten sparen om op pensioenleeftijd over hetzelfde kapitaal te beschikken. Ofwel zal hij nog tien jaar langer moeten werken. Beseft die persoon dat wel? Is het dat wat hij werkelijk wil? Is het dan niet beter

om gecontroleerd wat risico's te nemen? Eén ding heeft de recente crisis dan toch opgeleverd: producten om dit eenvoudig en efficiënt te realiseren.

Christophe Van Canneyt: Je moet ook tegen de klant ingaan, indien dit in zijn belang is. Dat kan je alleen wanneer je de materie professioneel kent en op de voet volgt. Sam Adams: Maar het klopt wel dat mensen wantrouwiger geworden zijn. We moeten hen meer en beter inlichten dan vroeger. Jan De Punt: Wanneer men beleggers/ klanten op een correcte wijze infonneert, en blijft informeren, dan kan men samen met hen op zoek gaan naar de belegging die qua profiel en risico het best bij hen past. Ook het voorbije jaar kon men met gemengde- en of meer dynamische beleggingen zeer goede rendementen optekenen. Maar uiteraard is men in het algemeen iets voorzichtiger ingesteld dan enkele jaren geleden.

VRAAG 5 Wordt er naar de en'aring \'(1/1 de panelleden, eerder op korte, dali \I-d op langere term(in ge\l'erke Philippe Janssens: België is het land bij

uitstek waar strategisch op lange termijn gedacht wordt maar er wordt toch vaak nog op kOlie termijn gewerkt. Wij leven van de evolutie van de koopkracht. De huur is een constante, gemiddeld 1/3de van het inkomen, dat beschikbaar blijft na aftrok van de consumptiebehoefte voor een gezin, gemiddeld 14500, of van de werkingskosten van een bedrag (EBITOA). Als het inkomen of de EBITDA niet meegaan, dan is er een probleem.

Eric Jonkers: Beleggers kijken de kat uit de boom. Er wordt vandaag historisch veel gespaard op spaarboekjes en dat heeft alles te maken met de lage rentevoet op lange termijn, die de voorzichtige belegger , niet aanzet om op langere termijn te beleggen. Maar wat zou er gebeuren als één van die banken met grote spaardeposito's in de problemen zou komen? De Belgische overheid is niet opgewassen tegen dergelijke catastrofe en zou dan zelf in de problemen komen. Gezien de pensioenvorming op lange termijn moet bekeken worden, is een lange termijnvisie van primordiaal belang. Christophe Van Canneyt: Er is een gebrek aan transparantie over de langere termijn. Het is bijgevolg begrijpelijk dat

in de ban van ondernemen "Het platform waar kapitaalzoekende ondernemers en privé-investeerders elkaar vinden"

smart money ark angels fonds combifin BA+ lening (ism participatiefonds) dealmaking

Deloitte

~ ..

ING

.PRoxl BAN Vlaanderen vzw

kmo-insider -januari 2011

'Officenter' Hendrik Van Veldekesingel '50/7

3500 Hasselt

1

t +32 11 870 910

Vlaanderen

" , I n Actie

f +32

11

870 921

mei ~ICllnvan hel Agenlschap On(Jememen

[email protected]

55

eerder voor korte termijn gekozen wordt. Jan De Punt: Wij hebben de ervaring dat onze klanten hoofdzakelijk beleggen met een visie op middel- tot lange tem1ijn. Alain Steger: KBC heeft veel korte termijn beleggingen. We hebben onze producten aangepast aan de vraag van de klanten. Momenteel stellen we vast dat een minderheid van onze beleggers op zoek is naar beleggingen op lange termij n. Philippe Janssens: De lange termijn komt in het vastgoed volop aan bod. In Vlaanderen is 80 procent van de gepensioneerden eigenaar van zijn huis, waardoor vastgoed de tweede pijler is in ons pensioenstelsel.

VRAAG 6 Uit studies is geblekelI dat mensen die ::ich o/llrillgell met lom/iteit gelukkiger ::ijll. Beleggen ill kunst in de hreedste ::in \.([/] het woord. is ::0 'n mogelijkheid. Hoe staat /zet /liet de belangstelling 0111 ill kunst of I'ia kllnst te beleggeIl :> Michel Bascourt: De intresten zijn laag. Men investeert vooral in kunst uit liefde voor het voorwerp. De kwaliteit speelt een zeer voorname rol. Jongeren gaan liever op vakantie met hun spaargelden. Ik noem dat de Ikea-generatie. Zij denkt op korte termijn behalve wanneer ze over geld beschikken dat ze geerfd hebben. Freddy Michiels: Kunnen kunstwerken nog makkelijk verzekerd worden? Michel Bascourt: Het is makkelijk te verzekeren als het over een verzameling gaat. Ik raad iedereen aan om te beleggen in topstukken. De huidige trend is dat er belegd wordt in hedendaagse kunst. Het vraagt wel een lange termijn visie. Het belangrijkste is dat het kunstwerk kwaliteit heeft en zeldzaam is. Je mag niet beleggen in kunst op korte termIJn.

; zij die nu pochen dat ze sinds maart 2009 veel geld hebben verdiend aan de beursstijging, zijn wellicht dezelfde die in 2008 veel geld verloren hebben. We bevinden ons nog steeds in een seculaire berenmarkt waarin de focus van de belegger vooral moet liggen op kapitaalsbescherming. Zo kan je je volle kapitaal aanwenden om op een efficiënte manier opportuniteiten te benutten die ook deze crisis ons de komende jaren zal aanbieden. Het zijn uitzonderlijke tijden die ons zeker op economisch gebied nieuwe lessen aan het leren zijn. Deze periode mogen ervaren als macroeconoom is dan ook een aangename uitdaging.. Jan De Punt: Beleggers moeten zich minder laten leiden door het algemeen negatieve sentiment. Investeer zoals je onderneemt, met zicht op de toekomst. En denk eraan dat de opkomende landen zeker vandaag ook deel mogen uitmaken van een goed gediversifieerde portefeuille. Dit uiteraard steeds uitgaande van je eigen risico profiel. Werner Wuyts: Kijk in de eerste plaats naar jezelf. Kies een goede financiële adviseur, die op lange termijn kan denken. Michel Bascourt: De pers in het algemeen speelt een lelijke rol op het moreel van de mensen. De pers schenkt meer aandacht aan slecht nieuws dan aan goed nieuws, meer aandacht aan faillissementen dan aan uitbreidingen en dat is fout. Philippe Janssens: Wat mij gelukkiger zou maken? Meer vrouwen in het panel. Vastgoed kopen voor eigen gebruik: zeker doen! Als je wil beleggen in vastgoed dan moetje eerst in de huid kruipen vanje huurder, dan moetje zijn problematiek kennen en begrijpen.

VRAAG 7 Welke ad\'ie::ell kllnnenwe de le::ers nog ge\·en met betrekking tot beleggillgen? Eli wat ::011 jullie beroep nog aantrekkelijker maken?

Filip Faes: Wanneer een ondernemer gaat beleggen dient hij zich de vraag te stellen hoe zijn vermogen niet alleen economisch maar ook juridisch samengesteld is: roerend en/of onroerend; vermogen opbouwen binnen de vennootschap en/of in privé. Zo zal beleggen binnen de onderneming specifieke fiscale implicaties hebben. Tenslotte geef ik beleggers de goede raad om tweemaal per jaar tijd vrij te maken om hun financiën grondig door te spreken met hun bankier. In deze continu veranderende wereld is het goed om uw beleggingen en uw persoonlijke doelstellingen te evalueren en bij te sturen indien nodig.

Sam Adams: Wat aandelen betreft zou ik zeker nog wat geduld uitoefenen

Eric Jonkers: In de geschiedenis werd elke crisis of oorlog gevolgd door een

Jan De Punt: Hoe zit dat internationaal? Michel Bascourt: Internationaal worden er soms gekke prijzen geboden en betaald op veilingen. Het is heel belangrijk dat je goed uitkijkt bij wie je koopt.

56

periode met enorme groeikansen. Kijk maar naar het merendeel van de grote bedrijven. Zeer velen onder hen zijn op dat ogenblik ontstaan. Ondernemers zou ik dus willen aanraden voldoende aandacht te besteden aan de opportuniteiten die zich aan hen aanbieden. Het is nu nog het moment, maar er mag niet te lang getalmd worden. Als de financiële storm is voorbij geraasd, zijn de kansen waarschijnlijk verkeken. Als belegger moet de ondernemer zij n persoon I ij k pensioenplan in het oog houden en de risico's ervan analyseren. Dit doet hij best met een special ist die hem die middelen aan de hand kan doen, die hem zijn plan kan laten realiseren met een voor hem aanvaardbaar risico. Stefaan Casteleyn: Kmo's moeten hun beleggingen bekijken zoals ze hun bedrijf bekij ken. Ze moet evenwicht zoeken in hun zaken en het gezond verstand laten domineren. Werk volgens uw risicoprofiel. Beleggingen zijn altijd wel een beetje onvoorspelbaar. Christophe Van Canneyt: Pas in je beleggingen dezelfde strategie toe als in je bedrijf. Alain Steger: Spreidt uw waarden. Laat je vooral niet meeslepen door een hype. En laat u vooral bijstaan door een expert. Voor meer details kan men de panelleden altijd persoonlijk contacteren en advies vragen. Interview: Freddy Michiels Foto s: Luc Peeters/Pixelshop

kmo-insider - januari 2011