ACADEMISCH ONDERWIJS ONCOLOGIE en IMMUNOLOGIE 1. Onderwijs ONCOLOGIE 1.1. Bachelor en Master Geneeskunde (VUmc) Zoals in Tabel I en Bijlage I weergegeven, levert CCA/V-ICI een grote bijdrage aan de geneeskundeopleiding VUmc. Tijdens de driejarige bacheloropleiding -waarin het functioneren van zowel de gezonde als de zieke mens centraal staat- participeert CCA/V-ICI in leeronderzoeken en wordt bij negen van de 21 verplichte inhoudelijk onderwijsblokken aandacht besteed aan de Oncologie. Binnen deze blokken komt het gehele traject van ontstaan van een tumor, diagnostiek, stadiering en behandeling uitgebreid aan bod. Een breed scala aan tumortypen wordt behandeld; mammacarcinoom, gynaecologische tumoren, testiscarcinoom, prostaatkanker, huidtumoren, longtumoren, esophagustumor, maagtumoren, coloncarcinoom, pancreas en galwegtumoren, en -in meer detail- hematologische maligniteiten. Bij een aantal blokken is onderwijs over oncologie een (klein) onderdeel van het groter geheel. Bij de blokken 2.2.2 ‘Arbeid, Leefstijl en Gezondheid’ en 3.1.1 ‘Hematologie, Oncologie en Infectieziekten’ komt de stof uitgebreider aan bod. Momenteel wordt gewerkt aan een nieuw onderwijsplan. Hierbij wordt de leerstofverdeling per cursus herzien. Het laatste blok van derde jaar staat in het teken van het keuzeonderwijs Wetenschappelijk Focusonderwijs (WFO). CCA/V-ICI coördineert onder andere één van de tien focusgebieden, te weten ‘Oncologie’. Tijdens WFO Oncologie wordt dieper op de stof ingegaan waarbij de vertaling van recente wetenschappelijke ontwikkelingen naar de medische praktijk een belangrijk aandachtspunt is (‘van bench to bedside research’). Aan de hand van mammacarcinoom, colorectaal carcinoom, longtumoren, hematologische maligniteiten en hoofd- halskanker wordt een overzicht gegeven van de nieuwste ontwikkelingen binnen het kankeronderzoek. Ook algemene wetenschappelijk vorming komt uitgebreid aan bod. In 2009 koos 18% van de geneeskunde studenten voor WFO Oncologie. Dit reflecteert de instroom van studenten in een oncologische wetenschappelijk stages tijdens de Master Geneeskunde. Naast de wetenschappelijke stage, komen studenten uiteraard in aanraking met de Oncologie (en onderzoek) middels de klinische stages die de studenten volgen tijdens de driejarige Masterfase, waarbij kennis met de toepassingsgebieden van de geneeskunde gemaakt wordt. CCA/V-ICI is nauw betrokken bij het Honoursprogramma. Dit programma is gericht op excellente geneeskunde studenten. Momenteel voert 29% van de studenten (start periode 2006-2008) onderzoek uit op focusgebied Oncologie. Dit programma stimuleert de instroom van nieuwe excellente onderzoekers binnen CCA/V-ICI. 1.2. Research Master Oncology (VUmc) De VUmc ‘Research Master Oncology’ staat geheel in het teken van het opleiden van studenten tot onderzoeker in de Oncologie. Het doel van deze twee jaar durende opleiding is het onderleggen van studenten met een biomedisch georiënteerde vooropleiding op Bachelorniveau tot Masters met grondige kennis van de Oncologie. Belangrijke aandachtsgebieden zijn visie ten aanzien van de ontwerpen en opzetten van wetenschappelijk oncologisch onderzoek en vaardigheden in de uitvoering daarvan op professioneel niveau. Het programma is opgebouwd uit verplichte cursussen, keuzecursussen, twee wetenschappelijke stages en een literatuurstudie. Vier van de vijf verplichte cursussen omvat het ‘bench to bedside’ onderzoek, waarbij de onderzoekprogramma’s van CCA/VICI een belangrijke rol spelen. Dit betreft de onderwijsblokken ‘Oncogenesis’, ‘Tumor Biology and Clinical Behaviour’, ‘Immunity’ en ‘Innovative Tumortherapies’. Het gehele scala van mechanismen ontstaan van een tumor, tot therapie wordt uitgebreid behandeld. Kliniek staat uiteraard minder centraal in vergelijking met geneeskunde studie. Daarna volgen studenten twee verschillende onderzoekstages. De studie wordt afgerond met een literatuurstudie (scriptie). Het programma heeft een multidisciplinair karakter. Het theoretisch en praktisch onderwijs vindt grotendeels plaats binnen de onderzoeksafdelingen die participeren in CCA/V-ICI. Jaarlijkse instroom van Master Oncology studenten is ongeveer 30.
1
De Topmaster in Oncology is een speciaal onderdeel van het Master programma. De meest excellente studenten wordt de mogelijkheid geboden extra kennis en vaardigheden op te doen. Maximaal 20% van de studenten volgt dit programma. 1.3. Bachelor Biomedische Wetenschappen en Gezondheid & Leven (FALW) FALW organiseert drie op Life Sciences gerichte driejarige Bachelor opleidingen. Bij Biomedische wetenschappen staat kennis over de zieke en gezonde mens centraal. De opleiding leidt studenten voornamelijk op tot onderzoeker. Gezondheidswetenschappers bestuderen gezondheidsproblemen in de maatschappij en zoeken naar oplossingen en verbeteringen. Vakgebieden die aan bod komen, zijn geneeskunde, psychologie, bewegingswetenschappen, economie, sociologie en recht. Gezondheid en Leven is een combinatie tussen Gezondheidswetenschappen en Biomedische wetenschappen. Bij Gezondheid en Leven kijkt men naar alle aspecten van gezondheid en ziekte: van molecuul tot maatschappij. Bij twee van deze drie opleidingen wordt aandacht besteedt aan de Oncologie, namelijk Biomedische Wetenschappen en Gezondheid en Leven. Vanaf volgend jaar is alleen voor de opleiding Biomedische Wetenschappen het blok ‘Pathologie’ nog verplicht. In dit blok wordt aandacht besteed aan het ontstaan, de prevalentie, diagnostiek en therapie van kanker. Daarnaast worden in het derde jaar twee keuzeblokken op het gebied van Oncologie aangeboden, te weten ‘Oncologie’ en ‘Integratieve Tumorbiologie’. Deze blokken focusseren op ontstaan en voorkomen van diverse vormen van kanker, maar uiteraard komt ook diagnostiek en behandeling aan bod. Bij ‘Integratieve Tumorbiologie’ komt systeembiologie en kwantitatieve cellulaire biologie uitgebreid aan bod. Bachelorstudenten Biomedische wetenschappen en Gezondheid & Leven kunnen deelnemen aan deze cursussen. Aantal deelnemers ‘Oncologie’ is ongeveer 80, van ’Intergratieve Tumorbiologie’ ongeveer 25. FALW is momenteel bezig met een revisie vanaf collegejaar 2010-2011. Het voorstel is om op gebied van Oncologie een verplicht 8-weekse cursus aan te bieden. Naast de onderwijsblokken, hebben studenten de mogelijkheid hun bachelorstage bij één van de CCA/V-ICI afdelingen te lopen voor minimaal 16 weken. 1.4. Overig Academisch Onderwijs Bij de bacheloropleiding Tandheelkunde (ACTA) wordt in het blok ‘Ontsteking en Infectie’ kort aandacht besteed aan ontstaan mechanismen en behandeling van kanker.
2
Tabel I Overzicht Academisch Onderwijs CCA/V-ICI VUmc
Geneeskunde
Bachelor
IMMUNOLOGIE EN INFECTIEZIEKTEN Leeronderzoeken 1.1.1 Huid en Afweer
3.1.1 Hematologie, Oncologie en Infectieziekten 3.2.2 Vaten en Luchtwegen 3.1.3 Spijsvertering en Stofwisseling 3.2.3. WFO Oncologie Wetenschappelijke stage + verslag Klinische Stages Wetenschappelijk onderzoek + publiceerbaar manuscript Mastercourse Oncogenesis Mastercourse Tumor Biology and Clinical Behaviour Mastercourse Immunity Mastercourse Innovative Tumortherapies OOA courses WFO Oncologie Wetenschappelijke stage + verslag Extra cursussen en wetenschappelijke stage in buitenland
Master
Oncology
ONCOLOGIE Leeronderzoeken 1.1.1 Huid en Afweer 1.1.4 Ziektegedrag 2.1.1 Ontwikkeling en Ziekteleer 2.1.3 Van Baby tot Jong Volwassene 2.2.2 Arbeid, Leefstijl en Gezondheid 2.2.4 Ouder Worden
Honoursprogramme Research Master
TopMaster
Schuingedrukt = keuzeonderwijs
3
2.1.1 Ontwikkeling en Ziekteleer 2.1.3 Van Baby tot Jong Volwassene
2.2.5 Capita Selecta 3.1.1 Hematologie, Oncologie en Infectieziekten 3.1.3 Spijsvertering en Stofwisseling 3.2.3 WFO Immunologie Wetenschappelijke stage + verslag Klinische Stages Wetenschappelijk onderzoek + publiceerbaar manuscript
Mastercourse Immunity
ONCOLOGIE FALW
Biomedische Wetenschappen
Bachelor
Immunologie (BMW) Allergieën & autoimmuunziekten Infectieziekten Pathology Oncologie
Integratieve tumorbiologie Wetenschappelijke stage + verslag Gezondheid en Leven
Bachelor Oncologie Integratieve tumorbiologie Wetenschappelijke stage + verslag
Gezondheidswetenschappen
Bachelor
Biomedical Sciences
Master specialization Immunology
Master specialization Infectious Disease
FBW ACTA
Fundamental and Clinical Human Movement Sciences Tandheelkunde
Research Master Bachelor
IMMUNOLOGIE EN INFECTIEZIEKTEN
Ontsteking en Infectie
Schuingedrukt = keuzeonderwijs
4
Infectieziekten & vaccinontwikkeling Moleculaire microbiologie Toegepaste immunologie Wetenschappelijke stage + verslag Allergieën & autoimmuunziekten Infectieziekten Infectieziekten & vaccinontwikkeling Moleculaire microbiologie Wetenschappelijke stage + verslag Immunologie (GZW) Infectieziekten Allergieën & autoimmuunziekten Advanced Molecular Immunology and Cell Biology Mastercourse Immunity (Master Oncology) Clinical Immunology Molecular Infection Biology Glycoimmunology Wetenschappelijke stage + verslag Advanced Molecular Immunology and Cell Biology Research Methods for Need Assessments Containment Strategies of Inf.Diseases in Global Context Parasitology Health Geography Molecular Infection Biology Glycoimmunology Wetenschappelijke stage + verslag Exercise Immunology Ontsteking en Infectie
2. Onderwijs IMMUNOLOGIE 2.1. Bachelor en Master Geneeskunde (VUmc) Ook onderwijs op gebied van Immunologie en Infectieziekten is uitgebreid binnen de studie Geneeskunde (Tabel I en Bijlage II). Naast de leeronderzoeken besteden zes van de 21 verplichte inhoudelijke onderwijsblokken aanzienlijk aandacht aan deze onderwerpen. Dit varieert van algemene basiskennis werking van het immuunsysteem, betrokken celtypen, infecties en onstekingsreacties, vaccinatieprogramma’s. Daarnaast worden diverse immuunziekten besproken, zoals allergieën, reumatoide arthritis (RA), HPV/ baarmoederhalskanker, Tuberculose (TB), Syndroom van Sjogren, AIDS, ziekte van Crohn, Coeliakie en Malaria. Hierbij staat de kliniek uiteraard centraal. Blokken waarbij deze onderwerpen worden besproken, zijn 1.1.1 ‘Huid en Afweer’, 2.1.1 ‘Ontwikkeling en Ziekteleer’, 2.1.3 ‘Van Baby tot Jong Volwassene’, 2.2.5. ‘Capita Selecta’, 3.1.1 ‘Hematologie, Oncologie en infectieziekten’ en 3.1.3 ‘Spijsvertering en stofwisseling’. Het nieuwe onderwijsplan VUmc Compas houdt ook wijzigingen voor Immunologie & Infectieziekten in. Immunologie & Infectieziekten is het tweede focusgebied dat vanuit CCA/V-ICI wordt gecoördineerd. Tijdens dit keuzeblok worden de volgende ziektebeelden in meer detail besproken: RA, TB, Systemische Lupus Erythematosus, AIDS, Coeliakie, Malaria, inflammatory bowel disease en Bechterew. Daarnaast wordt uitvoerig aandacht besteed aan algemene wetenschappelijk vorming. In 2009 koos 8% van de geneeskunde studenten voor WFO Immunologie & Infectieziekten, wat wederom instroom van studenten in een wetenschappelijk stages op dit gebied tijdens de Master Geneeskunde reflecteert. Naast de wetenschappelijke stages, komen studenten uiteraard in aanraking met Immunologische aandoeningen (en onderzoek) middels de klinische stages die de studenten volgen tijdens de driejarige Masterfase. Wat betreft het HP, voert momenteel 8% van de studenten (start periode 2006-2008) onderzoek uit op gebied van Immunolgie & Infectieziekten. 2.2. Research Master Oncology (VUmc) De ‘Research Master Oncology’ staat in het teken van het opleiden van studenten tot onderzoeker in de Oncologie. Ook wordt aandacht besteed aan de Immunologie. In het blok ‘Immunity’ worden de basisprincipes immunologie, vaccinatie, transplantatie en verscheidene afwijkingen, zoals RA, allergie en auto-immuniteit besproken. Een tweede raakvlak met Immunologie binnen deze Master opleiding is een eventuele stageplaats op onderzoeksgebied Tumorimmunologie. 2.3. Bachelor Biomedische Wetenschappen, Gezondheid & Leven, Gezondheidswetenschappen (FALW) De Bacheloropleiding Biomedische Wetenschappen heeft één verplichte cursus op het gebied van Immunologie. Deze cursus ‘Immunology’ is gericht op het verkrijgen van inzicht in de mechanismen die ten grondslag liggen aan de normale en pathologische immuunreacties in vivo. Daarnaast wordt kennis gemaakt met immunologische onderzoeksmethoden. Zoals in Tabel I en Bijlage II weergegeven, wordt een vijftal keuzecursussen georganiseerd welke betrekking hebben op Immunologie en/of Infectieziekten. De opleiding Biomedische Wetenschappen biedt alle vijf deze cursussen aan, Gezondheid & Leven en Gezondheidwetenschappen een selectie daarvan. Hoofddoel van ‘Allergieën en auto-immuunziekten’ is op moleculair niveau kennis te verkrijgen van de mechanismen die een rol spelen in het ontstaan van allergieën en auto-immuunziekten. De cursus ‘Infectieziekten’ is gericht op inzicht verschaffen in de pathogenese van microbiële, parasitaire en virale infecties. ‘Infectieziekten & Vaccinontwikkeling’ is bedoeld een inzicht te geven in de preventieve gezondheidszorg op het gebied van bestrijding van infectieziekten door middel van vaccinatie. ‘Moleculaire Microbiologie’ richt zich op moleculaire processen en biogenese van bacteriële infecties. Als laatste is de cursus ‘Toegepaste Immunologie’ een verdieping van de basiscursus Immunologie, en ter voorbereiding op bijvoorbeeld de stage en masterdifferentiatie Immunologie.
5
Binnen de nieuwe bachelor programma’s FALW gaat een verplicht 8-weekse cursus ‘Bedreiging en Afweer’ georganiseerd worden. Naast de onderwijsblokken, hebben studenten de mogelijkheid hun bachelorstage bij één van de CCA/V-ICI afdelingen te lopen voor minimaal 16 weken. 2.4. Master Biomedical Sciences De tweejarige Master Biomedical Sciences opleiding is gericht op public health en onderzoek naar oorzaak van ziekten. De nieuwste onderzoeksmethoden worden belicht als ook beleid, communicatie en opleiding. Binnen de tweejarige Master Biomedical Sciences is te kiezen uit negen specialisaties. ‘Immunology’ en ‘Infectious Disease’ zijn daar twee van. Er zijn in totaal maximaal twee specialisaties van één jaar te volgen (naast de drie voor alle studenten verplichte vakken). De specialisatie ‘Immunologie’ geeft een breed overzicht van immunologische processen van de basis tot preklinische en klinische situaties. Onderwerpen zijn moleculaire en cellulaire hostpathogeen interactie als ook verschillende ziekten zoals kanker, coeliakie, infectieziekten en autoimmuunziekten. Het programma bestaat uit 4 cursussen, een wetenschappelijke stage bij VU/ VUmc en een literatuurstudie. Daarnaast is ruimte voor keuzecursussen. De cursus ‘Advanced Molecular Immunology and Cell Biology’ is verplicht voor alle studenten, daarnaast kan gekozen worden uit ‘Mastercourse immunity’ (Master Oncology), ‘Clinical Immunology’, ‘Molecular Infection Biology’ en ‘Glycoimmunology’. Jaarlijks volgen ongeveer 30 studenten deze specialisatie. De specialisatie ‘Infectious Disease’ geeft een breed overzicht van de biologie van pathogene organismen, de host-pathogeen interactie. Er is speciale aandacht voor epidemiologie en controle van infectieziekten. Het programma beslaat drie keuzecursussen en een wetenschappelijke stage en een keuzedeel. Keuzecursussen zijn ‘Advanced Molecular Immunology and Cell Biology’ (zie boven), Research Methods for Need Assessment’s, ‘Containment strategies of Infectious diseases in Global Context’, ‘Parasitology’, ‘Health Geography, ‘Molecular Infection Biology’ (zie boven) en ‘Glycoimmunology’(zie boven). 2.5. Overig Academisch Onderwijs Net als bij de Oncologie, wordt in het blok ‘Ontsteking en Infectie’ (bachelor ACTA) aandacht besteed aan immunologie, zoals micro-organismen, acute en chronische ontsteking, zoals Gingivitis. Binnen de Master Fundamental and Clinical Human Movement Sciences (FBW) komt bij het blok ‘Excercise Immunology’ de basisprincipes van functioneren immuunsysteem, homeostase, klinische immunologie en immunologische technieken aan bod. Versie ER15-02-2010
6
BIJLAGE I. INHOUD ONCOLOGISCH ONDERWIJS 2008-2009
1.1. Bachelor en Master Geneeskunde (VUmc COMPAS) Onderwijsblokken 1.1.1 Huid en Afweer (R.H.J. Beelen, M. Wintzen) 3 items 1.1.4 Ziektegedrag (M. Klein, E.H. Collette) 4 items 2.1.1 Ontwikkeling en ziekteleer (W.J. Mooi, A.M. van Furth) 4 items 2.1.3 Van Baby tot Jong Volwassene ( A.F. Nagelkerke, C.D. Dijkstra) 3 items 2.2.2 Arbeid, leefstijl en gezondheid (E. Verhagen, P. Hoogland) 8 items 2.2.4 Ouder worden (M.W. Ribbe, A.A. Meiboom) 2 items 3.1.1 Hematologie, Oncologie en infectieziekten (P.C. Huijgens, H.J.W. vanOostveen)16 items 3.1.2 Vaten en Luchtwegen (A. Thijs, G.P. van Nieuw Amerongen) 1 item 3.1.3 Spijsvertering (E.C. Klinkenberg, G. Kraal) 3 items 3.2.3 WFO (I. Baart, I. van Wijk) Focus Oncologie (E.M. Ruhé-Hoogervorst) 32 items
Algemeen oncologie:
Homeostase/ weefselherstel (2.1.1) Celbeschadiging (1.1.1 + 2.1.1) Telomere regio van het chromosoom (2.1.1) Verschil kankercel – normale cel (celgroei, deling, apoptose) (1.1.1 + 1.1.4 + 2.1.1 + 2.2.2) Senescence- response (2.2.2) Verstoringen kankercellen en omringende cellen/ matrix (2.2.2) Belangrijkste klinische karakteristieken maligne tumor (2.2.2) Detectie van DNA schade en DNA herstel (2.2.2) Activerende of inactiverende genmutaties (1.1.1 + 1.1.4 + 2.2.2) Carcinogenese, tumorbiologie (3.1.1 + 3.2.3) Chemische carcinogenese (2.2.2) Microbiële carcinogenese (2.2.2) Moleculair biologische technieken (3.2.3) Epidemiologie (3.2.3) Diagnostiek (3.1.1) Stadiering (3.1.1) Chirurgie, radiotherapie, medicamenteuze (3.1.1 + 3.2.3) Nieuwe therapieën, Geneesmiddelenontwikkeling (3.2.3) Farmacogenetica (3.2.3) Multidisciplinaire behandeling (3.1.1) Palliatieve zorg (3.1.1 + 3.2.3)
Hematologische maligniteiten: Pathogenese (3.1.1) + (3.2.3) Diagnostiek (3.1.1) + (3.2.3) Behandeling (3.1.1) + (3.2.3) Psychologische en sociale impact (3.1.1) Late effecten van behandeling (3.2.3) Mammacarcinoom:
Pathogenese (3.2.3) Diagnostiek (3.2.3) Behandeling (3.2.3) Erfelijke vormen en counceling (3.2.3) Prognostische factoren (3.2.3) Casus (3.1.1)
Gynaecologische tumoren
Diagnostiek (3.2.3) Casus (3.1.1) Humaan papillomavirus (HPV) en ziektebeelden (2.1.3)
7
Incidentie, prevalentie, en mortaliteit baarmoederhalskanker (2.1.3) Pathofysiologie baarmoederhalskanker in relatie HPV (2.1.3) HPV vaccins (2.1.3) Hoofd- halskanker
Pathogenese (3.2.3) Diagnostiek (3.2.3) Behandeling (3.2.3) HPV (3.2.3) Beeldvorming (3.2.3)
Longtumoren
Pathologie (3.1.2) + (3.2.3) Diagnostiek (3.2.3) Behandeling (3.2.3) Beeldvorming (3.2.3)
Esophagus tumoren
Pathologie (3.1.3) Casus (3.1.1)
Maagtumoren
Pathologie (3.1.3)
Pancreas en galwegtumoren
Pathologie (3.1.3)
Colorectaal carcinoom
Pathogenese (3.2.3) Diagnostiek (3.2.3) Behandeling (3.2.3) Bevolkingsonderzoek (3.2.3) Casus (3.1.1)
Testiscarcinoom
Casus (3.1.1)
Prostaatkanker
Diagnose (PSA bepalingen) (2.2.4) Behandeling (2.2.4) Casus (3.2.3)
Huidtumoren
Kliniek + pathologie cutane melanocytaire naevus (1.1.4) Kliniek + pathologie cutaan melanoom (1.1.4) Casus (3.1.1)
Kinderoncologie
Casus (3.2.3)
Hersentumoren
Casus (3.2.3)
Algemene ontwikkeling op gebied van wetenschap/ competentie academicus (kritisch lezen, beoordelen en bediscussiëren artikelen, schrijven wetenschappelijk onderzoeksvoorstel, statistiek, research site visit). Wetenschappelijke stage binnen CCA/V-ICI Schrijven onderzoeksvoorstel Onderzoek (minimaal 14 weken): diverse afdelingen Klinische stage ziekenhuisafdelingen Honoursprogramma Schrijven onderzoeksvoorstel Onderzoek (minimaal 38 weken) Schrijven publiceerbaar manuscript
8
1.2. Research Master Oncology Onderwijsblokken 1. Mastercourse Oncogenesis (R.H.A. Brakenhoff, P.J.F. Snijders, J. de Winter) 2. Mastercourse Tumor Biology and Clinical Behaviour (R. Fijneman, N. van Grieken) 3. Mastercourse Immunity (R.J. Scheper, R.H.J. Beelen) 4. Mastercourse Innovative Tumortherapies (G.J. Peters, E. Hooijberg) Algemeen oncologie:
Cancer genes and oncogenic microRNAs (1) Cell cycle (1) Cancer genetics (1) Signalling pathways (1) Progression models (1) Cancer stem cells (1) Inherited cancer predisposition (1) DNA repair mechanisms (1) Immortalisation (1) Factors viral oncogenesis (1) Model systems (1) Epidemiology of tumors (2) Natural course and clinical behaviour of tumors (2) Screening and prevention (2) Tumor stroma interaction (2) Tumor profiling and clinical outcome (2) Homing and metastasis (2) Sentinel node concepts (2) Imunological disease proces: cancer (3) Chemotherapy and targeted therapy (4) Pharmacodynamics pharmacogenomics (4) Gene therapy and RNAi (4) Immunotherapy (4) Radiotherapy (4) Antibody therapy (4) Angiogenesis (4) Clinical trials (4) Social and psychosocial aspects (4)
Keuzevakken, o.a. - OOA - WFO Oncologie
Wetenschappelijke stage binnen CCA/V-ICI - Research Proposal - Research Training - Literature Survey
9
1.3. Bachelor Biomedische Wetenschappen + Gezondheid en Leven (FALW) Onderwijblokken 1. Pathologie (R.J. Scheper, F. van Kemenade, W. van Steenbergen) 2. Oncologie (T. de Gruijl, R. Steenbergen, G. van Dongen); keuzeonderwijs 3. Integratieve Tumorbiologie (J. Lankelma); keuzeonderwijs Algemeen oncologie:
Ontstaansmechanismen (1) Prevalentie (1) Diagnostische benaderingen (1) Therapeutische benaderingen (1) Erfelijke afwijkingen, chromosomale defecten (1) Definities en epidemiologie van kanker (2) Genetische factoren bij het ontstaan van kanker (2) Chemische en virale oncogenese (2) Celbiologie tumorcellen: deling, metastasering, angiogenese (2)+(3) Tumorimmunologie, tumormarkers (2) Farmacologische en biologische effecten van cytostatica (2) Nieuwe anti-tumormiddelen, o.a. kinase-remmers (2) (cel)biologische regelsystemen in gezonde cel en in de kankercel (3) Eigenschappen geschakelde moleculen+structuren (3) Systeemeigenschappen (3) Biomathematisch modelleren (3) Vergaren informatie celbiologie en inzicht datanauwkeurigheid (3)
Bachelorstage binnen CCA/V-ICI Onderzoek (minimaal 16 weken): diverse afdelingen Schrijven verslag
10
1.4. Overig Academisch Onderwijs Bachelor Tandheelkunde (ACTA) Onderwijblok 1. Ontsteking en Infectie (H.S. Brand) Algemeen oncologie:
Ontstaansmechanismen (1) Behandeling (1)
11
BIJLAGE II. INHOUD IMMUNOLOGISCH ONDERWIJS 2008-2009
2.1. Bachelor en Master Geneeskunde (VUmc COMPAS) Onderwijsblokken 1.1.1 Huid en Afweer (R.H.J. Beelen, M. Wintzen) 5 items 2.1.1 Ontwikkeling en Ziekteleer (W.J. Mooi, A.M. van Furth) 8 items 2.1.3 Van baby tot Jong Volwassene ( A.F. Nagelkerke, C.D. Dijkstra) 21 items 2.2.5. Capita Selecta (W. Mooi) 8 items 3.1.1 Hematologie, Oncologie en infectieziekten (P.C. Huijgens, H.J.W. vanOostveen) 16 items 3.1.3 Spijsvertering en stofwisseling (E.C. Klinkenberg G. Kraal) 8 items 3.2.3 WFO (I. Baart, I. van Wijk) Immunologie (G.K. Kuipers) 37 items Algemeen: - Ontwikkeling van het immuunsysteem (2.1.3) - Bescherming tegen infecties (innate/adoptive) (1.1.1+2.1.1+3.2.3) - Acute en chronische ontstekingsreacties (2.1.1, 2.1.3) - Th1 en Th2 gemedieerde aandoening (1.1.1) - B-, T-cellen, macrofagen, dendritische, NK cellen, mestcellen (2.1.1 + 2.1.3) - Complementsysteem en de stollingscascade (2.1.1) - Cytokines en chemokines interferonen, leukotriënen, lipoxines en prostaglandines (2.1.1) - Stamcellen in weefselhomeostase (2.1.1) - Normaal en afwijkend bloedbeeld (microscoop) (1.1.1) - Septische shock (2.1.1 + 3.1.1) - Pathogeen -> infectie (3.1.1) - Bouw, eigenschappen, functies micro-organismen (2.1.3) - Normale, lichaamseigen (commensale) flora (2.1.3) - Congenitale, perinatale en postnatale infecties (2.1.3) - Gastro-enteritis, rotavirusinfectie (2.1.3) - Afnemen van kweken (2.1.3) - urineweginfecties (2.1.3 + 3.1.1) - transplantaat-rejectie (2.2.5) - auto-immuunziekten (2.2.5 + 3.2.3) - immunodeficiëntieziekten (2.2.5 + 3.1.1 + 3.2.3) - Pancreatitis, cholangitis, colitis, Prostatitis (3.1.3) - Antimicrobiele therapie van infectieziekten(3.1.1) - Microbiologische technieken (3.1.1 + 3.2.3) - Luchtweginfecties (3.1.1) Allergieën - hypersensitiviteit (2.2.5), Type I (2.1.3) - omgevingsfactoren en genetische factoren allergie (2.1.3) - allergie en anafylaxie (2.2.5) - geneesmiddelenallergie (2.2.5) - astma, (contact) eczeem, voedselallergie (1.1.1 + 2.1.3 + 2.2.5) - Huidinfecties (3.1.1) Reumatoid Arthritis - Pathobiologie (2.2.5 + 3.2.3) - Ziektebeeld (2.1.1 + 3.2.3) - Diagnostiek (3.2.3) - Therapie (3.2.3)
12
HPV -
Humaan papillomavirus (HPV) en ziektebeelden (2.1.3) Incidentie, prevalentie, mortaliteit baarmoederhalskanker (2.1.3) Pathofysiologie baarmoederhalskanker in relatie HPV (2.1.3) HPV vaccines (2.1.3)
TB -
Pathogenese (3.2.3) Mycobacterium tuberculosis (2.1.3) Immuuncompetente en immuunincompetente gastheer (2.1.3) Diagnostiek (2.1.3 + 3.2.3) Ziektebeeld (3.1.1) Immuunrespons (2.1.3) Epidemiologie (3.2.3) Therapie (3.2.3) Vaccines (3.2.3)
-
Pathobiologie (3.1.3 + 3.2.3) Ziektebeeld (3.2.3) Diagnostiek (3.2.3) Therapie (3.2.3)
SLE
Syndroom van Sjögren - Pathobiologie (3.1.3) - Systemische Sclerose (3.1.3) - Pathobiologie (3.1.3) Inflammatoire Myopathieën - Pathobiologie (3.1.3) HIV/AIDS - Pathobiologie (3.1.3 + 3.2.3) - Diagnostiek (3.1.1 + 3.2.3) - Ziektebeeld (3.1.1 + 3.2.3) - Epidemiologie (3.2.3) - Therapie (3.2.3) Crohn Disease - Ziektebeeld (3.1.3) Coeliakie - Pathogenese (3.2.3) - Diagnostiek (3.2.3) - Ziektebeeld (3.1.3 + 3.2.3) Malaria - Diagnostiek (3.1.1) - Ziektebeeld (3.1.1) - Epidemiologie (3.2.3) Hematologie - Diagnostiek (3.1.1 + 3.2.3) - Ziektebeeld (2.1.3 + 3.1.1 + 3.2.3)
13
-
Behandeling (3.1.1 + 3.2.3) Psychologische en sociale impact (3.1.1 + 3.2.3)
Inflammatory Bowel Disease - Pathogenese (3.2.3) - Diagnostiek (3.2.3) - Ziektebeeld (3.2.3) - Therapie (3.2.3) Bechterew - Pathogenese (3.2.3) - Diagnostiek (3.2.3) - Ziektebeeld (3.2.3) - Therapie (3.2.3) Algemene ontwikkeling op gebied van wetenschap/ competentie academicus (kritisch lezen, beoordelen en bediscussiëren artikelen, schrijven review, statistiek, research site visit). Wetenschappelijke stage binnen CCA/V-ICI Schrijven onderzoeksvoorstel Onderzoek (minimaal 14 weken): diverse afdelingen Klinische stage ziekenhuisafdelingen Honoursprogramma Schrijven onderzoeksvoorstel Onderzoek (minimaal 38 weken) Schrijven publiceerbaar manuscript
14
2.2. Research Master Oncology Onderwijsblokken 5. Mastercourse Immunity (R.J. Scheper, R.H.J. Beelen) Algemeen: - Basic principles immunology (1) - Host-defence against infection and infectious disease (1) - Molecular profiling reumatoid arthritis (1) - Allergy and Hypersensitivity (1) - Dendritic Cells (1) - Immuno-therapy (1) - Vaccination (1) - Autoimmunity (1) - Transplantation (1)
15
2.3. bachelor Biomedische Wetenschappen, Gezondheid en Leven, Gezondheidswetenschappen (FALW) Onderwijblokken 1. Immunologie BMW ( Y. van Kooyk, R.E. Mebius) 2. Allergieen (M.P. Bergman) 3. Infectieziekten (M.P. Bergman) 4. Infectieziekten en vaccinontwikkeling (P. Steerenberg) 5. Microbiologie (F.C. Boogerd) 6. Toegepaste Immunologie (R.J. van Belle-van den Berg) Algemeen - Ontwikkeling immuunsysteem, cellen, receptoren en antigeen herkenning (1) - Normale en pathologische immuunreacties (1 + 3) - Innate en adaptive immunity (1) - Immunologische onderzoeksmethoden (1) - Histologie, immunochemie en celbiologie (1) - Immunologische bescherming na een infectie en/of vaccinatie (1) - Humorale en de cellulaire afweer (1) - Lymfoïde systeem (weefsels en organen) (1) - Tolerantie en afweer (1) - Mechanisme, epidemiologie, scociale en economische implicaties van allergieën en autoimmuunziekten (2) - Erfelijke- en/of externe factoren allergieën en auto-immuun reacties (2) - Micro-organismen en gastheerfactoren in auto-immuunziekten (2) - De 'hygiëne-hypothese' (2) - Pathogenese van microbiële, parasitaire en virale infecties (3) - Koloniseren te infecteren gastheer bacteriën, virussen en parasieten (3) - Toxines, aanhechting, invasie, intracellulaire overleving (3) - Secretie van virulentiefactoren (3) - Ijzeropname en regulatie van virulentiefactoren (3) - Vaccins (3) - Ontwikkeling, werking en toepassing antibiotica (3) - Microbiologische methoden (3) - Infectieziekten (4) - Het Rijksvaccinatie programma (RVP), ontwikkeling, werkzaamheid en effectiviteit (3+4) - Vaccinatie in ontwikkelingslanden, reizigersvaccinatie (4) - Diagnostische toetsen (4) - Experimentele technieken immunologie, microbiologie/ microscopische methoden (5) - Structuren en functies in en van micro-organismen (5) - Mens-microbe interacties (5) - Epidemiologie en mechanismen van microbiële ziektes (5) - Microbiële diversiteit (5) - Microbiële groeikinetiek/beheersing van microbiële groei (5) - Klinische microbiologie en immunologie (5) - Bacterie-bacteriofaag interactie (5) - Microflora van het lichaam (5) - Experimentele benadering vraagstellingen (klinische) immunologie (6)
16
2.4. Master Biomedical Sciences (FALW); Specialization Immunology (Y. van Kooyk) Onderwijsblokken 1. Advanced Molecular Immunology and Cell Biology (M. van Egmond) 2. Mastercourse Immunity (R.J. Scheper, R.H.J. Beelen; zie Master Oncology) 3. Clinical Immunology (Y. van Kooyk) 4. Molecular Infection Biology (W. Bitter) 5. Glycoimmunology (I.M. van Die) Algemeen - Basic principles immunology (1 + 2) - Cellular interactions within the immune system (1) - Molecular diversity to regulate immune responses (1) - Various strategies of host immune responses against pathogens (1+2) - How pathogens escape proper immune responses (1) - Immune responses during cancer (1+2) - Regulation immune activation or tolerance (1) - Mechanism of cell migration within the immune system (1) - Molecular profling reumatiod arthritis (2) - Dendritic Cells (2) - Immunotherapy (2) - Vaccination (2) - Infectious disease (2) - Autoimmunity (2) - Transplantation (2) - Genomics-proteomics immunological disease profiling(3) - Animal models mimic immunological disease(3) - Vaccine development (3) - In vitro studies (4) - Mutant screening (4) - Variation within microbial pathogens (4) - Host adaptation (4) - Virulence factors (4) - Molecular interactions (4) - Aberrant glycosylation in cancer (5) - Glycosylation and clinical prognosis (5) - Carbohydrate binding proteins (lectins) (5) - Interactions between aberrant/ foreign glycans and letins (5) - Biological roles of glycans in the immune system (5) - Conservation and diversity of glycosylation patterns (5) - Application of glycans and glycoproteins as therapeutics in medicine (5) Allergy - Immunopathogenic processes (2+3) - Symptoms (3) - therapy (3) Auto-immunity - Immunopathogenic processes (3) - Symptoms (3) - Therapy (3) Celiac Disease - Immunopathogenic processes (3)
17
-
Symptoms (3) Therapy (3)
Mulitple Sclerosis (MS) - Immunopathogenic processes (3) - Symptoms (3) - Therapy (3) AIDS -
Immunopathogenic processes (3) Symptoms (3) Therapy (3)
Wetenschappelijke stage binnen VU/ VUmc
18
Master Biomedical Sciences (FALW); Specialization Infectious Disease (B. Bakker) Onderwijsblokken 1. Advanced Molecular Immunology and Cell Biology (M. van Egmond) 2. Research Methods for Need Assessments (F.E. Haker) 3. Containment strategies of Infectious diseases in Global Context (J.E.W. Broerse) 4. Parasitology (M. Campos Ponce) 5. Health Geography (M.R. Lassche) 6. Molecular Infection Biology (W. Bitter) 7. Glycoimmunology (I.M. van Die) Algemeen - Basic principles immunology (1) - Cellular interactions within the immune system (1) - Molecular diversity to regulate immune responses (1) - Various strategies of host immune responses against pathogens (1) - How pathogens escape proper immune responses (1) - Immune responses during cancer (1) - Regulation immune activation or tolerance (1) - Mechanism of cell migration within the immune system (1) - Quantitative and qualitative research methods public health surveillances (2) - Epidemiological statistics and interviews (questionnaire, semi-structured, in-depth) (2) - Cofounders (2) - Interactive and participatory methods for transdisciplinary research (2) - Health intervention and communication strategies of infectious diseases (3) - International institutions, such as the WHO, governmental advisory bodies, relevant professionals, executing institutions, NGOs and communities (3) - Implementing containment strategies of infectious diseases (3) - Develop and apply risk assessment, risk management, and risk communication methods (3) - Transmission Medical Parasitology (4) - Parasite life cycles (4) - The role of parasites and host and on the outcome of diseases (4) (Laboratory) diagnosis of parasites (4) - Epidemiology, treatment and prevention of parasitological diseases (4) - Identify and define the main spatial concepts related to the geography of health (5) - Critical appreciation of spatial perspectives in the geography of health (5) - Practical experience in the use of GIS in mapping epidemic patterns of malaria in Africa(5) - In vitro studies (6) - Mutant screening (6) - Variation within microbial pathogens (6) - Host adaptation (6) - Virulence factors (6) - Molecular interactions (6) - Molecular interactions of glycans with the innate immune system (7) - Aberrant glycosylation in cancer (7) - Glycosylation and clinical prognosis (7) - Carbohydrate binding proteins (lectins) (7) - Interactions between aberrant/ foreign glycans and letins (7) - Biological roles of glycans in the immune system (7) - Conservation and diversity of glycosylation patterns (75) - Application of glycans and glycoproteins as therapeutics in medicine (7) Wetenschappelijke stage binnen VU/ VUmc
19
2.5. Overig Academisch Onderwijs Bachelor Tandheelkunde (ACTA) Onderwijblok 1. Ontsteking en Infectie (H.S. Brand) Algemeen oncologie:
Ontstaansmechanismen (1) Behandeling (1)
Master Fundamental and Clinical Human Movement Sciences (FMS) Onderwijsblok 1. Exercise Immunology (G. Kraal, R.E. Mebius) Algemeen - Principles of the functioning of the immune system (1) - Homeostasis of the body (1) - Various cell types and organs that cooperate in the body's defence (1) - Structure of the lymphoid organs (1) - Immunological techniques (1) - Clinical immunology (1)
20
