ABBA & Ik Robert Verbeek
1
ABBA kwam in mijn leven in 1975 en is daar nooit meer uit weggegaan. Ik ben ondertussen meer dan 30 jaar fan en dat was voor mij aanleiding om daar een boek over te schrijven. Ik wil in dit boek tonen welke invloed ABBA had en nog heeft op een mensenleven. En hoe ABBA mij gevormd heeft tot wie ik nu ben. Veel plezier bij het lezen van “ABBA & Ik”.
Robert Verbeek, januari 2008
2
In het begin Ik kan me niet herinneren dat mijn ouders pop muziek platen draaiden op hun pick-up. Sterker nog: ik kan me eigenlijk niet herinneren dat ze sowieso platen draaiden. En dat terwijl ze er redelijk wat hadden. Jazz, klassiek, cabaret en nog een paar. Maar meestal luisterden we naar de radio met veel nieuws en easy listening. Zelden eigenlijk Hilversum 3. In 1975 was ik 13 jaar jong en mijn behoorlijk rebellerende en jonge leraar Engels speelde in de klas wel eens Beatles platen. Daarbij leerde hij ons de teksten, wat een bijzonder revolutionaire manier van lesgeven was. Het werd in elk geval zeer gewaardeerd door mijn klas. Die uren Engels waren mijn eerste contact met rock and roll. Toen ik die muziek voor het eerst hoorde, wist ik niet wat ik er van moest denken. In het begin vond ik het zelfs vervelend, maar toen mijn leraar maar Beatles LP’s bleef draaien, moest ik toegeven dat die muziek wel kwaliteit had. En tenslotte gaf ik mezelf over. Ik besloot om Beatles fan te worden. En ik kocht de beroemde rode en blauwe verzamel LP’s. Zelfs vandaag weet ik niet meer hoe ik aan het geld kwam voor die dubbel-LP’s. Vanaf het moment dat ik ze had, speelde ik de platen helemaal grijs. Mijn twee jaar jongere zus Carla begon popmuziek op ongeveer het zelfde moment als ik leuk te vinden. Maar zij luisterde naar een groepje met de naam ABBA. Tsssss. Wat kon een voormalige winnaar van het songfestival mij nou bieden. Ik bedoel, ik was een professionele Beatles fan.
3
Uit pure nieuwsgierigheid en omdat ik de hoes wel verrassend vond, begon ik haar “The Best Of ABBA” LP af te spelen. En ik moet toegeven dat ik de nummers wel aardig vond. Je moet tenslotte wel compleet doof zijn als je nummers als S.O.S. of Waterloo niet leuk vindt. Maar hé, ik was stoer, ik was een Beatles fan. Ik ging toch niet toegeven aan die suikerzoete poptroep? The Beatles was voor serieuze liefhebbers, ABBA was voor kinderen. Toch? Bij een bezoekje aan een oom en tante kwam ik er achter dat ABBA nog andere nummers had gemaakt. Mijn neef die 1 jaar ouder is dan ik, bezat een Franse dubbel-LP van ABBA. Op verzoek van m’n zus luisterden we daar naar. En opnieuw kwam het niet in de buurt natuurlijk van The Beatles, maar het viel me wel op dat ABBA best coole muziek maakte. Ik weet nog dat ik erg onder de indruk was van My Mama Said. En eigenlijk waren de meeste songs wel behoorlijk goed. Zelfs het door mij verafschuwde Fernando kon een beetje op mijn sympathie gaan rekenen. Vanaf toen speelde ik het The Best Of ABBA album steeds vaker. En hoe langer ik de nummers kende, hoe meer ik er van begon te genieten. Nog niet genoeg echter om The Beatles van hun nummer 1 positie te verdringen. 4
Die klap en knock out kwam pas een paar maanden later. En die klap heette Dancing Queen. De moeder van alle ABBA singles. Het ultieme symbool van popmuziek. Een fenomenaal kwaliteitskeurmerk en het nummer dat mij definitief ABBA fan maakte. Er zijn meer briljante ABBA nummers, maar Dancing Queen blijft speciaal. Het was een keerpunt in mijn leven. Vanaf 1976 kocht ik hun singles en albums. En zelfs na het uiteenvallen van de groep bleef de liefde voor ABBA bestaan. Die werd zelfs sterker en sterker, resulterend in een grote verzameling, een grote website en nu dan dit boek. Ik geloof sterk dat de muziek die je mooi vind in je tienerjaren je altijd bij blijft. Je houdt daar je hele leven een zwak voor. Ben ik even een geluksvogel! Ik bedoel maar: ABBA en The Beatles. Het had slechter gekund.
5
Wat is zo goed aan ABBA? Soms vraag ik me af waarom ik ABBA eigenlijk zo goed vind. En als je jezelf een dergelijke vraag stelt, dan is het niet eenvoudig om daar een simpel antwoord op te geven. Je kunt net zo goed vragen “Waarom houd je van speculaas?” Muziek is iets heel persoonlijks. Ik vind ABBA toevallig goed, maar ik ken ook mensen die er van walgen. Maar WAAROM houd ik van ABBA? Ik zal hier een poging wagen om die vraag fatsoenlijk te beantwoorden. Ten eerste heeft het sterk met leeftijd te maken. Toen ABBA echt groot was, begon ik net de popmuziek te ontdekken. En zoals ik eerder al schreef, was mijn eerste popliefde The Beatles. En dat zijn ze nog steeds. Ik moet dat natuurlijk niet vertellen in een ABBA boek of op een ABBA fanclubdag, maar diep in mijn hart geloof ik dat The Beatles superieur zijn aan ABBA. In elk geval, toen ABBA op alle radiostations was, zat ik in mijn tienerjaren. Ik was 14 toen Dancing Queen op nummer 1 stond. En misschien is het onzin en psychologie van de koude grond, maar ik denk dat de muziek van je jeugd de muziek is die je in de rest van je leven mooi vind. En natuurlijk voeg je best een flinke verzameling muziekstijlen toe aan je eigen muziekcatalogus in de loop van de tijd. Maar de meeste mensen die ik ken, bevestigen mijn stelling dat ze nog altijd houden van de muziek waarmee ze opgroeiden. Maar dat verklaart nog steeds niet wat me nou feitelijk zo aantrok in de muziek van ABBA.
6
Een van de dingen die er ongetwijfeld aan bij hebben gedragen is de vrolijke zing-maar-mee stijl van de ABBA nummers. Nummers als SOS en Mamma Mia zijn van die aanstekelijke nummers die je gewoon uitnodigen om mee te zingen. En bovendien blijven ze erg goed in je hoofd hangen. Het is onmogelijk om ze te vergeten. Dat is gedeeltelijk omdat de ABBA nummers van die sterke, klassieke melodielijnen hebben. Het optimistische geluid van de eerdere ABBA nummers is ook erg belangrijk geweest voor mij. Songs als My Mama Said, What About Livingstone of zelfs een nummer als Tropical Loveland klonken geweldig positief. Dat zijn misschien niet de juiste woorden, maar je begrijpt wat ik bedoel. ABBA klonk ongelooflijk fris. Het meest aantrekkelijke van ABBA is echter de unieke samenzang in de oudere nummers. Frida is mezzosopraan en Agnetha is sopraan en hun stemmen zijn zo bepalend voor de sound van ABBA. Als je de zelfde muziekband zou laten inzingen door anderen, dan zou uiteindelijk blijken dat de nummers gewoon het best klinken als ze door de ABBA vrouwen worden gezongen. Hun stemmen zijn gewoon gemaakt voor Björn & Benny’s songs. Misschien is het ook de productie, maar de zang in de ABBA nummers klinkt prachtig, alsof er een compleet koor staat, zelfs al zijn het slechts twee stemmen. Laten we zeggen dat de gecombineerde talenten van Agnetha en Frida veel verder gingen dan de optelsom van hun individuele stemmen. Zelfs als ze elkaars achtergrond vocalen zijn, klinkt het prachtig. Wat zou The Day Before You Came zijn zonder Frida’s opera-achtige achtergrondzang. Een andere factor: ABBA’s looks? Twee jongens, twee meiden, stralend van vreugde en vol energie. Of in elk 7
geval in het begin van de ABBA loopbaan. In latere klassiekers, zoals The Winner Takes It All vind je dat optimisme natuurlijk niet terug. Het is een erg belangrijke factor die sterk heeft bijgedragen aan hun succes. Twee prachtige vrouwen zijn normaal gesproken al genoeg om platenkopers aan te trekken. En als ze, zoals bij ABBA, ook nog kunnen zingen, dan heb je een gegarandeerde hit in handen. Ook in het geval van ABBA was dat natuurlijk zo. Hoewel het zien van Agnetha en Frida altijd een aparte sensatie was, hield het daar wel mee op. Ik was nooit verliefd op een van beiden. Begrijp me niet verkeerd: ik denk dat ze er prachtig uitzagen. Ze waren erg knap, maar ik viel niet speciaal op hun uiterlijk. In mijn ogen waren het gewoon mensen die je kende; niet iemand waar je verliefd op werd. Het leek eerder of ze er altijd waren, als een stel vrienden of zo. Laat ik het zo zeggen: mijn liefde voor ABBA had niets met sex te maken. Wat me aantrok in ABBA was de fenomenale productie van de platen. Jazeker, ik ben een echte nerd …. De uiterst verfijnde productie trok me bijzonder aan. Dit topklasse productieteam en hun ongelooflijk getalenteerde technicus creëerden waanzinnige muziek met een complexe gelaagdheid. Soms was die complexiteit ver weggestopt in de mix en bijna verborgen, maar hij was er wel. Als je regelmatig luistert naar dezelfde nummers, ontdek je na verloop van tijd toch nog nieuwe dingen. Zaken die je al die keren daarvoor nooit had gehoord. Pak maar een goede koptelefoon en luister. Je zult verbaasd zijn over de veelheid aan dingen die je ontdekt. Het is allemaal zo slim en vakkundig in elkaar gezet. En natuurlijk zijn de arrangementen echt heel goed gekozen.
8
Wat ook erg aantrekkelijk is, is de grote verscheidenheid aan muzikale stijlen. ABBA maakte een paar sterke ballads, een aantal prachtige dans nummers en een paar pure pop diamanten. De ABBA muziek blijft niet beperkt tot een bepaalde stijl, zoals bij Status Quo. En wat te denken van ABBA’s muzikale ontwikkeling in de loop van de jaren. Fantastisch! Van het oude Ring Ring en Nina, Pretty Ballerina tot muzikale meesterwerken als The Winner Takes It All, Eagle, I’m A Marionette en The Day Before You Came. Er zijn maar heel weinig bands die zich zo sterk ontwikkelden in de loop van hun carrière. Een andere reden waarom ik ABBA leuk vind, is de aanraakbaarheid die ze uitstralen. Zo gewoon. Ze zouden je buren kunnen zijn. Ze hebben niets weg van de extravagante popsterren uit het begin van de jaren zeventig. Oké, misschien in hun Waterloo kleding of hun concert kleding, maar verder lijken ze normale mensen. Oh en hun accenten! En dan speciaal dat van Agnetha. Je smelt toch weg als je hoort hoe ze de L zingt in “school” uit de regel “A matter of routine, I've done it ever since I finished school” van The Day Before You Came. Het rare is dat ze op deze uitzondering na, vrijwel accentloos Engels zingen. Tenminste in mijn oren. Maar ik ben dan ook niet Engels, maar Nederlands. Als je ze echter hoort praten tijdens interviews, valt de schitterende Scandinavische tongval op. Het laatste punt is de video clips. Natuurlijk was ABBA een pionier op dit terrein. Ze waren een van de eersten die permanent promotionele clips maakten. Niets geks, gewoon een bandje dat hun nummers zingt. En zo hoort het ook.
9
