Verslag Fair Trade van Binnen naar buiten Vrijdag 10 januari 2014 Aanwezig: 21 leden van de Fairtrade Gemeente campagne (zie DVD) Drie trainers en Melinda Choo
Welkom en kennismaking Na het invullen van een nulmeting, een warm welkom , het inventariseren van verwachtingen, een voorstellingsronde en een speeddate als opwarmer verdiepen de deelnemers zich aan de hand van een filmpje van Fair Trade Original in koffieboeren in Guatemala.
Koffieboeren in Guatemala Bij de nabespreking met Connie Valkhoff komen de volgende wetenswaardigheden en vragen en antwoorden aan bod, die een aanvulling zijn op de Powerpoint Presentatie (zie: DVD) Fairtrade koffie komt van koffieboeren die gemiddeld 1 a 5 hectare grond hebben voor hun koffietuin. Er is geen monocultuur bij deze boeren. Er staan meestal bananen of andere gewassen op hun koffievelden. De meeste boeren kunnen van de koffieopbrengst alleen niet leven. Koffie is wel het hoofdinkomen: de cash flow waarmee je kinderen naar school kunt sturen, een beter huis kunt bouwen enzovoorts. Er wordt één ‘keer per jaar geoogst en het gaat om zelfstandige boeren, die net als in Nederland, “boeren werktijden” hebben.
De koffieboeren van het filmpje drinken overigens zelf weinig koffie. Traditie is om een warme maisdrank of chocolade te drinken. Koffie drinken in bijvoorbeeld Midden Amerika is wel in opkomst, maar dat vormt geen bedreiging voor leveringen naar Europa of de VS. Het valt wel op dat steeds meer coöperaties zelf koffie gaan branden. Dat heeft te maken met de lage prijzen. (Op het moment is de Wereldhandelsprijs $ 110, dus wordt de Fairtrade bodemprijs ($140) betaalt). Zelf branden is een manier om waarde toe te voegen aan het product. Als gebrande koffie als eindproduct geëxporteerd zou kunnen worden, zou er een enorme waardevermeerdering kunnen zijn. Koffie blijft eigenlijk gewoon te goedkoop. • Vraag en aanbod De vraag naar fairtrade koffie loopt nog steeds ver achter bij het aanbod. De boeren en de coöperaties zijn wel fairtrade gecertificeerd; ze voldoen aan alle eisen, maar kunnen momenteel maar zo’n 30 tot 40% verkopen als fairtrade koffie. Dat is wereldwijd zo en geldt ook voor een product als cacao en langzamerhand ook voor fairtrade suiker. Voor koffie is de hoop gevestigd op Azië en met name op een doorbraak van de vraag naar koffie in China. • Voorfinanciering en coöperaties De voorfinanciering door fairtrade handelaren wordt betaald aan de coöperaties, niet aan de boeren. De coöperaties gebruiken deze voorfinanciering om de koffie in te kunnen kopen bij de boeren als er geoogst wordt. Zij betalen de boeren dus boter bij de vis, de koffieboeren krijgen bij levering betaald en hoeven niet op hun geld te wachten. Met name in de jaren dat de koffieprijzen hoog zijn, leveren de boeren niet altijd trouw aan de coöperaties. De koffieboeren verkopen dan een deel aan een opkoper die net voor de oogst komt als de boer geld nodig heeft, en zegt: “je kan van mij nu al vast een zak rijst kopen en die betaal je dan later terug in de vorm van koffie”. Dat gebeurde heel veel. Coöperaties zeiden laatst: coyotes, opkopers, die met een zak rijst komen, doen wel aan voorfinanciering. Dat kunnen wij als coöperaties niet doen. In zo’n keten is iedereen afhankelijk van elkaar. Vertrouwen en loyaliteit zijn belangrijk. De realiteit is dat het niet altijd in sommige omstandigheden zo werkt. Ik kan me voorstellen dat je de zak rijst aanneemt als je honger hebt, ook al krijg je een lagere prijs. Is een soort urgentie.
Als de prijzen hoog zijn is men om die reden voorzichtig met voorfinanciering omdat het zou kunnen dat de coöperaties de afgesproken hoeveelheden niet kunnen leveren. Soms is er zelfs minder voorfinanciering dan volgens Fairtrade zou moeten. Maar dat speelt in tijden van hoge koffieprijzen en dat is nu (helaas eigenlijk voor de boeren) niet het geval. De meeste coöperaties geven een nabetaling als blijkt dat er bijvoorbeeld meer koffie verkocht wordt of dat er meer koffie fairtrade verkocht kan worden. (met een betere prijs). De importeur zorgt dus voor de voorfinanciering. Die gaat naar de exporteur en van daaruit gaat het naar de producentenorganisaties. Dat gaat meestal in de vorm van een lening. Bank zet lening uit bij importeur. Die zegt bijvoorbeeld “Ik wil dit jaar 20 containers fairtrade koffie van Fedecocagua”. Fedecocagua krijgt een lening van Rabo of Hivos Triodos fonds voor de waarde van 10 containers: (loopt in de miljoenen), de helft van de geschatte waarde. Dan zetten zij dat weer uit bij de coöperaties: Todosanterita gaat zeker voor 1 container leveren. Dan krijgen zij zo kort mogelijk voor de oogst een lening bij Fedecocagua om de koffie bij de boeren in te kunnen kopen. • Bodemprijs en premie De bodemprijs van Max Havelaar is een prachtig concept. De bodemprijs is 140 dollar voor honderd pond. Is heel belangrijk nu, vanwege de lage prijzen op de wereldmarkt. Er is een hele periode geweest dat dat niet zo was, bij hoge prijzen. Wat Ruerd Ruben beweert klopt dan wel: in de tijd dat prijzen hoog waren, kon je niet zeggen dat fairtrade boeren echt een hoger inkomen hebben maar wel: inkomenszekerheid. Dan kun je plannen, ook als er een keer een slecht jaar is. En je hebt natuurlijk nog de premie. De ontwikkelingspremie heeft grote invloed op de community: scholen, wegen en ziekenhuisjes. Er is enorm veel gebeurd en gedaan aan ontwikkeling. Hartstikke belangrijk dat boeren zich organiseren. Daardoor kunnen ze gezamenlijk de in- en verkoop regelen, voorlichting en kwaliteit verbeteren; samen besluiten wat ze met de ontwikkelingspremie doen. Nog steeds kan de productiviteit en kwaliteit van de koffiebonen omhoog. Daarom is afgesproken dat een deel van de premie gebruikt moet worden om dit voor elkaar te krijgen.
Hoe het bij cacao gaat is heel vergelijkbaar met koffie. Fairtrade bananen komen van zowel kleine boeren als van plantages. Dan kijk je vooral naar de arbeidsomstandigheden en lonen van de arbeiders op de plantage.
•
Wat krijgt de boer?
Op dit moment wordt de bodemprijs betaald. Die bedraagt 140 dollar, zeg maar 100 euro per pond. Is 1 euro per pond. Stel dat je in de winkel voor een pond. 5 a 6 euro betaalt, dan is het 17 tot 20%. Bij reguliere koffie is dat 7 tot 10% van de prijs. Die Bodemprijs gaat uiteindelijk naar coöperatie toe. De individuele koffieboer krijgt natuurlijk minder, Er worden kosten gemaakt voor export en om koffie op te kopen. Dat zal op 10 a 15% uitkomen. De coöperatie is van de boeren. Zij zijn eigenaar. Ze krijgen ook nog de premie, landbouwvoorlichting van de coöperatie en zo. Krijgt een “gewone” boer niet. • Fairtrade label Gaat om de garantie dat boeren 140 dollar voor honderd pond hebben gekregen. en ze hebben in ieder geval de premie voor ontwikkeling. En dat dan ook echt onafhankelijk gecontroleerd is. De handelaren worden daarop gecontroleerd. (door de accountant). Binnen de FTGc doen niet alleen labels, maar alle organisaties (WFTO, EFTA en LVWW bijvoorbeeld) die de Fairtrade principes onderschrijven mee in de campagne. Er is meer dan het Max Havelaar label: Fair for Life bijvoorbeeld, een label voor zowel food als non-food. Fair for Life is in Amerika veel groter dan in Europa. Maar ook bijvoorbeeld bio equitable, (frans label): zij zijn zowel biologisch als fairtrade. Bijvoorbeeld de bananen bij de
Plus. We hebben het hier vooral over het Fairtrade/ Max Havelaar keurmerk omdat dat in Nederland veruit het grootste label is.
Je hebt algemene standaarden voor Fair Trade die voor iedereen gelden. Daarnaast heb je specifieke standards voor de producentenorganisaties (kleine of plantages) en voor de handelaren. Ook voor hired labour en contractarbeiders zijn er standaarden. Je kunt ze downloaden van website van Fairtrade International. Op de DVD vind je de “standards for small producers”. Je hebt drempelcriteria, (core standards) waar je onmiddellijk aan moet voldoen, bijv. geen kinderarbeid. Als dat geconstateerd wordt dan wordt je onmiddellijk uit het register gegooid, totdat aangetoond is dat dat opgelost is. Je mag als fairtrade handelaar daar in de tussentijd niet meer inkopen. Daarnaast heb je ontwikkelingscriteria (development) waar je tijd krijgt om ze op orde te krijgen.
Wat het label controleert is goede arbeidsomstandigheden tot en met de exporteur van de koffie, En dat de fairtrade handelaren de koffie hebben ingekocht volgens de fair trade principes. Het is dus niet zo dat bijvoorbeeld de arbeidsomstandigheden op de boot of bij de retailer gecontroleerd worden. • Milieu Fairtrade koffie is in de basis niet biologisch, maar het is wel een trend dat je tegenwoordig ook voor fairtrade koffie een hele lijst van pesticides niet meer mag gebruiken. Daar is dus wel aandacht voor. Ook kunstmest mag gebruikt worden. Er is wel steeds meer vraag naar koffie die zowel fairtrade als biologisch is. Dat vertelden laatst de koffieboeren in Peru ook nog: dat er steeds meer vraag is naar de combi bio en fairtrade. Ook bij fairtrade worden de milieueisen steeds strenger, maar als er geen bio label op de koffie staat, is de koffie niet biologisch geteeld. Simulatiespel ’s Middags verplaatsen we ons in de koffieboeren van drie coöperaties die op in een vergadering van jet premie-comité een voorstel moeten doen hoe ze de fairtrade ontwikkelingspremie willen besteden. Ook liggen er een aantal verbeterpunten in een FLO Cert inspectierapport op tafel waarvoor een plan gemaakt moet worden. Door deze oefening begrijpt men beter hoe dit werkt en wat voor belangen er spelen in een coöperatie.
Korte evaluatie: • Meer structuur • Fijn dat er zoveel ruimte is voor vragen • Sheets van te voren opsturen • Meer WC’s! • Goed, zo’n eerlijk verhaal • Simulatiespel graag eenvoudiger • Fantastisch dat het om échte kennis gaat en niet om boekenwijsheid • Enthousiasme met elkaar delen wordt gewaardeerd Een goede start • Een goede start
Daarna wordt het huiswerk uitgedeeld en voor wie wil nog nagepraat met een hapje en een drankje.
Verslag Fair Trade van Binnen naar buiten Vrijdag 25 januari 2014 Aanwezig: 17 leden van de Fairtrade Gemeente campagne (en een lid ’s ochtends) De drie trainers, Melinda Choo en ’s ochtends Jochum van Max Havelaar
Welkom en kennismaking Na het welkom (speciaal voor Jochum van de Veer) , een korte terugblik op de eerste dag, een speeddate als opwarmer en een elevator pitch door Simon , verdiepen we ons in fairtrade keurmerken. (zie DVD)
Keurmerken Aan de orde komt: • de vraag waarom er zo’n “ wildgroei” is aan keurmerken • welke keurmerken mee tellen in de Fairtrade Gemeente campagne (Fair Trade/Max Havelaar, Fair for Life en Equitable, ecocert) • Dat alle organisaties die de fairtrade principes onderschrijven mee doen in de campagne • Dat er altijd een onafhankelijke organisatie de controles uitvoert. • Dat er drie aspecten aan een keurmerk zitten: planet (milieu) people (arbeidsomstandigheden) en profit (prijs) en dit laatste in de vorm van een gegarandeerde minimumprijs en premie het fairtrade keurmerk typeert. • Dat er naast de keurmerken garantie- en erkenningsystemen bestaan. • Dat er ontwikkelingen zijn voor meer samenwerking tussen de verschillende systemen. Sourcing Partnerships door Jochum van der Veer Twee dagen voor de officiële bekendmaking, brengt Jochum ons op de hoogte van een nieuwe ontwikkeling bij Fairtrade International: namelijk het “ Sugar, cacao and cotton programma”. Hiermee rekent men op een doorbraak in de onderhandelingen met grote partijen als Mars, die mee kunnen doen met fairtrade als ze één ingrediënt in bijvoorbeeld de Mars reep fairtrade inkopen. De eerste reacties van de deelnemers zijn positief over deze ontwikkeling. Na de lunch is iedereen na de bespreking van drie stellingen weer helemaal uit de middagdip. We discussiëren over de sourcing partnerships, criterium 6 en de wenselijkheid van Fairtrade bloemen. Elevator pitches De deelnemers oefenen met hun boodschap, in de vorm van de een elevetor pitch. Men geeft elkaar in twee groepen feedback op de volgende aandachtspunten: • pakkende opening. • positieve toon • inhoud reëel, niet mooier dan het is • de non-verbale communicatie van de ‘zender’ • helder what's in it for me (dus de ontvanger) gecommuniceerd?
Communicatie en weerstand In het laatste onderdeel van de training, is er een korte uitleg over hoe communicatie werkt en waar je op moet letten. (zie: DVD) In viertallen oefenen de deelnemers met zelf ingebrachte casussen.
Korte evaluatie De volgende pluspunten worden genoemd: • inspirerend • veel ervaring vanuit de praktijk • inhoudelijk • Motiverend • heel veel info • aanvullende informatie + de info tussendoor is fijn • interactie, toetsen van het geleerde (met stellingen) = kennis vergaren en toepassen • groot enthousiasme Verbeterpunten die genoemd worden: • te veel informatie • splitsing groep: ervaren en beginners (niveau verschil te groot) • meer over inpassing van fairtrade in de campagne
Ten slotte krijgt iedere deelnemer een certificaat uitgereikt en een DVD met materialen van de cursus en achtergrond informatie.
