Aantrekken en afstoten

Aantrekken en afstoten RO-planning en infraplanning sinds 1910 Bert Toussaint (RWS)

Boek builders en planners: rode draden • • • • • • •

•

In literatuur gescheiden discoursen over Infraplanning en ROplanning Wat was en is wisselwerking tussen deze twee planningscomplexen? Waar raakpunten, versterking, waar conflicten? De omgang van de overheid met deskundige/betrokken burgers Ontwikkelingsgang van de institutionalisering in beide planningstradities. Hoe verhouden NL planningsvisies en –praktijken zich tot die in België? Case-studies: Wieringermeer, Groene Hart, RW14, Betuwelijn en Leidsche Rijn – illustreren weerbarstige praktijk tegenover de vergezichten van de planningsvisie Oplevering boek zomer 2015 Rijkswaterstaat

2

RWS BEDRIJFSINFORMATIE

Aantrekken en afstoten

Hoofdstuk 1: planning in België • • • • • • • • •

België kent wel degelijk een eigen planningstraditie Geplande suburbanisatie: woningbouw dichtbij steden om sociale verpaupering te voorkomen (sinds 1936) Gecombineerd met corridorplanning: langs spoorwegen, wegen en kanalen industrie ontwikkelen tbv economische ontwikkeling Door WO II en geringe oorlogsschade afkeer van nationale planning als te “Duits” In 1949 wet De Taeye-bevordering eigenwoningbezit Infrastructuur blijft drager van ruimtelijke planning, ook tbv auto RO-planningsvisies weinig invloed Gewestplannen (vanaf jaren ‘70) en ruimtelijke structuurplannen en uitvoeringsplannen (Vlaanderen, vanaf 1999) – dus meer planning Gebundelde deconcentratie: NL als voorbeeld Rijkswaterstaat

3



Plan-De Brabandere: multimodale bundeling tbv industrieontwikkeling

Rijkswaterstaat

4



Wegenbouwplanning Belgie na 1945

Rijkswaterstaat

5



Enkele lijnen uit hoofdstukken 2-4 •

• • • •

• •

Opkomst van stedenbouwkundige planning brengt ook sociaalwetenschappelijk perspectief en ambitie integrale planning op agenda RWS beheerst wegenbouwplanning, stedenbouwkundigen weinig invloed Maar wel een niche in regionale planning met Zuiderzeepolders Met RNP/RPD opbouw instituties nationale RO na 1940 Groene Hart als paraplu voor een veelheid aan planningsidealen: wonen, werken (gebundelde deconcentratie) recreatie, infrastructuur, landschap Icoon van omvattende planning en zijn beperkingen Top-down planning loopt vast rond 1970: milieu, democratisering, inspraak, PKB Rijkswaterstaat

6



Enkele lijnen uit hoofdstukken 4-5 • •

• • • • •

In Derde Nota RO voor eerst PKB: inspraakelite verschijnt In SVV’s multimodale afwegingen, daaraan hecht vooral VROM/RaRo/RPC RWS focust op traceplanning in Meerjarenplannen (MJP’s) die veel minder inspraak vereisen Met inspraakjuridisering is NIMBY nog niet geadresseerd, blijkt ook uit Betuweroute Betuweroute paste in mainportbeleid van 4e Nota RO, plus leefbaarheids-golf jaren 80 KBA onvoldragen, te gunstige vooronderstellingen, onderzoeken onder tijdsdruk, vervoersprognoses moeilijk leesbaar Politiek en ministerie meer vertrouwen in eigen strategisch inzicht

Rijkswaterstaat

7



Enkele lijnen uit hoofdstuk 6 • • • • • • • • •

Vierde Nota: van sociale naar economische doelen Vinex als uitvoeringsprogramma geslaagd Netwerkplanning: invulling plannen door gemeenten en markt Na gebundelde deconcentratie was dit tweede keer dat RO en volkshuisvesting convergeerden Goed samenspel rijk, provincies en Kaderwetgebieden En veel geld als smeerolie helpt Leidsche Rijn: woningbouw geslaagd, modal shift niet Beloofde HOV kwam veel later, toen al hoge autodichtheid Nota Ruimte markeert eind grote nationale planning, althans bij droog

Rijkswaterstaat

8



RW 14: 1933-1970 • • • • • • • • • •

Verbindingsweg Noord-Den Haag Plan gemeente Den Haag 1933 Omleiding autoverkeer Steun RvdWaterstaat 1956 2x2 rijstroken Tracébesluit 1956 RW14 in 2e Nota RO en RWP 1968 Nu doorgetrokken tot Rotterdam Wassenaar ligt dwars (1967) Te weinig betrokken, klaverblad te groot

Rijkswaterstaat

9



Rijkswaterstaat

10



RW 14 1970-1986 • • • •

• • • • • •

Bijstelling plan en aanbesteding Kanteling jaren ‘70: bewoners en milieugroepen tegen Ook al protesten tegen Duinweg en Leidse Baan – provinciale wegen Leidse Baan geschrapt (1972) RW 14 L’dam: nu 2x3 stroken, aardenbaan 5-6 m hoog, 120 km max. snelheid Vele acties, ook met gebruik beeld Memorandum minister: weg versoberd Stuk actievoerders met veel gegevens Voorburg ligt dwars Amend. TK: geen geld naar RW14 (‘75) Rijkswaterstaat

11



RW 14-1976-2003: Sytwende als oplossing • • • • • • • • •

SVV I/Kamerdebat: deel naar R’dam geschrapt Sparen landschap, geen urgentie meer Deel tot L’dam: Voorburg wil niet Impasse tot 1994 Aanwijzing GS aan Voorburg Voorburg ontwikkelt nu mee Plan projectontwikkelaar: weg ondertunnelen, plus 1.000 appartementen Ook tramlijn 2 x 2 stroken, max. snelheid 70 km Oplevering 2003 Rijkswaterstaat

12



Recente trends • •

• • •

RO (planners) traditie wordt meer geraakt dan de infra (builders) traditie, RPC opgeheven (2007) RO raakt nl. vliegwiel voor realisatie (volkshuisvesting, gronduitgifte en in mindere mate recreatie) kwijt, terwijl infra beroep kan blijven doen op de nauwe verwevenheid met economische politiek Infra blijft voorts relatief sterk nationaal, terwijl RO richting grote rol lagere overheden koerst (decentralisatie) Belgische en Nederlandse planning groeien naar elkaar toe: In België (Vlaanderen) ambitieuzere planningsvisies sinds plm 15 jaar In Nederland wilde wonen, particulier opdrachtgeverschap (Almere, IJburg, Den Haag)

Rijkswaterstaat

13



RO en infra • •

• • •

• • •

Tot plm 1960 krijgen RO-planners weinig greep op infraplanning Invloed neemt toe met nota’s RO en institutionalisering (RPD/RPC, PPD’s): er komt een RO-kolom plus wetgeving (WRO als eerste) Met SVV meer integraliteit, voorbereid door PbIVVS RWS: doorstroming, veiligheid en landschap/milieu primair (in die volgorde) Geen bredere maatschappelijke doelen (zoals sociale cohesie, welvaartsontwikkeling) Wel meer samenwerking vanaf jaren 70, maar lang niet altijd goede afstemming, zie Leidsche Rijn Groeiende afstemming in planningsvisies, maar niet altijd in uitvoering Ook RPD en RPC moesten re Rijkswaterstaat

14



Enkele conclusies • • • • • • • • •

•

Was er ooit ‘big planning”? Sectorplanning bleef sterk, RPC en RPD harmoniserende rol, maar planningsdiversiteit was groot Uitvoeringsplanners (RWS, ruilverkaveling etc) veel geld en macht RO-nota’s niet dwingend, dus consensus tussen overheden nodig Leerstrategieën van de twee planningscomplexen verschillen sterk Infra (builders): al doende lerend, ingenieurs, convergerende stijl Zoekstrategie met heldere scope en al snel inzoomen op oplossingen Maken van nieuwe instrumenten, inclusie van nieuwe thema’s (ecologie, milieu, marktbenadering) RO (planners):divergerende denkstijl, erkennen van variatie, zoeken naar unieke versnellingsmomenten In de kern hebben, zo lijkt het, de builders beter ingespeeld op de neoliberale tijdgeest. (Hierbij speelt echter ook verlies uitvoeringsbasis volkshuisvesting / recreatie) Groter, maar wel instrumenteel gericht, adaptief vermogen bij de builders Rijkswaterstaat

15



Aantrekken en afstoten

Recommend Documents