SPS_VB_11003.book Page 3 Tuesday, June 28, 2011 8:27 AM
Aansprakelijkheid van bestuurders en zaakvoerders
Peter VERSCHELDEN Accountant – Moore Stephens Verschelden, Accountants en Belastingconsulenten Bedrijfsrevisor – Moore Stephens Verschelden, Bedrijfsrevisoren
Peter MEEUWSSEN Joke LAURIJSSEN Moore Stephens Verschelden, Accountants en Belastingconsulenten
Sociale Praktijkstudies nr. 11003 – Stof bijgehouden tot oktober 2010.
SPS_VB_11003.book Page 4 Tuesday, June 28, 2011 8:27 AM
Verantwoordelijke uitgever : Hans Suijkerbuijk © 2011 Wolters Kluwer Belgium NV Ragheno Business Park Motstraat 30 – B-2800 Mechelen Tel. (0200) 30 144 – fax (0800) 17 529 www.kluwer.be E-mail:
[email protected] Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever. ISBN 978-90-4653-644-5 D/2011/2664/546 BP/SPS-BI11003
SPS_VB_11003.book Page V Tuesday, June 28, 2011 8:27 AM
Inhoudstafel Hoofdstuk 1 – Algemene beginselen van de aansprakelijkheid van bestuurders en zaakvoerders
1
§ 1.
Hoofdregel
1
§ 2.
Uitzondering: persoonlijke aansprakelijkheid van de bestuurders en zaakvoerder
2
§ 3.
Uitzondering: commanditaire vennootschap op aandelen
3
§ 4.
Burgerlijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid
3
§ 5.
Individuele aansprakelijkheid, aansprakelijkheid in solidum en hoofdelijke aansprakelijkheid
5
Contractuele en extracontractuele aansprakelijkheid
5
Hoofdstuk 2 – Burgerlijke aansprakelijkheid van de bestuurder of zaakvoerder
7
§ 6.
§ 1.
Gronden van aansprakelijkheid I. Overzicht II. Fouten of tekortkomingen in het bestuur III. Overtreding van de statuten of van het Wetboek van Vennootschappen IV. Onrechtmatige daad V. Kennelijk grove fout bij faillissement VI. Specifieke vormen van aansprakelijkheid bij overtreding van bepaalde artikels uit het vennootschapsrecht A. Inleiding B. Quasi-inbreng C. Kapitaalverhoging D. Belangenconflicten E. Neerlegging van de jaarrekening F. Ondernemingen in moeilijkheden G. Omzetting van de vennootschap H. Fusie en splitsing I. Ontbinding van de vennootschap
Aansprakelijkheid van bestuurders en zaakvoerders
7 7 8 10 13 16 19 19 19 20 21 21 21 22 23 23
V
SPS_VB_11003.book Page VI Tuesday, June 28, 2011 8:27 AM
AANSPRAKELIJKHEID VAN BESTUURDERS EN ZAAKVOERDERS
VII.
§ 2.
Oprichtersaansprakelijkheid A. Oprichtersaansprakelijkheid wegens kennelijk ontoereikend kapitaal B. Andere vormen van oprichtersaansprakelijkheid
23
Instellen van de aansprakelijkheidsvordering I. Wie kan de aansprakelijkheidsvordering instellen? II. Tegen wie kan de aansprakelijkheidsvordering worden ingesteld? III. Gewone vennootschapsvordering IV. Vennootschapsvordering van de minderheidsaandeelhouders A. Achtergrond B. Voorwaarden voor het instellen van de minderheidsvordering C. Grondslagen van aansprakelijkheid D. Procedure V. Individuele aansprakelijkheidsvordering van een aandeelhouder VI. Aansprakelijkheidsvordering door de schuldeiser VII. Aansprakelijkheidsvordering door de curator
26 26
23 25
26 27 27 27 28 30 30 31 31 32
§ 3.
Einde van de aansprakelijkheid I. Kwijting of decharge II. Dading III. Verjaring IV. Ontslag
32 32 34 34 34
§ 4.
Verzekering van de aansprakelijkheid
35
§ 5.
Afwentelen van aansprakelijkheid I. Exoneratieclausule II. Vrijwaringsovereenkomst
36 36 36
Hoofdstuk 3 – Strafrechtelijke aansprakelijkheid van de bestuurder of zaakvoerder
39
§ 1.
39
VI
Algemene principes
Kluwer
SPS_VB_11003.book Page VII Tuesday, June 28, 2011 8:27 AM
INHOUDSTAFEL
§ 2.
Inbreuken van gemeen recht I. Oplichting en misdrijven gelijkgesteld met oplichting II. Valsheid in geschrifte, valse jaarrekening, gebruik van valse stukken
40
§ 3.
Inbreuken op het Wetboek van Vennootschappen
41
§ 4.
Overtredingen van andere wetten I. Algemeen II. Milieurecht III. Sociaal strafrecht IV. Boekhoudrecht V. Fiscaal strafrecht VI. Financieel strafrecht VII. Faillissementswetgeving VIII. Misbruik van vennootschapsgoederen A. Juridische basis B. Grondslag C. Voor vennootschappen met rechtspersoonlijkheid en vzw's D. Bestanddelen van het misdrijf 1. Hoedanigheid van de dader 2. Gebruik van de goederen of van het krediet van de rechtspersoon 3. De dader(s) wisten dat zulks op betekenisvolle wijze in het nadeel was van de rechtspersoon én van die van zijn schuldeisers of vennoten 4. Gebruik voor persoonlijke rechtstreekse of indirecte doeleinden 5. Bedrieglijk opzet E. Bestraffing F. Procedure G. Voorbeelden IX. Anti-corruptiewet
43 43 44 45 45 46 46 47 48 48 49
§ 5.
Burgerlijke sancties bij strafrechtelijke veroordelingen
53
§ 6.
Strafrechtelijke aansprakelijkheid van rechtspersonen I. Algemeen
54 54
Aansprakelijkheid van bestuurders en zaakvoerders
40 40
49 49 49 50 50 51 51 51 51 52 52
VII
SPS_VB_11003.book Page VIII Tuesday, June 28, 2011 8:27 AM
AANSPRAKELIJKHEID VAN BESTUURDERS EN ZAAKVOERDERS
II. III.
IV. V. VI. VII. VIII.
Voorwaarden voor aansprakelijkheid A. Materiële toerekening B. Morele toerekening Toepassingsgebied A. Vennootschappen én verenigingen B. Vallen buiten het toepassingsgebied C. Organisaties zonder rechtspersoonlijkheid Invloed op de aansprakelijkheid van de fysieke persoon Sancties Burgerrechtelijke gevolgen Voorlopige maatregelen ten aanzien van rechtspersonen Verval van de strafvordering
54 54 55 56 56 56 57 57 58 59 60 60
Hoofdstuk 4 – Verbod tot uitoefening van het bestuursmandaat
61
§ 1.
Algemeen
61
§ 2.
Beroepsverbod volgt niet meer automatisch op veroordeling
62
§ 3.
Toepassingsgebied
63
Hoofdstuk 5 – Rechtspraak
65
§ 1.
Gewone bestuursfouten
65
§ 2.
Overtredingen van het Wetboek van Vennootschappen of van de statuten
67
§ 3.
Kennelijk grove fout bij faillissement
67
§ 4.
Oprichtersaansprakelijkheid
70
§ 5.
Instellen van de vordering
71
§ 6.
Kwijting
72
Bijlage – Juridische basis I. Burgerlijk wetboek II. Strafwetboek III. Wetboek van vennootschappen A. NV (Naamloze Vennootschap)
VIII
73 73 73 76 76
Kluwer
SPS_VB_11003.book Page IX Tuesday, June 28, 2011 8:27 AM
INHOUDSTAFEL
B. Comm. VA (Commendataire Vennootschap op Aandelen) C. BVBA (Besloten Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid) D. CVBA (Coöperatieve Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid)
82 82 85
Reeds verschenen Sociale Praktijkstudies
87
Aansprakelijkheid van bestuurders en zaakvoerders
IX
