Aandacht voor Havisten

Aandacht voor Havisten

Inhoudsopgave Inleiding ........................................................................................................................................2 Projectbeschrijving “Aandacht voor havisten” ...................................................................................4 Bijlage I Doorstroomoriëntatie .........................................................................................................6 Beatrixcollege ....................................................................................................................6 2College Cobbenhagen ......................................................................................................8 Mill-Hillcollege ...................................................................................................................9 Dr. Mollercollege ............................................................................................................. 10 Theresialyceum ............................................................................................................... 11 Bijlage II Studiesteungroep .......................................................................................................... 12 Beatrixcollege ............................................................................................................... 12 2College Cobbenhagen ................................................................................................. 14 Mill-Hillcollege .............................................................................................................. 15 Dr. Mollercollege ........................................................................................................... 16 Theresialyceum ............................................................................................................. 17 Adressenlijst ............................................................................................................................... 18

1

Inleiding In het najaar van 2009 is door de projectgroep convenant voortijdig schoolverlaten (VSV) voor de regio Tilburg (RMC 35) geconstateerd dat er, naast de vele initiatieven om voortijdige schooluitval in vmbo en mbo te voorkomen, voor de uitval op havo nog weinig aandacht was. Tegelijkertijd ontstond op het Mill-Hillcollege in Goirle het idee om extra begeleidingsactiviteiten te ontwikkelen voor leerlingen in havo-4 die dreigden uit te vallen zonder startkwalificatie. Uit de samenwerking tussen het Mill-Hillcollege en de projectgroep die vervolgens ontstond is een voorstel geformuleerd voor het opzetten van een project dat tot doel had voortijdig schoolverlaten op de havo te verminderen. Dit project, genaamd “Aandacht voor havisten”, bestaat uit twee delen, te weten: 1. de Doorstroomoriëntatie (DSO) voor leerlingen in mavo/vmbo; 2. de Studiesteungroep (SSG) voor leerlingen in havo-4. Omdat de resultaten uit het project zo veel mogelijk overdraagbaar moesten zijn, werd ervoor gekozen om het project niet alleen op het Mill-Hillcollege te starten. Er werd samenwerking gezocht met vergelijkbare scholen in de omgeving en die werd al snel gevonden bij de volgende scholen: - Beatrixcollege Tilburg; - 2College Cobbenhagen Tilburg; - Dr. Mollercollege Waalwijk; - Theresialyceum Tilburg. Deze vijf scholen startten in januari 2010 met een pilot voor twee jaar. Het resultaat hiervan is in dit boekje terug te vinden. Na de algemene beschrijving waarin beschreven wordt wat het project inhoudt, wordt vervolgens per school aangegeven op welke schoolspecifieke wijze zij vorm hebben gegeven aan DSO en SSG. Op deze plaats wil ik Adèle Roelofs (convenant VSV), Marc van Dongen (Beatrixcollege), Ronald Verschuren (2College Cobbenhagen), Rosanne Melfor en Daniëlle van den Hurck (dr. Mollercollege), Adri van Nunen (Theresialyceum) en Nicolle Sommer, Lambert van Hoorn en Marieke Specken (MillHillcollege) bedanken voor hun belangrijke bijdragen bij het tot stand komen van het resultaat tot nu toe. Hun samenwerking heeft ertoe geleid dat er op de deelnemende scholen in de afgelopen twee jaar meer is ontwikkeld dan op de individuele scholen mogelijk was geweest als ze er alleen voor hadden gestaan. Ruud Schouten, projectleider Januari 2012

2

Projectbeschrijving “Aandacht voor havisten” Probleemschets Sinds 2009 bestaat op de in de inleiding genoemde scholen behoefte om leerlingen meer hulp te bieden in een tweetal aandachtsgebieden. Ten eerste ondervinden leerlingen die in havo-4 terecht komen vaak dat er een behoorlijke kloof bestaat tussen de onderbouw en de bovenbouw; met name in havo-4 is dit problematisch. Deze groep leerlingen is eigenlijk een smeltkroes van verschillende leerlingen. Er zitten namelijk leerlingen in die uit havo-3 komen, maar ook leerlingen die uit mavo-4 komen of uit vwo-3 of vwo-4. Deze leerlingen hebben allemaal al een profiel moeten kiezen, of ze nu al weten welke vervolgopleiding ze willen doen of niet. De leerstof van de derde klas is wezenlijk anders dan de leerstof van havo-4. In de onderbouw ronden de leerlingen de “basis” af en daarna start er in de bovenbouw een heel andere fase die door de leerlingen gezien wordt als een zeer intensieve fase. In die fase verandert ook de manier van studeren, waarbij uitstelgedrag en gebrek aan discipline regelmatig voorkomen. Een speciale groep is de groep leerlingen die van mavo-4 naar havo-4 gaat. In het onderzoek doorstroom mavo naar havo “Een stukje Nederlandse droom” (Van Esch en Neuvel, Ecbo ’s-Hertogenbosch/Amsterdam, mei 2009) is te lezen dat er in 2008 21% van de gediplomeerde mavoleerlingen naar het havo gaat. Momenteel stimuleert de overheid het “stapelen” van opleidingen onder het motto “Elk talent verdient een kans”. Uiteraard wil de overheid investeren in talentontwikkeling. Het verdient aandacht om de aspecten van de leerstof en motivatie, werkhouding en zelfstandigheid bij deze groep leerlingen nader te bestuderen. Met name op het punt van de leerstof is te zien dat mavo/vmbo-leerlingen die minder beheersen dan havo-3-leerlingen. Mavo/vmbo-leerlingen hebben op dit punt systematischer ondersteuning nodig. Deze begeleiding is des te urgenter, omdat deze leerlingen bij het overgaan naar het havo te maken krijgen met een behoorlijke cultuurverandering. Bovendien is de laatste jaren gebleken dat het aantal leerlingen groeit dat van mavo/vmbo naar havo overstapt. Dit alles leidt vaak tot voortijdig schoolverlaten. Ten tweede merken we dat in de overgang van klas havo-3/mavo/vmbo-4 naar havo-4 een groot aantal leerlingen uit zowel havo-3 als mavo/vmbo-4 problemen ondervindt bij het nemen van de (te?) grote stap naar havo-4 (Tweede Fase). Naast de noodzaak, genoemd onder het eerste aandachtspunt, groeit een aantal leerlingen de problemen boven het hoofd, doordat a. de leerlingen een grote overgang in leerlingbegeleiding ervaren; b. de leerlingen problemen hebben met de lesinhoud bij enkele schoolvakken (ne-en-wi-ec). Daarnaast is het voor leerlingen van het grootste belang om de juiste profielkeuze te maken. In de praktijk blijkt dat dit voor leerlingen lastig is en pakketwissels in havo-4 regelmatig voorkomen. Doelstellingen Het streven is om de uitval op havo-4 te ondervangen door een adequate aanpak en meer individuele aandacht voor de problemen waar leerlingen mee te kampen hebben op het gebied van studiekeuze, motivatie en studievaardigheden, leerproblemen en sociale vaardigheden. Meer concreet betekent dit dat op basis van bovenstaande probleemschets ten aanzien van de twee aandachtsgebieden een aantal doelstellingen is geformuleerd waaraan twee jaar (van januari 2010 t/m december 2011) is gewerkt in de twee reeds genoemde componenten DSO en SSG. De doelstellingen staan hieronder per component weergegeven. DSO: 1. de opzet van de leerlingbegeleiding in klas havo-3/mavo-4 en havo-4 wordt beter op elkaar afgestemd; 2. het percentage juiste studiekeuzes van leerlingen in zowel havo-3/mavo-4 als ook in havo-4 en havo-5 wordt verhoogd door het verbeteren/uitbreiden van de lob-activiteiten;

3

3. de samenwerking tussen docenten op de mavo en de havo wordt geïntensiveerd, onder meer met behulp van het geven van gastlessen; 4. de samenwerking tussen docenten in havo-3 en havo-4 wordt geïntensiveerd; 5. er zijn geen hiaten meer in vakkennis bij leerlingen die doorstromen van mavo-4 naar havo-4; 6. de doorstroom van havo-3 naar havo-4 wordt geoptimaliseerd; 7. het havo-onderwijs wordt structureel verbeterd ten aanzien van de aansluiting bij de interesses en leerstijlen van de leerlingen (van begeleid leren naar zelfstandig leren). SSG: 1. het zelfverantwoordelijk leren door de leerlingen wordt verbeterd; 2. de opzet van de leerlingbegeleiding in klas havo-3/mavo-4 en havo-4 wordt beter op elkaar afgestemd; 3. het percentage juiste studiekeuzes van leerlingen in zowel havo-3/mavo-4 als ook in havo-4 en havo-5 wordt verhoogd door het verbeteren/uitbreiden van de lob-activiteiten; 4. de samenwerking tussen docenten in havo-3 en havo-4 wordt geïntensiveerd; 5. de doorstroom van havo-3 naar havo-4 wordt geoptimaliseerd; 6. het havo-onderwijs wordt structureel verbeterd ten aanzien van de aansluiting bij de interesses en leerstijlen van de leerlingen (van begeleid leren naar zelfstandig leren). Het uiteindelijke doel bij zowel DSO als SSG is dat er integratie plaatsvindt van genoemde activiteiten in de reguliere leerlingbegeleiding, keuzebegeleiding en lesinhouden. Daarmee wordt één en ander geborgd voor de langere termijn. Projectbeschrijving De vijf scholen uit Goirle, Tilburg en Waalwijk zijn vanaf januari 2010 een intensieve samenwerking aangegaan om ervaringen uit te wisselen en om DSO en SSG te implementeren en uit te voeren. Deze scholen nemen schoolspecifiek deel aan activiteiten die daaronder vallen. Dit houdt in dat de scholen hun eigenheid behouden bij de invulling van zowel DSO als SSG. Er is dus geen standaard projectopzet die voor alle scholen geldt! Juist hierin schuilt de kracht van het project, omdat dit de scholen in staat stelt met de activiteiten in het kader van DSO en SSG aan te sluiten op de reguliere leerlingbegeleiding op school. Sinds januari 2010 zijn de deelnemende scholen ± vijf keer per jaar bij elkaar geweest om ervaringen uit te wisselen. Na de aanvankelijke terughoudendheid om elkaar informatie te geven is er veel openheid tussen de scholen ontstaan. Dit heeft geresulteerd in een prettige samenwerking die van groot belang is voor de verdere ontwikkeling van het project. Iedere school heeft inmiddels een vorm van DSO en SSG in haar reguliere onderwijsprogramma opgenomen. Dit komt doordat vanaf de start van het project duidelijk is gemaakt dat de activiteiten inpasbaar moeten zijn in reguliere onderwijsactiviteiten. Dit betekent dat de activiteiten op de scholen geen revolutionaire veranderingen in de school teweeg brengen, maar wel realistisch genoemd kunnen worden omdat ze aansluiten bij de mogelijkheden van de organisatie. Door op deze wijze te werk te gaan hebben de deelnemende scholen in één schooljaar gezamenlijk bij DSO 153 leerlingen bereikt, en bij SSG 76 leerlingen. Inmiddels neemt het aantal toe, omdat de scholen in dit schooljaar alweer zijn begonnen met een nieuwe lichting leerlingen. Scholen die ook een vorm van DSO en/of SSG willen opzetten wordt, op grond van de ervaringen tot nu toe, aangeraden daarbij de volgende aandachtspunten in overweging te nemen: 1. sluit aan bij de reguliere onderwijs- en begeleidingsactiviteiten op school (inpasbaar in de organisatie); 2. werk samen met andere scholen door elkaar openheid van zaken te geven over de activiteiten die op school worden ontwikkeld/uitgevoerd; 3. zet bijeenkomsten bestemd voor leerlingen in het kader van DSO en SSG niet op het einde van de dag, maar plaats ze op een prominente plaats in het rooster; 4. zorg voor draagvlak voor DSO en SSG binnen het eigen team;

4

5. zorg dat bij het overleg tussen de scholen medewerkers met beslissingsbevoegdheid betrokken zijn. Omdat iedere deelnemende school een eigen invulling heeft gegeven aan DSO en SSG is een algemene beschrijving ervan niet zinvol. Beter is het om van iedere school afzonderlijk een korte beschrijving te geven van de wijze waarop aan DSO en SSG gestalte wordt gegeven. De beschrijvingen van de activiteiten staan in bijlage I (DSO) en bijlage II (SSG) beschreven. Indien meer informatie over de werkwijze op een school gewenst is, kan met de desbetreffende school contact worden opgenomen voor een meer uitgebreidere uitleg over de schoolspecifieke opzet van het project.

5

Bijlage I: doorstroomoriëntatie (DSO)

Beatrix College Naam deelnemende school Contactpersoon (naam, e-mailadres + telefoonnummer) Naam schoolproject Doelgroep (afdeling + schooljaar) Inhoud in het kort

Beatrix College Ketelhavenstraat 3 5045 NG TILBURG Dhr. M.C. van Dongen E [email protected] T (013) 571 17 25 M 06 – 284 760 21 Doorstroomoriëntatie (DSO) Leerlingen in leerjaar 4 van vmbo-tl Vakkenvoorlichting: De docenten uit de Bovenbouw havo/Atheneum geven in januari een voorlichting over het vak, de inrichting van de lessen, de opbouw van de lesstof, de vereiste voorkennis, het (centraal) examen en wat je met het vak(gebied) kunt doen na het behalen van je diploma (qua studie en beroep). Leerlingen uit onder andere 4 vmbo-tl die over willen stappen naar havo dienen deze voorlichting samen met hun ouder(s)/verzorger(s) te bezoeken. Het doel van de Vakkenvoorlichting is het bevorderen van een zo goed mogelijke stroomen profielkeuze door de leerlingen. Aansluitingscursus: In juni/juli wordt aan de leerlingen die overstappen van 4 vmnbo-tl naar havo-4 een aansluitingscursus aangeboden, onder andere voor de vakken Wiskunde-B en Scheikunde. In deze cursus worden belangrijke principes opgefrist dan wel aangeboden. Plusprogramma vmbo-tl: De kernvakken Nederlands, Wiskunde en Engels bieden in 2 vmbo-tl en 3 vmbo-tl verdiepingslessen aan (nieuwe norm slaag-/zakregeling havo). Dus per vak 1 verdiepingsuur per week vanaf periode 2 in november. Leerlingen mogen zich vrijwillig inschrijven voor 1 of meerdere vakken. Dit wordt gestimuleerd naar leerling en ouder/verzorger. Het aanbod loopt gedurende het hele schooljaar. Iedere periode wordt afgesloten met een toets. De resultaten van de toetsen leveren aan het eind van het schooljaar een certificaat op. Doorstroomlessen 4 vmbo-tl: In 4 vmbo-tl zijn alle examenvakken, uitgezonderd Maatschappijleer en LO1, voor 4 lesuren ingeroosterd. Voor de leerlingen die zich aanmelden voor havo worden de uren anders ingevuld waar mogelijk. Dit betekent concreet dat de leerlingen voor bepaalde vakken minder lesuren op examenniveau VMBO-TL krijgen. Deze uren worden op havo-niveau ingevuld. Start doorstroomlessen is vanaf medio november/december. Deelname is na overleg verplicht en er wordt niet getoetst. Er wordt in het examenjaar immers al voldoende getoetst wordt en daarnaast wordt er gewerkt vanuit intrinsieke motivatie. Aanbod van doorstroomlessen blijft gedurende de rest van het examenjaar – dus t/m de meivakantie. Er wordt vanaf deze periode gewerkt met aangepaste klas- & clustergroepen tijdens de doorstroomlessen. BÈTA mavo: Vorig schooljaar is gekozen om in leerjaar 2 vmbo-tl het vak NASK op een andere manier aan te pakken dan in de jaren daarvoor. Het plan is om het onderwijsniveau binnen de technische sectoren te

6

Personele inzet (in relatie tot het aantal deelnemende leerlingen!)

Hoe ingebed in de organisatie? Resultaten tot nu toe (kwantitatief en kwalitatief)

Produkten/materiaal

Aandachtspunten/tips/ bijzonderheden

verhogen voor die leerlingen die ‘echt BÈTA’ zijn. Er wordt een selectie gemaakt van de groep leerlingen die in 3 vmbo-tl NASK opgenomen heeft in zijn/haar sector/pakket. Deze worden in een speciaal cluster geplaatst. Deze groep krijgt in leerjaar 3 vmbo-tl TT, NASK en wiskunde op een aangepast niveau. Ze gaan sneller door de stof heen, en er komt ruimte voor een wat praktischere aanpak waarbij we op enkele gebieden dieper op de stof in kunnen gaan. School wordt leuker en de motivatie stijgt. Er zal vlotter en efficiënter gewerkt worden, wat een nog hoger niveau oplevert. Dit alles levert een betere voorbereiding op voor leerlingen die instromen in de profielen N&T en N&G. Dit programma wordt gedraaid in 3 vmbo-tl en 4 vmbo-tl. Plusprogramma: 1 lesuur per week per vak per leerjaar vanaf periode 2. Verwerking in taakbeleid van de betrokken personeelsleden. Nederlands, Engels en Wiskunde: per vak 90 klokuren. Doorstroomlessen en Vakkenvoorlichting: geen extra kosten. Aansluitingslessen: Wiskunde-B en Scheikunde: per vak 12 klokuren. De teamleider havo-4 is verantwoordelijk voor de algemene coördinatie. BÈTA MAVO: ontwikkeltijd is 100 klokuren. Zie bovenstaande omschrijving. De DSO activiteiten zijn onderdeel van het interne doorstroombeleid. De resultaten zijn goed. Dit schooljaar is er een significante toename van het aantal geïnteresseerde leerlingen voor de overstap naar HAVO. De leerlingen en hun ouders geven aan dat zij voldoende tot goed worden voorbereid voor deze overstap. Ook de resultaten die bij de verschillende vakken worden behaald, zijn beter dan een aantal jaar geleden. Het is overigens zo, dat het aantal leerlingen dat de afgelopen is ingestroomd in havo4 geleidelijk iets is afgenomen. De afgelopen drie schooljaren: 10,6% (schooljaar 2010-2011) en daarvoor 12,7% en 14,7%. Hiervoor worden o.a. gedeelten uit lesboeken, speciaal ontwikkelde readers, websites en digitale opdrachten gebruikt. Dit verschilt per project en per vak(gebied). Het reikt te ver om daar in dit format uitgebreider op in te gaan. Bij de vakkenvoorlichting werkt men met Powerpoint presentaties. Persoonlijke (motivatie)gesprekken met leerlingen en hun ouders zijn vaak noodzakelijk en waardevol bij het bepalen of een overstap naar havo haalbaar is. Deze gesprekken kunnen al vanaf 3 TL gevoerd worden. Daarnaast voeren we gesprekken voorafgaand aan de aanmelding voor havo-4 en soms ook nog aan het begin van het schooljaar in havo-4 (wanneer een leerling al is toegelaten; om hem/haar in de juiste stand te zetten en houden). Meestal voert de schoolleiding deze gesprekken, in sommige gevallen doet de decaan dat. Medio november voert de schoolleiding een gesprek met de leerlingen in havo-4 die afkomstig zijn uit 4 vmbo-tl: wat zijn de ervaringen tot nu toe, hoe gaat het (ook resultaten), hoe reageren docenten en medeleerlingen, aansluiting van de lesstof en de manier van werken, sfeer, huiswerk, hoe verlopen de contacten met leshuisleiding et cetera. Deze gesprekken leveren heel veel nuttige informatie op om de aansluiting structureel te verbeteren.

7

2College Cobbenhagen Naam deelnemende school Contactpersoon (naam, e-mailadres + telefoonnummer) Naam schoolproject Doelgroep (afdeling + schooljaar) Inhoud in het kort

Personele inzet (in relatie tot het aantal deelnemende leerlingen!) Hoe ingebed in de organisatie? Resultaten tot nu toe (kwantitatief en kwalitatief) Produkten/materiaal Aandachtspunten/tips/ bijzonderheden

2College Cobbenhagenlyceum Brittendreef 5 5012 AE Tilburg Ronald Verschuren [email protected] 06-22726269 Doorstroomoriëntatie (DSO) Mavo-4, 2College Cobbenhagen en 2College Wandelbos Doorstroom oriëntatie wordt gegeven aan leerlingen m4 van wandelbos en Cobbenhagen ( 3 uur per vak 2 vakken per kandidaat) met als doel kennismaking met vakken, peilen van motivatie, ervaren van havostof. Leerlingen krijgen uitvoerig voorlichting en moeten dan 2 vakken kiezen uit (gs, sk, m&o, en, wi). Dit zorgt al voor een eerste bewustwording wil ik het wat wil ik wat moet ik kunnen. De 3 lesuren per vak worden op 8ste uren op het lyceum gegeven en zijn verplicht. Ze worden afgesloten met een vorm van toetsing zodat de leerling een resultaat mee krijgt. Kort na dit eindverslag is de aanmelding zodat de leerlingen zijn bezig geweest met een “bewuste” keuze. “Oriëntatie” 6 personen 6 x 3 = 15 uur Evaluatie oriëntatie 5 personen = 5 uur Dit jaar gaan 35 leerlingen deelnemen ( wi is twee groepen) Docenten krijgen 10 uur op de jaartaak We doen dit voor het 2de jaar en zullen na dit jaar kijken of we dit als waardevol willen behouden. Leerlingen durven hier aan mee te doen zonder dat ze echt naar de havo kunnen, het maakt het voor hen helderder of ze het ook willen. Deelnamen dit jaar is dubbele aan dat van vorig jaar. Docenten maken hun eigen lessen Zorg dat vakken elkaar uitsluiten zodat je minder momenten hoeft in te plannen. En bewustwording is belangrijker dan het “bijwerk”rendement

8

Mill-Hillcollege Naam deelnemende school Contactpersoon (naam, e-mailadres + telefoonnummer) Naam schoolproject Doelgroep Inhoud in het kort

Personele inzet (in relatie tot het aantal deelnemende leerlingen!)

Hoe ingebed in de organisatie? Resultaten tot nu toe (kwantitatief en kwalitatief)

Produkten/materiaal Aandachtspunten/tips/ bijzonderheden

Mill-Hillcollege Venneweg 42 5051 BP Goirle 013-5420538 Mevr. N. Sommer [email protected] 013-5420538 Doorstroomoriëntatie (DSO) Mavo-4 Gedurende drie periodes krijgen alle leerlingen een blokuur DSO aangeboden. Dit uur wordt verzorgd door de mentor en behandelt thema’s die te maken hebben met het examenjaar (PTA, studiehouding e.d.) en de overstap naar MBO en havo. De lessenreeks wordt samengesteld door de mentoren in overleg met de coördinator leerlingzaken, mavo-werkgroep en de lob-coördinator. Het sectorwerkstuk (gericht óf op het MBO óf op de havo) wordt gemaakt tijdens één periode in de lessen DSO. Nieuwe onderdelen vanaf het schooljaar 2011-2012: extra vaklessen Ne, En, wi voor opstromers naar havo, stage lopen op de havo, interviews met havo-leerlingen die overgestapt zijn. Programmatische afstemming met de havo-afdeling. Alle mentoren van mavo-4 krijgen jaarlijks 20 uur in de koptaken voor extra overleg en het maken van lessen. 1 mentor krijgt 50 uur extra om deel te nemen in de mavo-werkgroep. Twee docenten zitten in een werkgroep DSO voor de afstemming met de havo-afdeling (2 x 20 uur) De lob-er heeft o.a. als taak het vaststellen van het lob-programma in de lessen DSO en de ondersteuning van mentoren bij het geven van de lessen. Aantal leerlingen: 80-100 per jaar. Er is een speciaal DSO-programma waarvoor lesuren beschikbaar zijn in het rooster van de leerlingen. De laatste jaren is er een toename van het aantal leerlingen die willen opstromen naar havo-4. We bereiden leerlingen grondiger voor op de overstap naar havo-4. Daarbij proberen we hiaten in leerstof te verkleinen, de keuze voor profielen te verbeteren en de uitval van leerlingen in havo-4 te verkleinen. Gegevens: Doorstroom van mavo-4 naar havo-4: gemiddeld afgelopen 5 jaren: 19,1 % afgelopen 2 jaar: 2010-2011: 20,8 % 2011-2012: 23,7 % Twee werkboeken voor leerlingen en docenten: DSO klas 3 DSO klas 4 Tot nu toe merken we dat er uitval is bij leerlingen met een NT-profiel en verplichte keuze van wiskunde-B. Ook hebben we gemerkt dat we duidelijkere criteria nodig zijn voor mavo-docenten om goed te kunnen adviseren. Met behulp van leerlingprofielen proberen we komend schooljaar tot een betere selectie te komen.

9

Dr. Mollercollege Naam deelnemende school Contactpersoon (naam, e-mailadres + telefoonnummer) Naam schoolproject Doelgroep (afdeling + schooljaar) Inhoud in het kort

Personele inzet (in relatie tot het aantal deelnemende leerlingen!) Hoe ingebed in de organisatie?

Resultaten tot nu toe (kwantitatief en kwalitatief) Produkten/materiaal Aandachtspunten/tips/ Bijzonderheden

Dr Mollercollege Burg. Moonenlaan 5 5141 EJ Waalwijk Rosanne Melfor, [email protected], 0416-332863 Doorstroomoriëntatie (DSO) 4 Vmbo-tl Leerlingen die aangeven na het eindexamen naar havo 4 te willen krijgen een gesprek met decaan, waarin de voorwaarden worden besproken. De leerlingen krijgen onder leiding van een docent gelegenheid succesvolle en minder succesvolle overstappers uit eerdere jaren te ontmoeten en bevragen. Daarnaast krijgen de leerlingen na het examen in de vakken SK-NA-WIAWIB 6 tot 8 lessen aangeboden om de overstap vlotter te laten verlopen. Deze lessen worden door vakdocenten gegeven in de periode na het eindexamen tot aan de zomervakantie. Na de zomervakantie stromen zij in het reguliere programma van havo-4 in. 28 uur docent steunles ( 4x28 uur) 28 uur decaan -

Docenten NA-SK-WIA-WIB geven de steunlessen na het examen Dit krijgen de docenten op hun rooster op een dagdeel dat voorheen voor de examenklas was en nu lesvrij is na het wegvallen van deze groep. - Individuele afspraken met decaan, na lesrooster - ontmoetingsdate met eerdere overstappers na de les, een middag na de lessen 24 opstromers, 3 leerlingen vertrokken en 2 gedoubleerd in schooljaar 2010-2011. Informatie over huidig resultaat volgt Docenten gebruiken materiaal van methodes en eigen materiaal om leerlingen voor te bereiden op het instroomniveau in havo 4. - Eerste grader de steunlessen laten geven. Is vaak een ander type docent dan in vmbo. Dit zijn de docenten die de leerlingen in havo-4 ook tegen komen. - Rooster en lokalen, organisatie. - Duidelijke communicatie naar ouders met betrekking tot ondersteunend karakter.

10

Theresialyceum Naam deelnemende school Contactpersoon (naam, e-mailadres + telefoonnummer) Naam schoolproject Doelgroep (afdeling + schooljaar) Inhoud in het kort

Personele inzet (in relatie tot het aantal deelnemende leerlingen!) Hoe ingebed in de organisatie? Resultaten tot nu toe (kwantitatief en kwalitatief) Producten/materiaal Aandachtspunten/tips/ bijzonderheden

Theresialyceum Prof. Cobbenhagenlaan 5 5037 DA Tilburg 013-4673738 Dhr. A.M.P.C. van Nunen [email protected] 013-4673738 Doorstroomoriëntatie (DSO) Instroom leerlingen vanuit 4 vmbo-t in 4 havo Het Theresialyceum heeft geen vmbo-t/mavoafdeling. Hierdoor is het moeilijk om DSO activiteiten te organiseren. Hierbij komt nog dat de leerlingen die instromen van diverse scholen komen waardoor het lastig is om DSO activiteiten te organiseren. Nvt Nvt Nvt Nvt Nvt

11

Bijlage II: studiesteungroep (SSG)

Beatrix College Naam deelnemende school Contactpersoon (naam, e-mailadres + telefoonnummer) Naam schoolproject Doelgroep Inhoud in het kort

Personele inzet (in relatie tot het aantal deelnemende leerlingen!)

Hoe ingebed in de organisatie? Resultaten tot nu toe (kwantitatief en kwalitatief) Produkten/materiaal Aandachtspunten/tips/ bijzonderheden

Beatrix College Ketelhavenstraat 3 5045 NG TILBURG Dhr. M.C. van Dongen E [email protected] T (013) 571 17 25 M 06 – 284 760 21 Studiesteungroep (SSG) (VSV-project) Leerlingen in havo-4 Er is een aantal leerlingen in havo-4 die slechte resultaten behalen omdat er te weinig tijd en aandacht wordt besteed aan schoolse zaken, dit door motivatiegebrek, problemen met plannen of moeite met het beginnen. Alle deelnemende leerlingen beschikken wel over havo capaciteiten. Doel is de resultaten te verbeteren en de leerlingen over laten gaan naar havo-5. Uit een onderzoek van de RuG is gebleken dat een steungroep deze leerlingen kan helpen om de studie serieuzer aan te pakken. Het uitgangsprincipe is een soort Weightwatchers idee waarin leerlingen iedere week aan elkaar verantwoording moeten afleggen over hetgeen ze de afgelopen week gedaan hebben. Tijdens wekelijkse bijeenkomsten met een begeleider, worden afspraken gemaakt en geëvalueerd over het werk van de komende/afgelopen week. Samengevat zien de werkwijze en de regels er als volgt uit: - de afgesproken taak is uitgevoerd, - de deelnemers zijn aanwezig op de bijeenkomst, - de deelnemers zijn stipt op tijd aanwezig, - de deelnemers hebben contact gehad met hun duopartner over de voortgang van de taak, - overtreding van de regels leidt tot sancties, - de voortgang van de individuele deelnemers wordt bijgehouden - Laatste deel met koffie of thee als informele afsluiting Een lokaal en een lesuur. Daarnaast wordt de begeleider gefaciliteerd met 25 uur uit het taakbeleid: - 10x bijeenkomst van 1 klokuur. - 10x 0,5 uur voorbereiding en administratief afhandelen van een bijeenkomst. - 10 uur inlezen en evaluatie van de steungroep Zie bovenstaande omschrijving. Het is een vast onderdeel van de begeleiding van leerlingen in havo-4. Vooral doordat er geen vast moment was om bijeen te komen met de SSG in de afgelopen twee schooljaren, kwam de SSG uiteindelijk niet goed van de grond. Er was een behoorlijke uitval van leerlingen (van 10 naar 6 leerlingen). Er is onvoldoende zicht op wat de SSG heeft opgeleverd voor leerlingen. Samengestelde werkmap door de begeleider. Het maakt heel wat uit welke coach je op de studiesteungroep zet. Het moet een persoon zijn die duidelijk zijn/haar verwachtingen bij leerlingen kan neerleggen, kan relativeren, de nodige humor heeft en waarvoor leerlingen respect hebben.

12

2College Cobbenhagen Naam deelnemende school Contactpersoon (naam, e-mailadres + telefoonnummer) Naam schoolproject Doelgroep (afdeling + schooljaar) Inhoud in het kort

-

-

Personele inzet (in relatie tot het aantal deelnemende leerlingen!) Hoe ingebed in de organisatie?

Resultaten tot nu toe (kwantitatief en kwalitatief)

Produkten/materiaal Aandachtspunten/tips/ bijzonderheden -

2College Cobbenhagenlyceum Brittendreef 5, 5012 AE Tilburg Ronald Verschuren [email protected] 06-22726269 Studiesteungroep (SSG) Havo-4 leerlingen met studieproblemen In het kader van vsv zijn we gestart met huiswerkattitude als speerpunt van havo-4 en havo-5 te maken. Lik op stuk en regelmatige controle (spullen niet bij je hebben of huiswerk niet af is meteen 9de uur terugkomen, heeft veel effect gehad docenten surveilleren vrijwillig het 9de uur omdat het resultaat erg goed is. Echter zijn er ook leerlingen die het proberen maar verkeerd bezig zijn hiervoor is de SSG. Versterking van het project studie steungroep. 2 docenten hebben in het kader van docentenonderzoek het project onderzocht en uitgevoerd. Dit jaar is er wederom op basis van de ervaringen van vorig jaar een groep van 15 leerlingen in deze groep gezet. De uren vallen tijdens de CC uren (mentoruur en projectuur) zodat de leerlingen geen extra inspanning /verplichting heeft. Men leert van elkaar studievaardigheden, plannen en reflecteren op het eigen gedrag. Gedurende 12 bijeenkomsten van 2 lesuren ( december tot toetsweek in maart) “studiesteun” 2 personen 12 weken 2 lessen = 48 uur Evaluatie steun 2 personen = 4 uur Coördinatie = 5 uur De uren vallen tijdens de CC uren (mentoruur en projectuur) zodat de leerlingen geen extra inspanning heeft. De rapportvergadering draagt kandidaten aan. Tijdens de oudergesprekken met de mentor kiezen leerlingen samen met ouders en mentor of ze meedoen of niet. Als ze meedoen is het niet meer vrijblijvend. Docenten die de uitvoeringen doen krijgen hier 30 uur voor. Studiesteun: leerlingen (en ouders) zijn erg tevreden over de aandacht en de methode, leerlingen hadden het gevoel dat ze beter zijn gaan presteren ( of dat feitelijk ook is is lastig vast te stellen omdat leerlingen na de eerste schrik en gewenning vaak beter gaan presteren) Resultaten havo-4 en havo-5 zijn met de invoering verbeterde huiswerkattitude sterk verbeterd of dit blijvend is moeten we afwachten, heeft ook met shockeffect te maken. Er is eigen materiaal ontwikkeld en/of uit bestaande methode geput om tot een eigen syllabus te komen Zoals met alle nieuwe initiatieven “hou het levend” nadat het eerste enthousiasme is opgetrokken is het de kunst om te continueren en dit met een zelfde discipline als bij de start Zorg dat er voor leerlingen ook korte termijnvoordelen zijn, ze doen het voor de toekomst, maar leven erg in het nu.

13

Mill-Hillcollege Naam deelnemende school Contactpersoon (naam, e-mailadres + telefoonnummer) Naam schoolproject Doelgroep (afdeling + schooljaar) Inhoud in het kort

Personele inzet (in relatie tot het aantal deelnemende leerlingen!) Hoe ingebed in de organisatie? Resultaten tot nu toe (kwantitatief en kwalitatief) Producten/materiaal Aandachtspunten/tips/ bijzonderheden

Mill-Hillcollege Venneweg 42 5051 BP Goirle 013-5420538 Lambert van Hoorn [email protected] 013-5420538 Studiesteungroep (SSG) havo-4 Leerlingen die in havo-4 terecht komen, ondervinden vaak dat er een behoorlijke kloof bestaat tussen de onderbouw en de bovenbouw; met name in havo-4 is dit problematisch. Deze groep leerlingen is eigenlijk een smeltkroes van verschillende leerlingen. Er zitten namelijk leerlingen in die uit havo-3 komen, maar ook leerlingen die uit mavo-4 komen of uit vwo-3 of vwo-4. Deze leerlingen hebben allemaal al een profiel moeten kiezen, of ze nu al weten welke vervolgopleiding ze willen doen of niet. De leerstof van de derde klas is wezenlijk anders dan de leerstof van havo-4. In de onderbouw ronden de leerlingen de “basis” af en daarna start er een heel andere fase die door de leerlingen gezien wordt als een zeer intensieve fase. In die fase verandert ook de manier van studeren, waarbij uitstelgedrag en gebrek aan discipline regelmatig voorkomen. De SSG probeert leerlingen “bij de les” te houden. Leerlingen sluiten een contract af waarin leerlingen duidelijk aangeven dat ze zich in zullen zetten voor de SSG. Voor zij beginnen kiezen zij een “maatje”; de leerlingen controleren elkaar. Als leerling-A niets heeft gedaan, maakt hij de andere leerling-B “de dupe” van zijn (A) actie. Wekelijks komen leerlingen bij elkaar waarbij allerlei zaken de revue passeren; wekelijks komt de vraag terug hoe hun planning is verlopen. Heb je je aan je planning gehouden; waarom wel of niet (de begeleider geeft sturing). Lambert van Hoorn spreekt wekelijks met de leerlingen tijdens de BGUbijeenkomsten. Hij bereidt deze bijeenkomsten zorgvuldig voor. Aantal leerlingen: tussen 12-18 leerlingen. Tijdens het BGU (begeleidingsuur van de mentor) worden ook de bijeenkomsten van de SSG gepland. Nog onbekend! Werkmap “SSG” (opvraagbaar) 1 persoon is wellicht te weinig; hoe wordt het project gedragen ? Leerlingen geven door middel van LED aan dat de SSG goed heeft gewerkt voor ze. Wat doen we in havo-H met de “oud-SSG’ers”? BGU: de mentor mist de leerlingen. Wil de mentor de leerlingen niet begeleiden?

14

Dr. Mollercollege Naam deelnemende school Contactpersoon (naam, e-mailadres + telefoonnummer) Naam schoolproject Doelgroep (afdeling + schooljaar) Inhoud in het kort

Personele inzet (in relatie tot het aantal deelnemende leerlingen!) Hoe ingebed in de organisatie? Resultaten tot nu toe (kwantitatief en kwalitatief) Produkten/materiaal Aandachtspunten/tips/ Bijzonderheden

Dr Mollercollege Burg. Moonenlaan 5 5141 EJ Waalwijk (0416) 33 28 63 Rosanne Melfor, [email protected], 0416-332863 Daniëlle van den Hurck, [email protected], 0416332863 SSG/ Studievaardigheden Havo-4 Leerlingen die bij de eerste rapportbesprekingen in beeld zijn worden voorgedragen voor het volgen van de cursus studievaardigheden. Leerlingen moeten gemotiveerd zijn deze cursus in eigen tijd na school te volgen en geen gedragsmatige problemen hebben. De leerlingen (10-12) krijgen 10 lessen aangeboden die hen begeleiden in het leren leren en helpen periode tot aan proefwerkweek op te bouwen. - 56 uur docent, ontwikkeling materialen, opzetten cursus in periode 2 en 3, voorbereiden en bijwonen vergaderingen VSV - Max 20-24 leerlingen per schooljaar Rapportvergadering selecteert de mogelijke deelnemers, zij kiezen zelf of zij deelnemen. Cursus vindt plaats na het lesrooster. 2 cursussen, deelname 14 leerlingen, 12 leerlingen over van havo-4 naar havo-5. In praktijk veel 4 vmbo-tl overstappers. Samengestelde cursusmap door docent - Rooster en lokalen - Jaarplanning, toewerken naar proefwerkweek - Duidelijke communicatie naar ouders

15

Theresialyceum Naam deelnemende school Contactpersoon (naam, e-mailadres + telefoonnummer) Naam schoolproject Doelgroep (afdeling + schooljaar) Inhoud in het kort

Personele inzet (in relatie tot het aantal deelnemende leerlingen!)

Hoe ingebed in de organisatie?

Resultaten tot nu toe

Theresialyceum Prof. Cobbenhagenlaan 5 5037 DA Tilburg 013-4673738 Dhr. A.M.P.C. van Nunen [email protected] 013-4673738 Studiesteungroep (divers) Instroom leerlingen vanuit 4 vmbo-tl in havo-4 Coaching gedurende 4 en 5 havo. Elke leerling heeft, zoals alle leerlingen, een persoonlijke mentor. Daarnaast is er een speciale coach voor de instroomleerlingen vanuit het vmbo-t. Deze coach spreekt de leerlingen met enige regelmaat individueel en belegt ook een aantal groepssessies met de instromers. Leren Leren in havo-4. Alle leerlingen die instromen vanuit 4 vmbo-t in 4 havo volgen gedurende een roosterblok van 9 weken een module Leren leren (materiaal is op school ontwikkeld). Hiermee starten we in oktober. In deze module maken de leerlingen kennis met verschillende vaardigheden om te kunnen studeren. Begeleiding Nederlands, Engels en Wiskunde  In havo-4 krijgen de instroomleerlingen 1 uur per week extra Nederlands. In dit uur proberen we de achterstand in vaardigheden op gebied van Nederlands zo snel mogelijk weg te werken.  De leerlingen krijgen gedurende een half jaar extra ondersteuning voor het vak Engels. Wij constateren een behoorlijke achterstand in grammatica bij onze instromers en werken dit weg met materiaal dat door de sectie Engels is ontwikkeld.  De achterstand bij wiskunde wordt weggewerkt door te werken met het speciale katern van "Getal en ruimte". Dit is speciaal geschreven om de aansluiting tussen vmbo-t en havo te kunnen maken. Coaching: 25 klokuren op jaarbasis Leren leren: 15 klokuren op jaarbasis + ontwikkelen van materiaal voor deze module Begeleiding: Nederlands: 55 klokuren op jaarbasis (1 lesuur per week > lestaak) Engels: 20 klokuren op jaarbasis + ontwikkelen van materiaal Wiskunde: 25 klokuren op jaarbasis Coaching: gebeurt veelal in tussenuren en of na afloop van de lessen Leren leren: Is opgenomen in een roosterbalk Begeleiding Nederlands: in roosterbalk Begeleiding Engels: is nog niet ingebed in roosterbalk. Wiskunde: Hierin zijn we nog aan het zoeken naar een goede werkvorm. We hebben in schooljaar 2010-2011 gewerkt met een extra lesuur gedurende het eerste deel van het schooljaar. In schooljaar 2011-2012 hebben de leerlingen in de periode na het behalen van hun vmbo-t diploma werk opgekregen dat na de vakantie bij docent wiskunde ingeleverd moest worden. Indien nodig krijgt leerling extra ondersteuning door eigen docent Op onze school komen alleen externe instromers. We constateren grote

16

(kwantitatief en kwalitatief) Producten/materiaal Aandachtspunten/tips/ bijzonderheden

verschillen in de kwaliteit van de leerlingen uit verschillende scholen. Resultaten laten zien dat leerlingen eerder aansluiting vinden dan voorheen. gewenningsperiode wordt korter. Zie "Inhoud in het kort" De lessen (Leren leren en begeleiding) moeten in het rooster opgenomen worden. Coaching kan op andere manier geregeld worden. Er moet goed materiaal zijn waarmee leerlingen kunnen werken. Extra aandacht voor deze doelgroep zorgt ervoor dat ze zich sneller thuis voelen op onze havo-afdeling.

17

Adressenlijst 1. Mill-Hillcollege Goirle Venneweg 42 5051 BP Goirle Tel. 013 – 5420538 Ruud Schouten, Projectleider, [email protected] Nicolle Sommer, DSO, [email protected] Lambert van Hoorn, SSG, [email protected] 2. Beatrix College Ketelhavenstraat 3 5045 NG Tilburg Dhr. M.C. van Dongen, [email protected] Tel. 013 - 571 17 25 M 06 – 284 760 21 3. 2College Cobbenhagenlyceum Brittendreef 5, 5012 AE Tilburg Ronald Verschuren, [email protected] Tel. 06-22726269 4. Dr. Mollercollege Burg. Moonenlaan 5 5141 EJ Waalwijk Tel. 0416-332863 Rosanne Melfor, [email protected], Daniëlle van den Hurck, [email protected], 5. Theresialyceum Prof. Cobbenhagenlaan 5 5037 DA Tilburg 013-4673738 Dhr. A.M.P.C. van Nunen, [email protected]

18