Aanbevelings rapport

Aanbevelingsrapport 2

0

0

9

Aanbevelingsrapport 2

0

0

9

I

nhoud

1. Brussel als grootstedelijke omgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.1. Sociaal-demografische gegevens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.2. Bestuurlijke omgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 2 De Vlaamse Gemeenschapscommissie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2.1. De wettelijke opdracht van de VGC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2.2. De missie van de VGC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2.3. De financiële middelen van de VGC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 3 Grootstedelijk Brussel: transversale beleidsoriëntering voor de VGC . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 3.1. Samenwerking en overleg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 3.2. Omgaan met de grootstedelijke verscheidenheid in het beleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 3.3. Wijkgerichte blik voor beleid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 3.4. Het Stedelijk Beleid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 3.5. Het communicatiebeleid van de VGC: inspelen op de grootstedelijke verscheidenheid . . . . . 26 4 De gemeenschapsaangelegenheden in Brussel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 4.1. Cultuur - Jeugd - Sport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 4.1.1. Algemeen Cultuurbeleid, Erfgoed en Kunsten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 4.1.2. Sociaal-Cultureel Werk & Bibliotheken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 4.1.3. Lokaal cultuurbeleid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 4.1.4. Gemeenschapscentra. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 4.1.5. Jeugd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 4.1.6. Sport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 4.2. Onderwijs - Vorming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 4.2.1. Algemeen onderwijsbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 4.2.1.1. Infrastructuur - capaciteit - uitrusting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 4.2.1.2. Leerkracht in Brussel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 4.2.1.3. Kwaliteitsondersteuning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 4.2.1.4. Instroom - doorstroom – uitstroom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 4.2.1.5. Brede leerkansen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 4.2.1.6. Mobiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

4.2.2. De VGC als inrichtende macht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 4.2.2.1. Situering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 4.2.2.2. Kwaliteitsvol onderwijs op maat van Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 4.3. Welzijn - Gezondheid - Gezin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 4.3.1. Welzijn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 4.3.2. Gezondheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 4.3.3. Gezin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 4.3.4. Minderhedenbeleid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 5. Het investeringsbeleid van de VGC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 5.1. Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 5.2. Eigen patrimonium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 5.3. Investeringssubsidies. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 5.4. Beheer van het eigen patrimonium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 5.5. Huisvesting van de administratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 5.6. Overzicht van de eigendommen van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. . . . . . . . . . . 75 5.7. Overzicht van de lopende eigen bouwprojecten van de Vlaamse Gemeenschaps­commissie . . 77 6. De administratie van het College van de VGC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 6.1. Opdracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 6.2. Een organisatie in transitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 6.3. Personeel en HRM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

Geachte mevrouw, Geachte heer, Graag stelt de administratie van het College van de Vlaamse Gemeenschapscommissie haar ‘Aanbe­velingsrapport’ aan u voor. Dit rapport bevat naast een beschrijvend gedeelte van ‘facts & figures’ een reeks beleidsaanbevelingen die de administratie waardevol acht om voor te leggen aan de politiek ver­antwoordelijken die, na de verkiezingen van 7 juni 2009, door de kiezer werden gemandateerd om het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en meer in het bijzonder de Vlaamse Gemeenschapscommissie te gaan besturen. De Vlaamse Gemeenschapscommissie is in het complexe radarwerk van de Brusselse instellingen een eerder bescheiden, maar toch onontbeerlijke partner. De intussen 20-jarige VGC heeft als dynamische overheidsinstelling een directe impact op het leven van vele duizenden burgers in dit stadsgewest en dit in alle betrokken beleidsdomeinen : Cultuur, Jeugd, Sport, Onderwijs en Vorming, Welzijn, Gezondheid en Gezin. De VGC richt zich als Nederlandstalig overheidsbestuur tot elke burger die op onze dienstverlening en instellingen beroep wenst te doen. Daarvoor zetten zich elke dag honderden enthou­ siaste medewerkers in om op een zo efficiënt mogelijke wijze een correcte dienstverle­ ning te verzekeren. Dat Brussel een multiculturele, meertalige, veelzijdige en ook complexe stad is zal niemand ontkennen. Brussel beschikt als meervoudige hoofdstad over ontzettend vele troeven, uitdagingen maar ook bedreigingen. Brussel is een écht laboratorium voor het samenleven van de vele culturen en bevolkingsgroepen. Brussel is van iedereen en daarom soms ook van niemand. Geen enkel beleidsgegeven kan vandaag nog een­di­ men­sionaal worden benaderd. Enkel het op een geïntegreerde manier beleidsoverstijgend samen-werken kan oplossingen bieden op de vele uitdagingen in dit stadsgewest. Onderwijs, Cultuur, Welzijn…zijn zo ontzettend met elkaar verbonden dat de transversale benadering dé rode draad vormt van dit aanbevelingsrapport. Dit gaat over het zoeken naar synergie, complementariteit en de versterking van de beleidsoverstijgende processen die voor de burger, als gebruiker en klant van onze dienstverlening, een logische samenhang vormen: kinder-en buitenschoolse opvang, onderwijs, naschoolse opvang, kwalitatieve vrijetijdsbesteding, wijkgerichte werking,..bij wijze van voorbeeld. Dit heet via een geïntegreerde samenwerking omgaan met grootstedelijke verscheidenheid via een aanbod van een kwalitatief Nederlandstalig netwerk aan dienstverleningen en dit tezamen met de vele partners op het werkveld. Binnen onze administratie zelf werken we elke dag aan procesoptimalisering. De vele hervormingsprocessen dienen de effectiviteit van de werking te verhogen en daaruit voortvloeiend onze dienstverlening naar de burger toe te versterken. De pas opgestarte Meet-& Weetcel dient het beleid op een wetenschappelijke manier te ondersteunen. Stedelijk beleid dient de dagelijkse opvolging te garanderen, tezamen met de beleidsdirecties, van de transversale thema’s en de Stedenfondsprojecten. De werking van de Gemeenschapscentra en de Hoofdstedelijke bibliotheek wordt eveneens hervormd met het oog op de optimalisering van de dienstverlening ten aanzien van de gebruikers. Het Personeelsplan is in volle uitvoering en biedt ongetwijfeld kansen inzake loopbaanmogelijkheden voor ons personeel. Een modern HRM – beleid steunt op de verdere ontwikkeling en implementatie van het competentiemanagement met de nodige aandacht voor personeelszorg. De vele hervormingsprocessen werden uitgewerkt in de Manage­menten Operationele plannen van alle leidinggevende mandaathouders. Het is de bedoeling om deze processen verder te implementeren en te consolideren. Tegelijkertijd is het noodzakelijk om de nodige rustpunten in dit hervormingsproces in te bouwen om de betrokkenen de tijd te geven zich aan te passen aan de vernieuwde organisatie- structuur en cultuur. Een degelijk onderbouwde en permanente communicatie tussen alle personeelsleden en alle actoren van de organisatie is hierbij een must. 6

De structuur van het aanbevelingsrapport werd opgevat als een indeling van het document in zes hoofdstukken: 1. In een inleidend gedeelte worden de verschillende typische Brusselse en groot­ste­ de­lijke kenmerken geïllustreerd. Het gaat over het duale karakter van Brussel, de demografische en sociologische samenstelling van de bevolking, de bestuurlijke realiteit van en in Brussel, de complexiteit van het Gewest, … In dit gedeelte wordt de grootstedelijke realiteit kort beschreven en met een aantal cijfers geïllustreerd. 2. Een tweede hoofdstuk situeert de wettelijke opdracht van de VGC en geeft een stand van zaken weer van de financiële middelen van de VGC. 3. Een derde gedeelte vertrekt vanuit een ‘kapstok’ van grootstedelijkheid en transversaliteit in de beleidsvoering, zoals hoger beschreven. In dit hoofdstuk wordt gestreefd naar een gedeelte met een maximale integratie van aanbevelingen vanuit de verschillende beleidsdirecties. Volgende thema’s komen hierbij aan bod: - Samenwerking en overleg - De diversiteit van de bevolking in de grootstad: - Leeftijd (ouderen, kinderen en jongeren) - Armoede - Multiculturaliteit - Talige complexiteit - Wijkgerichte oriëntatie in de beleidsvoering - Stedelijk beleid - Communicatie- en mediabeleid 4. In een vierde hoofdstuk worden de specifieke beleidsaanbevelingen van de verschillende beleidsdomeinen Cultuur, Jeugd, Sport - Onderwijs en Vorming - Welzijn, Gezondheid en Gezin voorgesteld. 5. In een vijfde hoofdstuk wordt het investeringsbeleid van de VGC toegelicht. 6. Het laatste hoofdstuk is gewijd aan de administratie met een overzicht van de recen­ te hervormingen en ontwikkelingen inzake personeelsbeleid. Ik wens u als VGC - beleidsverantwoordelijke veel succes bij de uitoefening van uw mandaat en de vele uitdagingen die u ongetwijfeld te wachten staan. Mag ik hopen dat dit aanbevelingsrapport een substantiële bijdrage kan leveren bij het tot stand komen van een nieuw regeerakkoord voor de Vlaamse Gemeenschapscommissie 2009-2014. Brussel, 7 juni 2009,

Eric VERREPT Leidend ambtenaar 7

1

. Brussel als grootstedelijke omgeving

1.1. Sociaal-demografische gegevens 1.1.1.

Demografische gegevens

De Brusselse bevolking groeit. Het aantal Brusselaars neemt toe als gevolg van een positief natuurlijk saldo en een positief migratiesaldo. Het natuurlijk saldo in Brussel is sinds 1987 positief en neemt elk jaar toe door zowel een daling van het sterftecijfer als een stijging van het aantal geboorten. De Brusselse bevolking is multicultureel. Brussel blijft internationaliseren en cultureel steeds meer diversifiëren als resultaat van de stijgende buitenlandse migratie. De laatste volkstelling van 2001 telde 45 verschillende nationaliteiten met minstens 1.000 bewoners. In 2007 had 27,5% van de Brusselse bevolking niet de Belgische nationaliteit. Een kleine minderheid (46%) van de Brusselaars is van nietBelgische origine. Iets meer dan de helft van de allochtonen komen uit de 15 landen van de Europese Unie van voor de uitbreiding in 2004. Sinds 2004 maken de inwoners uit de 12 nieuwe lidstaten reeds 8,5% van de bevolking in Brussel uit. In de maatschappij rijzen, mede door de meervoudige culturele identiteit van de Brusselaars, issues die de traditionele grenzen tussen Nederlandstalige en Franstalige instellingen overschrijden. Individuen en groepen van mensen organiseren en verenigen zich hoe langer hoe minder op een traditioneel gekende manier, steeds minder op communautaire leest en sluiten hoe langer hoe minder aan bij de Vlaamse of Franse Gemeenschap. De Brusselse bevolking is jong. Brussel is het enige gewest waarin een relatieve verjonging van de be­ vol­king wordt vastgesteld. In 2008 was 24,2% van de Brusselse bevolking jonger dan 20. Dat aantal zal in de toekomst nog toenemen, wijzen prognoses uit. Bovendien nam het aandeel personen ouder dan 65 jaar af. Dit verklaart de jaarlijkse daling van de verouderingsindex en de afhankelijkheidsindex. De afgelopen 15 jaar is Brussel van het oudste gewest geëvolueerd naar het jongste gewest van België. Het is het enige gewest waar de bevolking vergroent in plaats van vergrijst. De niet-Belgische bevolking heeft slechts een zeer klein aandeel in de oudere bevolking van Brussel. Brussel verjongt doordat veel kinderen geboren worden in een gezin van niet-Belgische afkomst, waar het vruchtbaarheidscijfer hoger ligt dan bij de traditionele Belgische bevolking. De jonge leeftijdsstructuur van de niet-Belgische bevolking zorgt overigens op zich al voor een stijging van het geboortecijfer. De leeftijdsgroep tussen de 18 en 34 jaar is bij de niet-Belgische bevolking immers zeer omvangrijk. 1.1.2.

Sociaal-economische gegevens

Brussel is rijk. Brussel is één van de rijkste gewesten in Europa als men uitgaat van wat er geproduceerd wordt. Zo staat Brussel uitgaande van de barometer van de “Europese zakensteden” op een vijfde plaats na London, Parijs, Frankfurt en Barcelona. Deze rijkdom komt echter in de andere gewesten terecht aangezien de pendelaars meer dan de helft (54%) van de interne werkgelegenheid vertegenwoordigen. De aanwezigheid van internationale instellingen heeft geleid tot de creatie van 38.000 tot 41.000 rechtstreekse arbeidsplaatsen in Brussel, waarvan ongeveer drie kwart voor de Europese Commissie. Andere grote werkgevers waren de Raad van de Europese Unie, het Europees Parlement en de NAVO. Naast de rechtstreekse impact op de werkgelegenheid is er een grote onrechtstreekse impact van allerlei vertegenwoordigingen, lobbyisten en de internationale pers. Officieel zijn er een kleine 5.000 lobbyisten aan de Europese instellingen geregistreerd, maar het reële aantal wordt op 15.000 tot 20.000 geschat. Dit creëert uitgesproken winstkansen voor het toerisme in Brussel. Brussel is bijvoorbeeld de derde congresstad ter wereld met jaarlijks 60.000 tot 70.000 vergaderingen georganiseerd met meer dan 7 miljoen deelnemers. Het congrestoerisme is daarmee goed voor een omzet van 4 miljard euro en 22.000 jobs. Directe en indirecte effecten samengenomen dragen de instellingen bij tot 13% van het BNP van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en tot 12,5% van de werkgelegenheid. Brussel is om die 9

redenen de op twee na rijkste regio van de Europese Unie. Het bruto binnenlands product per inwoner bedraagt in Brussel 53.381 euro, wat bijna twee en een halve keer meer is dan het Europese gemiddelde. Tegelijkertijd is de Brusselse bevolking vrij arm. 25,9 % van de bevolking leeft met een inkomen onder de armoedegrens. Ongeveer 1/3 van de Brusselse kinderen groeit op in een gezin waar er geen inkomen is uit arbeid. Die dualisering wordt vertaald in een ruimtelijke segregatie met uitgesproken kansarme, drukbevolkte buurten in de eerste kroon (de westelijke sikkelvormige zone rond het kanaal) en rijke, groene buurten in het zuidoostelijke deel van de tweede kroon. In de dichtbevolkte armere gemeenten woont bovendien de jongste bevolking met het grootste aandeel aan jonge kinderen (0-4 jaar). De ruimtelijke spreiding van bevolkingsgroepen volgt in grote mate het algemene comfort en de (ruimtelij­ ke) structuur en betaalbaarheid van de woningmarkt. De werkloosheidsgraad was in 2007 meer dan dubbel zo hoog dan in België. Meer dan een derde van de jongvolwassen Brusselaars die willen werken zijn werkloos. Ook de langdurige werkloosheid is er veel hoger dan in de rest van België. In 2007 bedroeg de werkloosheidsgraad in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gemiddeld 20,4%, met interne schommelingen van 9,5% in Sint-Pieters-Woluwe tot 31,0% in Sint-Joost-ten-Node. Bij de -25-jarigen ligt de werkloosheidsgraad gemiddeld 10% hoger. De Brusselse bevolking is kansarm. Brussel is het enige gewest waar het aandeel laaggeschoolde volwassenen niet daalt. Het aandeel stijgt zelfs voor de Belgen (37,1% in 2007), de niet-Europeanen (56,6 %), de werklozen (44,4 %) en de economisch inactieven (56,7 %). Iets minder dan de helft van de jonge werkloze Brusselaars heeft hoogstens een diploma lager secundair onderwijs. Mensen met een nietEuropese nationaliteit en inactieven zijn oververtegenwoordigd in deze groep.

1.2. Bestuurlijke omgeving De organisatie van het bestuur van Brussel is voor de doorsnee burger niet in enkele woorden uit te leggen, tenzij dan als complex en niet bijster transparant. Brussel combineert immers meerdere functies (Gewest, hoofdstad, Europese en internationale functies,…) en meerdere overheden oefenen bevoegdheden uit op haar grondgebied. De basis voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd reeds gelegd bij de staatshervorming van 1970 met de oprichting van de gemeenschappen en gewesten. Het was wachten op de bijzondere wet van 12 januari 1989 alvorens de gewestvorming wat Brussel betrof haar beslag kreeg in een eigen statuut, waarbij naast de gewestelijke instellingen tevens de gemeenschapscommissies werden opgericht. Naast het Brussel Hoofdstedelijk Gewest, dat dezelfde gewestelijke bevoegdheden uitoefent als de andere Gewesten, maar ook de agglomeratiebevoegdheden en de bevoegdheden van de voormalige provincie Brabant voor zijn rekening neemt, zijn ook de Franse en Vlaamse Gemeenschap bevoegd in Brussel. Die laatste echter enkel ten aanzien van instellingen - niet ten aanzien van personen - die wegens hun organisatie of activiteiten moeten beschouwd worden als behorend tot de ene of de andere gemeen­ schap (de zgn. uni-communautaire instellingen). De Brusselwet veranderde niets aan het bestaan van de 19 gemeenten die autonoom en naast elkaar hun gemeentelijke bevoegdheden uitoefenen. De federale overheid is op haar beurt bevoegd voor een hele reeks culturele en wetenschappelijke instel­lingen gevestigd op het Brussels grondgebied. Brussel is bovendien de zetel van de Europese Commissie en ook het Europees parlement vergadert er regelmatig.

10

2

De Vlaamse Gemeenschapscommissie

2.1. De wettelijke opdracht van de VGC De Vlaamse Gemeenschapscommissie is een instelling met rechtspersoonlijkheid en werd opgericht bij de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen (artikel 60 e.v.). De VGC is bevoegd voor culturele, onderwijs- en persoonsgebonden (welzijn en gezondheidszorg) mate­ ries binnen het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk gewest. De politieke organen van de VGC maken deel uit van de Gewestelijke instellingen. Het College is samengesteld uit de Nederlandstalige ministers en staatssecretaris van de regering van het Brussels Gewest. De Raad bestaat uit de Nederlandse taalgroep (17 leden) van het Brussels parlement. De VGC is institutioneel ook verankerd met de Vlaamse Gemeenschap en in dat verband wordt de VGC soms beschouwd als een gedecentraliseerd bestuur: • De VGC is bevoegd voor de aangelegenheden van de Vlaamse Gemeenschap van Brussel-Hoofdstad. In het kader van tal van Vlaamse decreten krijgt de VGC een expliciete rol toebedeeld en worden zowel provinciale als gemeentelijke taken opgenomen; • Het Brussels lid van de Vlaamse regering woont de vergaderingen van het College met raadgevende stem bij; • De 6 Brusselse leden van het Vlaams Parlement worden rechtstreeks verkozen; • De VGC bekomt een belangrijk deel van de middelen, benevens van het Brussels Gewest, van de Vlaamse Gemeenschap, via een algemene dotatie, voor de uitvoering van decreten en voor het onderwijs; • Het administratief toezicht op de Vlaamse Gemeenschapscommissie wordt uitgeoefend door de Vlaamse regering en is geregeld in het decreet van 5 juli 1989; • Het begroting- en rekeningsstelsel is bepaald in het besluit van de Vlaamse regering van 3 mei 1991.

2.2. De missie van de VGC De voorbije bestuursperiodes werd de wettelijke opdracht van de VGC inhoudelijk vertaald in een missie die als volgt luidt: “De Vlaamse Gemeenschapscommissie is de basis en draaischijf voor de Vlaamse gemeenschap in het Brusselse hoofdstedelijke gewest en voor diegenen die bij haar aansluiting zoeken. De Vlaamse Gemeenschapscommissie maakt deze missie waar vanuit haar institutionele positionering en haar bevoegdheden inzake cultuur, onderwijs, welzijn en gezondheid en dit alles aangestuurd vanuit Nederlandstalig perspectief. Door de ontwikkeling en ondersteuning van een open Nederlandstalig netwerk van diensten en voorzieningen op alle terreinen van haar bevoegdheden, wil de Vlaamse Gemeenschapscommissie de kwaliteit van het leven in de stad in de diverse levensdomeinen verhogen en nieuwe kansen bieden aan mensen. De Vlaamse Gemeenschapscommissie staat voor een assertieve, open en zelfverzekerde Vlaamse gemeenschap die evident aanwezig is in het Brusselse hoofdstedelijke gewest en die de stad mee uit­ bouwt. Als overheid stelt ze zich fundamenteel communicatief, grootstedelijk geëngageerd, coöperatief, toekomstgericht, direct, ondersteunend, dienstverlenend en innoverend op.”

11

2.3. De financiële middelen van de VGC In dit deel wordt een stand van zaken gegeven van de financiële situatie waarin de VGC zich momenteel bevindt en wordt een blik vooruit geworpen op de toekomstige te verwachten middelen voor de realisatie van het beleid. 2.3.1.

Financiële situatie 2.3.1.1.

Op het vlak van de gewone middelen

Voor 2009 beschikte de Vlaamse Gemeenschapscommissie over nagenoeg 120,35 miljoen EUR die als volgt werden verworven. 55,20 miljoen EUR kwam van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest onder de vorm van trekkingsrechten (38,3 miljoen EUR) of dotaties voor de overname van provinciale bevoegdheden – voornamelijk onderwijsinstellingen – (16,9 miljoen EUR). 53,61 miljoen EUR kwam van de Vlaamse Gemeenschap onder de vorm van een dotatie (24,38 miljoen EUR), in uitvoering van decreten (18,01 miljoen EUR) of voor de organisatie van het onderwijs (11,22 miljoen EUR). 5,89

miljoen EUR kwam van de federale overheid in uitvoering van de toenmalige Lambermont­ akkoorden.

5,65 miljoen EUR zijn inkomsten uit prestaties en overdrachten. Het cijfer van 120,35 miljoen EUR dient lichtjes gecorrigeerd te worden op basis van volgende feitelijke gegevens. 1. Binnen de middelen die de Vlaamse Gemeenschap in uitvoering van de decreten toekent is een bedrag van 12,64 miljoen EUR bestemd voor het stedenbeleid (stedenfonds). Van dit bedrag besteedde de Vlaamse Gemeenschapscommissie ongeveer 5 miljoen EUR aan investeringen en onttrok dit dus aan de gewone middelen. 2. Aan de middelen van 2009 werd het overschot op de rekening 2008 toegevoegd (8,19 miljoen EUR). Dit overschot is op basis van de meerjarentoetsing structureel voor ongeveer 7,5 à 8 miljoen EUR.

Schematisch kan dit zo weergegeven worden: Reëel overschot vorig jaar (in miljoen EUR) dat ingebracht werd in het aangegeven dienstjaar

2006 7,85

2007 7,40

2008 8,96

2009 8,19

Dit betekent dat het recurrent bedrag aan middelen dat vandaag beschikbaar is voor de bestrijding van gewone uitgaven ongeveer 123 miljoen EUR bedraagt. 2.3.1.2.

Op het vlak van de gewone uitgaven

In 2009 werden de beschikbare middelen economisch als volgt verdeeld: 43,4% ging op aan personeelskosten 17% ging naar werkingskosten 29,5% ging naar subsidies 3,1% was voor schuldaflossingen 7% werd overgeheveld naar de buitengewone dienst voor financiering van investeringen.

12

Functioneel was de verdeling: 5,8% voor institutionele uitgaven 3,4% voor schuld en algemene uitgaven 18,6% voor de administratie 28,2% voor onderwijs, waarvan 21% voor de eigen onderwijsinstellingen 25,7% voor cultuur, jeugd en sport 7,9% voor welzijn 1,8% voor gezin 1,8% voor gezondheid 2,1% voor communicatie en media 3,7% voor het patrimonium Er dient wel aangestipt te worden dat van de middelen een groot deel gecorreleerd wordt aan uitgaven. Dit is zo voor de dotaties van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de overname van de provinciale bevoegdheden (16,9 miljoen EUR), de middelen van de Vlaamse Gemeenschap voor de uitvoering van decreten (18,01 miljoen EUR) en voor de organisatie van het onderwijs (11,22 miljoen EUR) en uiteraard voor de zelf verworven inkomsten (5,65 miljoen EUR). Dit betekent dat 43,15% van de middelen van de Vlaamse Gemeenschapscommissie in feite gegenereerd worden uit de uitgaven. 2.3.1.3.

Op het vlak van de investeringen

Tijdens de voorbije legislatuur werd een investeringsplan over 5 jaar opgezet (periode 2006 – 2010). Oorspronkelijk werd uitgegaan van een kapitaal van ongeveer 95 miljoen EUR maar uiteindelijk is het tot vandaag beschikbaar gestelde bedrag meer dan 143 miljoen EUR. Hiervan werd 77,4 miljoen EUR reeds toegewezen aan projecten, is nog 28,3 miljoen EUR ingeschreven in de begroting 2009 en is nog 35,5 miljoen EUR beschikbaar voor de laatste fase van het investeringsplan in 2010, met een reserve van 1,8 miljoen EUR. De middelen voor dit plan werden gegenereerd uit de reserves (25,7 miljoen EUR), uit opgenomen en op te nemen leningen (25 miljoen EUR), uit een jaarlijkse input van 6 à 8 miljoen EUR uit de trekkings­ rechten in het onderwijsfonds (33 miljoen EUR), uit een dotatie van de Vlaamse Gemeenschap voor de gemeenschapscentra (5,6 miljoen EUR) en uit een input van stedenfondsmiddelen (31,3 miljoen EUR). Via occasionele inputs werd nog eens een kleine 20 miljoen EUR ingebracht. Beleidsmatig ging meer dan 80 miljoen EUR naar projecten in de onderwijssector en eigen onderwijsinstellingen, bijna 32 miljoen EUR naar projecten in de culturele sector, bijna 21 miljoen EUR naar projecten in de welzijnssector en bijna 5 miljoen EUR naar de administratieve gebouwen, infrastructuur en wagenpark. Aan te stippen valt dat de Vlaamse Gemeenschapscommissie haar investeringsmiddelen in feite zelf genereert door bepaalde middelen uit trekkingsrechten, subsidies en overschotten te affecteren voor investeringen en door het aangaan van leningen. Slechts voor een beperkt investeringsprogramma voor de gemeenschapscentra stelt de Vlaamse Gemeenschap 1,1 miljoen EUR op jaarbasis ter beschikking.

13

2.3.1.4.

De reserves

Het College van de Vlaamse Gemeenschapscommissie heeft tijdens de vorige legislatuur een aantal middelen gedebudgeteerd en ondergebracht in (reserve)fondsen, al dan niet op voorschrift van de Vlaamse Gemeenschap. De fondsen hebben een bepaald doel (stedenfonds, kinderdagverblijvenfonds of onderwijsfonds) of dienen als algemene reserve, vaak met een toekomstige bestemming (lambermontfonds). 1. Het onderwijsfonds Dit fonds werd geconcipieerd als buffer en spaarbank voor investeringen aan de onderwijsinstellingen die in 1995 overgenomen werden van de toenmalige provincie Brabant en voor investeringen in scholen in het algemeen (urgentieplannen). Jaarlijks werd een te indexeren bedrag in het fonds ondergebracht van de trekkingsrechten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (in 2009 bedroeg dit 8.118.000,00 EUR). Daarnaast werden een aantal middelen uit overschotten op het beleidsdomein eveneens aan dit fonds toegevoegd. De reserve bedroeg op 1 januari 2009 12,17 miljoen EUR. Na uitvoering van de voorliggende begroting 2009 zou de reserve oplopen tot 14,14 miljoen EUR. 2. Het stedenfonds Het stedenfonds werd op voorschrift van de Vlaamse Gemeenschap opgericht om er de dotatie in het kader van het stedenfondsdecreet in onder te brengen en van daaruit de dispatching van de middelen te doen. Op 1 januari 2009 bedroeg de reserve 3,48 miljoen EUR. Na uitvoering van de voorliggende begroting 2009 zou de reserve teruggebracht worden tot 1,37 miljoen EUR. 3. Het buitengewoon reservefonds voor kinderdagverblijven In dit reservefonds worden middelen ingebracht voor investeringen aan kinderdagverblijven. Op 1 januari 2009 bedroeg de reserve 0,45 miljoen EUR. Na uitvoering van de voorliggende begro­ ting 2009 zou de reserve 0,65 miljoen EUR bedragen. 4. Het lambermontfonds Dit fonds werd opgericht om nog niet bestemde middelen voorlopig onder te brengen, maar ook om voorzieningen en reserves voor te verwachten uitgaven aan te leggen. Op 1 januari 2009 bedroeg de reserve 8,49 miljoen EUR. Na uitvoering van de voorliggende begro­ ting 2009 zou de reserve 7,82 miljoen EUR bedragen. Hiervan is 3,02 miljoen EUR een bestemde reserve voor toekomstige uitgaven voornamelijk in de personeelssector, 1,58 miljoen EUR een bestemde reserve voor de realisatie van het investeringsplan 2005 – 2010 en 3,22 miljoen EUR een niet bestemde reserve. 5. Conclusie De Vlaamse Gemeenschapscommissie beschikt over een reserve van 14,14 miljoen EUR voor onderwijsinfrastructuur, van 0,65 miljoen EUR voor infrastructuur voor kinderdagverblijven, van 1,37 miljoen EUR voor het stedenbeleid, van 1,58 miljoen EUR voor de verdere uitvoering van het investeringsplan, van 3,02 miljoen EUR voor toekomstige mogelijke uitgaven en van 3,22 miljoen EUR als niet bestemde reserve. Het totaal van de reserve bedraagt nagenoeg 24 miljoen EUR. 2.3.1.5.

De schuld

Door de overname van 15 miljoen EUR aan schulden door de Vlaamse Gemeenschap is het schuld­ volume van de Vlaamse Gemeenschapscommissie op 1 januari 2009 slechts 15,4 miljoen EUR met een schuldenlast van nagenoeg 3,5 miljoen EUR op jaarbasis.

14

2.3.2. Prognoses voor de toekomst 2.3.2.1.

Op het vlak van de gewone middelen

- De trekkingsrechten en dotaties van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest worden gegarandeerd bij artikel 83 van de bijzondere wet van 1989 met inbegrip van het bedrag bepaald bij artikel 55 van de bijzondere wet van 13 juli 2001 tot herfinanciering van de gemeenschappen en uitbreiding van de fiscale bevoegdheden van de gewesten. Hiervoor is ook een voor de Vlaamse Gemeenschapscommissie gunstig indexeringsmechanismen voorzien. We moeten wel aanstippen dat de dotatie voor het van de voormalige provincie Brabant overgenomen onderwijs bepaald wordt op basis van het leerlingenaantal in deze onderwijsinstellingen. Vandaag bedraagt het aandeel van de Vlaamse Gemeenschapscommissie 30%. Het totaal bedrag van dotaties en trekkingsrechten bedroeg in 2009 55,20 miljoen EUR en men mag nog geredelijk aannemen dat deze (geïndexeerde) inkomsten ook de volgende legislatuur zullen gegarandeerd worden, voorzover geen inspanningen zullen gevraagd worden voor het begrotings­ evenwicht van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of als afgeleide van de federale overheid. - De dotatie van de Vlaamse Gemeenschap is eveneens gegarandeerd bij artikel 82 van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met die restrictie dat enkel algemeen voorzien is in middelen van de Vlaamse Gemeenschap ten voordele van de Vlaamse Gemeenschapscommissie, zonder garantie van een hoeveelheid of een indexeringsmechanisme. In 2009 bedroeg de dotatie 24,38 miljoen EUR en ook hier mag geredelijk aangenomen worden dat deze zal gegarandeerd blijven tijdens de volgende legislatuur met weliswaar een bescheidener indexering dan voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en met de begrotingsrestrictie die ook daar kan gelden. - De middelen die de Vlaamse Gemeenschapscommissie van de Vlaamse Gemeenschap ontvangt voor de organisatie van het onderwijs en in uitvoering van diverse decreten zullen mutatis mutandis ook tijdens de volgende legislatuur ontvangen worden. Het gaat om 29,23 miljoen EUR (basis 2009) die in feite begrotingsneutraal zijn want gecorreleerd aan uitgaven. - De middelen die de Vlaamse Gemeenschapscommissie ontvangt van de federale overheid zijn gegaran­deerd bij artikel 45 van de bijzondere wet van 13 juli 2001 tot herfinanciering van de gemeenschappen en uitbreiding van de fiscale bevoegdheden van de gewesten. De dotatie bedroeg in 2009 5,89 miljoen EUR die vermoedelijk en met restrictie wat de begrotings­ problematiek op federaal vlak betreft, geïndexeerd zal gegarandeerd worden tijdens de volgende legislatuur. - De middelen die de Vlaamse Gemeenschapscommissie zelf genereert uit prestaties en via overdrachten en die in 2009 5,65 miljoen EUR bedroegen, zullen in principe lichtjes geïndexeerd ook de volgende jaren gerealiseerd worden. Ook hier geldt dat het in feite een begrotingsneutraal gegeven is vermits de middelen meestal aan uitgaven gecorreleerd zijn.

15

- Samengevat kan men uitgaan van volgende prognose bij ongewijzigd beleid, rekening houdend met een inflatie van 2% en met de restricties en berekeningen die hierboven werden vermeld. Brussels Gewest - trekkingsrechten - dotaties Vlaamse Gemeenschap

2009

2010

2011

2012

2013

2014

55,20

56,30

57,42

58,56

59,73

60,92

38,30

39,06

39,84

40,63

41,44

42,26

16,90

17,23

17,57

17,92

18,27

18,63

53,61

54,66

55,73

56,84

57,98

59,13

- dotatie

24,38

24,74

25,11

25,48

25,86

26,24

- decreten*

18,01

18,53

19,06

19,62

20,20

20,78

- onderwijs

11,22

11,38

11,55

11,72

11,89

12,06

Federale overheid

5,89

6,00

6,12

6,24

6,36

6,48

Eigen inkomsten

5,65

5,73

5,81

5,89

5,97

6,05

120,35

122,69

125,08

127,53

130,04

132,58

Totaal

* Waarvan voor het stedenfonds: 2009: 12,41 2010: 12,84 2011: 13,30 2012: 13,76 2013: 14,24 Voor 2014 nemen we aan dat het stedenfonds wordt verder gezet met een stijging van 3,5% zoals voor het huidige fonds. 2.3.2.2.

Op het vlak van de gewone uitgaven

a. De personeelslast - De grootste brok uit het budget van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (43,4%) gaat naar personeelslasten in de meest brede betekenis van het woord. Het gaat hier immers om een bruto- kost want een gedeelte van de kosten wordt integraal gerecupereerd van de Vlaamse Gemeenschap zoals de wedden van het onderwijzend personeel, andere gedeeltelijk via decreten zoals het bibliotheekdecreet, het sportdecreet, het lokaal cultuurbeleid, enz. Ook de tussenkomsten voor de lonen van gesubsidieerde contractuelen en mensen tewerkgesteld in de social- profitsector passen in dit rijtje. Tenslotte dient er ook op gewezen dat het aantal personeelsleden tewerkgesteld in administra­ tieve functies eerder beperkt is. In elk geval is het zo dat in principe de loonlast enkel zal stijgen met de kosten van de levensduurte en de eventueel met de vakorganisaties overeengekomen sociale programmaties vanaf 2011. - Wat de budgettaire impact van de vergrijzing op de begroting van de Vlaamse Gemeenschaps­ commissie betreft moeten wij het volgende vermelden: 1. Voor de vastbenoemde personeelsleden is de Vlaamse Gemeenschapscommissie aangesloten bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid van de Provinciale en Plaatselijke Overheidsdienst. Voor de 250 vastbenoemde personeelsleden wordt hiervoor op jaarbasis nagenoeg 2 miljoen EUR betaald (20% van het brutoloon). Gelet op de te verwachten weerslag van de vergrijzing op de pensioenuitgaven en gelet ook op het feit dat de parameter sedert 1995 onveranderd op 20% bijdrage van de werkgever is bepaald, lijkt het ons niet onmogelijk dat het gevraagde percentage tijdens de volgende legislatuur zal opgetrokken worden (1% = + 100.000 EUR op jaarbasis).

16

2. Voor het pensioen van de personeelsleden die overgenomen werden van de voormalige provin­cie Brabant (= een gesloten groep) werd een overeenkomst afgesloten met Ethais waarvoor in 2009 een premie van 2,58 miljoen EUR werd betaald die elk jaar contractueel met 4,96% stijgt. Behoudens deze stijging zal vermoedelijk tijdens de eerstvolgende jaren geen bijkomend kapitaal noodzakelijk zijn. 3. Door de voormalig provincie Brabant werd met Ethias een rentecontract afgesloten voor de pensioenen van de personeelsleden die bij de splitsing van de provincie niet zouden overge­no­ men worden door de erfgenamen maar die wel pensioenrechten konden doen gelden ten laste van de erfgenamen. De bijdrage van de Vlaamse Gemeenschapscommissie bedroeg 6,4% van het totaal of 540.000 EUR op jaarbasis tot en met 2009. Het rentecontract is echter onvoldoen­de, zodat vanaf 2011 een bijdrage zal moeten geleverd worden van 205.000 EUR tot 280.000 EUR in 2014 volgens de prognoses van begin 2009. 4. Voor de contractuele personeelsleden betaalt de Vlaamse Gemeenschapscommissie de gewone werkgeversbijdrage van 8,86% op het brutoloon wat 6,67 miljoen EUR betekent. Ook hier moeten wij er op wijzen dat het niet onmogelijk is dat het percentage in de loop van de volgende jaren wordt opgetrokken (1% = 750.000 EUR). - Er werd een reserve van ongeveer 3 miljoen EUR aangelegd voor personeelslasten (o.m. voor pensioenbijdragen) De evolutie van de personeelskost kan als volgt geraamd worden bij een inflatie van 1,6% en loon­ aanpassingen van 0,4%. 2009

2010

2011

2012

2013

2014

50,92

51,93

52,96

54,01

55,09

56,19

In functie van voornamelijk stijgende pensioenbijdragen dienen deze uitgaven eventueel nog bij­ge­ steld te worden. b. De werkingskosten Algemeen wordt aangenomen dat de inflatie voor de periode 2009 – 2014 zal beperkt blijven tot ongeveer 1,6% op jaarbasis. Alles hangt natuurlijk af van economische factoren zoals de fluctuatie van de energieprijzen, de economische groei, de grondstofprijzen, enz. Wanneer we het volume aan werkingskosten van 2009 doorrekenen tot 2014 komen we tot volgende cijfers. Er wordt uitgegaan van een weerslag van 1,2% op de werkingskosten bij een inflatie van 1,6%. 2009

2010

2011

2012

2013

2014

19,62

19,85

20,08

20,32

20,56

20,80

c. De schuld - Mede door de overname van 15 miljoen EUR uitstaande schuld door de Vlaamse Gemeenschap in 2008 is het schuldvolume in 2009 gedaald tot 14 miljoen EUR en de schuldenlast te verrekenen op de gewone dienst tot 3,56 miljoen EUR op jaarbasis. - Wanneer het tijdens de vorige legislatuur goedgekeurde investeringsplan 2006 – 2010 integraal wordt uitgevoerd zou de schuldenlast tot 2011 als volgt evolueren. 2009

2010

2011

Schuldvolume op 1.1

14,02

17,65

23,46

Jaarlijkse schuldenlast

3,56

3,35

4,46

Bij de berekening werden de reële aflossingstabellen en intrestvoeten van de reeds aangegane leningen en een aflossing van 15% en een intrestvoet van 4,5% voor de nog op te nemen leningen volgens de uitvoering van het investeringsplan genomen. 17

- Wanneer er tijdens de komende legislatuur geopteerd wordt voor de opname van 5 miljoen EUR aan leningen voor de bestrijding van de investeringsuitgaven dan zal de schuldenlast vanaf 2012 als volgt evolueren. 2012

2013

2014

2015

Schuldvolume op 1.1

24,94

26,20

27,27

28,18

Jaarlijkse schuldenlast

4,74

4,98

5,18

5,35

d. De overdrachten Het totaal bedrag van de overdrachten bedroeg in 2009 nagenoeg 35 miljoen EUR. Via deze ondersteuning realiseert de Vlaamse Gemeenschapscommissie haar beleid op de verschillende domeinen. De schommeling van dit subsidievolume zal dan ook voor een groot deel functie zijn van de beleidsmarges die ontstaan na verrekening van de personeelskosten, de werkingskosten en de schuld, die naast een beleidsfactor voornamelijk een technische evolutie kennen. e. Conclusie - De stijging van de personeelskost op basis van de huidige personeelsbezetting zal vermoedelijk op jaarbasis ongeveer 2% bedragen of 1 miljoen EUR bruto. En onzekere factor blijft hier de evolutie van de vergrijzing op de verschillende pensioenbijdragen. - De stijging van de werkingskosten zal vermoedelijk op jaarbasis ongeveer 1,2% bedragen of 250 à 300.000 EUR. - De toename van de schuld bij integrale uitvoering van het investeringsplan 2006 – 2010 en een verdere opname van 15 miljoen EUR aan leningen op jaarbasis zal de jaarlijkse schuldenlast doen toenemen met 50% op 5 jaar weliswaar met afnemende stijging op het einde van de legislatuur. Dit heeft voornamelijk te maken met de schuldovername in 2008 door de Vlaamse Gemeenschap waardoor het schuldvolume en dus ook de jaarlijkse variabele aflossing van de leningen kleiner is dan het volume aan nieuw op te nemen leningen (zie tabel) vooral voor de realisatie van het aflopende investeringsplan. 2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Opname leningen

4,08

6,56

8,45

5

5

5

5

Terugbetaling leningen

2,92

2,65

3,51

3,74

3,93

4,09

4,22

Toename schuldvolume

1,16

3,91

4,84

1,26

1,17

0,91

0,78

2.3.2.4. Op het vlak van de investeringen

De hoegrootheid van de mogelijke investeringen is afhankelijk van de middelen die het College wenst voor te behouden voor de bestrijding van deze uitgaven. Tijdens de vorige legislatuur werd dan ook een investeringsplan opgemaakt dat loopt tot 2010 en waarbij middelen gegarandeerd werden voor de noodzakelijke investeringen die zich op dat ogenblik aan­ dien­den. Het investeringsplan werd ook jaarlijks herzien. Vanaf 2011 zou de Vlaamse Gemeenschapscommissie volgende middelen kunnen vrijmaken voor in­ves­ te­ringen: 1. De niet bestemde middelen die beschikbaar zijn in het lambermontfonds: 3,22 miljoen EUR. 2. Het saldo aan beschikbare middelen in het onderwijsfonds: 3,72 miljoen EUR. 3. De niet opgebruikte middelen van het investeringsplan 2006 – 2010. 4. De bestemming van een gedeelte van de stedenfondsmiddelen die gegarandeerd zijn tot 2013. Tijdens de vorige legislatuur werd op jaarbasis 6,5 miljoen EUR voorzien voor investeringen en in het investeringsplan is nog eens een input van 5 miljoen EUR voorzien in 2010. 18

5. De investeringsdotatie van de Vlaamse Gemeenschap voor de gemeenschapscentra die jaarlijks (zonder formeel engagement) werd toegewezen: 1,116 miljoen EUR. 6. Een vrij te maken bedrag aan trekkingsrechten voor het onderwijs. In 2009 bedroeg dit (jaarlijks geïndexeerd) bedrag 8,12 miljoen EUR. 7. Een te bepalen volume aan op te nemen leningen. Door het uittredend College werd 5 miljoen EUR op jaarbasis voorzien en onder het hoofdstuk “schuld” van de gewone uitgaven hebben wij een bere­ kening gemaakt van de weerslag op de gewone begroting bij continuering van het beleid. 8. Een eventuele input van gewone middelen. 9. De ontvangsten uit verkoop van eigendommen. Dit zou volgende theoretische middelen geven voor een investeringsplan 2011 – 2015. 2011

2012

2013

2014

2015

Onderwijsfonds

8,44

8,60

8,77

8,94

9,11

Saldo lambermontfonds

3,22

-

-

-

-

Saldo onderwijsfonds

3,72

-

-

-

-

(?)

-

-

-

-

Saldo investeringsfonds 2006 – 2010 Stedenfondsmiddelen

6,5

6,5

6,5

(6,5)

(6,5)

Investeringsdotatie GC

(1,116)

(1,116)

(1,116)

(1,116)

(1,116)

Leningen

5

5

5

5

5

Gewone middelen

?

?

?

?

?

Ontvangsten uit verkoop

?

?

?

?

?

26,88

20,1

20,27

13,94

14,11

(1,116)

(1,116)

(1,116)

(1,116)

(1,116)

Totaal

*De cijfers tussen haakjes zijn niet “formeel” beschikbaar.

Investeringsenveloppes 2010 en voorstel financiering Enveloppe 2010

Bestemde middelen

Niet bestemde middelen

Onderwijs

21,06

18,70 (OF)*

2,36

Welzijn en gezondheid

4,95

0,65 (KDV)

4,30

Cultuur

7,90

1,12 (GC)

6,78

administratie

1,60 35,51

1,60 20,47

15,04

* Na uitvoering van de begroting 2009 zal 14,14 miljoen EUR beschikbaar zijn in het onderwijsfonds. In 2010 zou in principe 8,28 miljoen EUR ingeput worden (8,12 in 2009 x 1,02) zodat 22,42 miljoen EUR beschikbaar is voor 18,70 miljoen EUR noden op basis van het investeringsplan. * De niet bestemde middelen die nog “beschikbaar” zijn op basis van het investeringsplan zijn: Leningen Stedenfonds Lambermontfonds Totaal

8,46 miljoen EUR 5,00 miljoen EUR 1,58 miljoen EUR 15,04 miljoen EUR

19

3

Grootstedelijk Brussel: transversale beleidsoriëntering voor de VGC

vaststellingen Zoals eerder in dit rapport al werd aangeduid is de grootstedelijke context van Brussel een bijzondere en uitdagende realiteit. Naast de typische sociologische eigenheden van een grootstad wordt Brussel ook gekenmerkt door een specifieke bestuurlijke en institutionele structuur. De uitdaging voor de VGC ligt dan ook in het bieden van een passend antwoord met een beleid voor de gemeenschapsaangelegenheden afgestemd op de Brusselse maatschappelijke context. In het lappendeken van de sociologische en bestuurlijke complexiteit van Brussel als grootstad is dat passende antwoord een maatschappelijk gericht beleid dat de grenzen van homogene beleidsdomeinen overstijgt: transversale beleidsvoering. Want of het nu gaat over beleid inzake cultuur, inzake welzijn of inzake onderwijs…de complexe rea­ li­teit blijft grotendeels dezelfde. Vanuit die optiek bekeken zijn gelijklopende aanbevelingen overheen beleidsdomeinen de focus van aandacht. Onderhavig deel van dit aanbevelingsrapport gaat dieper in op de transversale beleidsaanbevelingen voortvloeiend uit de eigenheid van de grootstedelijkheid van Brussel. aanbevelingen

3.1. Samenwerking en overleg De VGC is een van de vele beleidsactoren in het grote Brusselse beleidsveld. De VGC is een beschei­den actor in omvang maar onontbeerlijk als Nederlandstalige beleidsmaker voor gemeenschaps­ aan­ge­legenheden. Deze positionering noopt de VGC ertoe niet losstaand te opereren van andere be­leids­actoren die evenzeer impact hebben op het dagelijkse leven van de Brusselaars. Naast beleidsactoren zijn ook de vele organisaties en netwerken waarmee de VGC te maken heeft in de concrete be­leids­uitvoering belangrijke spelers in het maken van beleid. We stellen vast dat op verschillende terreinen van het VGC beleid gestructureerd overleg met deze verschillende partners een duidelijke meerwaarde kan betekenen door beleidsafstemming als leidraad te nemen. Het voeren van een kernta­ kendebat lijkt daarbij de meest aangewezen optie. 3.1.1.

Overleg met andere overheden

De Vlaamse Gemeenschap De Vlaamse Gemeenschap is de natuurlijke partner van de Vlaamse Gemeenschapscommissie voor gemeenschapsaangelegenheden in Brussel. In Vlaamse decreten wordt vaak een rol toebedeeld aan de VGC voor de uitvoering van decretale opdrachten in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. Het ver­ vul­len van die opdracht is echter niet altijd evident. De overtuiging leeft sterk dat zowel op vlak van regelgeving als op vlak van visie-ontwikkeling de VGC niet steeds tijdig als partner wordt betrokken. Dit komt de eenduidigheid van het beleid niet steeds ten goede. Daarom is een structureel overleg en meer permanent overleg met de Vlaamse Gemeenschap aanbevolen. Vanuit de erkenning als partner voor Vlaams beleid in Brussel, wil de VGC aan de hand van structureel overleg en samenwerkingsovereenkomsten met de Vlaamse Gemeenschap mee vorm geven aan Brusselse initiatieven.

21

De Gemeenten/ Lokale overheden Naast de Vlaamse Gemeenschap zijn ook de 19 lokale overheden of gemeenten binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een partner voor de beleidsvoering op het terrein. We stellen vast dat deze gemeenten ook opdrachten krijgen toegewezen vanuit Vlaamse decreten die worden geschreven op maat van de Vlaamse Gemeenschap. De toepassing van die opdrachten in Brussel is onder andere omwille van de specifieke taalverhoudingen in de lokale besturen niet altijd evident. Daarom is het aangewezen met de Vlaamse schepenen in de lokale besturen te komen tot afspraken en samenwerking tussen de lokale besturen en de VGC. In welke mate de VGC voor sommige opdrachten kan optreden als substituut van de gemeentelijke overheden in de rol van bovenlokaal bestuur is een vraag die nader onderzoek behoeft. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest De VGC is institutioneel ondergebracht bij het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG). Het onderscheid tussen gemeenschapsaangelegenheden en gewestmateries is een analytisch duidelijke scheiding. In de concrete beleidsvoering echter is die scheiding niet altijd even evident. Zo kan de VGC bijvoorbeeld in het kader van armoedebestrijding geen bevoegdheid aanwenden inzake (sociale) huisvesting of tewerk­ stelling, twee beleidsdomeinen die een hefboomfunctie kunnen vervullen ter preventie van armoede. Voornamelijk op vlak van infrastructuur merken we dat structureel overleg met de diensten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Gewestregering aangewezen is. Wanneer de blik wordt gericht naar de capaciteitsproblemen in het Nederlandstalig onderwijs, naar de capaciteitsproblemen in de kinderopvang (crècheplan) en naar de nood aan sportinfrastructuur, merken we dat het BHG, een belangrijke partner kan zijn om oplossingen te bieden aan deze knelpunten op het vlak van infrastructuur. Het is dan ook aanbevelenswaardig te onderzoeken in welke vorm en binnen welke structuur een gecoördineerd overleg kan plaatsvinden tussen enerzijds de Brusselse Gewestregering en de VGC en anderzijds tussen de gemeenschappen: de Vlaamse Gemeenschapscommissie, de Franse Gemeenschapscommissie en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. Daarnaast is overleg aangewezen in het kader van een stedelijk beleid met het Agentschap voor Territoriale Ontwikkeling, Directie Stadsvernieuwing van het ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk gewest. De Europese Overheid De aanwezigheid van de VGC als partner in het ‘Kenniscentrum Vlaamse Steden’, opent de deuren voor expertiseontwikkeling op vlak van Europese programma’s. Het strekt tot aanbeveling te onderzoeken op welke manier de VGC kan werken met de zogenaamde ‘niet-structuurfondsen’ van Europa (de ‘calls’ van de Europese commissie). Europa beschikt over een middelenstroom waar de VGC aanslui­ ting bij kan zoeken. Om dit te verwezenlijken is het aangewezen te onderzoeken in welke mate doelgericht aan Europese netwerken kan worden geparticipeerd, in functie van eventuele indiening van toekomstige projecten (in eerste instantie als learning organisation/city) 3.1.2.

Overleg met relevante maatschappelijke partners op het terrein

In de beleidsuitvoering en het tot stand komen van nieuwe initiatieven werkt de VGC nauw samen met een heleboel partners: verenigingen (feitelijke verenigingen evenals vzw’s), agentschappen en vervoersmaatschappijen, lokale vertegenwoordigers van verschillende bevolkingsgroepen, …De VGC heeft vaak nood aan een goede afstemming met de maatschappelijk partners in beleid. Het is immers niet altijd even duidelijk vanuit bijvoorbeeld regelgeving hoe de taakverdeling tussen de VGC en haar partners zich concreet verhoudt. Daarom is het aangewezen een kerntakendebat te initiëren met de relevante partners; de leidraad die daarbij genomen kan worden is dat de concrete beleidsuitvoering op het terrein kan worden uitbesteed aan de (lokale) partners maar de beleidsvoering en de regierol bij de VGC ligt.

22

3.2. Omgaan met de grootstedelijke verscheidenheid in het beleid De sociaaldemografische verscheidenheid in Brussel geeft de stad een eigen gezicht dat uniek is in België. In de schets hierboven (paragraaf 1.1) werd dat eigen gezicht uitvoerig geduid aan de hand van feiten en cijfers. Die grootstedelijke verscheidenheid in termen van de sociologische kenmerken van de Brusselaars, stelt het beleid voor grote uitdagingen. Inspelen op die verscheidenheid betekent reke­ ning houden met heel wat diverse elementen. Beleid wordt op die manier ook enkel geoptimaliseerd wanneer de transversale oriëntatie consequent wordt aangehouden. In verschillende beleidsdomeinen wordt de aandacht ook expliciet gericht naar het inspelen op die verscheidenheid. De aandachtspunten waarmee inhoud wordt gegeven aan die verscheidenheid in de concrete aanbeve­ lingen zijn: - leeftijd, vanuit de vaststelling dat Brussel bij uitstek wordt gekenmerkt door een jonger wordende bevolking. Kinderen en jongeren zijn dan ook de inzet van beleid dat toekomstgericht is. - meervoudige identiteit: de etnisch-culturele verscheidenheid in Brussel, de samenstelling van de bevolking uit heel diverse nationaliteiten en origines, minderheden en kortweg het multiculturele karakter van Brussel zorgen ervoor dat sprake is van een meervoudige identiteit van de Brusselaars. - talige complexiteit: deels voortvloeiend uit de meervoudige identiteit van de Brusselaars, deels door de specifieke tweetalige constructie van Brussel, is de stad een complex taalsociologisch gegeven. - armoede: in een grootstad waar naar schatting een kwart van de bevolking onder de Belgische armoederisicodrempel is gesitueerd, is (kans)armoede een steeds wederkerende confrontatie met de grenzen en uitdagingen voor beleidsvoering. 3.2.1.

Leeftijd

De VGC wil inspelen op de ‘vergroening’ van Brussel door jongeren en kinderen als expliciete inzet van beleid te maken. In diverse beleidsdomeinen worden dan ook aanbevelingen gepresenteerd die ge­richt zijn op een aanbod van diensten en infrastructuur dat inspeelt op de noden en behoeften van een steeds jonger wordende bevolking. 3.2.2

Armoede

Zoals eerder aangegeven is het verzekeren van een laagdrempelig en toegankelijk aanbod van diensten en voorzieningen evenals infrastructuur een bij uitstek beleidsdomein overschrijdende inspanning. De Brusselse maatschappelijke realiteit is op dat vlak dan ook dwingend. In zowat elk concreet initiatief op het terrein, binnen alle beleidsdomeinen, zijn kansarmoede en armoede zichtbaar en voelbaar aanwezig. De VGC erkent dan ook dat een transversale aanpak van armoede de enige manier is om aan de hand van beleid een passend antwoord te geven op de maatschappelijke realiteit van kansarmoede. De keuze voor aanpak van armoede vanuit de VGC wordt geïntegreerd opgevat en vanuit die optiek wordt een armoedebestrijdingsplan ontwikkeld met betrokkenheid van alle beleidsdomeinen en de doelgroep in kwestie. Het is aangewezen deze aanpak verder te ondersteunen en te stimuleren. De aanduiding van aandachtsambtenaren armoede is een eerste stap in de richting van een effi­ ciëntere beleidsontwikkeling en uitvoering. De opmaak van het VGC- armoedebestrijdingsplan wordt geënt op een aantal principes: Het zoeken van maximale aansluiting bij het Vlaamse en Brusselse beleid rond armoede. Een uitge­ werk­te omgevingsanalyse en betrokkenheid van de doelgroep ondersteunen de draagkracht van het beleidsplan. Tot slot wordt aangeraden de door de VGC in 2009 genomen opties, maatregelen en acties te integre­ren. Een concept van rapportage in functie van de meetbaarheid van het armoedebestrijdingsplan in synergie met de meet-en weetcel wordt in functie van beleidsopvolging en beleidsevaluatie aanbevolen.

23

3.2.3. Etnische Minderheden en multiculturaliteit

Dat Brussel een stedelijke omgeving is, gekenmerkt door een kleurrijke mix van bewoners wat culturele en etnische achtergrond betreft, is een sociaal feit. Daarop werd ook gewezen in het eerste deel en het voorwoord van dit rapport. De VGC wordt met deze realiteit als beleidsinstantie evenzeer als alle andere beleidsmakers in het Gewest geconfronteerd. Omgaan met deze verschillen in de beleids­ voering is soms gemakkelijk, soms moeizaam. Belangrijk is dat de VGC de bewuste keuze maakt om actief met deze aanwezige diversiteit om te gaan. In een stad waar de optelsom van de minderheden de meerderheid vormt, is dit een dwingend maatschappelijk feit. Op het terrein, in het werkveld, binnen elk beleidsdo­mein is dan ook uitdrukkelijke aandacht besteed aan het actief omgaan in de beleids­ voe­ring met multiculuraliteit en minderheden. De aandacht ligt op het zo goed mogelijk toegankelijk maken van het VGC-aanbod voor minderheden en diverse culturele achtergronden. Naast die aandacht die terug te vinden is per beleidsdomein, heeft de VGC ook een beleidslijn opgezet die expliciet gericht is naar ‘etnisch-culturele minderheden’. Rekening houdende met de bevoegdheden, vat de VGC een minderhedenbeleid op als een transversaal beleidsinitiatief waar voornamelijk een regierol is weggelegd voor de VGC. 3.2.4

Talige complexiteit

De meertalige realiteit van Brussel en de beperkte omvang of aandeel van het Nederlands als voertaal vormen een bijzondere as in het VGC beleid. En wel omwille van de reden dat de VGC net als missie heeft de Nederlandstalige cultuur en het gebruik van het Nederlands als voertaal te promoten. De kennis van het Nederlands, biedt de Brusselaars ook een duidelijke troef: het Nederlandstalig onderwijs is zeer succesvol, werkgevers onderschrijven het belang van meertaligheid en ouders appreciëren de kwaliteit van het Nederlandstalige aanbod voor de jeugd. Toch is ook op dit vlak, de talige diversiteit, de uitdaging voor de uitbouw en positionering van het VGC-aanbod allerminst gering te noemen. Binnen elk beleidsdomein worden daartoe diverse initiatieven genomen en worden aanbevelingen geformuleerd die een beleidsmatig antwoord op kunnen bieden op het omspringen met meertaligheid.

3.3. Wijkgerichte blik voor beleid De aandacht voor het ‘gebiedsgerichte werken’ of de blik hanteren in de beleidsvoering die vertrekt vanuit de omgeving, is een tendens die al een tijd merkbaar is. De essentie van deze oriënte­ ring ligt in de overtuiging dat het inspelen op de eigenheden van wijk, buurt of directe omgeving door het aanbod (of voorziening) een meerwaarde genereert voor de sociale samenhang. In feite gaat het dan over een ‘open’ visie op het inrichten van aanbod: het aanbod wordt niet meer alleen gestructureerd vanuit een aanbodsgericht denken maar vanuit een besef dat het aanbod gepositioneerd wordt in interactie met een bepaalde directe (sociale) omgeving. Vaak gaat het over het bundelen van functies in infrastructuur of het creëren van netwerken van organisaties en voorzieningen om een meerwaarde te genereren die het singuliere aanbod overstijgt. In se gaat het dus om samenwerkingsstructuren die een ‘verbreding’ van het aanbod beogen. Brussel kent een sociaal-ruimtelijke structuur die gekenmerkt wordt door wijken met grote diversiteit in bevolking, bijhorende noden en behoeften en infrastructuur. De blik richten naar de wijk is bij uitstek een element van transversaal beleid. Voor elk infrastructuurdossier deze ‘verbreding’ onderzoeken is een mogelijke piste. Een zogenaamde verbredingstoets voor dossiers in de opmaak van investeringsplannen of infrastructuursubsidies moet toelaten in welke mate polyvalent gebruik mogelijk is. Naast nieuwe infrastructuur wordt er bijkomende aandacht gevraagd voor het openstellen van de huidige infrastructuur. Efficiënt gebruik van alle infrastructuur kan door schoolinfrastructuur open te stellen voor andere partners op bijvoorbeeld woensdagnamiddagen, avonden en weekends en omgekeerd de infrastructuur van buurt en andere organisaties beschikbaar te stellen voor scholen.

24

In het kader van IBO’s blijft de zoektocht naar exclusieve ruimtes bij infrastructuurdossiers van cruciaal belang. Naar Vlaanderen toe lijkt het aangewezen om dudielijk te consolideren dat met de bestaande regelgeving betreffende exclusieve ruimtes voor IBO’s in een grootstedelijke context soepel moet worden omgegaan. Een buurtgerichte samenwerking tussen scholen, welzijnsorganisaties (zoals kinderopvang en IBO’s) en vrijetijdsorganisaties is het nastreven waard in de bovenstaande redenering. Verdere on­der­steuning en uitwerking van deze initiatieven zien we in de volgende legislatuur als een be­lang­rijke beleidsmeerwaarde. De scholen spelen een belangrijke rol in de wijkgerichte werking. Het stre­ven naar een win-win situatie voor de verschillende partners in de samenwerking is hierbij de leidraad. De verbreding van de scholen wordt dan ook bepleit: met name een buurt- en netwerkgericht­ heid en samenwerking met andere sectoren. Enerzijds dragen samenwerkingsverbanden ertoe bij dat de school zorgbreed werkt in functie van een totale ontwikkeling (cognitief, sociaal, artistiek, sportief, emotioneel, …) van alle kinderen en jongeren. Anderzijds is er door de samenwerking aandacht voor de bijdrage die de school kan leveren aan de sociale cohesie van de buurt of de wijk. Het binnenbrengen van vrijetijdsinitiatieven in de school moet aangemoedigd worden. Dit is een winwin situatie voor zowel de school als voor de vrijetijdsorganisatie. Langs beide kanten moet daarvoor openheid zijn. De gedeelde visie wordt door de onderwijsondersteuners van het Onderwijscentrum Brussel en de verschillende directies overgebracht naar scholen en leerkrachten enerzijds en naar vrijetijdsinitiatieven anderzijds. We raden aan een brede waaier van initiatieven te ondersteunen die samenwerking, wisselwerking en afstemming tussen onderwijs en vrije tijd versterken. Een gezamenlijke strategie voor voldoende opvangmogelijkheden, ook tijdens de vakantie is een aandachtspunt. Het is dan ook opportuun om te onderzoeken in welke mate de VGC kan optre­ den als inrichtende macht voor buitenschoolse opvang en te evalueren of dit een meerwaarde biedt voor de inrichting van voor- en naschoolse opvang. Op deze manier kan er over de verschillende domeinen heen gekeken worden naar voor- en naschoolse opvang. In overeenstemming met het beleidsplan kinderopvang, worden de subsidies voor speelweken in IBO’s vanuit de algemene directie Cultuur, Jeugd en Sport enkel toegekend voor de doelgroep kleuters. Wat betreft de wijkgerichte werking is een coördinerende rol weggelegd voor de gemeenschaps­ centra die bij uitstek voeling hebben met de behoeften en opportuniteiten in de wijken voor dergelijke buurtgerichte samenwerkingsinitiatieven. Zij kunnen binnen hun rol van lokale netwerkcoördinatoren en netwerkontwikkelaars in stedelijk beleid, dwarsverbindingen tussen de verschillende beleidsdomeinen maken. Zij staan immers op ‘de eerste rij’ in de wijk. Op basis van hun omgevingsanalyses kunnen zij inspelen op de specifieke behoeften en opportuniteiten in de wijken.

3.4. Het Stedelijk Beleid Het stedelijk beleid van de VGC is bij uitstek een beleidslijn die transversaal wordt opgevat en ingevuld. Inspelen op de het grootstedelijke karakter van Brussel aan de hand van een visie op stads­ont­ wikkeling en gemeenschapsbeleid, impliceert een oriëntatie die beleidsdomeinen overstijgt. Vanuit het stedelijk beleid worden volgende aanbevelingen naar voor geschoven: Door het organiseren van een stadscongres en door het consolideren en implementeren van de resulta­ ten van dat stadscongres zoekt de VGC aansluiting bij het brede ‘werkveld’. Teneinde meer vorm te geven aan een stedelijk beleid as such, is het aangewezen een overlegstructuur mee te onder­steu­ nen en te initiëren: het heropstarten van de raad voor Stedelijk Beleid. Het uitdiepen van de samenwerking en de betrokkenheid in programma’s van andere overheden vormt een belangrijke hefboom voor een efficiënt stedelijk beleid, zoals hiervoor reeds aangegeven. Vooral wat betreft de voorbereiding en implementatie van de wijkcontracten wordt aanbevolen het gemeenschapsbeleid aansluiting te laten vinden bij het gewestelijk/gemeentelijk beleid

25

De VGC heeft een beleidsovereenkomst afgesloten met de Vlaamse regering voor wat betreft de middelen van het Stedenfonds II. Vanuit de invalshoek van een duidelijk gedragen stedelijk beleid raden we aan deze beleidsovereenkomst zichtbaar te consolideren. Daartoe wordt een rapportage voorbereid aan de Vlaamse overheid ten behoeve van de visitatiecommissie Het voorbereiden van een nieuwe beleidsovereenkomst vanaf 2012 en streven naar een meer systematische of wetenschappelijke evaluatie van de stedenfonds projecten in synergie met de meet- en weetcel zijn hierin belangrijke aanbevelingen. De huidige betrokkenheid van de VGC in het Kenniscentrum Vlaamse Steden biedt een meerwaarde en opportuniteiten voor expertiseverhoging en kennisuitwisseling, bijvoorbeeld op vlak van ‘good practices’. Bovendien biedt deze samenwerking met het Kenniscentrum de kans op het uitwisselen van strategieën om aansluiting te vinden bij de middelenstroom van de Europese Commissie via de zogenaamde ‘niet-structuurfondsen’.

3.5. Het communicatiebeleid van de VGC: inspelen op de grootstedelijke verscheidenheid 3.5.1.

Algemeen

Als grootstedelijke overheid wil de VGC haar publiek mee de weg wijzen naar de complexe stad die Brussel is. Dat vereist hoge kwaliteitsstandaarden en een efficiënt aanbod aan hoofdstedelijke communicatie- en mediavoorzieningen. Een gedegen stads-en gemeenschapscommunicatie zal de burgers en doelgroepen kansen en instrumen­ ten bieden in hun persoonlijke en sociale ontwikkeling en zal een bijdrage leveren aan de citymarketing en de aantrekkingskracht van Brussel door de versterking van positieve associaties met de grootstad en met het Nederlands. Het voeren van een communicatiebeleid dat de burger centraal plaatst, vraagt ook omgaan met sociologische verscheidenheid van Brussel grootstad. Het inzetten van verschillende communicatie instrumenten om efficiënt aansluiting te vinden bij die complexe verscheidenheid is dan ook een uitdaging. Gedurende de vorige legislaturen is er op alle terreinen van het communicatie-, media- en taalpromo­ tie­beleid al heel wat verwezenlijkt. Dit alles verder verbeteren en consolideren evenals invullen van lacunes zijn evidente opdrachten. Maar het is zeker even belangrijk om te vernieuwen en in te spelen op de wijzigende maatschappelijke ontwikkelingen en op de sterke dynamiek van de media- en communicatiewereld. 3.5.2. De overheidscommunicatie

De VGC streeft ernaar de bevolking systematisch op de hoogte brengen van het beleid en het eigen aanbod. Om dit te realiseren zal een nieuwsbrief gemaakt worden en een advertentiebeleid in de Brusselse media op punt gezet worden. Ook door een meer uitgebreide aanwezigheid van de VGC in de stad via informatiestanden en door de distributie van brochures zal de VGC de bevolking beter bereiken. In de toekomst wordt Munt.Punt een cruciale partner en instrument voor het communicatiebeleid van de VGC. Het is dan ook belangrijk dat de VGC als volwaardige partner zal wegen op het beleid over het communicatiecentrum en op de inhoudelijke uittekening en werking ervan. Op digitaal vlak zal men de informatie op de portaalsite digitaalbrussel herstructureren en naderhand integreren in de digitale communicatiepoot van het Muntpunt. Het jaarlijks organiseren van een evenement om de contacten tussen beleid, werkveld en bevolking op een directe wijze te stimuleren. Daarbij zal voortgebouwd worden op de Gouden Ketjes en op de ervaring van het 20 jaar VGC-evenement.

26

De toezending van een onthaalpakket naar de nieuwe inwoners die van het Vlaamse naar het Brussel­ se gewest verhuizen heeft zijn merites. Een element van opvolging kan dit beleid nog versterken. Internationale migratie maakt evenwel de hoofdbrok uit van de Brusselse bevolkingsaangroei. Specifieke initiatieven om deze groepen als VGC te verwelkomen zullen, samen met organisaties uit het werkveld, gerealiseerd worden. Zo kan Wonen in Brussel efficiënter en effectiever werken door een uitgebreidere samenwerking met gewestelijke initiatieven en organisaties zoals het Wooninformatiecentrum en met het Muntpunt. 3.5.3. Het mediabeleid

Ook op het vlak van mediabeleid zal het Munt.Punt een belangrijke partner worden. Er moeten daarom duidelijke samenwerkingsrelaties, op basis van complementariteit en synergie, tot stand komen tussen de mediapartners en het Huis voor het Nederlands enerzijds en het Munt.Punt anderzijds. De Vlaamse Gemeenschap is daarbij een evidente partner. Een meer geïntegreerde, samenhangende en versterkte werking van de gesubsidieerde Ne­der­ lands­talige Brusselse media kan een grotere invloed ontwikkelen op de andere Brusselse media, op de regionale redacties van de dagbladen, op de VRT-media, op de commerciële initiatieven. Transmediale samenwerking tussen de vier Vlaams-Brusselse media is een voorwaarde voor kwaliteit en slagkracht op lange termijn. De huidige pogingen tot betere samenwerking, uitgaande van de media zelf, komen slechts aarzelend en beperkt op gang. Een meer sturende aanpak van bovenuit is aangewezen. Ook andere aanvullende initiatieven naar de andere media zijn wenselijk. De VGC en de Vlaamse Gemeenschap besteden op deze terreinen belangrijke budgetten zonder onderlinge taakafspraken. Idealiter worden de respectieve beleidslijnen van de twee overheden onderling uitgeklaard op basis van een kerntakendebat. Minstens zijn duidelijke afspraken op dossier- of projectniveau vereist en efficiënte ambtelijke en politieke overlegstructuren. Met alle organisaties waarvan de VGC de basiswerking (mee) subsidieert zullen er convenanten afgesloten worden. 3.5.4. Het gehele communicatiebeleid

De Vlaamse Gemeenschapscommissie zal het externe communicatiebeleid verder systemati­se­ ren. Interne formalisering en professionalisering van de processen achter de communicatie-initiatieven zullen een gevarieerd en multimediaal communicatieaanbod bewerkstelligen. Deze professionalisering zal zich uiten in een systematische aanpak van communicatie-initiatieven binnen de web 2.0 omgeving in het bijzonder, en andere ontwikkelingen in de digitale wereld in het algemeen. We gaan tevens naar een tweede adem voor de webstek www.vgc.be als katalysator voor overheidsinformatie en interactie met de burgers en verenigingen. Inzake doelgroepencommunicatie moet een ambitieus groeipad gevolgd worden in functie van de effectiviteit, met naast de focus op klassieke doelgroepen zoals etnisch culturele minderheden, kansarmen, jongeren en senioren ook een bijzondere aandacht voor een optimale informatiedoorstroming naar de bewoners van het Vlaamse Gewest. Alle organisaties met communicatieopdrachten, in het bijzonder de media, spelen hier een belangrijke rol. De VGC zal eveneens een voorstel tot permanent Brussels distributiesysteem van publicaties uitwerken. Het taalpromotiebeleid van de VGC verloopt via de subsidiëring van het Huis van het Nederlands. De VGC zal eveneens een referentiekader ontwikkelen voor het bepalen van de meest aangewezen aanpak in de omgang met talen in communicatieproducten. Het gaat over inhoudelijke, juridisch-bestuurlij­ ke en communicatietechnische elementen in de contacten met anderstaligen.

27

4

De gemeenschapsaangelegenheden in Brussel

4.1. Cultuur - Jeugd - Sport Uitdagingen Brussel wordt terecht een kosmopolitische stad genoemd. Het is de thuishaven van een grote groep creatievelingen voor wie Brussel een uitstekende biotoop is. Het cultureel, artistiek en verenigingsleven bloeit er rijkelijk. De VGC schrijft mee aan dit verhaal door het cultureel potentieel in Brussel mee(r) zichtbaar te maken; door het ondersteunen van cultuurhuizen, door een verscherpte aandacht voor individuele kunstenaars, door het blijvend ondersteunen van grote interculturele initiatieven en door werk te maken van het opsporen van nieuwe en andere vormen van verenigen en ontmoeten. Het potentieel van Brussel als hoofdstad van Europa moet vanuit een cultuurperspectief nog meer aangeboord worden. Hier ligt een quasi braakliggend terrein voor het bereiken van een nieuw publiek. Gezien de demografische evolutie van Brussel met een toenemende jonge bevolking is investeren in kinderen en jongeren een belangrijke prioriteit. Een coherent en kwalitatief vrijetijdsaanbod ontwikkelen en uitbreiden (de vraag overstijgt het aanbod) dat aangepast is aan de noden en rekening houdt met de diversiteit van de doelgroep en met de toenemende dualisering is een belangrijke doelstelling van het VGC Jeugdbeleid. Ook het Sport- en Cultuurbeleid laten deze doelgroep niet links liggen. Het eerste door een laagdrempelige sportwerking te ontplooien in drukbevolkte, kans- en sportarme zones. Het laatste door een verhoogde aandacht voor cultuur- en kunsteducatie bij kinderen en jongeren. De fysieke ruimte staat onder druk. Vooral voor kinderen en jongeren zijn er nog te weinig plaatsen waar zij op een veilige manier kunnen spelen, sporten of elkaar gewoon ontmoeten. De VGC blijft luidop dromen van nieuwe, grote en groene speeldomeinen. Een doordacht infrastructuurbeleid blijft de komende legislatuur een belangrijk aandachtspunt, niet enkel voor het invullen van blinde vlekken, maar ook voor het efficiënt en doelmatig openstellen van al bestaande (gemeenschaps)infrastructuur. De toegang/participatie tot/aan cultuur, jeugd en sport van ondermeer kansarmen is een aandachts­ punt in de duale samenleving. Steeds meer mensen voelen zich uitgesloten en kunnen omwille van financiële, sociale of culturele drempels niet participeren aan cultuur in de brede zin van het woord. De VGC tracht de drempels op verschillende manieren te slechten. Ondermeer door: • financiële tegemoetkomingen of het (bijna) gratis maken van activiteiten; • het aanbieden van activiteiten op maat van de doelgroep binnen de veilige omgeving van de eigen vereniging; • het (h)erkennen van en een plaats geven aan niet- of minder traditionele manier van participeren aan cultuur, jeugd en sport. De VGC wil een gezicht geven aan de Vlaamse gemeenschap in Brussel, en is voor de Vlaamse Gemeenschap partner voor het uitvoeren van een bepaald (aanvullend) beleid. De vraag naar een kerntakende­ bat is al langer aan de orde. Een duidelijkere afbakening van de taken en prioriteiten van de VGC ten aanzien van het beleid van de Vlaamse Gemeenschap is nodig. De VGC is echter niet de enige speler op het terrein. In bijna alle sectoren van het beleidsdomein cultuur, jeugd en sport is nood aan een betere, meer gestructureerde aanpak van en samenwerking met de gemeenten. Hoe kunnen we ons lokaal beleid verankeren, wat doen we zelf, waarvoor werken we samen en wat dragen we over? We kennen nog onvoldoende het CJS-beleid van onze Franstalige collega’s van de COCOF en de Franse Gemeenschap. Laat ons starten met elkaar beter te leren kennen. 29

Ook met het Gewest zijn de contacten beperkt. Dit is niet onlogisch gezien het verschil tussen de gewest- en gemeenschapsbevoegdheden. Een betere koppeling van gemeenschap- en gewestbeleid is in bepaalde gevallen aangewezen; de wijkcontracten, de aankleding van de openbare ruimte, de wetenschappelijke onderbouw van het beleid… Een stad is samenleven op basis van het verschil. De VGC worstelt met haar doelgroep die niet langer uitsluitend Nederlands- of Franstalig maar multicultureel met meervoudige identiteiten, divers, internationaal en meertalig. De kennis van het Nederlands is een belangrijke troef voor de Brusselaars. Het succes van het Neder­ lands­talig onderwijs in Brussel, de grote vraag van ouders naar een kwaliteitsvol Nederlandstalig vrije­ tijds­aanbod en het belang van twee- of meertaligheid bij het vinden van een baan bevestigen dit. De VGC heeft de voorbije legislatuur een taalbeleid ontwikkeld dat - met respect voor de meertalige context van Brussel - handvaten wil aanreiken voor het gebruik en de omgang van het Nederlands bij meertalige groepen van kinderen en jongeren. De komende legislatuur wordt gelijkaardig werk verricht met volwassenen als doelgroep. De VGC – als kleine speler in een groot geheel – gaat op haar schaal de uitdagingen aan en timmert via haar deeldomeinen cultuur, jeugd en sport mee aan een creatief, leefbaar en minder duaal Brussel. Gekoppeld aan de uitdagingen gelinkt aan de vaststellingen, zijn globaal genomen volgende thema’s eveneens van belang in de verschillende werkdomeinen: • Het Vlaams Communicatiehuis Brussel: Munt.Punt Munt.Punt heeft de ambitie om hét uithangbord worden voor alles wat de Vlaamse gemeenschap in en aan Brussel te bieden heeft op het vlak van cultuur, onderwijs en welzijn. Hierdoor wordt het Communicatiehuis een belangrijke hefboom voor de cultuurcommunicatie van de VGC en zijn goede afspraken omtrent promotie, dienstverlening en de afstemming van cultuur­ data­banken van essentieel belang. • Gebiedsgericht werken De laatste jaren zien we – binnen de verschillende diensten - een toenemende aandacht voor gebiedsgericht werken. Het proces dat de gemeenschapscentra doormaken (de centra als lokale netwerkcoördinatoren) is hier het meest in het oog springende voorbeeld van, maar ook de uitbouw van een sportzonewerking en de zoektocht naar een betere afstemming tussen VGC-beleid en ge­ meen­telijk beleid, bevestigen deze trend. • De druk van de instrumentalisering van cultuur Cultuur laat zich niet enkel instrumentaliseren. Cultuur kan een hefboom zijn voor vele zaken (inte­ gra­tie, onderwijskansen, …) maar hoeft niet steeds een ander doel te dienen. De band tussen cultuur en economie wordt steeds sterker. Een economische benadering van cultuur biedt heel wat mogelijkheden (bv. met betrekking tot nieuwe tewerkstelling, uitstraling, city marke­ ting, …) maar deze vermarkting van cultuur mag niet overheersen. Het cultuurbeleid van de VGC wil daarom ook een vrijplaats creëren voor het ‘om-niet’ en voor het experiment. • Een tendens van doorgedreven (semi-)professionalisering zet zich de laatste jaren steeds verder door. Hoewel dit onmiskenbaar vele voordelen met zich meebracht, ondermijnt dit evenwel het fundament van de sectoren binnen Cultuur, Jeugd en Sport. Als VGC zullen we moeten waken over dit evenwicht, om te vermijden dat de eigenheid van de verschillende werkvormen verdwijnen. • De wetenschappelijke onderbouw van het beleid De oprichting van een Meet- en Weetcel in de VGC-administratie bevestigt de noodzaak van een betere en meer gestructureerde aanpak van het verzamelen, interpreteren en monitoren van allerhande gegevens die van belang zijn voor een betere onderbouw van het VGC-beleid.

30

4.1.1.

Algemeen Cultuurbeleid, Erfgoed en Kunsten

Voor elk van de onderscheiden werkingen geldt de nood aan enerzijds een kerntakendebat met de Vlaamse Gemeenschap (CJSM en Hoofdstedelijke aangelegenheden) en anderzijds de vraag naar een cultureel akkoord tussen de twee gemeenschappen, met aandacht voor een specifiek Brussels luik. Het cultureel akkoord moet een structurele samenwerking mogelijk maken en afspraken voorzien op gebied van kunsten, erfgoed (incl. museumbeleid), sociaal-culturele projecten en jeugdbeleid. Brussel wordt hoe langer hoe diverser. De dualiteit in de stad neemt toe met een steeds groter wordende groep kansarmen enerzijds en een vluchtende middenklasse anderzijds. Een belangrijke uitdaging voor het cultuurbeleid van de VGC zal er in bestaan om de juiste instrumenten te ontwikkelen om tegemoet te komen aan deze diversiteit. 4.1.1.1.

Algemeen Cultuurbeleid Cultuurcommunicatie

Verdere uitbouw van cultuurcommunicatie met het communicatiehuis, Munt.Punt als rode draad. Aanbevelingen 1. Voldoende aandacht geven aan het culturele VGC-beleid, zowel de initiatieven die de VGC zelf orga­ niseert, als de brede waaier aan culturele activiteiten die door de VGC worden ondersteund. 2. Verder uitbouwen van de Cultuurdatabank van Cultuurnet in synergie met de opdrachten van het communicatiehuis Muntpunt. 3. Ontwikkeling van promotie-instrumenten en ondersteuning door Muntpunt van de verschillende diensten binnen cultuur (bv. kunsten en erfgoed). Cultuurparticipatie In het Cultuurbeleid van de Vlaamse Gemeenschapscommissie is participatie een belangrijk uitgangs­ punt. De afgelopen jaren werden ondermeer via de Cultuurwaardebon actief beleidsmaatregelen geïntro­duceerd die een brede participatie aan het culturele aanbod in Brussel willen stimuleren. Toch zijn er nog belangrijke lacunes in de participatie. Het decreet houdende flankerende en stimulerende maatregelen ter bevordering van de participatie in cultuur, jeugdwerk en sport is een nieuwe hefboom om deze oriëntatie mee te ondersteunen, nieuwe methodieken aan te reiken en te implementeren. In uitvoering van het decreet stelde de VGC in 2008 een afsprakennota 2009-2010 op met als focus de participatie van financieel kansarmen en inburgeraars. Het Stedenfonds is een andere hefboom om de verschillende kunstencentra, werkplaatsen, cultuurhuizen en sociaal-culturele verenigingen te ondersteunen in functie van het verbreden en verdiepen van de participatie. Aanbevelingen - ontwikkelen van nieuwe methodieken om drempels te verlagen - versterken en uitbreiden van het lokale netwerk naar verenigingen die werken met mensen in kansarmoede - uitvoering van de verschillende acties, uitgewerkt in de afsprakennota - kaderen van het Cultuurbeleid betreffende participatie in het breder armoedebeleid van de VGC Cultuureducatie Lasso, het Kunsteducatief Netwerk, stimuleert overleg en ervaringsuitwisseling van kunsteducatieve en publieksbemiddelende initiatieven in Brussel, en organiseert sectoroverschrijdende praktijkondersteuning. 31

Aanbevelingen - Bestendigen van de bestaande acties, het versterken van de sectoroverschrijdende samenwerking en het verbreden van de blik van kunsteducatie naar cultuureducatie. - Verhoogde aandacht voor cultuureducatie en voor de beleving van cultuur bij jongeren binnen de instellingen (theaters, jeugdhuizen, …) en binnen het onderwijs o.m. via de opvolging van de aanbeve­ lingen uit het rapport ‘Gedeeld/Verbeeld’ (van de commissies cultuur en onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap) n.a.v. het onderzoek van Anne Bamford over de kwaliteit van kunst- en cultuureducatie in Vlaanderen. Uitstraling en promotie van Brussel-cultuurstad Het culturele imago van de stad is gebaat met de ontwikkeling van een aantal kwalitatieve momenten waarbij samenwerking tussen de instellingen, innovatie, laagdrempeligheid en interculturaliteit een grote rol spelen. Aanbevelingen - De VGC blijft actief de grote culturele evenementen in de stad steunen, bv. BRXLBravo, Zinneke, kwalitatieve festivals. - De VGC moet meer aandacht geven aan de verschillende Europese gemeenschappen in Brussel. De uitbreiding van de Europese Unie en de vestiging van diverse Europese gemeenschappen zorgen voor een nieuwe input van potentieel publiek en van makers - De zorg voor en aankleding van de publieke en semipublieke ruimte. De VGC kan daartoe een be­ schei­den bijdrage leveren met de eigen infrastructuur. Aandacht voor een kwaliteitsvolle, functionele architectuur waarbinnen ontmoeting en culturele beleving centraal staan. De principebeslissing om artistieke ingrepen te ondersteunen en te stimuleren in de eigen infrastructuur en ook in infrastructuur van derden is daarbij een belangrijke hefboom. Daarnaast is het ondersteunen van projecten die zich inzetten voor de urbane ruimte (bv. Kanaalzone) belangrijk. 4.1.1.2.

Erfgoed & toerisme Erfgoed

Het bestaande erfgoedbeleid is nog steeds volop in ontwikkeling. De uitbouw van een integraal en geïntegreerd erfgoedbeleid staan hierin voorop. Het integraal beleid wil bruggen slaan binnen de erfgoedsector door het toepassen van diverse erfgoedpraktijken en vernieuwende methodieken van publiekswerking en omgaan met erfgoed. Via het geïntegreerd beleid wil de VGC de erfgoedsensibiliteit laten groeien en bloeien in andere cultuursectoren (bv. jeugd, sport, kunsten, etc.) en bruggen slaan naar andere sectoren (Onderwijs, Welzijn). Dit realiseert de VGC enerzijds door het al bestaande ondersteuningsbeleid (zowel subsidies voor jaarwerking als voor projecten) verder te zetten en waar kan, uit te breiden, en anderzijds door via de erfgoedcel zelf een operationele werking te ontwikkelen, voor en achter de schermen door projectontwikkeling, advisering en vormingsinitiatieven. De uitdagingen voor het erfgoedbeleid liggen tevens in de uitvoering van het nieuwe Vlaamse cultureelerfgoeddecreet. Op 23 mei 2008 bekrachtigde de Vlaamse Regering het nieuwe decreet houdende de ontwikkeling, de organisatie en de subsidiëring van het Vlaams cultureel-erfgoedbeleid. Met dit nieuwe decreet wordt maximaal ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen en wordt tegemoet gekomen aan de groeiende dynamiek die zich in het (lokale) cultureel-erfgoedveld manifesteert. Aanbevelingen : - Meer aandacht voor erfgoededucatie, o.m. door een uitbreiding van de opdrachten van LASSO naar de brede erfgoedsector, en voor (al dan niet lokale) erfgoedprojecten. - Afstemming tussen de Vlaamse en Franse Gemeenschap (cf. Cultureel Akkoord) en tussen de Vlaamse en Franse Gemeenschapscommissie met het licht op o.m. een gezamenlijke en consequente ondersteuning van biculturele instellingen opdat het cultureel erfgoedbeleid (inclusief een kwalitatief 32

museumbeleid) van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en de Vlaamse Gemeenschap in Brussel ten volle verder kan worden uitgebouwd. - De Brusselse Museumraad werkt zowel voor als achter de schermen. Naast de promotie van de Brusselse musea stimuleert de Brusselse Museumraad samenwerking en netwerking, en treedt het op als belangenbehartiger van de Brusselse musea. De afgelopen periode heeft de vereniging een positieve evolutie ondergaan en haar plaats in het museumlandschap ingenomen en bestendigd. Een behoorlijke structurele ondersteuning van de Brusselse Museumraad door de VGC blijft aangewezen. Om gelijke tred te houden met de financiële inbreng van andere overheden en opdat de VGC de acties van de vereniging positief kan beïnvloeden, is een verhoging van de middelen noodzakelijk. - Uitwerken van een regionaal depotbeleid. De mogelijkheden worden onderzocht om een coherent depotbeleid te voeren waarin er o.m. aandacht is voor de uitbouw van een depot waar het “Vlaams geheugen van Brussel” verzameld, bewaard en ontsloten wordt. De rol en opdrachten van het Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel (AMVB) dienen in dit licht (her)bekeken te worden. - Versterken van de basisfuncties van erfgoedorganisaties. Bij uitbreiding zal onderzocht worden hoe aan het brede culturele veld ondersteuning kan geboden worden met het oog op het behoud van het cultureel erfgoed dat zich in deze instellingen heeft gevormd (archief enz…). - Ondersteunen van het erfgoedforum De kern van een erfgoedforum vormt het zichtbaar maken van de verhalen in en over Brussel. Dit zijn niet enkel de verhalen van de ‘oude’ Brusselaars, maar ook van de nieuwe en ingeweken Brusselaars. Hoe wordt omgegaan met de diversiteit van dragers van verhalen is een uitdaging. Binnen het erfgoedforum is er eveneens een verhoogde aandacht voor verhalen die zich situeren op wijk- of gemeente niveau. De link met het lokaal cultuurbeleid ligt hier voor de hand. Het forum is een platform waar de verhalen worden gepresenteerd aan de hand van het aanwezige erfgoed. Om dit te bereiken, is het erfgoedforum een fijnmazig netwerk van: - kleinere en grotere (al dan niet erfgoed-)actoren; - collecties in brede zin, dus ook immaterieel erfgoed zoals tradities en verhalen; - plaatsen waar die verhalen worden getoond. Toerisme De VGC heeft slechts een beperkte beleidsbevoegdheid betreffende het cultuurtoerisme in Brussel. De VGC onderhandelt jaarlijks met het BITC (Brussel Internationaal - Toerisme & Congres) over de acties die specifiek door de VGC ondersteund worden en sluit daartoe een jaarlijks te hernieuwen overeenkomst af met de vereniging. Aanbevelingen : - Een verdere ondersteuning van het BITC is aangewezen, betere afspraken over een efficiëntie communicatie zijn nodig. - Een sterkere promotie van Brussel als internationale stad, als cultuurstad en culturenstad is brood­ nodig. Daartoe moet onderhandeld worden met het Munt.Punt, Toerisme Vlaanderen en het BITC. - Aandacht voor de positionering van Vlaamse cultuurtoeristische verenigingen in Brussel in relatie tot de inzet van de middelen van de Franse Gemeenschap, en de afstemming met het beleid van de Vlaamse Gemeenschap.

33

4.1.1.3.

Kunsten

Brussel is duidelijk een artistieke kweekvijver. Dit komt onder meer tot uiting in het groot aantal werkplaatsen voor kunsten, en het groot aantal Brusselse kunstenaars die presenteren op de diverse kunstenpodia en binnen tentoonstellingsplekken. De meeste van die productie- en presentatieplekken worden structureel ondersteund binnen het Vlaams Kunstendecreet, maar voor de VGC is het enerzijds belangrijk deze ankerpunten voldoende artistieke werkingsmiddelen te geven om hun centrale rol te blijven spelen; anderzijds heeft de VGC als lokale overheid ook de plicht de vinger aan de pols te houden en nieuwe werkingen te ondersteunen Aanbevelingen - een kerntakendebat met de Vlaamse Gemeenschap: - overleg en afstemming met de Vlaamse Gemeenschap over de ondersteuning van grote(re) podia en gezelschappen binnen het kunstendecreet en de aanvullende en stimulerende rol van de VGC hierbij; - afspraken met de Vlaamse Gemeenschap - Hoofdstedelijke Aangelegenheden over de ondersteu­ ning van grote culturele evenementen en projecten. - Een cultureel akkoord tussen de Vlaamse en Franse Gemeenschap en tussen de Vlaamse en Franse Gemeenschapscommissie met het licht op een gezamenlijke en consequente ondersteuning van biculturele en interculturele evenementen en instellingen zoals de Zinneke Parade, het KunstenfestivaldesArts en Cinema Nova. - Verscherpte aandacht binnen het kunstenbeleid van de VGC voor de individuele kunstenaar, ondermeer door: - het bestendigen van de trajectsubsidies, waarbij een individueel kunstenaar zonder productie­ dwang kan werken, wat gebeurt in samenwerking met andere actoren (kunstenaars, verenigingen, werkplaatsen, podia) en aldus niet enkel hun oeuvre inhoudelijk maar eveneens naar uitstraling en spreiding versterkt; - het sterker inzetten van projectsubsidies, enerzijds door de budgettaire marge voor projecten te verhogen, wat het anderzijds mogelijk moet maken om niet enkel meer projecten positief te honoreren, maar eveneens om voor sterk Brusselse projecten de eerste en belangrijkste partner te zijn. - Naast de podiumkunsten en visuele kunsten, dient de VGC ook expliciet aandacht te hebben voor zowel Nederlandstalige als anderstalige literatuur in Brussel. Dit kan onder meer gebeuren door een verdere ondersteuning van Het beschrijf en het literatuurhuis Passa Porta dat haar samenwerking met het Franstalige Entrez-Lire zal versterken. Ook het behoud, beheer en de ontsluiting van de permanente kunstwerken gerealiseerd in het kader van het poëzieproject Vers Brussel zal centraal staan. - Verder partnerschap met het Brussels Kunstenoverleg ter versterking van de kunstensector. De Brusselse kunstensector heeft zich de voorbije jaren duidelijk geprofileerd onder stimulans van het Brussels Kunstenoverleg. Overleg, afstemming en samenwerking zijn hier sleutelwoorden die ook de volgende jaren bovenop de agenda blijven staan. Onder leiding van het Brussels Kunstenoverleg heeft de sector over instellingen, disciplines en taalgrenzen heen een cultuurplan opgesteld dat een aantal sterke elementen bevat voor de volgende jaren.

34

4.1.2.

Sociaal-Cultureel Werk & Bibliotheken 4.1.2.1.

Sociaal-Cultureel Werk

Tijdens de vorige legislatuur werden heel wat vernieuwingen doorgevoerd, werden nieuwe projecten opgestart en kregen anderen een nieuw elan: • • • • • • • •

De nieuwe verordening houdende de erkenning en de subsidiëring van sociaal-culturele verenigingen De oprichting en uitbouw van het Brussels Sociaal-Cultureel [Net]werk Een nieuwe ploeg met nieuwe accenten in Zinnema (Vlaams Huis voor Amateurkunsten in Brussel) De oprichting en uitbouw van Citizenne De aanstelling van de migrantenconsulent in de Foyer De aanzet tot een heroriëntering van het Seniorencentrum De omvorming van NME-Link tot vzw GREEN De hervorming van de gemeenschapscentra

De komende legislatuur moeten de (ver)nieuw(d)e projecten kans krijgen om zich te ontwikkelen en moet worden nagegaan wat de gevolgen, resultaten en effecten zijn van deze nieuwe evoluties voor het werkveld. Aanbevelingen - De core-business blijft de ondersteuning van het verenigingsleven. Rechtstreeks via de toepassing van de verordening en via de projectsubsidies. Onrechtstreeks via de ondersteuning van grotere partners met een overkoepelende en ondersteu­ nen­de opdracht t.a.v. het verenigingsleven: het Brussels Sociaal-Cultureel [Net]werk, Zinnema, Citizenne, Seniorencentrum, Holebi Overleg Brussel en de gemeenschapscentra. Met deze partners moeten meer, betere en duidelijkere afspraken komen over de onderlinge samenwerking en over de te behalen resultaten. Het sociaal-cultureel werk steunt op vrijwilligers, maar de laatste jaren is een sterke trend merkbaar naar de professionalisering van het verenigingsleven. De overheid werkt daar voor een stuk aan mee. Een te sterke professionalisering ondermijnt het fundament van de sector. Een blijvende erkenning en subsidiëring van het traditionele verenigingsleven via de vernieuwde reglementering; het opsporen, zichtbaar maken en ondersteunen van nieuwe vormen van verenigen en gemeenschapsvorming door het Brussels Sociaal-Cultureel [Net]Werk en een verbreding van de werking van vzw het Punt vormen een solide basis voor de werking van vrijwilligers. Door in te spelen op relevante trends kan de basis voor gemeenschapsvorming verder verbreed worden. Een voorbeeld is de ondersteuning van de werking rond leefbaarheid en ecologie in de stad. Dit zowel via steun aan specifieke organisaties die rond deze thema’s actief zijn (vzw Green, Bral,…) als door het introduceren van experimentele regelgeving ter zake. - Mettertijd kan gedacht worden over de toepassing van het subsidiariteitsbeginsel waarbij lokale verenigingen en projecten ondersteund worden door het lokale bestuur, in casu het gemeentebestuur. Vanzelfsprekend is een duidelijke definiëring, afbakening en opvolging van de opdrachten van elke partner (VGC, gemeentebesturen, gemeenschapscentra, cultuurbeleidscoördinatoren) in dit verhaal essentieel. Voor de VGC is dan veeleer een bovenlokale opdracht weggelegd. De administratie kan zich dan meer toeleggen op een meer praktische ondersteuning van de vereni­ gin­gen. In het verlengde daarvan wordt het Brussels Sociaal-Cultureel [Net]werk verder uitgebouwd als inhoudelijke ondersteuner van de verenigingen, de verzamelaar van good-practices en het opsporen en zichtbaar maken van het anders georganiseerde verenigingsleven. De uitbouw wordt gekoppeld aan een integratie in de dienst Gemeenschapscentra waardoor de aandacht van het netwerk zich ook uitbreidt naar de gebruikers en vrijwilligers van de 22 centra. 35

- Een streefdoel op langere termijn is de uitbouw van een sociaal-cultureel huis in Brussel. Dit kan tastbaar door het samenbrengen van verschillende partners (Citizenne, Seniorencentrum,…) in één locatie. Maar ook door het samenbrengen van de gesubsidieerde medewerkers van de regionale verenigingen in één structuur. Wat impliceert dat deze medewerkers niet langer expliciet voor een welbepaalde koepel werken maar voor elke Vlaams-Brusselse vereniging die nood heeft aan ondersteuning. Duidelijke afspraken met de toekomstige bewoners zorgt nu al voor het fundament van het sociaalcultureel huis. Een Seniorencentrum dat vooral een regionaal kennis- en expertisecentrum wordt en Citizenne die veel meer een coördinerende en netwerkfunctie rond volwassenenvorming vervuld, zijn maar een paar voorbeelden. - De nieuwe verordening geeft amateurkunstverenigingen meer ademruimte. Toch hebben amateur­ kunsten –zowel de verenigingen als de individuele amateurkunstenaars- nood aan een andere vorm van financiële ondersteuning bv praktische ondersteuning o.a. bij de zoektocht naar ruimte en materiaal. Samen met Zinnema moet nagegaan worden of zij een grotere rol kunnen opnemen in die ondersteuning. Kruisbestuivingen tussen professionele kunsten en amateurkunsten moeten samen met het Kun­ sten­beleid en Zinnema bevorderd worden De mogelijkheid tot structurele ondersteuning van verenigingen die de scheidingslijn van beide disciplines werken (Muziekpublique, Danscentrum Jette, Met-X) dient onderzocht te worden, alsook de toekenning van trajectsubsidies aan amateurkunstenaar. Welzijnsverenigingen die amateurkunstprojecten ontwikkelen, mogen niet langer tussen twee stoe­ len vallen( cfr. Den Teirling) maar verdienen projectmatige steun vanuit het beleidsdomein Cultuur. 4.1.2.2.

De Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek en het streekgericht bibliotheekbeleid

De integratie van de HOB in het nieuw communicatiehuis, Munt.Punt, is een prioritaire opdracht tijdens de volgende legislatuur. De opdrachten met betrekking tot het Streekgericht Bibliotheekbeleid, door de VGC bij convenant van 20 maart 2003 toegewezen aan de vzw HOB, zullen binnen de VGC gepositioneerd worden. Het zwaartepunt in de SBB-werking, in de beginfase vooral gericht op het stimuleren van de Brusselse gemeentebesturen om een eigen Nederlandstalige openbare bibliotheek op te richten, evolueerde de laatste jaren steeds meer in de richting van een doelmatige ondersteuning van het Brusselse openbare bibliotheekwerk. In dat opzicht mag de uitbouw van het BruNO, het Brussels Netwerk Openbare Bibliotheken, de belangrijkste realisatie van de afgelopen jaren genoemd worden. Aanbevelingen - Het afsluiten van een convenant dat ruimte laat voor de verdere uitbouw van de HOB als openbare bibliotheek met grootstedelijke uitstraling binnen een meertalige omgeving is daarbij cruciaal. - Het voeren van een streekgericht bibliotheekbeleid dat de ondersteuning van lokale bibliotheken en de uitbouw van regionale samenwerkingsverbanden tot doel heeft. - In de toekomst moet de VGC prioritair inzetten op een verdere ontwikkeling van het BruNO, en dit niet alleen in de breedte (maximaal aangesloten bibliotheken), maar ook in de diepte (voort projecten ontwikkelen die de bibliotheken de ruimte geven om hun lokale functie goed op te nemen). De VGC moet dit doen vanuit de toekomstgerichte en strategische visie op de openbare bibliotheek, die aansluit op het beleid van de Vlaamse overheid over de Digitale Bibliotheek Vlaanderen.

36

4.1.3.

Lokaal cultuurbeleid

Het VGC-beleid werkt verder aan de toepassing van het Vlaams decreet van 13 juli 2001 hou­ den­de het stimuleren van een kwalitatief en integraal lokaal cultuurbeleid zowel voor de VGC als de Brusselse gemeenten. Voor de uitvoering van dit decreet is de VGC de bepalende overheid ten aanzien van de Brusselse gemeenten. Recent werd een nieuwe convenant afgesloten met de Vlaamse Gemeenschap over de werking en subsidiëring van de VGC-gemeenschapscentra, haar bibliotheekwerking en lokaal cultuurbeleid. Dit convenant is medebepalend voor het beleid in de komende legislatuur. De VGC dient in 2010 de beleidsplannen uit te werken voor de periode 2011-2015 inzake Jeugd, Sport, Erfgoed, Cultuurcentrum Brussel, Bibliotheekvoorzieningen en Lokaal Cultuurbeleid. Het gemeentelijk beleid kan niet los gezien worden van het lokaal cultuurbeleid, dat immers dé ingangs­ poort voor de VGC is naar de gemeenten toe. Een afstemming tussen het lokaal cultuur-, jeugd- en sportbeleid en de rol van de gemeenschapscentra en de bibliotheken hierbij, is nodig. Zo dient minstens een gezamenlijke aanpak (of althans minstens binnen de beleidsdomeinen Cultuur, Jeugd en Sport) over de wijze waarop de VGC naar de Brusselse gemeenten stapt, ontwikkeld te worden. Aanbevelingen - De VGC dient te blijven werken, in samenwerking met de gemeenten, aan een volwaardig lokaal cultuurbeleid. 13 gemeenten werken reeds mee. Het streefdoel blijft om alle 19 gemeenten te laten instappen. De werking van de gemeenten in het kader van het decreet wordt geregeld via een overeenkomst tussen de VGC en elke gemeente. Op basis van deze overeenkomst zal de VGC: - de engagementen van de gemeenten opvolgen; - werken aan de versterking van de samenwerking tussen de lokale partners: o.m. de gemeentelijke dienst cultuur, het gemeenschapscentrum en de bibliotheek; - de optimalisering van de werking van de gemeentelijke adviesraad cultuur stimuleren; - de gemeenten stimuleren om meer verantwoordelijkheid op te nemen in het ondersteunen van lokale verenigingen en projecten. - Het lokaal cultuurbeleid van de VGC dient meer ondersteuning te verlenen aan projecten met een lokale inbedding die de gemeentegrens overschrijden. 4.1.4.

Gemeenschapscentra

De gemeenschapscentra zijn lokale sociaal-culturele organisaties die elk afzonderlijk en als geheel bijdragen aan de integrale leefkwaliteit in de stad. Zij doen dit door een werking te ontplooien op vlak van: - Communicatie, onthaal en dienstverlening - Culturele participatie, -animatie en -spreiding - Educatie en permanente vorming - Gemeenschapsvorming In opvolging van de resultaten en de aanbevelingen van de audit (september 2005 – mei 2006) werd in de Collegenota van 19 juli 2007 “Gemeenschapscentra als stedelijke motor van een lokaal beleid” het beleidskader voor de hervorming van de gemeenschapscentra vastgelegd. De voorbije periode werd dit kader in verschillende werkgroepen en overlegplatforms van beroeps­ krachten en vrijwilligers geconcretiseerd op het vlak van de inhoudelijke, organisatorische en zakelijke werking van de gemeenschapscentra. De komende periode worden de hervormingen inzake het inhoudelijk programma, de personeelsinvul­ ling, het personeelsbeleid, het infrastructureel en zakelijk beheer en beleid, de vrijwilligersbetrokkenheid en het strategisch overlegplatform geïmplementeerd.

37

Aanbevelingen - De gemeenschapscentra als lokale netwerkcoördinatoren De positionering en definiëring van de rol van de gemeenschapscentra als lokale netwerkontwikkelaars binnen het stedelijk beleid vormen een grote uitdaging. Hierbij moet dwarsverbindingen worden gerealiseerd tussen cultuur, welzijn en onderwijs met extra aandacht voor armoede. Als lokale netwerkcoördinatoren is het belangrijk dat de gemeenschapscentra hun werking uitbouwen op basis van hun omgevingsanalyse en actief inspelen op de ontwikkelingen in hun omgeving. Het is noodzakelijk voor deze opdrachten een duidelijk beleidskader te creëren. Verder is een deskundige, professionele omkadering en ondersteuning – zowel bij de gemeenschapscentra als bij de dienst gemeenschapscentra - essentieel. - De vrijwilligers als hefboom van de lokale werking De vrijwilligers worden maximaal betrokken bij de inhoudelijke werking. Zij worden gepositioneerd als sensoren van het werkveld en de lokale antennes van de gemeenschapscentra. De verruiming van het vrijwilligersdraagvlak van de gemeenschapscentra vormt hierbij een voortdurend aandachtspunt. - Informatie en communicatie De gemeenschapscentra worden gepositioneerd als lokale informatie- en communicatiepunten. Hierbij dient de samenwerking met het communicatiebeleid van het Vlaams communicatiehuis, Muntpunt bepaald te worden. - Samenwerking en inspraak De gemeenschapscentra zijn lokale antennes die vanuit hun sociaal-culturele praktijk en ervaring op het werkveld het beleid voeden. Dit verstrekt tevens de participatie en betrokkenheid van het werkveld. In kader van het lokaal cultuurbeleid dient verder gewerkt te worden aan de samenwerking met de lokale partners, inzonderheid de bibliotheek en de gemeentelijke culturele dienst. 4.1.5.

Jeugd Uitgangspunten voor het VGC-jeugdbeleid

De verjonging van de Brusselse bevolking de komende jaren impliceert dat de vraag naar kwaliteitsvolle vrijetijdsactiviteiten voor de Brusselse jeugd enorm zal toenemen. De VGC moet voldoende middelen vrijmaken om het bestaande vrijetijdsaanbod te verbeteren en uit te breiden. Dit aanbod moet aangepast worden aan de noden van de verschillende leeftijdsgroepen en rekening houden met de diversiteit, de toenemende dualisering en de sociaal-economische achterstelling van (een aanzienlijk deel van) de Brusselse jeugd. De komende legislatuur staat in het teken van de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van een nieuw jeugdbeleidsplan 2011-2015. Het nieuwe Vlaamse decreet op het gemeentelijk en provinciaal jeugdbeleid heeft voor de komende legislatuur ook enkele verschuivingen in petto waarmee de VGC rekening moet houden: - Een verschuiving van jeugdwerkbeleid naar een geïntegreerd en integraal jeugdbeleid. De VGC schrijft dus geen jeugdwerkbeleidsplan meer, maar een jeugdbeleidsplan, wat samenwerking en afstemming tussen verschillende beleidssectoren impliceert. - De verplichting om meer samenwerking en afstemming tussen het jeugdbeleid van de VGC en dat van de Brusselse gemeenten te realiseren. De gemeenten moeten betrokken worden bij de opmaak en evaluatie van het jeugdbeleidsplan van de VGC. Daarnaast heeft de VGC ook de opdracht om gemeentelijke jeugdraden te erkennen en/of te helpen oprichten. - Inspelen op de prioriteiten die door de Vlaamse Gemeenschap worden bepaald en waarvoor een deel van de middelen aangewend moeten worden.

38

4.1.5.1.

Geïntegreerd en integraal jeugdbeleid, met bijzondere aandacht voor de toegankelijkheid van het vrijetijdsaanbod voor jeugd

Aanbevelingen - Afstemming tussen het vrijetijdsaanbod voor jeugd en andere beleidsdomeinen die werken rond jeugd. Concreet impliceert dit afstemming en overleg over: - het (vakantie)aanbod voor jeugd binnen de beleidsdomeinen Cultuur, Jeugd en Sport, met o.a. een verhoogde aandacht voor de beleving van cultuur bij kinderen en jongeren door middel van kunst-, erfgoed- en cultuureducatie; - het vrijetijdsbeleid voor jeugd en de na- en buitenschoolse opvang, inclusief duidelijke afspraken over de verwachtingen en reikwijdte van instrumenten als de projecten met ‘Brede School’-financiering, zomerschool en XYZ-IBO-netwerken; - de openstelling van gemeenschapsinfrastructuur (in het bijzonder gemeenschapscentra en scho­ len) voor de jeugd en jeugdverenigingen in de vrijetijdssfeer bevorderen; - tussen verschillende actoren op het vlak van jeugdinformatie over welzijn, onderwijs en vrijetijds­ initiatieven, met een bijzondere aandacht voor de vorming van jeugdwerkers. - Wegwerken van diverse financiële, culturele en andere drempels om de toegankelijkheid van het vrijetijdsaanbod voor jeugd te vergroten. Hiervoor moeten de bestaande instrumenten voor de toegankelijkheid van het jeugd(werk)aanbod (WMKJ’s, speelweken, enz...) en de participatie van moeilijk bereikbare doelgroepen aan het vrijetijdsaanbod versterkt worden via specifieke acties, o.a. door maatregelen in het kader van het participatiedecreet. 4.1.5.2.

Lokaal en regionaal jeugdbeleid Lokaal jeugdbeleid en de ondersteuning door de VGC van het lokale, plaatselijke jeugdwerk

Aanbevelingen - Een betere afstemming tussen het gemeentelijk jeugdbeleid en het VGC-jeugdbeleid is noodzakelijk en een decretale verplichting. Een afstemming tussen het lokaal cultuur-, jeugd- en sportbeleid en de rol van de gemeenschapscentra hierbij is noodzakelijk. Verder zal waar nodig en in functie van complementariteit met de gemeenten moeten worden samengewerkt, inzonderheid om infrastructuurdossiers voor het jeugdwerk vlot te trekken en om speelpleinwerkingen en andere vakantieacti­vi­ teiten op een kwaliteitsvolle manier in te bedden. - Ondersteuning bieden aan het lokale jeugdwerk en het klassieke verenigingsleven - Ontwikkeling van subsidiereglementen om kortstondige en laagdrempelige projectsubsidies voor de niet-verenigde en de individuele jongeren mogelijk te maken - De fusie van de WMKJ’s via de verdere integratie van zeven werkingen in en de uitbouw van vzw De Brusselse Organisatie voor de Emancipatie van Jongeren (D’BROEJ) verder uitvoeren. Hierbij mag verwacht worden dat de schaalvergroting en de investeringen in de koepelstructuur niet alleen leiden tot een efficiënter zakelijk beheer, maar op termijn ook tot een uitbreiding, in aantal en ruimtelijke spreiding, van de jeugdwerkactiviteiten zelf, zowel tijdens het jaar als in de vakantieperiodes. Verder kan ook meer werk gemaakt worden van specialisatie binnen het grote personeelsbestand van D’BROEJ (bv. specialisten in multimedia, jongerenwerkingen) en dient ook het vrijwilligersengagement meer aangemoedigd en ondersteunend te worden, zodat meer jongeren zich vrijwillig engageren in deze werkingen. In komende beleidsperiode moet ook een antwoord gevonden worden op de diversiteit van gemeenschappen die zich in het Brussels hoofdstedelijk gewest hebben gevestigd en die zich richten tot de Vlaamse gemeenschap. De WMKJ’s dienen op termijn meer verschillende groepen te bereiken en deze diversiteit kan zich dan ook weerspiegelen in de werking.

39

- Fusie van de Brusselse jeugdclubs en jeugdhuizen In een nieuwe, onafhankelijke koepelstructuur kunnen de verschillende beroepskrachten (de zogenaamde PV’s) meer in teamverband werken en wordt expertise gedeeld, is specialisatie mogelijk, is er een efficiënter zakelijk beheer, wordt het patrimonium beter beheerd en kan de inzet van de PV’s over zowel jeugdhuizen als jeugdclubs (die geen beroepskracht hebben) verdeeld worden en kunnen zelfs nieuwe jeugdhuizen worden opgericht. De jeugdclubs en jeugdhuizen dienen opnieuw dé plek te worden waar adolescenten en jongvolwassenen zich in hun element voelen. De activiteiten en de programmatie binnen de jeugdclubs en jeugdhuizen blijven in handen van de vrijwilligers (de kernteams), waarbij de beroepskrachten de jonge vrijwilligers vooral de nodige tools moeten aanreiken om van hun jeugdhuis ‘the place to be’ te maken. Net zoals bij de fusieoperatie van de WMKJ’s, zal ook deze operatie de nodige investeringen vergen. Regionaal jeugdwerk en jeugdbeleid Parallel aan bovengenoemde oefening, dient ook de plaats van het regionaal jeugdbeleid verder verfijnd te worden. De regie over het regionale jeugdbeleid kan dan wel de opdracht zijn van de VGC zelf, de concrete uitvoering ervan hangt voornamelijk af van de dynamiek en goede werking van de grote ope­ ra­tionele regionale jeugdpartners die ook een aanzienlijk deel van de beschikbare VGC-middelen voor jeugdbeleid krijgen. Met een groot aantal regionale jeugdpartners (JES, ABC, Trefcentrum Y’, Vlaamse Dienst Speelpleinwerk, D’ BROEJ, enz...) werden in de periode 2007-2008 volledig nieuwe convenanten of overeenkomsten gesloten, de komende legislatuur moet blijvend geëvalueerd worden of deze instrumenten een juist antwoord bieden op de noden en behoeften van de Brusselse jeugd. Een belangrijke partner voor het VGC-jeugdbeleid is vzw JES. Deze jeugdorganisatie legt linken tussen straathoekwerk, opleiding tot werk, jeugdwelzijn en jeugdwerk vanuit een integrale visie en benadering van de jeugd. Op het gebied van jeugdcultuur, participatie, overkoepelende evenementen, multimedia en ondersteuning van het jeugdwerk blijft JES een belangrijke rol spelen. Het nieuwe jeugdwerkconve­ nant biedt de ruimte aan JES om haar ambitie als vernieuwend ‘stadslabo’ waar te maken en haar expertise, inzichten en vernieuwende methodieken met de brede jeugdsector te delen. Aanbevelingen - Onderhandelen en afsluiten van een convenant met het Roodebeekcentrum met het oog op een duurzaam kader waarin een polyvalente kinder-, tiener- en jongerenwerking een plaats krijgt en waarbij ook de samenwerking met het lokale gemeenschapscentrum een plaats krijgt. - Onderhandelen en afsluiten van een convenant met het Neerhof, waarin de opdracht georiënteerd wordt naar een vrijetijdscentrum waarin natuur- en milieubeleving en -educatie voor de Brusselse stadsjongeren en jeugdverenigingen een echte betekenis krijgt, gecombineerd met een uitgebreide werking in de vakantie. - In samenspraak met de naburige scholen, diverse en lokale jeugd-, sport- en cultuurpartners, Jeugdcentrum Aximax verder ontwikkelen als een open en multiculturele plaats voor de vrijetijdsbeleving van de Brusselse jeugd. Vermits het ontwikkelde vrijetijdsaanbod na één jaar werking volledig ‘volgeboekt’ is en wachtlijsten ontstaan, dient onderzocht te worden of op andere plaatsen (blinde vlekken), een dergelijke vernieuwend en open aanbod geïnitieerd moet worden, waarbij het polyvalent gebruik voor vakantieactivi­ tei­ten en een jaaraanbod voor Brusselse kinderen en jongeren het uitgangspunt moet zijn. 4.1.5.3

Jeugdinfrastructuur

Het uitvoeringbesluit van het decreet over het gemeentelijk beleid en provinciaal jeugdbeleid stipuleert dat de VGC in de periode 2008-2009 prioriteit moet geven aan jeugdinfrastructuur. In afwachting van de bekendmaking van de nieuwe Vlaamse prioriteiten blijft een eigen plek voor de jeugd een aandachtspunt in de nieuwe beleidsperiode. Een belangrijk, niet te vergeten element is het zoeken en inkleden van buitenruimte voor de spelende jeugd; nieuwe, groene en avontuurlijke speeldomeinen blijft meer dan ooit bestaan, wat, gecombineerd met een goede omkadering door animatoren en beleid voor de ouders, van de speelpleinen een ideale vakantie kan maken voor Brusselse kinderen en animatoren. 40

Aanbevelingen - Om het voorgaande te realiseren moeten de investeringsmiddelen voor jeugd(werk)infrastructuur stijgen en dienen verdere inspanningen te worden geleverd om jeugd(groepen) ook in gemeenschapsinfrastructuur (bv. gemeenschapscentra) een fysieke en mentale plek te geven voor ondersteuning, vragen en activiteiten. Concreet kan de komende jaren werk gemaakt worden van: - De openstelling van gemeenschapsinfrastructuur (schoolinfrastructuur, gemeenschapscentra, enz.) voor het jeugdwerk en de speelpleinen; - Zowel voor de WMKJ’s als jeugdhuizen en -clubs dient een globaal infrastructuurplan te worden gemaakt, waarbij de gebouwen in beheer van de VGC in erfpacht worden gegeven aan de nieuwe overkoepelende structuren voor WMKJ’s (D’BROEJ) en jeugdclubs en -huizen (nog op te richten). Deze beweging brengt noodzakelijkerwijs een verhoging van de investeringsmiddelen voor jeugdinfrastructuur met zich mee; - Blijvend aandacht besteden voor de goede (veilig en duurzame) huisvesting van jeugdverenigingen. - Permanente aandacht voor energiezorg en duurzaam bouwen; - Realiseren van de jeugdparagraaf bij verbouwingswerken aan gemeenschapscentra en andere gemeenschapsvoorzieningen; - Realisatie van minstens 2 groene speeldomeinen, waar zowel de eigen speelpleinen kunnen plaatsvinden als een algemeen vrijetijdsaanbod voor jeugd vergelijkbaar met jeugdcentrum Aximax. Op die manier komt er extra ruimte voor jeugd tot stand en is er complementariteit tussen het vakantie- en andere vrijetijdsaanbod; - Vrijplaatsen waar jongeren ‘hun ding’ kunnen doen en het creëren van bijkomende repetitieruimte voor jong talent blijven belangrijk voor jongeren. De inspanningen moeten uitgebreid worden met de nodige aandacht voor de spreiding van de initiatieven. 4.1.5.4

Communicatie, participatie, vorming en ondersteuning

Aanbevelingen - Een doordacht communicatiebeleid omtrent de voorzieningen voor jeugd dringt zich op. Een goede samenwerking met het Vlaams communicatiehuis, Muntpunt, is noodzakelijk, met aandacht voor ondermeer de positionering van de JIP’s (jongereninformatiepunten). Hierbij kan o.m. voorzien worden in één digitaal jeugdportaal/forum voor jongeren waar alle informatie over de voorzieningen voor jeugd op een toegankelijke wijze gebundeld wordt. Andere maatregelen die de jeugdsector naar voor schuift en essentieel zijn voor een moderne overheid die werk wil maken van een toegankelijk jeugdbeleid, zijn een ‘stijlhandboek’ op maat van de jeugd, online-subsidieformulieren, ondersteunen van het jeugdwerk door er meer zichtbaarheid aan te geven in Brusselse media, enz... - Participatie aan het jeugdbeleid, steeds vertrekkend vanuit de noden van kinderen en jongeren, blijft een belangrijk aandachtspunt. Concreet houdt dit ondermeer in: - Er moet werk worden gemaakt van een echt vrijwilligersbeleid voor jeugd, waar aandacht is voor een goede begeleiding, omkadering en opvolging van vrijwilligers in het jeugdwerk, alsook van de nodige teambuilding en netwerking; - De werking van de jeugdraad en de werkgroepen blijven ondersteunen en een manier vinden om meer vrijwilligers te bereiken; - Implementeren van de resultaten van de onderzoeken naar de vrijetijdsbeleving en participatie van jeugd aan het vrijetijdsaanbod; - Yota! – de participatiestructuur voor kinderen en jongeren binnen JES - moet meer dan vandaag de dag wegen op de inrichting van de publieke ruimte en inspraaktrajecten en -processen organiseren die ook gemeenschapsvoorzieningen (het vrijetijdsaanbod én de infrastructuur) jeugdvriendelijker maken; - Implementatie van de acties in het kader van de VGC-afsprakennota naar aanleiding van het participatiedecreet. 41

- Aanbieden van goede (kader)vorming : - De kadervorming op maat van Brusselse jeugdwerkers in samenwerking met D’BROEJ, JES, VDS (Vlaamse Dienst Speelpleinwerk) en andere minder vanzelfsprekende partners moet verder op elkaar afgestemd en onderling meer gediversifieerd worden. Er dient ook gewerkt te worden aan de toeleiding naar en de participatie van jongeren aan dit aanbod. De genoemde jeugdpartners moeten jongeren niet alleen vormen, maar ook in een volgende fase blijven begeleiden en de vrijwilligers opvolgen; - De verdere uitbouw van een specifiek vormingsaanbod rond de plaats en het gebruik van het Nederlands bij meertalige groepen en integratie van deze talige doelstellingen binnen de kadervorming voor Brusselse groepen; - Ontwikkelen van trajecten rond leiderschapsvorming voor jongeren. 4.1.5.5

Een uitbreiding en verdieping van het vakantieaanbod voor jeugd

De laatste jaren is er een toenemende vraag naar vakantie-initiatieven voor kinderen en jongeren. Hoewel het huidige vakantieaanbod reeds talrijk en divers is, moet dit aanbod verder kwaliteitsvol uitgebreid worden. Enkel op die manier kan het aanbod op termijn voldoen aan de vraag. Aanbevelingen - Forse investeringen en een eenduidig reglement voor vakantie-initiatieven, kunnen het mogelijk maken dat partners verder een vakantieaanbod ontwikkelen. Enerzijds via een uitbreiding van de huidige initiatieven, zoals speelweken bij zelforganisaties, IBO’s of in gemeenschapscentra, speelpleinen, sportkampen of de werking van jeugdcentrum Aximax en andere partners. Aanderzijds kunnen er ook nieuwe organisaties warm gemaakt worden en kunnen gemeenschapscentra zich tijdens de volledige vakantie openstellen voor kinderen en jongeren. De VGC dient hiervoor de nodige middelen vrij te maken. - Aangepast aanbod voor kleuters, bv. in de vorm van kleinschalige en huiselijke vakantie-initiatieven, en voor tieners, met inbegrip van de nodige vorming en omkadering voor de begeleiders. - Prioritair investeren in de eigen speelpleinwerking dat jaarlijks meer dan 2000 kinderen bereikt. Een goed draaiend en kwaliteitsvol speelplein is enkel mogelijk mits de juiste omkadering en begeleiding van animatoren en vrijwilligers gekoppeld aan een aangepaste vergoeding, voldoende en uitdagend speelmateriaal en avontuurlijke en aangepaste speelterreinen. Scholen die geschikt zijn voor speelpleinwerkingen en die subsidies van de VGC krijgen, dienen verplicht te worden hun ruimtes open te stellen. In dat kader wordt al lang gestreefd naar de realisatie van enkele groene speeldomeinen. In de komende legislatuur moeten de nodige stappen gezet worden om twee van dergelijke domeinen te ontwikkelen. In deze (buiten)infrastructuur kan naast de eigen speelpleinen, ook een meer algemeen vrijetijdsaanbod voor kinderen en jongeren opgezet worden, naar analogie met de werking in jeugdcentrum Aximax. Ook het potentieel van huidige infrastructuren, zoals het Neerhof of het Roodebeekcentrum, moet tijdens de vakanties veel meer benut worden. Het Neerhof kan gedeeltelijk heringericht worden zodat het vakantieaanbod voor jeugd hier fors kan uitgebreid worden. Hoewel de speelpleinwerking van oudsher een zeer toegankelijke werkvorm is, moet er ook om de kwaliteit te kunnen garanderen, nagedacht worden over een inschrijvingsstop, op basis van de maximale capaciteit van de infrastructuur en de animatorenploeg.

42

4.1.6.

Sport

Sinds het nieuwe sportdecreet van 9 maart 2007 houdende de subsidiëring van gemeente- en provinciebesturen en de Vlaamse Gemeenschapscommissie voor het voeren van een sport voor allenbeleid, waarbij 800.000 EUR voorzien wordt voor Brussel, dient de VGC met volgende zaken rekening te houden: 1. De mogelijke instap in het decreet van Brusselse gemeenten bij de volgende instapperiode in 2013 (een deel van 800.000 EUR gaat dan mogelijks rechtstreeks naar de gemeente; 2. De verplichte opmaak van een sportbeleidsplan met een bovenlokaal deel en een (plaatsvervangend) lokaal deel (2008-2010 / 2011-2015); 3. De verplichte besteding van 800.000 EUR: de helft aan bovenlokale opdrachten en de helft aan lokale opdrachten. De opdrachten worden gespecificeerd en er zijn percentages vastgelegd per opdracht; 4. De verplichte 50%-cofinanciering; 5. De verplichting dat de VGC moet beschikken over twee voltijds sportgekwalificeerde ambtenaren; 6. De verplichte sportraad. Voor het sportbeleidsplan 2008-2010, waaraan intensief uitvoering gegeven wordt, werd geopteerd voor een geïntegreerd plan (geen afzonderlijk bovenlokaal en lokaal plan). Gezien de specifieke Brusselse context is deze aanpak ook voor het plan 2011-2015 een aanrader. De voorbereidingen voor de opmaak van dit nieuwe plan starten eind 2009. Het VGC-sportbeleid komt tot stand via inspraak en participatie. Hiervoor zijn de nodige inspraak- en participatieorganen aanwezig, die naargelang de inhoud en actualiteit verder verfijnd of aangepast kunnen worden. 4.1.6.1.

Sport voor allen-aanbod

De missie van het VGC-sportbeleid is zo veel mogelijk mensen zo regelmatig en zo lang mogelijk op een kwaliteitsvolle manier te laten bewegen en sporten. De VGC tracht dit te bereiken via het sensibiliseren, het kenbaar maken, het ondersteunen en het mee ontwikkelen en uitbouwen van een Nederlandstalig kwaliteitsvol en laagdrempelig sport- en bewegingsaanbod. De VGC draagt deze missie uit en concretiseert deze door zelf een actieve regierol op een zichtbare manier op te nemen in het Brussels Nederlandstalig sportgebeuren, zowel op het regionaal als op het lokaal vlak, in samenspraak en in complementariteit met andere regionale en lokale partners. Aanbevelingen - De VGC moet verder werk maken van de aanwezigheid van een ruim, divers en kwaliteitsvol sport­ aanbod: - zowel op recreatief als op competitief vlak. Topsport krijgt enkel een rol toegemeten als voorbeeldfunctie, voor de uitstraling en als middel om de missie uit te voeren. Niettemin moet het VGC-sportbeleid de Brusselse sporters de kans geven over te gaan naar competitiesport en de weg wijzen naar topsport, die in Brussel in bepaalde sporttakken aanwezig is. - zowel voor de georganiseerde sporter als voor de niet-georganiseerde sporter. -. Sport in clubverband Sportclubs bieden nog steeds de meeste garantie voor levenslang sporten. De sportclubs krijgen nu via een reglement aanzienlijke subsidies toegekend (decretale verplichting). De VGC zal verder zoeken naar de beste methode om voldoende goed uitgebouwde door­ groei­sportclubs (van jong naar oud, zowel een competitief als een recreatief aanbod) te hebben in de diverse sportdisciplines. De inzet van professionele krachten moet hierbij in de toekomst overwogen worden. Tevens dienen ook de Vlaamse sportfederaties, die door de Vlaamse Gemeenschap onder­ steund worden, meer aangemoedigd worden om een Brusselwerking uit te bouwen. Incentives hiervoor zouden ook in het decreet op de sportfederaties moeten opgenomen worden. 43

-. Andersgeorganiseerd sporten De tendens om ‘recreatief’ te sporten buiten clubverband blijft gehandhaafd. Zeker in Brussel, waar niet overal zo heel veel Nederlandstalige sportclubs actief zijn, is het noodzakelijk dat de VGC ook op dat vlak verder initiatieven blijft nemen om een degelijk Nederlandstalig aanbod uit te bouwen in samenwerking en in complementariteit met zoveel mogelijke partners: • ontwikkeling van recreatieve sportkampen (met o.a. gemeenschapscentra, …) • ontwikkeling van sportlessenreeksen (met o.a. gemeenschapscentra, gemeenten, … • uitbreiding naschools sportaanbod (met o.a. scholen, SVS) • verdere ontwikkeling van (gezins)sportacademies, bewegingsscholen, enz. • verdere ondersteuning met vzw Buurtsport voor buurtsportinitiatieven -. Individueel, niet-georganiseerd sporten / bewegen Ook dit soort sporten kent een toename. De VGC zal vooral op informatief vlak steeds meer aandacht aan deze vorm van sport bieden (start to run, start to bike, ….) - De VGC dient enerzijds het bestaande aanbod op allerlei manieren ondersteunen en anderzijds zelf complementair een aanbod verzorgen, waarbij de toegankelijkheid van het aanbod en de diversiteit qua deelname belangrijke doelstellingen vormen: - uitbreiden van drempelverlagende maatregelen (promotioneel, financieel ….) - blijvende inzet naar personen met een handicap (beter bereik en meer vrijwilligers via mediacampagne, verdere uitbouw van een gevarieerd inclusief en exclusief sportprogramma) - vzw Buurtsport Brussel als belangrijkste partner voor het creëren van een laagdrempelig sport­ aanbod in Brusselse wijken die te kampen hebben met maatschappelijke achterstelling. Dit aanbod wordt ontwikkeld met een specifieke focus op kinderen en jongeren uit het Nederlands­ ta­lig onderwijs via een samenwerking met scholen in sportarme buurten. De verdere uitbouw en ondersteuning van vzw Buurtsport Brussel blijft een belangrijke doelstelling de komende legislatuur. - realisatie van acties in uitvoering van de VGC-afsprakennota naar aanleiding van het participatiedecreet en meer algemeen in het kader van het globaal VGC-armoedebeleid In heel dit verhaal stelt de taal en meer in het bijzonder de 2-taligheid van sommige organisaties, ver­ enigingen, initiatieven de VGC vaak voor een dilemma. 4.1.6.2.

Structurele uitbouw en organisatie van de werkzaamheden

Aangezien de VGC vanuit een dubbele positie werkzaam is, zowel op ondersteunend, voorwaar­ denscheppend als op het operationele niveau, wordt ook het kader van waaruit gewerkt voortdurend aangepast. - De VGC-sportdienst profileert zich meer en meer op 2 niveaus: - regionale werking: o.a. beleid, aansturing, subsidies, centrale dienstverlening, informatie en communicatie, pool sport­lesgevers, infrastructuur, grootstedelijke sportinitiatieven, ….. - een lokale/bovenlokale werking Hiervoor werd een sportzonewerking ontwikkeld. De sportzonewerkers (3 in totaal, in evenveel zones) hebben een expliciete opdracht naar de ondersteuning van het bestaand aanbod, het zichtbaar maken van de noden, en het afstemmen van nieuwe initiatieven op elkaar. Om dit te realiseren wordt een zonaal overlegplatform gecreëerd waar alle belangrijke partners (gemeente, gemeenschapscentra, clubs, school ….) aan participeren. In dit platform zit ook de FOLLO (flexibele leerkracht lichamelijke opvoeding, ge­fi­ nan­cierd door De Stichting Vlaamse Schoolsport (SVS) aangezien de uitbouw van een naschools sportaanbod een belangrijke focus is voor het VGC-Sportbeleid. Een clubondersteuner in elke zone zou het plaatje compleet maken maar ontbreekt vooralsnog. De komende legislatuur dient onderzocht te worden of clubondersteuners de sportzonewerkers kunnen aanvullen. 44

De ontwikkeling en uitbouw van de sportzonewerking, in complementariteit met de werking van vzw Buurtsport Brussel en SVS en in samenwerking met de Brusselse gemeenten wordt een belangrijke uitdaging in de komende legislatuur. - De VGC-sportdienst werkt ook op een structurele manier samen met partners: - met vzw Buurtsport Brussel die in een aantal wijken zeer buurtgericht actief zijn - met een aantal Vlaamse partners die buiten Brussel geherbergd zijn maar waarvan mensen exclusief voor Brussel werken ( o.a. Stichting Vlaamse Schoolsport, Bloso-inspectiediensten) Aanbeveling - Om beide lagen beter af te stemmen is het wenselijk om in de toekomst een ‘Huis van de Sport’ uit te bouwen waar er plaats is voor de belangrijkste operationele regionale ‘sport voor allen-actoren’ die actief zijn in Brussel: VGC-sportdienst, vzw Buurtsport Brussel, een antenne schoolsport (SVS), een antenne Bloso. Dit huis zou enerzijds een veel zichtbaarder aanspreekpunt zijn voor zowel Vlaamse (vb. sportfederaties, enz.) als Brusselse organisaties, instellingen, burgers. Anderzijds zou dit de afstemming van de diverse werkzaamheden en een meer efficiënte werking bevorderen. 4.1.6.3.

Inzet op het ontwikkelen en in stand houden van de voorwaarden om kwaliteitsvol te sporten

Aanbevelingen - Opmaak van een nieuw communicatieplan ‘sport’ op basis van een doorlichting van de huidige communicatie (juni 2009), onderzoeken naar de vrijetijdsbeleving en participatie van jeugd en andere beschikbare bronnen en zal veel aandacht hebben voor een aangepaste benadering per doelgroep - De VGC neemt steeds meer beslissingen, aanzetten en initiatieven in functie van het verbeteren van bestaande en het ontwikkelen van nieuwe sportinfrastructuur. In de toekomst zou verder gewerkt kunne worden op volgende assen: - met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de COCOF rond een globaal Brussels kadaster voor infrastructuur, - met onderwijsinstellingen rond het openstellen van school(onderwijs)sportinfrastructuur, - en met de sportclubs om oplossingen te zoeken voor beheers- en andere infrastructurele problemen. - In de toekomst zal de VGC-sportdienst meer en meer te maken krijgen met het (naschools) beheer van sportinfrastructuur. Deze beheersopdrachten met alle specifieke problemen die dit met zich meebrengt, vraagt om nieuwe maatregelen binnen het VGC-sportbeleid. - Ondersteuning van de professionele begeleiding binnen de sportverenigingen(decretale opdracht) door: - financiële ondersteung(subsidies) van deskundige begeleiders in de sportclubs (bv. voor het volgen van een bijscholing) - organisatie van een diverse pool van gekwalificeerde lesgevers die ingezet worden voor de eigen activiteiten, maar op vraag ook voor de activiteiten van derden (gemeenschapscentra, scholen, clubs, …). De meeste van deze lesgevers sluiten een contract met de VGC. - begeleiders informeren van het aanbod kadervorming. Trachten kadervorming meer te laten plaatsvinden in Brussel of de rand. Aanvullend en op basis van de grootste noden, zelf bijscholingen en vormingen organiseren.

45

Een belangrijke uitdaging voor de toekomst wordt: - Beschikken over een voldoende grote, diverse en gekwalificeerde pool van sportlesgevers - om voldoende en geschikte sportlesgevers te vinden voor het diverse sportaanbod - die volgens een flexibel en wettelijk systeem aangesteld en gehonoreerd kunnen worden - waarvan de competenties ook op een vernieuwde manier kan gemeten worden - Samenwerkingsmogelijkheden met derden blijven onderzoeken en ontwikkelen - Uitbreiding vrijwilligersbestand en hoe omgaan met deze vrijwilligers - Begeleiders op de hoogte brengen van het aanbod kadervorming. Trachten kadervorming meer te laten plaatsvinden in Brussel of de rand. Aanvullend en op basis van de grootste noden, zelf bijscholingen en vormingen organiseren. - Blijvend inzetten op kwaliteitsvolle financiële, logistieke en professionele ondersteuning voor de dagelijkse werking van de sportverenigingen en de ontwikkeling van extra langdurige of eenmalige initiatieven 4.1.6.4.

Ontwikkeling van een eigen aanbod

Hoewel hoe langer hoe meer de nadruk ligt op het faciliteren van samenwerking (samen doen) en zo goed mogelijke voorwaarden schept om het initiatief door derden te laten uitvoeren (doen doen), blijft de VGC ook zelf een aanbod ontwikkelen (zelf doen). Enerzijds worden wervende initiatieven genomen (vb. Stadskriebels) en worden campagnes gelanceerd, waarbij moet bewaakt worden dat deze evenementen aansluiten op de prioriteiten van het VGC-sportbeleid. Anderzijds creëert de VGC ook een permanent aanbod (bewegingsaanbod, sportacademies, badminton­ aanbod, enz.). De vraag naar bewegingscholen en sportacademies wordt steeds groter, de wachtlijsten langer. In functie van de stijgende vraag naar sport na de schooluren, wordt een nieuw naschools sportproject gestart in september 2009 (pilootscholen in voorjaar 2009). Aanbevelingen - Uitbreiding van het sportkampenaanbod. - Meer aandacht naar 12-18-jarigen en naar senioren in het volgend beleidsplan.

46

4.2. Onderwijs - Vorming Uitdagingen Ruim een vijfde van de Brusselaars is jonger dan 18. In de toekomst zal, volgens de prognoses, het aantal jonge Brusselaars nog toenemen. Een aanzienlijk deel van de Brusselse schoolbevolking - groter dan de sociologische groep ‘Nederlands­ taligen’ - kiest voor het kwaliteitsvolle Nederlandstalig onderwijs. Het Brussels Nederlandstalig onderwijs levert belangrijke inspanningen om bij iedere leerling, scholier, student of cursist een zo maximaal mogelijke leerwinst te bereiken.Voor heel wat ouders (en leerlingen) is de keuze voor het Nederlands­ ta­lige onderwijs in Brussel een stap naar meertaligheid, element voor volwaardige maatschappelijke kansen. Ook volwassenen maken meer en meer gebruik van onderwijs en opleiding, om zich bij te scholen in functie van tewerkstellingskansen of sociale positie. In de toekomst zal een niet onaanzienlijk deel van de Brusselse burgers in het Nederlandstalig onderwijs school gelopen hebben. Het Brussels Nederlandstalig onderwijs en vorming wordt geconfronteerd met heel wat uitdagingen: - Het Nederlandstalig basisonderwijs in Brussel kende de afgelopen decennia een toename van het aantal leerlingen, in die mate dat er een duidelijk en urgent capaciteitsprobleem optreedt. Uit het capaciteitsonderzoek voor het basisonderwijs van BRIO (maart 2009) blijkt dat er tegen 2015 drieduizend extra plaatsen nodig zijn in het basisonderwijs. - Het groeiende besef dat een minimale Nederlandse taalvaardigheid een pluspunt is om aan werk te raken, leidde in de afgelopen jaren tot een sterke groei in het NT2-onderwijs voor volwassenen. In opleidingstrajecten moet deze component dan ook ingebouwd zijn. - Een groot deel van de Brusselse samenleving bevindt zich in een situatie van (kans-) armoede, wat zich ook weerspiegelt in de school- en klasbevolking. Dit tegelijk met de taal- en cultuurheterogene samenstelling van de leerlingen- en studentenpopulaties, vereist van de schoolteams de pedagogische en didactische vaardigheid om gedifferentieerd en op maat van elk kind/leerling/cursist te werken. Aantrekken, ontwikkelen en behouden van de nodige expertise in schoolteams is dan ook een aandachtspunt binnen het onderwijsveld. - Onderwijs en vorming ten slotte is geen eiland in de maatschappij. Een transversale aanpak waarbij elke sector op zijn of haar eigen wijze bijdraagt tot de maximale ontplooiingskansen van elke kind of jongere, blijft aangewezen. De VGC voert een actief flankerend lokaal onderwijs- en vormingsbeleid. Het onderwijs wil optimale kansen bieden aan ieder die zich richt tot de Nederlandstalige gemeenschap in het Brussels hoofdste­ de­lijk gewest. De VGC profileert zich hierbij als aanspreekpunt en belangenbehartiger voor het Neder­ lands­talig onderwijs en de Nederlandstalige vormingsector. Zelf initiatieven opzetten of anderen stimuleren en ondersteunen om dit te doen om de kwaliteit van het Nederlandstalige onderwijs en de vorming in Brussel veilig te stellen en te bevorderen, vloeien hieruit voort. Daarnaast zorgt de VGC als inrichtende macht voor een voor Brussel veelal uniek onderwijsaanbod, dat aanvullend is bij het bestaande. In de maatschappij stijgen, mede door de meervoudige culturele identiteit van de Brusselaars, vragen op die de traditionele grenzen tussen ‘Nederlandstalig onderwijs en vorming’ en ‘Franstalig onderwijs en vorming’ overschrijden. Zo groeit de maatschappelijke overtuiging dat (leerplicht)onderwijs nog beter kan leiden tot meertaligheid door het valoriseren van de meertalige context waarin het zich bevindt; het vraagstuk om voldoende onderwijscapaciteit te organiseren voor de Brusselse jongeren overstijgt wellicht de draagkracht van de aparte onderwijssystemen apart, … In functie van haar maatschappelijke opdracht zal het Brussels Nederlandstalig onderwijs én de VGC dergelijke elementen in rekening moeten brengen.

47

4.2.1.

Algemeen onderwijsbeleid 4.2.1.1.

Infrastructuur - capaciteit - uitrusting

Kwaliteitsvol onderwijs vereist een goede schoolinfrastructuur en -uitrusting. De VGC onder­ steunt de Brusselse Nederlandstalige scholen reeds enkele jaren op dit vlak. Deze inhaalbeweging is en blijft noodzakelijk en moet daarom verder gezet te worden. Daarnaast blijkt uit het capaciteitsonderzoek voor het basisonderwijs van BRIO (maart 2009) dat er tussen 2010 en 2015 drieduizend extra plaatsen nodig zijn in het Nederlandstalig basisonderwijs. Aanbevelingen - Capaciteit De middelen die nodig zijn voor de capaciteitsuitbreiding, kunnen op verschillende manieren aangeboord worden. Vooreerst dient een beroep te worden gedaan op de bevoegdheid en verantwoorde­ lijk­heid van de Vlaamse Gemeenschap. Ten tweede kan geopteerd worden om extra middelen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest over te dragen naar de Nederlands- en Franstalige gemeenschappen in Brussel, via de VGC en de COCOF. Ten derde kan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, als bouwheer, bijkomende capaciteit creëren en die aan de onderwijsverstrekkers verhuren of ter beschikking stellen (naar analogie met de federale Regie der Gebouwen). De VGC moet zich in het debat rond de capaciteitsuitbreiding een gepaste rol aanmeten en op korte termijn overleg plegen met de betrokken partijen, zowel met de onderwijsaanbieders als de andere overheden (Vlaamse én Franse Gemeenschap, COCOF, gemeentebesturen). Indien de mogelijkheden van de drie klassieke netten niet of onvoldoende tegemoet komen aan de stijgende vraag, is het de taak van de VGC hierin proactief, intermediair op te treden en haar rol als inrichtende macht ten volle op te nemen. De middelen noodzakelijk voor 3000 extra plaatsen in het Nederlandstalig basis­ onderwijs worden ruwweg geschat op 50 tot 65 miljoen EUR. Aansluitend dient de Vlaamse Gemeenschap financiële ondersteuning te bieden voor onderwijs- en werkingsmiddelen voor scholen die hun capaciteit willen uitbreiden. Bovendien dient de programmatievoorwaarde van 2 km volledig losgelaten te worden. Het capaciteitsvraagstuk is een uitdaging, maar het biedt tevens een uitstekende opportuniteit in het kader van de ‘Brede school’. Men kan scholen zo (ver)bouwen dat niet alleen de capaciteit verhoogd wordt maar tegelijkertijd een centrale campus voor vrijetijdsbesteding wordt. Het (ver)bouwen van scholen met aangepaste infrastructuur voor het deeltijds kunstonderwijs, sportactiviteiten, kinderdagverblijven… dient gestimuleerd te worden. Ook het deeltijds kunstonderwijs ver­dient hierbij voldoende aandacht; zij kampen reeds geruime tijd met plaatsgebrek. De resultaten van een studie naar de capaciteit in het secundair onderwijs worden eind juni 2009 verwacht. Indien blijkt dat ook in dit onderwijsniveau een dringend plaatsgebrek dreigt, dienen gelijk­ aardige maatregelen (cfr. basisonderwijs) genomen te worden. De VGC beschikt over voldoende cijfergegevens van het Brussels Nederlandstalig onderwijs. Maar het blijft een probleem om dergelijke gegevens van het Franstalig onderwijs in Brussel te verkrijgen. De oprichting van een observatorium dat algemene gegevens over het onderwijs in Brussel verzamelt, wordt aanbevolen. - Infrastructuur De afgelopen twee legislaturen werd respectievelijk 17,3 miljoen euro en 17,8 miljoen euro geïnvesteerd in het Urgentiefonds, waarbij de VGC extra middelen voorziet voor het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (AGIOn) en het Gemeenschapsonderwijs (GO!). Deze overeenkomsten, die aflopen op 31 december 2009, dienen verlengd en indien mogelijk uitgebreid te worden. Met het oog op het capaciteitstekort (zie boven) is het noodzakelijk dat hierin een bijkomende pijler voor capaciteitsuitbreiding opgenomen wordt.

48

Bovendien kunnen Brusselse scholen rekenen op steun voor het verbouwen van de toiletten (Plassen met Klasse: 720.000 euro/jaar), het plaatsen van tijdelijke klascontainers tijdens (ver)bouwwerken ( 100.000 euro/jaar), het verbeteren van de infrastructuur van secundaire technische en beroepsopleidingen (Urgentieplan TSO-BSO: 200.000 euro/jaar) en op een extra 15%-subsidie bovenop de 70% van AGIOn voor vrije basisscholen ( 200.000 euro/jaar). De verderzetting van deze ondersteuning is noodzakelijk. Ook de huidige werkervaringsprojecten met dienstverlening naar scholen op het vlak van renovatie en infrastructuur (280.000 euro/jaar) verdienen opnieuw de aandacht van de VGC. Tenslotte dienen de mogelijkheden tot ondersteuning van infrastructuur en materiaal voor de instel­ lingen die buiten het leerplichtonderwijs vallen, zoals het DKO, hoger onderwijs en de vormingssector (volwassenenonderwijs en opleidings- en werkervaringsinitiatieven) onderzocht te worden. - Uitrusting Nederlandstalige basisscholen kunnen bij de VGC subsidies aanvragen voor de aankoop van sport- en spelmateriaal (250.000 euro/jaar). Om de fysieke conditie van de Brusselse jeugd te blijven stimu­le­ ren, moet dit project verlengd worden. Secundaire scholen die TSO en/of BSO organiseren en scholen voor buitengewoon onderwijs (zowel lager als secundair) komen in aanmerking voor subsidies voor uitrustingsmaterialen. Het gaat om respectievelijk 200.000 euro en 50.000 euro per jaar. Ook hier wordt een continuering bepleit. De reglementen van beide projecten dienen wel beter afgestemd te worden op de expliciete noden van het TSO-BSO en het buitengewoon onderwijs en op andere subsidiekanalen. Het is aangewezen om, naast materiële steun, ook te investeren in de bijscholing van technische en beroepsleerkrachten. In dit opzicht dient er een intensieve samenwerking te komen tussen de Brusselse scholen, het Regionaal Technologisch Centrum Vlaams-Brabant en de vijf beroepenreferentiecentra van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Aandacht voor milieuzorg wordt ook voor scholen een steeds actueler thema. Om scholen aan te zetten tot een rationeler energiegebruik en tegelijk de energiefactuur te doen dalen, wordt gepleit voor aanvullende subsidies in dit verband. De mogelijkheden tot ondersteuning van infrastructuur en materiaal voor de instellingen binnen het DKO, hoger onderwijs en de vormingssector (volwassenenonderwijs en opleidings- en werkerva­rings­ initiatieven) moeten onderzocht worden. 4.2.1.2.

Leerkracht in Brussel

Kwaliteit van het onderwijs staat of valt met een goed schoolteam. Om kwaliteit te kunnen blij­ ven garanderen is de continuïteit van dat team cruciaal. Meer dan andere grootsteden kent Brussel een groot lerarenverloop. Het beroep van leraar is bovendien in heel Vlaanderen momenteel een knelpuntberoep . Het is dan ook van essentieel belang dat leerkrachten en directies zich voldoende sterk, ondersteund en gewaardeerd voelen om hun werk goed te doen. Aanbevelingen - Onderwijsondersteuning Er is een belangrijke taak weggelegd voor het Onderwijscentrum Brussel en vzw Voorrangsbeleid Brussel vzw in de ondersteuning van schoolteams. Ook BROSO vzw heeft hierin zijn rol te vervullen. - Focus op schooldirecties Goed leiderschap is een basisvoorwaarde voor het goed functioneren van een lerarenteam, wat resulteert in een lager verloop van de leerkrachten, wat op zich dan weer leidt tot meer kwaliteit. Het is daarom essentieel dat de VGC in samenwerking met andere overheden en instanties onderzoekt op welke manier Brusselse schooldirecties fundamenteel (verder) ondersteund kunnen worden: verhogen van het beleidsvoerend vermogen, taakontlasting, teamvorming, positieve houding t.o.v. Brussel, onthaal nieuwe directies, … 49

- Startende leerkrachten De praktijkshock is bij de doorsnee beginnende leerkracht een belangrijk aandachtspunt, en zeker bij een startende leerkracht in een Brusselse school. De bestaande aanvangsbegeleiding moet verder worden uitgebreid (bv. mentorschap en tutoring), in kaart gebracht om de blinde vlekken te detec­te­ ren en op elkaar worden afgestemd. Ook de samenwerking tussen het Onderwijscentrum Brussel en JES om leerkrachten vertrouwd te maken met onze hoofdstad, verdient continuering. - Lerarenopleiding Er wordt een regionaal netoverschrijdend platform tussen alle Nederlandstalige lerarenopleidingen in Brussel opgericht, zoals de rondetafelconferentie (juli 2007) aanbeval. Daarnaast moet de lera­ren­ opleiding haar opleidingsaanbod zo uitbouwen dat het voldoende rekening houdt met de specifieke Brusselse situatie. Het Onderwijscentrum Brussel en de Brusselse lerarenopleiders zijn hierin elkaars evidente partner, bv. via het Brussels Expertisenetwerk Onderwijs (BEO). - Meer leerkrachten De huidige en toekomstige nood aan leerkrachten moet worden gelenigd. Daarom moet het aantal studenten in de (Brusselse) lerarenopleidingen stijgen, o.a. via de campagne ‘Word leerkracht in Brussel’, moeten good practices van scholen naar voren worden geschoven, moet er sterker gerekruteerd worden in de secundaire scholen en ook bij allochtone kandidaten, een potentieel dat nog onvoldoende benut wordt. Zowel de Vlaamse Gemeenschap als de VGC spelen hierin een rol. - Frans voor leerkrachten Het project ‘Frans voor (toekomstige) leerkrachten’ wordt uitdovend, tot de reeds werkende Brusselse leerkrachten de kans kregen om deel te nemen aan het examen grondige kennis Frans, en in afwachting van een overgangsmaatregel van de Vlaamse Gemeenschap. - Vorming Naar analogie kunnen ook initiatieven worden genomen ter bevordering van de deskundigheid van instructeurs of docenten in de opleidings- en vormingssector of hoger onderwijs. - Verderzetting Andere initiatieven die gericht zijn op het onderwijzend/vormend personeel dienen te worden verdergezet: de avonden van het Nederlandstalig onderwijs, het centraal vacaturepunt (zie verder), het e-zine BrusselDirect. 4.2.1.3.

Kwaliteitsondersteuning

Het Nederlandstalig onderwijs in Brussel vangt meer en meer leerlingen op. Omdat dit nieuwe maatschappelijke uitdagingen met zich meebrengt, investeert de VGC dag in dag uit in de uitbouw en ondersteuning van het kwalitatief onderwijs. Zo heeft de VGC in de loop van de jaren een aantal initia­ tieven genomen die gelijke en betere onderwijskansen nastreven voor elke leerling. Al deze initiatieven hebben een gemeenschappelijke doelstelling: het Nederlandstalig onderwijs in Brussel en de componenten ervan optimaliseren, zodat elkeen er de beste onderwijskansen krijgt. Aanbevelingen - De specifieke Brusselse situatie in het Nederlandstalig onderwijs bezit heel wat troeven. Zo komen de leerlingen zo goed als altijd terecht in een meertalige en diverse klascontext. Dit vormt een leerrijke omgeving, die verschillende mogelijkheden en kansen biedt. Er is nood aan een gedifferentieerde aanpak in de klas op vlak van taal, op vlak van interesses,… . De VGC moet bijkomende inspanningen leveren om vormen van onderwijs die leiden tot meertaligheid op te zetten en/of op te volgen. - Onderwijscentrum Brussel - De VGC is ervan overtuigd dat een krachtige, doelgerichte en resultaatsverhogende begeleidings­ 50

aanpak op school-, klas en directieniveau tot positieve resultaten leidt op het niveau van leerlingresultaten. Net omwille van het groot aantal mogelijkheden aan ondersteuning van verschillende partners (Taalvaart, Schoolopbouwwerk Brussel, Bits²,..) werden deze in 2008 opgenomen binnen het Onderwijscentrum Brussel. Een proces van inhoudelijke stroomlijning van de verschillende werkingen binnen een nieuwe organisatiestructuur werd opgestart. Dit integratieproces moet de komende jaren worden verder gezet. Daarbij moet ook de integratie van vzw Broso (Brussels Ondersteunings-centrum Secundair Onderwijs) binnen het Onderwijscentrum Brussel gerealiseerd worden. Sinds september 2008 is er een functionele samenwerking tussen Voorrangsbeleid Brussel en het Onderwijscentrum Brussel. De volgende stap betreft de structurele integratie van VBB in het Onderwijscentrum Brussel. - Het luik studie, ontwikkeling en evaluatie moet een belangrijke pijler worden binnen de werking van het Onderwijscentrum Brussel. De vraag- en aanbodgestuurde werking voedt de werking studie, ontwikkeling en evaluatie én studie, ontwikkeling en evaluatie verrijkt en stuurt de aanbod- en vraaggestuurde werking. In dit kader is ook een samenwerking met het hoger onderwijs aanbevolen. - Daarnaast heeft het leermiddelencentrum de voorbije jaren een basiscollectie en basiswerking uitgebouwd. Het leermiddelen- en documentatiecentrum moet nu verder evolueren en uitbreiden met een actieve interne en externe werking, die geïntegreerd wordt in het totale ondersteunings­ aanbod van het Onderwijscentrum Brussel. - De VGC moet inzetten op de versterking van de samenwerkingsverbanden tussen de verschillende relevante onderwijsactoren. Zo bijvoorbeeld pleit men voor een meer structurele samenwerking tussen het Onderwijscentrum Brussel en de pedagogische begeleidingsdiensten. Andere relevante partners zijn: centra voor leerlingenbegeleiding, lerarenopleidingen, het lokaal overlegplatform. - Met deze verschillende actoren moeten structurele samenwerkingsverbanden uitgebouwd worden, zowel op het beleidsmatige als lokale niveau. De samenwerking en uitwisseling vanuit ieders deskundigheid komt de kwaliteitsondersteuning van de scholen ten goede. - Naar aanleiding van de wijziging in het decreet Basisonderwijs kunnen scholen flexibeler omgaan met hun uren Frans en Nederlands. Een gevolg hiervan kan zijn dat het aantal uren Frans voor Ne­ der­landstaligen wordt ingekrompen. Daarom moet de VGC erover waken dat het Brussels Nederlandstalig onderwijs blijft garant staan voor onderwijs dat leidt tot meertaligheid. - Er bestaat een overeenkomst tussen Vlaanderen en Brussel over de inzet van 58 geco’s voor het Brussels Nederlandstalig onderwijs. Deze werden initieel ter versterking van de administratieve krachten aan de scholen toegevoegd. Door veranderingen in het onderwijslandschap nam de nood aan dergelijke functies af. Hierdoor verdwenen de 58 geco’s geleidelijk aan uit de scholen. De VGC moet betrokken worden bij de bestaande overeenkomst tussen Vlaanderen en Brussel over de geco’s om deze mensen in te schakelen voor de kwaliteitsondersteuning van het onderwijs. Zo is er de vraag naar extra ondersteuning van scholengemeenschappen basisonderwijs en schoolbesturen (bv. via een vrijgestelde coördinerend directeur of bestuurder). - Het is voor scholen en instellingen niet altijd eenvoudig om hun weg te vinden in het subsidieaanbod en te weten op welke subsidies ze een beroep kunnen doen. Met het oog op een transparant subsidiebeleid voor de gebruiker, worden de verschillende subsidievormen van de algemene directie Onderwijs en Vorming gestroomlijnd.

51

- Secundair onderwijs - De evoluties hierboven beschreven, worden ook waargenomen in het secundair onderwijs. Het is belangrijk dat ook voor het secundair onderwijs een geïntegreerd ondersteuningsconcept kan uitgewerkt worden i.s.m. de reeds aanwezige relevante actoren (o.a. Broso). Binnen het Onderwijscentrum Brussel werden reeds een beperkt aantal engagementen naar het secundair onderwijs verdergezet (vorming en ondersteuning van ouder- en buurtbetrokkenheid). - Directies en leerkrachten worden op school steeds vaker geconfronteerd met situaties waarvoor de bestaande ‘orde- en tuchtmaatregelen’ onvoldoende antwoord bieden. Het Brusselse time out project kan een antwoord bieden op dergelijke probleemsituaties. Daarom moet de VGC het time out project en andere spijbelprojecten verder ondersteunen. Er moeten ook mogelijkheden voor uitbreiding voorzien worden (idealiter i.s.m. de Vlaamse Gemeenschap) gezien de vraag groter is dan het aanbod. Daarom richten sommige scholen zelf hun ‘time-out’ in of wordt er gepleit voor de toekenning van extra manskracht voor de aanpak van deze problematiek. De VGC moet onderzoeken hoe men de versnippering van dergelijke initiatieven kan tegen gaan. - In het kader van het verhogen van de onderwijskansen van maatschappelijk kwetsbare leerlingen, werd het concept tutoring ontwikkeld. In de Brusselse tutoringprojecten ‘Brutus en ‘Smart’ worden studenten uit het hoger onderwijs ingezet als persoonlijke begeleider om leerlingen uit het secundair onderwijs te ondersteunen bij hun leerproces. Momenteel lopen beide projecten naast elkaar. De VGC moet onderzoeken hoe men deze initiatieven kan stroomlijnen tot één goed werkend geheel. - Een groot aantal aanvullende projecten in het stelsel leren en werken die zijn opgestart i.s.m. De VGC (brugprojecten, voortrajecten, vorming werkende en werkloze jongeren…) werden inmiddels decretaal verankerd in het nieuwe Vlaamse decreet voor Leren en Werken. De basisfinanciering van de Centra voor leren en werken wordt voortaan voorzien via de Vlaamse Gemeenschap. In uitvoering van het decreet wordt binnen het werkingsgebied van elk regionaal sociaal-economisch overlegco­ mité één regionaal overlegplatform (ROP) opgericht. De rol van de VGC als opstarter en financierder van de trajecten voor de jongeren in het stelsel Leren en werken is uitgespeeld en succesvol verankerd. De VGC kan echter nog steeds aanvullende experimenten initiëren die inspelen op de specifieke Brusselse context. Het nieuwe ROP kan worden aangewend om eventueel extra noden en projecten binnen de Brusselse sector Leren en Werken voor te leggen en gezamenlijk te bespreken met alle betrokken partners, alvorens die aan de VGC of andere overheden voor te leggen. - Hierboven werd reeds het belang aangegeven van de versterking van de samenwerkingsverbanden met relevante onderwijsactoren. Ook het Huis van het Nederlands is een belangrijke partner voor de VGC. Daarom moet de VGC de vaste samenwerking met het Huis van het Nederlands verderzetten en waar nodig de banden sterker aanhalen: - De werking van het project School en Ouders moet evolueren naar gezamenlijk initiatief van het Onderwijscentrum Brussel en het Huis van het Nederlands. - Structureel verankeren van de kwalitatieve ondersteuning van de taalvaardigheidstraining op de opleidings- en werk(ervarings)vloer door het Huis van het Nederlands. Ook de aanpak van het taaltrajecten binnen het volwassenenonderwijs kan hierin worden meegenomen. - De VGC moet acties opzetten met als doel het beter afstemmen van opleidingen van het hoger onderwijs op de Brusselse situatie. In het kader hiervan is een samenwerking voorgestaan tussen de instellingen van het hoger onderwijs in Brussel en de algemene directie Onderwijs en Vorming. Deze acties moeten zich in eerste instantie richten op de lerarenopleidingen en andere opleidingen gelinkt aan onderwijs en vorming.

52

- De VGC moet blijven pleiten bij de Vlaamse Gemeenschap voor een perspectief voor scholen buiten­ gewoon onderwijs die geen OVB (onderwijsvoorrangsbeleid)-ondersteuning hadden en daarom nog steeds moeten wachten op GOK-ondersteuning. Dat geldt ook voor aangepaste Brusselnormen, ook voor het buitengewoon onderwijs: er is een inhaaloperatie nodig met aangepaste omkaderingsnormen voor de extra uitdagingen waar de scholen voor buitengewoon onderwijs voor staan in het Brussels hoofdstedelijk gewest. 4.2.1.4.

Instroom - doorstroom – uitstroom

Eén van de kerntaken van onderwijs, naast persoonsontwikkeling en algemene vorming, is leerlingen voor te bereiden op hun toekomst in de samenleving, wat onder meer wil zeggen participatie aan de arbeidsmarkt. De overheid en onderwijs- en opleidingsverstrekkers hebben de maatschappelijke verantwoordelijkheid dat het aanbod reële kansen biedt op tewerkstelling. Gelijke onderwijskansen voor kinderen en jongeren, ongeacht hun afkomst, etnisch-culturele achtergrond, socio-economische status en capaciteiten, moeten gewaarborgd worden. Ook na de leerplicht moeten voor +18-jarigen nieuwe kansen worden voorzien, via vorming en specifieke trajecten voor kansengroepen. Een tweede kans volstaat niet, meerdere en diverse kansen, op maat van de diversiteit en capaciteiten van de inwoners die Brussel en omstreken rijk is, en op maat van de evoluties op de arbeidsmarkt, zijn noodzakelijk. Ook voor werknemers blijft levenslang leren de boodschap. De VGC kan een aanvullende rol spelen in het waarborgen van: - gelijke kansen bij de instroom in het Nederlandstalige onderwijs- en vormingsaanbod, via de promotie van het aanbod (via gidsen, studiekeuzebeurs,…), en een gerichte communicatie naar kansengroepen,… - een optimale doorstroom naar een vervolgtraject, via het opsporen van blinde vlekken in het aanbod, en een optimale afstemming op het vervolgtraject (van basis naar secundair, van een voortraject naar beroepsopleiding,…),… - een effectieve uitstroom naar de arbeidsmarkt, via het afstemmen van het aanbod op de eisen van de arbeidsmarkt, het ondersteunen van taalvaardigheidstraining, samenwerking met werkgevers,… De VGC nam in het verleden al verschillende initiatieven die deze in-, door- en uitstroom ondersteunen, en die bij voorkeur worden verder gezet. Er zijn ook nieuwe uitdagingen voor de volgende legislatuur: een betere afstemming tussen onderwijs, opleiding en arbeidsmarkt (en de samenwerking met verschillende overheden, institutionele partners, sociale partners, en het werkveld) is daar zeker één van. Aanbevelingen - Algemene maatregelen - De VGC draagt bij tot de promotie van Brussel als unieke (multiculturele) leerstad, zowel voor kleuters, jongeren, studenten en cursisten als voor leerkrachten, instructeurs en directies. Er worden eveneens initiatieven genomen om meer studenten (ook uit het ASO) te laten deelnemen aan (Brusselse) lerarenopleiding, met bijzondere aandacht voor de instroom van allochtone kandidaten. De nodige ondersteuning moet worden aangeboden om de lerarenopleidingen tot een goed einde te brengen. - De VGC maakt een nieuwe globale website over het Brussels Nederlandstalig onderwijs, op maat van gebruikers (leerlingen en ouders) en professionele krachten (leerkrachten en directies). - De VGC zet de promotie van het Nederlandstalige onderwijs- en vormingsaanbod verder, in nauwe samenwerking met de Brusselse onderwijs- en vormingsverstrekkers, en met de ondersteunende partners (bv. voor het volwassenonderwijs i.s.m. BRUCOVO, voor het opleidings- en werkervaringsaanbod voor werkzoekenden i.s.m. Tracé Brussel en de lokale werkwinkels…), en indien mogelijk met werkgevers. - De VGC ondersteunt het idee van onderwijs en opleiding in combinatie met werkplekleren. Stagemogelijkheden voor leerlingen van een beroepsgericht onderwijs in bedrijven moeten 53

worden gegarandeerd. Een vorm van werkplekleren voor alle leerlingen van het secundair (ook ASO) en hoger onderwijs en de beroepsopleidingen moet verder worden onderzocht. Niet alleen voor leerlingen, ook voor leerkrachten, docenten en instructeurs is het belangrijk om te weten waar bedrijven mee bezig zijn, en waar de klemtonen en vernieuwing liggen. Omgekeerd moeten werkervaringsprojecten hun aanbod maximaal combineren met (kwalificerende) opleidingen, op maat van de mogelijkheden van de werknemers. De VGC ondersteunt eveneens het idee om ‘ondernemingszin’ een prominentere plaats te geven in het onderwijs- en opleidingsaanbod. Deze punten kunnen worden aangekaart bij de Vlaamse Minister bevoegd voor Onderwijs en Vorming. - Specifieke maatregelen voor het basis- en secundair onderwijs - Specifiek voor het deeltijds kunstonderwijs zorgt de VGC voor de financiering van de initiatielessen muziek en woord voor de leerlingen van 6 en 7 jaar. - Specifiek voor het basis- en secundair onderwijs wordt door de LOP’s (lokaal overlegplatform) werk gemaakt van een nieuwe inschrijvingsprocedure. Zonder vooruit te lopen op de uitkomst hiervan, neemt de VGC zich voor om de communicatie ter harte te nemen, in nauwe samenwerking met het LOP. Het is cruciaal voor ouders en leerlingen om te weten op welke manier ze een school kunnen kiezen, zeker in het licht van het capaciteitsprobleem binnen het Brussels onderwijs. Bij het informeren van ouders moet meer pro-actief worden samengewerkt met de voorschoolse sector. Deze samenwerking met de voorschoolse sector is er niet alleen over communicatie rond de inschrijvingsprocedure, er is bijvoorbeeld ook samenwerking nodig rond acties om de startkansen van kinderen die uit de voorschoolse sector in het kleuteronderwijs instromen te optimaliseren. - Er wordt gewerkt aan een vlotte doorstroming van basis naar secundair, met daarbij een in­for­ matie-overdracht (infofiche), ter ondersteuning van de secundaire school, en van de ouders en leerlingen. - Na de golf van veranderingen in het hoger en basisonderwijs, is ook het secundair onderwijs aan herziening toe. Zeker wat betreft het TSO en BSO is een betere afstemming met de arbeidsmarkt noodzakelijk. - De huidige richtingen TSO/BSO worden bij voorkeur op een creatieve manier aangepast aan de behoeften op de arbeidsmarkt. Op langere termijn kunnen bepaalde richtingen worden afgebouwd, of nieuwe worden opgestart, in overleg tussen onderwijsverstrekkers en werkgevers. Een hulpmiddel om opleidingen beter af te stemmen op de arbeidsmarkt zijn de beroepscompetentieprofielen, en extra financiële ondersteuning bij het oprichten van studierichtingen in de industriële beroepen. - Er werden recentelijk tal van initiatieven opgericht die in Brussel onderbenut blijven, we denken hierbij aan de infrastructuur van de VDAB-competentiecentra, de Brusselse Beroepsre­ ferentiecentra, het Regionaal Technologisch Centrum Vlaams-Brabant… De VGC kan facilite­ rend optreden om de onderwijspartners hierover aan te spreken en samen te brengen met de andere actoren in het veld van opleiding en tewerkstelling. - Er is nood aan een blijvende campagne om een positieve keuze voor het TSO en BSO te bevorderen. Want hoe modern de TSO en BSO-richtingen mogen worden aangepast: zonder instroom, geen uitstroom van goede arbeidskrachten. Ook om de aantrekkelijkheid van het aanbod in beeld te brengen, moet samenwerking worden gezocht met werkgevers (vb. be­ drijfs­bezoeken in combinatie met de studiekeuzebeurs TSO/BSO,…). - Voor de laatstejaarsleerlingen van het voltijds secundair onderwijs (met prioriteit voor het TSO en BSO) loopt momenteel een experimenteel project ‘Jump naar Werk’ door Tracé Brussel en in samenwerking met ACTIRIS. Dit project heeft als doel om de laatstejaarsleerlingen meer zicht te laten krijgen op de arbeidsmarkt en hun positie daarbinnen. Eind 2009 wordt het experiment beoordeeld, en wordt een structurele plaats voor het initiatief gezocht. 54

- De VGC bepleit de toepassing van het nieuwe decreet ‘Leren en werken’ in het Brussels gewest, en zal de effectieve resultaten van het voltijds engagement voor alle leerlingen, en de uiteindelijke trajecten naar werk(ervaring), mee opvolgen en ondersteunen, ondermeer via het nieuwe Regionaal Overlegplatform Leren en Werken (ROP). - Specifieke maatregelen voor vormingsinitiatieven - Naast de bekendmaking van het aanbod van vorming (aanbod volwassenenonderwijs, beroepsopleiding en werkervaring) via beurzen of gids, kan de VGC ook experimenten opzetten voor specifieke toeleidingsacties. De evaluatie van het experiment ‘Work-up Brussel’ met als bedoeling om werkzoekenden uit etnisch-culturele minderheden toe te leiden naar het reguliere aanbod, maakt hier deel van uit. - De VGC spoort ook blinde vlekken in het aanbod op, in samenwerking met de ondersteunende partners (vb. de oefening van BRUCOVO om de blinde vlekken in kaart te brengen). - De VGC biedt aanvullende ondersteuning aan de opleidings- en werkervaringspartners om de kansen van hun deelnemers op doorstroom naar de arbeidsmarkt te verhogen (vb. ondersteu­ ning van het taalbeleid van de organisaties, en het mogelijk maken van geïntegreerde taaltrajec­ ten). - De VGC stimuleert samenwerkingsverbanden, sectoraal en intersectoraal, en eveneens tussen verschillende onderwijsvormen (zoals bijvoorbeeld de afstemming tussen de CVO’s en de andere opleidings- en werkervaringspartners). - Inzake de verbetering van de in-, uit- en doorstroom van leerlingen en deelnemers aan opleidingsen werkervaringsprojecten, worden volgende (transversale) elementen ter discussie gesteld: - I.s.m. het Franstalig onderwijs: de oprichting van een ‘Observatorium voor onderwijs (NL en FR)’ om de bewegingen van in-, uit- en doorstroom in het onderwijs beter in kaart te brengen. De cijfers over werkzoekenden en arbeidsmarkt zijn een opdracht voor het ‘Brussels observatorium voor de werkgelegenheid’ - Nauwere samenwerking en afstemming met jeugd en welzijnsinitiatieven voor de door­ stroom van jongeren (leerplichtige jongeren en +18-jarigen), ook voor jongeren die momenteel (nog) niet in onderwijs- of opleidingstraject zitten. Wanneer stopt de rol van onderwijs (vb. jongeren met persoonlijke en sociale, maar ook vaak psychische problemen die nu worden opgevangen in een persoonlijk ontwikkelingstraject), en hoe kan een wisselwerking met het welzijnswerk gegarandeerd worden? Welke (toeleidings-)rol kan het jeugd- en welzijnswerk opnemen naar opleiding en werk? - Er is dringend nood aan transversaal overleg en een beleidsbeslissing over de plaats van ‘ar­ beids­zorg’ en ‘sociale tewerkstelling’ in Brussel. - Voldoende, kwalitatieve, betaalbare en nabije kinderopvang moet worden voorzien, in het bijzonder voor werkzoekenden die zonder deze voorziening moeilijk of niet aan de slag kunnen. 4.2.1.5.

Brede leerkansen

Een verbreding van de scholen, met name een buurt- en netwerkgerichtheid en samenwerking met andere sectoren, is aangewezen. Enerzijds dragen samenwerkingsverbanden – waar de zorg voor leerlingen in en om de school primeert door samenwerking met zorgleerkrachten, CLB, naschoolse sector, … – ertoe bij dat de school zorgbreed werkt in functie van een totale ontwikkeling (cognitief, sociaal, artistiek, sportief, emotioneel, …) van alle leerlingen. Zorgbreed werken in de school veronderstelt een sterk beleidsvoerend vermogen. Anderzijds is er door de samenwerking aandacht voor de bijdrage die de school kan leveren aan de sociale cohesie van de buurt of de wijk.

55

VGC vraagt aandacht voor deze wisselwerking: vrije tijds- en welzijnsorganisaties binnenbrengen in de school enerzijds; leerlingen, ouders en school actief toeleiden naar het Nederlandstalig vrije tijdsaanbod/welzijnsorganisaties anderzijds. Specifiek wil de VGC de volgende jaren de samenwerking tussen school en naschoolse/buitenschoolse opvang verder kwalitatief uitwerken. Elk kind in het basisonderwijs moet binnen de eigen schoolomgeving opgevangen kunnen worden. Ook in het secundair onderwijs moet er nagedacht worden over een regeling voor buitenschoolse opvang. Naschoolse opvang structureel uitbouwen betekent het verder professionaliseren en versterken van de naschoolse opvang. Bovendien moet men proberen zoveel mogelijk kinderen uit het Nederlandstalig onderwijs via kwaliteitsvolle naschoolse opvang te bereiken. Indien de verschillende scholen en netten een gelijkaardig aanbod zouden hebben voor buitenschoolse opvang, zou dit een meerwaarde zijn. Enerzijds krijgen de leerkrachten zo voldoende tijd en ruimte voor overleg (met collega’s, begeleiders en ouders), en anderzijds moeten ouders hun schoolkeuze niet laten afhangen van het aanbod voor- of naschoolse opvang. Naast organisatorische, ook inhoudelijke samenwerking/samenhang zoeken tussen opvang en onderwijs (bijv. pedagogische afstemming, educatieve samenhang, aandacht voor overgangen etc.). Vragen en dilemma’s kunnen zijn: School of opvang leidend? Eén pedagogisch klimaat of ieder een eigen sfeer? Vrije tijd of ondersteuning van het onderwijs? De hele dag op school? Aanbevelingen - Initiatieven en experimenten inzake samenwerking tussen school en naschoolse/buitenschoolse opvang uitwerken, stimuleren en ondersteunen rekening houdende met volgende uitgangspunten: - vertrekkende van een goed model/concept, bv. in het verlengde van of geïnspireerd door het Brede Schoolconcept; - verschillende aanpak voor basisonderwijs en secundair onderwijs; - vorming van personeel (pedagogische competenties, ‘Nederlands als omgangstaal’ en als instructietaal (vooral in het secundair onderwijs); - meer personeel vinden en kunnen inzetten voor kwaliteitsvolle opvang; - nood aan aangepaste infrastructuur voor opvang binnen de school; - financiële ondersteuning (o.a. voor het vervoer van en naar initiatieven/activiteiten). - Samenwerking tussen school en andere schoolexterne (vrije tijd, welzijn, …) organisaties stimuleren en professionaliseren Bijv. betrokkenheid van leerkrachten tijdens activiteiten van schoolexterne partners, samenwerken rond ouderbetrokkenheid, omgaan met meertalige groepen, werken aan taalvaardigheid, zorgen voor naadloze overgangen, … - Basisonderwijs - Uitwerken, implementeren en ondersteunen van een huistaakbeleid op school. De VGC pleit binnen dit beleid om geen huiswerkklassen in te richten. - Creëren, ondersteunen en stimuleren van ‘stagemomenten’ waarbij kinderen uit het Brussels Ne­ der­landstalig onderwijs tijd doorbrengen in een meer Nederlandstalige omgeving. - Secundair onderwijs - Verder accent leggen op tweedekansonderwijs om de niet-gekwalificeerde uitstroom in het secundair onderwijs remediëringskansen te geven – ontsluiting van aanbod, informatie en regelge­ ving op de website. - Uitwerken, implementeren en ondersteunen van een huistaakbeleid op school. De VGC pleit binnen dit beleid om geen huiswerkklassen in te richten.

56

- Creëren, ondersteunen en stimuleren van ‘stagemomenten’ waarbij kinderen uit het Brussels Ne­ der­landstalig onderwijs tijd doorbrengen in een meer Nederlandstalige omgeving. - Continuering van het timeoutproject, namelijk: inschakeling in breder (opvang)netwerk. - Volwassenonderwijs - Verdere aandacht voor NT2 in Brussel. Er bestaat immers in Brussel geen verplichting om Ne­ der­lands als tweede taal te volgen. Toch kent het NT2 onderwijs in Brussel een groot succes. Het Huis van het Nederlands verwacht voor dit jaar een lichte stijging. Zo gebruikte het Huis van het Nederlands de VGC-middelen specifiek voor pilootprojecten. Er wordt ook samengewerkt met het Minderhedenforum rond het empowermentproject. - Stimuleren en ondersteunen van meer duale en geïntegreerde trajecten NT2 – trajecten en ondersteuning kwalitatieve intake, uitbouw trajecten in Zuid-Brussel. - Creëren, ondersteunen en stimuleren van ‘stagemomenten’ waarbij kinderen uit het Brussels Ne­ derlandstalig onderwijs tijd doorbrengen in een meer Nederlandstalige omgeving. - Opleiding tot Werk - Structureel verankeren van de organisatie van taaloefenmomenten in de vrije tijd door vzw Brutaal. De taaloefenmomenten in de vrije tijd dragen ertoe bij dat de basiskennis van de Nederlandse taal ook omgezet wordt in de praktijk. Een vaste samenwerking met Bru-taal (nominatum), in cofinanciering met Cultuur en ECM is hierbij een meerwaarde. - Buiten- en Naschoolse activiteiten - Enerzijds het huidige concept van ‘Zomerschool’ uitbreiden voor korte vakanties (bijv. Krokus). Anderzijds ook een model uitwerken voor een Zomerschool voor anderstalige nieuwkomers uit het secundair onderwijs. 4.2.1.6.

Mobiliteit

Beschouwingen Elke schooldag storten driehonderdduizend kleuters, leerlingen, studenten zich in het verkeer om hun school te bereiken of om terug naar huis te gaan. Ook tijdens schooltijd maken klassen heel wat verplaatsingen. Binnen Brussel speelt de MIVB de hoofdrol, de link tussen Brussel en de Rand wordt verzorgd door de NMBS en De Lijn. Aanbevelingen - Wie van verschillende vervoersmaatschappijen gebruik (moet) maken om op school of terug thuis te raken, moet tot op heden verschillende abonnementen aankopen. Een eengemaakt vervoersbewijs en/of bekendmaking ervan maakt het voor de gebruikers gemakkelijk(er), maar zou er mogelijk ook voor zorgen dat een drempel tussen Brusselse Nederlandstalige scholen en Vlaanderen verdwijnt. - De Vlaamse Gemeenschap werkt nauw samen met De Lijn om schoolvervoer te organiseren. Door de gewestelijke organisatie van De Lijn dreigt het Nederlandstalig onderwijs in Brussel evenwel niet van deze mogelijkheden te kunnen genieten. De VGC zal bij de Vlaamse overheid bepleiten dat de samenwerking met De Lijn geldt voor het Brussels Nederlandstalig onderwijs, ofwel dat een samenwerking met de MIVB wordt opgezet. - Uiteraard kan bij de MIVB bepleit worden om zelfstandig initiatieven op te zetten om de verplaatsing van leerlingen binnen Brussel zo goedkoop -bij voorkeur gratis- en eenvoudig mogelijk te maken. In elk geval dient opgevolgd of en welke initiatieven de MIVB opzet voor (en met steun van) het Franstalig onderwijs (op dit moment betaalt het Franstalig onderwijs 50% van de MIVB-abonnementskost terug aan leerlingen vanaf 12 jaar). Voor sommige sociologische groepen zou dit -in het midden van een schoolloopbaan- tot een verandering van schooltaalkeuze kunnen leiden.

57

- De Vlaamse Gemeenschap biedt studenten aan het Brusselse Nederlandstalig hoger onderwijs al enkele jaren goedkope MIVB-abonnementen aan. Hierdoor verlaagt de drempel voor studenten om in Brussel te komen studeren. De VGC zal bij de Vlaamse overheid bepleiten dat deze maatregel minstens wordt gecontinueerd. 4.2.2. De VGC als inrichtende macht 4.2.2.1.

Situering

Bij de splitsing van de provincie Brabant op 1 januari 1995 werd de VGC inrichtende macht van een aantal onderwijsinstellingen binnen het Brussels hoofdstedelijk gewest: ELISHOUT, SCHOOL VOOR VOEDING (Elishout-COOVI - campus te Anderlecht) BSO/TSO met opleidingen Bakkerij, Slagerij, Hotel en Tuinbouw (knelpuntberoepen) CVO ELISHOUT-COOVI (Elishout-COOVI - campus te Anderlecht) Centrum voor Volwassenenonderwijs met ruim aanbod praktische opleidingen die zicht geven op tewerkstelling. Opleidingen GPB, Cosmetische Wetenschappen, Toeristische Gidsen, Openbare Be­stu­ ren, Bedrijfsbeheer, Fotografie, Biochemie, Farmaceutisch Technisch Assistent, Hotelbedrijf, Slagerij, (Banket)bakkerij, Bloementeelt en Bloemschikken, Boomverzorging en Tuinbouw, Hotel- en cateringmanagement. ELISHOUT, VERBLIJF VOOR JONGEREN (Elishout-COOVI - campus te Anderlecht) Autonoom internaat voor leerlingen uit het lager en secundair onderwijs met focus op leerlingen Elishout, school voor voeding KASTERLINDEN, SCHOOL VOOR KINDEREN MET GEHOOR- OF GEZICHTSPROBLEMEN (Kasterlinden – campus te Sint-Agatha-Berchem) Buitengewoon basisonderwijs (kleuter- en lager onderwijs)voor types 6 en 7 (visus, auditief, taal- en spraakstoornis, autismespectrumstoornissen) en aanbieder van GON-begeleiding voor deze types. KASTERLINDEN, SCHOOL VOOR JONGEREN MET GEHOOR- OF GEZICHTSPROBLEMEN (Kasterlinden – campus te Sint-Agatha-Berchem) Buitengewoon secundair onderwijs voor types 6 en 7 (visus, auditief, taal- en spraakstoornis, autis­ me­spectrumstoornissen) en aanbieder van GON-begeleiding voor deze types. Opleidingsvorm 3 (gewoon leef- en werkmilieu) en opleidingsvorm 2 (beschermd leef- en werkmilieu) met opleidingen Handel, Grootkeuken en (Hoek)lasser KASTERLINDEN, VERBLIJF VOOR JONGEREN (Kasterlinden – campus te Sint-Agatha-Berchem) Autonoom internaat (vestigingsplaats van Elishout, verblijf voor jongeren)voor leerlingen uit het buitengewoon lager en secundair onderwijs types 6 en 7 (visus, auditief, taal- en spraakstoornis, autismespectrumstoornissen) ZAVELDAL, SCHOOL VOOR AANGEPAST BEROEPSONDERWIJS (Brussel-centrum) Buitengewoon secundair onderwijs voor types 1, 3 en 4 (licht mentale handicap, karakteriële stoornis en fysieke handicap). Opleidingsvorm 3 (gewoon leef- en werkmilieu) met opleidingen Onderhouds­ hulp, Loodgieter en Boekbinder. CLB VAN DE VGC (Tecnologiestraat, Sint-Agatha-Berchem) Centrum voor Leerlingenbegeleiding die begeleiding biedt aan scholen in Brussel en Vlaams-Brabant.

58

Deze onderwijsinstellingen bieden opleidingen aan die in de meeste gevallen uniek zijn binnen de bredere Brusselse regio. De VGC voorziet zo in een aanbod dat niet door de andere onderwijsnetten wordt ingericht en vult een ‘kwalitatieve blinde vlek’ in het onderwijsaanbod in. Als inrichtende macht wenst de VGC kwalitatief onderwijs te blijven organiseren dat expliciet aandacht heeft voor de Brusselse context en het vergroten van de kansen op de arbeidsmarkt van specifieke doelgroepen. De VGC ondersteunt en stimuleert de verschillende schoolteams van de eigen onderwijsinstellingen om zo de uitdagingen van onderwijs in onze hoofdstad ten volle aan te gaan en kwaliteitsvol onderwijs in een Brusselse context te blijven leveren. De VGC en de COCOF ontvangen voor het organiseren van dit onderwijs een jaarlijkse dotatie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De verdeling hiervan wordt jaarlijks bepaald op basis van een verdeel­ sleutel die rekening houdt met de onderlinge verhouding van de leerlingenaantallen. Het jaarlijks bepalen van deze inkomstenbron bemoeilijkt het plannen op lange termijn. Bovendien is de huidige verdeelsleutel steeds moeilijker toepasbaar op het sterk geëvolueerde onderwijslandschap. Een hervor­ ming van de verdeling van de gewestelijke onderwijsdotatie, waar er bijvoorbeeld met vaste percentages gewerkt wordt, kan door de VGC op de agenda worden geplaatst. Een van de belangrijkste uitdagingen voor het (Nederlandstalig) onderwijs binnen het Brussels hoofdstedelijk gewest betreft de capaciteitsproblematiek. Het gaat hier om een ‘kwantitatieve blinde vlek’. Indien de mogelijkheden van de 3 klassieke onderwijsnetten niet of onvoldoende tegemoet komen aan de stijgende vraag, dient de VGC haar verantwoordelijkheid in deze op te nemen door op te treden als inrichtende macht van nieuwe scholen. 4.2.2.2.

Kwaliteitsvol onderwijs op maat van Brussel

De VGC wenst te voorzien in kwaliteitsvol onderwijs op maat van Brussel. Een essentieel element hierin is het voortdurend afstemmen van de aangeboden opleidingen op de (Brusselse) arbeids­ markt. Jongeren en volwassenen, los van hun achtergrond, een opleiding bieden die hun kansen op tewerkstelling vergroot, biedt mede een antwoord op de complexe maatschappelijke problematiek binnen het Brussels hoofdstedelijk gewest. De eigen onderwijsinstellingen staan hier niet alleen in. De uitbouw van een netwerk met socio-economische, wetenschappelijke en culturele organisaties en instellingen dient bij te dragen tot een toename van expertise en sterkere profilering. Concrete beleidsaanbevelingen: - project arbeidstrajectbegeleiding buitengewoon secundair onderwijs - samenwerkingsverbanden Elishout- instellingen met Brusselse horeca, werkgeversorganisaties, sociale partners en Actiris/VDAB met het oog op een verdere afstemming van de opleidingen op de arbeidsmarkt. - heroriëntering van de opleiding tuinbouw Elishout, school voor voeding op de Brusselse context. - wetenschappelijke ondersteuning bicultureel-bilinguaal project Kasterlinden. - afstemming van de werking Elishout, verblijf voor jongeren op Elishout, school voor voeding. Een optimale omkadering vormt een basisvoorwaarde voor het leveren van kwaliteitsvol onderwijs. De eigen scholen moeten kunnen beschikken over een eigentijdse infrastructuur en een efficiënte logistieke ondersteuning. Om de eigen onderwijsinstellingen verder te profileren als Brusselse scholen die kwaliteitsvol onderwijs bieden naar specifieke doelgroepen, hebben zij nood aan een professioneel kader voor hun communicatie en promotie.

59

Concrete beleidsaanbevelingen: - Finaliseren nieuwbouw Elishout-COOVI - campus en ingebruikname nieuwe infrastructuur - Uitvoeren bouwproject campus Kasterlinden - Opstart splitsing van Zaveldal - Operationaliseren van een HACCP-beleid voor de Elishout-COOVI - campus - Opmaak communicatieplan voor elke onderwijsinstelling en duidelijke profilering en communicatie naar de beoogde doelgroepen. De eigen onderwijsinstellingen dienen te kunnen rekenen op een optimale dienstverlening vanuit hun inrichtende macht. Een grotere autonomie voor de eigen onderwijsinstellingen dient te worden nagestreefd en verder onderzocht. Verschillende organisatorische aspecten dienen daarom verder te worden aangepast aan de operationele noden van een onderwijsinstelling. Concrete beleidsaanbevelingen: - Actualisering van de aan de instellingshoofden gesubdelegeerde bevoegdheden - Kostenefficiënte organisatiestructuur uitbouwen. - Mogelijkheid tot erkenning van Kasterlinden, verblijf voor jongeren als medisch- pedagogisch instituut onderzoeken als bijkomend subsidiëringkanaal - Opmaak personeelplan voor de eigen onderwijsinstellingen - Aanpassing en actualisering van de begrotings- en financiële architectuur voor de eigen onderwijsinstellingen aan de operationele noden

60

4.3. Welzijn - Gezondheid - Gezin 4.3.1.

Welzijn

Een VGC welzijnsbeleid dient, indien het een antwoord wil bieden op de bestaande maatschappelijke toestand en de te verwachten ontwikkelingen in de (nabije) toekomst, rekening te houden met en te vertrekken vanuit de Brusselse sociologische en maatschappelijke realiteit. Een beleid vertrekkend vanuit de 300.000-norm (de VGC richt zich naar 1/3de van de Brusselse bevolking, ongeacht hun taal of afkomst) biedt de mogelijkheid om maatschappelijk relevante acties te ontwikkelen. Een VGC welzijnsbeleid zal daarnaast in de eerste plaats een antwoord dienen te bieden op de achterstellingsproblematiek en de interculturalisering die beide zo kenmerkend zijn voor Brussel, zonder hierbij de modale Brusselaar uit het oog te verliezen. Het erkennen en ondersteunen van het vrij Nederlandstalig initiatief op het terrein van welzijn behoort tot de bevoegdheden van de Vlaamse Gemeenschap en de VGC. Beide overheden kunnen ook zelf initiatieven ontplooien. De Vlaamse decreten m.b.t. de welzijnszorg zijn van toepassing op alle diensten en instellingen in het Brusselse hoofdstedelijke gewest die erkend zijn door de Vlaamse Gemeenschap. De negentien Brusselse OCMW’s vallen echter onder de bevoegdheid van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. Ze functioneren als tweetalig georganiseerde instellingen en richten zich naar de behoeftige inwoners van hun gemeente. De Vlaamse Gemeenschap en de VGC leveren een bijdrage tot de welzijnszorg in de hoofdstad door het ondersteunen van de uitbouw van een volwaardig netwerk van Vlaams georganiseerde voorzieningen. De VGC ziet haar rol als verdediger van de belangen van de Nederlandstalige gemeenschap binnen Brussel en als motor van een stimulerend (signaalfunctie, start- en overbruggingssubsidies) en een aanvullend subsidiërend beleid om te komen tot terreindekkend en kwalitatief goed uitgebouwde welzijnszorg die toegankelijk is voor een ieder die daar gebruik van wenst te maken. Een performant VGC-welzijnsbeleid kan niet los worden gezien van de andere gemeenschapsbevoegdheden zoals gezondheid, minderheden, kinderopvang, onderwijs, opleiding, culturele participatie, … Het is een meerwaarde dat de initiatieven die in de verschillende beleidsdomeinen worden ontwikkeld aansluiting vinden bij elkaar en op elkaar worden afgestemd. Bij voorkeur dient een VGC beleid ook aansluiting te vinden bij het beleid van de andere taalgemeen­ schap en de andere bevoegde overheden in het gewest. Dergelijke aansluiting hoeft de eigenheid van de VGC echter niet in de weg te staan. Een antwoord op de noden van Brussel dat enkel vertrekt vanuit een (Vlaamse) gemeenschapslogica kan nooit afdoende zijn. Maatschappelijke achterstelling wegwerken vergt ook een performant gemeen­ schapsbeleid vanuit de andere gemeenschapscommissies, en een gewestelijk beleid op het vlak van onder meer huisvesting, werkgelegenheid, veiligheid, openbare ruimte, mobiliteit, … Afstemming tussen dit gewestelijke en gemeenschapsbeleid is bijgevolg aangewezen. Bovendien ontwikkelen ook de gemeentebesturen en de OCMW hun (welzijns)beleid. Bij het formuleren van de beleidsaanbevelingen voor welzijn wordt in de eerste plaats vertrokken vanuit de specifiek Brusselse context en de Brusselse behoeften, waarbij rekening wordt gehouden met het regelgevend Vlaamse kader en het Brusselse (welzijns)werkveld. Het opsplitsen van de welzijnsbevoegdheid in verschillende thema’s mag echter niet geïnterpreteerd worden als een benadering vanuit van elkaar losstaande delen. Alle behandelde onderwerpen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en interfereren geregeld met elkaar. Zij maken integraal deel uit van een globale visie op een welzijnsbeleid dat nog voor veel uitdagingen staat. De VGC moet hierin een ambitieuze partner zijn.

61

Aanbevelingen Welzijn – algemeen Het ontwikkelen van een (welzijns)beleid dat een antwoord biedt op reële noden, aansluit bij de Vlaamse regelgeving, vertrekt vanuit de Brusselse realiteit van armoede en multiculturaliteit en afgestemd wordt op het beleid van de andere Brusselse overheden. Daartoe bewaken dat de Vlaamse regelgeving voldoende rekening houdt met de Brusselse realiteit. Tevens een regierol waar nodig opnemen m.b.t. de ontwikkelingen in de welzijnssector, in nauw overleg met alle actoren, onder meer wat betreft de aspecten territoriale spreiding, afstemming tussen de sectoren, afstemming tussen de bestaande en nieuw ontwikkelde organen, … De positionering van de Brusselse Welzijns- en gezondheidsRaad als functioneel overleg en samenwerkingsorgaan wordt in dat kader geëvalueerd. Het stimuleren van een kwaliteitsvol en toegankelijk zorg- en hulpverleningaanbod voor alle gebruikers in alle (welzijns)sectoren, met bijzondere aandacht voor de meest kwetsbare inwoners van het Brusselse hoofdstedelijke gewest. Vanuit het werkveld komen duidelijke signalen over de geringe instroom van nieuwe werknemers. Het stimuleren van de instroom van nieuwe werknemers, onder meer van allochtone origine, in de Brusselse (welzijns)zorg en hulpverlening is dan ook aan de orde. We bevelen aan de noodzakelijke maatregelen te nemen en opdat alle werknemers gemotiveerd worden ook in Brussel te blijven werken. De interculturalisering van het (welzijns)aanbod willen we daarbij zeker stimuleren, zowel aan aanbodals aan vraagzijde. De verdere uitbouw van de gehele (welzijns)zorg stimuleren binnen een duidelijk programmatorisch kader en met voldoende aandacht voor de regionale spreiding. Door startkansen verlenen aan nieuwe initiatieven en investeringssubsidies te verlenen aan (welzijns) instellingen houden we de motor draaiende voor de verdere uitbouw van het zorg- en hulpverlenings­ aanbod. Lokaal sociaal beleid : In overleg met de Vlaamse Gemeenschap een langetermijnvisie ontwikkelen voor het sociaal beleid en het algemeen welzijnswerk in zijn geheel voor Brussel. Een Lokaal Sociaal Beleidsplan en een regelgevend kader zullen worden ontwikkeld betreffende de visie en uitvoering van het Lokaal Sociaal Beleid. Daartoe is het belangrijk de vergroting van het draagvlak in kader van Lokaal Sociaal Beleid actief te bewerkstelligen. Dat bereiken we best door netwerking en samenwerking over sectoren heen proactief te bevorderen. Door voldoende financiële ondersteuning in te bouwen voor de verdere implementatie van het Lokaal sociaal Beleid garanderen we dan weer continuïteit. We bevelen ook aan het Lokaal Sociaal Beleid drempelverlagend in te richten voor mensen die de weg naar informatie en hulpverlening niet vinden door de onthaalfunctie en de voorportaalfunctie te versterken. Algemeen welzijnswerk : Het ondersteunen van het algemeen welzijnswerk in het licht van de Brusselse realiteit en nieuwe maatschappelijke en bestuurlijke ontwikkelingen. De bestaande initiatieven en nieuwe initiatieven als antwoord op de maatschappelijke evoluties, met bijzondere aandacht voor de meest kwetsbare groepen verdienen daartoe de nodige steun. Ter verster­ king van de onthaalfunctie in het kader van het Lokaal sociaal beleid wensen we de (op termijn) negen Sociale Infopunten .blijvend te ondersteunen. Arbeidszorg : Het ondersteunen van initiatieven (arbeidszorg) op het vlak van begeleiding, toeleiding en omkadering van de meest kwetsbare inwoners. Als actieve partner gaan we op zoek naar een structurele inbedding van de arbeidszorg in zijn geheel. Hiertoe is nood aan de uitwerking van een transversaal beleid ter ondersteuning van de arbeidszorg en de ondersteuning en begeleiding van doelgroepwerknemers. 62

Vrijwilligerswerk : Het vrijwilligerswerk ondersteunen, met aandacht voor bijzondere doelgroepen. Door de ondersteuning van de vzw Het Punt – Steunpunt voor Vrijwilligerswerk Brussel en gerichte aandacht voor initiatieven die werken met kwetsbare vrijwilligers zal vrijwilligers een betere omkadering geboden worden. Een deel van die omkadering bestaat ook uit het organiseren –ism vzw Het Punt- van de vrijwilligersverzekering ten bate van de Nederlandstalige organisaties die met vrijwilligers werken in Brussel. Ouderen- en thuiszorg : De zorg voor ouderen met de nodige aandacht voor bijzondere doelgroepen uitwerken en het ondersteunen van de verdere ontwikkeling/uitbouw van de woonzorgzones. De meest aangewezen optie is een integrale aanpak van de ouderenzorg en het aanmoedigen van nieuwe en sectoroverschrijdende initiatieven .Daarnaast blijft het van belang het bestaande aanbod met een duidelijke meerwaarde in de zorg voor de oudere in Brussel te ondersteunen. Jeugdwelzijn : Het jeugd(welzijns)beleid willen we transversaal benaderen . Dit door een beleid te ontwikkelen dat gericht is op kinderen en jongeren binnen de beleidsdomeinen onderwijs, cultuur en welzijn via een coherente transversale aanpak. Bovendien is het noodzakelijk de ontwikkeling van nieuwe initiatieven, samenwerkingspojecten en initiatieven met een Brusselse meerwaarde ondersteunen, oa door het bevorderen van de afstemming tussen de jeugdhulpverlening en het preventieluik . Het jeugdwelzijnsveld heeft ook nood aan het uitbouwen van een structurele (proactieve) samenwer­ king met IJH-Brussel voor de uitvoering van het regio-plan. Personen met een handicap : Het blijvend ondersteunen van de verdere uitbouw van de zorg voor personen met een handicap. Door het verlenen van startkansen en ondersteuning bij het realiseren van nieuwe infrastructuur in overeenstemming met het Vlaamse uitbreidingsbeleid. Om hier ruimte te creëren voor uitbreiding zal de VGC zich actief inzetten om de overdracht van de internaatswerking van Kasterlinden naar het Vlaamse beleidsdomein personen met een handicap te realiseren. Dit los van het jaarlijkse uitbreidingsbeleid omdat het internaat een te zware hypotheek legt op het beschikbare middelenpakket. Daarnaast hoeft ook de bekendmaking van het aanbod en de toeleiding naar de sector personen met een handicap verder ondersteund te worden. Initiatieven die het aanbod van de sector beter bekend maken bij de Brusselaar verdienen steun. Tevens wordt expliciet aandacht gericht naar de toeleiding van potentiële cliënten naar de Centrale Registratie Zorgvragen (CRZ) als onderdeel van het continuüm bekendmaking, zorgvraagverduidelijking en trajectbegeleiding. 4.3.2. Gezondheid

‘Gezondheid’ is een versnipperde bevoegdheid. Het grootste deel van de gezondheidsmaterie valt onder de federale bevoegdheid. Voor een aantal deelaspecten is de Vlaamse Gemeenschap of de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie bevoegd. Het VGC beleid inzake gezondheid (aanvullend en/of innoverend aan dat van andere overheden) blijft ook ijveren voor de maximale toepasbaarheid van het beleid van de Vlaamse Gemeenschap in Brussel. Dit gezondheidsbeleid legt, waar nodig, eigen accenten en richt zich specifiek naar kwetsbare doelgroepen en/of problemen die in de grootstad, meer dan elders, tot uiting komen en die de dualiteit en bijgevolg de armoede tegengaan. De verschillen tussen bevolkingssegmenten in hun gezondheidstoestand en hun toegang tot de gezondheidszorg zijn immers groot. Wie (kans)arm is, maakt meer kans op een aantal ziekten en heeft een grotere kans om daar meer ernstige gevolgen van te ondervinden op meerdere vlakken. Dit zijn bittere feiten. Een gezondheidsbeleid staat bijgevolg niet op zich alleen en heeft linken met welzijn, minderheden, kinderopvang, onderwijs, enz. maar ook met gewestmateries zoals werkgelegenheid, huisvesting, 63

enz. Bijgevolg is samenwerking en afstemming met andere overheden (ook van de andere taalgemeenschap) een absolute vereiste. Het gezondheidsbeleid bewerkstelligt de interculturalisering van de zorg. Een open gezondheidsbeleid voor meertaligen/anderstaligen is hiervoor een vereiste. Samenwerking en netwerking tussen voorzieningen wordt bevorderd en er wordt getracht om in te spelen op nieuwe tendensen, vb. solopraktijken hervormen zich tot groepspraktijken of wijkgezond­ heids­centra. Het Lokaal Gezondheidsoverleg (LOGO) Brussel moet het instrument bij uitstek blijven om vanuit de VGC actief aan gezondheidspromotie en preventie te doen. Het gezondheidsbeleid wil ook oplossingen ondersteunen die de uitstroom van huisartsen tegengaat, het tekort aan zorgverleners vermindert, het geestelijk onwelzijn van kinderen en jongeren tegengaat, enz. Het gezondheidsbeleid ondersteunt bijgevolg initiatieven die inspelen op de hedendaagse maatschappelijke realiteit en nieuwe ontwikkelingen en dit vertrekkend vanuit een zorgbehoevende en emancipatorische visie. Het blijft de grootste uitdaging om de gezondheidszorg toegankelijk te maken voor iedereen, zeker in een multiculturele context en in een complexe institutionele omgeving die Brussel is. De uitdaging is: ‘Hoe een Nederlandstalig kwalitatief hoogstaande zorg waarborgen voor iedereen die er een beroep op wil doen in het Brusselse hoofdstedelijke gewest?’ Aanbevelingen Een gezondheidsbeleid ontwikkelen samen met andere overheden en actoren in de complexe institutionele omgeving Brussel. Voor de maximale toepasbaarheid van het gezondheidsbeleid van de Vlaamse gemeenschap in Brussel zal geijverd worden. Aanbevelen wordt om overleg en samenwerking en op gezondheidsvlak met de Vlaamse Gemeenschap (+ Vlaams Minister bevoegd voor Brussel), de Gemeenschappelijke Gemeen­ schapscommissie, het Gewest, de COCOF, het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn en de gemeenten te onderzoeken en te stimuleren én het bestaande overleg te bestendigen en/of verstevigen. Door de ontwikkeling van co-communautaire gezondheidsprojecten (o.a. preventieprojecten) en het bewerkstelligen van co-financiering op het vlak van Gezondheid verbreedt het bereik en de efficiëntie van het gezondheidsbeleid. In bestaande structuren willen we dan ook investeren :‘Brussel, gezond stadsgewest’ als forum voor contact met andere Brusselse overheden en partners en als motor voor het realiseren van een breed sectoroverschrijdend gezondheidsbeleid. Het Nederlandstalig zorgaanbod toegankelijk maken voor iedereen. Door ernaar te streven dat dit laagdrempelig en toegankelijk is voor iedereen die er een beroep op wil doen in het Brusselse hoofdstedelijke gewest. Blijvende aandacht voor het verlenen van kansen aan initiatieven die gezondheidszorg financieel voor iedereen toegankelijk maken, verdienen zeker aanbeve­ ling. Een kwalitatief basisgezondheidszorgaanbod op maat voor iedereen zowel op de eerste als op de tweede lijn is dan ook een duidelijke doelstelling die verder dient ondersteund te worden. Om zoveel mogelijk zorgvragers te bereiken dient de communicatie, informatiedoorstroming en bekendmaking van het zorgaanbod naar iedereen te gestimuleerd te worden. Interculturalisering van de zorg bewerkstelligen door een inclusief gezondheidsbeleid uit te bouwen, met de voorwaarde dat er ook voldoende waarborgen zijn voor minderheidsgroepen. Het gaat om een een open gezondheidsbeleid voor meertaligen/anderstaligen dat dient gestimuleerd te worden vanuit de VGC. In de tewerkstelling van personeel in de zorg wordt vastgesteld dat er nood is aan een personeelskader dat meer de samenstelling van de Brusselse bevolking representeert dan nu het geval is. Het loont zeker de moeite initiatieven te ondersteunen die leerlingen, behorend tot etnischculturele minderheden, sensibiliseren om voor zorgopleidingen te kiezen. De culturele differentiatie in gezondheid krijgt dan ook bijzondere aandacht om personen van een andere (culturele) afkomst vlotter toegang te kunnen bieden tot de gezondheidszorg. Aansluitend dient onderzocht te worden hoe het gezondheidsaanbod meer bekend kan worden gemaakt bij kwetsbare doelgroepen. Ondersteunen van bijzondere doelgroepen door kansen te verlenen aan initiatieven die zich rich64

ten naar kansarmen en andere specifieke/kwetsbare doelgroepen (o.a. kansarme aidspatiënten, holebi’s, personen met een precair verblijfsstatuut, enz.) en voor bijzondere problemen. Met de steun aan projecten rond de in Brussel meer uitgesproken aanwezigheid van aids, tuberculose, homoprostitutie en drugs wordt meer bereik gegeven aan de gezondheidszorg. Daarnaast zal de VGC de bereidheid tonen om concrete initiatieven te ondersteunen die zich richten naar een aantal maatschappelijke gezond­ heidsproblemen die in stijgende lijn gaan, vb. depressie bij jongeren en bejaarden, eenzaamheid, stress, …Het preventieve luik in de aandacht voor bijzondere doelgroepen verdient evenzeer een plaats, in het bijzonder de preventieve soa-consultatie : we willen stimuleren dat deze consultaties opnieuw ingebed worden in een of meerdere organisaties. Gezien de samenhang tussen gezondheid en sociale positie (armoede en depressie, armoede en tbc, …) neemt de VGC ook een engagement op om projecten in het kader van armoedebestrijding met een link naar gezondheid te ondersteunen. Initiatieven ondersteunen die passen in de thematiek van de geestelijke gezondheidszorg, met specifieke aandacht voor de geestelijke gezondheidszorg van kinderen. Door het ondersteunen van de centra voor geestelijke gezondheidszorg en een engagement op te nemen om het geestelijk welzijn van kinderen in de focus te plaatsen ( o.a. via de thematiek van vecht­ scheidingen, echtscheidingsbemiddeling en psychisch geweld) worden kinderen de inzet van geestelijke gezondheidszorgbeleid. Het is aangewezen om ook specifieke blinde vlekken op het vlak van geestelijke gezondheidszorg te detecteren ter ondersteuning van de verdere beleidsontwikkeling. De eerstelijnsgezondheidszorg en de thuis(gezondheids)zorg ondersteunen en uitbouwen. De uitbouw van de eerstelijnsgezondheidszorg is een belangrijk aandachtspunt voor beleid. Het professioneel (para)medisch en verpleegkundig geschoold personeel in de sector is immers niet zomaar voorhanden. Daarom raden we aan om kansen te verlenen aan initiatieven die de uitstroom van huisartsen tegengaan en/of zorgen dat artsen zich meer op hun kerntaken kunnen concentreren. Stimuleren dat voldoende en kwaliteitsvolle Nederlandstalige (para)medici naar Brussel komen werken (en wonen) en er blijven werken (en wonen) is een belangrijke focus in dat verband. Onderzoeken of premie(s) en andere incentives kunnen worden gegeven om personeel in de gezondheidszorg in Brussel te houden is een weg die hierin kan bewandeld worden. Kortom: het ondersteunen van initiatieven in functie van voldoende thuis(gezondheids)zorg (o.a. knelpuntberoepen promoten bij Nederlandstalige onderwijsinstellingen). Tevens moet onderzocht worden of acties naar de gezondheidszorg ook kunnen verruimd worden naar de thuiszorg. Het Brussels Overleg Thuiszorg (BOT) is een belangrijke partner in functie van de hervorming naar samenwerkingsinitiatieven eerstelijnsgezondheidszorg (SEL). De band tussen welzijn en gezondheid via het BOT moeten we steevast bewaken en ondersteunen. Wijkgerichte gezondheidsinitiatieven ondersteunen en faciliteren (o.a. wijkgezondheidscentra) en goede modellen/samenwerkingsvormen van de (eerstelijns)geneeskunde voor de toekomst van de gezondheidszorg van Brussel zijn aan de orde. Een goed uitgebouwde gezondheidszorg is eveneens een zaak van gepaste en afdoende infrastructuur, daarom is het goed een investeringsbeleid te stimuleren waarbij het basiszorgnetwerk verder wordt uitgebouwd, rekening houdend met het Investeringsplan. Initiatieven die preventie en gezondheidspromotie uitdragen ondersteunen en inschakelen van de operationele dienst, het LOGO, als instrument om actief aan gezondheidspromotie en ziektepreventie in Brussel te doen. Hiermee worden de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen voor de Brusselse bevolking gerealiseerd en kan worden ingespeeld op specifiek grootstedelijke gezondheidsproblemen. Verschillende doelgroepen vragen vaak een aangepaste methodiek om hen te bereiken met initiatieven in de ziektepreventie en gezondheidspromotie. Op gedifferentieerde manieren met diverse technieken wordt dan ook naar verschillende doelgroepen getrokken (wijkgericht werken om kansarmen te bereiken en interculturalisering van de werking). Via het LOGO (Lokaal GezonheidsOverleg) wordt getracht de bevolking zo goed mogelijk te bereiken. Onder andere schoolprojecten met betrekking tot gezonde voeding en beweging, hygiëne en andere gezondheidseducatie-initiatieven zullen ondersteund worden. Het LOGO verleent adviezen en begeleidt initiatiefnemers bij de opmaak van deze projectaanvragen. Daarenboven zet het LOGO de inhoudelijke prioriteiten uit op basis van een goede analyse van gege­ vens over de gezondheid en het welbevinden van de Brusselse bevolking. De prioritaire thema’s voor 65

de volgende jaren zijn o.a. geestelijke gezondheid (zeker voor de doelgroep kinderen en jongeren), het Vlaams actieplan voeding en beweging 2008-2015, het nog goed te keuren Vlaams Tabak, alcohol en drugplan, het project ‘rookstopregisseur’, enz. Bevorderen van samenwerking en netwerkvorming tussen de voorzieningen. Aan de hand van een aantal initiatieven voor samenwerking tussen verschillende actoren in de gezondheidszorg, kan die gezondheidszorg meer performant worden. Samenwerking, netwerkvorming en communicatie tussen Nederlandskundige zorgverleners bevorderen en waar nodig creëren is een taak voor de VGC. Zorgnet Brussel dient verder uitgebouwd: nieuwe zorgpaden ontwikkelen met als doelstelling kwaliteitsverbetering van zorg is de prioriteit in deze. De huisarts blijft hierin de spilfiguur. Door het concretiseren van Terranova, een multidisciplinair centrum met een gezondheidsluik, welzijnsluik en opleidingsluik ondersteunen we die kwaliteit in de gezondheidszorg. Zorgzoeker (web-databank van Nederlandskundige welzijns- en gezondheidsgegevens voor burgers en zorgverleners) blijven ondersteunen. De VGC blijft ook aandacht schenken aan zorgzoekers die geen toegang tot internet hebben. Tot slot is het belangrijk de verenigingen te stimuleren om te werken met ervaringsdeskundigen (professioneel opgeleiden en bruggenbouwers). Inspelen op maatschappelijke tendensen qua gezondheid(szorg) en nieuwe regelgeving in de gezondheidszorg. Enkele gezondheidsrisco’s en aandoeningen/ziekten gaan in stijgende lijn. Initiatieven met betrekking tot tendensen en voedingsproblematieken die in stijgende lijn (blijven) gaan zullen ondersteund worden door de VGC: overgewicht, hart- en vaatziekten, anorexia, diabetes, ... De vraag naar een gespecialiseerde en multidisciplinaire aanpak van taal , leer- en ontwikkelingsstoornissen bij kinderen en adolescenten in Brussel, neemt toe. Het verder ontwikkelen en optimaliseren van het aanbod inzake diagnose en therapie moet dan ook voldoende ondersteund worden. Bij de evolutie naar woonzorgzones is het aangewezen dat het gezondheidsluik (zorgplancoör­dinator, zorgbemiddelaar, zorgcoach, zorgknooppunt) wordt opgenomen. Regelmatig overleg tussen alle Brusselse partners van het woonzorgdecreet zal van cruciaal belang zijn bij de implementatia van het zorg­ regiodecreet en het decreet van de eerstelijnsgezondheidszorg in Brussel. 4.3.3. Gezin

De kinderopvang is volop in beweging. Meer en meer krijgt de kinderopvang te maken met een grotere diversiteit in de samenleving. Het Unicefrapport (2008) toont aan dat kinderopvang van goede kwaliteit een verschil kan maken voor kinderen en een hefboom kan zijn om ongelijke kansen te milderen. Het aanbod wordt sterk uitgebreid om in het licht van de toenemende armoedekloof en de nefaste gevolgen hiervan voor de toekomst van jonge kinderen en hun gezinnen, de kinderopvang toegankelijk te maken. Ook alleenstaande ouders, laagopgeleide ouders en ouders die een opleiding volgen moeten terecht kunnen in de kinderopvang. Het flexibele en occasionele aanbod kinderopvang is op dit ogenblik te beperkt om te voldoen aan de maatschappelijke noden. Het actieplan occasionele en flexibele kinderopvang van de Vlaamse regering biedt hier nieuwe mogelijkheden. Uit onderzoek, blijkt een tekort aan erkende plaatsen, vooral in het (betaalbare) gesubsidieerde Nederlandstalige voorschoolse opvangaanbod in Brussel. Een geslaagde inhaalbeweging is in de vorige legislatuur gerealiseerd maar bijkomende stappen moeten gezet, gezien de groei in de kinderopvang wordt ingehaald door de demografie. Het vastleggen van een groeipad naar “meer kinderopvang” (kwantiteit) dat rekening houdt met het toenemend aantal geboorten en het toenemend aantal kansarme kinderen is een absolute prioriteit. De VGC investeert tevens ook in “betere kinderopvang” (kwaliteit). Een massale investering in (gesubsidieerde) Nederlandstalige kinderdagverblijven in Brussel, kan en mag niet los worden gezien van de latere schoolkeuze. Wie vandaag kiest voor Nederlandstalige kinderopvang moet morgen ook terecht kunnen in het Nederlandstalig onderwijs. Dat is niet alleen belangrijk voor de Nederlandstalige kinderen, maar ook voor de vele anderstalige en allochtone kinderen. De vraag van ouders naar buitenschoolse opvang is groot en wordt gekenmerkt door een ruime verscheidenheid naargelang de periode (voor en na school, woensdagnamiddag, occasionele schoolvrije 66

dagen en schoolvakanties) en de leeftijd van het kind. De Initiatieven Buitenschoolse Opvang (IBO’s) zijn goed toegankelijk maar hun aanbod is beperkt (slechts een “marktaandeel” van 1,61 procent voor Brussel van de erkende plaatsen in de Vlaamse Gemeenschap) en wordt in Brussel in belangrijke mate aangevuld met buitenschoolse opvang op school en jeugdinitiatieven. Behalve in nieuwe opvang­plaat­ sen investeert VGC bijkomend in de kwaliteit in bestaande initiatieven. Het door de VGC ontwikkelde nieuwe organisatiemodel voor buurtgerichte buitenschoolse opvang (XYZ) dat gebaseerd is op het optimaal functioneren van een netwerk van bestaande voorzieningen in de wijk wordt geïmplemen­ teerd. Afstemming tussen de verschillende opvangvormen en het aanbod aan vrijetijdsactiviteiten moet antwoord bieden op de gevarieerde vraag. Een steeds belangrijk wordend beleidsthema is opvoedingsondersteuning. Het Vlaams decreet van 10 juli 2007 is volop in de implementatiefase. De grootstedelijke problematiek in combinatie met het grote aantal kleine kinderen in Brussel, geeft een groter risico voor kinderen in kansarmoede op achterstand, opvoedingsproblemen en kindermishandeling. Uit onderzoek (2007) blijkt dat de opvoedingsomstandigheden bij Brusselse ouders sterk verschillen. Het aanbod aan opvoedingsondersteuning moet dus di­vers en laagdrempelig zijn. De VGC wil inzetten op een sterke werking inzake preventieve gezinsonder­ steuning. Samenwerkingsverbanden tussen initiatieven op het vlak van opvoedingsondersteuning worden gestimuleerd. Bovendien investeert VGC in nieuwe ontmoetingsplaatsen voor jonge kinderen en hun ouders om ouders van jonge kinderen te ondersteunen, om jonge kinderen te stimuleren in hun ontwikkeling en om de verbondenheid tussen buurtbewoners te versterken. De VGC heeft, als lokale overheid, een belangrijke taak inzake de lokale regie van de kinderopvang en de opvoedingsondersteuning. Bijzondere aandacht gaat naar communicatie met en betrokkenheid van het werkveld dat een belangrijke adviserende opdracht vervult (op basis van wederkerigheid). Kernbegrippen voor kwaliteit in de kinderopvang zijn vorming en begeleiding van personeel, toeganke­ lijk­heid, ouderbetrokkenheid en opvoedingsondersteuning. Specifiek in Brussel bestaat er ook behoefte aan een taalbeleid gericht op kinderen en hun ouders. Aanbevelingen De lokale regie van de kinderopvang en opvoedingsondersteuning op zich nemen en samenwer­ king met lokale actoren en andere overheden initiëren waar zinvol De regie van het Lokaal Overleg Kinderopvang en het Lokaal Overleg Opvoedingsondersteuning is een rol die de VGC op zich neemt. Vanuit de regierol kan worden bepaald welke prioriteiten bij de program­ mering van opvangplaatsen aan de orde zijn, met bijzondere aandacht voor een billijke regionale spreiding. Daarom is het raadzaam samen te werken met andere overheden: Vlaamse Gemeenschap, Franse Gemeenschap, Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de lokale besturen. Naar het bredere ‘veld’ toe worden inspanningen geleverd om gebruikers en lokale actoren te informeren over het kinderopvangbeleid, over het aanbodkinderopvang en over het aanbod opvoedingsonder­ steuning (nieuwe brochure, nieuwe webstek...) Het verder uitbouwen van de voorschoolse kinderopvang Om een aanbod neer te zetten dat afdoende is, zal de VGC actief bijdragen tot de uitbreiding van het gesubsidieerde aanbod met aandacht voor de sociale noden. Het stimuleren van Nederlandstalige initiatieven op het vlak van de zelfstandige kinderopvang enerzijds en anderzijds hetvalueren en bij­sturen van de werking van de dienst voor onthaalouders zijn engagementen die daartoe zullen bijdragen. Onder andere de haalbaarheid zal worden onderzocht van gegroepeerde opvang door onthaalouders Door initiatieven op het vlak flexibele en occasionele kinderopvang te stimuleren, met aandacht voor plaatselijke afstemming van het aanbod, zal de match tussen vraag en aanbod geoptimaliseerd worden. De aandacht voor nieuwkomers van allochtone origine kan gericht worden op de implementatie occa­ si­onele plaatsen in kinderdagverblijven door opvolging en coaching. Tot slot is een actieve infrastructuursubsidiëring zeer belangrijk in functie van het behoud van erkende plaatsen en de uitbouw van het aanbod

67

Het verder uitbouwen van de buitenschoolse opvang In de buitenschoolse opvang zal de VGC inzetten op het creëren van bijkomende plaatsen in (nieuwe) IBO’s, met prioriteit aan die projecten die voldoen aan de basisprincipes van het nieuwe organisatie­mo­ del voor buurtgerichte buitenschoolse opvang (XYZ). Het nieuwe organisatiemodel voor buurtgerichte buitenschoolse opvang (XYZ) behoeft opvolging, evaluatie en bijsturing indien nodig in functie van het nastreven van erkenning door Kind en Gezin van dit model. In dat verband streven wordt gestreefd naar opvolging, evaluatie en bijsturing van het investeringsplan wat betreft IBO’s en wordt onderzocht of en hoe infrastructuur van en/of voor het lokale netwerk dat zich richt tot kinderen en/of jongeren (maximaal) kan worden opengesteld, rekening houdend met de huidige en/of toekomstige regelgeving van Kind en Gezin. Bijzondere aandacht gaat dan ook uit naar het voorzien in aanvullende financiering en ondersteu­ning van IBO’s, waarbij onder andere zal worden onderzocht welke ondersteuning kan worden gegeven inza­ ke selectie en/of opleiding van Nederlandstalig personeel. Tot slot is afstemming op VGC niveau tussen onderwijs, jeugdwerk, sport, cultuur en welzijn aangewezen om uit te klaren op welke wijze tegemoet gekomen kan worden aan de vraag aan opvang tijdens de schoolperiodes en / of de vakantieperiodes Het stimuleren en blijvend ondersteunen van de kwaliteit van de kinderopvang Het organiseren van een aangepaste vorming voor de aanbieders van de kinderopvang evenals het uitwerken van taalbeleid gericht op taalstimulering speelt in op de as van kwaliteitsverhoging in de kinderopvang. Die aandacht voor taalstimulering richt zich enrzijds naar leidinggevenden en kindbegeleid(st)ers in kinderdagverblijven en personeel van IBO’s en anderzijds voor ouders en hun kinderen, met bijzondere aandacht voor de doorstroming naar kleuteronderwijs. Volgende elementen vragen nader onderzoek hieromtrent: welke ondersteuning kan worden gegeven voor opvolging, opleiding, omkadering en doorstroming van doelgroepmedewerkers? Hoe kunnen IBO’s tot afstemming en wederzijdse uitwisseling komen met het vormingsaanbod van bv. het jeugdwerk? Daarnaast heeft de kinderopvang ook nood aan basisgegevens en cijfergegevens van het aanbod kinderopvang via een periodieke bevraging (meten en weten). Het beleid inzake kinderopvang zal ook rekening houden met en inspelen op de typische sociologische realteit van Brussel door het stimuleren van toegankelijkheid en diversiteit, van ouderbetrokkenheid en opvoedingsondersteuning door de coaching van personeel in de kinderopvang. Ook hier is het stimu­ le­ren van samenwerkingsverbanden, met bijzondere aandacht voor de uitbouw van CKO’s (Centra voor Kinderopvang) in het Brussels hoofdstedelijk gewest, een hefboom voor efficiënte beleidsvoering. Het uitbouwen van een kwalitatief aanbod ‘preventieve gezinsondersteuning’ Door het stimuleren en ondersteunen van de prenatale werking en kindconsultaties wordt het aanbod inzake preventieve gezinsondersteuning mee verzekerd. Samenwerking met relevante partners voor de organisatie van een Nederlandstalige ‘Opvoedingswinkel’ in Brussel behoeft verdere exploratie om een gecoördineerd beleid te voeren. Het valoriseren en verder ondersteunen van projecten ‘bijzondere zorg en hulpverlening’ met kleine kinderen als doelgroep en voorzien in de verdere uitbouw van ontmoetingsplaatsen voor jonge kinderen en hun ouders zijn de inzet van beleid gericht op preventie.

68

4.3.4. Minderhedenbeleid

Vanuit de Brusselse sociologische en maatschappelijke realiteit is het een logische keuze om een beleid te voeren met aandacht voor etnisch-culturele diversiteit. Bepalend in het minderhedenbeleid is de keuze voor een inclusief beleid, gerealiseerd via het algemene reguliere beleid en waar dat nodig is via specifieke beleidsmaatregelen. Mede via sectoren zoals onderwijs, kinderopvang, welzijn, gezondheid, jeugd, sport en cultuur kan een gecoördineerd en transversaal minderhedenbeleid worden gevoerd dat sterk inzet op: - toegankelijkheid en interculturalisering van het aanbod; - denken en handelen vanuit de eigen kracht van de doelgroep, het stimuleren van actief burgerschap en participatie; - het bevorderen van de sociale cohesie en het samenleven tussen verschillende bevolkingsgroepen, en dit vanuit de keuze voor een gedeelde samenleving. Aanbevelingen Minderhedenbeleid – Algemeen De VGC voert een gecoördineerd en transversaal minderhedenbeleid dat een antwoord biedt op reële noden, aansluit bij de Vlaamse regelgeving, dat vertrekt vanuit de Brusselse realiteit en afgestemd wordt op het beleid van de andere Brusselse overheden. Rekening houdende met de bevoegdheidsverdeling wordt de regierol van het minderhedenbeleid in Brussel opgenomen. Hiertoe wordt een nieuw gecoördineerd en transversaal minderhedenbeleidsplan opgemaakt met concrete en meetbare resultaten. De bestaande (overleg)structuren op niveau van de administratie, het beleid en het werkveld/de doelgroep maximaal benutten met oog op het monitoren van de voortgang van het beleidsplan, het garanderen van de transversale invulling ervan, informatiedeling en het garanderen van het draagvlak voor een minderhedenbeleid. De structurele betrokkenheid van en samenwerking met de strategische partners die vanuit de Vlaamse overheid een opdracht hebben inzake integratie- en inburgering in Brussel (het Regionaal Integratiecentrum Foyer Brussel, het Brussels Onthaalbureau, Brussel Onthaal – Sociaal Vertaalbureau en het Forum van Etnisch-Culturele Minderheden) voortzetten en consolideren. Toegankelijkheid en interculturalisering Een inclusief beleid voeren dat gericht is op de toegankelijkheid van voorzieningen voor alle Brusselaars, in het bijzonder etnisch-culturele minderheden. Het aanbieden van mogelijkheden om Nederlands te leren en te gebruiken. Om dit te bewerkstelligen wordt aandacht besteed aan taalstimulering en taalvaardigheidsonderwijs. Het Nederlandstalig onderwijs in het Brussels hoofdstedelijk gewest biedt gelijke onderwijskansen voor etnisch-culturele minderheden. Hiertoe is er onder andere aandacht voor het bevorderen van vaardigheden van leerkrachten inzake het omgaan met etnisch-culturele diversiteit, het stimuleren van doorstroom van leerlingen, het bevorderen van ouderbetrokkenheid van allochtone ouders en het ontwikkelen van een gedeelde VGC-visie rond huistaakbegeleiding. Vanuit de keuze voor een inclusief beleid wordt gewerkt aan de interculturalisering van het jeugd-, sport- en cultuuraanbod en van het welzijns- en gezondheidsaanbod. Hiertoe is er onder andere aandacht voor het wegwerken van drempels, interculturalisering van het personeelsbestand en cultuurgevoelig handelen inzake aanbod en communicatie. Er wordt een sociaal gezinsbeleid gevoerd. Dit impliceert een beleid met aandacht voor interculturaliteit en taalstimulering in de buitenschoolse voorzieningen, met aandacht voor de opname van kwetsbare groepen in de kinderopvang en voor een behoeftedekkend aanbod inzake opvoedingsondersteuning op maat van een etnisch-cultureel divers doelpubliek. Binnen de bevoegdheid opleiding tot werken wordt gewerkt aan evenredige arbeidsdeelname van etnisch-culturele minderheden. Hiertoe wordt aandacht besteed aan de instroom en doorstroom van etnisch-culturele minderheden bij profit en non-profitsector, aan een gerichte toeleiding van etnischculturele minderheden aan het Nederlandstalig opleidingsaanbod en aan aangepaste taalondersteuning op de opleidings- en werkvloer. 69

Participatie Een evenredig emancipatie- en participatiebeleid van etnisch-culturele minderheden voeren op alle vlakken van het maatschappelijk leven . Actief burgerschap en participatie van etnisch-culturele minderheden op alle vlakken van het maatschappelijk leven worden gestimuleerd. Hierbij gaat onder andere aandacht naar de doorstroom van personen van etnisch-culturele origine in adviesstructuren en beheersraden van gesubsidieerde organisaties. Etnisch-culturele minderheden worden structureel betrokken bij de totstandkoming, opvolging, evaluatie en bijsturing van het beleid. Hierbij wordt onder andere aandacht besteed aan het nemen van positieve acties om de doorstroom van individuen van etnisch-culturele origine in VGC-adviesorganen te bevorderen en aan het creëren van laagdrempelige en creatieve andere vormen van participatie voor specifieke groepen (bv. allochtone jongeren). Er is een gecoördineerde visie rond de rol van allochtone zelforganisaties, verder bouwend op de visie­ tekst ‘De rol van allochtone zelforganisaties en de VGC’. Dit vertaalt zich in een transparante subsidie­ structuur, waarbij de basiserkenning binnen het sociaal-cultureel werk gebeurt, maar waarbij de voorportaalfunctie inzake actieve doorverwijzing van het doelpubliek wordt erkend en bijkomend wordt gehonoreerd. Een implementatievoorstel rond deze laatste functie wordt uitgewerkt in nauw overleg met de reguliere aanbodverstrekkers en de allochtone zelforganisaties. De ondersteuning van allochtone zelforganisaties wordt voorzien door een steunpunt, waarin de op het terrein aanwezige expertise wordt gebundeld. Het verhogen van de zelfredzaamheid van doelgroepen binnen de doelgroep etnisch-culturele minderheden die bijzondere aandacht vereisen (bv. mensen zonder wettig verblijf) blijft een belangrijke be­leids­lijn. De visie hieromtrent wordt scherp gesteld en vertaalt zich in een transparante subsidiestructuur. Sociale cohesie Een beleid ontwikklen gericht op het bevorderen van sociale cohesie en het bevorderen van het samenleven tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Brussel. Het ondersteunen van lokale initiatieven (gemeenschapscentra, jeugdwerkingen, IBO’s, School, ont­moe­ tingsplaatsen,…) die mensen samenbrengen op basis van gemeenschappelijkheden, eerder dan verschillen, en die de sociale mix bevorderen. Bij de realisatie van infrastructuurdossiers wordt rekening gehouden met een organisatie van de pu­blie­ ke en private ruimte die ontmoeting en uitwisseling stimuleert. De jaarlijkse lancering van een projectoproep voor initiatieven die het samenleven in diversiteit tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Brussel bevorderen. Het projectmatige karakter van deze initia­ tieven wordt onderstreept. De monitoring van deze initiatieven wordt versterkt. Teneinde een draagvlak te verzekeren wordt ook de interreligieuze en interlevensbeschouwelijke dialoog ondersteund en gevaloriseerd. Tot slot is het de taak van een overheid om mee te waken over een correcte beeldvorming omtrent etnisch-culturele minderheden in het publieke en maatschappelijke debat.

70

5

. Het investeringsbeleid van de VGC

5.1. Situering Het algemeen investeringsbeleid van de Vlaamse Gemeenschapscommissie is tot op heden gesteund op twee pijlers: ontwikkelen van het eigen patrimonium en verlenen van investeringssubsidies aan derden. Hieronder een overzicht van de uitgavenenveloppes uit het Investeringsplan 2005-2010 (tweede bij­stu­ ring), met verdeling over de beide pijlers van het investeringsbeleid. INVESTERINGSPLAN 2005-2010 ALGEMEEN TOTAAL Eigen administratie

Totale uitgaven

Waarvan eigen patrimonium

Waarvan invest.subsidies

Aandeel subsidies

136,3 4,2

4,2

132,1

73,7

58,4

44 %

Cultuur, Jeugd en Sport

33,2

28,5

4,7

14 %

Onderwijs en Vorming

79,3

42,4

36,9

47 %

Welzijn, Gezondheid en gezin

19,6

2,8

16,8

86 %

TOTAAL BELEIDSDOMEINEN

Alle bedragen in miljoen EUR.

De uitbouw van het eigen patrimonium wordt best beperkt tot het huisvesten en uitrusten van de diensten voor de eigen, welomschreven kerntaken van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Het Investeringsplan 2005-2010 bepaalt hierover: “De Vlaamse Gemeenschapscommissie beperkt het eigen patrimonium het best tot de huisvesting van eigen diensten, instellingen en voorzieningen, of tot organisaties met een convenant, die een exclusieve opdracht uitvoeren voor de Vlaamse Gemeen­ schaps­commissie.” (p.13) Deze richtlijn werd tot op heden niet volledig uitgevoerd – het verdient aanbeveling de uitgangspunten opnieuw helder te formuleren en een aantal gebouwen in samenspraak met het werkveld over te dragen volgens een geschikte formule (verkoop, erfpacht,…). Voor het plannen van het investeringsbeleid wordt de in de vorige bestuursperiode ontwikkelde metho­ diek voortgezet. Alle investeringsprojecten, in het eigen patrimonium of via investeringssubsidies, en zowel voor gebouwen als voor uitrusting, worden gedetailleerd in kaart gebracht waarbij alle investe­ ringskosten over de volledige realisatietermijn worden opgenomen. Dit resulteert in een gedetailleerde meerjarenplanning, die jaarlijks wordt bijgestuurd. Dat nieuwe ‘Investeringsplan 2011-2015’ sluit best naadloos aan op het huidige investeringsplan – opmaak en goedkeuring in voorjaar 2010 – en integreert de reeds aangegane engagementen van het vorige plan.

5.2. Eigen patrimonium De in de vorige bestuursperiode aangevatte projecten worden onafgebroken verder afgewerkt, minstens tot in een fase waarin een werkbaar geheel bekomen wordt. Bij opstarten van nieuwe projecten wordt voorafgaandelijk een haalbaarheidsstudie opgemaakt die alle vereiste investeringskosten opneemt, dus niet enkel netto bouwkost maar ondermeer ook de erelonen voor studies, wettelijk verplichte prijsherzieningen en redelijke marges voor meerwerken en onvoorziene kosten. Deze prognose rond de investeringskost wordt verder aangevuld met een raming van de exploitatiekosten voor uitbating van het gebouw (gewone begroting) en verwachte onderhoudskosten op langere termijn (buitengewone begroting). Een project zal slechts worden aangevat wanneer niet alleen de middelen voor de investering, maar ook de middelen voor exploitatie (m.i.v. personele ondersteuning vanuit de eigen diensten) en voor het buitengewoon onderhoud redelijkerwijze beschikbaar zullen zijn en hiertoe gereserveerd worden. 71

Voor het inschatten van de vermelde exploitatie- en onderhoudskosten zal een aangepaste methodiek ontwikkeld worden, gebaseerd op eigen kostenmetingen en externe kengetallen en gebruik makend van meerjarige onderhoudsplanningen. Vooruitlopend op een gedetailleerde analyse en op basis van de huidige middelenverdeling en personele inzet, kan gesteld worden dat de investeringscapaciteit van de Vlaamse Gemeenschapscommissie voor eigen patrimonium in de komende jaren veeleer beperkt zal worden door haar exploitatiecapaciteit dan door de beschikbaarheid van investeringskredieten.

5.3. Investeringssubsidies Het verlenen van investeringssubsidies blijft een belangrijke pijler van het beleid voor gemeen­ schapsbevoegdheden die niet via eigen patrimonium worden gerealiseerd. Uniforme basisregels voor investeringstoelagen dienen verder gespecifieerd te worden wat betreft methodiek en besluitvorming. Bijzondere aandacht voor het onderscheid tussen principiële beslissingen, waarbij de nodige middelen gereserveerd worden in het Investeringsplan en die de aanvrager duidelijkheid verschaffen rond de voorwaarden waarbinnen de Vlaamse Gemeenschapscommissie steun wenst te verlenen, en de beslissing tot daadwerkelijke vastlegging van de kredieten, die best zo kort mogelijk voor de uitvoering van het project wordt genomen op basis van een concreet gunningsdossier. In het geval van cofinanciering met andere overheden is het aangewezen te komen tot samenwer­kings­ protocols met deze instellingen waarbij betoelagingsvoorwaarden, dossiervereisten en controle-instrumenten worden afgestemd om te komen tot een efficiënte en rechtszekere dienstverlening t.o.v. de subsidietrekkers. Bovendien worden dubbele controles en uiteenlopende interpretaties van de regelge­ ving vermeden en bekomt de aanvrager grotere rechtszekerheid en een vlottere afhandeling. Naar analogie met de werkwijze voor het eigen patrimonium wordt een methodologie ontwikkeld om in samenspraak met de aanvrager te komen tot een volledige ‘trajectplanning’, die zijn neerslag kan vinden in een te ontwikkelen ‘subsidiefiche’. Deze subsidiefiche kan deel uitmaken van de principiële besluitvorming en beoogt het bevorderen van binnen redelijke termijnen realiseerbare projecten. Het aanhou­ den van de afgesproken planning kan als voorwaarde opgenomen worden in de principiële beslissing. De beheers- en controleinstrumenten op de aanwending van de subsidie worden verder verfijnd met in begrip van controles ter plekke. Aanbevelingen - formuleren van heldere uitgangspunten in de keuze voor ontwikkelen van eigen patrimonium of verlenen van investeringssubsidies aan derden - uitstippelen van een traject voor het in overeenstemming brengen van de huidige situatie met de hiervoor bedoelde uitgangspunten - opmaak van een Investeringsplan 2011-2015 in voorjaar 2010, aansluitend op het huidige Investe­ ringsplan - afwerken van aangevatte eigen projecten tot werkbare gehelen - beslissing voor nieuwe eigen projecten mits zekerheid rond financiering voor zowel investeringskost, als exploitatiekosten m.i.v. de vereiste omkadering binnen de eigen diensten, als buitengewone on­ der­houdskosten in de afschrijvingsperiode van de investering - bepalen van uniforme regels voor het verlenen van investeringstoelagen - afsluiten van samenwerkingsprotocols met andere overheden in geval van cofinanciering - betoelagingen op basis van trajectplanning en voorwaarden tot het daadwerkelijk realiseren van het project binnen een redelijke termijn

72

5.4. Beheer van het eigen patrimonium Met het oog op een efficiënte dienstverlening werd in de vorige bestuursperiode specifieke beheerssoftware aangekocht, ontwikkeld en geïmplementeerd: het zgn. Facilitair Management Informa­ tiesysteem (FMIS – Planon). De operationele ingebruikname van het systeem is voorzien op 1 januari 2010. Deze software is een cruciaal element in het ontwikkelen van een rationeel beheersbeleid en biedt de basis voor: - het opmaken van conditiemetingen van het patrimonium - het ontwikkelen van een efficiënt gebouwenbeheer (gewone begroting) - het opstellen van meerjaren onderhoudsplanningen (grotere ingrepen – buitengewone begroting) - het toepassen van de regelgevingen rond preventie- en veiligheidsbeleid, in het bijzonder in publiek toegankelijke ruimten en op de arbeidsplekken - een actief energiebeleid Op basis van dit rationeel beheersbeleid kunnen de noodzakelijke exploitatie- en onderhoudskosten exact in kaart worden gebracht en worden betrouwbare meerjarenplanning mogelijk op termijn. In be­ gin­fase zal worden gewerkt met externe kengetallen van gelijkwaardig patrimonium bij andere overheden. Ruwweg kan gesteld worden dat voor een degelijk beheer voor exploitatie ongeveer 50 EUR/m² en voor buitengewoon onderhoud ongeveer 20 EUR/m² en per jaar gereserveerd dient te worden. Op basis van deze kengetallen, en op termijn vanuit de eigen analyse, dienen in de gewone en bui­ ten­gewone begroting vanaf het begin van de bestuursperiode de nodige middelen voor een efficiënt en professioneel beheer van het eigen patrimonium voorzien te worden, met inbegrip van de nodige omkadering binnen de eigen diensten. Rekening houdend met de belangrijke investeringen die in het Investeringsplan 2005-2010 voltooid of opgestart werden, is een belangrijke verhoging van de vereiste middelen te verwachten om dit kwalitatief hoogstaande patrimonium in een goede en veilige toestand te bewaren en efficiënt te exploiteren. Een rationeel en milieuvriendelijk energiebeleid wordt uitgebouwd. Gelet op de grotere marge op investeringsmiddelen, dient er voorrang te gaan naar investeringen in duurzame en energie-efficiënte installatietechnieken en gebouwen, om zo de exploitatiekosten en de impact op de gewone begroting te verminderen. Een te ontwikkelen element in de exploitatie is het zgn. ‘risk management’, waarbij preventief een aantal maatregelen worden uitgewerkt om de uitbating in geval van calamiteiten zo spoedig mogelijk en met minimale blijvende schade te kunnen hervatten. De Zaveldal-school en het revalidatiecentrum de Poolster zijn tot op heden in gemeenschappelijke eigendom met de CCF (voormalige eigendom provincie Brabant). Een finale verdeling van deze goederen onder de beide overheden is een belangrijke uitdaging voor de komende legislatuur. Aanbeveling - voorzien van de nodige middelen voor exploitatie (gewone begroting) en buitengewoon onderhoud (buitengewone begroting) op basis van kengetallen in beginfase en eigen analyse op termijn

73

5.5. Huisvesting van de administratie De administratie van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en haar entiteiten zijn gehuisvest op zeven verschillende locaties, waarvan drie in eigendom en de andere gehuurd. Deze locaties zijn ruim verspreid over het Gewest, waardoor een vlot contact tussen de verschillende onderdelen van de administratie sterk bemoeilijkt wordt. Naast belangrijke rechtstreekse meerkosten zijn onrechtstreekse kosten zoals de negatieve impact op de efficiënte organisatie en de interne overlegcultuur moeilijker becijferbaar, maar zeker niet te onderschatten. Daarnaast biedt het centraliseren van de administratie een uitstekende mogelijkheid om de zichtbaarheid van de Vlaamse Gemeenschapscommissie in de stad te vergroten; een aanwezige en karaktervolle architecturale uitstraling van het pand vormt dus één van de selectiecriteria. Een centralisatie van de volledige administratie van de Vlaamse Gemeenschapscommissie was reeds opgenomen in het Zomerakkoord van 2004. Een eerste studie hiervoor, uitgevoerd in het najaar van 2004 en uitmondend in enkele concrete huurvoorstellen, heeft geen resultaten opgeleverd. Aanbevelingen - In 2009, goedkeuren van een projectdefinitie voor een gecentraliseerde huisvesting op basis van het in 2008 goedgekeurde personeelsplan. - Goedkeuren van marktbevraging voor concrete voorstellen rond huur, aankoop en/of bouw of verbouwing van een geschikt pand in 2010, besluitvorming met het oog op inhuizing begin 2011.

74

5.6. Overzicht van de eigendommen van de Vlaamse Gemeenschapscommissie Hieronder een overzicht van het patrimonium in beheer van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Naam locatie Administratiehuis Sainctelette Administratiehuis Lombardstraat Administratiehuis Technologie

ligging Brussel Brussel Sint-Agatha-Berchem

Loods Technologie Administratiehuis Leopold II-laan Administratiehuis Onderwijscentrum Brussel

Sint-Agatha-Berchem Sint-Jans-Molenbeek Brussel

Administratiehuis / Wijkhuis Kattepoel

Schaarbeek

“Monnaie-huis”

Brussel

Openbare bibliotheek Koekelberg

Koekelberg

Jeugdtheater Bronks

Brussel

gebruiker administratie VGC administratie VGC administratie VGC administratie CLB administratie VGC administratie VGC administratie VGC _ entiteit OCB Brusseleer vzw administratie VGC _ entiteit GC GC De Kriekelaar Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek Bronks vzw

GC Candelaershuys Wijkhuis Carloo GC Den Dam GC Elzenhof GC Essegem GC Everna Trefcentrum Mutsaard Buurthuis De Kleun GC Kontakt GC De Kriekelaar GC De Kroon GC De Linde GC De Markten GC De Maalbeek / De Moriaan GC De Maalbeek / Zaal & Sportzaal GC Nekkersdal GC Ten Noey GC Op-Weule GC De Pianofabriek GC De Platoo GC De Rinck

Ukkel Ukkel Oudergem Elsene Jette Evere Neder-over-Heembeek Neder-over-Heembeek Sint-Pieters-Woluwe Schaarbeek Sint-Agatha-Berchem Haren Brussel Etterbeek Etterbeek Laken Sint-Joost-ten-Node Sint-LambrechtsWoluwe Sint-Gillis Koekelberg Anderlecht

GC De Pianofabriek GC De Platoo GC De Rinck

GC De Vaartkapoen GC Wabo GC Ten Weyngaert GC De Zeyp Jeugdhuis Alleman Jeugdhuis Centrum West Jeugdhuis De Fabriek

Sint-Jans-Molenbeek Watermaal-Bosvoorde Vorst Ganshoren Oudergem Sint-Jans-Molenbeek Schaarbeek

Jeugd- en gezinsboerderij het Neerhof Jeugdcentrum Aximax

Dilbeek Brussel

statuut eigendom gehuurd gehuurd gehuurd eigendom eigendom

eigendom

gebruiker - eigendom Vlaamse Overheid gehuurd

eigendom - in concessie aan gebruiker GC Candelaershuys eigendom GC Candelaershuys eigendom GC Den Dam eigendom GC Elzenhof eigendom GC Essegem eigendom GC Everna eigendom GC Heembeek-Mutsaard eigendom GC Heembeek-Mutsaard eigendom GC Kontakt eigendom GC De Kriekelaar eigendom GC De Kroon eigendom GC De Linde eigendom GC De Markten eigendom GC De Maalbeek Over te dragen aan Go! GC De Maalbeek eigendom GC Nekkersdal eigendom GC Ten Noey eigendom GC Op-Weule eigendom eigendom eigendom Eigendom + erfpacht van Go! GC De Vaartkapoen eigendom GC Wabo eigendom GC Ten Weyngaert eigendom GC De Zeyp eigendom Jeugdhuis Alleman eigendom Jeugdhuis Centrum West eigendom ABC vzw eigendom - in erfpacht aan gebruiker het Neerhof eigendom Jeugdcentrum Aximax - eigendom administratie VGC

75

Naam locatie Jeugdhuis Vereniging Marokkaanse Jongeren

ligging Sint-Jans-Molenbeek

Jeugdhuis Villa Montald

Wijkhuis Chambéry Wijkhuis Vandendriesschelaan

Sint-LambrechtsWoluwe Sint-LambrechtsWoluwe Etterbeek Sint-Pieters-Woluwe

KDV Arion

Sint-Jans-Molenbeek

KDV Bambino KDV Centrum Het Jonge Kind KDV De Guitjes KDV De Hummeltjes

Sint-Jans-Molenbeek Ganshoren Sint-Agatha-Berchem Evere

KDV De Ketjes KDV Kollebloem KDV ‘t Lijsternest KDV Mallemuis KDV Stijntje KDV Windekind KDV Zonnebloem / Jansonlaan

Brussel Etterbeek Watermaal-Bosvoorde Vorst Vorst Jette Anderlecht

Voormalig KDV Zonnebloem / Koning Soldaatlaan Voormalig KDV Kiekeboe

Anderlecht

School Elishout / Site COOVI

Anderlecht

School Elishout / Site Nellie Melbalaan

Anderlecht

School Kasterlinden / Site Neerpedestraat

Anderlecht

School Elishout / Proeftuin Roosdaal

Roosdaal

School Kasterlinden

Sint-Agatha-Berchem

School Kasterlinden / Gronden Mathieu Pauwelsstraat School Zaveldal

Sint-Agatha-Berchem

Vestiging CLB te Haacht Vestiging CLB te Londerzeel De Poolster

Haacht Londerzeel Sint-Agatha-Berchem

Pand Antwerpsesteenweg 295

Brussel

Jeugdhuis Villa Montald / Den 302.

76

Sint-Gillis

Brussel

gebruiker Jeugdhuis Vereniging Marokkaanse Jongeren Roodebeekcentrum

statuut eigendom

Leegstaand vanaf 1 oktober 2009 Eigen onderwijsinstellingen Elishout Eigen onderwijsinstellingen Elishout Eigen onderwijsinstelling Kasterlinden Eigen onderwijsinstelling Kasterlinden Eigen onderwijsinstellingen Elishout Eigen onderwijsinstelling Kasterlinden Braakliggend

eigendom - in verkoop

Eigen onderwijsinstelling Zaveldal CLB CLB Centrum Ambulante Revalidatie De Poolster Leegstaand

eigendom - in gemeenschap met CCF gehuurd gehuurd eigendom - in gemeenschap met CCF eigendom - in verkoop

gebruiker - eigendom gemeente Roodebeekcentrum gebruiker - eigendom gemeente Buurtwerk Chambéry eigendom Centrum Geestelijke Ge- eigendom zondheidsZorg Brussel Gemeentelijk kinderdag- eigendom verbijf Vrij kinderdagverblijf eigendom Vrij kinderdagverblijf eigendom Vrij kinderdagverblijf eigendom Gemeentelijk kinderdag- eigendom verbijf Vrij kinderdagverblijf eigendom Vrij kinderdagverblijf eigendom Vrij kinderdagverblijf eigendom Vrij kinderdagverblijf eigendom Vrij kinderdagverblijf eigendom Vrij kinderdagverblijf eigendom Gemeentelijk kinderdag- eigendom - in erfpacht verbijf aan gemeente Leegstaand eigendom - in verkoop

eigendom - deels in gemeenschap met CCF eigendom

eigendom eigendom eigendom eigendom - in verkoop

5.7. Overzicht van de lopende eigen bouwprojecten van de Vlaamse Gemeenschaps­ commissie De grote bouwprojecten voor het eigen patrimonium worden hieronder opgelijst, onderverdeeld in drie delen, naar gelang het statuut van de bijhorende besluitvorming: - projecten ‘in uitvoering’ waar tot daadwerkelijke uitvoering beslist is (lopende werven, werken in aanbesteding); of die ten gevolge van overeenkomsten met derden met zekerheid uitgevoerd dienen te worden - projecten ‘in ontwerp’ waarvoor een extern ontwerpteam werd aangeduid om een gedetailleerde ontwerpstudie op te maken met het oog op uitvoering; - projecten ‘in voorstudie’ of intenties tot opstarten van een project. Daarnaast is steeds aangegeven welke kredieten vanaf heden (dit is na uitvoering van begroting 2009 volgens begrotingswijziging 1 & A) nog dienen voorzien te worden voor volledige uitvoering van het project. Het betreft een globale uitgavenenveloppe, waarin de eigenlijke bouwkost, btw, de studiekosten en een provisie voor meerwerken en prijsindexeringen opgenomen zijn. De vermelde projecten zijn beperkt tot diegenen die werden opgenomen in de derde bijsturing van het Investeringsplan 2005-2010, waarvan door het College akte werd genomen op 28 mei 2009. Andere mogelijke bouwprojecten worden aangebracht in de hoofdstukken van de diverse beleidsdomeinen. 5.7.1.

Bouwprojecten ‘in uitvoering’ 5.7.1.1.

Beleidsdomein Cultuur, Jeugd en Sport

- Vlaams Communicatiehuis Brussel - “Muntpunt” In 2007 werd de samenwerkingsovereenkomst voor de uitbouw van een Vlaams Communicatiehuis Brussel goedgekeurd. De Vlaamse Gemeenschapscommissie verbindt zich tot het betalen van 3,6 miljoen EUR aan de Vlaamse Gemeenschap als bijdrage in de verbouwingswerken. Raming totaalbedrag : 3.600.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 760.000 EUR. - Gemeenschapscentrum De Maalbeek In 2007 werd een overeenkomst met het Gemeenschapsonderwijs bereikt over betwiste goederen. Hierin is de overdracht vervat van ‘De Moriaan’ naar Go!; voor herhuisvesting van het gemeenschaps­ centrum dient het pand ‘Kloktorenstraat’ (voormalig internaat Go!) gerenoveerd te worden. Raming totaalbedrag : 2.400.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 2.250.000 EUR. - Gemeenschapscentrum De Kroon Verbouwing en uitbreiding met een deels ondergrondse zaal en een café. Uitvoering van de werken vanaf najaar 2009. Raming totaalbedrag : 3.350.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 425.000 EUR. - Gemeenschapscentrum Den Dam In 2009 werd een principieel akkoord bereikt voor een PPS-project met een privé-promotor, die een nieuwe ontwikkeling met voornamelijk woningen plant in het centrum van Oudergem. Hierin zou een nieuw gebouw voor het gemeenschapscentrum worden opgenomen, casco afgeleverd in 2011. De verdere afwerking zal in eigen beheer gebeuren. Raming totaalbedrag : 1.400.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 1.380.000 EUR. - Gemeenschapscentrum Elzenhof Een renovatie met het oog op het verbeteren van toegankelijkheid, veiligheid en efficiëntie is in uitvoering, voltooiing in 2009. Raming totaalbedrag : 1.600.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 60.000 EUR. 77

- Gemeenschapscentrum Heembeek-Mutsaard In 2007 werd in de Vlaamse regering goedgekeurd. Naar aanleiding hiervan werd in 2008 in NederOver-Heembeek het project Pieter Pauwel opgestart. In 2009 is een overeenkomst goedgekeurd tussen de Vlaamse overheid en de Vlaamse Gemeenschapscommissie over het multifunctionele project Pieter en Pauwel, in het kader van het masterplan Woonzorgzone Brussel. De Vlaamse Gemeen­ schapscommissie wordt eigenaar van de gemeenschapsfuncties, met name gemeenschapscentrum, bibliotheek, lokaal dienstencentrum en dagverzorgingscentrum. De zorgdelen worden gefinancierd met externe middelen en zullen uitgebaat worden door een te selecteren vzw. Raming totaalbedrag gemeenschapscentrum: 2.000.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 2.000.000 EUR. 5.7.1.2.

Beleidsdomein Onderwijs en Vorming

- Elishout-COOVI – bouwproject campus fase 1 In 2007 werd de opdracht voor de uitvoering van de werken voor de nieuwbouw van een keuken­to­ ren en de verbouwing van gebouw 5 en het internaat gegund. De werken werden aangevat in 2008 en zullen voltooid worden in 2010. Gelet op de bouwkundige toestand van een aantal andere gebouwen op de campus (gebouw 3, de geklasseerde hoeve) zullen bijkomende renovatiewerken op middellange termijn noodzakelijk zijn. Voor de hoeve kan een piste voor publiek-private samenwerking en horeca-uitbating worden onderzocht. Raming totaalbedrag : 25.000.000 EUR m.i.v. specifieke betoelagingen AGiOn Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 815.000 EUR. 5.7.2. Bouwprojecten ‘in ontwerp’ 5.7.2.1.

Beleidsdomein Cultuur, Jeugd en Sport

- Gemeenschapscentrum De Kriekelaar Als sluitstuk van de verbouwingscampagne van de afgelopen jaren wordt de inkomzone en het ont­ haal gerenoveerd. Raming totaalbedrag : 350.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 137.500 EUR. - Gemeenschapscentrum Nekkersdal Globale verbouwing en gedeeltelijke nieuwbouw. In 2009 werd het ontwerpteam aangesteld met het oog op aanbesteding van de werken in 2011. Een integratie van IBO Nekkersdal en een financiële bijdrage vanuit het beleidsdomein Welzijn, Gezondheid en Gezin is in onderzoek. Raming totaalbedrag : 4.800.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 4.670.000 EUR. - Gemeenschapscentrum De Rinck Volledig nieuwbouwproject langsheen de Kapittelstraat, op aangepaste wijze te verbinden met de historische panden aan het Dapperheidsplein. In delen van het gebouw worden specifieke, exclusieve lokalen voor de aanpalende Muziekacademie voorzien. In 2009 werd het ontwerpteam aangesteld voor de volledige studieopdracht voor de nieuwbouw en de verbouwing. Gepland wordt om de aan te besteden in 2010. Raming totaalbedrag : 5.000.000 EUR gemeenschapscentrum + 1.050.000 EUR muziekacademie Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 5.910.000 EUR. - Gemeenschapscentrum De Vaartkapoen In 2009 werd het ontwerpteam aangesteld voor opmaak van een masterplan en de renovatie. Het project heeft als doel het centrum efficiënter bruikbaar te maken en de leefbaarheid en toegankelijkheid sterk te verhogen. Gepland wordt om de renovatie aan te besteden in 2012. Raming totaalbedrag : 2.290.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 2.210.000 EUR. 78

5.7.2.2.

Beleidsdomein Onderwijs en Vorming

- Kasterlinden In 2005 werd een ontwerpteam aangesteld voor het uitvoeren van de ontwerpopdracht voor de renovatie- en herinrichtingswerken van het internaatsgebouw en de reorganisatie van de hele campus voor Kasterlinden. In 2009 werd het behoeftenplan en het bouwprogramma aangepast worden wegens de sterke groei in leerlingenaantal. Het ontwerpteam maakt de studie in 2009 met het oog op de aanbesteding van een eerste fase, nieuwbouw van het jongerenverblijf en de secundaire school, in 2010. Raming totaalbedrag : 18.730.000EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 18.540.000 EUR. 5.7.3. Bouwprojecten ‘in voorstudie / intenties’ 5.7.3.1.

Beleidsdomein Cultuur, Jeugd en Sport

- Gemeenschapscentrum Kontakt Renovatie van koetshuis en/of hoofdgebouw met het oog op betere toegankelijkheid en efficiënter ruitegebruik. De paviljoenen in het binnengebied kunnen op termijn verdwijnen en plaats maken voor een tuin. Raming totaalbedrag : 770.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 770.000 EUR. - Gemeenschapscentrum De Kriekelaar De grote zaal veroorzaakt geluidhinder die de normen duidelijk overschrijdt. Het bereiken van een betere geluidsisolatie vraagt belangrijke bouwkundige ingrepen, allicht zelfs het creëren van een ‘boxin-box’. Noodzakelijk om de volle functionaliteit van de zaal te bewaren. Raming totaalbedrag : 800.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 800.000 EUR. - Gemeenschapscentrum Wabo Het gemeenschapscentrum biedt een unieke invalspoort naar het Zoniënwoud. Er dient nagegaan te worden welke mogelijkheden en beperkingen het centrum heeft om zich te ontwikkelen als trefpunt voor fiets- en wandeltoerisme. Renovatie met het oog op betere toegankelijkheid en functionaliteit. Raming totaalbedrag : 500.000 EUR Resterende kredieten te voorzien vanaf heden: 500.000 EUR.

79

6

. De administratie van het College van de VGC

6.1. Opdracht De administratie heeft als opdracht het beleid van het College van de Vlaamse Gemeenschaps­ commissie op vlak van cultuur, onderwijs, welzijn en gezondheid mee voor te bereiden, te ondersteunen, uit te voeren en te evalueren. De administratie wil een optimale dienstverlening bieden aan de beleidsactoren, de verenigingen en organisaties en de gebruikers in het algemeen. Dit vraagt een goed uitgeruste en moderne administratie, met bekwame en geëngageerde medewerkers.

6.2. Een organisatie in transitie De tweede helft van de voorbije legislatuur kenmerkte zich voor wat de administratie betreft door een hele reeks hervormingen. De invoering van het mandaatsysteem voor de leidend ambtenaar en de directeurs in 2006 vormden het startschot van een organisatiebreed veranderingsproces. De vacante mandaatfuncties werden ingevuld zodat in het voorjaar 2008 een vernieuwd directieteam – een evenwichtige mix van ervaring en nieuw bloed – aan de slag kon. In 2008 werd een nieuw organisatieconcept ingevoerd: - 3 algemene beleidsdirecties: Cultuur, Jeugd en Sport - Onderwijs en Vorming - Welzijn, Gezondheid en Gezin - de algemene directie Ondersteuning en Facility clustert het zakelijk beheer en hieronder ressor­te­ ren de directies Financiën en Begroting, Personeel en HRM en Gebouwen en Patrimonium Het zoveel mogelijk weghalen van beheersmatige taken bij de beleidsdirecties moet de beleidsdirecties toelaten maximaal te focussen op hun kerntaken. - 3 entiteiten: Gemeenschapscentra – Onderwijscentrum Brussel – Gezin, waaraan een zekere vorm van autonomie werd toebedeeld. Deze organisatieonderdelen zijn in afwachting van de aanstelling van de entiteitsverantwoordelijken nog niet operationeel. - meet-en weetcel/expertisecentrum: het College had in zijn regeerakkoord 2004 uitdrukkelijk voorzien in de oprichting ervan teneinde de beleidsvoering en besluitvorming op een rationele en wetenschappelijk onderbouwde manier te kunnen voeren. De meet-en weetcel zal tevens instaan voor een consequente monitoring van de effecten van het gevoerde beleid. De deskundige-coördinator werd begin november 2008 aangesteld. - stedelijk beleid: transversale positionering waarin naast de opvolging van het stedenfonds, de nadruk komt te liggen op het stedelijk beleid op het gewestelijk niveau (de wijkcontracten, samenwerking met het Agentschap voor Territoriale ontwikkeling, samenwerking met andere overheden, … ) De cel Stedelijk beleid neemt actief deel aan het Kenniscentrum Vlaamse Steden en zal onderzoeken op welke manier de VGC kan werken met de niet-structuurfondsen van Europa. De aanstelling van een deskundige-coördinator wordt in het najaar 2009 voorzien. Op 6 november 2008 werd het personeelsplan van de administratie door het College goedgekeurd en na onderhandelingen met de vakorganisaties geconsolideerd in een akkoordprotocol op 17 december 2008, samen met een reeks maatregelen ter bevordering van de koopkracht.

81

De belangrijkste uitgangspunten van dit personeelplan zijn: • het door het College vooropgestelde principe dat het toekomstige personeelsplan zich binnen de marges van de huidige personeelsuitgaven moet houden • de keuze om de huidige medewerkers maximaal mee te nemen naar de organisatie van de toekomst o.m. door maximale opleiding- en doorstromingskansen voor de aanwezige medewerkers te voorzien • jaarlijks aanpassing van de personeelsformatie in functie van de streefformatie 2012 Het personeelsplan voorziet volgende plaatsen (VTE) voor 2009: A

B

C

D

statutair kernadministratie

73,3

45,5

61

41

contractueel kernadministratie

32,8

53,3

23,5

62,5

67,45

19

5

2

173,55

117,8

89,5

105,5

contractueel entiteiten Totaal per niveau

220,8 Totaal statutair 265,55 Totaal contractueel 486,35 Algemeen totaal

Out of scope

243,14 totaal out of scope 729,49 EINDTOTAAL

Inmiddels dient rekening gehouden te worden met verschillende beleidsbeslissingen sinds de goedkeuring van het personeelsplan (o.m. de invoering van de functie van deskundige-coördinator Stedelijk Beleid, het organogram van het Onderwijscentrum Brussel,…) wat volgende effectieve personeelsformatie (VTE) oplevert voor 2009: A

B

kernadministratie

62,3

45,5

61

41

2. contractueel kernadministratie

32,8

53,3

23,5

62,5

17

70

3

2

4

6

1. statutair

entiteiten



gescocontingent poolers

3. mandaten 4. vakbondsafgevaardigden Totaal per niveau 5. Out of scope

C

D

15

274,1 Totaal contractueel 15 Totaal mandaten

3 130,1

209,8 Totaal statutair

3 168,8

91,5

111,5

501,9 Algemeen totaal 233,14 totaal out of scope 735,04 EINDTOTAAL

De Gemeenschapscentra, met uitzondering van de centrale dienst en de Hoofdstedelijke Openbare Bi­ bliotheek werden voorlopig niet opgenomen in het personeelsplan (out of scope) om reden dat hiervoor aparte hervormingsprocessen lopen. In 2007-2008 werden de Brussels onderwijspartners (Taalvaart, Bits², vzw Nascholingscentrum Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de vzw Schoolopbouwwerk Brussel) geïntegreerd in de administratie, met name in de entiteit Onderwijscentrum Brussel. In het kader van het hervormingsproces van de gemeenschapscentra werden met ingang van 1 januari 2009, 63 gesco’s van de vzw’s Gemeenschapscentra overgenomen. Het personeelsplan van de gemeenschapcentra is in voorbereiding. De hervorming van de administratie naar een meer dienstbare, transparante en efficiënte organisa­ tie vraagt een optimalisering van de werkprocessen en de procedures binnen een geïntegreerd beheer. In dit verband kan verwezen worden naar o.m. de realisatie van een centrale uitleendienst, de uitbouw van een centrale aankoopdienst, de implementatie van ondersteunende IT-tools (bv. Aphrodite voor personeelsbeheer en -beleid, Planon voor facilitair management en gebouwenbeheer, digitalisering college(lid)procedure). 82

De verbeterprojecten maken deel uit van de management-en operationele plannen van de mandaathouders, die werden goedgekeurd door het College. De administratie pleit ervoor om de ingeslagen weg in, samenspraak met het beleid, te kunnen continueren. Aanbevelingen - De administratie acht het aangewezen dat de Collegeleden, zoals voordien, hun bevoegdheden onderling zouden delegeren. - De delegatie van bevoegdheden van het College aan de administratie wordt thans geregeld in een besluit van 1994, dat reeds herhaaldelijk werd aangepast maar thans toe is aan revisie en aan afstemming met de noden voor een efficiënte werking van de administratie. - Bij het begin van de legislatuur dienen een aantal werkafspraken te worden gemaakt met betrekking tot de werking administratie/beleid.

6.3. Personeel en HRM 6.3.1.

Kengetallen inzake het personeelsbestand van de administratie:

kengetal

omschrijving

personeelsomvang in personen op 31/12

aantal personeelsleden in personen op 31/12 (incl. personeel met een startbaanovereenkomst - excl. kabinetten)

man/vrouw verhoud- aantal mannen t.o.v. aantal vrouwen in het ing in personen personeelsbestand op 31/12

2007

2008

651

659

M: 269 (41,3%) V: 382 (58,7%)

M: 266 (40,4%) V: 393 (59,6%)

statuutratio

% statutaire personeelsleden t.o.v. het totale personeelsbestand op 31/12

37,6% (245/651)

32,8% (216/659)

vergrijzing

% personeelsleden vanaf 55 jaar t.o.v. het totale personeelsbestand op 31/12

14,4% (94/651)

14,3% (94/659)

hoogkwalificatieratio

% van de personeelsleden met een opleiding hoger onderwijs (niveau A en B) t.o.v. het totale personeelsbestand op 31/12

42,2% (275/652)

42,9% (283/659)

83

diversiteit kengetal

omschrijving

2007

2008

Vrouwen / Mannen vertegenwoordiging vrouwen

aantal vrouwelijke personeelsleden t.o.v. de totale personeelssterkte (in % en absolute cijfers) op 31/12

58,7% (382/651)

59,6% (393/659)

vrouwen binnen niveau A

% vrouwen binnen niveau A t.o.v. % vrouwen binnen de andere niveaus op 31/12

A: 60,1% (104/173) overige: 58% (278/479)

A: 58,8%(107/182) overige: 60% (286/477)

vrouwen in managementfuncties

% vrouwen in managementfuncties (A3/A2L/ A2A/A2M) op 31/12

20% (1/5)

11,1% (1/9)

vertegenwoordiging mannen

aantal mannelijke personeelsleden t.o.v. de totale personeelssterkte (in % en absolute cijfers) op 31/12

41,3% (269/651)

40,4% (266/659)

mannen binnen niveau A

% mannen binnen niveau A t.o.v. % mannen binnen de andere niveaus op 31/12

A: 39,9% (69/173) overige: 42% (201/479)

A: 41,2% (75/182) overige: 40% (191/477)

mannen in managementfuncties

% mannen in managementfuncties (A3/A2L/A2A/A2M) op 31/12

80% (4/5)

88,9% (8/9)

Kort geschoolden vertegenwoordiging kort geschoolden

aantal personeelsleden met maximaal diploma 33,9% (221/652) lager secundair onderwijs (niveau D) t.o.v. de totale personeelssterkte (in % en absolute cijfers) op 31/12

33,7% (222/659)

aantal personeelsleden ouder dan 45 jaar t.o.v. de totale personeelssterkte (in % en absolute cijfers) op 31/12

49,8% (328/659)

Ervaren werknemers vertegenwoordiging ervaren werknemers

49,5% (322/651)

gemiddelde leeftijd in 2007: 42,5 gemiddelde leeftijd in 2008: 42,7 De definitie en berekeningswijze van deze kengetallen is dezelfde als gehanteerd bij de Vlaamse Overheid ( Jaarrapport Personeel en Organisatie 2006). 6.3.2. Competentiemanagement

Het competentiemanagement vormt het kader voor de instrumenten van personeelsbeleid en personeelsbeheer van de administratie. Het competentiemanagement wordt structureel ingebouwd en toegepast in het HRM-beleid. Hiervoor werden reeds een aantal personeelsinstrumenten ontwikkeld: competentiewoordenboek, functiebeschrijvingen, competentiegerichte selecties en examens In de komende periode dienen nog volgende acties te worden uitgevoerd: databank functiebeschrijvingen, evaluaties, vormingsaanbod op basis van competenties, … . De implementatie van het personeelsplan gebeurt evident binnen het kader van het competentiema­na­ gement. Een goede communicatie met de personeelsleden is belangrijk binnen het HRM- beleid. Recent werd een digitale nieuwsbrief ingevoerd en worden regelmatig info- en vragenssessies georganiseerd. In het overleg met de vakorganisaties wordt er gestreefd naar maximale participatie en consensus. 84

Aanbevelingen - Verdere implementatie personeelsplan Het personeelsplan vertrekt van de AS-IS situatie 2008 en geeft per jaar aan hoe de vooropgestelde formatie 2012 zal gerealiseerd worden. De acties voor de transitiefase 2008-2009 werden gerealiseerd of zijn gepland: allocatie van huidige medewerkers, organiseren van procedures voor invulling van de vacante plaatsen via interne mobiliteit, bevorderings- en aanwervingsexamens. De komende jaren zullen deze acties worden herhaald. Na monitoring, ook budgettair, zal de transitie naar de volgende fase worden geïmplementeerd. De krijtlijnen personeelsbeleid van het personeelsplan moeten verder worden uitgewerkt en geïmplementeerd: motiverende loopbaanmogelijkheden, maatregelen combinatie werk-privé/gezin, evaluatieprocedure, thuiswerk… . - Beleidsbepalingen inzake contractuele en statutaire tewerkstelling De administratie van het College telt in vergelijking met andere overheden een groot aantal contractuele personeelsleden (zie kengetallen 6.3.1.). Waar oorspronkelijk in de regel statutaire personeelsleden werden aangesteld en slechts in specifieke operationele of tijdelijke functies, contractuele personeelsleden, was dit principe de laatste jaren niet meer duidelijk. Het personeelsplan geeft een eerste aanzet om het onderscheid tussen contractuele en statutaire formaties terug duidelijk te bepalen (zie tabel effectieve personeelsformatie 2009 bij 6.2.) De verschillen in rechtspositie werden de voorbije periode in belangrijke mate verminderd. Zo hebben statutaire en contractuele personeelsleden thans dezelfde mogelijkheden voor bevordering en interne mobiliteit. Toch blijft er een onderscheid, vooral op het vlak van de eindeloopbaanproblematiek ( pensioenen). Deze problematiek stelt zich ook bij de andere overheidsadministraties en wordt ook daar onderzocht. Ook de sociale partners vragen hiervoor een oplossing. Een verdere analyse en onderzoek van mogelijke oplossingen dringt zich dan ook op. - Herziening van het VGC-personeelsstatuut De basis van het VGC-personeelsstatuut vormt het collegebesluit nr. 94/268 van 20 oktober 1994 houdende organisatie van de administratie van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en de regeling van de rechtspositie van het personeel. Dit besluit werd doorheen de jaren herhaaldelijk gewijzigd. De voorbije 2,5 jaar werden nog de volgende aanpassingen in het personeelsstatuut doorgevoerd: invoering mandaatfuncties, functionele loopbaan voor contractuelen, invoering graad van ingenieur, upgrading mandaten, upgrading schalen D111/D112/D113, toekenning salarisschaal 1.80 aan onderwijspartners, verhoging eindejaarstoelage, invoeren mandaatfunctie deskundige-coördinator, interne arbeidsmarkt, afschaffing sommige toelages, procedure en bezoldiging boekhouder/thesaurier, procedure voor aanwerving, procedure voor bevordering, invoering graad van onderwijsondersteuner. Teneinde opnieuw een coherente regeling van de rechtspositie van het personeel te bekomen is een globale herziening noodzakelijk. Een aantal nog voorkomende bepalingen zijn ook niet langer zinvol. Naar analogie met de Vlaamse overheid wordt gepleit voor een nieuw (raam)statuut.

85

- Interfederale mobilteit In de administratie van de Vlaamse overheid komen de ambtenaren van volgende externe overheden in aanmerking voor interfederale mobiliteit: - een federale overheidsdienst, een programmatorische federale overheidsdienst, alsook de dien­ sten die ervan afhangen, het ministerie van landsverdediging en een aantal rechtspersonen pu­ bliek recht. - de diensten van de Gemeenschappen en Gewesten, van de Colleges van de Gemeenschapscommissies en van het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de publiekrechtelijke rechtspersonen die ervan afhangen. De mogelijkheden voor mobiliteit met andere overheden ( Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Vlaamse overheid, Federale overheid, … ) dient ook voor de ambtenaren van de VGC onderzocht te worden. Naast het inpassen van deze mobiliteit in het competentiemanagement, zal hierbij ook aandacht moeten besteed worden aan de financiële consequenties (behoud van schaal – en dienstanciënniteit) en het retentiebeleid. Ook de vraag inzake de geldigheid van werfreserves van andere overheden sluit hierbij aan. - Elders verworven competenties: toelatingsvoorwaarde naast diploma’s. Nadat de verschillende stappen voor de invulling van functies van het personeelsplan zijn gerealiseerd zoals momenteel in het statuut voorzien, namelijk op basis van behaalde diploma’s kan, zoals bij de Vlaamse overheid, het afwijken van deze diplomavereiste onderzocht worden. Personeel zou dan aangetrokken worden op basis van elders verworven competenties. De Vlaamse overheid voorziet een lijst met knelpuntfuncties waarvoor een diploma geen absolute toelatingsvoorwaarde is. Voor deze functies kunnen de vereiste competenties ook op een andere manier bewezen worden, bijvoorbeeld met een erkend ervaringsbewijs of een gevolgde beroepsopleiding bij de VDAB. Deze lijst dient minimum jaarlijks geactualiseerd te worden na onderhandelingen met het Sectorcomité. Op dit ogenblik is de lijst nog niet ter beschikking. Deze lijst omvat zowel de knelpuntfuncties van de lijst met knelpuntfuncties van de VDAB die ook bij de Vlaamse overheid voorkomen, als de knelpuntfuncties die specifiek zijn voor de Vlaamse overheid. De VGC kan naar analogie hiervan een lijst met functies opstellen. Deze lijst is ook van belang voor de valorisatie van ervaring tot maximaal 15 jaar voor knelpuntfuncties. - Begeleiden van functioneringsmoeilijkheden en het verder uitbouwen van sociale dienstverlening. De administratie beschikt momenteel over diverse instrumenten in deze context (o.m. afspra­ken­ gesprek, overleg en opvolging door diverse actoren o.m. arbeidsgeneesheer, sociale dienst). Deze instrumenten zijn vanuit de praktijk gegroeid maar veeleer ad hoc. Omwille van de relatieve toename van “ probleemdossiers” ( functioneringsmoeilijkheden en problemen in de sociale situatie) is een geïntegreerd beleid nodig. Werkmethodes en procedures moeten ontwikkeld worden om met een maximale betrokkenheid van alle actoren een zo effectief mogelijk beleid uit te tekenen en te implementeren. - Verder uitbouwen van een beleid welzijn op het werk In het protocolakkoord dat tussen het College en de vakbonden op 17 december 2008 werd afge­ slo­ten werd o.a. de oprichting van een basisoverlegcomité voor Veiligheid en Welzijn op het werk afgesproken. In overleg met de representatieve vakbonden zal een beleid rond diverse aspecten van welzijn op het werk worden ontwikkeld en geïmplementeerd. Mogelijke aandachtspunten hierin zijn: preventief medisch onderzoek vanaf 50 jaar, omgaan met stress op het werk, begeleiden van functioneringsmoeilijkheden, opvolging langdurig zieken, …. .

86

- Betrokkenheid van medewerkers vergroten Betrokken zijn op de VGC als organisatie en op het Brussels werkveld is een waardegebonden competentie die van iedere medewerker verwacht wordt. Betrokkenheid als houding ( openheid tonen, openstaan voor, nieuwsgierig zijn, luisteren… en zich willen/durven engageren, …) vormt de basis voor participatie en inzet. Personeelsleden op de administratie VGC worden ingeschakeld in beleidsvoorbereidend en beleids­ uitvoerend werk ten behoeve van Brussel en ‘het werkveld’. Voeling houden met de maatschappe­ lijke ontwikkelingen en de effecten van de beleidsvoering is een continu proces dat de relevantie en authenticiteit van werkresultaten verhoogt. Dit is duidelijk (en mogelijks zelfs ‘meetbaar’) voor de beleidsmateries, maar evenzeer aangewezen voor de activiteiten van de ondersteunende directies. Voor individuele personeelsleden is het belangrijk een zicht te hebben op hun plaats binnen de be­ leids­cyclus/proces. Wie zijn opdracht kan situeren, kan zijn inzet duiden en is positief ingesteld om zijn sociale participatie te verhogen. Ook dit verhoogt betrokkenheid. De organisatie kan een aantal voorwaarden creëren en ‘instrumenten’ ontwikkelen om deze betrokkenheid te verhogen: - De VGC heeft een verhuis- en stadspremie voor medewerkers die in Brussel (komen) wonen. Evolutie stadspremie 2006 Aantal toegekende premies

2007

2008

Bedrag inclusief patronale bijdragen

Aantal toegekende premies

Bedrag inclusief patronale bijdragen

Aantal toegekende premies

Bedrag inclusief patronale bijdragen

Eigen personeels- 233 leden

329.400,73

256

340.368,34

248

337.681,93

Personeel van 30 vzw’s waarmee een overeenkomst is gesloten

37.260,28

23

29.096,08

25

30.772,16

Totaal

366.661,01

279

369.464,92

273

368.454,09

263

Evolutie verhuispremie 2006 Aantal toegekende premies

2007

2008

Bedrag inclusief patronale bijdragen

Aantal toegekende premies

Bedrag inclusief patronale bijdragen

Aantal toegekende premies

Bedrag inclusief patronale bijdragen

Eigen personeels- 1 leden

3.195,48

4

12.223,88

1

3.195,73

Personeel van 0 vzw’s waarmee een overeenkomst is gesloten

0

0

0

0

0

Totaal

3.195,48

4

12.223,88

1

3.195,73

1

Een verhoging van deze premie door indexering van het huidige bedrag zou een extra stimulans kunnen zijn en een tegengewicht kunnen vormen voor maatregelen die niet gelden voor de Brusselaars (vb Vlaamse jobkorting).

87

Andere voorstellen in dit verband : - organiseren van contacten met diensten/instellingen en met niet- of informeel georganiseerde burgers : ‘bedrijfs’bezoeken (vorming), stad-in, functioneel overleg, kennismiddagen, organiseren van personeel- events op locaties van organisaties in het werkveld, studiedagen op locaties in Brussel, … - uitwisselingen nieuwsbrieven en andere publicaties - expertise van het werkveld gebruiken : opname van het “werkveld” in jury’s, adviesraden,… - expertise en dienstverlening van administratie naar werkveld-organisaties Binnen het HRM-beleid zou dit kunnen betekenen : het bekendmaken van vacatures in het werkveld (gebeurt nu reeds), wervingsreserves openstellen voor organisaties in het werkveld,… . - voordelige abonnementen voor culturele voorstellingen,… - tewerkstelling kansengroepen: een aspect van diversiteitsbeleid De VGC kan vanuit haar maatschappelijke opdracht als overheidsorganisatie de verantwoorde­ lijk­heid opnemen voor ontwikkeling van duurzame tewerkstelling voor kansengroepen (kort geschoolden, arbeidsgehandicapten, ..). Sociale tewerkstelling kan vanuit een dubbele optiek worden ingevoerd, met een win-win situatie voor de organisatie en de tewerkgestelde kansengroepen: - Technische en logistieke opdrachten in de VGC -organisatie die zouden kunnen uitbesteed worden aan het commerciële circuit, kunnen evenzeer opgenomen worden door sociale economie-initiatieven (vb. interne catering, boekverzorging, naai-atelier voor de internaten, schoonmaak infrastructuur, …). Bepaalde service-diensten zouden kunnen uitgebreid worden ten behoeve van het personeel (vb. naai- en strijkatelier, catering). - Personeelsleden die om reden van rendement, in de reguliere tewerkstelling uit de boot vallen, hebben een opvangmogelijkheid. Dit is een heroriëntatie naar arbeidszorginitiatieven. Vooral technische en logistieke medewerkers kunnen tengevolge van ziekte, ongeval, leeftijd, …fysiek niet meer alle taken aan, het normale werktempo ligt te hoog, …. In plaats van ontslag of vroegtijdig pensioen, kunnen zij tewerkgesteld blijven in aangepaste taken. Voor implementatie van sociale tewerkstelling zijn verschillende scenario’s mogelijk: - Voorbehouden van een aantal functies binnen de VGC-formatie, waarin mensen uit de doelgroepen kunnen tewerkgesteld en intensief begeleid worden. Het rendement in deze tewerkstelling zal lager zijn. Een perspectief op tewerkstelling in een “reguliere” formatieplaats en functie kan worden voorzien. Betoelaging vanuit (doorstroming)fondsen moet onderzocht worden. - De VGC sluit een overeenkomst met bestaande partnerorganisatie(s) in het Brussels werkveld die werkervaringcontracten aanbieden of aan begeleide sociale tewerkstelling doen en waarmee de VGC een band qua subsidiering heeft. - De VGC kan zelf een initiatief opstarten dat wordt begeleid en uitgebouwd en in een latere fase eventueel kan verzelfstandigen. Het uitbouwen, implementeren en in stand houden van een tewerkstellingsbeleid voor kansengroepen vraagt een aangepaste personeelsomkadering. Vooral het begeleiden van medewerkers uit bedoelde kansengroepen in alle aspecten van tewerkstelling vraagt extra inzet. De verschillende mogelijkheden met inbegrip van mogelijke subsidiëringvormen kunnen onderzocht worden. In functie van de genomen beleidsoptie kunnen vervolgens haalbare streefcijfers voor tewerkstelling van kansengroepen vastgelegd worden, zodat de geleverde inspanningen kunnen getoetst worden aan meetbare resultaten.

88

verantwoordelijke uitgever Eric VERREPT