Aanbesteding ‘GameChangers’ Stichting Management Studies (SMS), gelieerd aan werkgeversorganisatie VNO-‐NCW, laat voor haar members, leden van VNO-‐NCW en andere relaties wetenschappelijk praktijkonderzoek verrichten naar specifieke thema’s die in de toekomst door het bestuur van belang worden geacht. De vraagstukken richten zich op het ondersteunen van algemeen management van grote ondernemingen alsmede op verschillende HR-‐onderwerpen. De onderzoeksrapporten worden veelal in boekvorm gepubliceerd bij Uitgeverij Van Gorcum. In de bijlage is een overzicht opgenomen van de tot nu toe verschenen 80 publi-‐ caties van Stichting Management Studies (www.managementstudies.nl) in de afgelopen bijna 50 jaar en de toekomstige publicaties. Het bestuur van Stichting Management Studies heeft besloten tot het laten verrichten van wetenschap-‐ pelijk praktijkonderzoek naar GameChangers en disruptive markets in relatie tot bestaande onderne-‐ mingen. Zij wenst een geschikte onderzoekspartij hiervoor te selecteren door het onderzoek aan te be-‐ steden. Het bestuur roept geïnteresseerde onderzoekspartijen op om in te schrijven op dit onderzoek. 1.
Inleiding tot het onderwerp
Recent zijn enkele markten en sectoren opgeschrikt door een fenomeen dat zich laat aanduiden met ‘GameChanger’. Een GameChanger wordt wel gezien als een jong bedrijf dat vaak technologiegedreven via internet en apps een betere benutting van bestaande assets voorstaat in de consumentenmarkt. Bekende voorbeelden van GameChangers zijn Airbnb en Uber. In de zoektocht van ondernemingen naar nieuwe businessmodellen verschuift de scope naar wie wordt de GameChangers en waar komt deze vandaan. In de bestuurskamers van grote ondernemingen leidt dit tot alertheid, maar ook wel tot een enigszins ongemakkelijk gevoel. Hoe kunnen bestaande ondernemingen anticiperen op GameChangers en hoe kunnen zij er zelf een worden? Voor welke uitdagingen komen ondernemingen te staan als zij zichzelf opnieuw willen uitvinden, hun businessmodel radicaal willen wijzigen? GameChangers zijn van alle tijden Als we de geschiedenis overzien zijn er altijd GameChangers geweest. Denk maar aan de tijd dat de het paard werd verdrongen door de auto en de trein werd verdrongen door het vliegtuig. Heden ten dage worden de laatste drie vervoersmiddelen echter vooral naast elkaar gebruikt. Voorbeelden van Game-‐ Changers, verbonden aan een persoon, uit de vorige eeuw zijn: • Frits Goldsmeding: uitvinder van uitzendwerk • Anton Philips: bezorgde Nederland een wereldbedrijf • Dirk van den Broek: vijand der kruideniers • Freddy Heineken: verkocht gevoel, geen bier • John de Mol: liet zich niet wegkijken • Piet Derksen: het nieuwe vakantiegevoel • Albert Plesman: Nederlands luchtvaartpionier. Jaarlijks organiseert het tijdschrift Management Team het ‘GameChangers Event’ in Amsterdam. Tijdens dit evenement wordt de ‘GameChanger of the Year’ verkozen. De volgende GameChangers hebben de award1 in de afgelopen jaren gewonnen: • 2theloo in 2014 • Coolblue in 2013 • Buurtzorg in 2012. 1
Gamechangers is een initiatief van MT en wordt mede mogelijk gemaakt door BMW, De Baak, Greenfield Capital Partners en Salesforce. 1 van 7
De vraag die naar voren komt is of het nu gaat om ondernemerschap, innovatie of dat het echt Game-‐ Changing is in de letterlijke zin van het woord? GameChanging is meer dan alleen een nieuwe onderne-‐ ming opzetten, het is een markt onherkenbaar veranderen op zo een dusdanige manier dat terugkeer naar de ‘oude’ marktsituatie waarschijnlijk niet meer mogelijk is. Een onderscheiden markt of sector kan zowel Business-‐to-‐Business (B2B) zijn als Business-‐to-‐Comsumer (B2C). Het is te zien als een radicale wijziging van bepaalde markten of sectoren door een nieuwe of een bestaande onderneming. Game-‐ Changing is niet alleen maar voorbehouden aan nieuwe ondernemingen, ook bestaande ondernemingen of een deel daarvan kunnen een GameChanger zijn of worden. Succesvolle voorbeelden daarvan zijn: Senseo, LED, Oogziekenhuis Rotterdam, etc. Een veel gebruikte internationale definitie van GameChanging is ‘An event, idea, or procedure that ef-‐ fects a significant shift in the current way of doing or thinking about something’. De bekende voorbeelden van gevestigde ondernemingen uit het recente verleden, die achteraf niet snel genoeg reageerden of konden reageren op nieuwe ontwikkelingen, zijn Kodak en Nokia. De uitvinder van ook de digitale fotocamera verwachtte dat het met de digitale fotografie niet zo een vaart zou lo-‐ pen, maar het liep anders. Het werd het grootste succes in de fotografie ooit. Nokia, ooit uitgegroeid tot een GameChanger vanuit een bestaande onderneming, had al in het begin ingezet op digitale fotografie met behulp van de mobile telefoon, maar miste vervolgens volledig de opkomst van de smartphone. Andere recente voorbeelden van GameChangers, die de gevestigde marktsituaties radicaal verander-‐ den, zijn Uber, Airbnb, Spotify, Netflix, etc. GameChangers van nu zijn in staat om technologiegedreven en ondersteund door sterke financiers in betrekkelijk korte tijd een markt radicaal te veranderen. In de bestuurskamers van ondernemingen wordt nagedacht over wat een GameChanger kan betekenen voor het eigen bedrijf en vanuit welke hoek deze is te verwachten. Tegelijkertijd vragen zij zich af of zij zelf een GameChanger kunnen worden of hoe zij zich zouden kunnen aanpassen aan de een GameChan-‐ ger. De vraag is hoe ondernemingen kansen kunnen benutten om zichzelf aan te passen en of zij in staat zijn om de steven en zo te wenden dat het een radicale verandering in hun markt teweegbrengt. 2.
De onderzoeksvraag
Door maatschappelijke en vooral technologische ontwikkeling zijn markten voor producten en (professi-‐ onele) diensten en sectoren vrijwel continu in beweging. Bepaalde ontwikkelingen op een specifieke markt kunnen steeds intensiever worden en uiteindelijke leiden tot een ingrijpende marktverandering. Het gaat hier veelal om een breaksthrough, een zorgvuldig opgebouwde doorbraak die een ongeëve-‐ naarde verandering in marktomstandigheden teweegbrengt dikwijls gedreven door disruptive technolo-‐ gy. De kans bestaat dat elke markt of sector in de komende 5 tot 10 jaar te maken krijgt met radicale veranderingen. Bovenstaande leidt tot de volgende centrale onderzoeksvraag: Hoe kunnen ondernemingen GameChangers het beste benutten en leren hoe ze ontstaan en ontwik-‐ kelen? Deelvragen bij de gestelde onderzoeksvraag zijn: • Hoe ontstaan GameChangers en disruptive markets (B2B, B2C) en wat zijn belangrijke kenmerken? • Hoe kunnen bestaande ondernemingen anticiperen op GameChangers en hoe kunnen zij zelf Game-‐ Changer worden? • Wat kunnen bestaande ondernemingen leren van GameChangers en disruptive markets (B2B, B2C)? Met de beantwoording van deze onderzoeksvraag zou het mogelijk moeten zijn om inzichten te verwer-‐ ven in het succesvol toepassen van het fenomeen GameChanger in ondernemingen en andere organisa-‐ ties. Met de onderzoeksresultaten kunnen de members van SMS, leden van het VNO-‐NCW en anderen
2 van 7
handvatten aangereikt krijgen om het vraagstuk van GameChanger op een effectieve wijze aan te pak-‐ ken in het belang van de continuïteit van hun onderneming. 3.
Eindresultaat van het onderzoek
Het onderzoek naar GameChangers en disruptive markets in relatie tot bestaande ondernemingen zal leiden tot een onderzoeksrapport dat voldoet aan de volgende criteria: 1. Goede wetenschappelijke methodologie en uitvoering van het onderzoek. 2. Theoretische vernieuwing ten aanzien van het onderzoeksonderwerp. 3. Toegankelijk voor de doelgroep van het onderzoeksonderwerp. 4. Toepasbaar in de praktijk van de doelgroep. De kwaliteit van het onderzoek wordt bewaakt door het bestuur van Stichting Management Studies. 4. Oplevering van het onderzoek Het definitieve onderzoeksrapport wordt gepresenteerd aan het bestuur van Stichting Management Studies ultimo maart 2016 en vervolgens beslist deze over het publiceren in boekvorm. Rond de publica-‐ tie wordt voor de zomer van 2016 een symposium georganiseerd over het onderzoeksonderwerp ‘Ga-‐ meChangers’. 5. Organisatie van het onderzoek Het wetenschappelijk praktijkonderzoek ‘GameChangers’ wordt uitgevoerd door een onderzoeksteam. Het bestuur van Stichting Management Studies hecht grote waarde aan een heterogene samenstelling van het onderzoeksteam. Haar voorkeur gaat daarbij uit naar een combinatie van wetenschappelijke onderzoekers van universiteiten/hogescholen en onderzoekers/professionals uit de bedrijfspraktijk. Een onderzoeksteam heeft een omvang van maximaal vier onderzoekers. Het onderzoeksteam wordt inhoudelijk begeleid door een commissie, die wordt samengesteld uit de kring van members van SMS en leden van VNO-‐NCW. Een bestuurslid van SMS treedt op als voorzitter van deze Begeleidingscommissie, waarin ook een lid van de Programmacommissie zitting heeft. Deze personen vormen met de algemeen secretaris van Stichting Management Studies het ‘Presidium’ van de Begeleidingscommissie. Zij onderhouden op regelmatige basis contact met het onderzoeksteam en zul-‐ len op cruciale momenten in overleg treden. 6. De planning van de inschrijving en de selectie Gezien de actualiteit van het onderzoeksonderwerp is er door het bestuur voor gekozen om het onder-‐ zoek nog voor de zomer van dit jaar te starten. Deze keuze heeft tot gevolg dat er wordt afgeweken van de gangbare inschrijftermijn van een maand. De inschrijftermijn is nu vastgesteld op drie weken. Het bestuur acht dat deze termijn voor onderzoekspartijen, die willen inschrijven op deze aanbesteding, haalbaar zou kunnen zijn. De inschrijving sluit op woensdag 6 mei 2015 om 17:00 uur. Het selecteren van de inschrijvingen wordt verricht door de Programmacommissie van Stichting Ma-‐ nagement Studies. De eerste selectie van de inschrijvingen vindt plaats op woensdag 13 mei 2015. Op uiterlijk vrijdag 15 mei 2015 worden de onderzoekspartijen, die hebben ingeschreven, van de uitslag op de hoogte gebracht per mail via hun penvoerder. Voorts wordt aan de drie overgebleven onderzoeks-‐ partijen gevraagd om hun aanpak van het onderzoek ‘GameChangers’ te presenteren aan de Program-‐ macommissie op woensdag 20 mei 2015 tussen 16:00 en 20:00 uur. De Programmacommissie kan aan de drie overgebleven onderzoekspartijen eventueel nog nadere informatie vragen.
3 van 7
De Programmacommissie besluit over welke onderzoekspartij wordt voorgedragen aan het bestuur en zal de desbetreffende onderzoekspartij hiervan uiterlijk vrijdag 22 mei 2015 telefonisch op de hoogte stellen evenals de niet-‐geselecteerde onderzoekspartijen. De geselecteerde onderzoekspartij wordt uitgenodigd een presentatie te geven aan het bestuur over hun onderzoeksopzet en -‐aanpak. Deze bij-‐ eenkomst zal plaatsvinden op donderdag 28 mei 2015 tussen 18:00 en 20:00 uur. Het bestuur zal op deze datum beslissen en haar beslissing via de algemeen secretaris telefonisch doorgeven aan de onder-‐ zoekspartij. 7. Financiële kaders van het onderzoek Het budget voor het verrichten van het wetenschappelijk praktijkonderzoek ‘GameChangers’ en het schrijven van het onderzoeksrapport/boek ligt op € 70.000, exclusief BTW. In het bedrag zijn inbegrepen het schrijven van een artikel in een erkend Nederlands wetenschappelijk tijdschrift en een eventuele vertaling van het onderzoeksrapport/boek in de Engelse taal. Tussen de geselecteerde onderzoekspartij en Stichting Management Studies wordt een schriftelijke sa-‐ menwerkingsovereenkomst gesloten en door beide partijen ondertekend door een rechtsgeldige verte-‐ genwoordiger. 8. Criteria voor de inschrijving De inschrijving op deze aanbesteding geschied per email aan Daniëlle van den Broek met dbroek@vnoncw-‐mkb.nl. Onderzoekspartijen die inschrijven op deze aanbesteding wordt verzocht het volgende aan te leveren uiterlijk op woensdag 6 mei 2015 om 17:00 uur: 1. Vermelden van namen van de leden van het onderzoeksteam en de penvoerder en contactgegevens op voorblad. 2. Korte managementsamenvatting en motivatie voor het inschrijven op het onderzoek ‘GameChan-‐ gers’. 3. Plan van aanpak van het onderzoek met onder meer vermelding van onderzoeksmodel, methodolo-‐ gie, uitvoering, literatuur, tijdslijn, etc. 4. Korte resumés van de leden van het onderzoeksteam met o.a. naam, adres, mobielnummer, email. 5. Een pagina met tijdsbesteding van alle onderzoekers, tarieven en totaal bedrag. 6. Twee (2) exemplaren van de inschrijving, waarvan èèn geanonimiseerd. De totale omvang per inschrijvende onderzoekspartij bedraagt maximaal 5 pagina’s A4 in een leesbaar lettertype en regelafstand, bijvoorbeeld Times New Roman, grootte 11 met regelafstand 1. Tot uiterlijk woensdag 6 mei 2015 om 17:00 uur kunt u vragen stellen over deze aanbesteding. Gelieve deze te versturen per email aan Daniëlle van den Broek met dbroek@vnoncw-‐mkb.nl. 9. Disclamer Aan deze aanbesteding ‘GameChangers’ kunnen geen rechten worden ontleend. Het bestuur houdt zich het recht voor om zonder opgaaf van reden een inschrijving te weigeren. Over de selectie van inschrij-‐ vingen kan niet worden gecorrespondeerd. Opgesteld te ’s-‐Gravenhage op dinsdag 14 april 2015.
4 van 7
Bijlage: SMS-‐Publicaties Verwachte publicaties 86. 85. 84. 83.
‘GameChangers, voorjaar 2016. ‘Robotisering’ voorjaar 2016. ‘Leiderschap, governance en toezicht’, zomer 2016. ‘Re-‐inventing Business. How Companies Innovate their Business’, Henk Volberda, Frans van den Bosch, Kevin Heij, najaar 2015. 82. ‘Social media in bedrijf’, september 2015. Gepubliceerd onderzoek 81. Nieuwerwets organiseren, Hans de Bruijn, Haiko van der Voort, Harald Warmelink, Ruben van Wendel de Joode, Nikki Willems, 2014. 80. Managing the Transition to a Sustainable Enterprise. Lessons from Frontrunner Companies, Rob van Tulder, Rob van Tilburg, Mara Francken, Andréa da Rosa, Earthscan, 2013. 79. Schaarste bestaat niet. Strategisch omgaan met de factor arbeid, Ronald Dekker, Geert-‐Jan Waas-‐ dorp, Charissa Freese, Veronique Oonk, 2013. 78. Re-‐inventing business. Hoe bedrijven hun businessmodel innoveren, Henk Volberda, Frans van den Bosch, Kevin Heij, 2013. 77. Cultural Change and Leadership in Organizations. A Practical Guide to Successful Organizational Change, Jaap Boonstra, Wiley Blackwell, 2013. 76. Duurzaam ondernemen waarmaken. Het bedrijfskundig perspectief, Rob van Tilburg, Rob van Tul-‐ der, Mara Francken, Andréa da Rosa, 2012. 75. Leiders in Cultuurverandering. Een praktische gids voor strategische en culturele veranderingen in organisaties, Jaap Boonstra, 2e druk 2011. 74. Het nieuwe werken ontrafeld. Over Bricks, Bytes & Behavior, Ruurd Baane, Patrick Houtkamp, Mar-‐ cel Knotter, 3e druk 2011. 73. Shared Service Centers II. Van kostenbesparing naar waardecreatie, J. Strikwerda, 2e druk 2010. 72. De ontwortelde onderneming. Ondernemingen overgeleverd aan financiers?, Arnoud W.A. Boot, 2e druk 2010. 71. Springen over de grens. Praktijkcases van Nederlands ondernemerschap in een globaliserende eco-‐ nomie, C. van Essen, J. Meijaard, 2009. 70. Innovatieroutine. Hoe managers herhaalde innovatie kunnen stimuleren, Danny Jacobs, Hendrik Snijders, 2008. 69. Van unitmanagement naar multidimensionale organisaties, Hans Strikwerda, 2e druk 2009. 68. De toekomst van de arbeidsrelatie. Een essay over wederkerig risicomanagement, Gerard Evers, Ton Wilthagen, 2007. 67. De winst van productiviteit. Sturen op resultaat in dienstverlening, Marc Zegveld, Erik den Hartigh, 2007. 66. Alliantiebesturing. Samenwerking als precisie-‐instrument, Ard-‐Pieter de Man, 2006. 65. Controle is goed, vertrouwen nog beter, Kees Cools, 4e druk 2009. 64. Maatwerk in overleg, R. Goodijk, A. Sorge, 2005. 63. Productiviteit in dienstverlening, B. van Ark, Gj. de Jong, 2004. 62. De dialoog als vroege Poortwachter, Aukje Nauta, Guurtje van Sloten, 2004. 61. Shared Service Centers. Van kostenbesparing naar waardecreatie, J. Strikwerda, 6e druk 2007. 60. Het eindspel. Werknemers, hun partners en leidinggevenden over uittreden uit het arbeidsproces, Kène Henkens, Hanna van Solinge, 2003. 59. Werk(en) moet wel leuk zijn, J.J. van Hoof e.a., 2002.
5 van 7
58. 57. 56. 55. 54. 53. 52. 51. 50. 49. 48. 47. 46. 45. 44. 43. 42. 41. 40. 39. 38. 37. 36. 35. 34. 33. 32. 31. 30. 29. 28. 27.
Knowledge sharing in practice, Marleen Huysman, Dirk de Wit, Kluwer. Arbeidsrelaties op maat: naar een derde contract?, R. Huiskamp, J. de Leede, J.C. Looise, 2002. E-‐business voor gevestigde ondernemingen, Arno Oosterhaven, 2000. Het onmisbare middenkader, mw. J.I. Stoker, A.W. de Korte, 2e druk 2001. Belonen in strategisch perspectief, mw. M.C. Langedijk, mw. P.M.L. Ykema-‐Weinen, 2000. Kennis delen in de praktijk. Vergaren, uitwisselen en ontwikkelen van kennis met ICT, M. Huysman, D. de Wit, 2000. De bakens verzet; publieke taakorganisaties in verandering, J.M.M. Sopers, 1999. Managementconcepten in beweging: tussen feit en vluchtigheid, L. Karsten, K. van Veen, 1998. De waarde en waarden van concerns, Hans van Londen, 2e druk 2000. Rijden managers door rood licht?, Hans Wissema m.m.v. M.J. Langenberg, A.M. Messing, 1997. Decentralisatie van personeelsmanagement. Het dilemma tussen ondernemen en besturen, D.J.B. van der Leest, G.R.A. de Jong, P.W.M. van Haaren, 2e druk 2000. Management van employability. Nieuwe kansen in arbeidsrelaties, J.B.R. Gaspersz, E.M. Ott, 3e druk 1998. Besturing van professionele organisaties. Van praktijk naar onderneming, A.B.M. van Poucke, H.E. van Wijk, 1995. Management transfers. Kansen en risico's bij het werven van extern management, D.J. Schoenma-‐ ker, B. Boivin, 1995. Horizontale synergie. De lastige praktijk van het realiseren van synergie bij decentrale ondernemin-‐ gen, G.J. Wijers, 1994. Unit management II: Ondernemerschap en samenhang in de gedecentraliseerde onderneming, Jo-‐ han G. Wissema, 3e druk 2001. De nieuwe werknemer?!, A.W. de Korte, J.F. Bolweg, 3e druk 1996. Verplatting van organisaties, D. Keuning, W. Opheij, T.H. Maas, J. Duyser, 2e druk 1993. Veertig-‐plussers in de onderneming, J.G. Boerlijst, B.I.J.M. van der Heijden, A. van Assen, 2e druk 1994. De manager en het verzuim. Een beter bedrijfsresultaat met minder ziekteverzuim en minder ar-‐ beidsongeschiktheid, Th. Broersen, V. Vrooland, 2e druk 1993. Unit management: Entrepreneurship and coordination in the Decentralised firm, Hans Wissema, Financial Times, 1992. Marktgericht ondernemen. Management van continuïteit en vernieuwing, Piet Bolwijn, Ted Kumpe, 4e herziene druk 1998. Inzicht in uitbesteding. Ondernemingsstrategie en besturing, G. Hiemstra, J.J. van Tilburg, 2e druk 1993. Flexibiliteit binnen stabiele arbeidsrelaties. Mogelijkheden van interne arbeidsflexibiliteit, C.D. Loen, P. van Schilfgaarde, 1990. Verzelfstandiging. Strategische en organisatorische overwegingen voor het zelfstandig maken van concerndochters, R.A.P. Annink, 1990. Leiden en leren leiden, Hans van Londen, 2e druk 1990. De flexibele onderneming. Mogelijkheden en instrumenten om de flexibele inzet van personeel te vergroten, P. van Schilfgaarde, W.J.M. Cornelissen, 1988. De drie raden, het samenspel van Raad van Bestuur, Raad van Commissarissen en Ondernemings-‐ raad, J.Z. Heijink, 1988. VUT, nu en straks, D.B.J. van Koningsveld, 1988. Bedrijfscultuur: diagnose en beïnvloeding, G. Sanders, B. Neuijen, 8e druk 2009. Unit management: het decentraliseren van ondernemerschap, Hans Wissema, 4e herziene druk 1991. Angst voor veranderen? Een mythe!, Hans Wissema, H.M. Messer, Hans Wijers, 7e druk 1996. 6 van 7
26. Flexibele automatisering, een uitdaging voor management, J.G. Boerlijst, J.J. Krabbendam, P. van Schilfgaarde, J.A.M. Willenborg, 1985. 25. Automatisering binnen Personeelszaken, A.M. Bunjes, G.J.A. Visser, 1985. 24. Arbeidsduurverkorting; een beroep op creativiteit, L.M. van Hoogstraten-‐van Embden Andres, 2e druk 1984. 23. Management bij stagnatie, P. van Schilfgaarde, T. Keuzenkamp, C.G. Zandvliet, 1983. 22. Leiding, besluitvorming, medezeggenschap, J. Geersing, J. van Delden, 1983. 21. Trends in het sociaal beleid, B. van Dijkum-‐de Jong, 1982. 20. Deeltijdarbeid in het bedrijf, N. Schoemaker, A. van Gageldonk, M. Demenint, A. van Vianen, 1981. 19. Ongeschoolde arbeid, R. Kagie, N. Bakker, 1981. 18. Begeleiden van veranderingen in organisaties, Coöperatief Adviesbureau voor personeelbeleid b.a., 1979. 17. Rendement van sociaal beleidsonderzoek, M. van de Vall, B. van Dijkum-‐de Jong, 1979. 16. Inkomens op tafel, Nederlandse Stichting voor Psychotechniek, 1977. 15. Ondernemingsraden en medezeggenschap, B.W.M. Hövels, P. Nas, 1976. 14. Inspraak bij benoemingen, E. Cools, B. van Dijkum-‐de Jong, G.P. Hauer, A. Platteeuw, H.H. Smits, 1976. 13. Academici in het bedrijfsleven, G.M. van den Bosch-‐Zuidgeest, J.M. van den Broek, P.J. van Ginne-‐ ken, J.J. van Hoof, A.L. Mok, P.J.H. van Montfort, 1976. 12. Ploegenarbeid, waarom, wanneer en hoe?, J.R. de Jong, 1974. 11. Sociale aspekten van fusies, N. Geerlings, J. Riemersma, H. Sytstra e.a., 1974. 10. Een schets van een onderzoeksmodel van de arbeidsmarkt. Uitgangspunt voor discussie, P.A. Koef-‐ oed, 1973. 9. Het hoe en waarom van variabele werktijd, B. van Dijkum-‐de Jong, 2e druk 1972. 8. Direkteuren over arbeidsmotivatie en personeelsbeleid, J.A.P. van Hoof, P. Nas, J. Pouwels, J.M. van Westerlaak, 1971. 7. Vakbeweging en onderneming in Nederland, P.H. van Gorkum, H.H. van Zuthem, 1969. 6. Meebetalen aan sociale verzekeringen, J.H.G. Segers, Ph.C. Stouthard, J.M.H. de Zwart, F.J.H.M. van der Ven, R.A.N.M. de Wit, 1968. 5. Medezeggenschap, H.J. van Zuthem, A. Wynia, 2e druk 1968. 4. Bedrijfsautomatisering, G. Brenninkmeijer, J. Dekker, H. Feitsma, 1967. 3. Beloningsmethodieken, H. Thierry, 1966. 2. Arbeidstijdverkorting, 1965. 1. De verhouding beambte-‐arbeider, 2e druk 1965. 0. Wijziging van de loonuitbetalingstermijn. Een overzicht van positieve en negatieve aspecten, 1962. Vele van deze uitgaven zijn in pdf te vinden op www.managementstudies.nl.
7 van 7
