Aalter – Assenede – Eeklo – Evergem – Kaprijke – Knesselare – Lovendegem Maldegem - Nevele – Sint-Laureins – Waarschoot – Zelzate - Zomergem
COMEET Van Hoorebekeplein 1b4 9900 Eeklo Tel/fax: 09/373 75 96
[email protected] www.comeet.be
Cultuurnota COMEET
2
INHOUD 1.
Voorwoord------------------------------------------------------------------------------- 7
2.
Situering en beleidsplanningsproces --------------------------------------------------- 8
3.
Historiek en realisaties ---------------------------------------------------------------- 10
4.
Omgevingsanalyse Meetjesland ------------------------------------------------------- 13
4.1
Een landelijke regio ----------------------------------------------------------------- 13
4.1.1
Demografische kenmerken ---------------------------------------------------- 13
4.1.2
Grondgebied ------------------------------------------------------------------- 17
4.1.3
Economie ----------------------------------------------------------------------- 18
4.1.4
Levensomstandigheden -------------------------------------------------------- 22
4.1.5
Bestuurskracht en intergemeentelijke samenwerking ----------------------- 24
4.1.6
Maatschappelijke trends ------------------------------------------------------- 27
4.1.7
Conclusie ----------------------------------------------------------------------- 28
4.2
Culturele analyse ------------------------------------------------------------------- 29
4.2.1
Wetgevend kader -------------------------------------------------------------- 29
4.2.2
Lokaal cultuurbeleid ----------------------------------------------------------- 29
4.2.2.1
Algemeen ------------------------------------------------------------------ 29
4.2.2.2
Sector bibliotheken ------------------------------------------------------- 30
4.2.2.3
Sector Erfgoed ------------------------------------------------------------ 34
4.2.2.4
Sector Socio-cultureel Werk ---------------------------------------------- 43
4.2.2.5
Sector Kunsten ------------------------------------------------------------ 45
4.2.2.6
Werking Cultuurcommunicatie ------------------------------------------- 50
4.2.3
4.3
Aansluiting bij een breder cultuurbeleid -------------------------------------- 52
4.2.3.1
Partnernetwerk ------------------------------------------------------------ 52
4.2.3.2
Landelijke evenementen -------------------------------------------------- 52
Algemene conclusie----------------------------------------------------------------- 53
5.
SWOT-analyse ------------------------------------------------------------------------- 54
6.
MISSIE EN VISIE----------------------------------------------------------------------- 63
6.1
Visie op de sector Lokaal Cultuurbeleid ------------------------------------------- 65
6.2
Visie op de sector Bibliotheken Meetjesland -------------------------------------- 66
6.3
Visie Cultuur- en Gemeenschapscentra ------------------------------------------- 66
6.4
Visie sector Erfgoed - Erfgoedcel Meetjesland ------------------------------------ 67
6.5
Visie op de werking Cultuurcommunicatie----------------------------------------- 68
6.6
Visie op de werking rond afstemming --------------------------------------------- 68
7.
Beleidsdoelstellingen - actieplannen - acties ----------------------------------------- 70
8.
Organisatie COMEET ------------------------------------------------------------------- 96
8.1
Organisatiestructuur ---------------------------------------------------------------- 96
8.2
Stakeholders ------------------------------------------------------------------------ 97
8.3
Operationele structuur ------------------------------------------------------------- 97
8.4
Bestuur ------------------------------------------------------------------------------ 98
8.5
Werkvormen ------------------------------------------------------------------------ 99
8.6
Organisatiedoelen ------------------------------------------------------------------ 99
Cultuurnota COMEET
3
9.
Middelen ------------------------------------------------------------------------------ 102
9.1
Financieel ------------------------------------------------------------------------- 102
9.2
Personeelsmatig ------------------------------------------------------------------ 109
10.
Participatieproces -------------------------------------------------------------------- 110
Cultuurnota COMEET
4
SAMENVATTING Dit beleidsplan heeft een lang, meerjarig voortraject gekend van participatie, overleg en inspraak. De krachtlijnen ervan werden afgebakend met, voor en door een fijnmazig netwerk van de gemeentelijke en culturele stakeholders van COMEET. COMEET heeft, doorheen de twee voorbije beleidsperiodes van 2004-2007 en van 2008-2013, een heel parcours afgelegd. Soms met vallen en opstaan, maar gelukkig ook met veel succes(jes). We kijken met voldoening terug op een heel aantal geslaagde projecten en ondersteuningsmaatregelen. Op die manier heeft COMEET zich een stevige positie verworven in het lokaal cultuurbeleid in het Meetjesland. Het Meetjesland is de plattelandsregio tussen Gent, Brugge en Nederland en kenmerkt zich door een groene open ruimte, kleinschalige economische bedrijvigheid en een nog steeds dynamisch verenigingsleven. Hoewel die troeven steeds meer onder druk komen te staan, is er een gedeeld bewustzijn om ze te behouden, te versterken en zelfs meer uit te spelen, bv. op toeristisch vlak. Cultuur en erfgoed spelen daar een belangrijke rol in. Ook op verschillende andere vlakken worden de krachten gebundeld om de kleinschaligheid te overstijgen. Het culturele landschap telt, net als 6 jaar geleden, nog altijd weinig grote, professionele spelers. De creatieve kracht gaat uit van vrijwilligers en kleinschalige initiatieven, die weliswaar inspanningen doen op het vlak van professionalisering qua aanbod, promotie, publieksbereik e.d.. De dynamiek is onmiskenbaar groot. Onder impuls van COMEET slaan vele actoren de handen in elkaar. COMEET identificeert als ‘klanten’ enerzijds de inwoners van het Meetjesland als cultuurconsumenten en anderzijds de lokale culturele actoren: beleidsmakers, professionals, vrijwilligers, verenigingen, culturele initiatieven, … Niettemin is de tweedelijnsfunctie, het ondersteunen van de culturele sector als geheel, de kerntaak van COMEET. Vandaar dat de deelnemende gemeentebesturen aan COMEET zich achter deze missie voor de organisatie scharen: De intergemeentelijke projectvereniging COMEET is het expertisenetwerk en samenwerkingsplatform voor de cultuursector in de 13 gemeenten van het Meetjesland. COMEET creëert via effectieve praktijkondersteuning en toekomstgerichte praktijkontwikkeling, via afstemming en cultuurcommunicatie duurzame effecten en hefbomen voor het kwalitatief lokaal cultuurbeleid en het culturele kapitaal van de regio. Het streven naar de uitvoering van deze missie wordt geconcretiseerd in vier strategische doelstellingen: 1. Comeet versterkt en verankert het kwalitatief en duurzaam lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door effectieve praktijkondersteuning. 2. COMEET voedt het lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door visievorming en toekomstgerichte praktijkontwikkeling. COMEET werkt hierbij aan gezamenlijke noden en beleidsprioriteiten. 3. COMEET stimuleert en inspireert via afstemming de ontwikkeling van een gevarieerd en kwalitatief cultuuraanbod in een regionale context. 4. COMEET slaat door cultuurcommunicatie de brug tussen publiek en het aanbod.
Cultuurnota COMEET
5
Bovendien bakende COMEET een aantal transversale krachtlijnen af die deze strategische doelstellingen ondersteunen en verbinden: samenwerken aan en in een lerend cultureel netwerk, de aandacht voor e-cultuur, de focus op cultuureducatie, een hart voor vrijwilligerswerking.
COMEET vraagt aan de deelnemende gemeentebesturen 0,3 euro per inwoner per jaar voor de komende beleidsperiode 2014-2019 (idem als in 2008-2013). COMEET kiest er bewust voor die investering niet te verhogen om de precaire budgettaire situatie van de gemeenten te respecteren. De cofinanciering van 0,3 euro per inwoner zal COMEET in staat stellen subsidies aan te vragen bij hogere overheden zoals de Vlaamse gemeenschap en de Provincie OostVlaanderen. In deze nieuwe beleidsperiode hoopt COMEET zijn werking verder uit te bouwen en te consolideren, zodat de slogan Cultuur in ’t Meetjesland, powered by COMEET een daadwerkelijke en duurzame invulling krijgt!
CULTUUR IN ’T MEETJESLAND, POWERED BY COMEET!
Cultuurnota COMEET
6
1. Voorwoord Beste lezer, Voor u ligt de Cultuurnota 2014-2019 van de projectvereniging COMEET (Cultuuroverleg Meetjesland). Het is een lijvig werkstuk geworden, waar veel denkoefeningen voor gemaakt zijn en waaraan met zorg en aandacht geschreven is. Dit kan u lezen als een soort status quaestionis van cultuur in het Meetjesland, hoewel wij niet de ambitie hebben gehad exhaustief te zijn in onze analyses en oplijstingen. Veeleer willen wij u leiden naar de kansen van deze mooie regio op cultureel vlak en de dromen die wij ervoor koesteren. Samenwerking tussen allerhande partners, tussen gemeenten onderling, is vandaag niet alleen een meerwaarde, maar vaak ook een noodzaak geworden om belangrijke projecten te kunnen realiseren. Het Meetjesland is als geen andere regio van dat besef doordrongen. We zijn trots dat het beleidsdomein cultuur daarin een prominente rol speelt via een sterke organisatie zoals COMEET en haar grote gevarieerde netwerk van cultuurliefhebbers, vrijwilligers, beleidsmakers, cultuurconsumenten, enz. Samen staan we sterk in cultuur!
Stijn Coppejans Voorzitter COMEET
Cultuurnota COMEET
7
2. Situering en beleidsplanningsproces Een intergemeentelijk samenwerkingsverband dat gesubsidieerd wordt in het kader van het Decreet houdende het stimuleren van een kwalitatief en duurzaam lokaal cultuurbeleid (verder: ‘Decreet Lokaal Cultuurbeleid’) moet een ‘Cultuurnota’ schrijven. Volgens het decreet beschrijft een Cultuurnota ‘welke activiteiten het intergemeentelijk samenwerkingsverband zal opzetten in het kader van de afstemming van het cultureel aanbod en de cultuurcommunicatie voor alle deelnemende gemeenten’ voor een periode die loopt tot en met het eerste jaar van een nieuwe gemeentelijke legislatuur. Voorliggende Cultuurnota behelst dus de beleidsperiode 2014-2019. COMEET staat voor ‘Cultuuroverleg Meetjesland’. Midden 2004 zetten 13 gemeentebesturen (Aalter, Assenede, Eeklo, Evergem, Maldegem, Nevele, Kaprijke, Knesselare, Lovendegem, Sint-Laureins, Waarschoot, Zelzate en Zomergem) hun handtekening onder de oprichtingsakte van deze projectvereniging, met als statutaire doelstelling ‘door overleg en samenwerking tussen de diverse culturele actoren in de regio meerwaarden te realiseren op het vlak van cultuur’. Deze doelstelling werd verfijnd voor de beleidsperiode 2005-2007 door middel van een eerste Cultuurnota. De analyse en de beleidsaccenten werden in deze tekst geordend rond de vier structurele werkgroepen van COMEET, die overeenkomen met culturele deelsectoren (bibliotheken, erfgoed, kunsten en sociaal-cultureel werk), aangevuld met een hoofdstuk ‘het gemeentelijk cultuurbeleid versterken’ en ‘aansluiting bij een breder cultuurbeleid’. De aangesloten gemeenten voorzagen een budget van 0,1 euro per inwoner. COMEET werd uitgebouwd (financieel, personeel, projecten) en raakte meer en meer bekend bij de achterban. Ook in de beleidsperiode 2008-2013 kreeg deze doelstelling een brede invulling, neergepend in de tweede Cultuurnota, en werd geruggensteund door een grotere financiële injectie van 0,3 euro per inwoner door de aangesloten gemeenten en de Vlaamse overheid. Het merendeel van de gestipuleerde acties werd verwezenlijkt, er werd bovendien ingegaan op nieuwe opportuniteiten en (beleids)evoluties en er werd blijvend sterk ingezet op het culturele netwerk dat COMEET rond zich weeft. De afstemming tussen het lokale en regionale cultuurbeleid werd verdiept en COMEET kon haar positie als draaischijf voor cultuur in het Meetjesland verstevigen. Ook personeelsmatig kwam er versterking en een aantal grote projecten werden gerealiseerd met externe subsidiëring. Dit document wil, meer dan enkel een Cultuurnota voor de afstemming van het aanbod en de cultuurcommunicatie, ook een regionaal cultuurbeleidsplan zijn. Van bij het begin van het planningsproces werd de optie genomen om meteen de missie, visie, SWOT, doelstellingen en acties voor de hele werking van COMEET te herdenken en te herformuleren (inclusief die van de Erfgoedcel Meetjesland, maar in beperktere mate, zie infra). Op die manier konden maximaal creatieve dwarsverbanden gelegd worden en de meerlagige structuur van COMEET (met de vier deeldomeinen) benut worden. Het verplichtte ons te zoeken naar gemeenschappelijke noden en beleidsprioriteiten en doelstellingen en acties daarop te enten. Er valt op te merken dat de Erfgoedcel Meetjesland, een onderdeel van COMEET, volgens het Erfgoeddecreet een nieuwe erfgoedconvenantsaanvraag kan indienen voor de periode 2015-2020 ter uitvoering van een voortgezet convenant tussen COMEET en de Vlaamse Gemeenschap. Het regionale cultuurbeleidsplan van COMEET dat hier voorligt, werd als koepel hiervoor opgevat en beperkt zich daarom tot de grote lijnen op het vlak van het regionale erfgoedbeleid. Het verlengen van het convenant zal essentieel zijn voor de blijvende ondersteuning van het erfgoedbeleid in het Meetjesland. Het beleidsplanningsproces kende een aantal fasen, ook soms naargelang de deelwerking, en werd voorbereid vanaf 2009.
Cultuurnota COMEET
8
Toen vroeg COMEET aan Locus om mee te reflecteren over de toekomst van COMEET, zowel inhoudelijk als organisatorisch, als basis voor de nieuwe, derde Cultuurnota. Dit proces werd in 2010 opgestart als het Reflectietraject, waarvan het rapport werd voorgesteld in 2011. Het participatieproces hiervoor ging zeer breed en mikte doelbewust op de lokale culturele actoren, hetzij professioneel, hetzij vrijwillig. Het rapport hield ook een tussentijdse evaluatie in van de toenmalige werking. De geformuleerde aanbevelingen voor de toekomst zijn in meer of mindere mate toegepast in dit document. In de loop van 2011-2012 volgden de Bibliotheken Meetjesland het traject Publieke Werken, aangeboden door Locus. Door de focus op organisatiemanagement kwamen ook hier heel wat zaken aan bod die de humus legden voor het denken over een nieuw beleid. Bovendien engageerden de Bibliotheken Meetjesland zich in een traject Visievorming waarvoor in de loop van 2012 een aantal bijeenkomsten werden georganiseerd o.l.v. een externe bibliotheekconsulent. Ook de consulent Streekgericht bibliotheekbeleid van de provincie Oost-Vlaanderen nam begeleiding op zich. Nog in 2012 stelde COMEET in samenspraak met de 13 cultuurraden een Memorandum van het socio-culturele middenveld voor de nieuwe legislatuur op. Voorafgaand hieraan reflecteerden de cultuurraden over hun rol en werking, hun relatie tot COMEET, de toekomst… Ook de relevante sprokkels uit deze discussies vonden hun weg naar dit document. Datzelfde najaar peilde een online enquête naar alle Meetjeslandse mandatarissen naar feedback op de werking van COMEET en de perceptie over de organisatie. Doorheen 2012-2013 kwam de beleidsplanning en de terugkoppeling daarover op de agenda van talloze vergaderingen van de Adviesgroep, de cultuurbeleidscoördinatoren, de erfgoedverenigingen, de bibliotheken, de programmatoren, de voorzitters en secretarissen van de cultuurraden, het bestuur,.. Dit vormde een constant proces van input en feedback. Met deze terugkoppeling werd voorzien in een maximale afstemming tussen dit regionale beleidsplan en de gemeentelijke meerjarenplannen. Tijdens het voorjaar van 2013 hield COMEET een Ronde van het Meetjesland waarbij de nieuwe gemeentebesturen konden kennismaken met COMEET en hun wensen voor de ondersteuning door COMEET konden meegeven. In een breder perspectief werden ideeën en krachtlijnen afgetoetst met partnerorganisaties in de streek. Op de Cultuurhappening 2012 gaven we een eerste inkijk in de nieuwe plannen. De krachtlijnen van dit document werden goedgekeurd door de Raad van Bestuur van COMEET op 25 juni 2012. Door de goedkeuring van de verlenging van COMEET in het najaar 2013 onderschrijven de aangesloten gemeenten dit regionale cultuurbeleidsplan, waardoor het eveneens als een bestuursakkoord fungeert.
Cultuurnota COMEET
9
3. Historiek en realisaties COMEET heeft, doorheen de twee voorbije beleidsperiodes van 2004-2007 en van 2008-2013, een heel parcours afgelegd. Soms met vallen en opstaan, maar gelukkig ook met veel succes(jes). We kijken met voldoening terug op een heel aantal geslaagde projecten en ondersteuningsmaatregelen. Op die manier heeft COMEET zich een stevige positie verworven in het lokaal cultuurbeleid in het Meetjesland We stippen hierbij een aantal willekeurige verworvenheden en realisaties aan om aan te tonen dat COMEET wel degelijk impact heeft gehad op de evolutie van het regionaal cultuurbeleid in het Meetjesland (conform de conclusie van het Reflectietraject). COMEET heeft als intergemeentelijke projectvereniging wel een leerproces moeten doorlopen: zoeken naar de afstemming en het evenwicht tussen het lokale en het regionale cultuurbeleid is niet altijd een evidentie. Ook het juridische kader, geschapen door het Decreet op de Intergemeentelijke Samenwerking (2001), stelde ons vaak voor onduidelijkheden. Anderzijds gaf het ons ook de mogelijkheid veel praktische leerervaringen op te doen en het beleid van onderuit vorm te geven. Deze expertise stelde COMEET steeds ter beschikking in het kader van algemene kennisdeling (bv. door het peterschap op te nemen van de erfgoedcel Het Land van Rode, de inbreng in het informeel overleg van de culturele projectverenigingen, diverse studiedagen en workshops,…). Het model van COMEET inspireert nog steeds soortgelijke initiatieven en toont nogmaals de pioniersfunctie die COMEET lange tijd vervuld heeft. Doorheen de nieuwe beleidsperiode is het absoluut de bedoeling die pioniersfase achter ons te laten en zoveel mogelijk te consolideren, zowel inhoudelijk als organisatorisch. 2014 zal dan ook voor een groot deel in het teken staan van organisatiemanagement. Ook het budget dat COMEET ter beschikking had kende een groeiproces. Tijdens de beleidsperiode 2005-2007 zorgde de cofinanciering van 0,1 euro per inwoner en de subsidies van hogere overheden voor een jaarlijks werkingsbudget van ca. 150.000 euro in 2005 tot ca. 485.000 euro in 2006 (na de toekenning van het erfgoedconvenant door de Vlaamse overheid). Doorheen 2008-2013 kenden de deelnemende gemeenten een cofinanciering van 0,3 euro per inwoner toe waardoor het jaarlijks werkingsbudget anno 2012 op 580.000 euro kwam (inclusief externe projectmiddelen). De gemeentelijke cofinanciering bedraagt op die manier zo’n 11% van het totale werkingsbudget. De ‘return on investment’ van 0,3 euro per inwoner wordt binnen COMEET vermenigvuldigd tot 3,4 euro per inwoner (op basis van cijfers van 2012).
Het personeelskader werd weloverwogen uitgebreid naargelang nieuwe decretale opdrachten en naarmate de financiële mogelijkheden dit toelieten. In 2005 telde COMEET Cultuurnota COMEET
10
2 personeelsleden, in 2007 5 VTE, momenteel in 2013 7 VTE (waarvan 1 tijdelijke projectmedewerker). De personeelsleden hebben complementaire competenties op vlak van lokaal cultuurbeleid, erfgoed, bibliotheeksector, cultuurcommunicatie, vrijwilligersbeleid, educatie, procesgericht werken, … De decretale opdracht van afstemming van het cultureel aanbod is voor COMEET geen holle frase. Integendeel, dit begrip wordt zeer ruim geïnterpreteerd en toegepast doorheen de hele werking. Voornamelijk doorheen overleg en coördinatie maken we deze opdracht waar: bv. in het collectiebeleid van de Bibliotheken Meetjesland, de afspraken over programmering tussen de cultuur- en gemeenschapscentra, in de collegagroep van de cultuurraden, de ondersteuning voor de erfgoedmusea, beleidsplanning lokaal-regionaal, enz… Ook qua visievorming, studiewerk en beleidsplanning kan COMEET resultaten voorleggen, getuige daarvan recent de trajecten voor de Bibliotheken Meetjesland, het Memorandum voor het sociaal-cultureel werk, de ondersteuning van de beleidsplanning zowel bij de vorige opmaak als bij de huidige, studie-opdrachten rond cultuurcommunicatie,… Qua lokaal cultuurbeleid heeft COMEET zich bv. voortdurend ingespannen om gemeenten toe te leiden naar een instap in het Decreet Lokaal Cultuurbeleid. In 2008 telde het Meetjesland drie gemeenten (Eeklo, Aalter, Maldegem) met een cultuurbeleidsplan. Tussen 2008 en 2013 stapten maar liefst 7 gemeenten in (Nevele, Sint-Laureins, Knesselare, Evergem, Waarschoot, Assenede, en Zelzate en Lovendegem op de overgang 2013-2014), wat het totaal op elf (van de dertien) brengt. Kaprijke plant een instap tijdens deze beleidsperiode. Enkel Zomergem kan vooralsnog niet voldoen aan de infrastructurele voorwaarden. Hiermee heeft het Meetjesland zijn inhaalbeweging t.o.v. de rest van Vlaanderen waargemaakt. De werking van de Bibliotheken Meetjesland heeft zich de voorbije jaren gevoelig geïntensifieerd (o.m. door aparte werkgroepen die deelprojecten hebben voorbereid en gerealiseerd) en uitgebreid: van de focus op collectie-afspraken en gezamenlijke promotie naar organisatiemanagement, digitalisering (bv. de introductie van Fundels) en visievorming rond de uitdagingen voor de toekomst. De werking van het Samenwerkingsverband draagt wezenlijk bij tot de dienstverlening (collectieuitbreiding, ontmoetingsactiviteiten, materiaaluitrusting zoals tablets, flatscreens, …) die de lokale bibliotheek kan aanbieden aan haar lezers. De impact van het erfgoedconvenant tussen de Vlaamse regering en de Erfgoedcel Meetjesland op het lokaal erfgoedbeleid kan moeilijk onderschat worden! De ontstane dynamiek en sensibilisering rond erfgoed is indrukwekkend en lijkt duurzaam. Alvast twee gemeenten (Maldegem en Assenede) kozen voor de aanwerving van een erfgoedambtenaar. Nevele richtte een erfgoedhuis in. De deelname van gemeenten aan evenementen zoals Erfgoeddag is zo goed als een evidentie geworden. Dankzij het subsidiereglement konden op lokaal vlak waardevolle projecten gesubsidieerd en mee vorm gegeven worden: van erfgoeduitgaves waarvoor diverse getuigenissen werden verzameld, over tentoonstellingen, tot een culinair project in een woonzorgcentrum. Een van de belangrijkste doelstellingen (erfgoed naar zoveel mogelijk mensen en actoren brengen) is daarmee gerealiseerd: het grote publiek, musea, rusthuizen, scholen, bibliotheken konden de voorbije jaren veelvuldig proeven van erfgoedinitiatieven. De erfgoedcel nam ook een coördinerende rol op inzake overkoepelende projecten voor de hele regio: bv. het project Expo ’58, de initiatieven rond krulbollen, Spraakmakers (over het wielerfgoed), het recente project rond de Eerste Wereldoorlog… In het brede veld van de kunstensector ondernam COMEET tevens heel wat initiatieven. Het merendeel van de Meetjeslandse gemeenten neemt ondertussen deel aan de Week van de Amateurkunsten (die COMEET ondersteunde qua coördinatie en communicatie). COMEET liet, samen met de regionale jeugddienst Meetjesman, door het Forum voor Amateurkunsten ook een doorlichting opmaken van haar acties voor (jonge) Cultuurnota COMEET
11
amateurkunstenaars en haalde daar een aantal nuttige tips uit voor de eigen werking, maar evenzeer voor de lokale cultuurdiensten. Binnen de professionele kunstensector zette het opgestarte overleg van de programmatoren van cultuur- en gemeenschapscentra de deur open voor onderling vertrouwen, afspraken rond programmering en profilering e.d. Het project UITSCHIETER (om de nichegenres in regionaal perspectief te ondersteunen) is in de schoot van deze groep ontstaan. De jonge gemeenschapscentra haalden eveneens veel expertise-uitwisseling uit deze groep (bv. rond reglementering, beheersorganen,…). Op socio-cultureel vlak vallen qua initiatieven aan te stippen: de veelvuldige vormingsmomenten voor cultuurraden en de daarbij aangesloten verenigingen (bv. rond advisering, subsidiereglementen, gemeenschapsvorming,…), de opstart van de collegagroep voorzitters en secretarissen van cultuurraden, de opmaak van het memorandum voor de nieuwe legislatuur,… Ook vrijwilligersbeleid en competentiebeheer werden door COMEET opgenomen o.m. in de vorm van collegagroepen, vorming voor verschillende actoren, het traject L.ove Meetjesland voor vrijwilligers, de jaarlijkse ontmoetingsdagen voor erfgoedvrijwilligers,… De werking rond cultuurcommunicatie heeft uiteraard ook altijd een belangrijke plaats ingenomen. In 2008 voerde Cultuurnet een onderzoek naar de mogelijkheden van de regionale cultuurcommunicatie. In 2009 moest jammer genoeg het cultuurmagazine Mijn vlakke land stopgezet worden wegens het wegvallen van de partner Regionaal Landschap Meetjesland. Gaandeweg vulden we die leemte weer in met tweejaarlijkse UiTkranten. In 2010 werd COMEET zelf UiTpartner en sinds de aanwerving van een projectmedewerker cultuurcommunicatie nam de UiTwerking een hoge vlucht: begeleiding van gemeenten naar het UiTpartnerschap, een maandelijks e-zine, invoeropleidingen, een overleg van communicatie-ambtenaren,… Publiekswerking kwam naar voren o.m. in diverse tentoonstellingen, de ondersteuning en coördinatie van bv. Erfgoed- en Open Monumentendag,… Tot slot ondernam COMEET een aantal grote, overkoepelende projecten waarin verschillende doelstellingen gerealiseerd werden: bv. de Kunst- en Poëzieroute, de creatie en opstart van de erfgoedbank, in de bibliotheken werden kamishibai en fundels geïntroduceerd, er zijn de permanente expo’s Krulbol en Spraakmakers, de opmaak van het memorandum, de hoge vlucht die UITin het Meetjesland genomen heeft, en het meerjarig project rond de herdenking van 100 jaar Eerste wereldoorlog,… COMEET ziet het als haar taak om ondersteuning, kansen en perspectief te bieden voor het lokaal cultuurbeleid in het Meetjesland. Zowel via maatwerk (advies en begeleiding) als via gemeenschappelijke noden en beleidsprioriteiten. Doorheen 2014-2019 staat dienstverlening dus hoog op de agenda. Dat willen we uitdragen met een nieuwe baseline en bijhorend icoon: CULTUUR IN ’T MEETJESLAND, POWERED BY COMEET.
Cultuurnota COMEET
12
4. Omgevingsanalyse Meetjesland 4.1
Een landelijke regio
De naamgeving ‘Meetjesland’ ontstond midden 18 de eeuw en werd populair vanaf midden 19de eeuw. Er zijn verschillende verklaringen voor: het zou verwijzen naar ‘gemet/meet’ (landbouwmaat, in het kader van de inpoldering), ‘métiers’ (ambacht, weefgetouw) of ‘meetje’ (naar de oude vrouwen die Keizer Karel zou gezien hebben in de streek, doordat de meisjes verstopt waren of verwijzend naar de spinsters van lijnwaad). Meetjesland is de landelijke streek in het noordwesten van de Provincie Oost-Vlaanderen tussen de steden Gent en Brugge en grenzend aan West-Zeeuws-Vlaanderen (Nederland). De regio wordt in het westen begrensd door de provinciegrens, in het noorden door de landsgrens, in het oosten door de R4 (ring van Gent) en in het zuiden door de E40. De N9 (Gent-Brugge) en de E34 (Knokke-Antwerpen) doorkruisen de regio. Voor wat betreft de projectvereniging COMEET bestaat ‘Het Meetjesland’ uit dertien gemeenten: Aalter, Assenede, Eeklo, Evergem, Maldegem, Nevele, Kaprijke, Knesselare, Lovendegem, Sint-Laureins, Waarschoot, Zelzate en Zomergem. De bibliotheek van Wachtebeke is daarbij nog opgenomen in het overleg van de Bibliotheken Meetjesland. Het Meetjesland is dus als het ware een ‘tussengebied’ tussen de steden Gent en Brugge. Er is dan ook een zeer grote wisselwerking met de omgeving op te merken: voor tewerkstelling, welzijnsvoorzieningen, hoger onderwijs, … en ook cultuur zijn de meeste voorzieningen aanwezig in Gent en Brugge. Vooral van Gent gaat een grote invloed uit op de dichtstbijzijnde Meetjeslandse gemeenten zoals Evergem en Lovendegem. De landsgrens is tot op heden ook nog een psychologische grens te noemen. Deze ligging lijkt in de eerste plaats een uitdaging, maar deze kan worden omgebogen tot een troef. Het Meetjesland moet vanuit de eigen sterkten de krachten bundelen om hierop een antwoord te bieden.
4.1.1
Demografische kenmerken
Het Meetjesland telde op 1 januari 2012 182.130 inwoners1. Tussen de verschillende Meetjeslandse gemeenten zijn er grote verschillen op het vlak van inwonersaantal, oppervlakte, typologie, bevolkingsdichtheid, … Bevolking Inwonersaantal: variërend van 6.318 inwoners (Kaprijke) tot 33.692 inwoners (Evergem).
1
De hierna vermelde cijfers zijn afkomstig uit de Gemeentelijke profielschetsen 2013, tenzij anders vermeld.
Cultuurnota COMEET
13
Aantal inwoners (2012) 40.000
33.692
35.000 30.000 25.000 20.000 15.000
23.126 20.274
19.860 13.942
10.000
6.318
8.216 9.469
12.491
11.908
8.214
6.640 7.980
5.000 0
De gemiddelde bevolkingsaangroei in de 13 Meetjeslandse gemeenten (+4,4 % t.o.v bevolkingsaantal in 2000) ligt lager dan de gemiddelde bevolkingsaangroei in OostVlaanderen en het Vlaams gewest (beide +6,2%).
Bevolking - groei (2000=100) 107,0 106,0 105,0 104,0 103,0 102,0 101,0 100,0 99,0 98,0 2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Meetjesland Provincie Oost-Vlaanderen Vlaams Gewest
Bevolkingsdichtheid Op het vlak van bevolkingsdichtheid liggen de uitersten bijzonder ver uit elkaar: de dunst bevolkte gemeente is Sint-Laureins, met 88 inwoners per km², terwijl de dichtst bevolkte Meetjeslandse gemeente, Zelzate, maar liefst 918 inwoners per km² telt (en daarmee de vierde dichtst bevolkte gemeente van Oost-Vlaanderen vormt). Globaal gezien is het Meetjesland een dun bevolkte regio, met een gemiddelde van 274 inwoners/km² t.o.v. gemiddeld 485 voor Oost-Vlaanderen en 466 voor het Vlaams
Cultuurnota COMEET
14
Gewest. Van de 16 dunst bevolkte Oost-Vlaamse gemeenten liggen er maar liefst 8 in het Meetjesland2.
Bevolkingsdichtheid (inwoners / km²) 1000,00
918,10
900,00 800,00 672,90
700,00 600,00
486,56
500,00
484,82 466,39
443,20
361,92
400,00 300,00
240,77
200,00
159,03
186,77
274,38
243,10 229,67
219,44
210,26 87,72
100,00 0,00
Typologie volgens Belfius indeling Die diversiteit komt ook tot uiting in de verschillende groepen waartoe de Meetjeslandse gemeenten behoren volgens de typologie opgesteld door de studiedienst van Belfius3. Opvallend: maar liefst 5 van de 13 Meetjeslandse gemeenten worden geclassificeerd als ‘Landelijke gemeenten met sterke vergrijzing’. Gemeente
Typologie gemeente (*)
Aalter
V13: verstedelijkte plattelandsgemeenten met industriële activiteit en demografische groei
Assenede
V3: landelijke gemeenten met sterke vergrijzing
Eeklo
V5: middelgrote steden
Evergem
V7: sterk verstedelijkte gemeenten met lage inkomens
Kaprijke
V3: landelijke gemeenten met sterke vergrijzing
Knesselare
V3: landelijke gemeenten met sterke vergrijzing
Lovendegem
V2: woongemeenten in landelijke zones
Maldegem
V3: landelijke gemeenten met sterke vergrijzing
Nevele
V2: woongemeenten in landelijke zones
Sint-Laureins
V9: kleine agrarische gemeenten
Waarschoot
V6: weinig verstedelijkte gemeenten met demografische achteruitgang
Zelzate
V7: sterk verstedelijkte gemeenten met lage inkomens
Zomergem
V3: landelijke gemeenten met sterke vergrijzing
Grijze druk De grijze druk (verhouding tussen aantal 65-plussers en bevolking op beroepsactieve leeftijd (20-64j.)) ligt in het Meetjesland gemiddeld hoger dan in de rest van Vlaanderen: 33,61% in het Meetjesland t.o.v. 30,76% in Oost-Vlaanderen en
2
Provincie Oost-Vlaanderen, Sociale situatieschets Oost-Vlaanderen 2011, p. 338 Gemeenten met vergelijkbare sociaaleconomische context . Deze categorieën van gemeenten hebben voornamelijk verschillen in levensstandaard en socio-professionele positie van de bevolking, in verstedelijkingsgraad, in belang van de economische activiteit en in demografische dynamiek. 3
Cultuurnota COMEET
15
31,19% in het Vlaams Gewest. Ook deze index verschilt van gemeente tot gemeente: van 31,24% (Aalter) tot 37,13% (Lovendegem).
Grijze druk (2012) 36,57% 37,13% 40,00% 34,46% 35,42% 33,51% 35,57% 33,78% 33,15% 31,19% 34,02% 33,61% 33,05% 35,00% 32,29% 31,25% 30,76% 31,24% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00%
Diversiteit Bijzonder frappant is het aandeel personen met een vreemde nationaliteit in het Meetjesland, dat sterk onder het Vlaams en Oost-Vlaams gemiddelde ligt. In 2011 waren er 25,3 inwoners met vreemde nationaliteit per 1000 inwoners in het Meetjesland, dit ten opzichte van 45,2/1000 in Oost-Vlaanderen en 67,9/1000 in het Vlaamse Gewest. Hoewel het aandeel personen met een vreemde nationaliteit relatief gezien laag ligt in het Meetjesland, gaat hun aantal in stijgende lijn.
Aantal niet-Belgen per 1000 inwoners (2011) 80
73,1 67,9
70 60 50
45,2
40
27,5
30 20
18,3
35,7
31,6 17,5 18,9 18,8
23,1
25,7
25,3 15,4
14,5
11,4
10 0
Ook hier zijn de onderlinge verschillen tussen de gemeenten groot: in Zomergem is het aantal inwoners met vreemde nationaliteit slechts 11.4 per 1000 inwoners, uitschieters in de regio zijn Eeklo (31.6/1000), Sint-Laureins (35.7/1000) en vooral Zelzate (73.10)/1000. Cultuurnota COMEET
16
Als we inzoomen op die uitschieters, dan valt vooral het grote aandeel Nederlanders op4, wat gezien de ligging nabij de Nederlandse grens niet onlogisch is. In Zelzate is 37% van personen met vreemde nationaliteit Nederlander, in Sint-Laureins maar liefst 76%. In onderstaande tabel staan de 5 meest voorkomende landen van herkomst van inwoners van vreemde nationaliteit in Eeklo, Sint-Laureins en Zelzate opgelijst.
1 2 3 4 5
ZELZATE Land van herkomst Nederland Frankrijk Rusland Italië Polen
% 37,13% 7,90% 5,54% 5,13% 4,62%
SINT-LAUREINS Land van herkomst % Nederland 76,19% Polen 3,97% Bulgarije 2,38% Duitsland 1,59% Brazilië 1,59%
EEKLO Land van herkomst Nederland Polen Albanië Rusland Frankrijk
% 21,78% 10,81% 4,74% 4,30% 4,15%
Naast permanente inwoners, verblijven er ook tijdelijk personen met vreemde nationaliteit in het Meetjesland. Dit in het opvangcentrum voor asielzoekers van het Rode Kruis in Eeklo, of in een Lokaal Opvanginitiatief, waarbij de Meetjeslandse OCMW’s asielzoekers een verblijfplaats bezorgen voor de loop van hun asielprocedure.
4.1.2
Grondgebied
Zoals in het deel ‘bevolking’ al aangehaald werd, is het Meetjesland een landelijke regio met opmerkelijk veel open ruimte. Binnen de 13 fusiegemeenten concentreert de bewoning zich vooral in een 46-tal doorgaans kleine woonkernen. Van de totale kadastrale oppervlakte in het Meetjesland, is maar liefst 86,10% ongebouwd. Dat is een stuk hoger dan het aandeel voor heel Oost-Vlaanderen (80,47%). In die ongebouwde oppervlakte is het aandeel van de oppervlakte voor land- en tuinbouw ook groter in het Meetjesland (88,39%) dan in het geheel van Oost-Vlaanderen (84,20%). Gebouwde en ongebouwde kadastrale oppervlakte naar type op 01/01/2011 % in de totale kadastrale oppervlakte Gemeente
gebouwde oppervlakte
ongebouwde oppervlakte
14,56%
85,44%
9,61%
90,39%
EEKLO
24,58%
75,42%
EVERGEM
20,88%
79,12%
KAPRIJKE
13,25%
86,75%
KNESSELARE
11,03%
88,97%
LOVENDEGEM
22,02%
77,98%
MALDEGEM
13,26%
86,74%
NEVELE
15,10%
84,90%
5,75%
94,25%
WAARSCHOOT
13,75%
86,25%
ZELZATE
29,25%
70,75%
ZOMERGEM
11,99%
88,01%
Meetjesland
13,90%
86,10%
Oost-Vlaanderen
19,53%
80,47%
AALTER ASSENEDE
SINT-LAUREINS
4
Bron: FOD Economie, situatie op 1/01/2011
Cultuurnota COMEET
17
Het grootste aandeel ongebouwde oppervlakte vinden we in Sint-Laureins, waar maar liefst 94% van de kadastrale oppervlakte ongebouwd is. Het andere uiterste is Zelzate, daar is 70% van de oppervlakte ongebouwd. In het algemeen is het woningenbestand in het Meetjesland relatief jong: het aandeel woningen gebouwd na 1990 of na 2000 is in het Meetjesland hoger dan alle arrondissementele percentages in Oost-Vlaanderen5. Het Meetjesland ligt tussen de driehoek Antwerpen-Gent-Brugge en de Kust, en wordt omzoomd door vier belangrijke verkeersassen: - E34 (Antwerpen - Kust) - N44 (Maldegem– Aalter) - R4-West - E40 (Oostende – Gent – Brussel) Het Meetjesland wordt voorts doorkruist door de N9 (Brussel – Oostende). De voorzieningen op het vlak van openbaar vervoer zijn beperkt. Vanuit Eeklo is er een treinverbinding met Gent, met nog 3 stopplaatsen in het Meetjesland: Waarschoot, Sleidinge en Evergem. Aalter is een stopplaats op de lijn van de IC-trein OostendeAntwerpen. De stoptrein tussen Brugge en Gent heeft in het Meetjesland 5 stopplaatsen (Maria-Aalter, Aalter, Bellem, Hansbeke en Landegem). Vanuit grootstedelijk gebied Gent zijn er buslijnen naar Assenede, Kaprijke, Eeklo, Evergem, Lovendegem, Maldegem, Nevele, Ursel, Waarschoot, Watervliet, Zelzate, Zomergem. Vanuit kleinstedelijk gebied Eeklo is er een busnet van en naar omliggende kernen. Lijn 87 bedient de as Maldegem – Aalter. Daarnaast zijn er diverse buslijnen naar West-Vlaanderen: lijn 58 (Gent – Eeklo – Maldegem – Brugge), lijn 45 (Maldegem – Knokke), lijn 63 (Ursel – Knesselare – Brugge), lijn 15 (Gent – Nevele – Tielt). In de dunbevolkte zones van het Meetjesland wordt de basismobiliteit gegarandeerd door de belbus, waarvan er momenteel 5 opereren. In 2012 voerde De Lijn een tevredenheidsmeting uit bij alle gemeenten, waarin gepeild werd naar de tevredenheid over het aanbod en de verschillende aspecten van de samenwerking tussen De Lijn en de gemeenten. Behalve Maldegem en Aalter namen alle Meetjeslandse gemeenten deel. In het algemeen waren alle gemeenten gematigd tevreden over het aanbod en de samenwerking met De Lijn. Aandachtspunten waren de bediening van nieuwe ontwikkelingen en woonwijken, en een betere bediening van industrieterreinen. Er werd ook gevraagd om de basismobiliteit in de landelijke gebieden te blijven garanderen. Ook de nood aan meer overleg werd benadrukt. 6
4.1.3
Economie
De werkzaamheidsgraad (het aandeel werkende personen in de bevolking tussen 20 en 64 jaar) ligt in het Meetjesland hoger dan het Oost-Vlaams en Vlaams gemiddelde. Opnieuw vallen de verschillen tussen gemeenten op, vooral de lage werkzaamheidsgraad in Zelzate.
5 6
Provincie Oost-Vlaanderen, Sociaal-economische situatieschets Oost-Vlaanderen 2011, p. 340. Info Dienst Mobiliteitsontwikkeling en Marktonderzoek, augustus 2013.
Cultuurnota COMEET
18
Werkzaamheidsgraad (2010) 80 78
78,05
77,58 75,69 75,46
76 74
72,95
72
75,98
75,87
75,6 74,99
74,74
73,24
74,47 72,63
71,35
70,79
70 68
66,7
66 64 62 60
Omgekeerd is de werkloosheidsgraad (aandeel niet-werkende werkzoekenden in de beroepsbevolking) in het Meetjesland lager dan gemiddeld in Oost-Vlaanderen en het Vlaams gewest.
Werkloosheidsgraad (2010) 9
8,18
8
7,88 6,61 6,78
7 6
5,33
5 4
3,86
5,09
5,05 4,41
4,16
4,73
4,44
5,23
5,13 4,12
3,43
3 2 1 0
De jobratio (het aantal jobs ten opzichte van de beroepsactieve bevolking daarentegen, ligt in het Meetjesland lager. In 2010 bedroeg de jobratio in het Meetjesland 57,2 ten opzichte van 69,4 in Oost Vlaanderen.
Cultuurnota COMEET
19
Jobratio 80,0 70,0 60,0
13 gemeenten
50,0
P.Oost-Vlaanderen
40,0 Vlaams Gewest
30,0 20,0 10,0 0,0 2006
2007
2008
2009
2010
Onderstaande tabel en grafiek tonen in welke sectoren de werkgelegenheid zich situeert7. Primaire sector (grondstoffen en voedsel), secundaire sector (bedrijven en activiteiten die de grondstoffen van de primaire sector verwerken), tertiaire sector (diensten, handel en het verkeer), quartaire sector (niet-commerciële dienstensector: overheidsdiensten, (deels) gesubsidieerde diensten).
Primaire sector AALTER
Tertiaire sector
Quartaire sector
4,74%
42,12%
31,74%
21,40%
11,93%
32,39%
28,93%
26,76%
EEKLO
1,56%
23,91%
28,72%
45,81%
EVERGEM
5,84%
26,61%
34,00%
33,54%
KAPRIJKE
ASSENEDE
12,70%
32,80%
34,45%
20,05%
KNESSELARE
8,79%
26,55%
42,29%
22,37%
LOVENDEGEM
4,12%
20,42%
36,84%
38,62%
MALDEGEM
6,62%
32,37%
38,12%
22,90%
NEVELE
11,75%
25,21%
32,10%
30,94%
SINT-LAUREINS
20,67%
21,02%
34,89%
23,42%
WAARSCHOOT
8,04%
25,96%
38,73%
27,27%
ZELZATE
0,94%
13,73%
43,44%
41,89%
ZOMERGEM
9,36%
18,49%
36,78%
35,37%
6,22%
27,90%
34,24%
31,64%
Oost-Vlaanderen
2,41%
24,18%
38,41%
35,00%
Vlaams Gewest
2,11%
22,64%
43,01%
32,25%
Meetjesland
7
Secundaire sector
Cijfers 2009, via RESOC Meetjesland, Leiestreek en Schelde
Cultuurnota COMEET
20
Sectorale werkgelegenheid (2009) 50% 45% 40% 35%
Primaire sector
30%
Secundaire sector
25%
Tertiaire sector
20%
Quartaire sector
15% 10% 5% 0% Meetjesland
Oost-Vlaanderen
Vlaams Gewest
De landbouwsector en de verwerkende industrie zijn in het Meetjesland sterker vertegenwoordigd dan elders in Vlaanderen. De voedingssector is hier in belangrijke mate verantwoordelijk voor. Naast een groot aantal ondernemende KMO’s, hebben enkele (inter)nationaal belangrijke voedingsbedrijven hun vestiging in de regio. Net omwille van het uitgesproken aanwezig zijn van voedselproductie en – verwerking, noemt het Meetjesland zich een voedingsregio8. Hoe het met het ondernemingsweefsel in het Meetjesland gesteld is, vinden we terug in onderstaande tabel, die het aantal ondernemingen en werknemers naar dimensieklassen weergeeft op 31/12/20109. Aantal Aantal Aantal ondernemingen ondernemingen ondernemingen met 1 tot 19 met 20 tot 99 met meer dan werknemers werknemers 99 werknemers AALTER
466
65
ASSENEDE
240
EEKLO
480
EVERGEM
Totaal
8
539
13
4
257
87
12
579
552
70
13
635
KAPRIJKE
115
7
1
123
KNESSELARE
169
15
0
184
LOVENDEGEM
163
14
2
179
MALDEGEM
591
50
5
646
NEVELE
251
21
2
274
SINT-LAUREINS
141
7
0
148
WAARSCHOOT
147
13
2
162
ZELZATE
234
36
4
274
ZOMERGEM Meetjesland
147
14
1
162
3696
412
54
4162
8
Voeding Meetjesland, Het Meetjesland, sterk in voeding, 2009, p. 3 Studiedienst van het Huis van de economie, Sociaal-economische situatieschets van Oost-Vlaanderen 2013, 2013, p. 47. 9
Cultuurnota COMEET
21
4.1.4
Levensomstandigheden
Het gemiddeld inkomen per inwoner in het Meetjesland ligt iets lager dan zowel het Oost-Vlaams als het Vlaams gemiddelde. Opvallende uitschieter is hier Lovendegem, waar het gemiddeld inkomen per inwoner met 18.433 een stuk hoger ligt dan zowel het Meetjeslands, Oost-Vlaams als Vlaams gemiddelde.
Gemiddeld inkomen per inwoner (2009, aanslagjaar 2010) 19.000 18.000 17.000 16.000
17.154
18.433
17.208
16.461 15.675
16.998 15.620
16.931 15.598
16.770 16.533 16.599 16.517 15.699
16.505
15.729
15.000 14.000 13.000 12.000 11.000 10.000
Het aantal leefloners per 1000 inwoners mag in het Meetjesland dan wel lager liggen dan in het Vlaams gewest en de Provincie Oost-Vlaanderen, er zijn opnieuw grote onderlinge verschillen waarbij vooral Eeklo en Zelzate opvallen, met respectievelijk 6,3 en 5,2 leefloners per 1000 inwoners.
Cultuurnota COMEET
22
Aandeel leefloners per 1000 inwoners in 2011 7 6,3 6
5,4
5,2 5
3,8
4 2,9
3 2,1 2 1,3
1,3
2,3
2,1
2,5
2,2
1,5 1,1
1,1
1,2
1 0
Het spreekt voor zich dat complexe begrippen als bijvoorbeeld kansarmoede in een breder kader dan enkel inkomen dienen te worden bekeken. Volgens Kind en Gezin is kansarmoede ‘een toestand waarbij mensen beknot worden in hun kansen om voldoende deel te hebben aan maatschappelijk hooggewaardeerde goederen, zoals onderwijs, arbeid, huisvesting. Het gaat hier niet om een eenmalig feit, maar om een duurzame toestand die zich voordoet op verschillende terreinen, zowel materiële als immateriële.’ Uit deze definitie werden zes toetsingscriteria afgeleid, op basis waarvan wordt nagegaan of een gezin al dan niet als kansarm kan worden beschouwd: beschikbaar maandinkomen, opleiding ouders, arbeidssituatie ouders, stimulatieniveau kinderen (niet of onregelmatig volgen kleuteronderwijs en/of moeilijkheden verzorging kinderen), huisvesting en gezondheid. Wanneer een gezin aan drie of meer van deze zes criteria beantwoordt, wordt het als kansarm beschouwd. Onderstaande grafiek geeft de kansarmoede–index van Kind en Gezin10 voor de Meetjeslandse gemeenten weer. Opvallende uitschieters zijn de index van Eeklo (14,9%) en Zelzate (15,2%), niet alleen in vergelijking met de andere Meetjeslandse gemeenten, maar ook in vergelijking met het Vlaams cijfer (9,7%).
10
Het aantal kinderen geboren in een kansarm gezin volgens de criteria van Kind en Gezin in jaar x, jaar x-1 en jaar x-2 en die wonen in de gebiedsomschrijving op 31/12 van het jaar x, gedeeld door het totaal aantal kinderen geboren in die 3 jaar en die wonen in de gebiedsomschrijving op 31/12 van het jaar x (in percentages). Cultuurnota COMEET
23
Kansarmoede-index 2011 16 14 12 10 8 6 4 2 0
4.1.5
Bestuurskracht en intergemeentelijke samenwerking
Het Meetjesland is zich als regio al lang bewust van zijn vrij geringe bestuurskracht (kleine gemeenten, een buitengebied,…) en heeft daarom zijn toevlucht genomen tot intergemeentelijke samenwerking op verschillende beleidsdomeinen: cultuur, toerisme, zorg, wonen, arbeidsmarkt,… Er is een regionaal bestuursniveau ontstaan, bemand door een netwerk aan regionale organisaties (vzw’s of projectverenigingen) die de lokale partners ondersteunen in de ontwikkeling van de streek: Toerisme Meetjesland, Regionaal Landschap Meetjesland, Plattelandscentrum Meetjesland, Kale en Leie Archeologische Dienst, Meetjesman, Regionaal Welzijnsoverleg Meetjesland, Lokaal Gezondheidsoverleg Meetjesland… Het Streekplatform+ Meetjesland, dat optreedt als de ‘server’ van deze gebiedswerking, tekende in 2007 een integrale toekomstvisie uit: ‘Meetjesland 2020’. De missie luidt: ‘Het Meetjesland wil een aantrekkelijke regio zijn waar mensen graag wonen, leven en te gast zijn omwille van de open ruimte en de goede bereikbaarheid. Tegelijk wil het een sociale regio zijn met levendige dorpskernen en waar iedereen meetelt. Het Meetjesland wil een vooruitstrevende regio zijn, die inspeelt op nieuwe ontwikkelingen en meerwaarde haalt uit zijn landelijke identiteit. Het Meetjesland wil een dynamisch netwerk zijn met mensen die het verschil maken en organisaties die samenwerken met elkaar en met de naburige steden en regio’s.’ Het streefdoel werd begin 2007 gevisualiseerd door een logo ‘Meetjesland, maak het mee!’, dat sindsdien het speerpunt is van een imagocampagne voor het Meetjesland. Het streekeigen karakter, namelijk de cultuurlandschappen en de menselijke inzet, zijn de speerpunten van dit streekmerk. Dit merk functioneert ook als een herkenningspunt en kwaliteitslabel voor commerciële en toeristische partners, bv. horeca, logieshouders, producenten van streekproducten,… COMEET is, zoals eerder aangegeven, slechts één regionale organisatie binnen dat grote, gevarieerde netwerk van streekontwikkeling in het Meetjesland. Samen met actoren zoals Regionaal Landschap Meetjesland, Toerisme Meetjesland, Plattelandscentrum Meetjesland, Kale en Leie Archeologische Dienst en de regionale jeugddienst Meetjesman vormt COMEET de natuurlijke en virtuele ‘cluster
Cultuurnota COMEET
24
cultuur’ binnen dit streeknetwerk. Ook hierbinnen wordt regelmatig afgestemd en samengewerkt. Bovendien startte de regio Meetjesland najaar 2011 met een denkoefening om tussen de regionale organisaties meer samenwerking, efficiëntie en transparantie te creëren. De bedoeling was dat dit zou uitmonden in de ontwikkeling van een nieuwe structuur, Streeknetwerk Meetjesland (SNM). In januari 2011 gaf de Commissie Gemeenten (de burgemeesters van de dertien gemeenten) de opdracht aan het Streekplatform+ Meetjesland om een oplossing uit te werken voor de problematiek m.b.t. de regionale organisaties. Het Streekplatform+ werkte in het eerste halfjaar van 2011 een conceptvoorstel uit voor het oprichten van een Streeknetwerk Meetjesland (SNM) dat 14 bestaande regionale organisaties integreert in één structuur en diende een proeftuinaanvraag in bij de Vlaamse Overheid. Halfweg 2011 werd een Ontwikkelingsgroep bij elkaar gebracht, die verantwoordelijk was voor aansturing, overleg en beslissingen m.b.t. het SNM-traject. COMEET werkte actief mee aan deze Ontwikkelingsgroep. Begin 2012 werd duidelijk dat de gevraagde experimenteerruimte voor een breed gedragen Streeknetwerk niet kon worden toegekend. Het kabinet gaf de raad zich toe te spitsen op het bijeenbrengen van de zuivere IGS-vormen, waaronder COMEET. Doorheen 2012 en 2013 was een Stuurgroep aan het werk om een nieuwe structuur, een dienstverlenende vereniging onder de naam Streekintercommunale Meetjesland (SIM) voor te bereiden. Omdat 2012 een verkiezingsjaar was, kon er geen politieke besluitvorming plaats vinden. Halfweg 2013 beslissen de Meetjeslandse gemeenten over de al dan niet oprichting van een (wettelijk verplicht) voorbereidend Overlegorgaan. (nvdr: op het moment van dit schrijven stemde het merendeel van de Meetjeslandse gemeenten voor) De lokale verkiezingen van najaar 2013 brachten, ook in het Meetjesland, een aantal verschuivingen. Meerderheid/oppositie: in slechts 4 van de 13 gemeenten zijn er geen wijzigingen t.o.v. de vorige beleidsperiode: in Aalter, Assenede, Knesselare en Kaprijke kan dezelfde burgemeester met dezelfde meerderheid verder werken. In 9 van de 13 gemeenten is er dus een andere meerderheid aan de slag voor de komende 6 jaar. In 4 gemeenten is er een absolute meerderheid van één partij (Samenplus in Assenede, Samen in Kaprijke, Groep 9910 in Knesselare en CD&V in Zomergem). In Aalter heeft het kartel CD&V/NVA de meerderheid. In Eeklo en in Zelzate wordt er bestuurd door een coalitie van 4 partijen.
Cultuurnota COMEET
25
Burgemeesters en meerderheden in Meetjeslandse gemeenten
Kaart: Streekplatform+ Meetjesland
Politieke partijen: in de Meetjeslandse gemeenteraden zetelen in totaal 285 raadsleden. De verdeling over de politieke partijen is als volgt: 37% raadsleden voor CD&V, 19% voor de ‘Lokale partijen’ (bv. Samen, Groep, …), 17% voor N-VA, 11% voor Open VLD, 6% voor zowel Sp.a en Groen, 2% voor zowel Vlaams Belang als voor PVDA. 11
Percentage zetels in de gemeenteraden van de 13 Meetjeslandse gemeenten 6%
6% 2% 2%
CD&V - 37% Lokale partij* - 19%
11%
37%
N-VA - 17% Open Vld - 11% Sp.a - 6%
17% 19%
Groen - 6% Vlaams Belang - 2% PVDA - 2%
11
Cijfers Streekplatform+ Meetjesland
Cultuurnota COMEET
26
CD&V blijft daarmee de grootste partij in het Meetjesland. Hoewel de ‘lokale partijen’ per gemeente telkens anders georganiseerd zijn, vormen zij toch de 2de grootste groep. En net als in de rest van Vlaanderen behoort N-VA nu tot de grotere partijen; het is de derde grootste partij in het Meetjesland. Vlaams Belang en PVDA zijn de kleinste partijen met elk 4 gemeenteraadsleden. PVDA is enkel in Zelzate te vinden. Vlaams Belang heeft gemeenteraadsleden in Eeklo, Evergem en Lovendegem, allen zijn het mannen. De nieuwe beleids- en beheerscyclus (BBC) vanaf 2014 stelt lokale besturen in staat een meer geïntegreerde meerjarenplanning (inclusief het luik cultuur) op te stellen en zou tot minder planlast moeten leiden.
4.1.6
Maatschappelijke trends
Welke algemeen maatschappelijke trends en uitdagingen zullen onmiskenbaar een invloed hebben op de manier waarop mensen aan cultuurbeleving willen doen en dus op het cultuurbeleid? Een niet-limitatieve opsomming… Verpersoonlijking. De ik-focus: mensen willen producten en diensten op hun maat, op maat van het individu. ‘Massacustomisatie’ wordt mogelijk… Gemak en comfort. Mensen willen begeleid en geadviseerd worden bij de keuzes die leiden naar hun op maat gemaakte product of dienst, zonder administratieve rompslomp. Diensten die hen het leven makkelijker maken, all-in pakketten,… Vergrijzing. We worden een samenleving van ouderen, die tijd en geld hebben en nog actief zijn. En ‘de hunkering naar vroeger’ creëert wellicht ook opportuniteiten. Beleveniseconomie. Alle producten en diensten zijn afgestemd op het vervullen van emotionele behoeftes van mensen. Consumeren, ook van cultuur, moet ‘fun’ zijn. Mensen kiezen voor ‘ervaringen, belevenissen’ die passen binnen hun levensstijl. Globalisering. De wereld is een dorp geworden, dankzij internet en de sociale media. Mensen uit alle werelddelen hebben toegang tot dezelfde producten en diensten. Multiculturele samenleving. Diversiteit is een feit, op verschillende vlakken. Producten en diensten kunnen specifiek in de markt gezet worden voor verschillende bevolkingsgroepen. Respect – ethisch ondernemen. Als mensen zich gerespecteerd voelen als ‘klant’, blijven ze trouw. Organisaties die ethisch te werk gaan, kunnen op veel bijval rekenen. Instant economy versus onthaasting. Alles in de maatschappij moet sneller. Vragen moeten direct beantwoord worden. Geen wachttijden. Anderzijds zijn veel mensen op zoek naar traagheid, wellness, een sabbatical… Duurzaamheid en milieubewustzijn. De nood aan duurzaamheid (recyclage, ecotoerisme,…) begint meer en meer door te dringen. Wat kan een duurzaam cultuurbeleid zoal inhouden en betekenen? (On)veiligheid. Het onveiligheidsgevoel, al dan niet terecht, tiert welig. Ook producten (voeding!) en diensten moeten ‘veilig’ zijn. Van consumer naar prosumer. Iedereen is nu journalist, drukker, uitgever,… een CD kan in de huiskamer worden opgenomen. Hoe betrekken we prosumers actief bij cultuurbeleving?
Cultuurnota COMEET
27
Verkeerscongestie als economisch en maatschappelijk probleem. Een meer en meer onbetrouwbaar transportsysteem (files, werken,…) met kostenconsequenties kan veranderingen in het dagelijks leven veroorzaken. Verhuizen naar de stad, telewerken, bundelen van producten en diensten,… Hogere energiekosten. De hoge energieprijzen door (kunstmatige?) schaarste vragen om creatieve oplossingen. Wat kan dit betekenen bv. voor een groot cultuurcentrum? Aanpasbaar wonen en werken. Modulair bouwen, een gebouw dat ‘meegroeit’ met de noden van de organisatie, op basis van de functies; vergaderzalen snel en mooi opsplitsen. Ook de interieurinrichting is sneller ‘passé’. Slimme materialen, slimme technologie. De zweetband die lichaamsfuncties meet. Verpakkingen van voeding geven aan of het product nog goed is. Intelligente en communicerende materialen, meubels en apparaten zullen echt ingang vinden in het dagelijks leven. Anticiperen, preventie in welzijn en zorg. Meer welzijn ipv zorg. Het vroegtijdig aanpakken van risico’s. Biotech en technologie zullen ons beter kunnen laten anticiperen. Maar ook: wellness als lifestyle waarbij verzorging van geest en lichaam ook als ontspanning dient. Track and trace. Consumenten willen weten wat er met producten is gebeurd. Bedrijven willen weten waar hun producten zich bevinden. Slimme verpakkingen met RFID … Kids rule! Kinderen krijgen een steeds belangrijker uitgavenbudget en hebben een grote impact op het reilen en zeilen binnen een gezin. Hoe ziet cultuur eruit voor de kinderen van de toekomst? Flexibele levensstijl met veel uithuizigheid. Meer en meer mensen reizen voor hun job, voor hun plezier. Er zijn 1001 vrijetijdsmogelijkheden die maken dat mensen niet thuis blijven. Kansen voor cultuuraanbieders… Alomtegenwoordige communicatienetwerken en –technologie. Wireless steden, convergentie van netwerken, communicerende huishoudapparaten,... zorgen dat we altijd online kunnen en altijd toegang hebben tot alle mogelijke data. Maar er zijn ook mensen die zich daar willen aan onttrekken en (eventjes) niet bereikbaar zijn. Focus op gezondheid. Diëten, natuurlijke voeding, duurzame vissoorten,… Hoe kunnen we dit doortrekken in een cultuurorganisatie? Crisis en schaarste. Het einde van de economische crisis is nog niet in zicht. Mensen hebben de neiging tot ‘oppotten’. Cultuurbudgetten staan onder druk…
4.1.7
Conclusie
Bovenstaande cijfers, analyses en trens tonen onmiskenbaar de grote uitdagingen voor de toekomst, ook voor het Meetjesland als regio. Terzelfdertijd valt op dat binnen het Meetjesland op verschillende domeinen zich nog altijd een grote diversiteit aftekent. Als intergemeentelijke culturele projectvereniging zal COMEET hier moeten zien op in te spelen en voldoende maatwerk inbouwen in haar werking.
Cultuurnota COMEET
28
4.2 Culturele analyse 4.2.1
Wetgevend kader
De werking van COMEET situeert zich beleidsmatig op het snijpunt van verschillende decreten: - Organisatorisch en juridisch valt COMEET als projectvereniging onder het Decreet Intergemeentelijke Samenwerking - Voor de werking rond afstemming en cultuurcommunicatie stapte COMEET in het Decreet Lokaal Cultuurbeleid - Ook het Streekgericht Bibliotheekbeleid door de provincie komt voort uit het Decreet Lokaal Cultuurbeleid - Het sluiten van het erfgoedconvenant met de Vlaamse Regering gebeurt volgens de bepalingen van het Cultureel Erfgoeddecreet Zijdelings volgt COMEET eveneens op: het Decreet op de Amateurkunsten, het Participatiedecreet, het nieuwe Decreet Onroerend Erfgoed. Ook de richtlijnen rond religieus erfgoed bieden op termijn kansen.
4.2.2
Lokaal cultuurbeleid
Lokaal cultuurbeleid is een breed begrip en een vlag die vele ladingen dekt. Er zijn evenveel soorten accenten en lokaal cultuurbeleid als er gemeenten zijn. Ook het (weinige) beschikbare cijfermateriaal is gefragmenteerd (wel bv. CCincijfers, Bios2, cijferboek Agentschap…). We proberen hieronder een algemeen overzicht te geven van de belangrijkste elementen, en indien van toepassing, linken te leggen naar de reeds bestaande werking van COMEET. 4.2.2.1 Algemeen COMEET heeft zich voortdurend ingespannen om gemeenten toe te leiden naar een instap in het Decreet Lokaal Cultuurbeleid. In 2008 telde het Meetjesland drie gemeenten (Eeklo, Aalter, Maldegem) met een cultuurbeleidsplan. Tussen 2008 en 2013 stapten maar liefst 7 gemeenten in (Nevele, Sint-Laureins, Knesselare, Evergem, Waarschoot, Assenede, en Zelzate en Lovendegem op de overgang 2013-2014), wat het totaal op elf (van de dertien) brengt. Kaprijke plant een instap nog tijdens deze beleidsperiode. Enkel Zomergem kan vooralsnog niet voldoen aan de infrastructurele voorwaarden. Hiermee heeft het Meetjesland onder impuls van COMEET zijn inhaalbeweging t.o.v. de rest van Vlaanderen waargemaakt. Een exponent daarvan zijn de ambtelijke vertegenwoordigers, de cultuurbeleidscoördinatoren. Er is – mede hierdoor - de voorbije jaren onmiskenbaar een professionalisering van het lokaal cultuurbeleid in het Meetjesland aan de gang. Binnen COMEET vormen de cultuurbeleidscoördinatoren een collegagroep voor expertise-uitwisseling en samenwerking die meermaals per jaar samenkomt. Deze groep was een noodzakelijke ruggensteun, overlegplatform en vraagbaak voor de nieuw aangeworven cultuurambtenaren. Er is een voortschrijdend inzicht dat deze groep inhoudelijk meer vorm kan geven aan de werking van COMEET. Een ander uitvloeisel van het feit dat zoveel gemeenten ingestapt zijn in het Decreet Lokaal Cultuurbeleid is de toename aan culturele infrastructuur. De invulling daarvan wordt verder uitgediept in het hoofdstuk Sector Kunsten.
Cultuurnota COMEET
29
Naast de specifieke infrastructuur i.h.k.v. het decreet vallen er ook enkele andere initiatieven te vermelden: het erfgoedhuis in Nevele, de plannen voor het oud gemeentehuis in Assenede, het dorpshuis in Watervliet dat een ontmoetingsfunctie opneemt, ‘tklooster in Zelzate, … Het lokaal cultuurbeleid zal de volgende jaren aan een aantal evoluties onderhevig zijn, al dan niet decretaal gestuurd. Het valt nog af te wachten wat de consequenties zullen zijn van de decreetswijzigingen van 2012, bv. op het vlak van personeel (ook in relatie met de verminderde budgettaire ruimte van de gemeenten). Zeker is dat het nieuwe lokaal cultuurbeleid duurzaam zal (moeten) zijn (zie ook de recente oprichting van Pulse, het transitienetwerk cultuur) en er is ook een duidelijke tendens naar de integratie van alle vrijetijdsdiensten (denksporen hiervoor bv. in Evergem, Maldegem, Eeklo) . 4.2.2.2 Sector bibliotheken Het ‘Samenwerkingsverband Bibliotheken Meetjesland’, is één van de oudste culturele overlegfora in de regio. Sinds de jaren 1980 komen 14 bibliothecarissen (incl. Wachtebeke) samen voor ervaringsuitwisseling en langzaam aan ontstonden gemeenschappelijke projecten. Het samenwerkingsverband was lang actief als ‘feitelijke vereniging’. Bij de oprichting van COMEET midden 2004 werd dit samenwerkingsverband van bibliothecarissen een onderdeel van COMEET. Daardoor kwam er administratieve en personele ondersteuning en inhoudelijke impulsen. Het Provinciebestuur van Oost-Vlaanderen kent volgens het Provinciaal Reglement ter ondersteuning van de samenwerking tussen openbare bibliotheken in het kader van het Streekgericht Bibliotheekbeleid, een jaarlijkse subsidie toe aan COMEET om te besteden aan de werking, de coördinatie en de projecten van de Bibliotheken Meetjesland. Die werking moet zich situeren op het vlak van collectie-afspraken, gemeenschappelijke promotie, opleiding, ervaringsuitwisseling, leesbevordering en initiatieven met andere culturele actoren. De voorbije jaren is deze werking sterk geïntensifieerd o.m. door de creatie van een aantal werkgroepen die specifieke projecten op zich namen, bv. de invoer van kamishibai (verteltheatertjes) en fundels (digitale Cultuurnota COMEET
30
prentenboeken), regionale acties voor de Jeugdboekenweek, een gezamenlijke auteurslezing, … Op deze manier werden de Meetjeslandse bibliotheken versterkt op het vlak van activiteiten en dienstverlening aan hun leners. Meer diepgaand waren de trajecten rond organisatiemanagement Publieke Werken (Locus) en rond visievorming, als voorbereiding op dit beleidsplan. Hieruit kwamen zeven actiedomeinen naar voren waarin telkens een heel aantal acties werden afgebakend (zie verder:beleidsdoelstellingen): - de ontwikkeling van één regiobibliotheek en een gezamenlijke ‘back office’ op basis van mede-eigenaarschap. - het aanbieden van een kwalitatieve fysieke collectie en focussen op leesbevordering en mediawijsheid. - de versterking van het merk ‘bib’ bij een zo ruim mogelijk publiek en profileren van de ‘bib’ als een huis van activiteiten en ontmoetingen. - een laagdrempelige dienstverlening voor moeilijk bereikbare doelgroepen - actief inspelen op de digitale omgeving en evolutie, inclusief digitale collecties - volop inzetten op verdere optimalisering en uniformisering van de werkprocessen - een efficiënt personeelsbeleid door de bestaande expertises en competenties binnen het samenwerkingsverband maximaal te benutten, te delen en te versterken.
In een landelijke context als het Meetjesland spelen bibliotheken nog altijd een primordiale rol als laagdrempelige publieke culturele voorziening. Van alle Meetjeslanders is ca. één op vier lid van een openbare bibliotheek. Daarmee houden de Meetjeslandse bibs gelijke tred met de rest van Vlaanderen. Een uitgebreide, nabije dienstverlening en een hele rits ontmoetingsactiviteiten zijn daar wellicht niet vreemd aan, mede onder impuls van het Samenwerkingsverband. De bibliotheken zijn ook de laatste jaren sterker verankerd geraakt in het sociale weefsel door allerhande samenwerkingen met scholen, organisaties (o.m. op vlak van kunst, welzijn, milieu, e.d.), verenigingen, cultuurcentra,… en bevestigden daardoor hun rol in de lokale gemeenschapsvorming. Een opvallende recente verworvenheid is de invoering van RFID. Een aantal Meetjeslandse bibliotheken ging in op het ondersteunende aanbod van de provincie, waardoor dit ook voor kleine bibs haalbaar werd. Volgende grafieken werden ontleend aan de Bios2-cijfers, op basis van het werkjaar 2010. Wat betreft het aantal vestigingen per gemeente spant Aalter de kroon met vijf bedieningspunten, een aantal gemeenten zoals Evergem, Lovendegem, Maldegem en Zomergem vormen de middenmoot met drie bedieningspunten. Het merendeel houdt het echter bij één of twee vestigingen. Het Meetjeslands gemiddelde (2,21) spoort min of meer gelijk met het Vlaamse (2,31) en het provinciale gemiddelde (2,47).
Cultuurnota COMEET
31
Het gemiddelde aantal bibliotheekmedewerkers in vte per 1000 inw. is opnieuw vergelijkbaar met het Vlaamse en provinciale gemiddelde (0,42 ten opzichte van 0,42 en 0,41). Opmerking hierbij is dat het aantal personeelsleden ook gezien moet worden in relatie tot het aantal bedieningspunten en openingsuren.
Wat betreft het aantal leners per inwonersaantal houden de Meetjeslandse bibliotheken zoals gezegd mooi gelijke tred met het Vlaamse en provinciale gemiddelde (23,65% ten opzichte van 24,04 % en 24,32%).
Cultuurnota COMEET
32
Specifiek voor het bereik van kinderen en jongeren (het aantal leners -15 jaar ten opzichte van het aantal inw. -15 jaar) scoren de Meetjeslandse Bibliotheken licht hoger dan het Vlaamse en provinciale gemiddelde (49,16% ten opzichte van 46% en 45,48%).
Het aantal ontleningen per lener toont opnieuw een vrij gelijkmatig resultaat (Meetjeslands gemiddelde van 32,51 uitleningen ten opzichte van 33,66 als Vlaamse gemiddelde en 34,36 als provinciaal gemiddelde).
Cultuurnota COMEET
33
Ondanks het feit dat de bibliotheeksector al geruime tijd geprofessionaliseerd is, dringt een nieuwe omwenteling zich op. Schaalvergroting, centralisering (bv. het ‘probleem’ van uitleenposten), integratie met cultuurcentra, doelgroepenbeleid, een aangepast competentiebeheer bij het personeel, de decretale opdrachten en zeker de uitdagingen op het vlak van digitalisering vergen een grootscheepse en diepgaande denkoefening voor de bibliotheeksector in het algemeen. De Bibliotheken Meetjesland hopen met hun uitgebreide en gedetailleerde actieplan 2014-2019 hierin belangrijke stappen te zetten.
Opportuniteiten voor de nieuwe transversale krachtlijnen: - vrijwilligerswerking - cultuureducatie - e-cultuur - lerend netwerk 4.2.2.3 4.2.2.3.1
Sector Erfgoed Onroerend erfgoed
De Meetjeslandse bodem is rijk aan archeologisch erfgoed. De Kale-Leie Archeologische Dienst (KLAD) is spilfiguur voor de opgravingen, de inventarisatie en de ontsluiting van het archeologische erfgoed in de regio. Qua publiekswerking is de KLAD een natuurlijke partner van COMEET. Het Meetjesland beschikt over heel wat waardevol landschappelijk erfgoed: relictzones, ankerplaatsen en lijnrelicten (zoals bv. waterwegen). Organisaties zoals Regionaal Landschap Meetjesland ijveren voor het onderhoud en de bescherming ervan. Er is in de streek ook belangrijk maritiem erfgoed. Gezien de geografische situering van de regio hoeft dit niet te verwonderen. Meer bepaald in Boekhoute, deelgemeente van Assenede, is het visserijverleden sterk aanwezig. Boekhoute was tot de jaren 1950 een vissersdorp, gelegen aan de Braakman, een zijarm van de Westerschelde. Na het afsluiten van de Braakman in 1952 behoorde de Boekhoutse haven tot het verleden. Als herinnering aan het visserijverleden worden elk jaar tijdens het derde weekend van september de ‘garnaalfeesten’ georganiseerd. Op het dorpsplein verwijst de boot Isabella-Bou 8 naar het visserijverleden. In 2007 opende ook het nieuwe Cultuurnota COMEET
34
bezoekerscentrum Boekhoute, Een vissersdorp zonder haven, dat gewijd is aan het visserijverleden van Boekhoute. Qua rollend, rijdend en vliegend erfgoed springt het Stoomcentrum Maldegem vzw in het oog. Het herbergt de grootste collectie stoomlocomotieven in Vlaanderen. Enthousiaste vrijwilligers waren halfweg de jaren 1980 de fase van de modelbouw ontgroeid en wilden hun hobby op ware grootte gaan beproeven. Sinds 1990 wordt hierdoor in het Meetjesland een toeristische stoomdienst onderhouden. Later werden in Maldegem alle gebouwen van de door de NMBS verlaten stationssite opgekocht, waardoor het verleden er in al zijn facetten geëvoceerd kan worden. In het stoomdepot van het Stoomcentrum Maldegem maakt de bezoeker kennis met alle facetten van het stoomtijdperk. In een gerenoveerd bioscooprijtuig kan een filmvoorstelling worden aangeboden. De bezoeker kan het reizen van toen herbeleven in derdeklasrijtuigen met houten banken getrokken door heuse stoomlocomotieven, of aan boord gaan van een antieke dieselmotorwagen. Het Stoomcentrum won de Vlaamse Monumentenprijs in 2006. Recent werd ook de Meetjeslandse Oldtimer Club (MOC) opgericht, die aansluiting zoekt bij COMEET. Het bouwkundig erfgoed in het Meetjesland is zeer divers. Hoeves, molens, kastelen (huyzen van plaisance), kerken, woonwijken en dorpskernen zijn zichtbare getuigen van het verleden in het landschap. We treffen er onder meer bouwkundige puntrelicten aan in de vorm van waardevolle dorpskernen, kerken, gemeentehuizen, kastelen, abdijsites, kapellen, molens, hoeves, industrieel erfgoed (zoals textiel-complexen en stationswijken), woonwijken (bv. de wijk Klein Rusland van Huib Hoste in Zelzate) of andere waardevolle gebouwen (zoals bv. het Godshuis in SintLaureins, de Huysmanhoeve in Eeklo, het Rattenkasteel in Waarschoot,…). De vastgestelde inventaris van het bouwkundige erfgoed in Vlaanderen biedt een overzicht en heeft duidelijkheid geschapen rond de rechtsgevolgen. Op lokaal vlak zijn er een aantal spelers actief die het onroerend erfgoed (vnl. beschermde monumenten) behartigen, zoals bv. Wende (Nevele) o.m. door de opmaak van een lokale inventaris, de Werkgroep Monumentenzorg Eeklo, de werkgroep Onroerend erfgoed in Zomergem,… De geplande herbestemmingen van kerken tot culturele infrastructuur bieden kansen, maar zullen ongetwijfeld ook veel vragen oproepen. Het beleidsdomein onroerend erfgoed valt uiteraard niet onder het erfgoedconvenant van COMEET met de Vlaamse Gemeenschap. COMEET wil een hiaat in het geïntegreerde regionale cultuurbeleid vermijden door dit onderdeel op te nemen in het kader van haar algemene werking en dit in nauwe samenwerking met de KLAD, Regionaal Landschap Meetjesland en het Provinciebestuur van OostVlaanderen. Hiervoor is geen apart budget beschikbaar binnen COMEET.
COMEET concretiseert die werking vnl. door te fungeren als aanspreekpunt, door doorverwijzingen en door sensibilisering en publiekswerking (voornamelijk Cultuurnota COMEET
35
ondersteuning in de voorbereiding en communicatie rond Open Monumentendag). COMEET volgt tevens het nieuwe Decreet Onroerend Erfgoed op de voet en overweegt de oprichting van een Intergemeentelijke Onroerend erfgoeddienst (IOED) indien daar draagvlak voor gecreëerd kan worden. Dit zou een logisch gevolg zijn van het feit dat de gemeenten door het nieuwe decreet grotere bevoegdheden krijgen over hun onroerend erfgoed. 4.2.2.3.2
Roerend erfgoed
Regio Meetjesland heeft, zoals eerder vermeld, een uitgesproken landelijk karakter. Het is bovendien ingekapseld tussen de historische steden Brugge en Eeklo én ligt op de grens met Nederland. Deze elementen hebben, samen met het culturele landschap, mee het karakter van het Meetjeslands cultureel erfgoed bepaald. Een aantal grote gemeenschappelijke thema’s bieden dankbare kapstokken voor de ontsluiting van de geschiedenis van de regio. Ook in de nieuwe beleidsperiode wenst COMEET (Erfgoedcel Meetjesland) daarmee aan de slag te gaan. Voor een uitgebreide analyse van erfgoed in het Meetjesland verwijzen we door naar het beleidsplan van de Erfgoedcel Meetjesland 2015-2020, dat wordt opgemaakt in het kader van een nieuwe erfgoedconvenant met de Vlaamse Overheid. Dit plan zal in de loop van 2014 beschikbaar zijn. Historische perspectieven voor erfgoed Textielverleden en industrialisatie In de late middeleeuwen, tijdens de 14de en de 15de eeuw, kwam in Kaprijke een bloeiende lakennijverheid tot stand maar de godsdiensttroebelen van de 16de eeuw maakten hier een eind aan. Tijdens de 17de en 18de eeuw kwam er opnieuw textielnijverheid in het Meetjesland op gang: om hun inkomen aan te vullen werkte een groot deel van de landbouwersgezinnen in de linnennijverheid. Deze ambachtelijke huisnijverheid ging in het midden van de 19de eeuw teloor door de toenemende industrialisatie en schaalvergroting van de textielproductie. Het Meetjeslands textielverleden bezit trouwens een van de mogelijke verklaringen voor de naam ‘Meetlesland’: textiel werd vaak gesponnen door oude spinsters die ‘Meetjes’ werden genoemd. Zo is het bekend dat op de Gentse markt textiel werd verkocht dat als “Meetjeslander” werd bestempeld. Door de industrialisering en uitbreiding van de transportmogelijkheden (buurttram, trein) in de 20e eeuw kreeg de regio opnieuw een andere aanblik. Dit industrialisatieproces vond ook ingang in onder meer Waarschoot, Sleidinge en Eeklo, die op het eind van de 19de en eerste helft 20ste eeuw uitgroeiden tot regionale textielcentra. Eeklo kreeg zelfs de bijnaam ‘Petit Verviers’. De textielfabrieken blijven tot laat in de 20 e eeuw hun invloed uitoefenen op de regio. Vandaag herinneren verschillende sites aan dit verleden: textielfabrieken, maar ook onder meer de Stassanofabriek in Eeklo (later melkerij) en de SAW-toren in Waarschoot… Naast textiel kent het Meetjesland ook een expliciet aanwezige voedingsindustrie. Getuige daarvan onder meer Ter Beke in Waarschoot, de Lotus fabriek in Lembeke, Brouwerij Van Steenberge in Ertvelde en Krüger in Eeklo. Meetjesland: een grensregio Het Meetjesland ligt in het hart van de Euregio Scheldemond (provincie Oost-Vlaanderen, provincie West-Vlaanderen en de Nederlandse provincie Zeeuws-Vlaanderen). Het gebied kwam meerdere keren onder druk te staan van internationale gebeurtenissen. Zo getuigen verdedigingswerken en linies, o.m. uit de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) en de Spaanse Successieoorlog (begin 18de eeuw), van de rol die het grensoverschrijdende krekengebied speelde als strijdtoneel voor de heerschappij over de Lage Landen. Cultuurnota COMEET
36
De grensregio nodigde ook uit tot smokkelen, tot diep in de 20ste eeuw. Alles wat aan de ene kant van de grens goedkoper was dan aan de andere kant werd clandestien naar de overkant gesmokkeld: boter, vee, tabak…. Verhalen over deze praktijk uit de mondelinge overlevering maken deel uit van het typische immaterieel erfgoed van de grensstreek. Oorlogsverleden De gemeenten van het Meetjesland werden tijdens de Eerste Wereldoorlog door de bezetter als Etappengebiet aangeduid. Niet vlak bij het front gelegen, was het Meetjesland een plek waar troepen kwamen uitrusten, gewonden werden verzorgd en bevoorrading werd opgehaald. Het openbare leven werd streng gereglementeerd door de bezetter. Als grensregio werden we ook geconfronteerd met de gevolgen van de ligging in de nabijheid van Nederland, dat neutraal bleef in het conflict. De elektrische grensversperring, ‘Den Draad’ en de bunkerlinie Hollandstellung waren concrete maatregelen om deze grens af te sluiten en te verdedigen: zaken die een directe impact hadden op het leven van velen. Onze regio had zowel bij de inval als bij het eindoffensief te lijden en telde veel slachtoffers. Er waren onder meer zware gevechten aan het Schipdonkkanaal, de Slag bij Wippelgem. De Slag bij Burkel in 1918 geldt als de laatste cavaleriecharge van het Belgische Leger. In 2011 werd in opdracht van COMEET het Meetjeslandse oorlogsverleden beschreven en het erfgoed in kaart gebracht door Artoria bvba. Basis voor het onderzoek was onder meer het vele onderzoekswerk van lokale erfgoeddeskundigen. In 2014 is het honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. COMEET werkt samen met gemeenten, cultuurdiensten, culturele organisaties en erfgoedverenigingen om de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog in het Meetjesland via een herinneringsprogramma te ontsluiten. Met 100 jaar Groote Oorlog - Herinneringen in het Meetjesland leggen we de nadruk op drie thema’s: grens, leven in Etappengebiet en strijd. Een educatief luik wordt opgehangen aan de website kindereninbezetgebied.be. Het noordelijke Meetjesland was ook tijdens de Tweede Wereldoorlog een strijdtoneel. Het Leopoldskanaal vormde bijna de grens met Nederland en was een ideale buffer voor het Duitse leger om de Scheldemonding en dus de belangrijke bevoorradingshaven Antwerpen in handen te houden. In oktober 1944 zetten verscheidene Canadese en Britse divisies Operatie Switchback in. Rond het kanaal braken zware gevechten uit met de Duitse bezetter. Maar ook in de andere gemeentes zijn er heel wat verhalen te vertellen over de Duitse bezetting en de bevrijding. Verschillende gebieden zoals onder meer Zomergem, Rieme… werden tijdens de oorlog zwaar gebombardeerd. Ook vandaag worden daar nog resten van ontdekt. In Adegem kan je onder meer het oorlogsmuseum Het Canada War Museum bezoeken. Het museum heeft vooral aandacht voor de Canadese soldaten die meehielpen het Meetjesland te bevrijden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nauwelijks één kilometer van het Canadamuseum ligt de militaire begraafplaats Adegem Canadian War Cemetery. Meetjesland: verschillende fases van agrarische ontginning en ontwikkeling De Meetjeslandse landbouwgeschiedenis is er niet alleen een land vol bruikbare kennis en kleine “boerenwijsheden”, maar draagt de kern in zich van de hedendaagse vormgeving van de regio. Wie wil spreken over een Meetjeslandse identiteit moet zeker dit landbouwverleden van deze regio in ogenschouw nemen. Het gevarieerde landschap (van de gespecialiseerde akkerbedrijven in de vruchtbare Eeklose polders, tot de gemengde bedrijven en gespecialiseerde boomkwekerijen in het zuiden) zorgt ook voor een gevarieerd erfgoed. In heel veel erfgoedcollecties in of over het Meetjesland is landbouwerfgoed dan ook veelvuldig aanwezig. Het project Boer zoekt Erfgoed speelt daarop in en is toegespitst op het verzamelen, bewaren en documenteren van erfgoed over de specifieke landbouwgeschiedenis van het Meetjesland (technieken, objecten, kennis over het dagelijkse landbouwleven). Voor het verzamelen werkt de erfgoedcel Meetjesland/ COMEET intensief samen met de Landelijke Gilden van het Meetjesland. Het bewaren gebeurt op het beproefde systeem Cultuurnota COMEET
37
Erfgoedbank Meetjesland. Het doel van dit erfgoedproject is dubbel: het documenteren van het Meetjeslandse landbouwverleden en het opzetten van een actieve erfgoedgemeenschap hierrond. COMEET/Erfgoedcel Meetjesland wil samen met de Landelijke Gilden zo veel mogelijk Meetjeslanders aanzetten om in hun herinnering, archief of verzameling te duiken en hen op een leuke, kennisdelende manier laten samenwerken rond hun eigen agrarische roots: het streekeigen Meetjeslandse plattelandserfgoed. Doel is het uitbouwen van een digitaal kennisplatform vol kijk- en luistermateriaal, hedendaags en uit vroegere tijden, dat diverse onderwerpen betreffende de lokale landbouwgeschiedenis documenteert. Het resultaat wordt weer ingezet in het Meetjesland (en daarbuiten) via de website en zijn toepassingen, maar ook via specifieke initiatieven inzake educatie, reminiscentie en tentoonstelling. Adellijke families gaven in 18de en de 19de eeuw een ander uitzicht aan in oorsprong vaak middeleeuwse agrarische sites. De talrijke historische kastelen in het Meetjesland (Evergem, Lovendegem, Zomergem, Nevele, Aalter) getuigen van een rijk verleden. Het groene Meetjesland was namelijk bijzonder populair bij rijke stedelingen en industriëlen die een stekje op het platteland wilden, als zomerresidentie. Verder herinneren verschillende oude hoeves en molens aan de ontginningsfases die het gebied kende sinds de Middeleeuwen. Vandaag zijn verschillende van deze hoeves voor het publiek toegankelijk, en vormen ze een uitvalsbasis voor de ontdekking van het Meetjesland. Het “Groot Goed” bijvoorbeeld is één van de oudste hofsteden van het Meetjesland. Vanaf 1736 werd de hoeve bewoond door de familie Huysman, vandaar dat de hoeve nu bekend staat als de Huysmanhoeve. De geschiedenis van de Drongengoedhoeve (een voormalige abdijhoeve van de Norbertijnen van Drongen) gaat terug tot 1242. Vandaag is er onder meer een kruidentuin en een landschapsinfocentrum. De hoeve is een belangrijke plek voor vele fietsers en wandelaars. Verder getuigt de geschiedenis van de Priorij O.-L.-Vrouw Ten Hove in Waarschoot van de moeizame ontsluiting van de regio. Het Cisterciënzerklooster werd in 1444 opgericht. Sinds 1995 is de priorij beschermd als monument. Een geschikte herbestemming (al dan niet particulier) van het gebouw zou een definitieve herwaardering en gunstige toekomst van de site betekenen. De Pietendriesmolen uit 1563 is de oudste nog bestaande houten staakmolen van de streek. De houten Westermolen in Lembeke dateert oorspronkelijk uit het midden van de 15de eeuw. De stenen windmolen van Ertvelde dateert van 1799. Meetjesland: water als vriend en vijand De eeuwenlange strijd die in het Meetjesland werd gevoerd tegen het water uit zich in de talrijke verhalen die zich rond deze problematiek hebben gevormd. Het krekengebied vertelt het verhaal van de mens die terrein verovert op de zee, en de zee die dan weer hard en genadeloos terugslaat. Het polderland rond de monding van de Westerschelde werd eeuwenlang geteisterd door dijkbreuken en overstromingen, waarbij het water grillige kuilen in het landschap uitschuurde. De zee trok zich terug en de kreken bleven over (na stormvloeden tijdens de 14de en 15de eeuw). Niet al deze waterplassen zijn van natuurlijke oorsprong. In de beschutting van de dijken werd volop aan turfwinning gedaan. Die turf werd via sloten en kanaaltjes in kleine vaartuigen naar de steden gebracht. Door al dat graafwerk bleven diepe geulen in het landschap achter. Ook de ontstane turfputten werden tijdens de stormvloeden verder uitgeschuurd tot kreken. De rivieren en kanalen in het Meetjesland bieden dan weer een historisch waterwegennetwerk met toekomst. Het Leopoldskanaal loopt van Boekhoute tot Zeebrugge. Het kanaal werd gegraven tussen 1846 en 1848 en vormt de scheidingslijn tussen de vruchtbare polders en het houtland. Dankzij het Leopoldskanaal kwam voor het grootste deel een eind aan de jaarlijks terugkerende wateroverlast in de polders. Het kanaal is bijzonder pittoresk met een dubbele rij bomen aan beide oevers en is een trekpleister voor fietsers. Het Schipdonkkanaal is het afleidingskanaal van de Leie. In de 19de was de Leie door het roten van vlas erg vervuild en verspreidde de rivier een enorme stank in Gent. Het Cultuurnota COMEET
38
Gentse stadsbestuur liet in 1846-1860 een afleidingskanaal voor de Leie graven, vanuit Deinze naar de zee. Tot vandaag krijgen beide kanalen in de volksmond een andere benaming. Het Leopoldskanaal noemt men de Blinker en het Schipdonkkanaal kreeg de kwalijke bijnaam de Stinker. Tijdens beide Wereldoorlogen vormden deze kanalen het voorwerp van een verbeten strijd. De Lieve is een kanaal dat vanaf 1251 gegraven werd tussen Gent en Damme, dat via de Zwingeul verbonden was met de Noordzee. Platte trekschuiten vervoerden handelswaar. Vandaag loopt de Lieve slechts vanaf de Graslei in Gent naar Zomergem, waar ze in de wijk Stoktevijver in het Schipdonkkanaal uitmondt. In de middeleeuwen verbond een waterweg de gemeente Kaprijke met Gent via de Burggravenstroom. Het Kaprijks Vaardeken is in 1618 gegraven in de bedding van deze oudere waterweg. Ook vandaag bepaalt dit natuurlijke en aangelegde waterwegennetwerk het uitzicht van het Meetjesland. Transport via water zit in de lift, met toenemende files en dichtslibbende wegen. Tegelijk nodigen de blauwe aders van het Meetjesland uit tot zachte recreatie als wandelen en fietsen, en tot vissen en pleziervaart. Tegelijkertijd werden de cultuurlandschappen van de regio erkend als regionaal landschap. ‘Zorg’- erfgoed Het Meetjesland kent een rijke zorgtraditie die tot op vandaag zijn uitlopers heeft. Denk maar aan de vele congregaties, kloosters (bv. de hospitaalwerking van de zusters van Ten Doorn tijdens WOI)… Zo is er het Godshuis in Sint-Laureins, dat ook een rol speelde als toevluchtsoord tijdens WOII en vandaag een hotel en restaurant herbergt. En de rol van Kanunnik Triest voor de Broeders en Zusters van Liefde in Lovendegem… In Eeklo is er de campus vzw Alma die in 2017 een grote uitbreiding zal voltooien. Psychiatrische instellingen zijn er eveneens in Eeklo, in Zelzate en in Evergem. In Eeklo werd deze in 1906 opgericht door de Congregatie van de Zwartzusters van de H. Philippus Neri. Na een korte tijd gefungeerd te hebben als heelkundige kliniek, werd Sint-Jan vanaf 1911 erkend als psychiatrisch ziekenhuis. Het PC Sint-Jan-Baptist in Zelzate is ontstaan vanuit het groeiend aantal patiënten in het PC Dr. Guislain te Gent. De huisvesting werd te krap om aan alle (werkbekwame) patiënten de ‘modieuze' arbeidstherapie in de buitenlucht te kunnen aanbieden. Het Psychiatrische Centrum Sleidinge is ontstaan uit de fusie van de twee ‘geneeskundige instituten’ Mater Dei en Sint-Jozef. Campus Sleidinge was vroeger gekend als centrum voor hydrotherapie (de 'Kneippkuur'), wat het in de volksmond de naam “De Knip” opleverde. Immaterieel erfgoed Het Meetjesland is rijk aan immaterieel erfgoed. Dit is eigen aan een landelijke regio. De nog vaak geïntegreerde en intacte dorpsgemeenschappen leveren diverse vormen van immaterieel erfgoed over: verteltradities en andere uitingen van taal, tradities, rituelen en sociale gewoonten, feesten, traditionele kennis en vaardigheden, ambachten, legendes, dialecten en taalgebruik … Een heel stuk van het Meetjeslandse cultureel erfgoed leeft onder de vorm van dialecten, verhalen, legendes en volksliederen over het smokkelen over de grens met Nederland, bekende lokale dorpsfiguren en hun frapatsen, gebeurtenissen uit de wereldoorlogen, satirische liederen, mythische verhalen over hekserij en duistere krachten, anekdotische verhalen over dorpsidentiteit, lokale gebruiken, het alledaagse leven op de boerderij en in het dorp, traditionele streekgerechten... de sfeer en competitie van het krulbollen …. Zij worden vaak opgenomen als onderdeel van de verschillende erfgoedprojecten in het Meetjesland, maar een aantal onderwerpen krijgen een speciaal statuut omdat zij, weliswaar bij de oudere bevolking, nog leven. Maar ook omdat het net die vorm van erfgoed is, die kwetsbaar wordt door haar niet-tastbare karakter. Zo werd onder meer al verschillende keren door de erfgoedcel ingezet op dialecten met deelname aan de Vlaamse Dialectendag, en de expo Oozewiezewatte. Verder zijn er plannen om samen met LECA vzw het reuzenerfgoed een plek te geven.
Cultuurnota COMEET
39
In nauwe samenwerking met het Plattelandscentrum Meetjesland ondersteunde COMEET drie genootschappen rond volksliederen, culinair erfgoed en volksverhalen. Zij spelen een belangrijke rol bij het verzamelen, het bewaren en het ontsluiten van dit specifieke erfgoed. Het project ‘stroatleûpers’ staat bij COMEET in de steigers als project rond Meetjeslandse dialecten. Samen met de regionale jeugddienst Meetjesman willen we niet gewoon dialect onder de aandacht brengen, maar willen we vooral dat verschillende generaties hun dialect opnieuw gaan beschouwen als een actueel onderdeel van hun lokale identiteit. Dit gebeurt met een verzameltraject bij oudere generaties, waarna jongeren deze hen “wat vreemde” taal verwerken in verschillende vormen van artistieke expressie (denk aan rap, graffiti, knitting…). Toonmomenten moeten het resultaat dan breed verspreiden binnen de gemeenschap. In het Meetjesland zijn er verschillende erfgoedevenementen. De meeste gaan jaarlijks door en wortelen in een lange traditie. We noemen hier enkele op: de Weekends van het Platteland, diverse Sneukel- en Snuistertoeren tijdens het zomerseizoen (landelijke gilden, cultuurraden…), de Pierlalastoet in Ursel, de Sinksenstoet in Nevele, de Europese Spelen voor traditionele sporten in Doornzele (met speciale aandacht voor het krulbollen), de Trekpaardenshow in Evergem, de Poekefeesten in Aalter (Poeke), de Vlaamse kermis in het Bardelaeremuseum, de Switch Back Memorial –de herdenking van de bevrijding in 1944 - in Adegem, het Stoomfestival in Maldegem, de Garnaalfeesten in Boekhoute, de Beekse feesten in Waarschoot, de Vette Veemarkt in Zomergem, de Septemberkermis met volksspelen in Ertvelde, de Folklorestoet tijdens Katte Kermis (met reuzenstoet), carnaval in Boekhoute… en uiteraard de Erfgoeddag, de Open Monumentendag en de Week van de Smaak. De erfgoedevenementen zijn sterk verankerd in het lokale gemeenschaps- en verenigingsleven en zijn vaak ook toeristische trekpleisters. De evenementen zijn zo een kans om het lokale en regionale culturele erfgoed te laten verder leven en de bestaande erfgoedgemeenschappen te versterken. Ze zijn dan ook een kans voor publieksverruiming en publiekswerking voor het regionale erfgoedbeleid. Dergelijke erfgoedevenementen bieden kansen aan erfgoedverenigingen om hun eigen aanbod te communiceren aan een breed publiek. Erfgoedactoren De cultuureel-erfgoedwerking in het Meetjesland wordt gekenmerkt door de kleinschaligheid van de erfgoedactoren. Bovendien bestaat het gros van de erfgoedzorgers uit vrijwilligers. Deze kenmerken vragen de inzet van aangepaste methodieken en creëren specifieke aandachtspunten bij de realisatie van een evenwichtig erfgoedbeleid. Hieronder sommen we de verschillende actoren op per gemeente. In totaal telt het Meetjesland meer dan 35 erfgoedverenigingen, 10 archieven en meer dan 20 (niet erkende) musea en bezoekerscentra. Daarnaast is er nog heel wat materiaal terug te vinden in private collecties en bij regionale organisaties. Zij worden zo goed als allemaal beheerd door enthousiaste vrijwilligers. Dit enthousiasme blijkt ook uit de opkomst van de jaarlijkse ontmoetingsdag voor erfgoedvrijwilligers waarop steeds meer dan honderd actoren aanwezig zijn. Aalter - Heemkundige Kring Arthur Verhoustraete Aalter - Gemeentelijk archief Aalter - Dialectgenootschap Zuidwest-Meetjesland - Natuureducatief Centrum (NEC) - Heemkundige Kring Emiel Mettenanxt Assenede - Vliet - Bezoekerscentrum Boekhoute - BOU 8 Cultuurnota COMEET
40
Eeklo -
Heemkundige Kring De Twee Ambachten Assenede Gemeentelijk archief Assenede Stadsarchief Eeklo Jeneverhuis Van Hoorebeke Geschied- en Heemkundige Kring van de Stad Eeklo VVV Eeklo Bosinfocentrum Archief Meetjeslands Cultuurleven Provinciaal Streekcentrum Huysmanhoeve
Evergem - Belgische Krulbolbond - Biermuseum Evergem - Gemeentelijk archief Evergem - SAVA - Sleinse FilmKlub (SFK) Kaprijke - Bardelaeremuseum Knesselaere - Bezoekerscentrum Drongengoedhoeve - Werkgroep Open Monumentendag-Erfgoeddag Cultuurraad Knesselare - Heemkundige Kring Arthur Verhoustraete Aalter - Dialectgenootschap Zuidwest-Meetjesland Lovendegem - Werkgroep Geschiedenis Lovendegem - Gemeentelijk archief Lovendegem - Historisch Lieveland (Lovendegem, Waarschoot en Zomergem) Maldegem - Gemeentelijk archief Maldegem - Canada War Museum - Smoufelbeekhoeve - Camera Obscura - Stoomcentrum Maldegem - Bladelin-comité - Bezoekerscentrum Middelburg - Heemkundige Kring Het Ambacht Maldegem - Erfgoedcomité Maldegem Nevele - Wende - Heemkundige Kring Het Land van Nevele - Streekmuseum Rietgaverstede - Sacralia - Oud-Hansbeke - Zevenbunderhoeve - Werkgroep Erfgoeddag Nevele - Erfgoedcentrum 'Het Land van Nevele' Sint-Laureins - Plattelandscentrum Meetjesland - Werkgroep Erfgoed Sint-Laureins - De Vrienden van Watervliet vzw Waarschoot - Heemkundig Erfgoed Waarschoot Cultuurnota COMEET
41
-
Historisch Lieveland (Lovendegem, Waarschoot en Zomergem)
Zelzate - Museum Mietje Stroel - Museum Tweede Gidsen - Gemeentelijk archief Zelzate - Heemkundige Kring Selsaete Zomergem - Erfgoedgroep Zomergem - Gemeentelijk archief Zomergem - Historisch Lieveland (Lovendegem, Waarschoot en Zomergem) Het Meetjesland heeft zeven erfgoedperiodieken die door de erfgoedcel financieel ondersteund worden: - Heemkundige bijdragen uit het Meetjesland - Eeklose Dobbelgebakkene - Heemkundig Jaarboek Maldegem - Land van de Woestijne - Het Land van Nevele - De Twee Ambachten - Appeltjes van het Meetjesland De organisaties worden op regelmatige basis samengebracht in een dynamisch netwerk van collegagroepen waarbij de erfgoedcel van COMEET een faciliterende rol op zich neemt . Zij fungeren als overlegplatform voor samenwerking en expertise-uitwisseling, maar ook als voedingsbodem voor nieuwe projecten. In de gemeenten Waarschoot, Lovendegem en Zomergem werd bijvoorbeeld samengewerkt om een intergemeentelijke erfgoedvereniging op te richten, nl. Historisch Lieveland, die de geschiedenis en het erfgoed van deze drie gemeenten wil ontsluiten. Nieuw sinds 2012 is een traject over gedeelde (gemeentelijke) diensten. Naar voorbeeld van Welzijnsband Meetjesland, een samenwerkingsverband van de Meetjeslandse OCMW’s dat gedeelde juristen en een archivaris tewerkstelt, wordt onderzocht of dit ook voor het beheer van de gemeentearchieven mogelijk is. Omdat goed beheerde en toegankelijke gemeentearchieven van groot belang zijn voor de lokale erfgoedverenigingen, en er interessante samenwerkingsmogelijkheden zijn tussen lokale erfgoedverenigingen en het lokale gemeentearchief volgt COMEET dit dossier op de voet. Een subsidiereglement biedt de kans een subsidie te verkrijgen voor cultureelerfgoedprojecten. De cultureel-erfgoedcel volgt de goedgekeurde projecten op en geeft advies waar wenselijk/nodig. Tot slot kunnen organisaties ook beroep doen op de uitleendienst van de erfgoedcel, specifiek gericht op ondersteuning bij erfgoedbeheer. Provinciaal depot De Provincie Oost-Vlaanderen kocht het domein van de Huysmanhoeve deels in 1991 en de rest in 2003, om het uit te bouwen tot een provinciaal streekcentrum. Het beheer van de site werd in 2010 toevertrouwd aan de vzw Plattelandscentrum Meetjesland. De Stad Eeklo is ook een belangrijke steunpilaar in het project en ook de Erfgoedcel is een adviserende partner. Je kan hier als het ware komen 'winkelen' in het erfgoed van het Meetjesland. De Huysmanhoeve is immers de plek van het Meetjeslandse erfgoeddepot. Het provinciebestuur neemt op vraag van de Vlaamse overheid een regierol op op vlak van depotbeleid. Inspanningen om te digitaliseren De Erfgoedbank Meetjesland is het instrument bij uitstek om lokale erfgoedzorgers te ondersteunen bij inventarisatie, registratie, digitalisering en publiekswerking. Het Meetjesland kent ook heel wat particuliere collecties. Erfgoedbank Meetjesland is Cultuurnota COMEET
42
ontwikkeld binnen een samenwerkingsverband van vier erfgoedcellen: Meetjesland, Waasland, Noorderkempen en Kempens Karakter. COMEET heeft dan ook extra projectmiddelen aangetrokken om dit project breed en gedragen uit te werken, en een projectmedewerker in te zetten. De ondersteuning richt zich ook op de begeleiding bij het toepassen van de CEST-richtlijnen. Het is een belangrijk speerpunt in de werking en in het ondersteuningsbeleid. Ook in de toekomst zet COMEET verder in op de zorg voor en ontsluiting van immaterieel cultureel erfgoed, onder andere door een samenwerkingstraject met LECA vzw over het reuzenerfgoed en processies, en het eigen project Boer zoekt ERFgoed. Dit project is een logisch gevolg van het project Erfgoedbank Meetjesland en beoogt een koppeling tussen roerend agrarisch erfgoed en de specifieke, immateriële kennis (zoals gebruiken, taal en rituelen) die daarmee onlosmakelijk verbonden is. Projecten zoals Kinderen In Bezet Gebied tonen dan weer aan dat de erfgoedbank niet enkel een eindpunt hoeft te zijn voor het verzamelde materiaal, maar ook als input kan dienen. Ook het eerder vermelde subsidiereglement en de uitleendienst van de erfgoedcel biedt impulsen en ondersteuning voor erfgoedactoren om hun collecties te digitaliseren. 'De jacht op super 8' was bijvoorbeeld een project van de sociaal-culturele vereniging Curieus Oost-Vlaanderen. Het is een digitaliseringsproject voor het ooit zeer populaire filmformaat super 8. Ook het Sleins Audiovisueel Archief kan met de steun van de Erfgoedcel hun collectie digitaliseren.
Opportuniteiten voor de nieuwe transversale krachtlijnen: - vrijwilligerswerking - cultuureducatie - e-cultuur - lerend netwerk
4.2.2.4
Sector Socio-cultureel Werk
Onder ‘sociaal-cultureel volwassenenwerk’ verstaan we de socio-culturele verenigingen en vormingsinstellingen met een cultureel, educatief, maatschappelijk en gemeenschapsvormend aanbod. Verenigingen zijn netwerken van lokale of categoriale afdelingen en groepen en brengen mensen samen. Verenigingen zijn al even divers als hun publiek, elk hebben ze hun eigen focus, historisch gegroeid en/of bewust gekozen 12. Het socio-cultureel verenigingsleven is goed vertegenwoordigd in het Meetjesland en is een waardevolle partner voor het lokaal cultuurbeleid: - Verenigingen staan garant voor een groot deel van het vrijetijds- en vormingsaanbod door het organiseren van cursussen, lezingen, uitstappen, … en verrijken zo het gemeentelijk aanbod. - Ze werken drempelverlagend: in groep doen mensen sneller aan cultuur. - Ze halen mensen uit hun zetel, en vaak uit hun isolement! Ze bouwen zo mee aan het sociale weefsel in de gemeenten en verhogen de leefbaarheid. - Ze bevorderen sociale integratie en maatschappelijke participatie: mensen die aan activiteiten zijn globaal gezien geïnteresseerder in politiek en veel meer betrokken bij de samenleving in het algemeen.
12
Boekstaven, FOV
Cultuurnota COMEET
43
-
Door het volgen van vormingen ontplooien de deelnemers zich, en worden ze mondiger.
In het Meetjesland is het sociaal-culturele werk vertakt. Iedere gemeente telt tientallen (sociaal-)culturele verenigingen, vaak heeft elke deelgemeente of gehucht een eigen afdeling. Het verenigingsleven in het algemeen, ook in het Meetjesland, staat voor heel wat uitdagingen: veroudering van actieve leden, mensen schrijven liever ad hoc in op één of meerdere activiteiten dan een langdurig engagement aan te gaan… Cultuurraden zijn een essentiële schakel om verenigingen een stem te geven in het lokale beleid. Elke gemeente is decretaal verplicht om een adviesorgaan in te richten dat adviseert over culturele materie. De cultuurraden zijn geëvolueerd tot een niet weg te denken partner en een belangrijk participatief element in het lokaal cultuurbeleid. Daarnaast fungeren ze als een dankbaar overlegplatform tussen de verschillende verenigingen in een gemeente, dat samenwerking en gezamenlijk aanpakken van gemeenschappelijke uitdagingen mogelijk maakt. Sinds najaar 2011 is binnen COMEET een nieuwe collegagroep actief, specifiek voor de voorzitters en secretarissen van de cultuurraden. Een algemeen mailadres
[email protected] werd ter beschikking gesteld, om de onderlinge contacten en expertiseuitwisseling te faciliteren. Deze groep formuleerde meteen enkele algemene actiepunten. Er werd tevens gewerkt aan een Meetjeslands Memorandum. COMEET ondersteunde met tools om dit in de plaatselijke cultuurraden aan te brengen en inhoudelijk materiaal te verzamelen. Indien gewenst ging een medewerker dit zelf begeleiden. Deze lokale denkoefeningen werden sterk gewaardeerd. Het Memorandum zelf werd een algemene kadertekst met 10 aandachtspunten die elke gemeente lokaal zelf concreet invulde. Daarnaast organiseert COMEET ook jaarlijks een Algemene Vergadering voor alle leden van de Meetjeslandse cultuurraden. Ook Vormingplus-centra, regionale vormingsinstellingen, maken deel uit van het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Hun educatief aanbod staat open voor iedereen en wordt zelfstandig of in samenwerking met andere organisaties uitgewerkt. Er zijn in totaal 13 centra. In het Meetjesland staat Vormingplus Gent-Eeklo in voor het opleidingsaanbod. COMEET werkt onder meer samen met Vormingplus voor vormingen gericht op vrijwilligers. In het Meetjesland zijn ook andere vormingsinstellingen actief: Wisper (kunsteducatie voor volwassenen), Open Doek (Theatercursussen). CVO Kisp heeft in het Meetjesland vestigingen in Aalter, Eeklo en Zelzate en biedt een brede waaier aan cursussen aan. Vzw Creatief Begeleidingscentrum Krekenland in Assenede organiseert naast vrijetijdsactiviteiten ook heel wat vormingen voor een breed publiek, waarbij gestreefd wordt naar een inclusieve werking en zet zijn deuren wijd open voor mensen met een beperking of extra ondersteuningsnood. Op het vlak van vorming dienen ook de lokale dienstencentra als aanbieders aangestipt te worden: zij bieden o.a. informatieve, recreatieve en vormende activiteiten aan.
Opportuniteiten voor de nieuwe transversale krachtlijnen: - vrijwilligerswerking - cultuureducatie - e-cultuur - lerend netwerk Cultuurnota COMEET
44
4.2.2.5 4.2.2.5.1
Sector Kunsten Podiumaanbod
Het Meetjesland telt twee erkende cultuurcentra: CC De Herbakker in Eeklo op Bniveau, en CC Evergem – Stroming in Evergem op C-niveau. Zij hebben expliciet de taak om ook op regionaal niveau te programmeren. Daarnaast zijn er ook enkele gemeenschapscentra die een eigen programmatie hebben. Aalter (programmatie in het Auditorium en het kasteel van Poeke) zet sterk in op klassiek met hun zomerprogramma ‘Poeke Zomert’. De kasteelconcerten, die in 2013 aan hun 7de editie toe waren, zijn intussen uitgegroeid tot een vaste waarde in de streek. In Assenede worden er sinds 2010 regelmatig voorstellingen aangeboden in De Bijenkorf, al is die programmatie minder structureel. CC Den Hoogen Pad in Maldegem – ondanks wat de naam doet vermoeden wel degelijk een gemeenschapscentrum – heeft de uitgebreidste programmatie van de Meetjeslandse gemeenschapscentra. De programmatie van GC De Klaproos in Nevele ontstond 12 jaar geleden vanuit de Cultuurraad en draait volledig op vrijwilligers. In culturele site De Meet in Sint-Laureins worden sinds 2010 jaarlijks 5 voorstellingen geprogrammeerd. Onder de noemer ‘Zomer- en wintergasten’ organiseert de cultuurraad i.s.m. de cultuurdienst van Lovendegem 2 keer per jaar een aperitiefconcert in de Raadzaal. De Meetjeslandse cultuur- en gemeenschapscentra komen sinds 2010 op regelmatige basis samen in de collegagroep programmatoren. Deze werd onlangs ook uitgebreid met muziekclub N9. De focus van deze collegagroep ligt op afstemming van het aanbod en expertise-uitwisseling. Daarnaast wordt ook gewerkt aan gezamenlijke initiatieven. Zo lanceerde COMEET in 2012 UITSCHIETER, een regionaal kwaliteitslabel waarmee minder bekende, maar te ontdekken pareltjes in het Meetjeslandse podiumaanbod in de kijker worden gezet. Door zo’n minder bekende voorstellingen in een ruimer, regionaal kader te promoten wil de collegagroep het voortbestaan van dergelijk (eerder niche-) aanbod in de regio blijven garanderen en de culturele mobiliteit tussen de verschillende deelnemende podia stimuleren. De vaste programmatie in de cultuur- en gemeenschapscentra is uiteraard niet de enige vorm van podiumaanbod in het Meetjesland. Er zijn ook de vele (zomerse) festivals, en aanbod dat door niet- gemeentelijke actoren georganiseerd wordt. Hieronder lijsten we enkele in het oog springende initiatieven met bovenlokale uitstraling op. Naast gemeentelijke actoren, zijn er ook heel wat niet-gemeentelijke actoren die op regelmatige basis podiumaanbod, onder meer in festivals, voorzien. Culturaal uit Aalter focust in haar werking op een breed, kunstminnend publiek uit de regio en wil zo een platform bieden voor jonge kunstenaars. Culturaal organiseert sinds 5 jaar jaarlijks de ‘International Music Academy Poeke’, met masterclasses voor jonge muzikanten, maar ook tentoonstellingen, lezingen,… De vereniging Comedy try-outs Aalter organiseert in het keldertheater van het gemeentehuis een 6-tal comedy try-outs tijdens de wintermaanden, die bijzonder succesvol zijn. Strandpaal 28 vzw, met Assenede als uitvalsbasis, promoot jazz, blues en rootsmuziek en programmeert zowel gevestigde waarden en jong talent en dit op verschillende locaties binnen en buiten het Meetjesland. Ze organiseren daarnaast ook het tweejaarlijkse festival Jazzenede. Rockabillyday, een jaren ’50 Rockabilly evenement, werd voor het eerst georganiseerd in 2001 en programmeert jaarlijks zowel
Cultuurnota COMEET
45
nationale als internationale bands. Rockabillyday werd al zowel in Evergem als in Assenede georganiseerd. In Eeklo springt muziekclub N9 in het oog, gerund door vzw Driewerf Hoera, die zowel binnen als buiten de regio een stevige reputatie geniet. Deze vzw wordt financieel ondersteund in het kader van het Vlaamse kunstendecreet, en is zo de enige erkende Meetjeslandse kunstenorganisatie. Naast de 50 à 70 concerten per jaar in de muziekclub, staat N9 ook in voor een vormingsaanbod en de organisatie van Helden in het Park, een zomers festival dat 4 donderdagen neerstrijkt in het Eeklose stadspark. Vzw Bakfiets is een Meetjeslandse organisatie met een passie voor muziek die in 2009 voor het eerst het Bakfietsfestival organiseerden. Ze werden vervolgens gevraagd om samen met Stad Eeklo, CC De Herbakker en muziekclub N9 het Herbakkersfestival te organiseren, een gratis stadsfestival. Classic@eeklo vzw wil kwalitatief hoogstaande klassieke muziek, in de breedste zin van het woord, toegankelijk maken voor een breder publiek. Daarnaast willen ze specifiek jongeren laten kennis maken met klassieke muziek. Klassieke muziek staat ook centraal bij het Festivalcomité, dat jaarlijks concerten in Eeklo organiseert in het kader van Het Festival van Vlaanderen. Cultuurfactorij de Koperen Leeuw wordt uitgebaat door toneelvereniging Excelsior vzw. Zij bieden ruimtes te huur aan verenigingen, maar staan daarnaast ook in voor een eigen programmatie, met onder film, muziek, en vooral theater. Provinciaal Streekcentrum Huysmanhoeve profileert zich de voorbije jaren als eventlocatie met o. a. een aanbod zomerfilms in openlucht, optredens, workshops,… De Evergemse Cultuurraad organiseert 2-jaarlijks de culturele 14-daagse met een gevarieerd cultureel programma in samenwerking met tal van verenigingen. Zowel muziek, theater als tentoonstellingen komen aan bod. In Doornzele wordt jaarlijks Rock voor Specials georganiseerd, een muziekfestival voor mensen met een verstandelijke beperking dat telkens uitpakt met heel wat grote namen op de affiche. Ook vermeldenswaardig is de vzw Oemtata in Ertvelde, die omschrijft zichzelf als ‘jeugdhuis noch café, maar een uitvalsbasis van alle vrijbuiters, denkers en drinkers uit de omgeving’. Dit vertaalt zich ook in het programma : met muziek (onder andere ook op het zomerse festival Rock Earthfield), poëzie (Poemtata) filmavonden, … Vzw Plan B uit Kaprijke focust in haar werking op Meetjeslandse Muzikanten. Onder de noemer ‘Cirque Constance’ worden er podiumkansen gecreëerd voor jonge, lokale groepen, met het jaarlijkse Cirque Constance Festival in Kaprijke en met de Cirque Constance Roadshow, een tournee voor jong Meetjeslands talent langs jeugdhuizen. Daarnaast is ook het Meetjeslands Muziekplatform een initiatief van vzw Plan B, met info voor en over de Meetjeslandse muziekscène. Vzw Karakter organiseert 2-jaarlijks het Karakterfestival: een cultuurfestival waar muziek, kunst en ontmoeting centraal staan. De jaarmarktkermis in Kaprijke werd omgedoopt tot ‘Plein Soleil’ en uitgebreid met o.a. een cultureel aanbod. Plein Soleil is een samenwerking van verschillende gemeentelijke diensten, verenigingen, … ’t Folk Ursel programmeert 2 keer per jaar kwalitatieve optredens. Folk, maar ook blues, jazz, kleinkunst en country komen aan bod. Folk staat ook centraal op het Boombalfestival, dat sinds 2006 in Lovendegem georganiseerd wordt: een meerdaags festival met concerten en balgroepen dat al snel uitgroeide tot één van de belangrijkste folkfestivals in België. In Maldegem organiseert het gemeentebestuur jaarlijks Maldegem, Fietst, Proeft en Swingt, een zomers evenement waar ook muziek een prominente plaats inneemt. Het Comité voor initiatief organiseert jaarlijks het festival ‘Al onder de Rock van Maldegem’. In 2010 werd in Hansbeke vzw Arscene boven de doopvont gehouden. Deze vzw programmeert activiteiten in de schuur van het oude molenaarshuis in de Reibroekstraat. Er is een aanbod met films, toneel en workshops, maar de nadruk ligt op optredens, vooral van jong, aanstormend talent.
Cultuurnota COMEET
46
Jaarlijks organiseren Het Schipdonkcomité en ’t Groot Gedelf de Kanaalfeesten, waar ook een cultureel luik aan gekoppeld is. Een opvallende nieuwkomer in het Meetjesland is ’t Klooster in Zelzate. Dit voormalige nonnenklooster werd gekocht door o.m. Zelzaatse comedian Joost Van Hyfte en werd in 2013 verbouwd en geopend. In deze infrastructuur zullen de Zelzaatse musea Mietje Stroel en Tweede Gidsen onderdak krijgen, maar worden er ook zalen te huur aangeboden en is er een eigen programmatie, die bij aanvang in het teken stond van stand-up-comedy. De Katse Feesten, die georganiseerd worden tijdens Katte Kermis, worden georganiseerd door de Scouts Vuurtorengroep en vormen al jaren een vaste waarde in Zelzate. De nadruk ligt op muziek, met zowel kleine, beginnende groepen als bekendere namen, maar daarnaast is er ook plaats voor stand-up comedy in het programma. Het Meetjesland kent nog vele andere, kleinschalige festivalletjes: Eierfest Metal Fest, Roadkill Festival (Waarschoot) , Polderfest (Sint-Laureins). Daarnaast zijn er nog vele andere locaties waar op al dan niet regelmatige basis podiumaanbod geprogrammeerd zijn: er zijn de vele muziekcafés (De Litanie in Knesselare, De Nele in Lembeke, …) maar ook de Meetjeslandse jeugdhuizen. 4.2.2.5.2
Beeldende kunsten
Op de 2-jaarlijkse Biënnale van Hedendaagse Kunst, georganiseerd door Rotary Club Aalter, stellen zowel gevestigde waarden als jonge kunstenaars tentoon. In Galerie Stadhuis in Kaprijke worden al sinds 2003 op regelmatige basis exposities georganiseerd, waarbij alle beeldende kunsten welkom zijn. Daarnaast worden er af en toe aperitieflezingen en concerten georganiseerd. In CC Evergem-Stroming zijn er het hele seizoen door verschillende exposities waarin gefocust wordt op fotografie, nieuwe media en toegepaste kunst. In Lovendegem wordt elke 3 jaar LovArte georganiseerd, een kunstroute doorheen Lovendegem en Vinderhoute met beeldende kunst op verschillende locaties. In Eeklo kunnen op verschillende locaties exposities worden georganiseerd, zoals in de Kapel van de Arme Klaren, en in het M.A.P. Het M.A.P. (Media, Art & Public Service) is een project van AVS en opende in 2012 de deuren. Keramiekatelier Cuesta, dat haar onderkomen heeft in Het Drongengoed, is niet alleen een vereniging en ontmoetingsplaats voor keramisten, maar organiseert ook op regelmatige basis tentoonstellingen. In het commerciële circuit zijn er in de streek ook een tiental galerieën (Aalter, Assenede, Eeklo, Evergem, Kaprijke, Nevele,…). COMEET ziet in deze actoren een opportuniteit, en maakt in de volgende beleidsperiode dan ook werk van een regionaal galerieënoverleg. In de periode 2006-2011 bouwde COMEET i.s.m. de betrokken gemeentebesturen en met financiële ondersteuning van plattelandsmiddelen de Meetjeslandse Kunst- en Poëzieroute uit. Als inhoudelijke thema’s koos men voor Meetjeslandse literatoren of ‘taalminnaars’ of prominente historische figuren of gebeurtenissen. Voor COMEET is dit een sectoroverschrijdend project (kunsten, erfgoed, toerisme, …), dat bijdraagt tot de verdieping van de gezamenlijke culturele identiteit van het Meetjesland, een opdracht die blijkt uit de statuten van COMEET.
Cultuurnota COMEET
47
COMEET publiceerde in 2011 het sluitstuk van het project Meetjeslandse Kunst- en Poëzieroute. In Kunst en Poëzie in het Meetjesland wordt een overzicht gegeven van het aanbod van beeldende kunst in de openbare ruimte in het Meetjesland en wordt duiding gegeven bij het gemeentelijke beleid hierover. 4.2.2.5.3
(Amateur)kunstenaars
In elke Meetjeslandse gemeente zijn zowel individuele amateurkunstenaars als amateurkunstenverenigingen. De verenigingen zijn meestal erkend door de gemeente en aangesloten bij de cultuurraad, maar individuele (amateur)kunstenaars zijn vaak moeilijker te inventariseren. De Week van de Amateurkunsten is voor veel gemeenten een mooie gelegenheid om ze te identificeren. De Week van de Amateurkunsten is intussen goed ingeburgerd in het Meetjesland: maar liefst 12 van de 13 Meetjeslandse gemeenten nam de voorbije 4 jaar aan één of meerdere edities deel. De WAK kent in het Meetjesland vooral in Maldegem een bijzondere dynamiek, met telkens een gevarieerd en uitgebreid programma. Het leverde hen in 2009 dan ook de titel van WAKkerste gemeente op. COMEET ondersteunt de Week van de Amateurkunsten door dit mee te nemen als agendapunt mee te nemen in alle relevante collegagroepen, aansluiting te zoeken op andere nationale evenementen zoals bijvoorbeeld Erfgoeddag door het verspreiden van een inspiratienota, en met aanvullende communicatie in alle UIT-kanalen. Er zijn een aantal individuele professionele kunstenaars in de streek (beeldende kunstenaars, schrijvers, muzikanten, … die leven van hun artistieke creaties, bv. kunstenaar Jan Desmarets in Zomergem), maar het is niet evident hier altijd een goed zicht op te kunnen houden. Vermoedelijk wijken vele professionele kunstenaars uit naar Gent. 4.2.2.5.4
Deeltijds Kunstonderwijs
Qua (gesubsidieerd) Deeltijds Kunstonderwijs (DKO) is er grosso modo ten zuiden van de N49 en op de as Aalter-Maldegem-Eeklo-Waarschoot een ruim aanbod aanwezig. Het noorden telt heel wat minder kunstonderwijs, wat de participatiekans van inwoners daar sterk verlaagt, maar zijn er wel enkele private initiatieven. COMEET maakte in 2012 een grondige update van de inventarisatie hiervan teneinde een eventuele rol te kunnen spelen bij de eventuele regionale hertekening van het aanbod in de marge van de algemene hervorming van het DKO. Uit het rapport ‘Cijfers in het deeltijds kunstonderwijs XVII’ blijkt dat acht van de dertien gemeenten in het Meetjesland een DKO-instelling hebben (zie tabel). Begin het schooljaar 2012-2013 werd in de gemeente Lovendegem, i.s.m. de kunstacademie van Eeklo, ook een aanbod van DKO ingericht. Dat maakt dat er DKO in negen gemeenten georganiseerd wordt. De meeste gemeenten hebben naast hun aanbod in de hoofdinstelling of groot filiaal ook een (beperkter) aanbod in de deelgemeenten en in sommige wijken.
Cultuurnota COMEET
48
De academie van Eeklo is actief in het grootste gebied van het Meetjesland door met andere gemeenten samen te werken. De doelgroep die het DKO van het Meetjesland voor ogen heeft, zijn vooral jongeren uit de lagere graad. Dit komt vooral tot uiting in het aanbod van de deelfilialen die enkel de lagere graad bevatten. Deze tendens zet zich niet alleen in het Meetjesland door maar typeert het deeltijds kunstonderwijs in Vlaanderen. 13 Enkel in de academie van Eeklo bestaat er een specifiek aanbod voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften voor beeldende kunsten. Naast deze DKO-vestigingen zijn er nog enkele grotere particuliere spelers binnen het kunstonderwijs van het Meetjesland die ingericht worden al dan niet i.s.m. de gemeente. Ars Musica is een muziekschool die zich onderscheidt van het officieel DKO door haar werking. Ze wordt niet gesubsidieerd, werkt meer op maat van de leerling en zorgt voor een onmiddellijke tussen theorie en praktijk. De school werd in 1984 opgericht en heeft ondertussen vier filialen nl. in Zelzate, Assenede, Oosteeklo en Wondelgem. Ars Musica krijgt geen subsidies (meer) waardoor het inschrijvingsgeld veel hoger ligt dan in het officieel DKO. Ondanks het hogere inschrijvingsgeld zijn er momenteel toch ongeveer 620 leerlingen ingeschreven. In Knesselare bestaan er naast het filiaal van de muziekacademie van Aalter nog twee andere initiatieven voor kunstonderwijs. Enerzijds de Jazzacademie, een samenwerking tussen de gemeente en Muziekmozaïek. De doelgroep die deze academie voor ogen heeft zijn mensen met een interesse in blues, jazz, funk,… die zowel beginner als gevorderd mogen zijn. De jazzacademie noemt zich geen school omdat ze niet leert hoe je een instrument moet bespelen. Door samen te spelen met de leraar wil men al doende en via een persoonlijke benadering de taal van de jazz overbrengen. Het Knesselaars Muziek- en Toneelonderwijs (KMTO) richt gemeentelijke cursussen in voor jongeren vanaf veertien jaar en voor volwassenen, vooral gericht op plaatselijke muzikanten en groepen (rock, pop, fanfare en koren). Professionele muzikanten geven de cursisten wekelijks individueel een half uur les. Voor sommige vakken zijn er groepslessen. 4.2.2.5.5
Cultuureducatie
Cultuureducatie is een van de nieuwe decretale opdrachten voor het lokaal cultuurbeleid. COMEET anticipeerde alvast op haar ondersteunende rol hierin door in 13
Vanderschaeghe, 2011
Cultuurnota COMEET
49
2012 in te stappen in het Expertisenetwerk Cultuureducatie (ENCE) Gent-Eeklo (met als coördinator de Arteveldehogeschool). Een brede waaier aan organisaties in de regio Gent en het Meetjesland uit de jeugdsector, de kunstensector, de erfgoedsector, het lokaal cultuurbeleid, het sociaal‐cultureel werk, de amateurkunsten, het onderwijs, inclusief DKO en de lokale en bovenlokale overheden participeren. Voor het Meetjesland zijn bv. ook CC Evergem- De stroming en de bibliotheek van Lovendegem vertegenwoordigd. De nieuwe expertisenetwerken moeten partners uit de sectoren cultuur, jeugd en onderwijs bij elkaar brengen om kennis uit te wisselen en vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Het einddoel: kinderen en jongeren meer kansen bieden op kwaliteitsvolle cultuureducatie. De netwerken krijgen een jaarlijkse subsidie gedurende 3 jaar. Voor COMEET zijn er sterke linken met de reeds bestaande werking op het vlak van erfgoededucatie en jeugdcultuur, in samenwerking met de regionale jeugddienst Meetjesman.
Opportuniteiten voor de nieuwe transversale krachtlijnen: - vrijwilligerswerking - cultuureducatie - e-cultuur - lerend netwerk
4.2.2.6 Werking Cultuurcommunicatie COMEET heeft de decretale opdracht om aan regionale cultuurcommunicatie te doen. Deze opdracht wordt op 2 manieren opgenomen: enerzijds rechtstreeks, via de verschillende kanalen van ‘UiT in het Meetjesland’, en anderzijds onrechtstreeks door ondersteuning te bieden aan gemeentelijke UiT-initiatieven. UiT in het Meetjesland Onder deze noemer communiceert COMEET over het cultuur- en vrijetijdsaanbod in het Meetjesland, via verschillende kanalen:
Website: www.uitinhetmeetjesland.be Deze site bundelt de UiTagenda’s van de 13 Meetjeslandse gemeenten, en verwijst ook door naar de gemeentelijke UiTagenda’s. Er is ook een (voorlopig vrij beperkt) aandeel eigen content op de site: een overzicht van de Meetjeslandse podia, interessante links, en focus op de Meetjeslandse invulling van nationale evenementen zoals Open Monumentendag, Week van de Smaak, Erfgoeddag, Week van de Amateurkunsten, … UiTmail Er wordt maandelijks een e-zine verstuurd met UiTtips. Social Media: Twitter en Facebook COMEET beheert een aparte Facebookpagina en Twitteraccount onder de noemer UiT in het Meetjesland. Daarnaast worden evenementen met bovenlokale uitstraling, of evenementen die bij uitstek het regionaal gevoel uitstralen ook gepost op de algemene Meetjesland Facebookpagina, die een groter bereik heeft. Deze Meetjeslandpagina wordt beheerd door het Streekplatform, en ook Toerisme Meetjesland levert hiervoor content aan. UiTkrant COMEET geeft 2 keer per jaar een gedrukte UiTkrant uit op
Cultuurnota COMEET
50
10.000 exemplaren, naar aanleiding van Open Monumentendag en Erfgoeddag. Naast een overzicht van de activiteiten voor deze evenementen, wordt in deze krant een algemene selectie vrijetijdsactiviteiten gegeven. ‘UiT in mijn regio’-widgets Naast louter regionale kanalen, worden ook gemeentelijke kanalen ingezet. Op de websites van verschillende gemeentelijke websites staat een dynamisch venster met een selectie regionale activiteiten. Bij doorklikken op die activiteiten blijft de surfer op de gemeentelijke website, maar krijgt hij wel info te zien over een activiteit die in een andere gemeente doorgaat.
Dit is een weergave van de kanalen op het moment van de opmaak van dit beleidsplan. Het spreekt voor zich dat bovenstaande kanalen op regelmatige basis geëvalueerd en desgewenst bijgestuurd worden. Momenteel wordt ook nog onvoldoende gewerkt aan doelgroepencommunicatie. Het afbakenen van die doelgroepen, en het uitstippelen van specifieke communicatietrajecten wordt een belangrijke doelstelling in de volgende beleidsperiode. Ondersteuning gemeentelijke UiT-trajecten Op dit moment zijn alle 13 Meetjeslandse gemeenten UiTpartner. Dit houdt onder meer in dat ze de missie van het UiTnetwerk onderschrijven: (meer) mensen (meer) zin te doen krijgen in (meer) cultuur. UiTpartners engageren zich daarnaast om actief te werken aan cultuur- en vrijetijdscommunicatie, verzamelen van vrijetijdsaanbod in de Uitdatabank, onder de noemer en met het beeldmerk ‘UiT’. 2 Meetjeslandse gemeenten werken met een eigen agendamodule op hun site, waarvan de content geëxporteerd wordt naar de UiTdatabank (Aalter en Evergem). De andere gemeenten maken gebruik van de agendawidgets van CultuurNet of verwijzen door naar de gemeente op UiTinVlaanderen. In onderstaande tabel is te zien hoeveel activiteiten de Meetjeslandse gemeenten invoerden in de UITdatabank in 2012, ten opzichte van het gemiddelde in steden en gemeenten met vergelijkbare inwonersaantallen (cijfers CultuurNet). 30.000 tot 49.999 inwoners: gemiddeld 454 activiteiten in 2012 Evergem: 214 20.000 tot 29.999 inwoners: gemiddeld 339 activiteiten in 2012 Eeklo: 390 Maldegem: 277 10.000 tot 19.999 inwoners: gemiddeld 186 activiteiten in 2012 Aalter: 621 Assenede: 126 Nevele: 155 Zelzate: 38 0 tot 9.999 inwoners: gemiddeld 111 activiteiten in 2012. Kaprijke: 80 Knesselare: 59 Lovendegem: 116 Sint-Laureins: 149 Waarschoot: 73 Zomergem: 102
COMEET ondersteunt de gemeenten hierin door het aanbieden van invoeropleidingen voor verenigingen, maar ook door ervaringsuitwisseling in kennisdeling rond het thema structureel te voorzien in de collegagroepen (Cubeco’s, Communicatieambtenaren, …).
Cultuurnota COMEET
51
4.2.3 4.2.3.1
Aansluiting bij een breder cultuurbeleid Partnernetwerk
Zoals eerder aangestipt (hoofdstuk 4.1.5 Bestuurskracht en intergemeentelijke samenwerking) beweegt COMEET zich in een fijnmazig netwerk van allerlei partnerorganisaties op verschillende niveau’s. Op niveau van het Meetjesland zijn er nog diverse instellingen actief op raakvlakken van cultuur: Streekplatform+ Meetjesland (dat optreedt als ‘server’ van de gebiedswerking in de streek), Toerisme Meetjesland (dat o.m. inzet op cultuur- en erfgoedtoerisme), Regionaal Landschap Meetjesland (dat een werking ontplooit o.m. rond de cultuurlandschappen en het onroerend erfgoed), Plattelandscentrum Meetjesland (dat o.m. werkt rond immaterieel erfgoed en het platteland), Meetjesman (de regionale jeugddienst), Regionaal Welzijnsoverleg Meetjesland (die de brug slaat naar het sociale beleid, de senioren, …),… Aan te stippen valt dat de onzekerheid over het voortbestaan en de eventuele fusionering van de regionale organisaties momenteel zwaar weegt. De Kale en Leie Archeologische Dienst en het RESOC/SERR maken bovendien de brug naar de aangrenzende Leie- en Scheldestreek, waar sinds kort de naburige Erfgoedcel Leie-Schelde onder de structuur van POLS werd opgericht. Opnieuw een aangewezen partner voor samenwerking! Ten oosten van het Meetjesland ligt dan weer het Waasland, met een eigen regionale werking. In de onmiddellijke nabijheid van de streek valt de aanwezigheid van twee grote cultuurpolen te noteren: de steden Gent en Brugge, met een groot aanbod voor wat betreft bibliotheek, kunsten, erfgoed, verenigingen en vorming, cultuureducatie… Op dit laatste vlak heeft COMEET bv. een nieuwe partner in de Arteveldehogeschool binnen het ENCE. Op bovenregionaal niveau is er het Provinciebestuur van Oost-Vlaanderen dat een werking ontplooit op gebied van cultuur . Er wordt zoveel als mogelijk aansluiting gezocht hiermee: bv. voor onroerend erfgoed, depotbeleid (uitbouw Huysmanhoeve), streekgericht bibliotheekbeleid, … Er ontstond tevens een structureel overleg Oostvlaamse erfgoedcellen, onder begeleiding van de provincie. Ook de Vlaamse Gemeenschap, en ook Europa, ontwikkelen expliciet een beleid voor wat betreft cultuur. Deze beleidsopties stralen af op onze regio, die hiermee aan de slag gaat. Ook Nederland is vlakbij en het landschap van het krekengebied loopt verder door over onze landsgrens. Dezelfde landelijkheid en kleinschaligheid van het Meetjesland kenmerken ook Zeeuws-Vlaanderen. Ook steunpunten en landelijke expertisecentra behoren tot het partnernetwerk van COMEET: Locus, Faro, Bibnet, VVBAD, VVC, het Forum voor Amateurkunsten, VVSG (met een overleg van Vlaamse erfgoedcellen), Jeugdwerknet,… Binnen de sector erfgoed specifiek zijn er bv. Herita, het CAG, LECA, Etwie, Tapis Plein, Packed, Archiefbank Vlaanderen, CRKC enz… 4.2.3.2
Landelijke evenementen
Waar opportuun speelt COMEET in op landelijke evenementen zoals de WAK, Erfgoeddag, Week van de Smaak, Open Monumentendag, de Digitale Week, de Bibliotheekweek en de Jeugdboekenweek, de Nacht van de Geschiedenis, en andere…
Cultuurnota COMEET
52
4.3 Algemene conclusie Een verdere uitdieping van deze culturele omgevingsanalyse komt zo meteen aan bod in de SWOT-analyse. Conclusies uit beide oefeningen verwerken we grondig in een nieuwe visietekst (zie verder). Ten opzichte van 6 jaar geleden staat het lokaal cultuurbeleid in het Meetjesland ontegensprekelijk sterker. Het adagio samen sterk geldt nog steeds: dankzij de netwerkfunctie en de extra middelen van COMEET kon heel wat worden verwezenlijkt in samenwerking met alle actoren. De hechte vrijwilligerswerking met veel – weliswaar – kleinschalige initiatieven zorgt voor een constante dynamiek op maat van de streek. Ook op het vlak van de decretale opdrachten van afstemming van het aanbod en cultuurcommunicatie werden de voorbije jaren heel wat extra inspanningen gedaan. Een bijkomende stimulans om deze opdrachten verder transversaal doorheen de werking van COMEET uit te bouwen. Het lijkt erop dat de rol van COMEET in de nieuwe beleidsperiode zich idealiter (verder) toespitst op het ondersteunen en versterken van het lokaal cultuurbeleid in al zijn verscheidenheid en in zijn decretale opdrachten. Die ondersteuning zal een sterke beleidsmatige component moeten hebben, maar evenzeer uitgaan van een concrete en correcte dienstverlening.
Opportuniteiten voor nieuwe krachtlijnen: E-cultuur Bv. projecten rond mediawijsheid in de bibs, evolutie naar de digitale bib (bv. Fundels), e-inclusie, digitale archieven, erfgoedbank en depotwerking, digitaal UiTloket, … Cultuureducatie Bv. leesbevordering in de bibs, kunst- en cultuureducatie via de CC’s, profielen van cultuureducator in bibs en CC’s, werking binnen het ENCE Gent-Eeklo, erfgoededucatie, … (Een hart voor) Vrijwilligerswerking Bv. ondersteunen kleinschalige lokale erfgoedactoren, pool voor digitalisering (bv. erfgoedbank), vorming, profielen van hedendaagse vrijwilliger, nieuwe wervingstechnieken, … Samenwerken in en aan een lerend cultureel netwerk Bv. overleg en vorming in diverse collegagroepen, vorming voor diverse doelgroepen, expertise-uitwisseling, actoren met elkaar verbinden in projecten,…
Cultuurnota COMEET
53
5. SWOT-analyse Een SWOT-analyse of sterkte-zwakteanalyse is een bedrijfskundig model dat intern de sterktes en zwaktes en in de omgeving de kansen en bedreigingen analyseert; op basis hiervan wordt vervolgens de strategie bepaald (investeren, verdedigen, versterken, afbouwen). Er werd een algemene SWOT-analyse opgesteld voor het Meetjesland en de totale werking van COMEET. De Bibliotheken Meetjesland en de Erfgoedcel stelden nog een specifieke versie op.
Cultuurnota COMEET
54
SWOT Algemeen
Kans
Bedreiging
⇒ Nieuwe nichemarkten voor het platteland, o.a. kennis- en diensteneconomie, vrijetijdssector (fietsen, wandelen, bezoeken, culinair, …), toenemende belevingseconomie ⇒ Menselijk kapitaal, o.a. groter wordende groep van medioren en ouderen (kans voor vrijetijdssector) ⇒ Externe middelen (Provincie, Vlaanderen, Europa) voor regionale ontwikkeling ⇒ Bestaand regio-netwerk ⇒ veel sociale diversiteit en in Zelzate bvb. veel van multiculturele origine ⇒ jonge en/of nieuwe politieke besturen ⇒ flexibelere levensstijl met meer uithuizigheid biedt kansen voor erfgoedwerking die zich in vrijetijdssector situeert ⇒ inzet van Provincie Oost-Vlaanderen in de regio met uitbouw regionaal erfgoeddepot ⇒ toenemende aandacht voor Immaterieel Cultureel Erfgoeddossiers in Vlaanderen en wereldwijd
Cultuurnota COMEET
55
⇒ Zwak imago (extern): gebrek aan uitstraling en profiel binnen Vlaanderen ⇒ Druk op de open ruimte en het milieu ⇒ Leefbaarheid: druk op kleine dorpskernen, verstedelijking ⇒ Kleine speler op Vlaams niveau ⇒ Geen politieke zwaargewichten ⇒ onzekerheid SIM-scenario de ⇒ jonge en/of nieuwe politieke besturen ⇒ toenemende druk op budgetten cultuur en gemeenten
Sterkte ⇒ Open ruimte, waardevolle cultuurlandschappen, veel groen en water ⇒ Ligging tussen steden en aan grens (Brugge, Gent, kust, NL) en wisselwerking hiermee ⇒ Woonomgeving (rustig, betaalbaar, veilig, gezond) ⇒ Sociaal contact (verenigingsleven, besturen dicht bij de bevolking, dorpskernen) ⇒ Bereidheid tot samenwerking op regioniveau ⇒ Voeding (landbouw, bedrijven, streekproducten) ⇒ Recreatie (fietsen, wandelen, volkssport krulbollen, festivals, …) ⇒ grote dienstensector, veel samenwerkingsmogelijkheden op dit vlak ⇒ toename aantal cultuurambtenaren en instappen in decreet Lokaal cultuurbeleid ⇒ geloof in intergemeentelijk samenwerken rond cultuur bij lokale ambtenaren
Cultuurnota COMEET
Investeer (Aanvallen) ⇒ aan de slag gaan met de verschillende nieuwe doelgroepen die voorheen nog niet betrokken werden, de nieuwe inwoners bv., de jongere doelgroepen ⇒ nog meer nauw samenwerken met andere regionale organisaties die ook know how in huis hebben inzake regionaal werken met lokale vrijwilligers en handelaars (RLM, PLC, TM,…) ⇒ Beter benutten van de ligging, o.a. vraag van jonge gezinnen tweeverdieners (25-40 jaar, met kinderen) naar rust, groen en betaalbare woningen => meer diversiteit en ‘bruis’ ⇒ inzetten op het belevingselement van het platteland, van het aanwezige agrarisch erfgoed, van de sociale cohesie die de kleine dorpskernen nog kennen
56
Verdedig ⇒ positie als groene regio tussen 2 cultuursteden uitspelen ⇒ proactief acties ondernemen in het kader van SIM, voldoende info inwinnen, overleg plegen hieromtrent, de vinger aan de pols houden ⇒ nieuwe bestuursploegen wegwijs maken in de werking van COMEET, lokale ambassadeurs inzetten
Zwakte ⇒ Zwak imago (intern): gebrek aan identificatie met de regio (benadrukken van de heterogeniteit) ⇒ Te weinig aandacht voor ruimtelijke kwaliteit ⇒ Oudere bevolkingsstructuur, stop bevolkingsgroei, minder diversiteit ⇒ Beperkt inkomensniveau ⇒ Beperkte bestuurskracht: financieel en capaciteit ⇒ Beperkte innovatie en ‘bruis’ ⇒ Beperkt voorzieningenniveau (onderwijs, welzijn, handel, cultuur, toerisme-recreatie, onderzoek-kennis, openbaar vervoer, tewerkstelling, bedrijventerreinen) ⇒ weinig cultuurprofessionals, wel cultuurambtenaren, geen erkende musea, topstukken, erfgoed-bibliotheken, slechts enkele professionele archivarissen
Cultuurnota COMEET
57
Beslis (Versterken)Schadebeheersing ⇒ inzetten op ⇒ op zoek gaan naar oudere extra bijkomende bevolkingsgroepen, middelen voor de aanwezige cultuur, over de jeugdbewegingen landsgrenzen heen? en socio-culturele verenigingen die zo talrijk zijn in deze regio
SWOT Erfgoed
Sterkte
Kans
Bedreiging
- aantal erfgoedambtenaren aan de slag in de regio - nieuwe doelgroepen door toegenomen aantal opvangcentra, vergrijzing, verdunning - flexibelere levensstijl met meer uithuizigheid biedt kansen voor erfgoedwerking die zich in de vrijetijdssector situeert - vernieuwde aandacht voor immaterieel cultureel erfgoedaspecten - regionaal erfgoeddepot op komst, i.s.m. Provincie Oost-vlaanderen - opgaan in overkoepelende regionale dienstverlenende structuur waarbij nog meer sectoroverschrijdend kan gewerkt worden
- complementair ondersteuningsbeleid: kwaliteitslabels voor musea door lokale overheden te ondersteunen - ondersteuningsbeleid vanuit middelen van de gemeenten? Niet toereikend genoeg hiervoor - toekomst van veel erfgoedactoren en –collecties niet verzekerd - opgaan in dienstverlenende regionale structuur waarbij erfgoed slechts detail van de werking zal zijn - toenemende druk op budgetten cultuur en nieuw bijgekomen erfgoedcellen die budget “afsnoepen”
Investeer (Aanvallen)
Verdedig
- breed draagvlak, veel vrijwilligersorganisaties - investeer in een netwerk. Er zijn veel actoren - Kiezen voor thema’s die een grote lokale impact actief aan aanbodzijde, veel actoren aan afnamezijde. Hebben. Zo behouden we de betrokkenheid en het draagvlak - betrokkenheid cultuurambtenaren bij Door de juiste linken te leggen en samenwerking te stimuleren en zijn lokale investeringen te lokale erfgoedwerking kan je beide zijden beter bedienen. verantwoorden. - veel immateriële erfgoedaspecten die - Digitalisering als quick win. Er is al veel collectiemateriaal. - Inzetten Dit op duurzame (digitale?) bewaring en worden geherwaardeerd kan met de huidige technologische toepassingen niet enkelontsluiting om de levensvatbaarheid van collecties te - tendens tot digitalisering bewaard en geïnventariseerd worden, maar behouden. - ondersteuningsbeleid goed ingeburgerd, ineens ook publiek ontsloten. veel lokale erfgoedinitiatieven vinden hun - Door de erfgoedbank en het erfgoedepot op weg elkaar af te stemmen wordt ineens een heel grote collectie - erfgoedbank raakt gevuld, vrnl. Met ontsloten. particuliere collecties - sterk gedocumenteerde geschiedenissen, veel bronnen en publicaties voorhanden
Cultuurnota COMEET
58
Zwakte
Beslis (Versterken)
Schadebeheersing
- geen professionele erfgoedactoren - weinig collectiezorg m.b.t. behoud en beheer, inventarisatie, registratie - ondersteuningsbeleid weegt zwaar door in administratie en begroting van erfgoedcel - opvolging erfgoedbank vraagt nog steeds professionele inzet van erfgoedcel - geen erkend museum in de regio, geen topstuk, geen erfgoedbibliotheek - weinig jonge doelgroepen betrokken bij erfgoedwerking
- Extra inspanningen leveren naar kinderen en jongeren toe door te investeren in digitalisering en erfgoededucatie. - Proactief meewerken aan een verdere overkoepeling van een regionale dienstverlenende structuur -Het erfgoeddepot ondersteunen als expertisecentrum voor collectiezorg.
- De fierheid over het Meetjeslandse erfgoed, en de unieke meerwaarde ten opzichte van Vlaanderen blijven benadrukken en in de kijker zetten.
Cultuurnota COMEET
59
Algemene SWOT Bibliotheken Meetjesland
Kans
Bedreiging
*Verhoging creativiteit door * Bovenlokale middelen onder druk schaarse middelen * Regionale samenwerking onder *Nog meer kruisbestuiving in druk; vraag naar rechtstreekse return structuur SIM *Samenwerking leidt tot besparing en tijdswinst *Versterking bibs als volwaardige partner in Bibl. als sector: cultuurbeleid * Gemeentelijke middelen onder druk *Samen realiseren van Vlaamse * Perceptie van bibl. als statische organibeleidsprioriteiten saties *Evolutie naar regiobib * Afbrokkeling leescultuur * Digitale evolutie Bibl. als sector: *Geen unieke positie meer als informatie*digitale evolutie Verstrekker *generatiewissel: kans op uit*Bureaucratie bouw digitale bib (en verhogen aantrekkelijkheid als werkgever) *integratie met andere cultuuractoren (bv. CC’s)
Sterkte
Investeer (Aanvallen)
Verdedig
* Groot samenwerkingsverband * Uniforme producten en dienstverlening * Ondersteuning door prov. OVL (decretaal verankerd) * Sterke wil tot samenwerking * Lange traditie, veel ervaring, stabiele factor, zichtbaarheid * In brede structuur COMEET als fundament voor kruisbestuiving, in breed expertisenetwerk (bv. ook ENCE) en met personeels-ondersteuning * Identiteitsopbouw als Bibl. ML * Werking recent fel uitgebouwd
*Draagvlak verhogen voor integratie naar regiobib (regionale spreiding van dienstverlening door bibl.) *Organisatie van gezamenlijke back-office taken *Werkprocessen uniformiseren *Invoeren van nieuwe werkmethodieken *Samenaanpak digitalisering *Samenaanpak Vlaamse beleidsprioriteiten *Effectmeting *Via COMEET gebruikmaken van ENCE voor cultuureducatie (leesbevordering)
*Waarde samenwerkingsverband uitdragen en verdedigen (a.d.h.v. resultaten en budget) *Consequenties van beslissingen goed incalculeren, opvolgen en verdedigen *Eigen competenties en verantwoordelijkheden in samenwerking voldoende opnemen en benutten * Focussen op kerntaken * Evenwaardige partnerrol spelen in samenwerkingen
Cultuurnota COMEET
60
Bibl. als sector: *Rol als leesbevorderaars opnemen en versterken (correlatie aantonen met talig vermogen, spelling, basis voor professio-nele capaciteiten) * Behouden laagdrempelige toegang
Bibl. als sector: Sterk merk als betrouwbare, laagdrempelige cultuuraanbieder Centrale catalogus Expertise in leesbevordering Nauwe contacten met diverse lokale instellingen
*Via COMEET transversaal werken
Zwakte
Beslis (Versterken)
Schadebeheersing
* Groot samenwerkingsverband * Te veel diversiteit in eigen draagkracht, werkprocessen, reglementen,… * Elkaar kruisende beslissingsstructuren *Nog geen geïnventariseerde Kennispool *Moeilijke meetbaarheid effecten
*Efficiënter inzetten op kennisdeling (bv. draaiboeken van acties ter beschikking stellen) *Samen inspelen op nieuwe trends *Concrete voorbereiding in werkgroepen *Organisatie opleiding (bv. ook stages) personeel *Samenwerking meer laten door-sijpelen voltallig personeel *Zichtbaarheid samenwerking verhogen (bv. logovermelding) *Betere selectie, evaluatie en meting van acties
*Cd-collecties en jeugdfictie regionaal afstemmen en afbouwen * Verhouding fysieke collectie tov digitale collectie
Bibl. afzonderlijk: *Te weinig gekwalificeerde medewerkers voor nieuwe uitdagingen (digitalisering) *Binnenkort braindrain oudere generatie *Inkrimping gemeentelijke budgetten *Penetratie naar kansengroepen
Cultuurnota COMEET
* Goede contacten met onderwijsveld
Bibl. als sector: *Kiezen voor toekomstgerichte personeelsmix, voor verdere professionalisering *Andere netwerken uitbouwen (welzijn, zorg,…)
naar
Bibl. als sector: *profileren op vlak van USP (intermediaire rol voor leesbevor-ding dering, informatieverstrekking) *Inzetten op doelgroep jonge kinderen en scholen * Verhogen motivatie personeel *Klantgerichte benadering *Netwerken onderhouden
61
Samenvattend valt te stellen dat het Meetjesland een regio is met op cultureel vlak een aantal waardevolle troeven: - Plattelandsidentiteit - Vrijwilligerswerk - Regionaal netwerk - traditie van samenwerking - (Met COMEET staat) Cultuur op de agenda Daartegenover staan uiteraard ook een aantal zwaktes: - Kleinschaligheid en versnippering - Weinig professionele spelers (trekkers) met voldoende middelen - Financieel onder druk - Weinig gewapend voor grote uitdagingen van de toekomst (vergrijzing, digitalisering, …)
Cultuurnota COMEET
62
6. MISSIE EN VISIE Na een zorgvuldig participatieproces en met in achtneming van voorafgaande denkoefeningen werd voor en door diverse cultuuractoren in het Meetjesland volgende missie geformuleerd: CULTUUR IN ‘T MEETJESLAND, POWERED BY COMEET! De intergemeentelijke projectvereniging COMEET is het expertisenetwerk en samenwerkingsplatform voor de cultuursector in de 13 gemeenten van het Meetjesland. COMEET creëert via effectieve praktijkondersteuning* en toekomstgerichte praktijkontwikkeling*, via afstemming en cultuurcommunicatie duurzame effecten en hefbomen voor het kwalitatief lokaal cultuurbeleid en het culturele kapitaal van de regio.
* Praktijkondersteuning: het leveren van een actieve dienstverlening binnen een reguliere werking * Praktijkontwikkeling: het onderzoeken, voorbereiden en initiëren van innovatieve trajecten en projecten
Deze missie krijgt meer gestalte in volgende visietekst: De cultuursector in het Meetjesland veranderde sterk sinds 2004, het jaar van de oprichting van COMEET en sinds 2008, het begin van de vorige beleidsperiode van COMEET. Tien gemeenten stapten ondertussen in het Decreet Lokaal Cultuurbeleid en even zoveel cultuurbeleidscoördinatoren kwamen in dienst. Beleidsplanning en transversale samenwerking kwamen in het vizier. De intergemeentelijke samenwerking voor cultuurbeleid zorgde voor input en resultaten in het bibliotheekbeleid, het cultureel-erfgoedbeleid, het socio-cultureel vrijwilligerswerk, de promotie van het cultuuraanbod in de cultuur- en gemeenschapscentra en de werking van de cultuurraden. De opgebouwde expertise en de toenemende Cultuurnota COMEET
63
professionalisering van de sector is onmiskenbaar. De toenemende e-cultuur opende mogelijkheden voor cultuurcommunicatie en publiekswerking. Ondanks alle professionalisering mogen we toch niet voorbij gaan aan enkele specifieke kenmerken die ook vandaag onze zorg nodig hebben. Er blijven veel (oudere) vrijwilligers actief in de sector, de cultureel-erfgoedcollecties blijven hierdoor kwetsbaar. Ook de uitdagingen voor (landelijke) openbare bibliotheken en culturele infrastructuur zijn velerlei, net als voor de zorg voor en presentatie van door vrijwilligers beheerde erfgoedcollecties en het immaterieel erfgoed. De culturele bestuursploeg is grotendeels gewisseld en de lokale besturen staan financieel onder druk. In toenemende mate is er ook op lokaal vlak nood aan een duurzaam complementair cultuurbeleid, met een degelijke afstemming tussen beleidsniveau’s, partners, actoren en (buur)gemeenten. Hierin wil COMEET een rol spelen. Al deze vaststellingen veranderen het kader waarbinnen COMEET actief is, en dus ook de visie waarmee het expertisenetwerk COMEET de toekomst tegemoet gaat. Vandaag wil COMEET meer dan ooit een stevige partner zijn voor het lokale cultuurbeleid van de 13 gemeenten van het Meetjesland. In een zorgvuldig evenwicht tussen maatwerk en samenwerking wil COMEET inspelen op de noden van dit lokale cultuurbeleid, met bijzondere aandacht voor de beleidsprioriteiten. COMEET versterkt en ondersteunt de sector, zowel door concrete praktijkondersteuning als door toekomstgerichte praktijkontwikkeling. COMEET zorgt hierbij voor de vertaalslag van theoretische kaders, trends en goede voorbeelden naar de praktijk in eigen regio. Voor de komende beleidsperiode wil COMEET onder meer inzetten op de uitdagingen en kansen die e-cultuur en duurzaamheidsprincipes bieden voor het cultuurbeleid in een landelijke regio. COMEET wil met oog voor creatieve invullingen en alternatieve mogelijkheden in de specifieke context van het Meetjesland zowel op gezamenlijke als op specifieke noden inspelen. Bij gezamenlijke acties wordt prioritair ingespeeld op de beleidsprioriteiten voor het lokaal cultuurbeleid en het lokaal erfgoedbeleid. COMEET is er ook voor maatwerk en specifieke noden, waarbij expertise-opbouw en -uitwisseling van groot belang is. Zo wil COMEET het lokaal cultuurbeleid duurzame perspectieven bieden. In dat zorgvuldig evenwicht tussen maatwerk en samenwerking, dankzij creatieve dwarsverbanden en afstemming tussen beleidsniveaus, sectoren, actoren en publiek, en geruggensteund door een kwalitatieve en procesgerichte dienstverlening, wil COMEET activeren en uitdagen, maar ook coachen en faciliteren. COMEET is een netwerkorganisatie en de draaischijf voor het cultuurbeleid in het Meetjesland. COMEET identificeert de culturele actoren en erfgoedgemeenschappen en brengt hen samen in een lerend netwerk met ruimte voor kennisdeling en uitwisseling met als doel om hen als actor te versterken. Zo blijft het Meetjesland een aantrekkelijke regio voor de eigen inwoners en voor bezoekers, met een authentieke en gekoesterde culturele identiteit en beleving, en met een cultureel kapitaal dat bijdraagt tot streekontwikkeling. Cultuurnota COMEET
64
COMEET is een initiatief van 13 Meetjeslandse gemeenten. Dit vertaalt zich ook in de organisatiestructuur en in het financiële beleid. De cultuurbeleidscoördinatoren en de schepenen van cultuur van deze 13 gemeenten vervullen een onmisbare rol in de inhoudelijke en zakelijke aansturing van COMEET. De culturele actoren in de streek zijn actief in een lerend netwerk dat gedragen wordt door COMEET. COMEET investeert in de competenties van dit netwerk en van haar personeel. COMEET springt zuinig en doordacht om met de beschikbare budgetten en middelen. COMEET bundelt vaak de inhoudelijke en financiële krachten met partners in belendende beleidsdomeinen. Interessante kruisbestuivingen en een uitgesproken transversale werking zijn het markante resultaat van deze organisatiestructuur. Vanuit haar unieke intermediaire positie wil COMEET het lokale cultuurbeleid en het culturele leven in de 13 gemeenten van het Meetjesland alle kansen geven op een duurzame toekomst.
Bovenstaande algemene visie willen we nog extra expliciteren naargelang de verschillende deelwerkingen binnen COMEET.
6.1 Visie op de sector Lokaal Cultuurbeleid
De cultuurambtenaren vormen een overleg- en samenwerkingsforum, administratief en inhoudelijk ondersteund door COMEET. Binnen de werking van COMEET hebben de cultuurambtenaren een inhoudelijk sturende rol. De sector lokaal cultuurbeleid binnen COMEET zoekt versterking in de regionale samenwerking voor de uitvoering van de lokale beleidsdoelstellingen. Door expertise-uitwisseling, effectieve samenwerking en creatieve dwarsverbanden worden inhoudelijke en financiële meerwaarden gecreëerd, met behoud van lokale accenten. In gemeenschappelijke projecten is schaalvergroting het belangrijkste criterium.
Cultuurnota COMEET
65
Op deze manier faciliteren de cultuurambtenaren een kwalitatief en duurzaam lokaal cultuurbeleid- en aanbod voor de Meetjeslandse inwoners in een regionale context.
6.2 Visie op de sector Bibliotheken Meetjesland
De Bibliotheken Meetjesland zijn een overleg- en samenwerkingsplatform van openbare bibliotheken binnen de werking van COMEET (Cultuuroverleg Meetjesland). De Meetjeslandse bibliotheken zijn een unieke en laagdrempelige speler in het aanbieden van een kwalitatieve fysieke en digitale informatie- en ontspanningscollectie, wars van commerciële invloeden, en conform de krijtlijnen van het Decreet Lokaal Cultuurbeleid. Ze zijn ook een huis van activiteiten en ontmoetingen, dit alles in goede banen geleid door competent personeel. De bibliotheken staan open voor iedereen, maar prioritaire doelgroepen zijn kinderen en jongeren en senioren. Ook kansengroepen krijgen bijzondere aandacht. Kerntaken binnen de werking zijn leesbevordering, mediawijsheid en e-inclusie. Door expertisedeling, afstemming en creatieve dwarsverbanden worden inhoudelijke en financiële meerwaarden gecreëerd, met behoud van lokale accenten. Om publiekswerking in al zijn aspecten alle kansen te geven, zet het samenwerkingsverband volop in op verdere optimalisering van de werkprocessen, en het benutten van individuele expertises en competenties voor het gehele netwerk. Deze samenwerking voltrekt zich in een open geest van mede-eigenaarschap en objectiviteit. Om dit alles te realiseren geloven de Bibliotheken Meetjesland dat op middellange termijn de ontwikkeling van een regiobibliotheek de na te streven oplossing is.
6.3 Visie Cultuur- en Gemeenschapscentra
De cultuur- en gemeenschapscentra vormen een overleg- en samenwerkingsforum, administratief en inhoudelijk ondersteund door COMEET. Door de inzet van en samenwerking met een brede waaier culturele partners kunnen alle Meetjeslanders genieten van een zo breed mogelijk podiumaanbod in een regionaal perspectief waarbij de publiekswerking ondersteund wordt door een uitgebreid cultuureducatief aanbod. Er wordt ook projectmatig ingezet op andere kunstvormen. Door expertise-uitwisseling, netwerking, afstemming en creatieve dwarsverbanden worden inhoudelijke en financiële meerwaarden gecreëerd, met behoud van lokale accenten. De regionale samenwerking staat ten dienste van de Cultuurnota COMEET
66
lokale en regionale decretale functie van de cultuur- en gemeenschapscentra: cultuurparticipatie, gemeenschapsvorming en cultuurspreiding.
6.4 Visie sector Erfgoed - Erfgoedcel Meetjesland
Erfgoed maakt een wezenlijk deel uit van de identiteit van de regio. Immaterieel erfgoed, roerend en onroerend erfgoed vertellen samen de culturele biografie van het landelijke Meetjesland. Het aanwezige erfgoed en hoe er zorg voor gedragen wordt is fragiel, omdat het vaak om beheer door vrijwilligers gaat en de middelen en draagkracht beperkt zijn. We identificeren in het bijzonder alle aspecten van agrarisch erfgoed. COMEET zet op al deze soorten erfgoed in. Dit vanuit de vaststelling dat op lokaal vlak vaak aan geïntegreerd erfgoedbeleid gedaan wordt in het kader van een integraal en geïntegreerd cultuurbeleid. Daarnaast zetten ook actoren en verenigingen zich vaak in voor verschillende types erfgoed. Niettemin moet de beleidsmatige aanpak verschillen, vanwege de heel specifieke noden, behoeften en kenmerken die er zijn. Voor het voeren van een onroerend erfgoedbeleid heeft COMEET noch specifieke middelen, noch gespecialiseerd personeel. Niettemin vinden we het belangrijk hiervoor een basiswerking aan te bieden: informatiepunt, doorverwijzen, sensibiliseren (bvb. met Open Monumenten Dag). Dit in afwachting van kansen voor een gestructureerde werking. Voor het voeren van een lokaal cultureel erfgoedbeleid in de 13 gemeenten vraagt COMEET een cultureel-erfgoedconvenant aan bij de Vlaamse Overheid. De Erfgoedcel Meetjesland die COMEET installeerde, bouwt sinds 2006 mee aan de zorg voor en de ontsluiting van het cultureel erfgoed in het Meetjesland en doet dit vanuit een rol als lokaal verankerde makelaar die initieert, coördineert en ondersteunt. De erfgoedgemeenschappen en -actoren worden samengebracht in een lerend netwerk. Binnen dit netwerk is ruimte voor expertise-uitwisseling, samenwerking, kruisbestuiving, overleg en kennisopbouw. De cultureel-erfgoedcel neemt hier een faciliterende en coachende rol op. De cultureel-erfgoedcel speelt zowel in op specifieke als op gezamenlijke noden, en levert hierdoor zowel maatwerk als meer generieke oplossingen. Het cultureel erfgoedbeleid van COMEET is afgestemd op het gemeentelijke cultureelerfgoedbeleid en het provinciale erfgoedbeleid en omvat een uitgebreid ondersteuningsbeleid voor erfgoedzorg(ers). Dit ondersteuningsbeleid omvat onder meer competentiebeheer, een uitleendienst, een subsidiereglement, advies- en samenwerkingstrajecten, begeleiding van lokale erfgoedprojecten, visievorming, … Met haar cultureel-erfgoedbeleid wil COMEET ook publiekswerking stimuleren en de dialoog met het publiek en de beleidsmakers mogelijk maken. COMEET kiest hierbij voor een toenemende inzet op concrete erfgoedbeleving, waarbij het publieksgerichte aanbod in toenemende mate de belevingswaarde voor het publiek vergroot en actualiseert, zowel fysiek als virtueel. Samenwerking met cultuurtoeristische partners is hierbij essentieel. Cultuurnota COMEET
67
De cultureel-erfgoedcel zet ook sterk in op toekomstgericht praktijkontwikkeling en werkt hierbij vaak aan een vertaalslag van theoretische kaders en inzichten naar de concrete Meetjeslandse praktijk. Via meerjarige trajecten wordt zo onder meer op digitalisering en collectiebeheer ingezet. Dit zijn beide uitdagingen die een aanpak op maat vereisen, in een gecoördineerde visie. Vanuit de vaststelling dat het beheer en de toekomst van kleine collecties precair is, en vanuit de opportuniteit die het provinciale depotbeleid biedt, wordt in de komende jaren de collectie van het Heemmuseum verhuisd naar de Huysmanhoeve. Dit dossier is een voorbeeld en testcase voor dergelijke door vrijwilligers beheerde cultureel-erfgoedcollecties. Daarnaast gelooft COMEET ook in creatieve dwarsverbanden tussen erfgoedverenigingen (en bestanden) en de lokale openbare bibliotheken en tussen de lokale (gemeentelijke) archiefwerking en erfgoedhuizen/erfgoedverenigingen. In beide dossiers wil COMEET een initiërende en coördinerende rol spelen.
6.5 Visie op de werking Cultuurcommunicatie
Onder de noemer ‘UiT in het Meetjesland’ werkt COMEET aan regionale cultuurcommunicatie. Hiermee wil COMEET de Meetjeslanders in de eerste plaats informeren over het cultuur-en vrijetijdsaanbod in de regio, en dit via zowel regionale als gemeentelijke communicatiekanalen. Het vrijetijdsaanbod mag in bepaalde kleinere gemeenten dan wel beperkter zijn, regionaal gezien is er een divers en kwalitatief cultureel basisaanbod. Door hierover te communiceren wil COMEET de Meetjeslanders stimuleren om ook buiten de eigen gemeentegrenzen te participeren. Bovendien worden door extra promotie bepaalde kleinschalige maar uiterst kwalitatieve of unieke initiatieven naar een bovenlokaal niveau getild. De kanalen van UiT in het Meetjesland zijn daarnaast extra communicatiemogelijkheden met brede spreiding voor de gemeenten, regionale organisaties en private organisatoren in de regio, complementair aan de bestaande communicatiekanalen, en waarin kruisverwijzing centraal staat. Door het “Meetjesland, maak het mee!”-merk wordt het Meetjesland geprofileerd als een dynamische en creatieve plattelandsregio. UiT in het Meetjesland, als merk voor het vrijetijdsaanbod in de regio, versterkt dit imago, met onder meer bijzondere aandacht voor activiteiten die het regionaal gevoel uitstralen.
6.6 Visie op de werking rond afstemming
COMEET streeft naar afstemming binnen en tussen de verschillende deeldomeinen van de werking onderling (lokaal cultuurbeleid, bibliotheken, erfgoed, cultuur- en gemeenschapscentra) op een regionale Cultuurnota COMEET
68
schaal. COMEET ziet afstemming als een transversaal gegeven. Afstemming is een voortdurend dynamisch proces dat o.m. bepaald wordt door de betrokken actoren, de context en externe factoren. COMEET gebruikt daarvoor instrumenten als overleg, coördinatie, stimuleren van het aanbod, toeleiding van het publiek en cultuurcommunicatie. Afstemming wordt vanuit twee perspectieven bekeken: enerzijds aan de aanbodzijde, maar anderzijds ook vanuit het publiek, waarbij het realiseren van een cultureel basisaanbod voor elke Meetjeslander centraal staat. Bij het in de praktijk brengen van deze visie(s) kiest COMEET als organisatie er bewust voor om volgende waarden te hanteren: • Duurzaam Bv. procesgericht, kwalitatief resultaat, kostenefficiëntie, milieubewust, focus op ecultuur, … • Transparant Bv. open werking, laagdrempelig en bereikbaar, democratische terugkoppeling naar gemeentelijke en hogere overheden, financieel beheer en personeelsbeleid, … • Innovatief Bv. expertiseverwerving, introduceren van nieuwe methodieken, creatieve dwarsverbanden, digitalisering, visieontwikkeling, … • Integer Bv. betrouwbaar, collegiaal, verantwoordelijkheid opnemen, met overtuiging de missie en werking uitdragen, rechtlijnig, …
Cultuurnota COMEET
69
7. Beleidsdoelstellingen - actieplannen - acties Voorliggende doelstellingen, actieplannen en acties zijn het resultaat van een lang en intensief denkproces om de noden, uitdagingen en sterktes van de verschillende deelwerkingen in COMEET op elkaar af te stemmen. In eerste instantie werden vier strategische beleidsdoelstellingen afgebakend: Comeet versterkt en verankert het kwalitatief en duurzaam lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door effectieve praktijkondersteuning. COMEET voedt het lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door visievorming en toekomstgerichte praktijkontwikkeling. COMEET werkt hierbij aan gezamenlijke noden en beleidsprioriteiten. COMEET stimuleert en inspireert via afstemming de ontwikkeling van een gevarieerd en kwalitatief cultuuraanbod in een regionale context. COMEET slaat door cultuurcommunicatie de brug tussen publiek en het aanbod.
Bovendien bakende COMEET een aantal transversale krachtlijnen af die deze strategische doelstellingen ondersteunen en verbinden: Samenwerken aan en in een lerend cultureel netwerk De aandacht voor e-cultuur De focus op cultuureducatie Een hart voor vrijwilligerswerking
Doorheen de concrete acties (zie verder) maken we duidelijk hoe we deze transversale thema’s vorm zullen geven.
Cultuurnota COMEET
70
Vrijwilligerswerking
E-cultuur
Cultuureducatie
Lerend cultureel netwerk
ACTIES
Coördinatie
ACTIEPLANNEN
Overleg en afstemming
BELEIDSDOELSTELLINGEN
Acties en dienstverlening
Beleidsondersteuning
Werkvormen
Transversale doelstellingen
x
x
1. Comeet versterkt en verankert het kwalitatief en duurzaam lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door effectieve praktijkondersteuning.
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
1.1. COMEET geeft beleidsondersteuning aan de culturele sector 1.1.1 COMEET versterkt alle ambtenaren in het beleidsdomein cultuur (cubeco's, programmatoren, bibliothecarissen, erfgoedambtenaren, archivarissen ...) als ambtelijke spilfiguren in het lokaal cultuurbeleid
x
Informeren over beleidsrelevante info & opportuniteiten Vorming op maat Ondersteuning en afstemming bij beleidsplanning en visievorming inzake lokaal-cultuurbeleid 1.1.2 COMEET versterkt de rol van de (leden van de) cultuurraad als volwaardige partner in het lokaal cultuurbeleid
x
x
Informeren over beleidsrelevante info & opportuniteiten Gezamenlijke reflectie rond kerntaken: advisering, beleidsvoorbereiding Opvolging memorandum Traject interne organisatie & integratie diverse adviesraden Vorming op maat 1.1.3 COMEET versterkt de schepenen van cultuur als beleidsmatige spilfiguren in het lokaal en intergemeentelijke geïntegreerde en integrale cultuurbeleid Informeren over beleidsrelevante info & opportuniteiten Ondersteuning en afstemming bij beleidsplanning en visievorming inzake lokaal-cultuurbeleid 1.1.4 COMEET neemt de belangenbehartiging op zich van de Meetjeslandse culturele sector naar hogere overheden
Cultuurnota COMEET
71
x
1.2.1 COMEET brengt cubeco's en cultuurambtenaren samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties
x
x
x
x
x
x
x
x
x
1.2.4 COMEET brengt de Meetjeslandse programmatoren samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties
x
x
x
x
1.2.5 COMEET brengt Meetjeslandse schepenen van cultuur samen in een expertisenetwerk
x
x
1.2.6 COMEET brengt de Meetjeslandse cultuurraden samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties
x
x
x
x
x
x
x
x
1.2.2 Erfgoedcel Meetjesland brengt erfgoedactoren samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties
VW
x
LCN
x
CE
x
CO
O&A
A &D
1.2 Meetjeslandse culturele actoren komen regelmatig samen voor overleg en afstemming, kennisopbouw, expertisedeling en concrete samenwerking
E-C
BO
Werkvormen: BO = beleidsondersteuning; O & A = overleg & afstemming; A&D = acties en dienstverlening; CO = coördinatie. Transversale doelstellingen: e-cultuur = E-C; cultuureducatie = CE; vrijwilligerswerking = VW; lerend cultureel netwerk = LCN
x
x x
x
x
Musea, bezoekerscentra en andere collecties Erfgoedverenigingen Erfgoedgemeenschappen Archivarissen Projectmatige of thematische werkgroepen 1.2.3 De Meetjeslandse bibliothecarissen functioneren in een competent en performant samenwerkingsverband met deelwerkgroepen en worden door COMEET ondersteund in gezamenlijke acties
x x
x
Voorzitters en secretarissen De bij de cultuurraden aangesloten socio-culturele & amateurkunstenverenigingen komen jaarlijks samen voor vorming en kennisdeling 1.2.7 COMEET brengt de Meetjeslandse communicatieambtenaren samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties 1.2.8 COMEET faciliteert vorming op vraag en op maat van de actoren. COMEET werkt hiervoor o.m. samen met externe aanbieders. 1.3 COMEET heeft specifieke aandacht voor vrijwilligersbeleid in de Meetjeslandse culturele sector 1.3.1 COMEET en Erfgoedcel Meetjesland zetten binnen de collegagroepen in op vrijwilligersbeleid
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Personeelsbeleid vrijwilligers t.o.v. personeelsbeleid betaalde krachten Peerteaching COMEET stimuleert competentiebeheer (bv. via OSCAR) 1.3.2 COMEET biedt vorming op maat voor vrijwilligers & verenigingen ism externe aanbieders
x
x
1.3.3 COMEET organiseert jaarlijks een ontmoetingsmoment voor de Meetjeslandse culturele vrijwilligers x
1.4 COMEET realiseert praktijkondersteuning via concrete dienstverlening 1.4.1 Specifieke dienstverlening op maat van de Meetjeslandse gemeenten
x x
Aalter: medewerking aan uitbouw van een nieuwe geïntegreerde bib, masterplan Kasteel van Poeke
Cultuurnota COMEET
x
72
x
x
x
VW
LCN
CE
CO
E-C
O&A
A &D
BO
Werkvormen: BO = beleidsondersteuning; O & A = overleg & afstemming; A&D = acties en dienstverlening; CO = coördinatie. Transversale doelstellingen: e-cultuur = E-C; cultuureducatie = CE; vrijwilligerswerking = VW; lerend cultureel netwerk = LCN Assenede: assistentie Vlaamse beleidsprioriteiten Eeklo: 2015: koppeling van viering 775 jaar Eeklo aan dialectkunstproject
X
Evergem: assistentie Vlaamse beleidsprioriteiten Kaprijke: instap in decreet en uitbouw gemeenschapscentrum (opening koppelen aan dialectkunstproject); ondersteuning werking Galerie Stadhuis; visie voor toekomst Bardelaere; paardenkeuring; oprichting heemkundige kring
x
x
Knesselare: ondersteuning bij uitbouw Drongengoed Lovendegem: instap in decreet
x
Maldegem: medewerking aan herdenking Victor De Lille
x
Nevele: ondersteuning Galerie De wandelgangen; toekomst voor Rietgaverstede; subsidiëring kunsten; invulling cultuurhuis
x
Sint-Laureins: gebruikersonderzoek in de Bibliotheken Meetjesland
x x
Waarschoot: subsidiëring en inhoudelijke ondersteuning programmatie gemeenschapscentrum; textielgeschiedenis; ondersteuning Historisch Lieveland
x
Zelzate: instap in decreet; jeugdcultuur met link naar straathoekwerking; scholenwerking
x
Zomergem: instap in decreet
x
x
x x
1.4.2 Erfgoedcel Meetjesland werkt mee aan het dossier gezamenlijke archivaris, in samenwerking met Streekplatform Meetjesland 1.4.3 COMEET geeft advies, vorming en begeleiding op maat en op vraag
x
1.4.4 Erfgoedcel Meetjesland subsidieert cultureel erfgoedinitiatieven via een subsidiereglement
x x
x
Advisering subsidiedossier Begeleiding van projecten Evalueren en actualiseren van het subsidiereglement & toekenningsprocedure 1.4.5 COMEET & Erfgoedcel Meetjesland werken een concreet informatieaanbod uit voor de sector
x
x
x
x
x
x
x
x
Sectornieuwsbrief Website met onder meer portaalfunctie voor sectorrelevante info Specifieke mailings en drukwerk 1.4.6 Erfgoedcel Meetjesland ondersteunt erfgoedactoren en particulieren door het aanbieden van de Erfgoedbank Meetjesland als professioneel collectiebeheersysteem
x
x
Invoeropleidingen en begeleiding Investeren in het digitale platform en de website: onderhoud, back-up en uitbouw 1.4.7 Erfgoedcel Meetjesland biedt een uitleendienst aan met gespecialiseerde materialen: scanner, opnameapparatuur, ...
Cultuurnota COMEET
73
x
x
x
x
VW
x
LCN
x
CE
x
CO
x
E-C
O&A
A &D
1.4.8 Erfgoedcel Meetjesland werkt aan de optimalisatie en uitbreiding van het intergemeentelijk ondersteuningsbeleid voor cultureelerfgoedactoren, in afstemming met lokale en provinciale ondersteuning
BO
Werkvormen: BO = beleidsondersteuning; O & A = overleg & afstemming; A&D = acties en dienstverlening; CO = coördinatie. Transversale doelstellingen: e-cultuur = E-C; cultuureducatie = CE; vrijwilligerswerking = VW; lerend cultureel netwerk = LCN
x
Inventarisatie bestaand ondersteuningsbeleid (uitleendiensten, subsidiëring, materiële ondersteuning) Tweejaarlijkse evaluatie en actualisering ondersteuningsbeleid Erfgoedcel Meetjesland Afstemming met het lokale en regionale (provinciale) ondersteuningsbeleid Ondersteuning voor cultureel-erfgoedpublicaties evalueren en optimaliseren 2. COMEET versterkt en verankert het lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door in te zetten op visievorming en toekomstgerichte praktijkontwikkeling op maat van de regio. COMEET werkt hierbij aan gezamenlijke noden en beleidsprioriteiten. 2.1 COMEET ontwikkelt in een breed partnerschap een traject over diversiteit en cultuurparticipatie bij kansengroepen en ondersteunt zo het lokaal cultuurbeleid bij het inzetten op deze beleidsprioriteit 2.1.1 COMEET inventariseert de bestaande gemeentelijke & bovenlokale initiatieven
x
x
x
x
x
2.1.2 COMEET bouwt een netwerk uit met alle relevante actoren
x
x
x
x
COMEET is betrokken bij de organisatie van de studiedag rond project MIA maakt scène 2.1.3 COMEET brengt lokale participatiemedewerkers op regelmatige basis samen voor ervaringsuitwisseling en vorming 2.1.4 COMEET sensibiliseert & ondersteunt cultuuractoren in het voeren van een diversiteitsbeleid
x
x
2.1.5 COMEET bereidt de invoering van een intergemeentelijke kansenpas voor (indien opportuun, via de UiTpas)
x
x
x
2.1.6 COMEET voert een specifiek cultuurcommunicatiebeleid voor kansengroepen
x
x
x
x
COMEET voorziet 'gratis UiTjes' module op www.uitinhetmeetjesland.be COMEET voorziet, in overleg met OCMW's, sociale diensten, ... specifieke communicatiekanalen om kansengroepen te bereiken COMEET bundelt info over toegankelijkheid Meetjeslandse podia op www.uitinhetmeetjesland.be COMEET promoot bestaande alternatieve (gratis) transportmogelijkheden (eventpool) 2.1.7 COMEET sensibiliseert vrijetijdsorganisatoren om hun initiatieven toegankelijk te maken voor mensen met een fysieke beperking
x
x
2.1.8 Bibliotheken Meetjesland zetten in op laagdrempelige dienstverlening voor moeilijk bereikbare doelgroepen en voor personen met een beperkte mobiliteit Bibliotheken Meetjesland breiden hun netwerk uit en optimaliseren actieve partnerships met o.m. regionale diensten en organisaties uit de sectoren educatie, welzijn, ...
x
x
Bibliotheken Meetjesland ontwikkelen een gezamenlijk project rond 'Makkelijk lezen plein'
x
x
Bibliotheken Meetjesland werken een gemeenschappelijk programma / aanbod uit rond e-inclusie
x
x
2.1.9 Erfgoedcel Meetjesland heeft specifieke aandacht voor diversiteit en interculturaliteit
Cultuurnota COMEET
74
VW
LCN
x
CE
x
CO
x
E-C
O&A
A &D
2.2 COMEET werkt aan cultuureducatie en ondersteunt zo het lokaal cultuurbeleid bij het inzetten op deze beleidsprioriteit 2.2.1 COMEET laat cultuureducatie structureel aan bod komen in de collegagroepen cubeco's, programmatoren, bibliothecarissen en ondersteunt hen in specifieke acties hieromtrent
BO
Werkvormen: BO = beleidsondersteuning; O & A = overleg & afstemming; A&D = acties en dienstverlening; CO = coördinatie. Transversale doelstellingen: e-cultuur = E-C; cultuureducatie = CE; vrijwilligerswerking = VW; lerend cultureel netwerk = LCN
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
COMEET stimuleert deelname aan Kunstendag voor kinderen 2.2.2 COMEET neemt een actieve rol op in ENCE Gent-Eeklo
x
2.2.3 COMEET werkt samen met 'Meetjesland op school' aan de promotie van cultuureducatieve initiatieven in de regio
x
2.2.4 COMEET geeft cultuureducatie een plaats in het aanbod cultuurcommunicatie
x
2.2.5 Bibliotheken Meetjesland werken een gemeenschappelijk programma/aanbod uit rond leesbevordering en mediawijsheid
x
x
x
x
x
Uitwerking van een gezamelijk leesbevorderingsproject voor baby's en peuters Samen intekenen op diverse tentoonstellingen Organiseren van een project in het kader van de verkiezing 'Beste boekenjuf/meester' (CANON Cultuurcel) Samenwerken rond organisatie en begeleiding van leesclubs 2.2.6 Bibliotheken Meetjesland gaan in overleg met de Meetjeslandse onderwijsinstellingen of en hoe bibliotheken kunnen inhaken op leerdoelen / eindtermen
x
x
x
2.2.7 Bibliotheken Meetjesland gaan in op sectoroverschrijdend cultuureducatief aanbod vanuit COMEET met andere relevante actoren
x
2.2.8 COMEET werkt www.kindereninbezetgebied.be uit i.s.m. lokale werkgroepen en stagiairs
x
x
x
x
x
x
x
2.3 Erfgoedcel Meetjesland werkt aan erfgoededucatie 2.3.1 Erfgoedcel Meetjesland laat erfgoededucatie structureel aan bod komen in de relevante collegagroepen en ondersteunt hen in specifieke acties hieromtrent 2.3.2 Erfgoedcel Meetjesland neemt een actieve rol op in ENCE Gent-Eeklo
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
2.3.4 Erfgoedcel Meetjesland promoot initiatieven in de regio rond erfgoededucatie
x
x
2.3.5 Erfgoedcel Meetjesland leent eigen erfgoededucatieve producten uit (bv. spel Tobias & Meetjesmobiel, Krulbolkoffer)
x
x
x
x
2.3.6 Erfgoedcel Meetjesland is partner in de erfgoededucatie op de Huysmanhoeve
x
2.3.7 Erfgoedcel Meetjesland zoekt naar specifieke invalshoeken voor ICE in erfgoededucatie
x x
2.4.1 COMEET voert een specifiek cultuurcommunicatiebeleid gericht op jongeren Verdeling van brochures via Meetjesmanzuilen 2.4.2 Binnen projecten is er specifieke aandacht voor jeugdcultuur
Cultuurnota COMEET
x
75
x
x
2.3.3 Erfgoedcel Meetjesland werkt samen met 'Meetjesland op school' aan de promotie van erfgoededucatieve initiatieven in de regio
2.4 COMEET werkt samen met relevante actoren aan diverse aspecten van jeugdcultuur
x
x
x
x x
x
x
x
x
x
2.5.1 Bibliotheken Meetjesland werkt aan de ontwikkeling op termijn van 1 regiobibliotheek met 14 lokale vestigingen, aangevuld met een divers netwerk van bedieningspunten en een gezamenlijke back-office op basis van mede-eigenaarsschap
x
x
x
VW
x
LCN
CO
E-C
x
CE
O&A
x
A &D
2.5 Traject Bibliotheek van de toekomst
BO
Werkvormen: BO = beleidsondersteuning; O & A = overleg & afstemming; A&D = acties en dienstverlening; CO = coördinatie. Transversale doelstellingen: e-cultuur = E-C; cultuureducatie = CE; vrijwilligerswerking = VW; lerend cultureel netwerk = LCN
x x
Bibliotheken Meetjesland werken een voorstel uit betreffende de evenwichtige inplanting van bibliotheken Bibliotheken Meetjesland werken een voorstel uit voor spreiding uitleenposten/bedieningspunten binnen de regio, met een intergemeentelijke dienstverlening Bibliotheken Meetjesland ontwikkelen een uniform algemeen gebruikersreglement 2.5.2 Bibliotheken Meetjesland zetten volop in op verdere optimalisering en uniformisering van de werkprocessen ten voordele van publiekswerking in al zijn aspecten Bibliotheken Meetjesland voeren samen de Vlaamse etikettenstandaard in, in de eerste fase voor collectie volwassenen fictie Bibliotheken Meetjesland veralgemenen, na evaluatie, de al bestaande samenaankoop van de boekencollectie voor alle leden van het samenwerkingsverband Bibliotheken Meetjesland organiseren de samenaankoop voor de collectie audio-visuele materialen, in navolging van de samenaankoop van boeken
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Inzake collectiebeheer, onderzoeken Bibliotheken Meetjesland het gebruik van WebICB Inzake collectiebeheer, hanteren Bibliotheken Meetjesland uniforme criteria voor het wieden (via SSP of Vinsight) 2.5.3 Bibliotheken Meetjesland verdiepen zich in de mogelijkheid van een regionaal DELPHI pilootproject (principe van de vraaggerichte bibliotheek) 2.5.4 Bibliotheken Meetjesland voeren een efficiënt personeelsbeleid door de bestaande expertises en competenties maximaal te benutten, te delen en te versterken.
x
Bibliotheken Meetjesland lijsten de aanwezige competenties binnen het samenwerkingsverband op Bibliotheken Meetjesland bakenen domeinen af waarrond de aanwezige competenties regionaal worden ingezet en gebundeld Bibliotheken Meetjesland hebben oog voor de aanpassing van bestaande en de ontwikkeling van nieuwe functieprofielen bijvoorbeeld cultuureducator 2.5.6 Bibliotheken Meetjesland spelen actief in op de digitale omgeving en evolutie inclusief digitale collecties in samenwerking met bovenlokale partners Er is een aparte werkgroep digitalisering actief Bibliotheken Meetjesland bouwen samen een digitale collectie op Bibliotheken Meetjesland creëren ten behoeve van de gebruikers een multimediaomgeving in de Bibliotheken Meetjesland Bibliotheken Meetjesland ontwikkelen de app: Meetjeslandse bibliotheken met link naar hun catalogus. Bibliotheken Meetjesland onderzoeken de mogelijkheid tot inrichten van een maker spaces in de bib, onder meer door aankoop van 3D-printers. 2.5.7 COMEET initieert de integratie tussen Bibliotheken Meetjesland en CC’s
Cultuurnota COMEET
76
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
VW
x
LCN
x
CE
x
CO
x
E-C
O&A
2.6.1 Vervolgproject WOI: 2014-2018
A &D
2.6 COMEET coördineert gezamenlijke culturele projecten waarin op verschillende Vlaamse beleidsprioriteiten wordt ingezet, o.m. ten behoeve van het lokaal cultuurbeleid
BO
Werkvormen: BO = beleidsondersteuning; O & A = overleg & afstemming; A&D = acties en dienstverlening; CO = coördinatie. Transversale doelstellingen: e-cultuur = E-C; cultuureducatie = CE; vrijwilligerswerking = VW; lerend cultureel netwerk = LCN
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Stimuleren creatie cultuurtoeristisch aanbod Uitbouw van een permanent toeristisch onthaalpunt in de Huysmanhoeve Inhoudelijk traject landbouw en voeding ism CAG 2.6.2 Project Boer zoekt Erfgoed: erfgoedontsluiting en erfgoededucatie rond agrarisch erfgoed Creatie, bewaring, digitalisering en beschrijving van divers landbouwerfgoedmateriaal (audio, video, foto) Stimuleren samenwerking erfgoedgemeenschap ism Landelijke Gilden Meetjesland Verduurzaming landbouwerfgoedmateriaal op digitaal platform www.boerzoekterfgoed.be Inzet van het verzamelde landbouwerfgoed in educatieve projecten en reminiscentieprojecten Documenterende rol in uitbouw Provinciaal Streekcentrum Huysmanhoeve ism Provincie Oost-Vlaanderen Inhoudelijk traject landbouw en voeding ism CAG 2.6.3 Project Straatlopers: een regionaal kunstproject rond dialect en streetart
x
Inzamelacties rond lokale dialecten Ter beschikking stellen materiaal op Erfgoedbank Reminiscentietrajecten o.m. in woonzorgcentra Ondersteuning artistieke verwerking van dialecterfgoed door kinderen en jongeren, ism Meetjesman Organisatie roadshow in elke gemeente 2.6.4 Project Zorg Op termijn te bepalen 2.6.5 Project Water, i.s.m. Erfgoedcel Leie-Schelde Belevingstoerisme stimuleren Op termijn te bepalen 2.7 COMEET verkent nieuwe actoren en hun noden 2.7.1 COMEET inventariseert en actualiseert culturele actoren en collecties
x
2.7.2 COMEET identificeert nieuwe culturele actoren en netwerken en brengt hen samen
x
Galeriehouders
Cultuurnota COMEET
x
77
x
x x
x
x
VW
LCN
CE
CO
E-C
O&A
A &D
BO
Werkvormen: BO = beleidsondersteuning; O & A = overleg & afstemming; A&D = acties en dienstverlening; CO = coördinatie. Transversale doelstellingen: e-cultuur = E-C; cultuureducatie = CE; vrijwilligerswerking = VW; lerend cultureel netwerk = LCN
x
x
x
x
Hafabra's Dansscholen Culturele vzw's 2.7.3 COMEET onderzoekt de meerwaarde van regionale ondersteuning voor socio-culturele verenigingen, tussen het lokale en het nationale niveau (educatieve medewerkers koepels)
x x
2.8 COMEET experimenteert met innovatieve concepten 2.8.1 COMEET zoekt naar opportuniteiten in samenwerking met lokale economie om inkomsten cultuur- en gemeenschapscentra te verhogen (bijvoorbeeld VIPseats)
x
2.8.2 COMEET experimenteert met het concept regionale Win-win beurs
x
2.8.3 COMEET experimenteert met het concept crowdfunding
x
x x
x
x
x
x
x
x
2.9.1 Erfgoedcel Meetjesland brengt erfgoedgemeenschappen en tradities, en hun noden (bv. reuzenverenigingen, …) in kaart
x
x
x
x
x
2.9.2 Erfgoedcel Meetjesland ontwikkelt een visie rond ICEbeleid ter voorbereiding van nieuwe erfgoedsconvenantsaanvraag
x
2.9 Erfgoedcel Meetjesland ontwikkelt, actualiseert en verankert het lokale en intergemeentelijke ICE-beleid
2.9.3 Meetjeslands immaterieel erfgoed wordt ingevoerd op www.immaterieelerfgoed.be
x
x
2.9.4 Erfgoedcel Meetjesland geeft ondersteuning aan ICE actoren 2.9.5 In acties rond ICE wordt afgestemd met de bestaande werking immaterieel erfgoed van het Plattelandscentrum x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
2.11.1 COMEET volgt dossier herbestemming kerken op
x
x
x
2.11.2 COMEET ondersteunt behoud en beheer van het aanwezige funeraire erfgoed
x
2.11.3 COMEET sluit, indien mogelijk én gewenst, een IOED af
x
2.10 Erfgoedcel Meetjesland professionaliseert behoud en beheer van Meetjeslandse erfgoedcollecties 2.10.1 Erfgoedcel Meetjesland adviseert en faciliteert erfgoedzorgers op vlak van behoud en beheer 2.10.2 Erfgoedcel Meetjesland werkt samen met Provincie Oost-Vlaanderen inzake depotbeleid en behoud en beheer Medewerking aan de uitbouw van het Streekcentrum Huysmanhoeve als erfgoeddepot 2.10.2 Erfgoedcel Meetjesland zoekt mee naar toekomst voor het beheer en publiekspresentatie van de aanwezige erfgoedcollecties
x
2.11 COMEET onderzoekt de mogelijkheden om de (gezamenlijke) onroerende erfgoedwerking verder uit te bouwen
Cultuurnota COMEET
78
VW
LCN
x
CE
x
CO
O&A
A &D
x
E-C
BO
Werkvormen: BO = beleidsondersteuning; O & A = overleg & afstemming; A&D = acties en dienstverlening; CO = coördinatie. Transversale doelstellingen: e-cultuur = E-C; cultuureducatie = CE; vrijwilligerswerking = VW; lerend cultureel netwerk = LCN
3. COMEET stimuleert en inspireert via afstemming de ontwikkeling van een gevarieerd en kwalitatief cultuuraanbod op regionaal niveau.
x
x
x
x
3.1 COMEET analyseert het bestaande vrijetijdsaanbod op regionaal niveau 3.1.1 COMEET monitort het vrijetijdsaanbod door regelmatige analyse op basis van ingevoerde activiteiten in de UiTdatabank 3.1.2 COMEET brengt vrijetijdsactoren samen voor reflectie over het aanwezige & toekomstig vrijetijdsaanbod & -beleid
x
x
x
Traject 'Blik op cultuur' i.s.m. CultuurNet op regionaal niveau COMEET biedt begeleiding op maat bij aanbodsanalyse van gemeentelijke actoren x
3.2 COMEET stimuleert afstemming van het Meetjeslandse podiumaanbod 3.2.1 Binnen de collegagroep programmatoren wordt de samenstelling van de programma's besproken 3.2.2 De GC's, CC's en andere Meetjeslandse podia programmeren voorstellingen samen, die individueel niet zouden kunnen worden aangeboden, binnen de werking van COMEET 3.2.3 COMEET werkt met UITSCHIETER aan gerichte promotie van nichevoorstellingen, zodat deze kunnen blijven aangeboden worden in de regio
x
x
x
x x
x
3.2.4 COMEET organiseert aanvullende promotie-initiatieven op maat van GC's
x
x
3.2.5 COMEET brengt de publieksmobiliteit tussen de verschillende centra in kaart
x
x
3.2.6 Binnen de collegagroep programmatoren wordt de profilering van elk centrum afgestemd ten opzichte van andere spelers
x
x
x
x
x
3.3.1 Erfgoedcel Meetjesland: Erfgoeddag, Nacht van de Geschiedenis, Dag van de Ambachten, Week van de Smaak
x
3.3.2 Bibliotheken Meetjesland: Jeugdboekenweek, Bibliotheekweek 3.3.3 COMEET: WAK, Open Monumentendag, Kinderkunstendag
3.3 COMEET stimuleert en ondersteunt deelname aan nationale (culturele) evenementen
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
COMEET organiseert regionale inspiratiesessie Open Monumentendag
x
COMEET organiseert regionale activiteit op Open Monumentendag
x
3.3.4 COMEET: Digitale Week
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
3.3.5 COMEET & Erfgoedcel Meetjesland ontwikkelen specifieke promotie-initatieven voor nationale evenementen indien opportuun 3.4 Erfgoedcel Meetjesland werkt aan verbreding & diversifiëring van het aanbod & de erfgoedbeleving 3.4.1 www.erfgoedbankmeetjesland.be wordt verder uitgebouwd als digitaal museum voor Meetjeslands Erfgoed
Cultuurnota COMEET
79
x
VW
x
LCN
x
CE
CO
E-C
O&A
A &D
BO
Werkvormen: BO = beleidsondersteuning; O & A = overleg & afstemming; A&D = acties en dienstverlening; CO = coördinatie. Transversale doelstellingen: e-cultuur = E-C; cultuureducatie = CE; vrijwilligerswerking = VW; lerend cultureel netwerk = LCN Actief op zoek naar collecties Stimuleren invoer via invoeropleidingen Uitbouwen van vrijwilligersnetwerk dat mee instaat voor de uitbouw & de ontwikkeling van de erfgoedbank als digitaal museum Materiaal, afkomstig uit gesubsidieerde erfgoedprojecten, stroomt door naar de Erfgoedbank 3.4.2 De Erfgoedbank is het knooppunt voor digitaal ontsloten erfgoed in het Meetjesland, waar andere actoren voor eigen publieks & educatieve werking gebruik van kunnen maken
x
Erfgoedbank als beeldarchief dat materiaal ter beschikking stelt van diverse partners voor eigen projecten Erfgoedbank wordt referentiedatabank voor digitaal ontsloten erfgoed in het Meetjesland, voor zowel erfgoedals andere actoren, voor zowel Meetjeslandse actoren als buiten de regio 3.4.3 Erfgoedcel Meetjseland stimuleert de erfgoedactoren in creatie van aanbod (tentoonstellingen, erfgoedactiviteiten)
x
x
x
x
x
x
x
Specifieke aandacht voor aanbodscreatie binnen collegagroepen door specifieke vorming (publiekswerking, communicatie, …), begeleiding, … Specifeke aandacht voor aanbodscreatie binnen grote overkoepelende projecten (bv. WOI) 3.4.4 Erfgoedcel Meetjesland zoekt samenwerking met toeristische partners voor de ontwikkeling van cultuurtoeristische producten
x
Ondersteuning toeristische partners bij ontwikkeling erfgoedroutes 3.5 COMEET ondersteunt Bibliotheken Meetjesland in het versterken het merk 'Bib' als een huis van activiteiten en ontmoetingen 3.5.1 Bibliotheken Meetjesland ontwikkelen samen een gevarieerd publieksaanbod
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
3.5.2 Bibliotheken Meetjesland hanteren een uniforme huisstijl
x
3.5.2 Bibliotheken Meetjesland promoten hun activiteitenaanbod naar het brede publiek. Deze promotie wordt in toenemende mate in het concept 'Uit in het Meetjesland' geïntegreerd.
x
3.5.3 Meetjeslandse bibliotheekbezoekers vinden in hun bib alle info over het gemeentelijke en regionale vrijetijdsaanbod
x
4. COMEET slaat door cultuurcommunicatie de brug tussen publiek en aanbod.
4.1 UiT in het Meetjesland: 360° communicatie om een zo breed mogelijk publiek te bereiken
x
x
x
x
4.1.1 COMEET verspreidt 6-maandelijks een gedrukte UITkrant
x
4.1.2 COMEET verstuurt maandelijks een UITmail
x
x
4.1.3 COMEET verspreidt UiTtips via social media: facebookpagina UiT, facebookpagina Meetjesland, Twitter
x
x
4.1.4 COMEET verspreidt regionale UiTtips via gemeentelijke kanalen: UiTinMijnRegio-widgets op gemeentelijke websites, via gemeentelijke infobladen
Cultuurnota COMEET
80
x
x
x
x
4.1.5 COMEET evalueert de UiT communicatiekanalen 2jaarlijks en optimaliseert waar nodig
x
4.1.6 COMEET bundelt het volledige Meetjeslandse UiTaanbod op www.uitinhetmeetjesland.be
x
4.1.7 COMEET onderhoudt contacten met de pers en verstuurt regelmatig persberichten
x
4.1.8 COMEET inventariseert de Meetjeslandse UiTlocaties op www.uitinhetmeetjesland.be
x
x
4.1.9 COMEET onderzoekt de mogelijkheden om UiTcommunicatie te voeren via mobiele applicaties
x
x
4.1.10 COMEET maakt van UiT in het Meetjesland een sterk merk door gerichte promoacties
x
4.1.11 COMEET verspreidt UiTtips via partners: Toerisme Meetjesland, Streekplatform,...
x
4.1.12 UiT in het Meetjesland versterkt het merk 'Meetjesland, maak het mee!' door de aandacht te vestigen op het ruime vrijetijdsaanbod / dynamische regio
x
4.2.1 COMEET monitort de invoer door Meetjeslandse organisatoren
x
x
4.2.2 COMEET stimuleert invoer o.m. geven invoeropleidingen voor de UiTdatabank aan alle betrokken actoren
x
x
x
x
x
x
x
x
4.3.2 Communicatie en promotie Straatlopers
x
x
x
4.3.3 De Erfgoedbank Meetjesland wordt gepromoot als het digitale museum van de regio
x
4.3.1 100 jaar WOI in 2014-2018 Regelmatige actualisatie van communicatieplan, met hierbij bijzondere aandacht voor doelgroepen Nauwe samenwerking met Toerisme Meetjesland en andere partners voor de promotie van het publieksaanbod Herkenbare huisstijl die zowel door Erfgoedcel/COMEET als door lokale organisatoren gebruikt wordt Bundeling publieksaanbod en praktische informatie op www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be Communicatie nieuws & info over het project via social media, onder meer via een projecteigen facebookpagina en Twitter Regelmatig professioneel promotioneel drukwerk Effectief distributieplan Promotie website www.kindereninbezetgebied.be bij scholen in de regio
Promotioneel drukwerk en distributieplan Facebookpagina Rondreizende Erfgoedzitbank
Cultuurnota COMEET
81
VW
x
x
4.3 Voor grote culturele projecten worden projectspecifieke communicatiecampagnes uitgewerkt
LCN
x
x
4.2 Het Meetjeslandse vrijetijdsaanbod is terug te vinden in de UITdatabank
CE
CO
E-C
O&A
A &D
BO
Werkvormen: BO = beleidsondersteuning; O & A = overleg & afstemming; A&D = acties en dienstverlening; CO = coördinatie. Transversale doelstellingen: e-cultuur = E-C; cultuureducatie = CE; vrijwilligerswerking = VW; lerend cultureel netwerk = LCN
x
x
4.3.4 Communicatie en promotie project Boer zoekt ERFgoed x
x
4.4.1 Erfgoedcel Meetjesland verstuurt een maandelijkse digitale nieuwsbrief
x
x
4.4.2 Erfgoedcel Meetjesland informeert het publiek via www.erfgoedcelmeetjesland.be
x
x
4.4.3 Erfgoedcel Meetjesland deelt erfgoedgerelateerde nieuwtjes via Facebook: eigen pagina, algemene Meetjeslandpagina
x
x
4.4.3 Erfgoedcel Meetjesland communiceert erfgoedactiviteiten via gelegenheidsdrukwerk
x
4.4.4 Erfgoedcel Meetjesland onderhoudt contacten met pers en verstuurt regelmatig persberichten
x
4.4.5 Erfgoedcel Meetjesland evalueert de publieksgerichte communicatie op regelmatige basis en optimaliseert waar nodig
x
4.4 Erfgoedcel Meetjesland promoot het publieksgericht erfgoedaanbod in de regio.
Erfgoedcel Meetjesland onderzoekt de (gedeeltelijke) integratie van publiekscommunicatie over Erfgoed in UiT in het Meetjesland Erfgoedcel Meetjesland vernieuwt www.erfgoedcelmeetjesland.be
Cultuurnota COMEET
82
VW
LCN
CE
CO
E-C
O&A
A &D
BO
Werkvormen: BO = beleidsondersteuning; O & A = overleg & afstemming; A&D = acties en dienstverlening; CO = coördinatie. Transversale doelstellingen: e-cultuur = E-C; cultuureducatie = CE; vrijwilligerswerking = VW; lerend cultureel netwerk = LCN
De transversale krachtlijn Lerend Cultureel Netwerk wordt gerealiseerd in volgende acties: 1. Comeet versterkt en verankert het kwalitatief en duurzaam lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door effectieve praktijkondersteuning.
1.1. COMEET geeft beleidsondersteuning aan de culturele sector 1.1.1 COMEET versterkt alle ambtenaren in het beleidsdomein cultuur (cubeco's, programmatoren, bibliothecarissen, erfgoedambtenaren, archivarissen ...) als ambtelijke spilfiguren in het lokaal cultuurbeleid 1.1.2 COMEET versterkt de rol van de (leden van de) cultuurraad als volwaardige partner in het lokaal cultuurbeleid 1.1.3 COMEET versterkt de schepenen van cultuur als beleidsmatige spilfiguren in het lokaal en intergemeentelijke geïntegreerde en integrale cultuurbeleid
1.2 Meetjeslandse culturele actoren komen regelmatig samen voor overleg en afstemming, kennisopbouw, expertisedeling en concrete samenwerking 1.2.1 COMEET brengt cubeco's en cultuurambtenaren samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties 1.2.2 Erfgoedcel Meetjesland brengt erfgoedactoren samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties 1.2.3 De Meetjeslandse bibliothecarissen functioneren in een competent en performant samenwerkingsverband met deelwerkgroepen en worden door COMEET ondersteund in gezamenlijke acties 1.2.4 COMEET brengt de Meetjeslandse programmatoren samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties 1.2.5 COMEET brengt Meetjeslandse schepenen van cultuur samen in een expertisenetwerk 1.2.6 COMEET brengt de Meetjeslandse cultuurraden samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties 1.2.7 COMEET brengt de Meetjeslandse communicatieambtenaren samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties 1.2.8 COMEET faciliteert vorming op vraag en op maat van de actoren. COMEET werkt hiervoor o.m. samen met externe aanbieders.
1.3 COMEET heeft specifieke aandacht voor vrijwilligersbeleid in de Meetjeslandse culturele sector 1.3.1 COMEET en Erfgoedcel Meetjesland zetten binnen de collegagroepen in op vrijwilligersbeleid 1.4.5 COMEET & Erfgoedcel Meetjesland werken een concreet informatieaanbod uit voor de sector 2. COMEET versterkt en verankert het lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door in te zetten op visievorming en toekomstgerichte praktijkontwikkeling op maat van de regio. COMEET werkt hierbij aan gezamenlijke noden en beleidsprioriteiten. 2.1 COMEET ontwikkelt in een breed partnerschap een traject over diversiteit en cultuurparticipatie bij kansengroepen en ondersteunt zo het lokaal cultuurbeleid bij het inzetten op deze beleidsprioriteit 2.1.2 COMEET bouwt een netwerk uit met alle relevante actoren
Cultuurnota COMEET
83
2.1.3 COMEET brengt lokale participatiemedewerkers op regelmatige basis samen voor ervaringsuitwisseling en vorming 2.1.4 COMEET sensibiliseert & ondersteunt cultuuractoren in het voeren van een diversiteitsbeleid 2.1.7 COMEET sensibiliseert vrijetijdsorganisatoren om hun initiatieven toegankelijk te maken voor mensen met een fysieke beperking Bibliotheken Meetjesland breiden hun netwerk uit en optimaliseren actieve partnerships met o.m. regionale diensten en organisaties uit de sectoren educatie, welzijn, ... Bibliotheken Meetjesland ontwikkelen een gezamelijk project rond 'Makkelijk lezen plein' Bibliotheken Meetjesland werken een gemeenschappelijk programma / aanbod uit rond e-inclusie
2.2 COMEET werkt aan cultuureducatie en ondersteunt zo het lokaal cultuurbeleid bij het inzetten op deze beleidsprioriteit 2.2.1 COMEET laat cultuureducatie structureel aan bod komen in de collegagroepen cubeco's, programmatoren, bibliothecarissen en ondersteunt hen in specifieke acties hieromtrent 2.2.2 COMEET neemt een actieve rol op in ENCE Gent-Eeklo 2.2.6 Bibliotheken Meetjesland gaan in overleg met de Meetjeslandse onderwijsinstellingen of en hoe bibliotheken kunnen inhaken op leerdoelen / eindtermen 2.2.8 COMEET werkt www.kindereninbezetgebied.be uit i.s.m. lokale werkgroepen en stagiairs
2.3 Erfgoedcel Meetjesland werkt aan erfgoededucatie 2.3.1 Erfgoedcel Meetjesland laat erfgoededucatie structureel aan bod komen in de relevante collegagroepen en ondersteunt hen in specifieke acties hieromtrent 2.3.2 Erfgoedcel Meetjesland neemt een actieve rol op in ENCE Gent-Eeklo 2.3.6 Erfgoedcel Meetjesland is partner in de erfgoededucatie op de Huysmanhoeve
2.5 Traject Bibliotheek van de toekomst 2.5.1 Bibliotheken Meetjesland werkt aan de ontwikkeling op termijn van 1 regiobibliotheek met 14 lokale vestigingen, aangevuld met een divers netwerk van bedieningspunten en een gezamenlijke back-office op basis van mede-eigenaarsschap 2.5.2 Bibliotheken Meetjesland zetten volop in op verdere optimalisering en uniformisering van de werkprocessen ten voordele van publiekswerking in al zijn aspecten 2.5.3 Bibliotheken Meetjesland verdiepen zich in de mogelijkheid van een regionaal DELPHI pilootproject (principe van de vraaggerichte bibliotheek) 2.5.4 Bibliotheken Meetjesland voeren een efficiënt personeelsbeleid door de bestaande expertises en competenties maximaal te benutten, te delen en te versterken. 2.5.6 Bibliotheken Meetjesland spelen actief in op de digitale omgeving en evolutie inclusief digitale collecties in samenwerking met bovenlokale partners 2.6 COMEET coördineert gezamenlijke culturele projecten waarin op verschillende Vlaamse beleidsprioriteiten wordt ingezet, o.m. ten behoeve van het lokaal cultuurbeleid 2.6.1 Vervolgproject WOI: 2014-2018 2.6.2 Project Boer zoekt Erfgoed: erfgoedontsluiting en erfgoededucatie rond agrarisch erfgoed
Cultuurnota COMEET
84
2.7 COMEET verkent nieuwe actoren en hun noden 2.7.1 COMEET inventariseert en actualiseert culturele actoren en collecties 2.7.2 COMEET identificeert nieuwe culturele actoren en netwerken en brengt hen samen 2.7.3 COMEET onderzoekt de meerwaarde van regionale ondersteuning voor socio-culturele verenigingen, tussen het lokale en het nationale niveau (educatieve medewerkers koepels)
2.8 COMEET experimenteert met innovatieve concepten 2.8.1 COMEET zoekt naar opportuniteiten in samenwerking met lokale economie om inkomsten cultuur- en gemeenschapscentra te verhogen (bijvoorbeeld VIPseats) 2.8.2 COMEET experimenteert met het concept regionale Win-win beurs
2.9 Erfgoedcel Meetjesland ontwikkelt, actualiseert en verankert het lokale en intergemeentelijke ICE-beleid 2.9.1 Erfgoedcel Meetjesland brengt erfgoedgemeenschappen en tradities, en hun noden (bv. reuzenverenigingen, …) in kaart
2.10 Erfgoedcel Meetjesland professionaliseert behoud en beheer van Meetjeslandse erfgoedcollecties 2.10.1 Erfgoedcel Meetjesland adviseert en faciliteert erfgoedzorgers op vlak van behoud en beheer
2.11 COMEET onderzoekt de mogelijkheden om de (gezamenlijke) onroerende erfgoedwerking verder uit te bouwen 2.11.1 COMEET volgt dossier herbestemming kerken op 3. COMEET stimuleert en inspireert via afstemming de ontwikkeling van een gevarieerd en kwalitatief cultuuraanbod op regionaal niveau.
3.1 COMEET analyseert het bestaande vrijetijdsaanbod op regionaal niveau 3.1.2 COMEET brengt vrijetijdsactoren samen voor reflectie over het aanwezige & toekomstig vrijetijdsaanbod & -beleid
3.2 COMEET stimuleert afstemming van het Meetjeslandse podiumaanbod 3.2.1 Binnen de collegagroep programmatoren wordt de samenstelling van de programma's besproken 3.2.3 COMEET werkt met UITSCHIETER aan gerichte promotie van nichevoorstellingen, zodat deze kunnen blijven aangeboden worden in de regio 3.2.6 Binnen de collegagroep programmatoren wordt de profilering van elk centrum afgestemd ten opzichte van andere spelers
Cultuurnota COMEET
85
3.4 Erfgoedcel Meetjesland werkt aan verbreding & diversifiëring van het aanbod & de erfgoedbeleving 3.4.1 www.erfgoedbankmeetjesland.be wordt verder uitgebouwd als digitaal museum voor Meetjeslands Erfgoed 3.4.3 Erfgoedcel Meetjseland stimuleert de erfgoedactoren in creatie van aanbod (tentoonstellingen, erfgoedactiviteiten) 3.4.4 Erfgoedcel Meetjesland zoekt samenwerking met toeristische partners voor de ontwikkeling van cultuurtoeristische producten
3.5 COMEET ondersteunt Bibliotheken Meetjesland in het versterken het merk 'Bib' als een huis van activiteiten en ontmoetingen 3.5.1 Bibliotheken Meetjesland ontwikkelen samen een gevarieerd publieksaanbod 4. COMEET slaat door cultuurcommunicatie de brug tussen publiek en aanbod. 4.2.2 COMEET stimuleert invoer o.m. geven invoeropleidingen voor de UiTdatabank aan alle betrokken actoren
Cultuurnota COMEET
86
De transversale krachtlijn E-cultuur wordt gerealiseerd in volgende acties:
1. Comeet versterkt en verankert het kwalitatief en duurzaam lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door effectieve praktijkondersteuning.
1.4 COMEET realiseert praktijkondersteuning via concrete dienstverlening 1.4.5 COMEET & Erfgoedcel Meetjesland werken een concreet informatieaanbod uit voor de sector 1.4.6 Erfgoedcel Meetjesland ondersteunt erfgoedactoren en particulieren door het aanbieden van de Erfgoedbank Meetjesland als professioneel collectiebeheersysteem 1.4.7 Erfgoedcel Meetjesland biedt een uitleendienst aan met gespecialiseerde materialen: scanner, opnameapparatuur, ... 2. COMEET versterkt en verankert het lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door in te zetten op visievorming en toekomstgerichte praktijkontwikkeling op maat van de regio. COMEET werkt hierbij aan gezamenlijke noden en beleidsprioriteiten. 2.1 COMEET ontwikkelt in een breed partnerschap een traject over diversiteit en cultuurparticipatie bij kansengroepen en ondersteunt zo het lokaal cultuurbeleid bij het inzetten op deze beleidsprioriteit 2.1.5 COMEET bereidt de invoering van een intergemeentelijke kansenpas voor (indien opportuun, via de UiTpas) 2.1.6 COMEET voert een specifiek cultuurcommunicatiebeleid voor kansengroepen
2.2 COMEET werkt aan cultuureducatie en ondersteunt zo het lokaal cultuurbeleid bij het inzetten op deze beleidsprioriteit 2.2.3 COMEET werkt samen met 'Meetjesland op school' aan de promotie van cultuureducatieve initiatieven in de regio 2.2.5 Bibliotheken Meetjesland werken een gemeenschappelijk programma/aanbod uit rond leesbevordering en mediawijsheid 2.2.8 COMEET werkt www.kindereninbezetgebied.be uit i.s.m. lokale werkgroepen en stagiairs
2.3 Erfgoedcel Meetjesland werkt aan erfgoededucatie 2.3.3 Erfgoedcel Meetjesland werkt samen met 'Meetjesland op school' aan de promotie van erfgoededucatieve initiatieven in de regio
2.5 Traject Bibliotheek van de toekomst 2.5.6 Bibliotheken Meetjesland spelen actief in op de digitale omgeving en evolutie inclusief digitale collecties in samenwerking met bovenlokale partners
Cultuurnota COMEET
87
2.6 COMEET coördineert gezamenlijke culturele projecten waarin op verschillende Vlaamse beleidsprioriteiten wordt ingezet, o.m. ten behoeve van het lokaal cultuurbeleid 2.6.2 Project Boer zoekt Erfgoed: erfgoedontsluiting en erfgoededucatie rond agrarisch erfgoed 2.6.3 Project Straatlopers: een regionaal kunstproject rond dialect en streetart 2.9.3 Meetjeslands immaterieel erfgoed wordt ingevoerd op www.immaterieelerfgoed.be 3. COMEET stimuleert en inspireert via afstemming de ontwikkeling van een gevarieerd en kwalitatief cultuuraanbod op regionaal niveau.
3.1 COMEET analyseert het bestaande vrijetijdsaanbod op regionaal niveau 3.1.1 COMEET monitort het vrijetijdsaanbod door regelmatige analyse op basis van ingevoerde activiteiten in de UiTdatabank
3.3 COMEET stimuleert en ondersteunt deelname aan nationale (culturele) evenementen 3.3.4 COMEET: Digitale Week
3.4 Erfgoedcel Meetjesland werkt aan verbreding & diversifiëring van het aanbod & de erfgoedbeleving 3.4.1 www.erfgoedbankmeetjesland.be wordt verder uitgebouwd als digitaal museum voor Meetjeslands Erfgoed 3.4.2 De Erfgoedbank is het knooppunt voor digitaal ontsloten erfgoed in het Meetjesland, waar andere actoren voor eigen publieks & educatieve werking gebruik van kunnen maken 4. COMEET slaat door cultuurcommunicatie de brug tussen publiek en aanbod.
4.1 UiT in het Meetjesland: 360° communicatie om een zo breed mogelijk publiek te bereiken 4.1.2 COMEET verstuurt maandelijks een UITmail 4.1.3 COMEET verspreidt UiTtips via social media: facebookpagina UiT, facebookpagina Meetjesland, Twitter 4.1.4 COMEET verspreidt regionale UiTtips via gemeentelijke kanalen: UiTinMijnRegio-widgets op gemeentelijke websites, via gemeentelijke infobladen 4.1.6 COMEET bundelt het volledige Meetjeslandse UiTaanbod op www.uitinhetmeetjesland.be 4.1.8 COMEET inventariseert de Meetjeslandse UiTlocaties op www.uitinhetmeetjesland.be 4.1.9 COMEET onderzoekt de mogelijkheden om UiTcommunicatie te voeren via mobiele applicaties
Cultuurnota COMEET
88
4.2 Het Meetjeslandse vrijetijdsaanbod is terug te vinden in de UITdatabank 4.2.1 COMEET monitort de invoer door Meetjeslandse organisatoren 4.2.2 COMEET stimuleert invoer o.m. geven invoeropleidingen voor de UiTdatabank aan alle betrokken actoren
4.3 Voor grote culturele projecten worden projectspecifieke communicatiecampagnes uitgewerkt 4.3.1 100 jaar WOI in 2014-2018 4.3.2 Communicatie en promotie Straatlopers 4.3.3 De Erfgoedbank Meetjesland wordt gepromoot als het digitale museum van de regio
4.4 Erfgoedcel Meetjesland promoot het publieksgericht erfgoedaanbod in de regio. 4.4.1 Erfgoedcel Meetjesland verstuurt een maandelijkse digitale nieuwsbrief 4.4.2 Erfgoedcel Meetjesland informeert het publiek via www.erfgoedcelmeetjesland.be 4.4.3 Erfgoedcel Meetjesland deelt erfgoedgerelateerde nieuwtjes via Facebook: eigen pagina, algemene Meetjeslandpagina
Cultuurnota COMEET
89
De transversale krachtlijn Cultuureducatie wordt gerealiseerd in volgende acties: 1. Comeet versterkt en verankert het kwalitatief en duurzaam lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door effectieve praktijkondersteuning.
1.4 COMEET realiseert praktijkondersteuning via concrete dienstverlening Eeklo: 2015: koppeling van viering 775 jaar Eeklo aan dialectkunstproject Zelzate: instap in decreet; jeugdcultuur met link naar straathoekwerking; scholenwerking 2. COMEET versterkt en verankert het lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door in te zetten op visievorming en toekomstgerichte praktijkontwikkeling op maat van de regio. COMEET werkt hierbij aan gezamenlijke noden en beleidsprioriteiten. 2.1 COMEET ontwikkelt in een breed partnerschap een traject over diversiteit en cultuurparticipatie bij kansengroepen en ondersteunt zo het lokaal cultuurbeleid bij het inzetten op deze beleidsprioriteit 2.1.5 COMEET bereidt de invoering van een intergemeentelijke kansenpas voor (indien opportuun, via de UiTpas) 2.1.6 COMEET voert een specifiek cultuurcommunicatiebeleid voor kansengroepen Bibliotheken Meetjesland breiden hun netwerk uit en optimaliseren actieve partnerships met o.m. regionale diensten en organisaties uit de sectoren educatie, welzijn, ... Bibliotheken Meetjesland ontwikkelen een gezamelijk project rond 'Makkelijk lezen plein' Bibliotheken Meetjesland werken een gemeenschappelijk programma / aanbod uit rond e-inclusie
2.2 COMEET werkt aan cultuureducatie en ondersteunt zo het lokaal cultuurbeleid bij het inzetten op deze beleidsprioriteit 2.2.1 COMEET laat cultuureducatie structureel aan bod komen in de collegagroepen cubeco's, programmatoren, bibliothecarissen en ondersteunt hen in specifieke acties hieromtrent 2.2.2 COMEET neemt een actieve rol op in ENCE Gent-Eeklo 2.2.3 COMEET werkt samen met 'Meetjesland op school' aan de promotie van cultuureducatieve initiatieven in de regio 2.2.5 Bibliotheken Meetjesland werken een gemeenschappelijk programma/aanbod uit rond leesbevordering en mediawijsheid 2.2.6 Bibliotheken Meetjesland gaan in overleg met de Meetjeslandse onderwijsinstellingen of en hoe bibliotheken kunnen inhaken op leerdoelen / eindtermen 2.2.7 Bibliotheken Meetjesland gaan in op sectoroverschrijdend cultuureducatief aanbod vanuit COMEET met andere relevante actoren
Cultuurnota COMEET
90
2.2.8 COMEET werkt www.kindereninbezetgebied.be uit i.s.m. lokale werkgroepen en stagiairs
2.3 Erfgoedcel Meetjesland werkt aan erfgoededucatie 2.3.1 Erfgoedcel Meetjesland laat erfgoededucatie structureel aan bod komen in de relevante collegagroepen en ondersteunt hen in specifieke acties hieromtrent 2.3.2 Erfgoedcel Meetjesland neemt een actieve rol op in ENCE Gent-Eeklo 2.3.3 Erfgoedcel Meetjesland werkt samen met 'Meetjesland op school' aan de promotie van erfgoededucatieve initiatieven in de regio 2.3.4 Erfgoedcel Meetjesland promoot initiatieven in de regio rond erfgoededucatie 2.3.5 Erfgoedcel Meetjesland leent eigen erfgoededucatieve producten uit (bv. spel Tobias & Meetjesmobiel, Krulbolkoffer) 2.3.6 Erfgoedcel Meetjesland is partner in de erfgoededucatie op de Huysmanhoeve 2.3.7 Erfgoedcel Meetjesland zoekt naar specifieke invalshoeken voor ICE in erfgoededucatie
2.4 COMEET werkt samen met Meetjesman en andere actoren aan diverse aspecten van jeugdcultuur 2.4.1 COMEET voert een specifiek cultuurcommunicatiebeleid gericht op jongeren, i.s.m. Meetjesman 2.6 COMEET coördineert gezamenlijke culturele projecten waarin op verschillende Vlaamse beleidsprioriteiten wordt ingezet, o.m. ten behoeve van het lokaal cultuurbeleid 2.6.1 Vervolgproject WOI: 2014-2018 2.6.2 Project Boer zoekt Erfgoed: erfgoedontsluiting en erfgoededucatie rond agrarisch erfgoed 2.6.3 Project Straatlopers: een regionaal kunstproject rond dialect en streetart 3. COMEET stimuleert en inspireert via afstemming de ontwikkeling van een gevarieerd en kwalitatief cultuuraanbod op regionaal niveau.
3.3 COMEET stimuleert en ondersteunt deelname aan nationale (culturele) evenementen 3.3.1 Erfgoedcel Meetjesland: Erfgoeddag, Nacht van de Geschiedenis, Dag van de Ambachten, Week van de Smaak 3.3.2 Bibliotheken Meetjesland: Jeugdboekenweek, Bibliotheekweek 3.3.3 COMEET: WAK, Open Monumentendag, Kinderkunstendag COMEET organiseert regionale inspiratiesessie Open Monumentendag COMEET organiseert regionale activiteit op Open Monumentendag
Cultuurnota COMEET
91
3.4 Erfgoedcel Meetjesland werkt aan verbreding & diversifiëring van het aanbod & de erfgoedbeleving 3.4.1 www.erfgoedbankmeetjesland.be wordt verder uitgebouwd als digitaal museum voor Meetjeslands Erfgoed 3.4.3 Erfgoedcel Meetjseland stimuleert de erfgoedactoren in creatie van aanbod (tentoonstellingen, erfgoedactiviteiten)
3.5 COMEET ondersteunt Bibliotheken Meetjesland in het versterken het merk 'Bib' als een huis van activiteiten en ontmoetingen 3.5.1 Bibliotheken Meetjesland ontwikkelen samen een gevarieerd publieksaanbod
Cultuurnota COMEET
92
De transversale krachtlijn Vrijwilligerswerking wordt gerealiseerd in volgende acties:
1. Comeet versterkt en verankert het kwalitatief en duurzaam lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door effectieve praktijkondersteuning.
1.1. COMEET geeft beleidsondersteuning aan de culturele sector 1.1.2 COMEET versterkt de rol van de (leden van de) cultuurraad als volwaardige partner in het lokaal cultuurbeleid
1.2 Meetjeslandse culturele actoren komen regelmatig samen voor overleg en afstemming, kennisopbouw, expertisedeling en concrete samenwerking 1.2.2 Erfgoedcel Meetjesland brengt erfgoedactoren samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties 1.2.6 COMEET brengt de Meetjeslandse cultuurraden samen in een expertisenetwerk en ondersteunt hen in gezamenlijke acties
1.3 COMEET heeft specifieke aandacht voor vrijwilligersbeleid in de Meetjeslandse culturele sector 1.3.1 COMEET en Erfgoedcel Meetjesland zetten binnen de collegagroepen in op vrijwilligersbeleid 1.3.2 COMEET biedt vorming op maat voor vrijwilligers & verenigingen ism externe aanbieders
1.4 COMEET realiseert praktijkondersteuning via concrete dienstverlening Kaprijke: instap in decreet en uitbouw gemeenschapscentrum (opening koppelen aan dialectkunstproject); ondersteuning werking Galerie Stadhuis; visie voor toekomst Bardelaere; paardenkeuring; oprichting heemkundige kring Waarschoot: subsidiëring en inhoudelijke ondersteuning programmatie gemeenschapscentrum; textielgeschiedenis; ondersteuning Historisch Lieveland 1.4.4 Erfgoedcel Meetjesland subsidieert cultureel erfgoedinitiatieven via een subsidiereglement 1.4.5 COMEET & Erfgoedcel Meetjesland werken een concreet informatieaanbod uit voor de sector 1.4.6 Erfgoedcel Meetjesland ondersteunt erfgoedactoren en particulieren door het aanbieden van de Erfgoedbank Meetjesland als professioneel collectiebeheersysteem 1.4.7 Erfgoedcel Meetjesland biedt een uitleendienst aan met gespecialiseerde materialen: scanner, opnameapparatuur, ... 1.4.8 Erfgoedcel Meetjesland werkt aan de optimalisatie en uitbreiding van het intergemeentelijk ondersteuningsbeleid voor cultureel-erfgoedactoren, in afstemming met lokale en provinciale ondersteuning
Cultuurnota COMEET
93
2. COMEET versterkt en verankert het lokaal cultuurbeleid in al zijn geledingen door in te zetten op visievorming en toekomstgerichte praktijkontwikkeling op maat van de regio. COMEET werkt hierbij aan gezamenlijke noden en beleidsprioriteiten. 2.1 COMEET ontwikkelt in een breed partnerschap een traject over diversiteit en cultuurparticipatie bij kansengroepen en ondersteunt zo het lokaal cultuurbeleid bij het inzetten op deze beleidsprioriteit 2.1.4 COMEET sensibiliseert & ondersteunt cultuuractoren in het voeren van een diversiteitsbeleid
2.2 COMEET werkt aan cultuureducatie en ondersteunt zo het lokaal cultuurbeleid bij het inzetten op deze beleidsprioriteit 2.2.8 COMEET werkt www.kindereninbezetgebied.be uit i.s.m. lokale werkgroepen en stagiairs 2.3.6 Erfgoedcel Meetjesland is partner in de erfgoededucatie op de Huysmanhoeve 2.6 COMEET coördineert gezamenlijke culturele projecten waarin op verschillende Vlaamse beleidsprioriteiten wordt ingezet, o.m. ten behoeve van het lokaal cultuurbeleid 2.6.1 Vervolgproject WOI: 2014-2018 2.6.2 Project Boer zoekt Erfgoed: erfgoedontsluiting en erfgoededucatie rond agrarisch erfgoed 2.6.3 Project Straatlopers: een regionaal kunstproject rond dialect en streetart
2.7 COMEET verkent nieuwe actoren en hun noden 2.7.2 COMEET identificeert nieuwe culturele actoren en netwerken en brengt hen samen 2.7.3 COMEET onderzoekt de meerwaarde van regionale ondersteuning voor socio-culturele verenigingen, tussen het lokale en het nationale niveau (educatieve medewerkers koepels)
2.8 COMEET experimenteert met innovatieve concepten 2.8.2 COMEET experimenteert met het concept regionale Win-win beurs
2.9 Erfgoedcel Meetjesland ontwikkelt, actualiseert en verankert het lokale en intergemeentelijke ICE-beleid 2.9.1 Erfgoedcel Meetjesland brengt erfgoedgemeenschappen en tradities, en hun noden (bv. reuzenverenigingen, …) in kaart
2.10 Erfgoedcel Meetjesland professionaliseert behoud en beheer van Meetjeslandse erfgoedcollecties 2.10.1 Erfgoedcel Meetjesland adviseert en faciliteert erfgoedzorgers op vlak van behoud en beheer 2.10.2 Erfgoedcel Meetjesland zoekt mee naar toekomst voor het beheer en publiekspresentatie van de aanwezige erfgoedcollecties
Cultuurnota COMEET
94
3. COMEET stimuleert en inspireert via afstemming de ontwikkeling van een gevarieerd en kwalitatief cultuuraanbod op regionaal niveau.
3.3 COMEET stimuleert en ondersteunt deelname aan nationale (culturele) evenementen 3.3.1 Erfgoedcel Meetjesland: Erfgoeddag, Nacht van de Geschiedenis, Dag van de Ambachten, Week van de Smaak 3.3.3 COMEET: WAK, Open Monumentendag, Kinderkunstendag
3.4 Erfgoedcel Meetjesland werkt aan verbreding & diversifiëring van het aanbod & de erfgoedbeleving 3.4.1 www.erfgoedbankmeetjesland.be wordt verder uitgebouwd als digitaal museum voor Meetjeslands Erfgoed 3.4.2 De Erfgoedbank is het knooppunt voor digitaal ontsloten erfgoed in het Meetjesland, waar andere actoren voor eigen publieks & educatieve werking gebruik van kunnen maken 3.4.3 Erfgoedcel Meetjseland stimuleert de erfgoedactoren in creatie van aanbod (tentoonstellingen, erfgoedactiviteiten)
Cultuurnota COMEET
95
8. Organisatie COMEET 8.1 Organisatiestructuur COMEET heeft van bij haar ontstaan een sectorale organisatie met vier werkgroepen: Bibliotheken, Erfgoed, Socio-cultureel, Kunsten. Doorheen de voorbije jaren kwamen enkele zwakke plekken van deze indeling naar boven: de grote verscheidenheid binnen de werkgroepen Socio-cultureel en Kunsten, het onderscheid tussen vrijwillige en professionele krachten daarin, en vooral het ontbreken van een specifieke structuur voor de sector van de gemeentelijke cultuurdiensten, het lokaal cultuurbeleid (conform ook aan de indeling van het Decreet Lokaal Cultuurbeleid). We kiezen daarom nu doelbewust en specifiek voor een nieuwe organisatiestructuur die meer recht doet aan de noden van de praktijk (zie ook eerder de indeling van de verschillende deelvisies). Voortaan onderscheiden we volgende sectoren: • Lokaal cultuurbeleid Bv. overleg cultuurambtenaren, overleg cultuurraden, amateurkunsten, socio-culturele verenigingen, nationale evenementen,… • Bibliotheken (Bibliotheken Meetjesland) Bv. overleg bibliothecarissen, promotie, uitbouw collecties kamishibai en Fundels, acties Bibliotheekweek en Jeugdboekenweek, samenaankoop,… • Cultuur- en gemeenschapscentra Bv. overleg programmatoren, promotie, UITSCHIETER, samenaankoop, gezamenlijke programmatie, amateurkunsten, … • Erfgoed (Erfgoedcel Meetjesland) Bv. overleg musea, archieven, erfgoedverenigingen, subsidiereglement, Erfgoedbank Meetjesland, … Transversaal: Afstemming Transversaal: Cultuurcommunicatie Bv. UiT in het Meetjesland, overleg communicatieambtenaren, …
Cultuurnota COMEET
96
8.2 Stakeholders Een organisatiestructuur moet ten dienste staan van de inhoudelijke werking, maar evenzeer in relatie tot de stakeholders. Duidelijk is dat COMEET met een zeer divers ‘klantenbestand’ te maken heeft: • Publiek Bv. consumenten van cultuurcommunicatie, bezoekers op een erfgoedactiviteit, kinderen die deelnemen aan een Jeugdboekenweekwedstrijd,… • Beleidsmakers Bv. schepenen van cultuur, geïnteresseerde raadsleden op zoek naar cultuurinformatie, burgemeesters, provinciale deputés, minister van cultuur,… • Beleidsuitvoerders of cultuurprofessionals Bv. cultuurambtenaren, secretarissen, erfgoedpersoneel, bibliothecarissen, archivarissen, toerismeambtenaren, communicatie-ambtenaren,… • Cultuuractoren Zowel professioneel en vrijwillig Als individueel en groepen/verenigingen Bv. musea, amateurkunstengroepen, galeries, heemkundige verenigingen, socioculturele verenigingen, individuele kunstenaars,…
8.3 Operationele structuur In een poging al deze elementen op elkaar af te stemmen, zal de nieuwe operationele structuur van COMEET zal er planmatig dus als volgt uitzien:
Cultuurnota COMEET
97
Collegagroepen en projectwerkgroepen De vier nieuwe deelsectoren worden vertegenwoordigd door vier structurele collegagroepen, bemand door professionele krachten, met uitzondering van de erfgoedactoren (waar naast bv. erfgoedambtenaren en archivarissen ook bv. heemkundigen en verzamelaars in vertegenwoordigd zijn). Binnen elke sector, maar ook sectoroverschrijdend, kunnen daarnaast nog een aantal overleg- en projectwerkgroepen fungeren.
8.4 Bestuur COMEET wordt geleid door een Raad van Bestuur. Deze Raad van Bestuur bestaat uit de (stemgerechtigde) schepenen voor cultuur van de dertien deelnemende gemeenten en dertien (niet-stemgerechtigde) gemeenteraadsleden uit de oppositie. Er wordt een voorzitter en een aantal (minimum twee, in de praktijk vier) ondervoorzitters gekozen. Er wordt tevens een (niet-stemgerechtigde) secretaris aangesteld van buiten de Raad van Bestuur (in de praktijk is dit de regionale cultuurbeleidscoördinator). Dit is een gesloten vergadering, maar de Raad van Bestuur kan elke persoon wiens aanwezigheid hij nuttig oordeelt, uitnodigen tot het bijwonen van zijn vergaderingen. De Raad van Bestuur vergadert minimum twee maal per jaar. De Raad van Bestuur vergadert na oproeping door de voorzitter, die dan ook de vergadering voorzit. De secretaris verzamelt de dossiers en stelt het verslag op. Er is een aanwezigheidsquorum en beslissingen worden genomen met een gewone meerderheid van stemmen. De bestuursleden verbinden zich tot een consequente en correcte terugkoppeling over de werking van COMEET naar de geijkte gemeentelijke bestuursorganen (schepencollege, gemeenteraad, commissies, managementteam e.d.). Voor de dagelijkse werking van de projectvereniging is uit de Raad van Bestuur een Dagelijks Bestuur afgevaardigd. Dit bestaat uit de voorzitter (tevens belast met het personeelsbeleid), de ondervoorzitters en de (niet-stemgerechtigde) secretaris. De voorzitter nodigt uit en zit de vergadering voor. De secretaris verzamelt de dossiers en stelt het verslag op. Dit is een gesloten vergadering, men kan evenwel personen uitnodigen. Het Dagelijks Bestuur regelt en bepaalt de dagelijkse werking met terugkoppeling naar de Raad van Bestuur en bereidt de vergaderingen van de Raad van Bestuur voor. De frequentie van vergadering is afhankelijk van noodwendigheden (ongeveer tweemaandelijks). De beslissingen worden met consensus genomen. De Raad van Bestuur wordt geadviseerd door een Adviesgroep. Deze begeleidt de inhoudelijke koers van de vereniging en legt de band tussen het beleid en de culturele actoren uit de streek. De Adviesgroep zorgt voor en bewaakt de kruisbestuiving tussen de verschillende culturele sectoren binnen COMEET. Op die manier maakt ze een geïntegreerde en integrale werking mogelijk. Ze bestaat uit een voorzitter, één persoon per gemeente (bij voorkeur de gemeentelijke cultuurbeleidscoördinator), twee vertegenwoordigers per werkgroep, deskundigen, de regionale cultuurbeleidscoördinator en de erfgoedcoördinatoren. De Adviesgroep vergadert zoveel mogelijk vóór iedere Raad van Bestuur, maar kan ook losstaan daarvan. De Raad van bestuur treedt met de werking van COMEET officieel naar buiten op de jaarlijkse Cultuurhappening. Hierop worden de Raad van Bestuur, de Adviesgroep, alle werkgroepleden en het personeel van COMEET uitgenodigd. Er wordt teruggeblikt op het voorbije jaar en vooruit geblikt naar het komende jaar. Ook de ontmoetingsfunctie staat centraal. Binnen de grenzen van de decretale richtlijnen onderzoekt COMEET een eventuele nieuwe vormgeving en samenstelling van zijn bestuurs- en adviesorganen, als onderdeel van de totale organisatiestructuur.
Cultuurnota COMEET
98
8.5 Werkvormen Doorheen het beleidsplanningsproces voelden we eveneens de nood om af te bakenen op welke manier de ondersteuning door COMEET vormgegeven wordt. We onderscheidden vier werkvormen die logischerwijs ook doorheen de beleidsdoelstellingen terugkomen. • Beleidsondersteuning en belangenbehartiging Bv. instap in Decreet Lokaal Cultuurbeleid, ontwikkelen visie, betrokkenheid bij grotere dossiers, signaalfunctie, subsidies zoeken, … • Overleg en afstemming Bv. netwerk uitbouwen, dwarsverbanden, collegagroepen, afstemming aanbod, e-cultuur … • Actie en/of dienstverlening Bv. uitleendienst, subsidiereglement, UiT in het Meetjesland, adviesverlening, samenaankoop, … • Coördinatie en/of projecten Bv. concrete projecten en dossiers, regionaal en lokaal, bv. WOI in het Meetjesland, Erfgoedbank Meetjesland, …
8.6 Organisatiedoelen Ook organisatiedoelen voor COMEET zelf hebben in dit document een plaats vermits zij de link vormen tussen de visie en de beleidsdoelstellingen. Organisatiedoelen vertellen hoe je je interne werking (het ‘hoe’) afstemt op je visie en je beleidsdoelstellingen (het ‘wat’, de resultaten die je wil bereiken). Deze ‘interne kant’ is voor COMEET bij uitstek transversaal van opzet. COMEET formuleerde volgende organisatiedoelen:
Cultuurnota COMEET
99
ORGANISATIEDOELSTELLINGEN ACTIEPLANNEN
ACTIES 1. COMEET heeft een efficiënte structuur en werking
1.1 COMEET optimaliseert haar interne structuur 1.1.1 COMEET installeert een Raad van Bestuur, die bestaat uit 13 schepenen en 13 oppositieleden. De Raad van Bestuur kan deskundigen uitnodigen De mandatarissen geven het beleid van COMEET vorm, op basis van input en adviezen uit de diverse collega- en werkgroepen 1.1.2 De Raad van Bestuur installeert een Dagelijks Bestuur voor de opvolging van de interne werking van COMEET De rol van het Dagelijks Bestuur wordt neergeschreven in het huishoudelijk reglement 1.1.3 Alle cultuurambtenaren zijn de inhoudelijke spilfiguren van COMEET Alle cultuurambtenaren geven het beleid van COMEET mee vorm 1.1.4 Er zijn vier sectorale collegagroepen actief: bibliothecarissen, erfgoedactoren, programmatoren, cubeco's De sectorale collegagroepen worden opnieuw samengesteld en regelmatig geactualiseerd 1.1.5 Ad hoc werkgroepen, transversaal of sectoraal, worden indien nodig opgericht 1.1.6 COMEET zoekt naar de best mogelijke en meest werkbare interne structuur, met aandacht voor participatie van al haar stakeholders 1.2 COMEET optimaliseert haar interne werking 1.2.1 COMEET voorziet voldoende intern overleg en informatiedoorstroming voor haar personeel 1.2.2 Er is een vlotte en transparante interne informatiedoorstroming tussen de verschillende deelwerkingen, het bestuur en de aangesloten lokale besturen. 1.2.3 COMEET voert een transparante boekhouding waarin de deelwerkingen en gesubsidieerde projecten traceerbaar zijn. 1.2.4 COMEET verlicht de vergaderlast zoveel mogelijk, o.a. door optimale vergadertechnieken 1.2.5 COMEET heeft een gebruiksvriendelijk adressenbestand 1.2.6 COMEET actualiseert haar vrijwilligersbeleid 1.2.7 COMEET voorziet in een aangepaste en aangename werkplek voor het personeel 1.3 COMEET is een integere partner voor diverse overheden en wenst deze samenwerking te bestendigen 1.3.1 COMEET werkt voor en door de dertien aangesloten Meetjeslandse gemeenten 1.3.2 COMEET continueert het bibliotheekconvenant met de provincie Oost-Vlaanderen 1.3.3 COMEET is een partner van de provincie Oost-Vlaanderen voor lokaaloverschrijdende culturele projecten 1.3.4 COMEET sluit een nieuw cultureel-erfgoedconvenant met de Vlaamse Overheid voor de beleidsperiode 20152020 1.3.5 COMEET maakt een Cultuurnota voor de Vlaamse overheid voor de intergemeentelijke samenwerking voor afstemming van het cultuuraanbod en cultuurcommunicatie 1.4 COMEET voert een personeelsbeleid op maat van de organisatie 1.4.1 COMEET investeert in de competenties van haar werknemers en vrijwilligers 1.4.2 COMEET stelt een rechtspositieregeling op 1.4.3 COMEET voorziet een aangepast loonpakket voor haar werknemers 1.5 COMEET informeert alle stakeholders, partners en geïnteresseerden over de werking via transparante corporate communicatie 1.5.1 COMEET hanteert een uniforme corporate communicatiehuisstijl die geactualiseerd wordt indien nodig
Cultuurnota COMEET
100
1.5.2 COMEET organiseert jaarlijks een cultuurhappening als ontmoetings- en infomoment 1.5.3 COMEET informeert alle stakeholders, partners en geïnteresseerden via diverse communicatiekanalen Corporate drukwerk: jaarlijks actieplan, werkingsverslag,… COMEET voorziet jaarlijks voor de gemeenten een aangepast werkingsverslag Social media: via eigen kanalen, maar ook via algemene Facebookpagina Meetjesland 2-jaarlijkse evaluatie & optimalisatie corporate communicatiekanalen COMEET maakt een nieuwe, geïntegreerde portaalwebsite met informatie voor stakeholders, sector en publiek Nieuwsbrieven 1.5.4 COMEET onderhoudt regelmatige perscontacten
2. COMEET functioneert in een breed netwerk
2.1 COMEET zoekt bij projecten zo veel mogelijk samenwerking met relevante partners 2.2 COMEET bouwt een inhoudelijk netwerk uit met diverse organisaties: (Meetjeslandse) regionale organisaties, steunpunten, … 2.3 COMEET deelt actief haar kennis met andere (culturele) regionale samenwerkingsverbanden
2.4 COMEET werkt constructief mee aan de onderzoeken rond intensere samenwerking tussen regionale organisaties in het Meetjesland in het kader van een eventuele toetreding tot SIM
3. COMEET voorziet in al zijn geledingen in inspraak en participatie
3.1 COMEET organiseert een uitgebreid participatieproces voor de beleidsplanning 3.2 COMEET hanteert een bottom-up benadering en heeft in al haar geledingen oor naar de ideeën en visies die aan de basis ontstaan 3.3 COMEET voorziet in haar beslissingsproces structuren voor beleidsvoorbereiding en advisering 3.4 De adviezen, overwegingen en bekommernissen van het personeel van COMEET vinden een luisterend oor bij het bestuur
Cultuurnota COMEET
101
9. Middelen 9.1 Financieel Voor de beleidsperiode 2008-2013 werd een financiële injectie van 0,3 euro per inwoner door de aangesloten gemeenten toegekend. De investering van de gemeenten is een katalysator voor bijkomende investeringen door de Vlaamse Gemeenschap en de Provincie Oost-Vlaanderen. Minimum de evenredige investering van de Vlaamse Gemeenschap is gegarandeerd. De gemeenten bepalen bovendien in grote mate zelf de inhoudelijke koers van de projectvereniging COMEET. Het jaarlijks werkingsbudget bedroeg in 2012 580.000 euro (inclusief externe projectmiddelen). De gemeentelijke cofinanciering bedraagt op die manier zo’n 10% van het totale werkingsbudget. De ‘return on investment’ van 0,3 euro per inwoner wordt binnen COMEET vermenigvuldigd tot 3,4 euro per inwoner (op basis van cijfers van 2012). COMEET vraagt eveneens 0,3 euro per inwoner per jaar (met indexering vanaf 2016) voor de komende beleidsperiode 2014-2019 (idem als in 2008-2013) aan de deelnemende gemeentebesturen. COMEET kiest er bewust voor die investering niet te verhogen om de precaire budgettaire situatie van de gemeenten te respecteren. Niettemin is COMEET daarmee een van de ‘goedkoopste’ regionale organisaties in het Meetjesland en van andere bestaande Vlaamse culturele projectverenigingen. De gemeentelijke cofinanciering van 0,3 euro per inwoner zal ook in de periode 20142019 leiden tot bijkomende jaarlijkse subsidiëring van hogere overheden: - 0,3 euro per inwoner vanuit het Decreet Lokaal Cultuurbeleid (Vlaamse Gemeenschap) - Subsidiëring voor lokaaloverschrijdend culturele projecten (provincie OostVlaanderen) - 0,3 euro per inwoner vanuit het Streekgericht Bibliotheekbeleid (provincie OostVlaanderen) - 300.000 euro vanuit het Cultureel Erfgoeddecreet (Vlaamse Gemeenschap) COMEET gebruikt de gemeentelijke bijdragen ook als cofinanciering voor externe projectmiddelen. We geven hierbij een financieel overzicht voor de voorbije beleidsperiode tot op heden: Inkomsten en uitgaven 2008-2012
Cultuurnota COMEET
102
INKOMSTEN - UITGAVEN 2008-2012
Afrekening COMEET 2008 per sector UITGAVEN
INKOMSTEN
Bibliotheken Meetjesland (zie gedetailleerde afrekening) Projectkosten bibliotheken
€ 23.511,95 Bibliotheekconvenant Provincie
Personeelskosten & afschrijvingen COMEET
€ 29.913,47 Andere inkomsten (eigen bijdragen, verkoop, …) Saldo 2007
Totaal
€ 56.156,60 € 2.314,00 € 8.117,49
€ 53.425,42
€ 66.588,09
Besluit: het positief saldo (€ 13.162,67) wordt bij de inkomsten 2009 van de Bibliotheken Meetjesland gevoegd Erfgoedconvenant (zie gedetailleerde afrekening) Projectkosten erfgoedconvenant
€ 170.341,14 Erfgoedconvenant Vlaamse Gemeenschap
Personeelskosten
€ 167.316,59 Andere inkomsten (verkoop, bijdragen, ...)
Afschrijvingen Totaal
€ 4.825,16 Overschot 2007
€ 300.994,00 € 19.906,78 € 80.248,72
€ 342.482,89
€ 401.149,50
Besluit: het positief saldo (€ 58.666,61) wordt bij de inkomsten 2009 van het erfgoedconvenant gevoegd Kunst- & Poëzieroute Meetjeslandse Taalminnaars Projectkosten
€ 30.873,83 Provincie (verdeeld over algemeen/taalminnaars)
Personeelskosten & afschrijvingen COMEET
€ 14.402,60 Leader 2008 Taalminnaars kunstwerken
Negatief saldo 2008
€ 18.050,97 PDPO 2008 Taalminnaars kunstwerken Taalminnaars: Provincie SNOOP poëziepanelen Andere inkomsten
Totaal
€ 17.500,00 € 4.922,58 € 13.189,13 € 5.000,00 € 15.500,00
€ 63.327,40
€ 56.111,71
Besluit: het negatief saldo (€ 7.215,69) wordt in 2009 opgelost via een subsidie van Toerisme Vlaanderen voor 2008 (€ 23.400) Cultuurnota COMEET
103
Algemene werking en communicatie Personeelskosten Afschrijvingen
€ 31.976,36 Gemeenten
€ 58.289,39
€ 810,00 Vlaamse Gemeenschap
€ 58.289,39
Overhead- & communicatiekosten
€ 12.869,20 Provincie (verdeeld over algemeen/taalminnaars)
Projectkosten
€ 43.356,29
Totaal € 89.011,85 Besluit: er is een positief saldo (€ 45.066,93) => o.a. sociaal passief
€ 17.500,00 € 134.078,78
Afrekening COMEET 2009 per sector UITGAVEN Bibliotheken Meetjesland Projectkosten bibliotheken Personeelskosten
INKOMSTEN
€ 23.843,04 Bibliotheekconvenant Provincie € 25.794,81 Andere inkomsten (eigen bijdragen, verkoop, …) Saldo 2008 Totaal € 49.637,85 Besluit: het positief saldo (€ 23.070,15) wordt bij de inkomsten 2010 van de Bibliotheken Meetjesland gevoegd
€ 57.085,33 € 2.460,00 € 13.162,67 € 72.708,00
Erfgoedconvenant Projectkosten erfgoedconvenant € 110.211,29 Erfgoedconvenant Vlaamse Gemeenschap € 309.000,00 Personeelskosten COMEET € 202.672,20 Andere inkomsten (verkoop, bijdragen, ...) € 8.600,36 niet-ontvangen subsidie Vl. Gemeenschap € -30.099,40 Saldo 2008 € 58.666,60 Totaal € 312.883,49 € 376.266,96 Besluit: het positief saldo van € 33.284,07 ( € 63.363,47 - € 30.099,40) wordt bij de inkomsten 2010 van het erfgoedconvenant gevoegd Kunst- & Poëzieroute Meetjeslandse Taalminnaars Projectkosten kunst- & poëzieroute € 132.454,05 Personeelskosten & afschrijvingen COMEET € 13.419,59 Negatief saldo 2009 € 7.215,69 Totaal € 145.873,64 Besluit: voor 2009 is er een positief saldo van € 23.777,63,15 (€ Cultuurnota COMEET
Provincie (verdeeld over algemeen/taalminnaars) Andere inkomsten Kunst-en poëzieroute Financiële opbrengst 30.993,32 - € 7.215,69) 104
€ 17.500,00 € 159.233,91 € 133,05 € 176.866,96
Algemene werking, afstemming en communicatie Personeelskosten € 45.156,71 Mutatie vakantiegeld € 4.944,24 Afschrijvingen € 3.529,16 Overhead- & communicatiekosten € 18.553,39 Projectkosten algemeen, socio-cult., kunsten € 15.109,98
Gemeenten Vlaamse Gemeenschap Provincie (verdeeld over algemeen/taalminnaars) Provincie (L.ove Meetjesland) Leader Culturele Waterroutes Financiële opbrengsten Uitzonderlijke opbrengsten
Totaal € 87.293,48 Besluit: er is een positief saldo € 62.110,70 => o.a. sociaal passief
€ 60.120,21 € 58.289,39 € 17.500,00 € 2.000,00 € 7.291,84 € 2.103,71 € 2.099,03 € 149.404,18
Afrekening COMEET 2010 per sector UITGAVEN Bibliotheken Meetjesland Projectkosten bibliotheken Personeelskosten Totaal Erfgoedconvenant Projectkosten erfgoedconvenant Personeelskosten COMEET Projectkosten BDB Personeelskosten BDB Totaal
INKOMSTEN € 30.145,11 Bibliotheekconvenant Provincie € 27.420,26 Andere inkomsten (eigen bijdragen, verkoop, …) € 57.565,37
€ 126.672,19 Erfgoedconvenant Vlaamse Gemeenschap € 169.523,46 Andere inkomsten (verkoop, bijdragen, ...) € 42.886,18 Subsidie Leader BDB € 54.199,55 Subsidie PDPO BDB € 393.281,38
Kunst- & Poëzieroute Meetjeslandse Taalminnaars Projectkosten kunst- & poëzieroute € 167.034,01 Subsidie Leader Personeelskosten & afschrijvingen COMEET € 7.469,73 Subsidie PDPO Subsidie Toerisme Andere inkomsten Uitzonderlijke opbrengst Totaal € 174.503,74 Cultuurnota COMEET
105
€ 59.208,85 € 105,00 € 59.313,85
€ 300.994,00 € 6.122,73 € 33.799,91 € 24.358,17 € 365.274,81
€ 70.987,01 € 51.518,48 € 23.400,00 € 28.328,43 € 19.500,00 € 193.733,92
Algemene werking, afstemming en communicatie Personeelskosten € 65.227,28 Mutatie vakantiegeld € 6.674,98 Afschrijvingen € 5.077,09 Overhead- & communicatiekosten € 32.715,95 Projectkosten algemeen, socio-cult., kunsten € 2.757,69
Gemeenten Vlaamse Gemeenschap Provincie Financiële opbrengsten Uitzonderlijke opbrengsten Vergoeding brandverzekering
Totaal € 112.452,99 TOTALEN € 737.803,48 Besluit: het positief saldo van € 24 943,59 wordt verdeeld over de bestemde fondsen
€ 60.779,70 € 52.915,68 € 25.000,00 € 1.889,06 € 1.840,82 € 1.999,22 € 144.424,48 € 762.747,06
Afrekening COMEET 2011 per sector UITGAVEN Bibliotheken Meetjesland Projectkosten bibliotheken Personeelskosten Totaal Erfgoedconvenant Projectkosten erfgoedconvenant Personeelskosten COMEET Projectkosten BDB Personeelskosten BDB Projectkosten WOI Personeelskosten WOI Totaal
INKOMSTEN € 25.809,07 Bibliotheekconvenant Provincie € 27.965,12 Andere inkomsten (eigen bijdragen, verkoop, …) € 53.774,19
€ 100.642,38 Erfgoedconvenant Vlaamse Gemeenschap € 164.534,30 Andere inkomsten (verkoop, bijdragen, ...) € 27.849,53 Subsidie Leader BDB € 55.337,49 Subsidie PDPO BDB € 12.404,79 Subsidie Leader WOI € 9.824,87 Subsidie PDPO WOI € 370.593,36
Kunst- & Poëzieroute Meetjeslandse Taalminnaars Projectkosten kunst- & poëzieroute € 10.875,87 Financiële opbrengst Uitzonderlijke kosten (VLM) € 29.311,42 Inkomsten Verkoop Totaal € 40.187,29
Cultuurnota COMEET
106
€ 58.383,49 € 685,00 € 59.068,49
€ 305.363,52 € 3.121,77 € 34.662,62 € 27.133,00 € 8.219,45 € 6.511,31 € 385.011,67
€ 154,32 € 50,00 € 204,32
Algemene werking, afstemming en communicatie Personeelskosten € 91.652,56 Mutatie vakantiegeld € 1.981,95 Afschrijvingen € 4.224,47 Overhead- & communicatiekosten € 30.015,18 Projectkosten algemeen, socio-cult., kunsten € 5.576,23 Spraakmakers € 36.131,40
Gemeenten Vlaamse Gemeenschap Provincie Financiële opbrengsten Subsidie Toerisme Sectoraal Fonds RSZ (tsskomst soc. maribel) Inkomsten Spraakmakers
Totaal € 169.581,79 TOTALEN € 634.136,63 Besluit: het positief saldo van € 11.332,45 euro wordt verdeeld over de bestemde fondsen
€ 63.156,08 € 66.659,23 € 25.000,00 € 1.714,49 € -2.340,00 € 15.516,20 € 31.478,60 € 201.184,60 € 645.469,08
Afrekening COMEET 2012 per sector UITGAVEN Bibliotheken Meetjesland Projectkosten bibliotheken Personeelskosten Totaal Erfgoedconvenant Projectkosten erfgoedconvenant Personeelskosten COMEET Projectkosten BDB Personeelskosten BDB Projectkosten WOI Personeelskosten WOI Projectkosten BZE Personeelskosten BZE Totaal
Cultuurnota COMEET
INKOMSTEN € 37.088,46 Bibliotheekconvenant Provincie € 34.918,12 Andere inkomsten (eigen bijdragen, verkoop, …) € 72.006,58
€ 73.741,56 Erfgoedconvenant Vlaamse Gemeenschap € 157.322,98 Andere inkomsten (verkoop, bijdragen, ...) € 6.414,64 Subsidie Leader BDB € 31.737,33 Subsidie PDPO BDB € 13.655,51 Subsidie Leader WOI € 26.601,46 Subsidie PDPO WOI € 2.860,52 Subsidie Leader BZE € 11.151,71 Andere inkomsten BDB (inboedel Nostalbus) € 323.485,71
107
€ 58.245,73 € 1.281,94 € 59.527,67
€ 288.537,00 € 2.010,28 € 13.673,19 € 7.728,48 € 13.419,75 € 9.667,39 € 8.816,98 € 1.084,40 € 344.937,47
Kunst- & Poëzieroute Meetjeslandse Taalminnaars Projectkosten kunst- & poëzieroute Uitzonderlijke kosten (VLM) Totaal
Financiële opbrengst Inkomsten Verkoop € 0,00
Algemene werking, afstemming en communicatie Personeelskosten € 114.456,56 Mutatie vakantiegeld € 3.182,72 Afschrijvingen € 4.865,63 Overhead- & communicatiekosten € 17.547,57 Projectkosten algemeen, socio-cult., kunsten € 16.444,32 Spraakmakers € 4.993,00 Uitzonderlijke kosten Spraakmakers € 868,60 Totaal € 162.358,40 TOTALEN € 557.850,69 Besluit: het positief saldo van € 23.504,87 wordt verdeeld over
Cultuurnota COMEET
Gemeenten Vlaamse Gemeenschap Provincie Financiële opbrengsten Sectoraal Fonds RSZ (tsskomst soc. maribel) Inkomsten Spraakmakers Uitzonderlijke opbrengsten (Dexia)
de bestemde fondsen
108
€ 110,00 € 110,00
€ 65.747,22 € 58.138,31 € 20.000,00 € 2.894,95 € 22.249,40 € 1.200,00 € 6.550,54 € 176.780,42 € 581.355,56
9.2 Personeelsmatig Het personeelskader werd weloverwogen uitgebreid naargelang nieuwe decretale opdrachten en naarmate de financiële mogelijkheden dit toelieten. In 2005 telde COMEET 2 personeelsleden, in 2007 5 VTE, momenteel in 2013 7 VTE (waarvan 1 tijdelijke projectmedewerker). De personeelsleden hebben complementaire competenties op vlak van lokaal cultuurbeleid, erfgoed, bibliotheeksector, cultuurcommunicatie, vrijwilligersbeleid, educatie, procesgericht werken
Cultuurnota COMEET
109
10.
Participatieproces
Het beleidsplanningsproces voor deze Cultuurnota kende een aantal verschillende fasen, ook soms naargelang de deelwerking, en werd voorbereid vanaf 2009. Dit wordt schematisch voorgesteld in de hierna volgende Excel-sheet. In 2009 vroeg COMEET aan Locus om mee te reflecteren over de toekomst van COMEET, zowel inhoudelijk als organisatorisch, als basis voor de nieuwe, derde Cultuurnota. Dit proces werd in 2010 opgestart als het Reflectietraject, waarvan het rapport werd voorgesteld in 2011. Het participatieproces hiervoor ging zeer breed en mikte doelbewust op de lokale culturele actoren, hetzij professioneel, hetzij vrijwillig. Het rapport hield ook een tussentijdse evaluatie in van de toenmalige werking. De geformuleerde aanbevelingen voor de toekomst zijn in meer of mindere mate toegepast in dit document. In de loop van 2011-2012 volgden de Bibliotheken Meetjesland het traject Publieke Werken, aangeboden door Locus. Door de focus op organisatiemanagement kwamen ook hier heel wat zaken aan bod die de humus legden voor het denken over een nieuw beleid. Bovendien engageerden de Bibliotheken Meetjesland zich in een traject Visievorming waarvoor in de loop van 2012 een aantal bijeenkomsten werden georganiseerd o.l.v. een externe bibliotheekconsulent. Ook de consulent Streekgericht bibliotheekbeleid van de provincie OostVlaanderen nam begeleiding op zich. Nog in 2012 stelde COMEET in samenspraak met de 13 cultuurraden een Memorandum van het socio-culturele middenveld voor de nieuwe legislatuur op. Voorafgaand hieraan reflecteerden de cultuurraden over hun rol en werking, hun relatie tot COMEET, de toekomst… Ook de relevante sprokkels uit deze discussies vonden hun weg in dit document. Datzelfde najaar peilde een online enquête naar alle Meetjeslandse mandatarissen naar feedback op de werking van COMEET en de perceptie over de organisatie. Met 88 respondenten op de 470 (zo’n 20%) kende dit een hoge respons. Doorheen 2012-2013 kwam de beleidsplanning en de terugkoppeling daarover op de agenda van talloze vergaderingen van de Adviesgroep, de cultuurbeleids-coördinatoren, de erfgoedverenigingen, de bibliotheken, de programmatoren, de voorzitters en secretarissen van de cultuurraden, het bestuur,.. Dit vormde een constant proces van input en feedback. Met deze terugkoppeling werd voorzien in een maximale afstemming tussen dit regionale beleidsplan en de gemeentelijke meerjarenplannen. Tijdens het voorjaar van 2013 hield COMEET een Ronde van het Meetjesland waarbij de nieuwe gemeentebesturen konden kennismaken met COMEET en hun wensen voor de ondersteuning door COMEET konden meegeven. In een breder perspectief werden ideeën en krachtlijnen afgetoetst met partnerorganisaties in de streek. Op de Cultuurhappening 2012 gaven we een eerste inkijk in de nieuwe plannen. De krachtlijnen van dit document werden goedgekeurd door de Raad van Bestuur van COMEET op 25 juni 2013. Het Dagelijks Bestuur keurde de uiteindelijke, volledige versie goed op 28 augustus 2013. Door de goedkeuring van de verlenging van COMEET in het najaar 2013 onderschrijven de aangesloten gemeenten dit regionale cultuurbeleidsplan.
Cultuurnota COMEET
110
PARTICIPATIEPROCES CULTUURNOTA 2014 - 2019 COMEET 2010-2011-2012: VOORBEREIDENDE TRAJECTEN TIMING
FASE
2010-2011
Reflectietraject
oktober 2010
diverse interviews
november 20107
STAKEHOLDERS alle
OVERLEGORGAAN diverse organen
METHODIEK / DOEL gegevensverzameling, analyse & reflectie gegevensverzameling
SWOT-analyse
kritische analyse kritische analyse, zoeken naar gemeenschappelijke basis
4/02/2011
elementen voor een toekomstvisie
26/09/2011
2 interactieve presentatiesessies rapport
ambtenaren, vrijwilligers, mandatarissen
najaar 2011 - voorjaar 2012
verdere discussie en implementatie
bestuursorganen
Raad van Bestuur, Adviesgroep, personeel
verandering, geleidelijke implementatie
2011-2012
Traject Publieke Werken Locus (organisatiemanagement) Bibliotheken Meetjesland
Bibliotheken en hun stakeholders
Bibliotheken, cubeco's, Raad van Bestuur
Gegevensverzameling, analyse & reflectie
najaar 2011
invullen zelfevaluatie
bibpersoneel, stakeholders bibs
gegevensverzameling
januari - maart 2012
workshops verandermanagement
bibs
opleiding, analyse, methodieken, competenties
maart - juni 2012
individuele verbeterplannen
analyse, vaststellen eigen prioriteiten
september - december 2012
workshops werkprocessen, competenties, stakeholders
opleiding, analyse, vaststellen eigen prioriteiten, competenties
maart - april 2013
nabespreking rapport
reflectie
2011-2012
Traject Memorandum Meetjeslandse cultuurraden
Cultuurnota COMEET
cultuurraden, socioculturele verenigingen, cubeco's, schepenen
evaluatie
collegagroepen cultuurraden en cubeco's, Raad van Bestuur
111
analyse, vaststellen noden, gemeenschappelijk platform en tekst opstellen
oktober 2011 - juni 2012
participatieproces, input afzonderlijke cultuurraden, brainstormsessies, ondersteuning en impulsen COMEET
TIMING
cultuurraden
FASE
collegagroep
STAKEHOLDERS
OVERLEGORGAAN
analyse, vaststellen eigen prioriteiten en noden
METHODIEK / DOEL
juni 2012 - september 2012
opmaak kadertekst
zoeken naar gemeenschappelijke basis
september - oktober 2012
invoegen afzonderlijke gemeentelijke versies in kadertekst
afstemming gemeentelijke en regionale noden
14/10/2012
gemeenteraadsverkiezingen
2012: PROCES BELEIDSPLANNING EN PARTICIPATIE TIMING
FASE
STAKEHOLDERS
OVERLEGORGAAN
METHODIEK / DOEL
maart - juni 2012
Uittekenen en verankeren proces
alle
22/05/2012
bespreking proces en infogaring
alle
Adviesgroep
inhoudelijke discussie
23/05/2012
bespreking proces met RESOC ifv Streekpact
gemeenten, soceconomische partners
RESOC
afstemming gegevensverzameling
31/05/2012
bespreking en goedkeuring proces
bestuursleden
Raad van Bestuur
goedkeuring start opmaak beleidsplan en participatieproces
27/06/2012
brief ter info over beleidsplanning
gemeentebesturen
Raad van Bestuur
goedkeuring start opmaak beleidsplan en participatieproces
maart - oktober 2012
Traject visievorming Bibliotheken Meetjesland
maart 2012
voorbereiding briefing externe consultant
8/05/2012
zelfreflectie
5/06/2012
denkdag: afbakenen denkproces adhv 7 strategische domeinen
ca. 5 concrete doelstellingen, aanzet actieplan
2/10/2012
denkdag: concrete invulling 7 strategische domeinen
aanzet actieplan
oktober 2012
afsluitend rapport
Cultuurnota COMEET
Bibliotheken Meetjesland
bibs
Bibliotheken Meetjesland
112
SWOT-analyse, aanzet strategie
juli - september 2012
Online enquête werking COMEET
alle
juli 2012
versturen enquête (met apart deel voor mandatarissen)
alle
peilen naar (bestuurlijk) draagvlak, input
september 2012
verwerking resultaten
intern
20% respons
TIMING
FASE
STAKEHOLDERS
OVERLEGORGAAN
METHODIEK / DOEL
alle
Raad van Bestuur, cubeco's, bibliothecarissen, programmatoren, erfgoedactoren, cura's,…
evaluatie
23/10/2012
voorstelling resultaten
maart - december 2012
Denk- en schrijfproces
26/03/2012
brainstorm kerndoelstellingen
alle
Adviesgroep
eerste inhoudelijke discussie, brainstorm
22/05/2012
brainstorm kernacties
alle
Adviesgroep
inhoudelijke discussie
07/06/2012
reflectie over gemeenschapsvorming
cultuurraden, soc-cult verenigingen, cubeco's, schepenen
good practices, regionale afstemming, visiebepaling doelstellingen gemeenschapsvorming
14/06/2012
terugkoppeling voor gemeentelijke culturele informatie en analyse
cubeco-overleg
18/06/2012
terugkoppeling cura's
cultuurraden
voorzitters cura
juni 2012
evaluatie subsidiereglement erfgoed
erfgoedcollegagroepen
Stuurgroep erfgoed, Adviesgroep
juli - augustus 2012
Opmaak sneuvelversie van missie, visie en strategische doelstellingen
intern
13/09/2012
denkdag missie/visie/doelstellingen
intern
voorstelformuleringen
20/09/2012
vervolg denkdag missie/visie/doelstellingen intern
voorstelformuleringen
september-oktober 2012
bekendmaking Vlaamse beleidsdoelstellingen lokaal cultuurbeleid en erfgoed
11/10/2012
voorstelling krachtlijnen
cubeco's
cubeco-overleg
terugkoppelen basisvisie
16/10/2012
voorstelling krachtlijnen
alle
Adviesgroep
terugkoppelen basisvisie
Cultuurnota COMEET
113
23/10/2012
goedkeuring ontwerpformulering missie, visie en strategische doelstellingen
bestuursleden
Raad van Bestuur
terugkoppelen, goedkeuren en steunen basisvisie
6/11/2012
voorstelling krachtlijnen
bibs
Bibliotheken Meetjesland
terugkoppeling basisvisie
6/11/2012
voorstelling krachtlijnen
collegagroep cura's
terugkoppeling basisvisie
23/11/2012
Cultuurhappening COMEET
TIMING 10/12/2012 11/12/2012
Doorlopend
FASE opstellen deelvisie sector lokaal cultuurbeleid oude' bestuur: goedkeuring doelstellingen en krachtlijnen
Omgevingsanalyse: informatiegaring ism partners
bekendmaking, draagvlak krachtlijnen, presentatie memorandum
alle
STAKEHOLDERS
OVERLEGORGAAN
METHODIEK / DOEL
cubeco's bestuursleden
Raad van Bestuur
ism Resoc voor Streekpact, regiocoördinatoren, bibliotheken, actoren, cultuurdiensten, CC's…
verzamelen beleidsplannen, statistische gegevens voor alle sectoren incl. gemeentelijk ondersteuningsbeleid voor opmaak culturele kaart van de regio
2013: PROCES BELEIDSPLANNING EN PARTICIPATIE TIMING
FASE
25/02/2013
installatie nieuw bestuur
maart-juni 2013
proces beleidsplanning
februari-juni 2013
Ronde van het Meetjesland
15/02/2013
Zomergem
26/02/2013
Waarschoot
04/03/2013
Kaprijke
08/03/2013
Nevele
11/03/2013
Evergem
13/03/2013
Maldegem
Cultuurnota COMEET
STAKEHOLDERS bestuursleden, gemeentebesturen
bestuursleden, gemeentebesturen
OVERLEGORGAAN
METHODIEK / DOEL
Raad van Bestuur Raad van Bestuur, Dagelijks Bestuur
proces terugkoppelen, basisvisie bespreken
Raad van Bestuur, bibliothecarissen, cubeco's, programmatoren, cura's
kennismaking, historiek realisaties, input van bestuursakkoorden en nieuwe bestuurders
114
15/03/2013
Eeklo
19/03/2013
Zelzate
20/03/2013
Sint-Laureins
21/03/2013
Lovendegem
15/05/2013
Knesselare
TIMING
FASE
STAKEHOLDERS
OVERLEGORGAAN
METHODIEK / DOEL
03/06/2013
Aalter
mei - juni 2013
verwerking gemeentelijke vragen in actieplannen
januari - augustus 2013
Denk- en schrijfproces
januari - maart 2013
bijeenkomsten met externe consultant
regionale partners
februari - maart 2013
bijeenkomsten met externe consultant
intern
29/01/2013
opstellen actielijst sector bibliotheken
Bibliotheken Meetjesland
19/02/2013
opstellen actielijst sector bibliotheken
Bibliotheken Meetjesland
14/02/2013
evaluatie erfgoedconvenant
18/02/2013
afbakenen acties sector lokaal cultuurbeleid; deelvisie
cubeco's
26/02/2013
afbakenen acties sector cultuur- en gemeenschapscentra; deelvisie
programmatoren
april - juni 2013
uitwerken actielijst
intern
16/04/2013
stand van zaken
alle
Adviesgroep
terugkoppeling proces
14/05/2013
brainstormsessie Bib van de Toekomst
steunpunt
Bibliotheken Meetjesland
toekomstvisie
mei/13
uitwerken publieksversie
intern
jun/13
publieksversie klaar
intern
28/05/2013
advisering publieksversie
programmatoren
04/06/2013
advisering publieksversie
cubeco's
basisvisie en doelstellingen onderschrijven
18/06/2013
advisering publieksversie
Adviesgroep
basisvisie en doelstellingen onderschrijven
Cultuurnota COMEET
intern
intern, Agentschap
alle
regio-coördinatorenoverleg
opmaak BBC-structuur SIM; afstemmen doelstellingen verschillende organisaties structuur beleidsdoelstellingen, actieplannen en acties
personeel, voorzitter
richtlijnen voor prioriteiten nieuwe aanvraag erfgoedconvenant
bundelen van de relevantste informatie
115
juni 2013
advisering publieksversie door Locus
25/06/2013
toelichting en goedkeuring krachtlijnen
juli - augustus 2013
opmaak en redactie definitieve versie
Raad van Bestuur
september 2013
alle
Doorlopend
Omgevingsanalyse
intern
01/09/2013
basisvisie en doelstellingen onderschrijven
intern
toelichting en goedkeuring definitieve versie Cultuurnota indienen bij Vlaamse overheid verspreiding Cultuurnota en publieksversie
25/08/2013
toetsing algemene principes lokaal cultuurbeleid
stakeholders: steunpunt
Dagelijks Bestuur
cubeco's
gegevensverzameling, opmaak tekst
2013 - 2014: PROCES VERLENGING COMEET 2014-2019 TIMING
FASE
STAKEHOLDERS
OVERLEGORGAAN
METHODIEK / DOEL
maart - juni 2013
proces verlenging
bestuursleden
Raad van Bestuur
september 2013
uitwerken verlengingsdossier en toelichting; verspreiding cultuurnota en publieksversie
stakeholders, bestuursleden
Raad van Bestuur, bekendmaking, draagvlak bibliothecarissen, cubeco's, cura's
september 2013
vraag aan gemeenteraden tot verlenging COMEET
bestuursleden, gemeentebesturen
Raad van Bestuur
30/09/2013
toelichting verlengingsdossier aan bestuursleden
oktober - november 2013
beslissing over verlenging acteren
eind november eind november 29/11/2013 december 2013 10/12/2013
Cultuurnota COMEET
aanvraag tot verlenging
Raad van Bestuur bestuursleden, gemeentebesturen
Raad van Bestuur
gemeenteraadsbeslissing over verlenging
alle
alle
beslissing meedelen en toekomstvisie
uiterlijk alle gemeenteraadsbeslissingen binnen beslissing minister Schauvliege over aanvraag Cultuurhappening COMEET beslissingen gemeenteraden communiceren aan Agentschap ontbinding COMEET 2008-13/ verlenging 2014-2019
2014: NIEUWE BELEIDSPERIODE COMEET 2014-2019 januari 2014 april 2014
uittekenen en toetsen
doorstart COMEET voor 2014-2019 aanvraag tot erfgoedconvenant 2015-2020
116
Cultuurnota COMEET
117
