IN DIT NUMMER: A-sociale huishoudtoets van de baan! 1 Stapeling van maatregelen 2 Impressie infoavonden 4 FSU biedt solidaire steun in crisistijd! 5 Column Frits Breteler 6 Nieuws van de FSU Jongeren! 7 Niet bezuinigen op minimabeleid! 8 Mensen zonder partner komen moeilijk rond 9 Legitimatie door begeleiders 9 Samenwerking succesvol! 10 ‘Integrale Armoedeaanpak’ afgerond 11 Agenda juli, augustus en september 12 Terugblik op mijn stage bij het FSU 12 Stappenplan voor oplossing van schuldproblemen 13 Inspiratiebijeenkomst armoedebestrijding 14 Colofon 16
of andere gezinsleden ook een inkomen hebben. Ligt dat inkomen boven de bijstandsnorm dan is er geen recht op een uitkering. Personen die vanaf januari een bijstandsuitkering bij de gemeente aangevraagd hebben vielen direct onder de toets. Dat leverde afwijzingen en kortingen op. De mensen die al voor 1 januari een uitkering hadden zouden per 1 juli onder de huishoudtoets vallen.
JUNI 2012, NR. 140
A-SOCIALE HUISHOUDTOETS VAN DE BAAN! Gezinnen die honderden euro’s per maand minder inkomen hebben, kinderen van achttien die hun ouders moeten onderhouden, inwonende opa die met zijn AOW de kostwinner voor kinderen en kleinkinderen wordt, een zorgbudget van een gezinslid dat als inkomen voor het hele gezin geteld wordt, schulden van een inwonend kind waar de andere gezinsleden ook verantwoordelijk voor worden gesteld....... Gezinsinkomen Het waren gevolgen van de huishoudinkomenstoets in de Wet Werk en Bijstand die per 1 januari van dit jaar ingevoerd is. De bijstandsuitkering werd een gezinsinkomen waarbij getoetst wordt
Soepel van geest en geweten De wetsverandering die dit mogelijk maakte werd eind vorig jaar door het parlement gejaagd. De toen bestaande coalitie van CDA en VVD met gedoogpartner PVV zorgden er voor dat een meerderheid besloot om één van de meest a-sociale maatregelen in de geschiedenis van de sociale zekerheid door te voeren. Massief verzet van gemeenten en maatschappelijke organisaties werd genegeerd, de verbijsterende gevolgen werden op de koop toegenomen. De coalitiepartijen namen met het volle verstand het besluit om gezinnen in financiële en sociale ellende te storten. De gemeenten moesten als Kop van Jut fungeren en de maatregel uitvoeren. Tot het moment dat de PVV het kabinet niet langer wilde steunen en het CDA en de VVD op zoek moesten naar een andere meerderheid. Dat leidde tot het roemruchte Kunduz akkoord. En één van de afspraken in het akkoord werd om de huishoudtoets met terugwerkende kracht per 1 januari 1
2012 af te schaffen. CDA en VVD bleken soepel van geest en geweten te zijn! Zorgvuldige benadering Staatssecretaris De Krom heeft vervolgens het wetsvoorstel ‘Afschaffen Huishoudinkomenstoets’ ingediend bij de Tweede Kamer en de gemeenten bericht om de uitvoering van de huishoudtoets te stoppen. Het FSU heeft de Friese gemeenten opgeroepen om hun bijstandsgerechtigden snel op de hoogte te stellen van de situatie en dat op een zorgvuldige manier te doen. Zoals door het voeren van persoonlijke gesprekken met de personen die een afwijzing of korting van de uitkering hebben gekregen. Ook zijn aanvragen voor minimaregelingen als de bijzondere bijstand of de langdurigheidtoeslag afgewezen omdat de huishoudtoets daar ook op toegepast is. Het FSU heeft de gemeenten gevraagd om extra aandacht te geven aan personen die vooruitlopend op de huishoudtoets zelf maatregelen hebben genomen, zoals een inwonend kind dat zelfstandig is gaan wonen. Via heldere informatie in huis-aan-huis publicaties zullen de gemeenten ook deze groep burgers moeten zien te bereiken. Gemeenten kunnen bekijken of ze bijvoorbeeld via de bijzondere bijstand een tegemoetkoming kunnen verstrekken in de gemaakte kosten van de verhuizing. Snelle toekenning Personen die alsnog recht hebben op een bijstandsuitkering en al bekend zijn bij de gemeente hoeven de uitkering niet opnieuw aan te vragen: burgemeester en wethouders kunnen het eerder genomen besluit intrekken en de uitkering alsnog toekennen. Een onrechtvaardige en kromme maatregel is gelukkig ongedaan gemaakt. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald zullen we maar zeggen!
STAPELING VAN MAATREGELEN Het FSU heeft in de maanden maart, april, mei en juni samen met de lokale spreekuurpunten en cliëntenraden 14 informatieavonden belegd in Fryslan. Elders in deze Rondzendbrief is een impressie van Kim Reemer te lezen. Bijna alle sociale diensten werkten mee aan het bereiken van de bijstandsgerechtigden door de uitnodiging voor de bijeenkomst toe te sturen naar hun cliënten. Alleen de Dienst Noord West Fryslan lukte het niet vanwege capaciteitsproblemen, maar men dacht wel mee over de publiciteit en plaatste de uitnodiging op de website. Op de bijeenkomsten presenteerde Nanne de Jong de gevolgen van de stapeling van bezuinigingsmaatregelen. Het ging om een selectie van 10 maatregelen die stevige gevolgen hebben voor huishoudens in 2012. De actualiteit met betrekking tot afschaffing, uitstel of invoering van maatregelen werd dagelijks bijgehouden en ingebracht in de presentatie. Een bekend doorsnee gezin was te gast op de avonden: Jan, Jans en de kinderen. Naast een groot portret van het gezin werd een stapel van 10 dozen opgebouwd. Op elke doos stond een maatregel vermeld. De dozen werden per stuk door Nanne versjouwd met een toelichting op de maatregel. Hieronder een indruk van de gepresenteerde maatregelen:
Nanne de Jong. (het artikel is gepubliceerd in de Te Gast rubriek in de Leeuwarder Courant)
2
Huishoudtoets De bijstandsuitkering werd per 1 januari 2012 een gezinsinkomen waarbij de inkomens van alle gezinsleden geteld en verrekend worden. De huishoudtoets is echter met terugwerkende kracht geschrapt. Zie verder het openingsartikel van de Rondzendbrief.
behoud van uitkering zonder dat het vrijwilligerswerk gericht is op het vergroten van de arbeidsmarktkansen. Dat is een verslechtering ten opzichte van het vorige WWB-beleid waarbij vrijwilligerswerk tijdelijk was en moest bijdragen aan de verhoging van de kansen op betaald werk.
Minimanorm Verandering WWB per 1 januari 2012: de minimaregelingen van de gemeente gelden alleen nog maar voor burgers die maximaal 110% van het minimum aan inkomen hebben. De meeste Friese gemeenten lieten meer burgers gebruik maken van de regelingen zoals Sud West Fryslan die een norm van 125% had.
Werken naar Vermogen De WWB, een deel van de Wet Sociale Werkvoorziening en een deel van de Wajong zouden samengevoegd worden tot 1 regeling met een minimumuitkering. Vooruitlopend op deze regeling zijn al maatregelen in de WWB genomen: verlaging van de bijstandsuitkering met 12 tot 13 % over een termijn van 20 jaar, toepassing huishoudtoets (is inmiddels geschrapt) en de opheffing van de Wet Investeren in Jongeren (WIJ). Het wetsvoorstel is – als gevolg van afspraken in het Kunduz-akkoord – door het kabinet ingetrokken en daarmee is de Wet Werken naar Vermogen voorlopig van de baan. Gemeenten gaan echter wel door met de voorbereidingen omdat algemeen verwacht wordt dat de regeling er via een aangepast wetsvoorstel toch wel komt.
Zorgpremie+ , zorgtoeslagDe premie basisverzekering is met 2 tot 3% omhoog gegaan, in het gezin van Jan en Jans moet 3x een premie van € 120 betaald worden. De aanvullende verzekering is tot 10% duurder geworden. De zorgtoeslag zou dit moeten compenseren, maar niets is minder waar: de toeslag is gekort. Voor minima betekent dat 40 tot 100 euro per jaar minder. Eigen risico Het eigen risico bij de zorgverzekering is van 170 naar 220 euro gegaan. In 2013 wordt het risico verhoogd naar 350 euro, meer dan een verdubbeling in 1 jaar tijd! Huur+, huurtoeslag De huur is met maximaal 2,3% verhoogd (dat is het percentage inflatie in 2012). De huurtoeslag is gekort als je huur boven € 361,- per maand zit: dat betreft 80% van de huurders met een huurtoeslag. De extra huurtoeslag voor ouderen, gehandicapten en alleenstaanden is met 10% verlaagd. Verplicht vrijwilligerswerk Verandering WWB per 1 januari 2012: tegenprestatie naar vermogen. Bijstandsgerechtigden kunnen verplicht worden om langdurig te werken met
Herkeuring Wajong In 2012 zouden alle Wajongers herbeoordeeld worden om het arbeidsvermogen vast te stellen. Dat als voorloper van de Wet Werken naar Vermogen. Deze herkeuring is voorlopig ook van de baan. Er worden overigens wel veel Wajongers herkeurd in verband met de nieuwe, scherpere regels die per 2010 zijn ingevoerd. Veel Wajongers in Fryslan zijn volledig arbeidsongeschikt. De medische situatie is vaak zo duidelijk dat zij ‘op dossier’ beoordeeld worden en bericht krijgen dat er voor hen geen verandering komt. Re-integratie Het Rijk heeft voor minstens 50% het participatiebudget van gemeenten gekort. Gevolgen van deze korting: geen
3
gesubsidieerde banen meer, minder of geen steun aan personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, geen maatwerk meer maar groepsgerichte standaard aanpak. Meer schulden Door de stapeling van al deze maatregelen belanden meer burgers in de schulden. Gemeenten worden per 1 juli 2012 wettelijk verantwoordelijk voor het oplossen van de schuldproblemen terwijl ze tegelijkertijd zelf schulden veroorzaken!
IMPRESSIE INFOAVONDEN ‘HOE ZEKER IS DE SOCIALE ZEKERHEID? Het is al weer vier maanden geleden dat ik werd gevraagd mee te helpen aan het organiseren van een reeks informatiebijeenkomsten van het FSU in Friesland. Door de harde lijn van het rechtse kabinet bleek dat mensen met de kleinste portemonnee het hardst werden getroffen. De maatregelen logen er niet om. Tijd voor actie dus! Informatie en luisterend oor Besloten is toen om door Friesland te trekken en de mensen de gevolgen van onder andere de huishoudtoets uit te leggen, hen een hart onder de riem te steken door ze een luisterend oor te bieden en ze te wijzen op een lokaal spreekuurpunt. Op het moment van schrijven staan we alweer aan de vooravond van de laatste bijeenkomst in
Franeker. Dit is dus een prima moment om de balans op te maken en te vertellen wat ik zoal heb ervaren. Jongleren In samenwerking met onze collega’s van de lokale Steunpunten, Platforms en cliëntenraden hebben we maar liefst 14 bijeenkomsten georganiseerd. Dit waren achtereenvolgens: Drachten, Joure, Dokkum, Grou, Oosterwolde, Bolsward, Heerenveen, Buitenpost (2x), Wolvega, Lemmer, Sneek, Harlingen en Franeker. Dit was voor mij - vooral in het begin - een flinke uitdaging. Op sommige momenten voelde het alsof ik moest jongleren met drie ballen, waarbij iemand voor de grap er af en toe eentje bij wierp. Voor de geoefende jongleerder een makkie, maar voor mij zeker niet. Dit maakte echter wel dat ik het constant als een spannende uitdaging ervoer. Het leukste vond ik het contact met iedereen die heeft meegeholpen dit alles mogelijk te maken en de waardering van alle bezoekers. Toegankelijk Wat mij opviel aan de bijeenkomsten was dat het zo toegankelijk was. We hebben er met zijn allen voor gezorgd dat de bezoekers zich op hun gemak voelden. Ook de presentatie door Nanne de Jong was zo helder, dat dit aansprekend was voor bijna iedereen. Op sommige bijeenkomsten kreeg iedere bezoeker zelfs een persoonlijk welkom. Ik was verbaasd over het feit dat de mensen zo verschillend zijn per gemeente. Dokkumers kalm en afwachtend, Oosterwolders correct en welbespraakt, Snekers uitgesproken direct. Belangrijk was dat de tongen los kwamen in het discussiegedeelte. Verhalen van vlees en bloed, prangende vragen en frustraties kwamen allemaal voorbij. Voor de aanwezige gemeenteraadsleden en ambtenaren was dit inspirerend en vaak zelfs confronterend.
4
Succes Ik weet nog dat iemand mij vroeg wanneer dit project nou succesvol zou zijn. Was het criterium het aantal bezoekers? Het aantal plekken dat we bezochten? Het aantal te tellen blije gezichten? Het succes zit hem in de som der delen. Natuurlijk tellen de cijfers mee. Maar dit is niet alles. We hebben mensen ontlast, we hebben ze op weg geholpen én we hebben ze een stem gegeven. Dit alles tezamen maakt dat ik het als een groot succes heb ervaren! Kim Reemer, vrijwilliger FSU.
FSU BIEDT SOLIDAIRE STEUN IN CRISISTIJD! Het FSU voert in 2012 en 2013 een project uit waarbij burgers die in de knel komen door de economische malaise op solidaire steun kunnen rekenen. Het project wordt financieel gesteund door het Oranjefonds uit Utrecht en het SKAN fonds uit Hilversum. Beide fondsen geven een bijdrage van € 21.000,- elk voor het jaar 2012. Indien de resultaten goed zijn zullen de fondsen hetzelfde bedrag verstrekken voor het jaar 2013. Het FSU is blij met deze tastbare steun van de fondsen! Naar de mensen toe De vereniging FSU bundelt en ondersteunt 28 lokale spreekuren die gevestigd zijn in alle regio’s van de provincie. Iedereen met vragen en problemen op het gebied van sociale zekerheid, voorzieningen, reïntegratie en minimaregelingen kan hier terecht. De spreekuren worden gerund door vrijwillige hulpverleners. De komende jaren zullen veel mensen met een kleine portemonnee en een grote afhankelijkheid van (zorg)voorzieningen het heel moeilijk krijgen. Door de vele bezuinigingen is sprake van een opeenstapeling van problemen, niet alleen op financieel gebied maar ook in de leefsfeer. Het FSU wil deze
burgers solidaire steun blijven geven. Dat betekent dat het FSU nog meer naar de mensen toe wil en zo dicht mogelijk in de buurt voor hen klaar wil staan. De eigen organisatie en werkwijze worden daarom vernieuwd! Basisvoorziening Het FSU wil de bestaande spreekuurpunten omvormen tot steunpunten in wijken en dorpen waar burgers in kwetsbare omstandigheden een beroep op kunnen doen. Dat wil het FSU doen door vrijwilligers van verschillende organisaties bijeen te brengen in de steunpunten en daarmee deskundigheid en specialismen te bundelen. Resultaat moet een netwerk aan lokale basisvoorzieningen zijn die een eerste, laagdrempelige opvang door vrijwillige hulpverleners biedt. Daarmee wil het FSU bereiken dat de vraag van de burger daadwerkelijk centraal staat en dat de hulpverleners vervolgens hulp op maat geven of regelen dat die gegeven wordt. De vrijwillige hulpverleners zullen er op uit en de hulpvragers ook thuis opzoeken. Het FSU heeft een provinciaal team van vrijwillige schuldhulpverleners gevormd en een team begeleiders die mensen bijstaan in hun contacten met instanties. Solidariteit Het FSU wil met deze ontwikkeling slagvaardiger inspelen op de problemen, de positie van de vrijwillige hulpverleners versterken en een brug slaan tussen vrijwillige en professionele hulpverleners! In de huidige kille samenleving wil het FSU pal staan voor warme solidariteit!
5
COLUMN DOOR FRITS BRETELER
JIPPIE!!!! OF TOCH NIET? Wat kan een mens soms gelukkig zijn! Als ik het goed begrepen heb ga ik er per 1 januari volgend jaar 0,25% op vooruit. In een tijd waarin alleen nog maar over bezuinigingen wordt gesproken is dit geweldig nieuws natuurlijk. Dat betekent voor mij ongeveer € 2 netto per maand méér te besteden. Noem het maar niks! Het betekent echter ook dat ik in een dilemma zat. Hoe en waaraan zou ik dit eens gaan besteden? Aangezien ik al een jaar of 10 niet meer met vakantie ben geweest denk ik dat ik dit bedrag ga sparen voor een vakantie. Ben er zo langzamerhand ook wel aan toe, eigenlijk. Dat vond de meneer van het reisbureau, waar ik alvast een reis wilde boeken, ook. Gezellig, onder het genot van een bakkie koffie, een reis uitzoeken. Je wilt echter niet weten wat dat allemaal kost zeg! Allemaal onbetaalbaar en daardoor kwam ik van Aruba, Kenia, Marokko, Spanje, Frankrijk, België in Nederland terecht. Drie weken Terschelling zou het worden. Mmmmmmmm, héérlijk. Kosten waren ongeveer € 2.500,-. Wanneer ik dacht te gaan, vroeg de meneer van het reisbureau. Over 100 jaar, zei ik, dan heb ik genoeg gespaard! Nou, daar wilde hij niet aan beginnen omdat tegen die tijd de prijzen waarschijnlijk wel iets hoger zouden liggen. Bovendien kon hij niet de garantie geven dat het hotel tegen die tijd nog wel zou bestaan. De enige ‘garantie’ die hij kon geven was dat waarschijnlijk Terschelling nog wel op de zelfde plek zou liggen. Een illusie armer ben ik huiswaarts gekeerd. Thuis heb ik er nog eens over nagedacht. Zou het wel kloppen dat ik er zoveel op vooruit ga? Hebben ze wel alles mee gerekend? Alles wat duurder wordt volgend jaar? Maken ze me soms dood met een blij musje? Ernstige twijfel bekruipt mij. Ik wacht nog maar even af, denk ik. Maar het was wel even fijn om zelfs alleen maar aan vakantie te dénken. Ik heb in ieder geval de voorpret wél gehad!
6
NIEUWS VAN DE FSU JONGEREN! Workshops Het FSU Jongerenteam gaat meer workshops ontwikkelen, zodat jongeren op de hoogte worden gebracht over verschillende onderwerpen zoals: schulden, studiefinanciering en toeslagen. De workshops worden samen ontwikkeld met Present Promotions. Dit is een leerbedrijf voor jongeren door jongeren, gehuisvest bij het Friesland College in Leeuwarden. Present Promotions organiseert workshops en evenementen. De FSU Jongeren gaan een workshop ontwikkelen over toeslagen en over schulden. Present Promotions is enthousiast over wat de FSU Jongeren allemaal doen voor de jongeren en willen daarom graag met ons samenwerken. We gaan nu samen aan de workshops werken zodat we na de zomervakantie een aanbod kunnen doen aan de ROC’s en Hogescholen in Friesland. We leggen nog voor de vakantie contact met de opleidingen zodat ze ons op tijd kunnen inplannen. Ontwikkelingen bij de Jongeren Advies Punten. Heerenveen, De Barones. In de Barones in Heerenveen is het Jongeren Advies Punt vanaf 15 maart 2012 gehuisvest. Het spreekuur verloopt erg goed. We krijgen positieve reacties van cliënten die blij zijn met de hulp die wij bieden. We helpen nu vooral jongeren die steun nodig hebben bij het aanvragen van verschillende toeslagen, invullen van formulieren, het op orde brengen van de administratie en het aanpakken van schulden. Na de zomervakantie gaan we weer verder met dit Advies Punt en wordt het overgenomen door volgende stagiaires.
hebben hier promotie voor gemaakt door met een artikel in de Leeuwarder Courant te staan, door een workshop over studiefinanciering en schulden aan te bieden en door folders en de Boomerangkaarten te verspreiden bij verschillende organisaties in Leeuwarden. Ondanks de promotie hebben we maar een beperkt aantal cliënten op bezoek gekregen. Na de zomervakantie gaan we weer fris van de lever verder! Leeuwarden, Het Buro. Ons spreekuur bij het Buro in Leeuwarden loopt erg goed. We hebben van februari tot juni 17 cliënten een eerste laagdrempelige opvang kunnen bieden. Het Buro is erg blij met de hulp die wij bieden aan cliënten. Het Buro vindt dat het FSU en het Buro elkaar goed versterken. Na de zomervakantie gaan we weer door met de samenwerking. De FSU Jongeren hebben ook regelmatig een beroep kunnen doen op het team Schuldhulp van het FSU. Jongeren Advies Punten tijdens de zomermaanden. Tijdens de zomerperiode zullen de FSU Jongeren geen spreekuren houden. De Jongeren Advies Punten zijn gesloten van 13 juli t/m 12 september 2012. Wel blijven de FSU Jongeren bereikbaar onder het algemene telefoonnummer (058-213 99 92) en het e-mailadres van het FSU (
[email protected]) voor hulpvragen die dringend zijn. Vanaf 12 september zullen de FSU Jongeren weer volop informatie, advies en solidaire steun bieden aan jongeren tot 27 jaar!
Leeuwarden, bibliotheek “de Centrale”. Bij het spreekuur in de bibliotheek in Leeuwarden is het nog erg rustig. We
7
NIET BEZUINIGEN OP MINIMABELEID! Het FSU heeft in een brief - verzonden op 10 mei – alle Friese gemeenteraden opgeroepen om het minimabeleid te ontzien bij de bezuinigingen. In de brief doet het FSU suggesties voor een rechtvaardig en creatief minimabeleid. Hieronder een samenvatting van de brief. De gemeentebesturen hebben in de afgelopen periode moeilijke keuzes moeten maken over de besteding van het gemeentelijke budget. De komende 2 jaar zal dat niet anders zijn. De mensen met een laag inkomen en/of een grote zorgafhankelijkheid worden onevenredig getroffen door een opeenstapeling van bezuinigingsmaatregelen van het rijk. Daar komen de gemeentelijke bezuinigingen nog ’s bij. De gemeenten zullen de gevolgen van al deze maatregelen op hun bordje krijgen. Zoals een toenemend beroep op de bijstandsuitkering, de minimaregelingen en de schuldhulpverlening. We rekenen er daarom op dat u de burgers die in kwetsbare situaties zitten zo veel mogelijk zult ontzien met uw bezuinigingen en steun biedt. We doen in deze brief enkele voorstellen voor een sociaal beleid die tastbare steun betekenen voor deze burgers. •
Pas de vrijlatingsregeling in de Wet Werk en Bijstand (WWB) toe om zo bijstandsgerechtigden in staat te stellen om een periode bij te verdienen. De mogelijkheid om een deel van het inkomen – zoals bijverdiensten - vrij te laten is geregeld in artikel 31 lid 2 van de WWB. Die mogelijkheid is er al sinds de invoering van de WWB. De gemeenten kunnen kiezen om deze regeling wel of niet toe te passen. Het gaat om een maandbedrag van € 192,- voor
•
•
•
•
•
personen ouder dan 27 jaar voor een maximumperiode van een half jaar. Daar is recent nog een tweede regeling bijgekomen: voor alleenstaande ouders met kinderen jonger dan 12 jaar gaat het om een maandbedrag van € 120,- voor een maximumperiode van 30 maanden. Verstrek individuele premies aan bijstandsgerechtigden ter stimulering en beloning van werkhervatting. Sinds de invoering van de WWB hebben de gemeenten de mogelijkheid om stimuleringc.q. uitstroompremies te verstrekken en zelf te beoordelen in welke situaties deze uitgekeerd worden. Verstrek bijstandsgerechtigden die met behoud van de uitkering in vrijwilligerswerk aan de slag zijn – zoals in het kader van de participatiebanen - een vrijwilligerswerkvergoeding van maximaal € 1.500,- per jaar. Dit bedrag is fiscaal vrij en wordt niet verrekend met de bijstandsuitkering (in de WWB wordt de vrijwilligerswerkvergoeding aangemerkt als vrij te laten inkomsten!). sluit een collectieve verzekering voor minima af om het eigen risico van € 220,- in de zorgverzekering af te dekken. Pas de bijzondere bijstand ruim en flexibel toe: deze regeling is niet gebonden aan de maximale norm van 110% van het minimum. De toets van de individuele omstandigheden is maatgevend en de gemeente heeft de beleidsruimte om eigen criteria te hanteren. Handhaaf de categoriale regeling in de WWB voor chronisch zieken, gehandicapten en 65+ of besluit om deze toe te passen indien dat tot nu toe niet het geval was. De gemeenten hebben de
8
•
•
•
keuzemogelijkheid om deze regeling wel of niet uit te voeren. Benut de koppeling van digitale bestandsgegevens ten behoeve van uitkeringscontrole (handhavingsbeleid) ook voor het checken van het recht op inkomensvoorzieningen (kwijtschelding, reducties, toeslagen, subsidies) Ontwikkel een integraal gemeentelijk schuldhulpbeleid, waarbij lokale vrijwilligersorganisaties en professionele organisaties voor hulpverlening ingeschakeld worden en gaan samenwerken. Voer een terughoudend beleid ten aanzien van onaangekondigd huisbezoek: alleen op basis van verdenking van fraude of het niet voldoen aan de informatieplicht en niet ter controle van de leefsituatie.
MENSEN ZONDER PARTNER KOMEN MOEILIJK ROND Vooral alleenstaanden hebben moeite om zelfstandig rond te komen. Vier op de tien huishoudens met bijzondere bijstand zijn mensen zonder partner, blijkt uit cijfers over 2011 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Woninginrichting Bijzondere bijstand gaat naar mensen die naar het oordeel van de gemeente te weinig inkomen hebben om in noodzakelijke kosten te voorzien. Zij besteden dit bedrag meestal aan woninginrichting, rechtsbijstand of huishoudelijke hulp. Meer vrouwen Opmerkelijk is dat relatief meer vrouwen (60 procent) dan mannen (40 procent) gebruik maken van bijzondere bijstand. Dit
komt waarschijnlijk doordat een groot deel van de alleenstaanden wordt gevormd door eenoudergezinnen die bestaan uit vrouwen met kinderen. Een andere groep die veel in aanmerking komt voor bijzondere bijstand zijn niet-westerse allochtonen. 400 miljoen euro In totaal deden 250.000 personen een beroep op de bijzondere bijstand. Dit is ongeveer 2 procent van alle volwassenen in Nederland. Uitgaande van cijfers uit 2010 kost de overheid dit jaarlijks zo’n 400 miljoen euro.
LEGITIMATIE DOOR BEGELEIDERS Het UWV laat sinds begin april 2012 in oproepbrieven aan klanten weten dat bij een bezoek eventuele begeleiders om een legitimatie kan worden gevraagd. Kantoren van het UWV worden namelijk steeds vaker geconfronteerd met agressie tijdens en rond de spreekuren. Soms spelen begeleiders (!) daarbij een rol. Door begeleiders een legitimatie te vragen, wordt zo een extra drempel tegen agressie gecreëerd, aldus het UWV. Voor het verplicht legitimeren is (nog) geen wettelijke basis. De dienst Sociaal Medische Zaken van het UWV kan dus alleen vragen om een legitimatiebewijs.
9
SAMENWERKING SUCCESVOL! Het FSU werkt sinds enkele jaren samen met de Leeuwarder instelling Welzijn Centraal, Humanitas, MEE Friesland en AanZet in de Buurtservicepunten in Leeuwarder wijken. De samenwerking werpt z’n vruchten af, de formule slaat aan en wordt in steeds meer wijken toegepast! Laagdrempelig Een Buurtservicepunt is een laagdrempelig inlooppunt waar bewoners terecht kunnen voor advies en informatie, hulp bij het invullen van formulieren, het afhandelen van brieven van de overheid, hulp bij administratie, regelen van uitkeringen en inkomensondersteunende maatregelen. De vrijwilligers van de Buurtservicepunten bemiddelen voor verdere begeleiding naar hulpverleners van de samenwerkende organisaties, in nauwe relatie met de sociale wijkteams. De spreekuren vinden plaats op die locaties waar gemakkelijk een verbinding met andere wijkactiviteiten te realiseren is. Zoals in Multi Functionele Centra, kerkgebouwen, wijkgebouwen, zorginstellingen etc. Veel vraag van wijken Twee jaar geleden - juni 2010 - is het eerste Buurtservicepunt in Leeuwarden officieel van start gegaan. Er was toen een feestelijke opening in de Vrijheidswijk met daarbij onder andere een modeshow van de dames van ‘Ken je buren en culturen’. De toenmalige wethouder Marco Florijn verzorgde de opening. Nu twee jaar later kunnen we zeggen dat het Buurtservicepunt een groot succes is en er veel vraag is van de wijken om ook daar een Buurtservicepunt te gaan openen. We hebben nu op 5 punten een spreekuur en er liggen nog vragen voor andere wijken om ook daar van start te gaan. Het afgelopen
half jaar zijn er in totaal 155 hulpvragen geweest bij de Buurtservicepunten. Dit is hoog aangezien de laatste twee Buurtservicepunten pas enkele weken van start zijn gegaan. De wijkbewoners weten ons al goed te vinden. En zonder de fantastische club vrijwilligers zou het ook nooit zo'n succes worden. We zijn begonnen met 3 vrijwilligers, hebben er nu 15 en dit zijn mensen die goed ingewerkt zijn en een grote expertise in huis hebben. In de toekomst verwachten we in de meeste wijken van Leeuwarden te zitten en een bekend fenomeen in Leeuwarden en omstreken te zijn! Monique Robben, vrijwilliger FSU.
Locaties: MFC“De Verbinding" Oud Oost MFC“het Mozaiek”Vrijheidswijk Zuidvliet 620 622 Droppingstraat 14 Maandag: 10.00 tot 12.00 uur Woensdag:10.00 tot 12.00 uur Dinsdag: 13.30 tot 15.30 uur Donderdag :13.00 tot 15.00 uur Sint Jozef Bloemenbuurt MFC Ludingawaard Bilgaard Eestraat 15 Ludinga 12 Woensdag:15.00 tot 17.00 uur Donderdag: 10.00 tot 12.00 uur MFC Westenkwartier Valerius Verdistraat 1 Donderdag:15.00 tot 17.00 uur Bereikbaar: 06 39864837 Via e - mail:
[email protected]
10
PROJECT ‘INTEGRALE ARMOEDEAANPAK’ AFGEROND. De Sociale Alliantie Fryslân is een breed platform dat zich inzet voor het bestrijden van armoede in Fryslân. Vanaf oktober 2008 heeft de Sociale Alliantie Fryslân gedurende 3,5 jaar het project Integrale armoedeaanpak uitgevoerd met als doelstelling het ontwikkelen van een integrale armoedeaanpak in de provincie Fryslân in samenwerking met lokale en regionale vrijwilligersorganisaties. Dit met het oog op een grotere zelfredzaamheid van mensen met een minimuminkomen. Het project is afgerond met een eindrapportage. Hieronder de belangrijkste bevindingen. Mobiliseren van vrijwilligers In het kader van het project Integrale armoedeaanpak heeft de Sociale Alliantie Fryslân actief afstemming gezocht en samengewerkt met lokale en regionale organisatie die mensen helpen bij het aanvragen van inkomensregelingen en aanvullende voorzieningen om hun (mininum)inkomenssituatie te verbeteren. Een procesmatige en coördinerende aanpak in combinatie met een voortdurend activeren van organisaties en het mobiliseren van vrijwilligers is essentieel gebleken voor de uitvoering van het project. Het gevolg is dat het vraagstuk van het niet-gebruik van inkomensregelingen en aanvullende voorzieningen minder prominent op de agenda heeft gestaan dan verwacht. De Sociale Alliantie Fryslân kan de beoogde toename in de aanvragen van inkomensondersteunende voorzieningen met tenminste 15% niet aantonen. Spreekuren en huisbezoek Een brede lokale armoedeaanpak vanuit vrijwilligersorganisaties heeft bewoners in Franekeradeel, Harlingen, Leeuwarden,
Smallingerland en Skarsterlân gestimuleerd om zelf stappen te zetten om de eigen inkomenssituatie te verbeteren. Bewoners die zich niet goed zelfstandig wisten te redden konden een beroep doen op begeleiding van deelnemende vrijwilligerssteunpunten, die functioneren als brede samenwerkingsverbanden van vrijwilligersorganisaties maken werk van armoedesignalering en houden spreekuren, verzorgen huisbezoeken en begeleiden mensen naar instanties. Meer samenhang In regionale bijeenkomsten zijn deelnemende vrijwilligersorganisaties uitgenodigd om deel te nemen aan een gezamenlijke lokale armoedeaanpak, elk op grond van eigen deskundigheid en capaciteitsmogelijkheden. Dit heeft vooralsnog niet geleid tot het afsluiten van lokale samenwerkingsovereenkomsten. In Leeuwarden, Skarsterlân, Smallingerland en Súdwest Fryslân is samenwerking op gang gekomen met de gemeentelijke organisatie. Er is meer aandacht gekomen voor samenhangend armoedebeleid in samenwerking met de lokale vrijwilligersorganisaties. Armoedebestrijding als integraal onderdeel van het gemeentelijke Wmo-beleid is in Leeuwarden gerealiseerd. Mensenwerk en maatwerk Overdracht van ondersteuning bij gezamenlijke armoedeaanpak vanaf april 2012 is lastig gebleken. Het projectplan Integrale armoedeaanpak getuigt van een ambitieuze aanpak. De resultaten die werden geboekt blijken minder glorieus dan verwacht. Een en ander houdt deels verband met de veelal terughoudende reacties van maatschappelijke organisaties op voorstellen voor samenwerking bij lokale/regionale armoedeaanpak. Daarnaast zien professionele organisaties zich geconfronteerde met grootschalige bezuinigingen en vrijwilligersorganisaties worden (mede als gevolg daarvan) voor steeds meer en complexere vragen gesteld
11
om actief bij te dragen aan maatschappelijke zorg en dienstverlening. Het aanbod van vrijwilligers groeit niet in het tempo waarin de samenleving of de overheid een beroep op hen doet. De ontwikkelde initiatieven zijn vooral ontstaan door de inzet en gedrevenheid van lokale vrijwilligers die de meerwaarde van gezamenlijke armoedeaanpak onderkennen. Het projectwerk bleek in die zin mensenwerk en maatwerk. Rol voor gemeenten en provincie De gerealiseerde initiatieven bieden een basis voor voortzetten van de lokale samenwerking bij armoedeaanpak. Met het oog op de economische ontwikkelingen kunnen de Friese gemeenten zich inspannen om samenwerkingsverbanden voor armoedeaanpak verder te stimuleren. De Provincie Fryslân kan een rol spelen bij het uitwisselen van ervaringen door de gemeenten op het gebied van armoedebestrijding.
AGENDA JULI, AUGUSTUS EN SEPTEMBER 03-07 19.30 uur inleiding Schuldhulp FSU bij Humanitas Leeuwarden 04-07 15.00 uur Ganzenbord Sociale Zekerheid FSU bij Revalidatie Friesland in Dokkum 04-07 19.30 uur cursus Vrijwillige Hulpverlening FSU voor Aegonmedewerkers, kantoor FSU 10-07 19.15 uur Expertmeeting Armoede, Stadhuis Leeuwarden 30 juli tot 20 augustus FSU kantoor gesloten 14-09 Seizoensopening vrijwilligers en medewerkers FSU 20-09 13.30 uur Spreekuurhoudersoverleg FSU, kantoor FSU 28-09 09.30 uur Uitwisseling cliëntenraden POC, Open Hof Leeuwarden.
TERUGBLIK OP MIJN STAGE BIJ HET FSU Op 4 april 2011 begon mijn stage bij het FSU. Ik was erg geïnteresseerd in zaken die met schuldhulpverlening hadden te maken en had er wel al wat ervaring mee. Ik hoopte bij het FSU deze ervaring uit te breiden. Dikke mappen De eerste week van mijn stage bestond vooral uit heel veel lezen. Dikke mappen lagen op mijn bureau. Tja, ik moest natuurlijk wel weten waar het FSU voor stond en wat er allemaal werd gedaan binnen het FSU. Na een week was ik het lezen wel zat hoor, maar ik begon wel door te krijgen wat de visie en missie was van
12
het FSU. Nanne vond mijn interesse in de schuldhulpverlening ook leuk en al gauw lagen er weer dikke mappen op mijn bureau over het onderzoek naar de kwaliteit van verschillende schuldhulpverlenende instanties. Dit betrof een onderzoek van het FSU uit 2009 wat de naam ‘Eigen schuld dikke bult’ had gekregen. Avontuur Het vuurtje van vrijwillige schuldhulpverlening binnen het FSU werd weer aangewakkerd en al gauw werd het provinciale team Schuldhulp geformeerd. Eind april 2011 was het zover. Schuldhulpverlening binnen het FSU was een feit geworden en mijn avontuur in de wereld van schuldenaren, incassobureaus en deurwaarders was begonnen. Toekomstdroom Als ik terugkijk op mijn stageperiode bij het FSU doe ik dit met een voldaan gevoel. Ik ben heel erg blij dat ik bij het FSU terecht ben gekomen, want ik heb veel geleerd en heb mijn netwerk flink uitgebreid. Deze stage heeft mij dichter bij mijn toekomstdroom gebracht en dat is om mijn eigen bedrijf te beginnen als budgetcoach en bewindvoerder. Ik vind het wel jammer dat ik straks weg ben, want ik zal mijn collega’s gaan missen! Gelukkig staat de deur altijd open om even bij te praten en een kopje heet water te drinken ☺. Eva Ram.
STAPPENPLAN VOOR OPLOSSING VAN SCHULDPROBLEMEN Een overzicht krijgen van alle uitstaande schulden en een begroting en een afbetalingsplan maken: dat zijn de belangrijkste zaken die schuldenaars kunnen regelen op www.zelfjeschuldenregelen.nl. Nibud en NVVK hebben de website verbeterd en de vernieuwde versie half maart gelanceerd. Zelfjeschuldenregelen.nl is een website bedoeld voor mensen met beginnende schulden. Met het zogenoemde 5stappenplan kunnen gebruikers hun situatie in kaart brengen. Nieuw is dat de gebruiker met een rekenprogramma direct een afbetalingsplan kan maken dat past bij zijn situatie. Wel of niet zelfredzaam? “We hopen dat mensen onze site gebruiken op het moment dat de eerste aanmaningen op de deurmat belanden”, vertelt Marion Weijers, adviseur budgetvoorlichting bij Nibud. “We richten ons enerzijds op de schuldenaar zelf, anderzijds op vrijwilligers die schuldenaars helpen bij het ordenen van de administratie.” Maar zijn schuldenaars juist niet geneigd de kop in het zand te steken? Weijers geeft aan dat de bezoekcijfers laten zien dat het nog wel meevalt: per dag bezoeken gemiddeld 350 mensen de website. En op de eerste dag na lancering vonden maar liefst 12.000 bezoekers hun weg naar de site. “Verder zien we dat steeds meer hoogopgeleiden in de problemen komen. Niet alleen net afgestudeerden met een torenhoge studieschuld, maar ook veel tweeverdieners. Een van de partners is werkloos geraakt. Of een stel gaat scheiden en krijgt de woning niet verkocht. Deze mensen weten de weg op internet en zijn gewend om hun eigen zaakjes te regelen.” Er is echter ook een grote groep die niét weet hoe schulden aan te pakken. Daarom richt Nibud zich met de website ook op de 13
vrijwilligersorganisaties die zich bezighouden met budgetbegeleiding en hulp bij de administratie. Alle relevante organisaties in Nederland hebben van Nibud een flyer ontvangen over het gebruik van de website. Quick scan Bezoekers berekenen met het 5stappenplan hoeveel ze per maand kunnen afbetalen. Als blijkt dat de gebruiker geen ruimte heeft om af te betalen, geeft de website tips om het inkomen te verhogen. Is dat niet mogelijk, dan verwijst de site naar schuldhulpverlening. Om te voorkomen dat mensen de begroting en het afbetalingsplan voor niets invullen, heeft Nibud een quick scan opgenomen. “De bezoeker krijgt een aantal vragen, bijvoorbeeld over betalingsachterstanden en dreigend loonbeslag”, licht Weijers dit instrument toe. “Daaruit rolt dan een advies: vul het 5-stappenplan in of zoek contact met schuldhulpverlening. En als het allemaal wel meevalt: kijk op Nibud.nl voor besparingstips. Ook geven we waar mogelijk aanvullende informatie. Bijvoorbeeld over loonbeslag.” Regie houden Via zelfjeschuldenregelen.nl kan de gebruiker ook voorbeeldbrieven downloaden om een betalingsvoorstel te doen aan schuldeisers. Weijers: “We proberen mensen zo veel mogelijk zelf de regie te laten nemen. Hoe eerder ze contact opnemen met schuldeisers, hoe groter de kans dat ze er samen uitkomen.” Weijers zou het dan ook toejuichen als instanties zoals woningcorporaties en energiebedrijven de website vermelden bij iedere aanmaning die ze verzenden. “Ik ben ervan overtuigd dat hiermee al veel problemen in te dammen zijn. Zelfjeschuldenregelen.nl is een prachtig preventie-instrument.”
INSPIRATIEBIJEENKOMST ARMOEDEBESTRIJDING Op 5 oktober 2012 organiseert de Sociale Alliantie Fryslan samen met collegaPlatforms in Groningen en Drenthe een bijeenkomst in Drachten. Enkele bevlogen inleiders zullen de deelnemers uitdagen en inspireren, gevolgd door workshops over praktische lokale armoedeaanpak. De dag is een activiteit in het kader van de integrale armoedeaanpak van de Sociale Alliantie Fryslan en van de Alliantie Regio Overleg Noord. Voor wie? De bijeenkomst wordt gehouden in ‘De Arke’, Flevohof 161 en duurt van 9.30 tot 13.00 uur. Uitgenodigd worden vrijwilligers en medewerkers van organisaties die zich richten op armoedeaanpak, wethouders, gemeenteraadsleden en beleidsambtenaren, vertegenwoordigers van de drie provincies (Staten en ambtenaren), 1e en 2e Kamerleden en vertegenwoordigers van welzijnsinstellingen. Doel van de bijeenkomst De Alliantie wil met het organiseren van deze activiteit het volgende bereiken: 1. borging van de voortzetting van de activiteiten in regio’s die in het kader van het project ‘Integrale Armoedeaanpak’ ontwikkeld zijn 2. deelnemers inspireren om met praktische handreikingen in de
14
3.
4.
5.
6.
eigen regio verder aan de slag te gaan met armoedeaanpak stimuleren dat vrijwilligers, professionals en gemeenten bijeen komen in regionale vervolgbijeenkomsten (ontmoetingen) waarin afspraken gemaakt worden over afstemming en samenwerking stimuleren dat gemeenten een integraal armoedebeleid ontwikkelen waarbij ook de eigen ambtelijke diensten (sociale zaken, welzijn, economische zaken, belastingen) samenwerken. het verder uitbouwen van de regionale netwerken en samenwerking tussen cliëntorganisaties, lokale overheden en maatschappelijke instellingen t.b.v. een effectieve aanpak van de armoedeen schuldproblematiek. Signalering van oorzaken van de ontwikkelingen van armoedesituaties, van knelpunten bij de aanpak ervan en het ontwikkelen van voorstellen voor verbeteringen. De signalen en voorstellen worden neergelegd bij de gemeenten, provincie, Tweede Kamer en betrokken ministeries.
4. Creatief minimabeleid (Arnoud Hoogsteen en Nanne de Jong). 12.20 uur plenair in de grote zaal: korte impressies uit de workshops en afspraken over vervolgstappen in de lokale situaties. 12.45 uur presentatie van verlanglijstje aan kabinets(in)formateur. 13.00 uur afsluitend lunchbuffet (tot 14.00 uur). Tussendoor zijn er korte theatervoorstellingen. Gespreksleider is Rene Koster van Omrop Fryslan. Vooraankondiging Eind juni wordt een vooraankondiging verstuurd, begin september volgt de definitieve uitnodiging. Aanmeldingen voor de bijeenkomst en de workshops moet voor 17 september binnen zijn.
Programma 9.30 uur inloop met koffie/thee en bezoek informatiestand en tentoonstelling ‘Armoede’ 10.00 uur start programma 10.10 uur inleiding/presentatie De nationale ombudsman Brenninkmeijer is gevraagd om te spreken over ‘De burger en de bureaucratie’. 10.30 uur presentatie over opbrengsten, valkuilen en leerpunten project Integrale Armoedeaanpak Sociale Alliantie Fryslan met aansluitend zaaldiscussie 11.10 uur pauze. 11.30 uur workshops: 1. Kanskaartmethode (begeleiding: Jildou Jager vertegenwoordiger lokaal initiatief) 2. Minimacheck (Catrinus Egas) 3.Schuldhulp en maatjes (Gabrielle Schot)
15
COLOFON Redactie: Team FSU Oplage: 500 Verschijnt 2 maandelijks. Kopij voor de volgende Rondzendbrief inleveren vóór 7 september 2012 FSU kort De vereniging FSU bundelt belangenorganisaties, spreekuren en cliëntenraden in Friesland. De spreekuren zijn gevestigd in alle regio’s van de provincie. Iedereen met vragen en problemen op het gebied van sociale zekerheid, voorzieningen, werk en reïntegratie kan hier terecht. De spreekuren vormen de basis en voeding voor de collectieve belangenbehartiging van het FSU. Het FSU verzorgt voorlichting en onderhandelt met instanties en politiek over verbetering van de positie van uitkeringsgerechtigden. Bestuur Johan Spek voorzitter Siebren Bonsma secretaris Jan van den Berg penningmeester Catharina Brandsma lid Dirk van der Wal lid Roel Vogelzang aspirant lid Ria Miedema aspirant lid
Team medewerkers Nanne de Jong (coördinator); Carla Wierenga (opbouwwerker); Sewindzj Mamedchanova (administratief medewerker); Monique Robben (projectmedewerker BSP); Christina Short, Eva Ram, Jan-Willem Meijer, Lisa Paassen, Else Paassen, Aafje Seinstra, Isabel Bekhuis, Denise Bruning (allen stagiaires); Kim Reemer (onderzoek en signalering), Frits Breteler (scholing); Marjolein van Veen (scholing), Hein Schukken (redactie RZB en documentenbank); Wim van Dijk en Hans den Draak (medewerkers huishoudelijke dienst). Vrijwilligers In FSU-verband zijn zo’n 100 vrijwilligers actief. De meeste vrijwilligers zijn spreekuurhouder of cliëntenraadslid en actief in een aangesloten organisatie. Het FSU kent provinciale projectgroepen die de verantwoordelijkheid voor een project of product dragen.
16
