7.2 Tussentijds meten... voor en door de MOS-werkgroep

TUSSENTIJDS METEN EN REGISTREREN

7 115


116

7


7.1 Doelstelling en afbakening De leerlingen willen natuurlijk graag zo snel mogelijk resultaten boeken met de maatregelen die ze gekozen en uitgevoerd hebben. De directie is benieuwd of de investeringen een besparend effect hebben. En de milieuwerkgroep kijkt uit naar de milieuwinst. Om dat allemaal te weten te komen, kunnen we ons de volgende vragen stellen: Hoeveel water wordt er nu bespaard? Wordt er minder water vervuild? Is de factuur gedaald? Alle antwoorden zul je in dit stadium niet krijgen. Sommige maatregelen zijn meteen te meten, andere hebben een langere periode nodig. Toch kunnen we met tussentijds meten al antwoorden geven. Goede resultaten stimuleren de school om in de toekomst verder te gaan. Minder goede resultaten geven aan dat bijkomende inspanningen nodig zijn. Om al die resultaten te meten, bij te houden en te evalueren kan de school opnieuw de Waterenquête gebruiken. Om tussentijdse evaluaties te maken, hoef je niet iedere keer alle stappen van de Waterenquête opnieuw te overlopen. Je kunt die metingen en inventarisaties kiezen die relevant zijn voor de activiteiten die werden ingevoerd. Hou wel in gedachten dat de eindevaluatie met de hele Waterenquête moet gebeuren.

7.2 Tussentijds meten ... voor en door de MOS-werkgroep Net zoals voor de vorige stappen, is ook nu de waterwerkgroep het centrale aanspreekpunt. Ze krijgt de resultaten van alle tussentijdse metingen en voert ze in de Waterenquête in op de computer. Met de resultaten kun je mooie grafieken maken. Zo kun je visualiseren en onderzoeken waardoor precies het watergebruik of de watervervuiling op school is gedaald. Je ontdekt door tussentijds te meten ook welke maatregelen de beste resultaten hebben opgeleverd, welke niet effectief zijn en welke in de toekomst nog positieve resultaten zullen geven. Dit is ook het juiste moment om de technische en onderhoudsploeg te vragen naar hun ervaringen met de ingevoerde maatregelen.

117


Nadat je alle gegevens hebt verzameld en geïnterpreteerd, kan de tussentijdse evaluatie verspreid worden. Opnieuw met de communicatiekanalen die de school ter beschikking heeft: de schoolkrant, het waterkrantje, de website van de school, het prikbord enz. Als werkgroep moet je ook voorbereid zijn op ontgoochelingen. Geef de leerlingen het inzicht mee dat ondanks tegenvallende resultaten de maatregelen toch zinvol zijn. De moed mag niet worden opgegeven. Goed lopende projecten inspireren, minder goed lopende kunnen een uitdaging zijn ter verbetering.

7.3 Tussentijds meten ... voor en door leerlingen en leerkrachten Jullie staan nu al ver in het MOS-stappenplan en het MOS-waterpakket. Een deel van de maatregelen zijn afgewerkt, andere zitten nog midden in de verwezenlijking. Wellicht zijn jullie benieuwd wat alle moeite heeft opgebracht. Dus moeten we tussendoor meten. Dat doen we door een deel van de Waterenquête opnieuw te maken.

7.3.1 Op maat van de school In de eerste plaats meten we natuurlijk het watergebruik. Hopelijk is het gedaald. Maar hoeveel? Wordt er nu meer regenwater gebruikt in plaats van leidingwater? En wat betekent dat voor onze school en voor het leefmilieu? Merk je dat in de waterfactuur? Als het watergebruik helemaal niet is gedaald, moeten we op zoek naar de oorzaken om zo de maatregelen bij te sturen. In de inventarisatiefase wierpen de leerlingen zich in groepjes op als watermeetteam. Ze noteerden onder andere de stand van de watermeter, maten de hoeveelheid neerslag en deden metingen naar de kwaliteit van het water. Ze interpreteerden ook de waterfacturen. Nu gaat het watermeetteam opnieuw geregeld op pad, om de twee weken of om de maand. Alle resultaten daarvan worden doorgegeven aan de waterwerkgroep. Samen met de waterwerkgroep of een leerkracht leren ze nu die gegevens te interpreteren. Vergeet niet dat ook hier de Ecopolisschool een prima model is om te weten welke metingen belangrijk zijn. Interpreteer de metingen Het oefenen in interpreteren leert de leerlingen om verder te kijken dan de cijfers. Leg de lijst van maatregelen en de data waarop jullie ze invoerden naast de cijfers van opeenvolgende metingen. Welke conclusies kun je daaruit trekken? Zijn er maatregelen die meer impact heb-

118

7


ben dan andere? Hoe komt dat dan? Kunnen er oplossingen gevonden worden voor problemen die zichtbaar worden door het tussentijds meten en beoordelen? Communiceer de resultaten De resultaten van de tussentijdse metingen kunnen een vaste rubriek worden in de schoolkrant of waterkrant. Op de website van de school kun je een heuse waterblog aanmaken waarin de tussentijdse resultaten worden gegeven en besproken. Hier en daar een foto, illustratie of tekening maakt de inhoud boeiend. Maak in elk geval gebruik van de communicatiekanalen die je in de vorige MOS-stappen ook hebt leren gebruiken. Maak plaats voor duiding bij de resultaten. Misschien is er wel een groot ad valvas gereserveerd waarop informatie en grafieken terecht kunnen.

7.3.2 Op maat van de omgeving Tussentijdse metingen in de beek in de buurt zullen meestal geen resultaten opleveren. Daarvoor is de impact van de school te klein. Maar leerlingen die de opdracht kregen thuis het watergebruik aan te pakken, kunnen tussentijdse metingen doen. Ook als je in de buurt een enquête hebt afgenomen of een actie hebt ondernomen om te sensibiliseren, kun je tussentijds evalueren. Je zou bijvoorbeeld in een mini-enquête kunnen vragen of mensen ondertussen anders omgaan met water. Die metingen voor de omgeving kun je zeker ook opnemen in de resultaten voor de Ecopolisschool.

7.3.3 Op maat van de wereld Hier wordt het voor de Ecopolisschool erg moeilijk om tussentijds te meten en te inventariseren. Toch mogen we het virtuele water niet vergeten. Dat heeft een concrete en verregaande impact. Scholen die berekeningen hebben gemaakt over virtueel water, kunnen hier tussentijds nagaan hoeveel virtueel water de school binnenkomt en uitgaat. De cijfers waarmee gewerkt wordt, zijn natuurlijk alleen maar suggestief. Toch geven ze een beeld waar de verantwoordelijke Ecopolisschool rekening mee kan houden bij het nemen van beslissingen, bijvoorbeeld aankopen voor de school. Leerlingen leren zo ook om te gaan met het begrip en zich rekenschap te geven van de impact van virtueel water op grote schaal. Je koopt nooit meer zomaar een banaan!

119


7.3.4. Eindtermen: Wat bereik je? EINDTERMEN

DE LEERLINGEN

1 graad A ste

creatieve vorming

(17) leren bij het groepswerk hun solidariteit tonen om de eigen inbreng af te stemmen op de kwaliteit van het geheel

leren leren

(8) kunnen hun werktijd plannen en het nodige materiaal selecteren en ordenen

milieueducatie

(8) kunnen milieuproblemen en landschapsveranderingen in verband met het lokale ruimtegebruik kritisch onderzoeken

opvoeden tot burgerzin

(5) zijn bereid zich in te zetten voor solidariteits- en andere acties in de klas of op school

sociale vaardigheden

(5) kunnen in groepsverband meewerken en een toegewezen opdracht uitvoeren

technologische opvoeding

(30) bepalen grootheden met correct gekozen eenvoudige meetinstrumenten

wiskunde

(46) ontwikkelen een kritische houding tegenover het gebruik van allerlei cijfermateriaal, tabellen, berekeningen en grafische voorstellingen

1ste graad B plastische opvoeding

(16) leren bij het groepswerk hun solidariteit tonen om de eigen inbreng af te stemmen op de kwaliteit van het geheel

Nederlands

(28) kunnen hun boodschap op een overzichtelijke wijze neerschrijven in verschillende tekstsoorten zoals een persoonlijke brief, een verslag, een formulier en een antwoord op vragen (verwerkingsniveau: structureren)

technologische opvoeding

(7) kunnen onder begeleiding een opdracht voltooien en de kwaliteit controleren en evalueren

wiskunde

(23) kunnen bij een meetopdracht op een verantwoorde manier een keuze maken tussen instrumenten (24) kunnen grootheden meten en berekenen

2de graad aso

120

wetenschappen

(24) zijn bereid om resultaten van zelfstandige opdrachten objectief voor te stellen (29) hebben aandacht voor het correct en nauwkeurig gebruik van wetenschappelijke terminologie, symbolen, eenheden en data (31) houden zich aan de instructies en voorschriften bij het uitvoeren van opdrachten

technisch technologische vorming

(2) kunnen kennis en vaardigheden uit verschillende vakgebieden herkennen in technische realisaties

7


EINDTERMEN

DE LEERLINGEN

Nederlands

(25) kunnen op structurerend niveau tekstsoorten schrijven bestemd voor een onbekend publiek. Het betreft tekstsoorten zoals sollicitatiebrieven voor vakantiejobs; vragen om inlichtingen; relevante formulieren (27) kunnen bij de planning en uitvoering van en bij de reflectie op de schrijftaken: hun schrijfdoel(en) bepalen, het bedoelde publiek beschrijven, hun voorkennis inzetten, gericht informatie zoeken, ordenen en verwerken, gebruik maken van informatie- en communicatietechnologie

2de graad tso-kso natuurwetenschappen

(24) zijn bereid om resultaten van zelfstandige opdrachten objectief voor te stellen (25) zijn bereid om samen te werken (28) trekken conclusies die ze kunnen verantwoorden (29) hebben aandacht voor het correcte en nauwkeurige gebruik van wetenschappelijke terminologie, symbolen, eenheden en data (30) zijn ingesteld op het veilig en milieubewust uitvoeren van een experiment (31) houden zich aan de instructies en voorschriften bij het uitvoeren van opdrachten

Nederlands

(25) kunnen op structurerend niveau tekstsoorten schrijven bestemd voor een onbekend publiek. Het betreft tekstsoorten zoals sollicitatiebrieven voor vakantiejobs; vragen om inlichtingen; relevante formulieren; zakelijke brieven (27) kunnen bij de planning en uitvoering van en bij de reflectie op de schrijftaken: hun schrijfdoel(en) bepalen, het bedoeld publiek beschrijven, hun voorkennis inzetten, gericht informatie zoeken, ordenen en verwerken, gebruik maken van informatie- en communicatietechnologie

2de graad bso project algemene vakken

(3) zijn mondeling assertief: ze kunnen informatie inwinnen, samenvatten en meedelen (9) kunnen het begrip percent functioneel gebruiken (11) kunnen grootheden schatten, meten en berekenen in functionele situaties (13) verwerven wiskundige denkmethoden (o.a. ordenen, schematiseren, structureren) om probleemoplossend te redeneren en problemen uit het dagelijkse leven op te lossen (14) kunnen een schematische voorstelling lezen en interpreteren (15) kunnen elektronische hulpmiddelen gebruiken om berekeningen uit te voeren (16) zijn ingesteld op het inschatten van de grootteorde van resultaten, het controleren van bewerkingen en resultaten, het vergelijken van oplossingen (22) kunnen bij groepsopdrachten onder begeleiding: overleggen en actief deelnemen, instructies uitvoeren, reflecteren

2de graad aso-tso-kso-bso milieueducatie

(1) kunnen milieuaspecten op school identificeren en gericht zoeken naar informatie m.b.t. tot omgaan met middelen, grondstoffen en verbruiksgoederen

sociale vaardigheden

(2) oefenen zich in relatievormen die ze minder goed beheersen, bijvoorbeeld: kunnen leiding geven, verantwoordelijkheid nemen en meewerken (10) oefenen zich in het opbouwen en onderhouden van een relatie door: in overleg afspraken te maken en taken te verdelen

121


EINDTERMEN

DE LEERLINGEN

3de graad aso-tso-kso-bso leren leren

(3) kunnen diverse informatiebronnen en -kanalen kritisch selecteren en raadplegen met het oog op te bereiken doelen (4) kunnen zelfstandig informatie kritisch analyseren en synthetiseren (6) kunnen verwerkte informatie functioneel toepassen in verschillende situaties

milieueducatie

(1) kunnen beschikbare communicatiekanalen en milieueducatieve netwerken aanwenden bij milieu-initiatieven en -projecten (2) kunnen het normverleggend en grensoverschrijdend karakter van milieuvervuiling bij productie en verbruik illustreren

7.4 Tussentijds meten ... voor en door de directie Als directie waardeer en beloon je de voortdurende inspanningen van iedereen op school. Misschien kan er een uitgebreid slotevenement in het vooruitzicht worden gesteld? Intussen blijf je alert. Waterfacturen geef je aan de waterwerkgroep door, tussentijdse resultaten worden besproken, je denkt na over mogelijke bijsturing van minder effectieve maatregelen …

7.5 Tussentijds meten ... voor en door het technisch en onderhoudspersoneel Ook nu kun je de leerlingen en leerkrachten helpen bij het opnemen van de meterstanden en het verder uitvoeren van gekozen maatregelen. Als blijkt dat de jongeren te veel tijd besteden aan het meten, stuur hen dan bij en help een handje. Bezorg de resultaten aan de waterwerkgroep. Om de resultaten te beoordelen kun je ook je steentje bijdragen. Help bij het zoeken naar de oorzaken van bijvoorbeeld onverklaarbare meetresultaten. En vergeet intussen niet om zelf ook zuinig met water te blijven omgaan.

122

7.2 Tussentijds meten... voor en door de MOS-werkgroep

Recommend Documents