7 ARBEIDSRECHT ADVOCATUUR & MARKETING KLEINE LETTERTJESLOOP GROOT SUCCES KWALITEIT VAN DE JURIST: SOFT SKILLS

6/7 2012 € 11,50

32 PARTNERAANDEELHOUDER: JOS VAN DER MECHÉ (AKD)

62 DEALMAKER: JAN LOUIS BURGGRAAF (ALLEN & OVERY)

80 RIJDEN MET: RENÉ BORGHANS (DE KEMPENAER ADVOCATEN)

JAARGANG 8

ARBEIDSRECHT ADVOCATUUR & MARKETING KLEINE LETTERTJESLOOP GROOT SUCCES AN DE KWALITEIT V SKILLS JURIST: SOFT

nu ook als iPhone app!

helder in arbeidsrecht SørensenWeijers&Ko executive employment l aw yers

mr. M.T.P.H. (Marie-Thérèse) Cleophas

mr. drs. J.R. (Jan-Pieter) Vos

mr. H.L.A. (Hian Li) Ko

mr. E.M.Y. ( Yvonne) Sørensen

mr. drs. J.C.A. ( Tjeppe) Ettema

mr. S.I. (Sylvia) Witkamp

mr. L. (Laura) van Luipen

mr. K. (Koos) Weijers

t f e

mr. S.M. (Rigje) Rosier

mr. dr. P. (Pascal) Kruit

+31 10 249 24 44 +31 10 249 24 40 [email protected] Lichtenauerlaan 138 3062 me Rotterdam

www.swnk.nl

nr. 6/7 – 2012

20 Als ik... arbeidsrecht In de serie ‘Als ik...’ laten prominente juristen hun licht schijnen over de vraag wat zij zouden willen veranderen op ‘hun’ rechtsgebied. Wat zouden zij aanpakken, instellen en/of afschaffen als zij minister waren? Deze keer op het gebied van het arbeidsrecht.

39 Advocatuur & marketingstrategieën Marketing is de laatste tien jaar een steeds belangrijker rol gaan spelen in de advocatuur. Vertegenwoordigers van een aantal grote kantoren vertellen wat hun strategie op dit gebied is.

45 Soft skills voor juristen Soft skills zijn de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden, maar niet iedere jurist is zich daarvan bewust. Vier coaches vertellen er meer over. “Een juridisch professional zijn is tegenwoordig meer dan het inhoudelijke kunstje herhalen.”

NIEUW

64 Sabbaticals De sabbatical raakt ook onder Nederlandse juristen steeds meer ingeburgerd. Op zoek naar spiritualiteit, zingeving, nieuw elan? Tien juristen vertellen hoe zij hun sabbatical beleefden. “Ik heb veel nagedacht; er kwamen alleen geen diepe gedachten op.”

71

72

Nieuwe rubriek: buitenlandse zaken

De visie van Luc van Daele

In deze rubriek zullen voortaan iedere maand juristen die in het buitenland werken verslag doen van hun ervaringen. Deze keer een kandidaat-notaris van Loyens & Loeff die in Londen zit, en een counsel van Stibbe uit Dubai.

Nieuwe aanbieders hebben de laatste jaren succesvol de markt van de juridische dienstverlening betreden. Luc van Daele van Legadex geeft zijn visie hierover. Rationalisatie is onvermijdelijk, vindt hij.

nr. 6/7 – 2012

3

ALS JE DE WERELD WILT VERANDEREN MOET JE GAAN WERKEN BIJ DE GROOTSTE VAN DE WERELD. YOU MATTER

YOUMATTER.NU

nr. 6/7 – 2012

Colofon Mr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken in de juridische wereld. Mr. bereikt ruim 28.500 actieve juristen in Nederland. De uitgever wordt door een Raad van Advies geadviseerd over het te voeren beleid. Informatie over abonnementen zie onderaan dit colofon. Redactieadres Van Kleef Media Kennemerplein 13, 2011 MH Haarlem Tel. 023 – 576 21 87, fax 084 – 726 59 93, mail: [email protected] Redactie Michiel van Kleef (hoofdredacteur), mr. Karen Rijlaarsdam (eindredacteur), mr. Annelieke Fenstra, Myrna van Lente Medewerkers mr. Lex van Almelo, mr. Jurjen Boorsma (Arrest van de maand), drs. Andrea Bosman, mr. Alieke Bruins, Laura Burgers (Bijgewoond), mr. Marianne van der Hoek (Jonge-Baliepagina), mr. drs. Michel Knapen, mr. Peter Louwerse, mr. Noortje Ogg (Jonge-Baliepagina), drs. Michiel Rohlof (Dealmakers), mr. drs. Miek Smilde, mr. Henriette van Wermeskerken Columnisten Harm Cammel, prof. mr. Rieme-Jan Tjittes Fotografie Chantal Ariëns, Chris van Houts, Geert Snoeijer Illustraties Josje van Koppen, Mirèn van Alphen Website www.mr-online.nl Webmeester Bart Pronk ([email protected]) Raad van Advies Baker & McKenzie: Chantal Rademaker de Ridder, Boekel De Nerée: Charlotte de Mos, Brunel Nederland: Arjan de Vries, Houthoff Buruma: Jaap Bosman, USG Juristen: Eelco Stuut, Voxius: Ruud Harinck Uitgeverij Kluwer Juridische Uitgevers Postbus 23, 7400 GA Deventer Tel. 0570-647621 Uitgever mr. Tom Schoute Media advies Maarten Schuttél Advertentiedeelname Capital Media Services B.V. Staringstraat 11, 6521 AE Nijmegen Tel. 024-360 77 10, [email protected] Vormgeving COLORSCAN BV, Voorhout - www.colorscan.nl Druk Senefelder Misset, Doetinchem Abonnementen en adreswijzigingen Abonnementsprijs € 110,00 per jaar. Losse nummers € 11,50, te bestellen via www.kluwershop.nl of 0570 – 67 34 49. Alle prijzen zijn inclusief verzendkosten en BTW. Juristen die als zodanig werkzaam zijn ontvangen Mr. kosteloos. Bij wijziging tenaamstelling en/of adres verzoeken wij u de huidige en de gewijzigde gegevens op te sturen naar Kluwer Klantenservice, Postbus 23, 7400 GA Deventer. Tel. 0570 – 67 34 49, fax 0570 – 69 15 55, www.kluwer.nl/klantenservice Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvuldigd. ISSN 1388-3372 – Copyright Kluwer 2012

53

76

NIEUWS

61 Dealmakers

6 Met onder meer:

De interessantste deals van de afgelopen maand

Minder rechters door herziening gerechtelijke kaart, vliegende foto’s, de Kleine Lettertjesloop, Bijgewoond, meesters van de week en weblogs

76 Muraal

De vliegende start van NeXT advocaten

COLUMN

SUBSIDIAIR

29 Rieme-Jan Tjittes

79 Lezen

Geef de rechter een Snicker

Rick Verschoof over Verhalende rechtspraak

RUBRIEKEN

80 Rijden

19 Arrest van de maand

De macht van Ybo

René Borghans (De Kempenaer Advocaten) in de Infiniti M35h

58 Financieel

82 Netwerken

Het Nationaal ArbeidsRecht Diner

Beter werk

31

Het vaste katern over jurist en arbeidsmarkt 32 Nieuws

Met onder meer: Chambers Europe Awards, expositie Rijksmuseum in Baker & McKenzie house, ontknoping Burning Man actie, lente-ontbijt SørensenWeijers&Ko, de arbeidsthermometer en natuurlijk personalia 37 Column GroeiNu!

Plezier in je werk! 48 Jonge-Balie pagina’s

De Baliebink, Dagboek van een stagiaire en meer Katern bedrijsjuristen 50 Column Harm Cammel 53 Ik en mijn bedrijfsjurist

Alex Lever (Nysingh) en Arianne Oosterom (Salland Olie) 56 Bedrijfsjuristenpagina’s

Nieuws en column van Jan-Willem Prakke (Schiphol Group)

nr. 6/7 – 2012

5

Juridisch nieuws Filmfestival is food for juristenthought oor juristen is het festival food for thought, verwondering en herkenning.” Aldus staatsraad Winnie Sorgdrager over de veertiende editie van het filmfestival Film by the Sea (www.filmbythesea.nl) met dit jaar als subthema ‘recht en rechtspraak’. Het initiatief hiertoe komt van de Zeeuwse Meesters (een platform van rechters en advocaten in Zeeland) en de Roosevelt Academy. Film by the Sea is een tiendaags evenement (van 14 tot en met 23 september) in Zeeland en kent een programma dat bestaat uit filmpremières, talkshows, retrospectieven, educatieve activiteiten, workshops en meer. Sorgdrager is een van de leden van de commissie die een lijst heeft samengesteld met de 25 beste films over recht en rechtspraak. Andere leden zijn onder meer Jeanne Gaakeer, Pieter Ippel en Jan Loorbach. Alle Winnie Sorgdrager films zullen

“V

worden ingeleid door juristen, schrijvers en regisseurs. Na haar ministerschap (Justitie) was Sorgdrager zes jaar lang voorzitter van de Raad voor Cultuur. Of zij hierdoor meer dan gemiddelde belangstelling heeft voor het festival durft zij niet te zeggen. Wel heeft zij altijd al van film gehouden. Wat vindt zij de mooiste of beste film over recht? “Dat is moeilijk. Het hangt echt van mijn stemming af. Van de films die ik tot nu toe heb gezien, heeft A separation grote indruk op mij gemaakt, maar ook een film als Path of Glory. En Judgement at Nuremberg is natuurlijk onontkoombaar.” Uit een onderzoek van het Nederlands Juristenblad in 2011 bleek dat juristen een bovengemiddelde belangstelling hebben voor kunst en cultuur. Waarom dat zo is, werd niet duidelijk. Sorgdrager geeft een mogelijke verklaring: “Misschien is het zo dat nog steeds een relatief groot aantal mensen uit de juristensector dat van huis uit heeft meegekregen. Aan de studie ligt het in ieder geval echt niet!” Naast het filmprogramma zijn er cursussen en symposia, verzorgd door

vooraanstaande juridische professionals. Dit juridische cursusprogramma wordt georganiseerd in samenwerking met de Roosevelt Academy, SSR, Emergis en de Nederlandse Orde van Advocaten. Meer informatie: www.filmbythesea.nl.

Minder rechters, maar meer klachten oor het eerst in jaren is het aantal rechters in dienst van de Rechtspraak gedaald: van 2502 eind 2010 naar 2448 eind 2011. De belangrijkste verklaring hiervoor is de geplande operatie Herziening Gerechtelijke Kaart (HGK). Dit blijkt uit het jaarverslag van de Rechtspraak dat eind mei werd gepubliceerd.

V

(advertentie)

Als gevolg van de herzieningsplannen,die nog bij de Eerste Kamer in behandeling zijn, moet een aantal rechtbanken fuseren. Als de plannen doorgaan zijn minder rechters nodig. Op die ontwikkeling is in 2011 een voorschot genomen, met name via een terughoudend aannamebeleid. Verder blijkt uit een analyse dat de gemiddelde duur van veel rechtszaken substantieel is gedaald, maar dat de strenge streefcijfers op dit gebied regelmatig niet worden gehaald. Bij de helft van de in totaal 35 procedures is de landelijke norm in 2011 gehaald. Klachten

Kwaliteit met oog voor detail

www.toga-atelierschout.nl [email protected]

6

nr. 6/7 – 2012

Industrieweg 51 ϯϬϰϰ^ZŽƩĞƌĚĂŵ Tel.: 010 245 07 66 Ěŝƚͬŵǀƌϵ͗ϬϬͲϭϳ͗ϯϬ

Volgens het jaarverslag is het aantal klachten over de Rechtspraak sinds 2009 met ruim een kwart toegenomen. Dat komt onder meer doordat de klachtenregeling bekender is geworden en de burger mondiger. Maar het aandeel van de klachten dat gegrond wordt verklaard, is ongeveer hetzelfde gebleven: circa negentien procent. Ook het aantal wrakingsverzoeken is de laatste jaren fors toegenomen. In 2007 waren er 248 wrakingsverzoeken, in 2011 587. Slechts een klein deel van de verzoeken in 2011 werd toegewezen: 6,1 procent.

Juridisch nieuws Kernwaarden van de advocatuur et als ik zullen vele lezers van dit blad met enige afschuw kennis hebben genomen van het kansloze kort geding dat PVVvoorman Geert Wilders onlangs aanspande tegen de Staat der Nederlanden. Inzet was de beslissing van de Tweede Kamer om in te stemmen met het Europees Stabiliteitsmechanisme. Allerwege werd de beslissing van Wilders om naar de rechter te stappen veroordeeld. In de kantlijn werd ook diens raadsman, mr. A. Moszkowicz (M)., bekritiseerd om het feit dat hij zich voor dit overduidelijk politiek geïnspireerde karretje had laten spannen. Om het gedrag van M. te kunnen beoordelen, is het aardig om nog

N

eens te kijken naar de vijf kernwaarden voor de advocatuur, zoals geformuleerd door de Nederlandse Orde van Advocaten en die terecht moeten komen in de nieuwe Advocatenwet. Over de onafhankelijkheid en partijdigheid kan geen twijfel bestaan. Net zo min als over vertrouwelijkheid, alhoewel het periodieke optreden van M. bij tv-praatprogramma’s hiermee op gespannen voet lijkt te staan. Anders ligt het met de deskundigheid. M. staat bekend als strafrechtspecialist. Het staatsrecht bleek onbekend gebied; een staatsrechtjurist zou deze klus hebben afgewezen. Door Wilders niet door te verwijzen naar een echte deskundige kan worden getwijfeld aan de

integriteit van Moszkowicz. Integriteit staat namelijk voor meer dan voor het schetsen van een realistisch beeld van de juridische procedure, de slagingskansen van de zaak en de verwachte kosten. Interessant is dat M.’s handelswijze nog het meest in strijd is met zijn publieke verantwoordelijkheid. Een zesde kernwaarde die het - door verzet van de Orde - niet heeft gehaald. Volgens de Orde zou de tuchtrechter advocaten op dit punt moeten beoordelen. Dezelfde tuchtrechter, althans het voorportaal daarvan in de vorm van de Amsterdamse deken, die zich buigt over eventuele financiële onregelmatigheden binnen het (voormalig) kantoor van M.

Moszkowicz schijnt een overstap naar de wereld van de televisie te overwegen. Het lijkt mij geen groot verlies voor de advocatuur.

Michiel van Kleef, hoofdredacteur @michielvankleef

Wim Anker spreekt de duidelijkste taal Strafrechtadvocaat Wim Anker is de winnaar van de Duidelijketaalprijs 2012. Van elf onderzochte strafpleiters is hij degene die de duidelijkste taal spreekt. Dat blijkt uit onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van het Taalcentrum van de Vrije Universiteit door taalwetenschappers en een vakjury. Anker kreeg de prijs begin juni uit handen van Anita Witzier, winnares van de prijs vorig jaar. im Anker is erg blij met de onderscheiding: “Ik vind het een bijzondere prijs om te winnen. Zeker nu het gaat om

W

een beroepsgroep die zeer ervaren is in het spreken in het openbaar. Duidelijke taal is in mijn vak heel belangrijk. Je moet een compact verhaal kunnen houden met een kop en een staart.” Anker won volgens de jury vanwege zijn manier van spreken die aanzet tot luisteren. Zijn inhoudelijke boodschap weet hij op een glasheldere manier haarfijn over te brengen. Bijna geen jargon, korte zinnen en veel illustratieve voorbeelden, vergelijkingen en metaforen. Hij stemt zijn woorden goed af op het brede publiek. Fotofinish

Wim Anker neemt zijn prijs in ontvangst uit handen van Anita Witzier.

Het Taalcentrum liet de winnaar bepalen door taalonderzoekers van de Vrije Universiteit en een vakjury. De onderzoekers analyseerden de taalvaardigheid van elf strafpleiters die in 2011 en 2012 vaak op radio en tv verschenen. Die werden onder meer beoordeeld op helderheid, gebruik van jargon en retoriek. De vakjury beoordeelde of de boodschap inhoudelijk juist was en of de manier waarop die werd gebracht, correct was. De jury bestond uit: Willem van Bennekom, Gerben Kor, Cees Korvinus, Carel Raymakers en Theo de Roos. Anker wordt op de voet gevolgd door Gerard Spong. Spong zet zijn punten helder uiteen, spreekt beeldend en is zeer overtuigend. De vakjury spreekt van een fotofinish tussen beiden. Op de derde plek staat Geert-Jan Knoops. Knoops beschikt over een breed palet aan overtuigende argumenten.

nr. 6/7 – 2012

7

2SLPULIL^VULYZ]LYLUPNPUN VWLLL\^ZLI\P[LUWSHH[Z 5>=LS\^LIPLK[[LO\\YHHU!  Y\PTLRHTLYZRL\RLUIHK RHTLYNHYHNLNLIY\PR NLTLLUZJOHWWLSPQRLY\PT[LU TVLZ[\PU .L]YHHNK!LJO[WHHYVMHSSLLU Z[HHUKLUPL[YVRLUKQHHY /\\YÁWLYTHHUK HSSPU 9LHJ[PLZTL[ \P[]VLYPNLPUSPJO[PUNLUUHHY SPLULRLT'NTHPSJVT

15 years in legal translations! Ervaren juridische ve vertalers Alle All talen t l Directe, snelle nelle behandeling Vaste, scherpe tarieven Persoonlijk contact

JMS Tex jurid tser isch v e r t a a v ic e drs lbure J.M a .

beëd

S

teu ig d v r erta le r

u

Mgr . C. Ve e 113 rma 1 KJ n la a Vo le n 58 T 0 nda 299 m -351 F 0 851 299 -351 E in 751 fo@ jms W w text ww .n l .j m s text .n l

Op JMS Textservice kunt u altijd vertrouwen. U wee et zich bij ons weet verzekerd van een sluiten nde juridische vert ertaling sluitende vertaling die op het afgesproken titijdstip ijdstip wordt geleverd. ge Altijd, want afspraak is afspraak, afspraakk, al sindss 19 1997. Hoe onze nten dit waarderen ku unt u lez ezen op www.jmstext.nl. klanten kunt lezen drachten, in nformatie of onze tarieven zijn nf Voor spoedopdrachten, informatie ar. BBel 0299 351 851 en binnen een we altijd bereikbaar. pe offerte. uur doen we u een scherpe

Uw deadline, onze zorg!

Kijk op juridischebrochure.nl voor meer info

Juridisch nieuws BestGraduate Law 2012 laudia Priem, studente ondernemingsrecht aan de Vrije Universiteit, is uitgeroepen tot BestGraduate Law 2012. Met negen andere finalisten streed zij half mei om deze felbegeerde titel in de Rembrandt Tower in Amsterdam. De studenten moesten tegen elkaar pleiten, werden onderworpen aan een fact finding assessment en moesten pitchen om voor hun fictieve advocatenkantoor een belangrijke klant binnen te halen. Priem heeft een bedrag van 10.000 euro gewonnen. Daarnaast won zij een plek voor deelname aan het Summer Students Programme van Linklaters LLP en een uitje voor haar en haar medestudenten van de master ondernemingsrecht aan de Zuidas. BestGraduates Law is een initiatief van Memory Group. Het is een wedstrijd voor juri-

C

NIEUWS VOOR JURISTEN

disch toptalent, waarin de capaciteiten van de kandidaten door middel van een capaciteitentest en vaardigheidsoefeningen worden getest. Ook gaan de deelnemers op gesprek bij verschillende advocatenkantoren, die op hun beurt studenten mogen uitnodigen voor hun ‘inhousedag’ en ieder één kandidaat mogen voordragen voor de finale.

Herstel n de vorige uitgave van Mr. is een fout in het artikel ‘Duits-Nederlandse advocaten’ geslopen. Op pagina 40 staat dat Evert Jan Heijnen bij Kneppelhout & Korthals werkzaam zou zijn. Heijnen is echter werkzaam bij DVDW Advocaten. De naam van zijn kantoorgenote Ute Acker is verkeerd geschreven in het fotobijschrift op pagina 41. In de rubriek Financieel (pagina 61) zijn de foto’s per abuis verwisseld. Tevens is de naam van Luc Daemen verkeerd geschreven in het fotobijschrift.

I

Luc Daemen (Grant Thornton)

Matthijs de Meyere (Niehoff Werning & Kooij)

Vliegende foto’s r.-fotograaf Geert Snoeijer had onlangs een artistieke wereldprimeur met een vliegende tentoonstelling. Snoeijer maakte op verzoek van Turkije-specialist Corendon Dutch Airlines een selectie van foto’s van Nederlanders die in Turkije wonen en afstammelingen van Nederlanders die zich daar lang geleden vestigden. De selectie vormt een deel van de tentoonstelling Nederlandse pioniers in Turkije die tot eind augustus te zien is in het Amsterdams Museum. Het gaat hier om een speciale expositie in het kader van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Nederland en Turkije. Geert Snoeijer werkt al geruime tijd voor Mr. Hij is verantwoordelijk voor onder meer de foto’s bij de rubrieken Ik en mijn cliënt, Locus, De visie van en Buitennichig.

M

Wolfert van ’t Hooft (1949). Zijn grootvader verhuisde begin vorige eeuw naar Turkije. Spreekt nauwelijks Nederlands, maar eet graag een harinkje op Koninginnedag.

nu ook als iPhone app!

nr. 6/7 – 2012

9

Bijgewoond

Als drukke jurist kunt u natuurlijk niet overal aanwezig zijn. Mr. brengt u daarom maandelijks verslag uit van de gemiste highlights. door Laura Burgers

Congres Recht en Media Datum: vrijdag 11 mei 2012 Aantal aanwezigen: ruim 50 Locatie: Universiteit Leiden Borrel: Als journalisten juridische kwesties inhoudelijk bespreken, gebeurt dat “erbarmelijk”. Wegens tijdgebrek lezen ze de relevante dossiers niet, volgens Henk Snijders. De Leidse hoogleraar burgerlijk (proces)recht was dagvoorzitter op dit openbare congres van het Mordenate College, een vereniging waarvan jaarlijks de vijftien beste propedeusestudenten rechten uit Leiden lid mogen worden. Zijn collega straf- en strafprocesrecht Tineke Cleiren haastte zich op te merken dat de media noodzakelijk zijn, maar wel lastig voor de rechterlijke macht. Die probeert “veel te krampachtig” aanvallen uit de media te voorkomen door opener en transparanter te worden. De op tv goed zichtbare naambordjes voor rechters in zitting zijn een brug te ver, vindt ze. “Die rechter zit daar juist onpersoonlijk en kleurloos!” Strafpleiter Jacques Taekema vertelde over de positieve rol die de media voor hem gespeeld hebben in de Schiedammer parkmoord. Ton Hartlief, hoogleraar privaatrecht in Maastricht, besprak allerlei aansprakelijkheidszaken waarin de roddelpers voor de rechter was gesleept – vaak tot hilariteit van de zaal.

10

nr. 6/7 – 2012

Denk aan schreeuwende koppen als Gordon vrijt met Carlo’s ex, waarbij de zogenaamde ex in kwestie – ene Adriaan – elders groot wordt afgeschilderd als ‘afdankertje’, terwijl er van het hele verhaal geen letter waar is. “Het smartengeld dat in Nederland bij zulke zaken wordt toegekend is wat mij betreft laag”, liet Hartlief weten. Al met al bleek de relatie tussen recht en media moeilijk in één woord te omschrijven. De studenten en alumni volgden nog diverse workshops om tot dieper inzicht te komen en sloten de dag af met een borrel met live muziek. Nu maar hopen dat ze dit stukje geen ‘erbarmelijke’ weergave van hun congres vinden.

vertragend systeem wat Trendafilova betreft. Alle dossiers moeten zo twee keer bekeken worden, terwijl die gauw zo’n 100.000 pagina’s dik zijn. Om kosten en tijd te besparen zou de aanklager veel selectiever moeten zijn in het aanleveren van bewijzen, betoogde ze. Kunnen meteen twee van de drie rechters uit de preliminaire kamer worden wegbezuinigd. Nadat ICC-rechter Howard Morrison de toekomst van de tienjarige had besproken, was het tijd voor de borrel. Op de volgende tien jaar!

Ten years of International Criminal Court

Internationale verontwaardiging en verbazing was de oogst van de kabinetsplannen om in Nederland het toezicht op de advocatuur te verscherpen. Ze werden besproken op deze vierdaagse conferentie van de International Bar Association (IBA) en de NOvA. En dat terwijl staatssecretaris Teeven de aanwezigen nog had proberen te sussen tijdens de opening; volgens hem impliceert het voorstel geenszins staatsbemoeienis. Maar daar waren de ruim 120 vertegenwoordigers van advocatenordes uit 56 landen niet gerust op, aangezien het geplande toezichtorgaan door de overheid zal worden benoemd én gefinancierd. In Ierland ligt er een vergelijkbaar voorstel, waar Ed Murphy, de voorzitter van de Law Society of Ireland, zich zorgelijk over uitsprak. Mede dankzij de uitstekende discussieleider Willem Calkoen (NautaDutilh) werd de microfoon ook door het publiek veel gebruikt. De voorzitter van de Oekraïense advocatenorde, Andriy Kostin, wond zich enorm op. “Als wij in Oekraïne lobbyen voor een onafhankelijke advocatuur wijzen we altijd naar de West-Europese landen als goede voorbeelden, maar met deze plannen van Nederland en Ierland...” Hij maakte zijn zin niet af en stak veelbetekenend zijn handen in de lucht. Alvorens naar het volgende onderwerp over het gaan was het tijd voor koffie. Tijdens deze pauze bleken de gemoederen nog bepaald niet te zijn gekalmeerd. Om de ongerustheid te bedwingen zal onze staatssecretaris – net als zijn Ierse collega – met een beter verhaal moeten komen.

Datum: maandag 14 mei 2012 Aantal aanwezigen: 60 Locatie: Vrije Universiteit Amsterdam Borrel: Het Internationaal Strafhof of International Criminal Court (ICC) bestaat tien jaar en dat werd gevierd door het Amsterdam Law Forum. Professionals uit het internationaal strafrecht, hoogleraren en studenten kwamen bijeen om te reflecteren over verleden én toekomst van dit permanente internationale orgaan. In plaats van felicitaties kreeg het ICC vooral een stevige dosis kritiek. William A. Schabas is behalve in Londen ongeveer overal ter wereld professor internationaal strafrecht (geweest), sinds kort ook in Leiden. Zijn blog volgen volstaat om op de hoogte te blijven van het internationaal strafrecht, zei internationaal advocaat Donald Ferencz. Schabas vindt dat het ICC openlijk voor zijn politieke component moet uitkomen. De aanklager gaat over tot vervolging op basis van het afwegen van gravity; alleen de ernstigste misdadigers worden vervolgd. Zo’n keuze is altijd politiek, stelde Schabas, en moet dat ook zijn om de internationale vrede en veiligheid niet in gevaar te brengen. Ongezouten kritiek en frustratie kwamen van Ekaterina Trandafilova, zelf rechter bij het ICC in de preliminaire kamer. De aanklager mag op eigen initiatief tot vervolging overgaan, maar heeft dan eerst goedkeuring nodig van de preliminaire kamer. Een hopeloos

7th Annual IBA Leaders’ Conference Datum: donderdag 30 mei - zaterdag 2 juni 2012 Aantal aanwezigen: 120 Locatie: Bel Air Hotel Den Haag Borrel:

START YOUR CAREER

GET A TASTE

WWW.WERKENBIJBAKER.NL

Juridisch nieuws

Eerste editie Kleine Lettertjesloop egin juni werden in Haarlem de open Nederlands kampioenschappen hardlopen voor juristen gehouden onder de naam Kleine Lettertjesloop. Deze loop, over vijf en tien kilometer door Haarlem en Bloemendaal, is onderdeel van de reeds jaren bestaande Letterenloop, en werd dit jaar voor het eerst gehouden. Aan de Kleine Lettertjesloop nam een groot aantal advocaten, notarissen en leden van de rechterlijke macht deel. Voor elk van die categorieën waren er prijzen. Daarnaast was er een categorie ‘overige’ juristen (weten-

B

schappers, bedrijfsjuristen, en een enkel Tweede Kamerlid). Winnaar bij de tien kilometer mannen was raio Willem Jan van der Graaf die met 33.50 ook nog eens tweede werd in het ‘grote’ klassement van de Letterenloop. Bij de vrouwen won advocaat Suzanne MacDonald met 40.43. De prijzen werden uitgereikt door de Haarlemse rechtbankpresident Herman van der Meer. foto’s: Chris van Houts

Finish van de Togarun die aan de Kleine Lettertjesloop voorafging

Naar de start met onder meer Quirijn Meijnen (Advocatenkantoor Meijnen), Sofie de Schutter (Van Appia & Van der Lee Advocaten), Heleen de Jonge van Ellemeet (wetenschappelijk bureau van de Hoge Raad) en Jeroen Recourt (Tweede Kamer PvdA)

aar

Alle prijswinnaars bij elk

Uitslagen: 5 km individueel: Hanneke de Jong (rechter in Haarlem) en Erik Scheers (Everaert Advocaten) 10 km individueel: Suzanne MacDonald (TLT Solicitors) en Willem Jan de Graaf (raio Parket Amsterdam) 10 km teams: 1e prijs: Ploum Lodder Princen, 2e prijs De Rechtspraak, 3e prijs Köster Advocaten 10 km snelste magistraat: Marjet van der Lecq (rechter in Almelo), Willem Jan de Graaf (raio Parket Amsterdam) 10 km snelste advocaat: Suzanne MacDonald (TLT Solicitors), Michiel van Dijk (CMS Derks Star Busmann) 10 km snelste overige juristen: Heleen de Jonge van Ellemeet (wetenschappelijk bureau Hoge Raad), Jasper Commandeur (SNS REAAL)

12

nr. 6/7 – 2012

Juridisch nieuws

groot succes

De winnaars op de tien en vijf kilometer in gesprek: Willem Jan de Graaf (l) en Erik Scheers

Het team van Jahae Advocaten

Mr.-hoofdredacteur Michiel van Kleef overhandigt het Mr.togaschort aan de prijsuitreikende Haarlemse rechtbankpresident Herman van der Meer

Een waar voetbalfeest: Mundiavocat 2012 Het Europees Kampioenschap voetbal is nog in volle gang, maar begin juni vond al een ander belangrijk voetbalfestijn plaats: het Wereldkampioenschap voetbal voor advocaten ofwel de Mundiavocat 2012.

winnaar van het toernooi. Beide groepswedstrijden werden nipt verloren. Na onnodig verlies tegen Canada, werd gewonnen van Spanje, Japan, China en Italië. De winst tegen Italië zorgde ervoor dat plek 25 werd veiliggesteld. Volgend jaar gaat het team voor een top 10-notering op het Europees Kampioenschap dat in Italië zal plaatsvinden. Op www.mr-online.nl heeft Mike Niekoop (Clifford Chance) een amusant weblog bijgehouden over de ervaringen van het Nederlandse team tijdens Mundiavocat 2012. (advertentie)

De Dutch Football Lawyers in Kroatië

eer dan 1.500 advocaten uit de hele wereld kwamen samen in Kroatië. Nederland werd vertegenwoordigd door de Dutch Football Lawyers, een team dat bestaat uit advocaten afkomstig uit verschillende arrondissementen. Helaas lootten de Nederlanders zware tegenstanders. Algerije, dat tot de halve finales kwam en Brazilië, de uiteindelijke

M

nr. 6/7 – 2012

13

STICHTTIN NG FINANCIËLEE KENNISSBAN NK Communicatie van overheid/financiële instellingen moet voldoen aan 3 vereisten: duidelijk, volledig en begrijpelijk. Op belangrijke financiële gebieden die overeenkomen met de financiële levensfasen schieten overheid en controlerende organisaties tekort.

• Leren: verhoging studiefinanciering

Levensfase A

Studenten krijgen de rekening van de crisis door het mogelijk afschaffen van de basisbeurs en invoeren van het sociaal leenstelsel, inkorten van de OV-chipkaart en het verhogen van het (instellings)college- geld. De studiefinanciering stijgt explosief tot een studiefinancieringsbubbel.

• Actie: hou dit in de gaten en bezoek www.studiefinancieringsbubbel.nl • Verdienen: flexibiliseren arbeidsmarkt

Levensfase B

Met het argument dat de arbeidsmarkt op slot zit vanwege een te grote arbeidsbescherming wordt flexibilisering van de arbeidsmarkt verdedigd. Hoe helder is dit argument als menig advocaat weet dat ontslag, collectief of individueel, niet moeilijk te realiseren is.

• Actie: verdiep u hierin en bezoek www.definancielesite.nl met website-onderdeel ‘WW’ • Wonen: beperken hypotheekrente

Levensfase C

De aankoop van een woning is een belangrijke financiële beslissing. Dat Nederland met € 640 miljard internationaal koploper is op het gebied van hypotheekschulden is onjuist en onvolledig. De hypotheekrenteaftrek vervalt. Vraag is wanneer, in welke mate en voor wie!

• Actie: bezoek www.definancielesite.nl en toets trefwoord ‘eigen woning’ in • Beschermen: afbraak sociale zekerheid

Levensfase D

Afbouw van de sociale zekerheid treft velen. Bescherming voor werkloosheid en arbeidsongeschiktheid wordt nog deels collectief gedeeld. Maar wie dekt zich voldoende in privé in voor de risico’s van ontslag, arbeidsongeschiktheid en financiële tekorten op de oude dag?

• Actie: bezoek www.definancielesite.nl en toets trefwoord ‘sociale zekerheidswetgeving’ in • Oude dag: afbouw pensioenen, vermogen opbouwen

Levensfase E

Een goede oudedagvoorziening is noodzakelijk voor financiële rust. Het vertrouwen daarop verdwijnt. De voorgespiegelde pensioeninkomsten zullen veel lager zijn. Ook voor u als jurist.

• Actie: voor meer inzicht in uw persoonlijke situatie, bezoek www.definancielesite.nl en toets trefwoord ‘AOW herziening’ in

• Een integraal beeld Een beleggingshypotheek, koopsom, pensioen en zogenaamd veilige beleggingen kunnen verweven zijn. Vermogensbestanddelen dalen en stijgen soms gezamenlijk. Ziet u alle aspecten?

• Actie: doe uzelf een plezier en bezoek www.definancielesite.nl met website-onderdeel ‘Financiële planning’ 30% korting voor u als lezer van Mr. als u het financiële handboek “Uw Financiële Routeplanner” met financiële tips en waarschuwingen bestelt. Kijk op: www.definancielesite.nl/book/buy.

Financiële kennis is cruciaal. Heeft u vragen of advies? Reageer op [email protected].

www.mr-online.nl 29 MEI

14 MEI

Ruben Houweling hield hij zijn oratie ‘Arbeidsrecht op de schop’ als bijzonder hoogleraar arbeidsrecht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Barbara Oomen (hoogleraar sociologie van de mensenrechten aan de Universiteit Utrecht) is benoemd tot decaan van het University College Roosevelt Academy in Middelburg.

Stel: u bent minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, wat zou u dan willen doen? Mede gelet op de aankomende bezuinigingen? “Ik zou een wetboek van arbeid invoeren met een heldere structuur en terminologie (niet zoals nu dat we billijke vergoedingen en schadevergoedingen naast elkaar kennen). Ik zou het duaal ontslagrecht afschaffen, maar de preventieve toets behouden met een wettelijke regeling voor ontslagvergoedingen.” Welk boek las u het laatst? “Een bundeling van oude oraties uit begin van de vorige eeuw... Ja... een arbeidsrechtnerd.” Met wie zou u een gevangeniscel willen delen? “Ik zou de cel wel willen delen met Bono van U2. Lijkt me een bijzonder intrigerend persoon, overigens ook iemand die je wel wakker zal houden met zijn verhalen en energie. Rock on!!”

21 MEI Marjan Olfers (VMW Taxand) is benoemd als bijzonder hoogleraar Sport en Recht aan de Vrije Universiteit.

Hoe belangrijk is het eigenlijk dat een advocaat zich sportief opstelt? En een winnaarsmentaliteit heeft? “Iedereen verstaat onder ‘sportief’ wat anders. Als advocaat streef ik continu naar het beste resultaat voor mijn client. Uiteindelijk hoeft winnen op lange termijn niet het beste resultaat voor de cliënt te zijn.” Kent u ook een potentiële Mr. van de week? Mail ons! [email protected]

Kleinschalig en intensief zijn de kenmerken van uw universiteit. Is dat iets wat andere universiteiten, in het bijzonder rechtenfaculteiten, ook zouden moeten nastreven? “Het is zeker een aanrader als zij studenten sneller willen laten afstuderen en meer willen laten leren. Aan de university colleges behaalt zo’n 90% van de studenten in drie jaar een bachelordiploma, tegenover 30% aan de reguliere universitaire opleidingen. Een gemiddeld vak beslaat dan ook 30 colleges, in plaats van zeven of acht. Je ziet dan ook dat de Universiteit Utrecht, met al twee University Colleges en het Utrecht Law College, nu ook het reguliere rechtenonderwijs in vier colleges gaat onderbrengen. Er valt overigens wel meer te zeggen voor een brede bachelor, zoals de norm is op de university colleges: Ik begrijp van mensen die werken met onze mr.-alumni dat studenten die naast veel rechtenvakken in hun bachelor ook statistiek, psychologie, retorica en bètavakken deden uitstekende juristen zijn.” Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière? “Het moment dat ik als lid van de Staatscommissie Grondwet werd gevraagd om mee te denken over de betekenis en de toegankelijkheid van de Grondwet, waarbij de wijze waarop de regering om is gegaan met het advies meteen het dieptepunt is.”

Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière? “Mijn proefschrift. Een ieder die ooit een dergelijk werk geschreven heeft, weet wat dit betekent.” Het dieptepunt was zeker toen u als commissaris van Ajax door de rechter in de zaak Louis van Gaal – Johan Cruijff werd teruggefloten? “Suggestief. Dit zijn uw woorden. Nee. Tip: lees de uitspraken eens nauwkeurig.”

Meesters van de week 4 JUNI Advocaat Peter Ingwersen (Pot Jonker Seunke) is voorzitter van de Christen Juristen Vereniging die haar jaarlijkse Algemene Ledenvergadering hield.

Is het zijn van jurist en christen een gouden combinatie? “We zijn mensen en doen ons best. Dat geldt voor elk beroep. Je moet jezelf ook niet groter maken. We spelen in Gods tuin, de aarde, en daarin ben je geroepen om je in te zetten voor de wereld waarin we wonen en werken. Voor de christen-jurist staat natuurlijk altijd de vraag naar recht en gerechtigheid centraal. Uiteindelijk zijn de gerechtigheid en de rechtvaardigheid beslissend. Hoe een ieder daaraan invulling geeft willen we vooral persoonlijk laten. Het ene beroep is ook het andere niet en we oordelen niet over elkaar.” Hoogleraar arbeidsrecht Wijnand Zondag (Rijksuniversiteit Groningen), besloot vorig jaar predikant te worden. Heeft u zo’n stap wel eens overwogen? “Leuke vraag. Het is diametraal anders gegaan. Al zeer jong wilde ik predikant worden. Om Grieks en Latijn te leren ben ik ook naar het gymnasium gegaan. Rond mijn zestiende ben ik van plan veranderd. Laat mij het aardse recht dienen vanuit mijn vaste levensovertuiging, zo meende ik. En zo is het ook gebeurd. Ik ben rechten gaan studeren aan de Vrije Universiteit en ben bijna dertig jaar geleden advocaat geworden. Voor mij het mooiste beroep op aarde. Ik ga elke dag fluitend naar mijn werk. Daar ben ik heel dankbaar voor.”

Een selectie van uitspraken die de Mrs. van de Week de afgelopen maand deden op de site van Mr. (www.mr-online.nl). Elke week beantwoordt een jurist die die week om de een of andere reden in het nieuws is een aantal vragen. Wie een wekelijks overzicht wil van alle Mrs. van de week kan zich abonneren op de Mr. e-mailnieuwsbrief via www.mr-online.nl

nr. 6/7 – 2012

15

Weblogs Voetbalgedachten Op de website van Mr. werd afgelopen maand weer druk geblogd. Ook deze keer een greep uit de inhoud. Meer lezen? Kijk op www.mr-online.nl Ondernemend jurist Marijn Rooymans vermoedt dat social media ons minder sociaal maken. “Het is verleidelijk om lekker thuis achter je pc te blijven zitten, maar pas op. Vooral de talloze bemiddelingsbureautjes gebruiken LinkedIn om je te vinden.” Wil je eigen baas zijn en niet de zoveelste inwisselbare onderaannemer? Dan moet je erop uit om mensen te gaan ontmoeten volgens Rooymans. De meest succesvolle zelfstandige juristen die hij kent zijn namelijk niet per definitie degenen die het meest actief zijn op LinkedIn of Twitter. “Het zijn de mensen die de discipline en belangstelling hebben om af en toe de tijd te nemen om persoonlijk contact te maken. En dan vooral op de momenten dat ze niet verlegen zitten om een opdracht.” Advocaat en onderzoeker Gerben Kor zette eind mei zijn EKvoetbalgedachten op papier. “Wesley speelt waardeloos, al een jaar lang. Robin heeft nog nooit iets goed gedaan in Oranje. Raffie is een watje. Dirk is versleten. Arjen mist altijd als het er echt om gaat. De Hunter mag vast weer niet spelen van gekke Bertje. Bommel en De Jong krijgen binnen een half uur rood. We hebben geen echte mannen in de verdediging. Na Sar hebben we geen topkeeper meer. En toch worden we kampioen. Waarom? Omdat we er geen recht op hebben.” Ook advocaat Ali Öntas verkeerde eind mei al in hogere EK-sferen. “Het aantal

Oranjefans dat een reis naar Oekraïne zou hebben geboekt voor het EK zou tegenvallen. Om het tij te keren, tracht men de mannelijke supporters te verleiden met mooie Oost-Europese dames. In Oekraïne zouden de mooiste vrouwen van de wereld wonen. Zelfs een KNVB-sponser adverteert er mee. In een melige bui heb ik mij verdiept in het fenomeen Oekraïnse vrouw. Ik wil uitdrukkelijk vermelden dat het niet om een empirisch onderzoek gaat, doch het resultaat is van een uurtje googlen. Ik realiseer mij dat deze bijdrage geen juridisch onderwerp omvat, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn.” Een advocaat in de Cariben vertelt: “Met de ontmanteling van de Nederlandse Antillen zijn de Caribische eilanden Bonaire, Saba en Sint Eustatius op 10-1010 openbare lichamen geworden van Nederland. Voor de rechtsvorming brengt deze ontwikkeling interessante vragen mee. Een heikel punt van discussie is de vraag of de rechten en plichten van de inwoners van de eilanden gelijk (moeten) zijn aan de rechten en plichten van hun mede landgenoten op het Europees continent. Zo bestaat dan ook het voornemen artikel 1 van de Grondwet zodanig te wijzigen, dat het gelijkheidsbeginsel in Nederland niet voor alle delen geldt. Wellicht voor velen tot voor kort een ver-van-m’nbed-show, maar met de val van het Nederlands kabinet en de opkomende verkiezingen voor de Tweede Kamer presenteert zich een interessante test case die in grote mate zal bepalen hoe de discussie over

deze zogenoemde ongelijkheid zich verder gaat ontwikkelen.” Rechtsfilosoof Hendrik Kaptein neemt minister Spies in bescherming: “Eerst voor en later tegen het boerkaverbod hoeft niet te getuigen van ongeloofwaardig opportunisme. Politiek onvermijdelijke compromissen kunnen nu eenmaal leiden tot veranderlijke standpunten. Bovendien moeten ministers, magistraten en advocaten publieke opvattingen kunnen verdedigen waarmee zij het persoonlijk niet eens zijn. Toga’s zijn daarvan uitdrukkingen, ter verhulling van de mens achter de magistraat en de advocaat. Boerka’s bedekken nog meer en lijken dan ook zeer geschikt om die toga’s te vervangen, ook voor niet-islamieten.”

Ook heeft een nieuwe blogger deze maand zijn intrede gedaan. Inspirator Duurzame Rechtspraak en oud-advocaat Alexander de Savornin Lohman

blogt over het van 20 tot 24 mei 2012 in Den Haag gehouden internationale symposium van de World Society of Victimology. Hij presenteerde er een model voor slachtofferempowerment dat nuttig kan zijn bij onderhandelingen met en voor slachtoffers. Tijdens het slotdiner parodieerde congresvoorzitter Marc Groenhuijsen (UvT) een keynote-speaker die zich een ‘virgin of victimology’ voelde met het statement dat het congresgebeuren één grote orgastische ervaring is geweest. “Ik kan me daar wel in vinden.”

(advertentie)

Fier Advocaten biedt ruimte aan zes advocaten, die op basis van kostendeling verbonden zijn aan het kantoor aan de Westerdoksdijk 605 te Amsterdam. Wij hebben plaats voor toetreding van drie advocaten ŵĞƚnjĞůĨƐƚĂŶĚŝŐĞƉƌĂŬƟũŬĞŶ͘<ĂŵĞƌŚƵƵƌǀĂŶĂĨΦϴϱϬ͕ϬϬ (ex btw) per maand. Het kantoorpand is gelegen aan het IJ op 100 meter afstand van het nieuwe gerechtshof. Fier Advocaten Postbus 14553, 1001 LB Amsterdam Contact: Tom Jaburg d͗;ϬϮϬͿϱϮϴϱϴϮϴ ͗ũĂďƵƌŐΛĮĞƌĂĚǀŽĐĂƚĞŶ͘Ŷů|/͗ǁǁǁ͘ĮĞƌĂĚǀŽĐĂƚĞŶ͘Ŷů

nr. 6/7 – 2012

17

WOENSDAG 4 JULI OPENBARE LES PROF. DR. ROB VAN OTTERLO

CREATING TOMORROW

Op woensdag 4 juli 2012 om 16.00 uur spreekt prof. dr. Rob van Otterlo, lector Organizing Legal Services aan de Hogeschool van Amsterdam, zijn lectorale rede uit in het Auditorium van Gebouw Leeuwenburg, Weesperzijde 190 (naast Amstelstation) in Amsterdam. Het lectoraat Organizing Legal Services brengt onderwijs, wetenschap en beroepspraktijk samen om passende oplossingen te vinden voor vraagstukken op het gebied van de inrichting en uitvoering van juridische dienstverlening. Kijk voor meer informatie over het Kenniscentrum Maatschappij en Recht op www.hva.nl/kmr. Wilt u aanwezig zijn bij deze openbare les? Meld u aan via www.hva.nl/lectorale-redes (toegang gratis).

Arrest van de maand

De macht van Ybo Het past natuurlijk bij de VIVA’isering van het strafrecht: de Hoge Raad ging het nu dan toch echt een keer over neuken hebben. Een orgie van vier heren en één vrouw, met als gangmakers voorzitter Van Dorst en raadsheer Y. Buruma, wees een arrest over de edele kunst van het mierenneuken. U kreeg er nog net geen dildo bij.

door Jurjen Boorsma

H

et gaat om de zaak contra Sietze

Raad de middelen ongegrond te verkla-

kost veel tijd en geld.” Waarbij boven-

Jan V., zwerver van beroep. Een

ren en de uitspraak in stand te laten,

dien niet op voorhand gezegd is dat de

agent te Enschede pakte zijn lunch af

onder meer verwijzend naar NJ 2010,

burger die hardop klaagt over een onre-

(een blikje bier) waarna Sietze Jan het

671, met noot van… Buruma.

delijke agent bij voorbaat altijd ongelijk

niet kon laten om de agent toe te voe-

Daar ging het om een vervolging we-

heeft, aldus Buruma. De Hoge Raad zou

gen: “Jij bent een mierenneuker.” De

gens het roepen van “wat moet je nou,

daarom “wat vaker kunnen laten blijken

zaak kwam na veroordeling tot de Hoge

mafkees” tegen een Almeerse agent.

dat hij de motivering onbegrijpelijk of

Raad (LJN: BV9188, Hoge Raad,

Interessant is dat A-G Jörg in die andere

onvoldoende acht”.

10/05017, 08-05-2012). Straf in hoger

zaak juist adviseerde om mafkees als

Diezelfde Buruma zit twee jaar later

beroep: schuldig zonder straf.

niet beledigend te beschouwen. Jörg

met dezelfde Van Dorst in één kamer en

Eerst even de advocaatkosten, want die

vroeg zich hardop af wat de meerwaar-

zie: de Hoge Raad overweegt opeens

zijn het eenvoudigst te berekenen. Be-

de was geweest van vervolging van dit

dat het gebruik van het woord mieren-

zoek politiebureau: 1,5 punt. Zitting po-

woord, oordeelde dat de motivering over

neuker in het algemeen niet beledigend

litierechter, gerechtshof: samen twaalf

de beledigende context ontbrak en

is, zodat het afhangt van de context. Die

punten. Cassatie: zes punten. Totaal,

merkte op dat hij er onevenredig veel

is onvoldoende gemotiveerd. Cassatie.

inclusief BTW: € 2275,45. Wat – maar

tijd in had gestoken om aan de Hoge

Lijkt dit op Buruma’s annotatie of lijkt

dat terzijde – mierenneuken is in verge-

Raad te ontlokken waar de ondergrens

het daar niet op? Is dit een Burumaatje

lijking met de kostelijke salarissen van

van strafbare belediging ligt.

of is dit geen Burumaatje?

een officier van justitie, een advocaatgeneraal, een politierechter, drie raadsheren, een advocaat-generaal bij de

Is dit een Burumaatje of is dit geen Burumaatje?

Hoge Raad, vijf hoogste rechters, griffiers, parketmedewerkers en overigens de gekwetste agent in Enschede zelve.

Die lag, vond toen de Hoge Raad onder

Helemaal op zichzelf staat het arrest

Laten we het er maar op houden dat

Van Dorst, nog ònder mafkees, want de

niet. De Alkmaarse politierechter Luig-

recht een waardevol goed is, en dat het

uitspraak (een geldboete van 300 euro)

jes oordeelde in 2005 al dat de toevoe-

recht van agenten niet beledigd te wor-

bleef in stand.

ging ‘mierenneuker’ voor een parkeer-

den onbetaalbaar is.

Buruma, toen nog een gewoon profes-

wachter geen belediging was, maar

Dan het neuken. Iemand uitschelden

sortje, annoteerde in de NJ onder de

hoogstens een onfatsoenlijk woord voor

voor een insektoseksueel is negatief,

mafkees-uitspraak dat niet alle lange

iemand die overdreven nauwgezet zijn

“in aanmerking nemend dat de gebezig-

tenen tot procedures zouden moeten

werk doet.

de uitlating, gezien de daarin vervatte

mogen, maar dat ons systeem er van

Maar pas op wat u zegt. De politie blijft

verwijzing naar ‘neuken’ een negatieve-

uitgaat dat “het OM een zekere afwe-

overdreven nauwgezet rancuneus futiel

re connotatie heeft dan ‘pietlut’, aldus

ging maakt vooraleer de rechter met

doen, dus het roepen van mierenneuker

A-G Vellinga in zijn conclusie. Vellinga is

rancuneuze futiliteiten wordt opgeza-

wordt juist sinds 8 mei uiterst ijverig be-

niet pietluttig: hij adviseerde de Hoge

deld. De futilisering van het strafrecht

boet. Ybo? Doe je er wat aan?

nr. 6/7 – 2012

19

FOTO: EVERETT COLLECTION/SHUTTERSTOCK.COM

ARBEIDSRECHT

Als ik... In de serie ‘Als ik...’ laten prominente juristen hun licht schijnen over de vraag wat zij zouden willen veranderen op ‘hun’ rechtsgebied. Wat zouden zij aanpakken, instellen en/of afschaffen als zij minister waren? Deze keer op het gebied van het arbeidsrecht.

Als ik... arbeidsrecht

“De polarisatie van groepen leidt tot grote spanningen op de arbeidsmarkt die nodig moeten worden weggenomen.” Evert Verhulp, hoogleraar arbeidsrecht

“De vakbond spartelt, maar de cao is springlevend.” Ferdinand Grapperhaus, hoogleraar (Europees) arbeidsrecht en advocaat “Arbeidsrechtelijke regelgeving werkt alleen maar wanneer er voldoende draagvlak voor is. Anders wordt er gezocht naar ontwijkingsconstructies.” Gerrard Boot, kantonrechter en hoogleraar arbeidsrecht “De schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag is thans niet ‘afgetopt’. Dat moet absoluut zo blijven.” Stefan Sagel, arbeidsrechtadvocaat

“Het door D66 geïnitieerde wetsontwerp dat in het LenteAkkoord is omarmd brengt niet de beoogde ‘vereenvoudiging’; integendeel.” Paul Boontje, arbeidsrechtadvocaat

21

DISCUSSIE OVER DE GRONDSLAGEN VAN HET ARBEIDSRECHT

A

FOTO: GEERT SNOEIJER

werknemers op middelbaar beroepsniveau. Juist deze groep ls ik minister van Sociale Zaken en Werkgelegenwordt hard geraakt door de verdergaande digitalisering. heid was zou ik een discussie over de grondslagen van het arbeidsrecht beginnen. De ontwikkeling op Niet de functies van lager opgeleide (en lager betaalde) de arbeidsmarkt, waar de verschillende groepen steeds meer werknemers verdwijnen daardoor van de arbeidsmarkt, maar die van de middelbaar opgeleiden. Dat is al zichtbaar tegengestelde belangen lijken te hebben, maakt dat nodig. De polarisatie van groepen leidt tot grote spanningen die in bijvoorbeeld de zakelijke dienstverlening waar bijna alle nodig moeten worden weggenomen. loketfuncties zijn geschrapt en in de logistiek waar de planOver welke ontwikkeling het gaat? Een van de ontwikkening- en afhandelingfuncties verdwijnen. Door het afnemen lingen is de opzienbare verbetering van deze groep ontbreekt in toenevan de positie van hoger opgeleiden mende mate de verbindende schakel op de arbeidsmarkt ten opzichte van tussen de hoger en de lager opgeleide lager en middelbaar opgeleiden. den. Voor hoger opgeleiden steeg het De tweedeling op de arbeidsmarkt uurloon meer dan gemiddeld en het dreigt en dat vraagt om nieuwe ideeaantal tijdelijke arbeidsovereenkomen over het arbeidsrecht. Is solidaristen nam voor die groep af. Het SCP teit van de hoger opgeleiden (en beter (E. Josten, Minder banen voor lager betaalden) met de lager opgeleiden opgeleiden?, juni 2010, p. 14) conniet minstens zo belangrijk als de becludeert: “Door deze ontwikkelinscherming van de in ondergeschiktgen is de achterstand in arbeidsheid werkende mens? Gaat het bij de marktpositie van laag- op arbeid niet ook (of misschien wel hoogopgeleiden toegenomen.” Lager vooral) over het beschermen en veropgeleiden blijken in 2011 ook vabeteren van de menselijke vaardigker en langduriger werkloos dan hoheid en waardigheid? Moeten niet Evert Verhulp is hoogleraar arbeidsger opgeleiden (CBS 2012). Lager juist flexibele werknemers door recht aan de Universiteit van opgeleide werknemers zijn vaker werkgevers en sectorale fondsen worAmsterdam. slachtoffer van arbeidsongevallen, den geschoold? Moet een concurrenworden door werkgevers minder getiebeding gesloten door een schoonschoold, worden soms gebonden aan belachelijke concurmaker niet gewoon van rechtswege nietig zijn, zeker als rentiebedingen, ondervinden verdringing van hun arbeid daartegenover geen behoorlijke vergoeding van de werkgedoor zzp’ers en illegale of onderbetaalde werknemers en ver staat? Verdient de participatie op de arbeidsmarkt meer hebben dus veel minder werkzekerheid dan hoger opgeleinadruk dan het thans krijgt? Leiden de gesignaleerde veranden. De lager opgeleiden voelen de achterstand niet alleen deringen niet tot de noodzaak arbeidsrechtelijke regels aan feitelijk in toenemende mate, maar die achterstand wordt te passen? Ik zou denken van wel. De regeling van tijdelijke ook nog gevisualiseerd door de bonuscultuur. Waar de arbeidsovereenkomsten en uitzendovereenkomsten zou op vakbonden in 2009 aan werknemers bij TNT een salarisde schop moeten, wellicht in een uitruil met het reguliere verlaging van drie procent voorlegden, bestaat de CEO ontslagrecht. Hoewel het voor een deel om symboliek gaat, van datzelfde bedrijf, Bakker, het in 2012 een ontslagbois het goed haast te maken met voorstellen als die van de nus van 3,5 euro miljoen te aanvaarden. Terzijde: als ik wet normering topsalarissen in de publieke sector. Met wat minister van Sociale Zaken was zou ik het rapport over de forse ingrepen zou ook het wetsvoorstel maximering ontarbeidsmarkt van de door hem voorgezeten en naar hem slagvergoedingen kunnen bijdragen aan een betere balans op de arbeidsmarkt. Een betere regeling voor concurrentievernoemde commissie alsnog in de papierbak gooien webedingen is nodig. Er worden wel stappen gezet, maar geen gens de volstrekte ongeloofwaardigheid van de voorzitter. structurele keuzes gemaakt. Als ik minister van Sociale Zaken was, zou ik op zoek gaan Tweedeling naar een ‘grand design’ om de spanning op de arbeidsmarkt De tegenstelling tussen lager en hoger opgeleiden wordt verUF
WFSNJOEFSFOr sterkt door het verkleinen (of verdwijnen) van de groep

22

nr. 6/7 – 2012

Meer klanten Meer mensen Meer kennis Meer ruimte Meer mogelijkheden Meerendonkweg

Dat is wijsheid

We blijven groeien, dus waren we op zoek naar een pand met meer ruimte. Met ingang van 1 juli 2012 zijn we in 's Hertogenbosch gehuisvest aan de Meerendonkweg 21/23. www.vil.nl

LEGITIMATIE EN ROL VAN DE VAKBOND

D

belangenbehartiging in eigen kring of voor eigen generatie e vakbond spartelt, maar de cao is springlevend. Is heen te kijken. Dat betekent dat zij een afweging moet durdat een paradox? Nee, de cao gaat over transigeerven maken tussen verschillende belangen en belangengroewinst tussen werknemers en werkgevers. De vakpen. Dat betekent ook de wil hebben om over de lange terbond gaat vooral over ledenverlies. De cao kan niet zonder mijn mee te denken en niet vast te blijven houden aan de partijen, dus niet zonder belangenorganisaties, die aan bestaande belangen. weerszijden de belangen formuleren en weten welke uitIn heel Europa vergrijst de populatie van vakbondsleden. komst de meeste voorspoed biedt. Aan werknemerskant Bovendien neemt het aantal leden – zij het langzaam – af in noemen we zo’n belangenorganisatie in de volksmond een diverse Europese landen, waaronder vakbond. Nu is de huidige vakbond Nederland. Daarbij is de representauitstekend toegesneden op het sluiten tiegraad in sommige, vooral niet-invan cao’s, en het zorgen voor goede dustriële bedrijfstakken significant omstandigheden. Wanneer men de laag tot zelfs te verwaarlozen. En ten meetlat hanteert, die ook de Europeslotte heeft de opmars van flexibele se commissie gebruikt voor het toetarbeid met veel korte dienstverbansen van de representativiteit van vakden en uitzendcontracten ook nog bonden (erkenning in de eens tot gevolg dat doelgroepen nobedrijfstak(ken) en het hebben van lens volens minder eenvoudig zijn te een goede infrastructuur), doet de mobiliseren. Nederlandse vakbeweging het voorDaarmee is gegeven dat de positie en treffelijk. Maar op de een of andere rol van de vakbond wezenlijk anders manier inspireert het concept van een moet worden. Vakbonden moeten bond waarvan je lid moet worden worden gesplitst in een ledenorganisteeds minder mensen, en vooral: satie die op basis van collectieve arsteeds minder jonge mensen. En dat Ferdinand Grapperhaus is hoogleraar rangementen individuele hulp, advies terwijl diezelfde jonge mensen wél (Europees) arbeidsrecht aan de en rechtsbijstand biedt en ook gehet nut in zien van het totstandbrenUniversiteit Maastricht en advocaat bij rechtigd is deel te nemen aan overleggen van diezelfde cao waarin de vakAllen & Overy. tafels. Daarnaast komt er een combond nu juist zo uitblinkt. mercieel speelveld van gecertificeerde Over de legitimiteit van een werkneorganisaties; dat kunnen ook vakbonden zijn, die elke twee mersorganisatie hoeven we het niet lang te hebben. Een jaar in een sector of bedrijf (kunnen) meedoen aan verkievakbond is nodig voor een rechtvaardige en profijtelijke zingen om te worden afgevaardigd als cao-onderhandelaar ontwikkeling van de arbeidsmarkt, die zowel werkgevers cq caopartij. Werknemers die meedoen aan de verkiezingen als werknemers stimulerend perspectief biedt. Met een moeten een bedrag betalen, waartegenover staat dat zij mogoed functionerende vakbond kan men een evenwichtige gen stemmen over wie cao-onderhandelaar wordt en ook mogen meestemmen over het onderhandelingsresultaat. Op medewerkers die niet meedoen met de verkiezingen wordt “De wet cao zou drastisch moeten de cao pas van toepassing als zij bereid zijn hetzelfde bedrag worden aangepast” te betalen. Omdat de verkiezingen via internet verlopen en er geen lidmaatschap aan verbonden is, is er sprake van het door de werknemers in maximale vrijheid toch aan de cao gebonden worden. Een dergelijk systeem zou een veel groter arbeidsvoorwaardenontwikkeling verwezenlijken; van een draagvlak geven voor de cao, voor de vakbond en daarmee geheel andere orde is dat een dergelijke organisatie ook gaook de werkgeversorganisatie. rant staat voor gunstige arbeidsomstandigheden en veiligKortom, als ik minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op het werk. heid zou worden zou ik een voorstel tot drastische aanpasMaar zodra het gaat om overkoepelende belangen, moet TJOH
WBO
EF
XFU
DBP
JOEJFOFO
r diezelfde vakbond wel bereid zijn om over de schutting van

24

nr. 6/7 – 2012

ALS IK... ARBEIDSRECHT

EEN NIEUW STELSEL VAN ARBEIDSOVEREENKOMSTEN

A

zzp’ers), en het mogelijk maken tegen een lager loon te laten ls ik minister van Sociale Zaken en Werkgelegenwerken (payroll, zzp). Dit probleem kan alleen opgelost heid was, zou ik me realiseren dat ik als minister worden door voor de standaardarbeidsovereenkomst een alleen geen grote wijzigingen kan doorvoeren. niveau van bescherming te geven dat door beide sociale Daarvoor is wetgeving in formele zin nodig, en dus een partners als acceptabel wordt ervaren. Dat mag betekenen meerderheid van de Tweede en Eerste Kamer. Arbeidsrechtedat het niveau van bescherming toeneemt al naar gelang de lijke regelgeving werkt alleen maar wanneer er voldoende relatie langer voortduurt. Tegelijk zal zo’n systeem dwindraagvlak voor is. Wanneer dat draagvlak ontbreekt of gend moeten zijn, en door schijnconstructies heen moeten komt te vervallen, wordt gezocht naar ontwijkingsconstrucworden geprikt. ties. In de jaren negentig waren dat Als minister zou ik de sociale partde draaideurconstructies, tegenwoorners aansporen de weg daar naartoe dig reken ik daar veel payroll-conzelf te plaveien. Wat betreft zzp’ers structies toe. Ik zou daarom een kan dat door afspraken te maken maximale inspanning plegen ook de over in welke gevallen en tegen welke (belangrijkste) werkgeversorganisacondities daarvan gebruik wordt geties en vakbonden achter mijn promaakt, en in de overige gevallen niet. bleemanalyse en oplossingen te krijHet is begrijpelijk dat werkgevers de gen. Tot zover mijn werkwijze. door hen thans opgezochte en hierHet grootste arbeidsrechtelijke proboven genoemde uitwegen alleen zulbleem op dit moment acht ik de toelen willen opgeven wanneer het ‘genemende twee- of driedeling op de wone’ arbeids- en ontslagrecht arbeidsmarkt. Een afnemende groep, versoepelt. Dat zal globaal genomen vooral ouderen, werkt op basis van tot soepeler ontslagregels (misschien vaste arbeidscontracten, met de daarafschaffing van de preventieve toets) bij behorende bescherming. NieuwGerrard Boot is kantonrechter in de en lagere ontslagvergoedingen moekomers, waaronder vooral jongeren, Rechtbank Amsterdam en hoogleraar ten leiden. Tegelijkertijd is het beslagen er amper in vaste contracten arbeidsrecht aan de Universiteit Leiden. grijpelijk dat de vakbonden de gete krijgen. Zij werken op tijdelijkeruststelling zullen willen krijgen dat of uitzendbasis, en de wat beter opgeen sociale dumping gaat plaatsvinden van vooral oudere geleiden beginnen soms voor zich zelf. Globaal gesproken werknemers. Dat risico van dumping bestaat onder meer hebben deze nieuwkomers zo’n zwakke arbeidsrechtelijke vanwege hun vaak hoge loonkosten. positie, dat dit gevoegd met het voor hen op dit moment Wanneer de rechters er in slagen de hoogte van de 685- en ook niet als gunstig ervaren pensioenstelsel, op den duur de 681-vergoedingen meer naar elkaar toe te krijgen, dan problemen gaat geven. Een groep, vaak ontslagen, ouderen ziet zich min of meer gedwongen voor zichzelf te beginnen, tegen veel ongunstiger voorwaarden dan destijds als werknemer het geval was. De toenemende twee- of driedeling op Een tweede arbeidsrechtelijk probleem is de grote ongelijkde arbeidsmarkt is het grootste heid in het ontslagstelsel, daar waar het gaat om de, nog alarbeidsrechtelijke probleem tijd zeer grote, groep werknemers met een vast contract. Ontbinding van de arbeidsovereenkomst via de kantonrechter leidt tot een, gemiddeld genomen, onacceptabel hogere komt het belang van twee naast elkaar bestaande proceduontslagvergoeding dan via de UWV-route. res verder te vervallen. De reden van het eerste probleem bestaat er voor een groot Mijn belangrijkste taak zou er daarom uit bestaan, echt redeel uit dat werkgevers het arbeidsrecht (met vaste contrackening houdend met de reële belangen van de verschillende ten als uitgangspunt) als te knellend en te duur ervaren. groeperingen, tot een zo breed als mogelijk gedragen nieuw Daar waar het kan zoeken zij daarom naar ontwijkingsconTUFMTFM
WBO
BSCFJETPWFSFFOLPNTUFO
UF
LPNFO
r structies, die hen meer flexibiliteit geven (flexwerk en

nr. 6/7 – 2012

25

WARUM IN DIE FERNE SCHWEIFEN, WENN DAS GUTE LIEGT SO NAH?

A

hage 31 juli 2008, JAR 2008/241). ls ik minister van Sociale Zaken was, zou ik het De schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag is BBA afschaffen en het civiele ontslagrecht ongethans niet ‘afgetopt’. Dat moet absoluut zo blijven, want de moeid laten. Fair ontslagrecht behelst twee dingen. dreiging dat de werkgever de concrete schade moet vergoeWerkgevers moeten eenvoudig en zonder buitensporige kosden die volgt uit zijn ontslagrechtelijk wangedrag, is in een ten kunnen ontslaan, mits daarvoor een redelijke grond beflexibel systeem zonder preventieve toets de belangrijkste staat en procedureel zorgvuldig is gehandeld. Werknemers waarborg voor zorgvuldigheid. Als die dreiging wordt ‘gemoeten, wanneer die grond ontbreekt of het vereiste van capt’ op – bijvoorbeeld – een half jaarsalaris, kan een werkprocedural fairness is geschonden, hun baan kunnen teruggever ook groot arbeidsrechtelijk onkrijgen, dan wel in ieder geval een bij recht ‘afkopen’ voor een gering, het hen aangedane onrecht passende vooraf bepaalbaar, bedrag. Dat is onvergoeding ontvangen. Het huidige billijk en verdraagt zich niet met het civielrechtelijke ontslagrecht zónder algemene civielrechtelijke uitgangsBBA verenigt beide uitgangspunten. punt dat schadevergoeding ertoe In dat systeem kan de werkgever strekt de gehele schade die daadwer(zonder ontslagvergunning) opzegkelijk wordt geleden, te vergoeden. gen, tenzij sprake is van een wettelijk Ook ‘ontslagschade’ behoort niet opzegverbod, zoals onder meer bij vooraf aan een arbitrair maximum ziekte, zwangerschap of wegens vakgebonden te worden (HR 12 februari bondslidmaatschap. Er rest dus een 2010, NJ 2010, 494, rov. 3.6.2). Juist aantal sprekende gevallen waarin opde dreiging dat bij grote onzorgvulzeggen niet mag. Het omwille van digheid diep in de buidel getast moet vereenvoudiging/flexibilisering afworden, zal werkgevers bij gebreke schaffen van de preventieve BBAvan een preventieve ontslagtoets tot toets maakt de werknemer ook oveStefan Sagel is arbeidsrechtadvocaat bij terughoudendheid nopen. Zonder rigens niet vogelvrij. Het civiele De Brauw Blackstone Westbroek in effectieve financiële afschrikking ontslagrecht biedt voldoende mogeAmsterdam. ontaardt ontslagrecht zonder prelijkheden om (sociaal) ongerechtventieve toets in ‘hire and fire at vaardigd ontslag terug te draaien, te will’. Met rechtvaardigheid heeft dat weinig van doen. compenseren of – in echt sprekende gevallen – zelfs te voorkomen. Een vergezochte wijziging van het BW om voor een adequate counterbalance tegen de opzeggingsvrijheid van de Geen traan werkgever te zorgen, is niet nodig. Dat tegenwicht is er al, De intrekking van het BBA zal meebrengen dat de ontbinhet is de regeling inzake kennelijk onredelijk ontslag. Die dingsprocedure (art. 7:685 BW) – nu vaak gebruikt om de voorziet erin dat als een ontslag wordt gegeven op een wijze preventieve BBA-toets te omzeilen – nauwelijks nog gevolgd of om een reden die een goed werkgever niet betaamt, het zal worden. Deze minister zou daar geen traan om laten. Hij dienstverband moet worden hersteld, dan wel een zodanige kent uit zijn ‘vorige leven’ als advocaat de gebrekkigheid schadevergoeding moet worden betaald dat de tekortkovan die procedure; geen recht op getuigenbewijs, geen appel ming van de werkgever wordt gecompenseerd. Nu het bij de en kantonrechters die soms ontbinden ‘omdat in het huis vordering tot herstel van het dienstverband gaat om schadevan welles-nietes de waarheid altijd in het midden ligt’. Het vergoeding in natura (HR 20 maart 1992, NJ 1992, 495) zou goed zijn wanneer de rechtspraak zich na intrekking kan deze in evidente gevallen ook in kort geding worden van het BBA zou bezinnen op de ratio van art. 7:685 BW toegewezen, zelfs preventief gedurende de opzegtermijn. Het door ontbindingsverzoeken in lijn daarmee nog slechts in is ook niet nodig om aan het BW te morrelen door de inuitzonderlijke gevallen te honoreren, te weten daar waar voering van een expliciete voorafgaande ‘hoorplicht’ die wel opzegging niet op korte termijn tot beëindiging van het wordt afgeleid uit internationale verdragen. Zo’n verplichdienstverband kan leiden, terwijl die beëindiging – indien ting geldt, uitzonderingen daargelaten, ook nu al op grond nodig: na bewijslevering – wel vereist blijkt. Die situatie zal van het beginsel van goed werkgeverschap (Hof ’s-GravenOB
WFSWBM
WBO
IFU
##"
OBVXFMJKLT
NFFS
WPPSLPNFO
r

26

nr. 6/7 – 2012

ALS IK... ARBEIDSRECHT

ONTSLAGRECHT: (G)EEN NIEUWE LENTE?

A

feld een vloedgolf aan gerechtelijke procedures. Het ligt in ls ik de nieuwe Minister van Sociale Zaken zou de rede te veronderstellen dat dit wetsontwerp niet de bezijn, zou ik het recent door D66 geïnitieerde wetsoogde ‘vereenvoudiging’ brengt; integendeel. ontwerp (33 075) niet steunen. Blijkens het ‘LenteAls minister van Sociale Zaken zou ik een inventarisatie Akkoord’ hebben de daarbij betrokken politieke partijen dit maken van de meest problematische knelpunten in ons voorstel omarmd. Met één pennenstreek wordt het bestaanhuidige systeem en na consultatie van experts in arbeidsde ontslagrecht doorgehaald, zonder dat het ontwerp oplosrechtsland een (doordacht) wetsvoorstel doen om die te singen aandraagt voor de knelpunten in het huidige ontslagrepareren. Ik geef een voorzet: 1. Afbakening twee ontslagrecht. Het ontwerp brengt weinig nieuws ten opzichte van routes (UWV en kantonrechter). Beeerder gesneuvelde voorstellen: niet aldrijfseconomische ontslagen uitsluitend leen de preventieve ontslagtoets (UWVvia UWV (nu al gebruikelijke praktijk); route) maar ook de ontbindingsprocebuiten deze ontslaggrond geen compedure wordt uit ons arbeidsrecht tentie voor UWV. Alle overige ontslaggeschrapt. Alsof het niets is. Wat overgronden via de kantonrechter. blijft, of in de plaats komt, is een sys2. Wettelijke verankering van kantonteem dat er kort gezegd uit bestaat dat rechtersformule. In de A-factor wordt de de werkgever een welhaast onbegrensde leeftijdscorrectie geschrapt, mede vanweontslagbevoegdheid krijgt. Bij een voorge (mogelijk) verboden onderscheid. De genomen ontslag hoeft de werkgever B-factor wordt expliciet gemaakt. De Cslechts een interne ‘hoorprocedure’ te factor blijft intact. De rechtsgevolgen van volgen. Deze ontslagprocedure is naumet representatieve vakbonden of onderwelijks met waarborgen omkleed en fanemingsraad gesloten sociaal plannen ciliteert daarmee een relatief eenvoudige Paul Boontje is arbeidsrechtadvowordt wettelijk geregeld; afwijking van exit, met voor de werknemer slechts becaat bij Boontje Advocaten in genoemde (schade)vergoeding is niet mozwaarmiddelen achteraf (repressieve Amsterdam. gelijk, tenzij sprake is van een evident toets). De enige ratio achter deze vooronbillijke uitkomst. stellen is, steeds weer, het vereenvoudi3. Na toestemming UWV ex art. 6 BBA en (rechtsgeldige) opgen van het bestaande duale stelsel. Het bestaande systeem zegging heeft de werknemer voortaan twee opties: de reeds zou te complex, voor justitiabelen onbegrijpelijk, tijdrovend bestaande procedure ex art. 7:681 BW (schadevergoeding), of en kostbaar zijn. Volmondig kan worden toegegeven dat het (nieuw) een ‘snelle’ procedure (à la de 7:685 BW-procedure) duale systeem met twee routes, die elkaar ook nog eens waarbij alleen de toekenning van een billijkheidsvergoeding kunnen kruisen en waarvan de uitkomsten (wat betreft de aan de orde kan worden gesteld (met standaard aftrek opzeghoogte van de ontslagvergoeding) kunnen verschillen, niet termijn). Hiermee blijft het duale stelsel in stand, maar vindt eenvoudig is. Maar die vaststelling alleen rechtvaardigt niet eenwording plaats inzake het (grootste) probleem dat modat het huidige uitgebalanceerde en uitgekristalliseerde sysmenteel speelt, namelijk de (grote) verschillen in uitkomst teem zonder meer overboord kan worden gegooid. Het is tussen de 681- en de 685-procedure. daarbij opmerkelijk dat alle ontwerpen en plannen, die de 4. Hoger beroep tegen de beschikking van de kantonrechter afgelopen jaren het licht hebben gezien, telkens resulteerden wordt mogelijk, maar slechts wat betreft de beslissing tot in een aanzienlijke aantasting van de bestaande rechtszekerontbinding wegens gewichtige redenen en niet wat betreft heid c.q. ontslagbescherming. de hoogte van de toegekende vergoeding. De zogeheten voorwaardelijke ontbindingsprocedure wordt afgeschaft. Rechtsonzekerheid 5. De UWV-procedure wordt ‘EVRM-proof’ gemaakt (zoHoewel het arbeidsrechtelijke systeem in Nederland een dat positie werknemer gelijk is aan die van werkgever), inaantal belangrijke knelpunten kent, die (relatief eenvouclusief invoering mogelijkheid van mondelinge behandeling. dig) opgelost moeten (kunnen) worden, moet worden Hiermee zal, met behoud van rechtszekerheid, het ontslagvoorkomen dat ‘het systeem’ als een kaartenhuis in elkaar recht met relatief simpele ingrepen doeltreffend worden verstort en alle jurisprudentie kan worden geprullemandeerd. eenvoudigd en dus transparanter gemaakt. Dat leidt immers tot grote rechtsonzekerheid en ongetwij-

nr. 6/7 – 2012

27

Ingezonden mededeling

Mr. Event van de maand: Personal Branding voor de juridische praktijk De arbeidsmarkt staat bol van vernieuwing en verandering en je werk van vandaag is geen garantie voor de toekomst. Je zult je zelf meer moeten gaan profileren als persoonlijk merk, anders halen sterkere en meer onderscheidende Personal Brands je vanzelf in. Hoe je dat voorkomt leer je in de training Personal Branding voor de juridische praktijk.

1

ersonal Branding is het positief presenteren van jezelf of je

1FSTPOBM
#SBOEJOH
;JK
IFFGU
BMT
DPOTVMUBOU
KBSFOMBOH
FSWBSJOH
JO


CFESJKG
KPVX
CMBVXESVL
PQ
MBOHF
UFSNJKO
+F
WFSCJOEU
QPTJUJF-

zowel marketingcommunicatie als het geven van trainingen & op-

ve associaties, ambitie, ervaring, talent en prestatie aan je

leidingen.

persoonlijk merk en aan datgene waarvoor jij werkt. Als je de juiste uitstraling aan jouw merk meegeeft en net dat beetje meer of speciale aandacht biedt, kun je je onderscheiden ten opzichte van je con-

Wanneer:

PLUPCFS


currenten. Dat is broodnodig anno nu, want dan zijn cliënten vaker

Waar:
#$/
6USFDIU
$4

bereid voor de meerwaarde van je juridisch advies te betalen.

Kosten:
é
 
FYDM
CUX

Meer informatie: www.kluwer.nl/opleidingen

Persoonlijke missie *O
EF
USBJOJOH
1FSTPOBM
#SBOEJOH
LJKLFO
XF
FFO
MBBHKF
EJFQFS
OBBS
jouw reputatie en persoonlijk A-merk. Vanuit zowel invalshoeken uit

Mr. Events

de psychologie als marketing & sales. 8BBS
TUBBU
KPVX
QFSTPPOMJKL
NFSL
PG
CMBVXESVL
FJHFOMJKL
WPPS
)PF


Kennis van wet- en regelgeving is voor u

QSFTFOUFFS
KJK
KF[FMG
,PNU
KF
JNBHP
PWFSFFO
NFU
KF
JEFOUJUFJU
8BU
JT


als jurist essentieel, maar om succesvol

KF
QFSTPPOMJKLF
TMPHBO
8FMLF
JOESVL
NBBL
KF
PQ
BOEFSFO
)PF
JT
IFU


te zijn is meer nodig. Denk aan de juiste

HFTUFME
NFU
KPVX
QFSTPPOMJKLF
NJTTJF

EPFMFO
FO
IFC
KJK
FFO
1FSTP-

vaardigheden, een goed netwerk en ken-

OBM
#SBOEJOH
TUSBUFHJF
.BUDIFO
EJF
XFM
NFU
EJF
WBO
EF
PSHBOJTBUJF
PG


nis van bedrijfsvoering. Daarom zijn er Mr.

IFU
NFSL
XBBSWPPS
KJK
XFSLU
.FU
BOEFSF
XPPSEFO
IPF
LVO
KJK
BMT
KVSJTU


Events: inspirerende bijeenkomsten voor

meer winst halen uit je rol en functie als het gaat om het merk IK.

juristen die verder kijken dan de wet en de rechtspraak al-

EVENTS VOOR JURISTEN

leen. Aantrekkelijk geprijsde events, zeer praktijkgericht en

Interactief programma

met prima mogelijkheden om te netwerken. Gepland staan:

In dit interactieve programma zoeken we samen naar de antwoor-

r

108&3+VSJTU

TFQUFNCFS

FO

OPWFNCFS


EFO
FO
EF
NFFSXBBSEF
WBO
KPVX
1FSTPOBM
#SBOE
/BBTU
PQESBDI-



UFO
WVM
KF
WPPSBG
FFO
QTZDIPMPHJTDIF
WSBHFOMJKTU
PWFS
KF
1FSTPPOMJK-

r

&GGFDUJFG
DPBDIFO
FO
CFHFMFJEFO
WBO
TUBHJBJSFT



LF
4UJKM
WBO
DPNNVOJDFSFO
FO
IBOEFMFO
JO
)JFSEPPS
LSJKH
KF
FFO





TFQUFNCFS


beter beeld van je voorkeur in gedrag, zowel in situaties waarin je

r

1SFTFOUFSFO
FO
JNQSPWJTFSFO
JO
EF
SFDIUT[BBM


prettig functioneert als in situaties met hogere werkdruk, concurSFOUJF
PG
TUSFTT
0N
JO
EF
UPFLPNTU
KF
1FSTPOBM
#SBOE
OPH
CFUFS
PWFS
UF
LVOOFO
CSFOHFO
FO
UF
CFXFSLTUFMMJHFO
XBU
KJK
CFPPHU


TFQUFNCFS


r

5JNFNBOBHFNFOU
QSBLUJKLPSHBOJTBUJF
FO
TUSFTTNBOBHFNFOU

PLUPCFS


r

.JOENBQQJOH
TOFMMF[FO
FO
HFIFVHFOUSBJOJOH
WPPS
KVSJTUFO


Docent

r
&GGFDUJFWFS
GVODUJPOFSFO

PLUPCFS


EPPS
+PDFMZO
3FCCFOT
;JK


r

1SBLUJKLHFSJDIU
DPNNVOJDFSFO
WPPS
KVSJTUFO

OPWFNCFS


is economisch psychologe en geeft als zelfstandige begeleiding op het gebied van communicatie, persoonlijke effectiviteit en

28


PLUPCFS
FO

OPWFNCFS


De training wordt gegeven

nr. 6/7 – 2012



r

5JQT
FO
USJDLT
IFU
PQTUFMMFO
WBO
FFO
FGGFDUJFWF
EBHWBBSEJOH

EFDFNCFS


Meer informatie: www.kluwer.nl/opleidingen

Column

Geef de rechter een Snicker P

sycholoog en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman

inspanning wil vermijden en niet erg kritisch is ten op-

heeft een prachtig boek geschreven over hoe ons

zichte van de primaire suggesties die systeem 1 aan-

denken ons in de luren legt (Thinking, fast and slow, in

reikt. Dat heeft ook gevolgen voor de beoordeling van

het Nederlands Ons feilbare denken, 2011). We zijn ge-

deskundigenrapporten. Onderzoek laat zien dat mensen

neigd te overschatten hoeveel we van de wereld begrij-

(en waarom rechters niet?) meer geloof hechten aan

pen en de rol van toeval in gebeurtenissen te onder-

rapporten van deskundigenbureaus met een makkelijk

schatten.

uit te spreken naam dan met een moeilijke naam (p. 71).

Hindsight bias (denkbeeldige zekerheid door achterafken-

Een ander nuttig inzicht is dat mensen (subspecies: rech-

door

nis) is daar mede debet aan. In ons huizen twee syste-

ters) snel conclusies trekken op basis van beperkte infor-

Rieme-Jan

men. Systeem 1 is de automatische piloot: intuïtief, snel,

matie die voorhanden is en niet-aanwezige aanwijzingen

Tjittes

automatisch, zonder inspanning en gevoed door eerdere

negeren (door Kahneman ‘What You See is All There Is’,

eigen of algemene ervaringen. Een auto op een lege weg

WYSIATI, genoemd). De mens houdt er geen rekening

besturen, sommetjes als 2 x 2 oplossen, vijandigheid in

mee dat er belangrijke informatie kan ontbreken (wat we

iemands stem detecteren zijn typische systeem 1 hande-

zien is alles wat er is). Ons associatieve brein (systeem 1)

lingen. Systeem 2 is het weloverwogen systeem. Het ver-

is geneigd een samenhangend patroon van oorzaken en

eist bewuste aandacht voor mentale inspanningen, zoals

intenties af te leiden en te verzinnen en twijfels en dub-

het rijden in zeer druk stadsverkeer, het maken van inge-

belzinnigheden te onderdrukken. Mensen hechten meer

wikkelde berekeningen (263 x 428), en het beoordelen van

aan de consistentie van informatie dan aan volledigheid.

gepast gedrag in een bepaalde sociale setting. Systeem 2 trekt ook de primaire suggesties aangereikt door systeem 1 in twijfel. Systeem 1 wordt automatisch uitgevoerd; systeem 2 staat in de sluimerstand en wordt gewekt als systeem 1 aangeeft dat er iets moeilijks moet gebeuren.

Ook in complexe zaken worden beslissingen in raadkamer slechts op enkele hoofdpunten genomen

Wanneer systeem 2 drukbezet is of overbelast, neemt systeem 1 het weer over. Systeem 2 vreet ook energie (glucose). De gevolgen van te weinig eten hebben ernstige

Hoe minder men weet, des te beter is er een samenhan-

gevolgen voor het beslisvermogen.

gend verhaal te maken. Een korte conclusie en pleitnota

Kahneman beschrijft een onderzoek onder Israëlische

waarin de rechter de witte plekken zelf mag inkleuren

rechters die de hele dag bezig waren met beoordeling van

overtuigt meer dan een ingewikkeld verhaal met een

verzoeken om vervroegde vrijlating (p. 51). De behandeling

veelheid aan feiten. Het is ook mijn ervaring dat, ook in

van een verzoek bedroeg gemiddeld zes minuten. Het stan-

complexe zaken, na lange pleidooien van vele advocaten,

daardbesluit was afwijzing. Slechts 35% werd goedge-

beslissingen in raadkamer slechts op enkele hoofdpunten

keurd. De onderzoekers noteerden de precieze tijd van elke

worden genomen. Wie een logisch, of logisch gemaakt,

beslissing en de tijden van de ochtend-, lunch- en middag-

verhaal weet te vertellen, overtuigt de rechter het meest.

pauzes. Wat bleek? Na iedere snackpauze piekte het aantal

Toeval of de onlogica van het leven wordt genegeerd. En

goedgekeurde gevallen (65%) om geleidelijk te dalen tot

zo biedt het boek van Kahneman veel meer inkijkjes in de

nul, tot de volgende snackpauze van de rechters. Door ver-

tekortkomingen van de menselijke geest. Niet goed voor

Prof. mr.

moeidheid en honger (glucosegebrek) schakelt systeem 2

het vertrouwen in de besluitvorming van uzelf of anderen,

Rieme-Jan

uit en wordt teruggevallen op systeem 1: de automatische

maar het biedt wel een goed excuus om op gezette tijden

Tjittes is

piloot, de ervaringsregel dat het gros van de vrijlatingsver-

een graai in de koektrommel te doen.

advocaat en

zoeken moet worden afgewezen. De advocaat die een

partner

moeilijke zaak wil winnen diep in de ochtend of middag ge-

cassatie bij

lieve een Snicker of roze koek uit te delen aan de rechter. Een kenmerk van systeem 2 is dat het lui is en mentale

BarentsKrans. Reageren? [email protected]

nr. 6/7 – 2012

29

Of de Euro nu blijft of de gulden zijn herintrede doet, wij zijn geïnteresseerd in jouw wensen!

 

We bevinden ons in een vreemd tijdperk. Zelfs de meest bizarre scenario’s over de euro lijken ineens reëel. Niemand weet waar we naar toe gaan en wat de toekomst ons gaat brengen. Wat we wél weten is dat wij in deze markt onze toegevoegde waarde blijven leveren! Daarom nodigen we je graag uit om je toekomstplannen met ons te bespreken. DPA Legal richt zich al jaren op de bemiddeling van ervaren juristen. Of het nu gaat om een overstap naar het bedrijfsleven, een terugkeer naar de advocatuur of het vervullen interim opdrachten, wij komen graag met je in contact om de mogelijkheden te bespreken. Of je nu opdrachtgever of jurist bent; graag leren we je kennen. Neem contact met Remco Abeln, Nick Spenkelink, Diederik Gelauff, Ellen Omvlee, Charlotte Kruls, Desiree Mohrmann of Pepijn van Nieuwenhuizen. Je kan ons, telefonisch bereiken of via onze website, zodat wij je kunnen begeleiden in de zoektocht naar de juiste baan of de juiste persoon.

DPA Legal is onderdeel van DPA. Al meer dan 21 jaar verbindt DPA de kennisbehoefte van private en publieke opdrachtgevers aan de specifieke vakkennis van haar consultants. De vorm van de dienstverlening varieert van detachering, werving & selectie en Interimmanagement tot business consultancy en projectmanagement. DPA levert deze kennis- en capaciteitsoplossingen op de gebieden Banking & Insurance, Sociale Zekerheid, Finance, Healthcare, Compliance, IT, Legal, Engineering en Supply Chain.

Get ready to go. NIG Ondernemingsrecht is omgedoopt tot DPA Legal. DPA Legal Parklaan 48 1405 GR Bussum www.dpalegal.nl

T 035 - 62 50 505 F 035 - 62 50 555 E [email protected]

32 NIEUWS

37 COLUMN GROEINU! PLEZIER IN JE WERK 39 REPORTAGE ADVOCAAT & MARKETING 45 REPORTAGE SOFT SKILLS 48 JONGEBALIEPAGINA’S FOTO’S, BALIEBABE EN MEER 50 BEDRIJFSJURISTENKATERN IK EN MIJN BEDRIJFSJURIST, COLUMNS, NIEUWS

ä CHAMBERS EUROPE AWARDS ä ALLEN & OVERY IN VIETNAM ä EXPOSITIE RIJKSMUSEUM IN BAKER MCKENZIE HOUSE ä LENTEONTBIJT ä ONTKNOPING BURNING MAN ä ARBEIDSTHERMOMETER: RENSKE LUBBINGE (ROBERT WALTERS) ä PERSONALIA VACATURES JUNI 2012 ALLEN & OVERY BAKER & MCKENZIE DETERINK ADVOCATEN EN NOTARISSEN DLA PIPER DPA LEGAL FIER ADVOCATEN HOUTHOFF BURUMA NYSINGH ADVOCATEN-NOTARISSEN ONDERNEMENDE JURISTEN USG JURISTEN VAN IERSEL LUCHTMAN ADVOCATEN VOXIUS

nr. 6/7 – 2012

59 11 16 4 30 17 36 35 42-43 51 23 COVER 4

31

Beter werk Uitreiking Chambers Europe Awards 2012 ijdens de Chambers Europe Awards is Kennedy Van der Laan de winnaar geworden van de Client Service Award 2012 voor Nederland. De award werd 10 mei in het Okura hotel uitgereikt door general counsels van Amlin, ABN AMRO, LyondellBasell en Vodafone. Chambers & Partners is een onafhankelijke organisatie die wereldwijd advocatenkantoren vergelijkt, mede op basis van beoordelingen van cliënten. Elk kantoor werd beoordeeld op prestaties van de afgelopen jaren, de strategische groei en de bediening van de cliënten. Met name factoren als reactiesnelheid, servicekwaliteit, toewijding, branchekennis en expertise wogen zwaar mee in de beoordeling. De Brauw Blackstone Westbroek won de ‘Netherlands law firm of the Year’ award. “Het is de vierde keer in vijf jaar dat De Brauw Blackstone Westbroek deze award in ontvangst neemt”, vertelt Martijn Snoep, managing partner van De Brauw. “Wij zijn erg blij dat onze cliënten ons deze award toekennen. Het is voor ons een mooie bevestiging voor de kwaliteit van het werk dat wij voor en met hen doen, zowel in Nederland als in de rest van de wereld.”

T

Personalia Gerben den Hertog is met ingang van 1 juni de corporate praktijk van Brada Abeln in Amsterdam komen versterken. Hij is advocaat sinds 1997 en was voor zijn overstap verbonden aan Freshfields Bruckhaus Deringer. Den Hertog heeft ruime ervaring in het adviseren van internationale- en Nederlandse partijen op het gebied van M&A, joint ventures en herstructureringen. Marnix van Ginneken is benoemd tot hoogleraar bij de Erasmus School of Law met de leeropdracht internationaal ondernemingsrecht. Eind mei sprak hij zijn inaugurale rede ‘De onafhankelijke commissaris’ uit. Daarnaast is hij juridisch adviseur van Philips Electronics en vicevoorzitter/bestuurslid van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen. Mark Heemskerk is met ingang van 1 juni benoemd tot bijzonder hoogleraar pensioenrecht aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Radboud Universiteit Nijmegen. Van 2002 tot 2008 werkte Heemskerk als onderzoeker sociaal recht/universitair docent aan de Vrije Universiteit. Daar promoveerde hij in 2009 op onderzoek naar de arbeidsdeelname van oudere werknemers. In datzelfde jaar werd hij uitgeroepen tot beste jonge pensioenjurist (gouden stoofpeer pensioenrecht in het tijdschrift Mr.).

32

nr. 6/7 – 2012

Allen & Overy opent twee vestigingen in Vietnam n het najaar zal Allen & Overy twee kantoren in het buitenland openen, namelijk in Vietnam (Ho Chi Minhstad en Hanoi). Met deze kantoren beschikt Allen & Overy straks over 42 kantoren in 29 landen. Dao Nguyen, een vooraanstaand Vietnamees advocaat en thans managing partner bij Mayer Brown JSM, zal later dit jaar naar Allen & Overy overstappen en de Vietnamese kantoren gaan leiden.

I

Nieuwe Nederlands Caribische site e Dutch Caribbean Legal Portal heeft de website www.dutchcaribbeanlegalportal.com gelanceerd, voor advocatenkantoren, juridische diensten, en anderen in het Nederlands Caribische gebied (Aruba, Bonaire, St. Eustatius, Saba, Curaçao en St. Maarten). Het belangrijkste doel van de website is om informatie te verstrekken over het rechtssysteem van het Nederlands Caribische gebied en de organisaties en personen die werken binnen het rechtssysteem. De site is gericht op nationale en internationale organisaties en individuen.

D

De sectie Intellectueel Eigendom & ICT van het Rotterdamse advocatenkantoor Kneppelhout & Korthals wordt uitgebreid door de komst van Thera Adam-Van Straaten. Adam-Van Straaten heeft in de afgelopen veertien jaar een brede adviespraktijk opgebouwd in het IE en reclamerecht en heeft daarnaast ruime ervaring in de procespraktijk. Advocaten- en notariskantoor AKD heeft in de aandeelhoudersvergadering Jos van der Meché per 1 juni benoemd tot partner-aandeelhouder. Hij is sinds 1996 werkzaam bij AKD binnen de praktijkgroep Shipping & Offshore, Transport & Trade en sinds enkele jaren associate/salary partner. Van der Meché is gespecialiseerd in vervoer over de weg (CMR) en logistieke dienstverlening, alsmede spoorvervoer. Daarnaast is Bas Beljaars per 1 juni benoemd als directeur business development & marketing. Hij is sinds 2008 werkzaam als zelfstandig adviseur en interim manager op het gebied van marketing en communicatie en heeft daarvoor verschillende functies vervuld bij KPMG; van 2004 tot 2008 was hij daar eindverantwoordelijk stafdirecteur voor marketing, sales en communicatie. Advocatenkantoor Houthoff Buruma heeft Thomas de Weerd per 1 april benoemd tot partner van de maatschap. Hij maakt deel

uit van de praktijkgroep intellectueel eigendom en IT. Laura van Luipen is per 1 januari toegetreden tot de maatschap van het Rotterdamse SørensenWeijers&Ko Arbeidsrechtadvocaten. Zij is vanaf medio 2007 werkzaam bij dit kantoor, waar zij een algemene arbeidsrechtelijke praktijk voert. Zij heeft onder andere ruime proces- en advieservaring op het gebied van arbeidsvoorwaarden, arbeidsongeschiktheid, collectief en individueel ontslagrecht en overgang van onderneming. Anouk van Dijk-Koning (38) is per 16 april gestart als nieuwe kantoordirecteur en lid van het dagelijks bestuur van Dijkstra Voermans Advocatuur en Notariaat. Van Dijk bekleedde eerder functies bij professional services bureaus als Allen & Overy, Van Doorne en Hill & Knowlton op het gebied van business development, marketing en communicatie. Marjan Olfers, advocaat bij VMW Taxand, is per 1 mei benoemd tot bijzonder hoogleraar sport en recht aan de faculteit der rechtsgeleerdheid van de Vrije Universiteit, vanwege de Stichting Wetenschappelijk onderzoek Sport en Recht. Het doel van de stichting is om juridisch we-

Beter werk Expositie Rijksmuseum in Baker & McKenzie House

Ontknoping Burning Man actie Boekel De Nerée

anaf eind april zijn foto’s uit de collectie ‘twintigste-eeuwse fotografie’ van het Rijksmuseum te zien in de centrale ontvangsthal van advocatenkantoor Baker & McKenzie aan de Amsterdamse Zuidas. De negentiende en twintigstste eeuw fotocollectie – die met behulp van Baker & McKenzie de afgelopen jaren is aangekocht – zal tijdens de heropening van het Rijksmuseum (verwacht voorjaar 2013) een prominente plaats krijgen en te zien zijn voor het publiek. In deze verzameling fotografie uit de twintigste eeuw bevinden zich verschillende belangrijke stukken van toonaangevende fotogra-

egin mei vond de ontknoping van de Burning Man actie plaats, waarbij studenten in het kader van de arbeidsmarktcampagne van Boekel De Nerée in één scherpe oneliner hun kijk op de advocatuur of Boekel konden geven. De Utrechtse rechtenstudenten Sebastiaan Menheere en Pieter van Slobbe hebben met hun oneliners ‘Zuidas is Zuidas?’ en ‘Loop jij liever op de feiten vooruit dan erachteraan?’ de wedstrijd gewonnen, en daarmee een reis naar het Burning Man Festival in Nevada (USA). Uit honderden inzendingen stelde Boekel De Nerée een shortlist van vijf oneliners samen. Deze worden in het nieuwe studiejaar actief ingezet in de arbeidsmarktcampagne.

V

fen als László Moholy-Nagy, Bill Brandt, Robert Capa en Helen Levitt. Ook fotoboeken van onder meer Man Ray maken deel uit van deze collectie, die in zijn geheel een dwarsdoorsnede vormt van de diverse richtingen, stijlen, onderwerpen en toepassingen in de internationale fotografie van de vorige eeuw.

Baker & McKenzie House

tenschappelijk onderzoek op het gebied van sport te bevorderen en juridische kennis op dit gebied optimaal te benutten. Deze leerstoel werd eerder bekleed door Heiko van Staveren tot aan zijn emeritaat in 2007. (Zie ook pagina 15.) Wendela van de Rijt, Dennis Langkemper, Eelco van der Vijver en Martijn de Jong zijn per 1 mei een belastingadvieskantoor begonnen in Amsterdam onder de naam Amstone Tax Lawyers. Zij waren voorheen werkzaam bij Loyens & Loeff in Amsterdam en de buitenlandkantoren in New York, Tokyo, Frankfurt en Luxemburg. Amstone Tax Lawyers richt zich op de advisering van investeringsfondsen, op de fiscale begeleiding van fusies en overnames en op de (inter)nationale fiscale planning voor ondernemingen. Per mei is het team van Boot Advocaten uitgebreid met Nicole Haverhoek (1974). Haverhoek heeft tien jaar ervaring als advocaat op het gebied van bouw-, goederen-, verbintenissen- en ondernemingsrecht. Zij zal zich bij Boot advocaten verder specialiseren in vastgoed- en Europees recht, in het bijzonder aanbestedingsrecht en staatssteun. René Maatman, bestuurslid van de Autoriteit Financiële Markten en hoogleraar Vermogensbeheer aan de Radboud Universiteit Nijmegen, zal per 1 augustus als advocaat de pensioenpraktijk van De

B

Brauw Blackstone Westbroek versterken. Hij zal optreden voor ondernemingen, pensioenfondsen en pensioenuitvoeringsorganisaties, waaronder ook vermogensbeheerders. (Zie ook pagina 34.) Per 9 mei is Patrick de Looff overgestapt van Dijkstra Voermans Advocatuur & Notariaat naar Van Doorne in Amsterdam, waar hij als medewerker in dienst is getreden bij de praktijkgroep arbeidsrecht. Na zes jaar ervaring te hebben opgedaan in de algemene arbeidsrechtpraktijk gaat De Looff zich bij Van Doorne specifiek bezighouden met de groeiende Europese en internationale arbeidsrechtpraktijk. Met ingang van 1 mei is Rutger Hensen werkzaam bij AT Osborne Legal. Hensen versterkt de praktijk van AT Osborne Legal als senior adviseur vastgoedrecht en is tevens advocaat. Hij was hiervoor partner bij Legaltree. (Zie ook pagina 34.) Met ingang van 1 mei is Jeroen Peet overgestapt naar Van den Herik & Verhulst Advocaten in Rotterdam. Peet is gespecialiseerd in personen- en familierecht en ook werkzaam bij die sectie. “In aansluiting op de specialisatieopleiding van de vFAS liggen bij mijn nieuwe kantoor nieuwe kansen en uitdagingen. Met name het bedienen van de ondernemer is een grote uitdaging die ik graag aanga!” (Zie ook pagina 34.)

Milestone Advocaten in Utrecht heeft per 1 juni Vicky Tsoutsanis aangetrokken als advocaat-medewerker. Tsoutsanis is sinds januari 2006 werkzaam als advocaat. Zij heeft zich in de afgelopen zes jaar toegelegd op het arbeidsrecht en het intellectueel eigendomsrecht. Tsoutsanis zal zich bij Milestone Advocaten volledig gaan richten op het arbeidsrecht. Aanbestedingsadvocaat Anne Fischer-Braams (58) is per 1 juni partner bij Maasdam Mededingingsadvocaten te Rijswijk. De kantoornaam verandert daardoor in Maasdam Broers Fischer advocaten. Fischer-Braams is afkomstig van Bartels Sueters Fischer Aanbestedingsadvocaten en was daarvoor partner bij Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn.

Mr.-overstappers In de rubriek Overstap van de week op www.mr-online.nl komt elke week een jurist aan het woord die onlangs is begonnen in een andere baan. Hieronder enkele uitspraken van de overstappers. De volledige interviews zijn te vinden op www.mr-online.nl/Mrs. van de week/ Overstapmr. van de week. Jaap Penders is overgestapt van Greenberg Traurig naar 2BW Advocaten, waar hij als partner is toegetreden en de

nr. 6/7 – 2012

33

Beter werk SørensenWeijers&Ko ontbijt op grote hoogte

Baker & McKenzie opent kantoor in Zuid-Afrika aker & McKenzie gaat een nieuw kantoor openen in Johannesburg (Zuid-Afrika), met partners, advocaten en staf afkomstig van het ZuidAfrikaanse kantoor Dewey & LeBoeuf. Baker & McKenzie heeft nu 70 kantoren in 43 landen. Het team in Zuid-Afrika wordt geleid door de partners Wildu du Plessis, Scott Brodsky, Chris Moraitis en Morne

B

van der Merwe. In totaal bestaat het kantoor uit zestien advocaten en vijftien medewerkers met een focus op energie, mijnbouw en infrastructuur, project finance, bank- en kapitaalmarkten, securitisatie, fusies & overnames en private equity. Het kantoor in Johannesburg is Baker & McKenzie’s tweede kantoor in Afrika.

(advertentie)

VU Law Academy Betrokken op úw competentie De ontbijttafels in de Euromast ntbijten op de Euromast doe je niet iedere dag. Cliënten en relaties van SørensenWeijers&Ko kregen daartoe onlangs de kans: het Rotterdamse advocatenkantoor organsiseerde voor de zesde keer een Lente-ontbijt in de hoogste uitkijktoren van Nederland. Tijdens het ontbijt bracht advocaat Tjeppe Ettema de aanwezigen kort op de hoogte van de recente ontwikkelingen in het arbeidsrecht. Ook was er muziek en cabaret. Nadat het ontbijt was opgeruimd kon men nog napraten en netwerken met de andere genodigden en de ploeg van SørensenWeijers&Ko. Of van het uitzicht genieten.

O

sectie financieel recht versterkt. Hij houdt zich onder meer bezig met het adviseren en het procederen over beleggersschade, vooral op het gebied van de zorgplicht. “Het beleggen zit in mijn bloed en een beurzencrisis stopt dit niet. Mijn eerste aandelenbelegging deed ik toen ik veertien jaar was. Op mijn achttiende heb ik mijn eerste optiecontract bij de plaatselijke ABN gesloten. Tijdens mijn studie was ik actief als voorzitter van een beleggingsvereniging, waarbij wij avonden over beleggen en optiestrategieën voor zowel leden als niet-leden organiseerden. De beurzencrisis maakt me bewuster van de (potentiële) risico’s van beleggen en de onvoorspelbaarheid van de beurs.” Sascha Lang is per 1 april overgestapt van Fort Advocaten naar Blenheim Advocaten, in Amsterdam, waar hij de ondernemingsrechtpraktijk en Duitse afdeling van het kantoor versterkt. Hij beschikt niet alleen over de Nederlandse, maar ook over de Oostenrijkse nationaliteit. “In de nabije toekomst houd ik het nog bij de vakanties maar uiteraard neemt Oostenrijk bij mij

34

nr. 6/7 – 2012

Het nieuwe organiseren binnen juridische organisaties

Leergang Law, Leadership & Management www.vula.nl

een bijzondere plek in. In mijn werk merk ik met name dat Duitssprekende cliënten het prettig vinden dat ze in hun eigen taal te woord worden gestaan.” René Maatman stapt per 1 augustus over naar De Brauw Blackstone Westbroek. Hij versterkt als advocaat de pensioenpraktijk en zal die praktijk combineren met zijn leerstoel Vermogensbeheer aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Maatman was tot 15 mei bestuurslid bij de Autoriteit Financiële Markten. “Vanaf 1985, mijn eerste jaar als werkzaam jurist, heb ik intensieve contacten onderhouden met Jaap Winter en Harm Jan de Kluiver. Daarna heb ik advocaten en notarissen van De Brauw ontmoet als adviseurs van ABP (waar ik tot 2008 werkzaam was als hoofd juridische en fiscale zaken) en tijdens wetenschappelijke bijeenkomsten. De cultuur en de praktijk van De Brauw heb ik daardoor vrij goed leren kennen.” Rutger Hensen is per 1 mei begonnen bij AT Osborne Legal als senior adviseur vast-

goedrecht. Hij komt van Legaltree.“Over tien jaar hoop ik op zakelijk gebied op het balkon van het kantoorpand van AT Osborne te staan, proostend op het tienjarig jubileum van een uiterst succesvol kantoor. Privé gezien zou ik graag op een mooie lenteavond in de boomgaard naast m’n boerderij samen met mijn Roos kijken naar mijn croquet spelende dochters en hun eerste vriendjes.” Jeroen Peet is per 1 mei overgestapt van Avinci Advocaten naar Van den Herik & Verhulst Advocaten te Rotterdam. Peet is gespecialiseerd in het personen- en familierecht. “De belangrijkste les die ik geleerd heb is dat je service verleent aan cliënten die je bijstaat door het nakomen van afspraken en het hanteren van dezelfde werkwijze bij ieder dossier en iedere vraag: wet, literatuur en jurisprudentie, zodat je de kwaliteit levert die een cliënt verwacht, waarbij een praktische oplossing de voorkeur kan genieten boven een langslepende procedure.”


IZhhVkVcYZc:cYZ$k

6YkdXViZc]VgiZcc^ZgZc# Hdbhk^cYZcZgbdd^ZdcibdZi^c\ZceaVVih!\Zlddc dbYVi]ZiodbdZio^_c#ÆLVciidZkVaWZhiVVic^ZiÇ! kda\ZchIZhhVkVcYZc:cYZ#IdZcoZ]VVg\gdiZa^Z[YZ kda\YZcVVg]ZiddhiZckVc]ZiaVcY!`lVbYZa^Z[YZ kddg]VVgkV`c^ZideYZilZZYZeaVVih#9ZVbW^i^ZjoZ VYkdXViZdciYZ`iZYViYZGVcYhiVY\ZZcbdcdeda^Z ]ZZ[ideide`VcidgZcbZibdd^lZg`#DcoZeVYZc `gj^hiZcZa`VVg# ÆCnh^c\]hiVViWZ`ZcYVah`lVa^iVi^Z[Zc]ZiiZbedkVc YZegdXZhhZca^\i]dd\#9Vi`Vcdd`c^ZiVcYZgh0YZhZXi^Z \ZodcY]Z^YhgZX]i^hYZcjbbZg‚‚ckVcCZYZgaVcY#KVcj^i OldaaZ9Vi]VY^`kgdZ\Zgcdd^i`jccZcWZYZc`Zc#:cdkZg \ZodcY]Z^Y\Zhegd`Zc/GdiiZgYVbZco^_cWZidc_jc\aZo^_c bZcd\hiZZYha^Z[!bVVgYVi[g^hhZWdh^cb^_cVX]iZgij^c ^hZZcbdd^ZWdcjh#Ç Cnh^c\]^hZZcWZYg^_[kVc`VgV`iZgkdaaZheZX^Va^hiZc#6aaZZc YZlZi^hW^_dchhiVcYVVgY#KddgYZgZhi`g^_\_ZVaaZgj^biZ dbWj^iZc\ZlddciZo^_c#@a^c`iY^i\dZYZc`ZccZcl^_ Za`VVgcd\c^Zi4AVVi_ZYVck^cYZck^VlZg`ZcW^_cnh^c\]#ca

Cnh^c\]#9Z_j^hiZ_jg^hideYZ_j^hiZeaZ`#

Beter werk Plezier in je werk! door Lenet Leusink tel je voor… je hebt je uiterste best gedaan op een ingewikkeld de volgende keer wanneer iemand iets advies of pleidooi. Het is laat geworden en als het af is ben je doet waardoor je je geraakt of afgewezen benieuwd wat de betreffende partner ervan vindt. Je legt het op voelt, je je eigen gedachten kunt onderzijn bureau en voelt je voldaan. De volgende dag kom je hem tezoeken. Klopt datgene wat ik denk met gen bij de koffieautomaat en vraagt met lichte spanning: “Wat de werkelijkheid; weet ik zeker dat datvond je van mijn stuk? Heb je het al gelezen?” “Inderdaad”, zegt gene wat ik denk juist is? Wat is mijn hij ietwat kortaf, “kom over een uur maar naar mijn kamer.” Je doel; helpt deze gedachte me mijn doel voelt je teleurgesteld en denkt: “Het was niet goed en volgende te bereiken; welke gedachten zouden week heb ik nog wel mijn beoordeling.” mij beter helpen? Het is merkwaardig hoe direct we soms het gedrag van een ander Stel dat je het komende uur wilt benutop onszelf betrekken of hoe gemakkelijk we denken de gedachten ten om een ander advies af te ronden. van een ander te kunnen raden. De betreffende partner had die Het helpt je niet te gaan zitten malen ochtend misschien lang in de file gestaan, een vervelende cliënt over het gesprek dat je over een uur aan de telefoon, net geconstagaat hebben, over een mogelijk teerd dat hij achterliep op zijn slecht gemaakt stuk en je kodeclarabele-uren-norm, gisterbeoordeling. Het helpt Het gedrag van de ander heeft lang niet altijd mende avond een feestje gehad… Zoveel wel om een en ander nuchter op verschillende redenen waarom een rijtje te zetten. Weet je zeker met jouw prestaties te maken iemand humeurig kan reageren. dat het stuk dat je op zijn bureau Het gedrag van de ander heeft hebt gelegd niet goed was? Gislang niet altijd met jouw prestateravond was je nog heel tevreties te maken. En al helemaal niet met jou als persoon. Je denkt den. Ja, maar de partner deed nu zo humeurig tegen me. Weet je vaak dat jouw gevoel wordt veroorzaakt door het gedrag van de waardoor zijn slechte humeur is veroorzaakt? Nee, dat kan zoveel ander. De werkelijkheid is dat je gevoel wordt veroorzaakt door je oorzaken hebben. Wat is je doel en welke gedachten helpen je dit eigen gedachten! doel te bereiken? Een voorbeeld ter illustratie: twee jongetjes spelen in de zee. Er Bovenstaande methode lijkt simpel. Dat is het ook en het is bewekomt een grote golf. Beide kinderen worden hoog opgetild en verzen effectief. Het heet Rationele Effectiviteits Training (RET) en is volgens rolt de golf over hen heen. “Help”, denkt het ene jongetje, een methode om beter om te gaan met stress, waardoor je effec“ik verdrink, ik wil nooit meer in de zee.” “Wauw”, denkt de ander, tiever en met meer plezier je werk kunt doen. “het leek wel of ik kon vliegen, nog een keer!” Dezelfde gebeurtenis, een heel ander gevoel. Onze gedachten bepalen ons gevoel; niet de gebeurtenis zelf. Deze gebeurtenis is Oud-advocaat Lenet Leusink is coach, trainer en mediator en samen slechts de aanleiding voor datgene wat we denken. Kijk eens of je met Caroline Bun oprichtster van GroeiNU! (www.groeinu.com)

S

De meest gevraagde juridische specialismen

Contractenrecht

Banking

Corporate

van de laatste maand zijn:

De kerncompetenties van een bedrijfsjurist Renske Lubbinge: “De laatste jaren willen veel advocaten overstappen naar het bedrijfsleven. Maar de functie van bedrijfsjurist is een andere dan die van advocaat. Met andere woorden, een goede advocaat is niet per definitie een goede bedrijfsjurist. Als bedrijfsjurist werk je nauw samen met de directie, andere stafafdelingen en - wellicht nog belangrijker - met de business. Daarom is het belangrijk dat je de organisatie en de bedrijfsprocessen goed kent. Je moet de diverse afdelingen gewenst en ongewenst adviseren over verschillende juridische risico’s en zorgen dat je de interne klanten voorziet van oplossingen, want ‘nee’ is geen optie. Om een goede bedrijfsjurist te worden zul je over een aantal competenties moeten beschikken. Je moet proactief, praktisch, oplossingsgericht, creatief en flexibel zijn. Verder moet je commercieel mee kunnen denken, een teamplayer zijn, maar ook stevig in je

schoenen staan. Naast het beschikken over goede analytische vaardigheden en inhoudelijke juridische kennis, is het ook van groot belang dat je beschikt over goede communicatieve vaardigheden. Wil je solliciteren op een bedrijfsjuridische positie, zorg dan dat in je CV relevante kennis en werkervaring duidelijk opgenomen zijn. Denk daarnaast goed na over de inhoud van de positie en de rol die je zult gaan vervullen en of dit alles aansluit op jouw kwaliteiten en wensen.” Mr. Renske Lubbinge is manager Legal, Tax & Treasury Division bij Robert Walters. Deze rubriek komt tot stand met medewerking van Brunel, DPA Legal, Robert Walters, USG Juristen en Voxius.

nr. 6/7 – 2012

37

Juridisch Postacademisch Onderwijs

Haal je PO-punten aan de Universiteit van Amsterdam! Het Eggens Instituut voor Juridisch Postacademisch Onderwijs verzorgt bij- en nascholing voor de juridische professional.

Najaar 2012: een greep uit ons cursusaanbod

.IEUW

Arbeidsrecht sSEPTTMAPRIL

$EEERSTEEDITIEVANDELEERGANG!RBEID Onderneming & Medezeggenschap

50PO

` 4.500,-

In twaalf modules verwerft u diepgaand inzicht in onderwerpen als bestuurdersbeloning, corporate governance, medezeggenschapsrecht, overgang van onderneming en pensioenrecht.

Symposium sNOV

.ATIONAAL!RBEIDSRECHTCONGRES

0/

`

,EERGANG7FTESSENTIALS 'OEDBESTUURlNANCIÑLEVERHOUDINGEN :ORGPLICHTlNANCIÑLEDIENSTVERLENING !CTUALITEITEN7FT

0/ 0/ 0/ 0/

`  ` 395,`  ` 395,-

795,-

Financieel recht sSEPT  OKT sSEPT sOKTNOV sDEC

Juridische postacademische verdieping bij het Eggens Instituut. Schrijf je nu in!

Informatie en aanmelding

Eggens Instituut voor Juridisch Postacademisch Onderwijs Universiteit van Amsterdam, Faculteit der Rechtsgeleerdheid

tel: (020) 525 3407 e-mail: [email protected] website: www.jur.uva.nl/eggens

FOTO: OLIVIER26/CANSTOCKPHOTO.NL

Beter werk

Advocatuur marketing

&

Marketing is de laatste tien jaar een steeds belangrijker rol gaan spelen in de advocatuur. Vertegenwoordigers van een aantal grote kantoren vertellen wat hun strategie op dit gebied is. DETERINK: SECTORGEWIJZE MARKTBENADERING In de huidige economie zijn cliënten veeleisender geworden. Terecht en herkenbaar, kijk maar naar jezelf. Als consument van bepaalde diensten of producten worden we steeds kritischer en kijken we bij aanschaf steeds vaMarc van Gelder (Deterink) ker naar de prijs in verhouding tot kwaliteit. Zo ervaren wij dat als advocatenen notarissenkantoor in de huidige markt van juridische dienstverleners ook.

Om op deze ontwikkelingen en de wensen van de markt in te spelen, proberen wij ons aanbod zo goed mogelijk aan te passen. Cliënten verwachten hoogwaardige dienstverlening door specialisten en daarbij is men slechts dan bereid een bepaald tarief te voldoen, als de dienst die men geleverd krijgt dat tarief waard is. Aldus investeren wij steeds in kwaliteit en diepgaande specialisaties. Ieder jaar volgen wij strikt het opgestelde marketing- en salesplan, wat heeft geresulteerd in een kritische kijk op klantbenadering en samenwerking met onze cliënten. De meetbaarheid van de tevredenheid van onze klanten en de kwaliteit van onze dienstverlening vormen een belangrijk onderdeel hiervan. Zeker in de huidige economie merken wij ook dat wij veel energie en tijd moeten steken in het opbouwen en behouden van klantrelaties.

nr. 6/7 – 2012

39

Beter werk

Tot enkele maanden geleden opereerden wij nog vanuit het perspectief van verschillende rechtsgebieden, nu ligt de focus echter steeds meer op de verschillende sectoren van de markt, zodat wij dan ook sectorgewijs de markt kunnen benaderen en hiermee het totale overzicht van de markt kunnen behouden. Ook wat recruitment betreft zijn wij via verschillende marketingacties hard aan de weg aan het timmeren en proberen we ons kantoor voor vele studenten vanuit iedere provincie in Nederland aantrekkelijk te maken. Zo hebben wij het afgelopen jaar de eerste prijs gewonnen voor de beste arbeidsmarktcommunicatiecampagne, een prijs uitgereikt door Mr., en willen wij deze positieve lijn dit jaar uiteraard graag voortzetten. Marc van Gelder, managing partner Deterink Advocaten en Notarissen

DLA PIPER NEDERLAND: MARKETING VAN STRATEGISCHE WAARDE De laatste jaren heeft DLA Piper aanzienlijke stappen gemaakt in het professionaliseren van de marketingfunctie. Vanuit een basale, meer ‘supportachtige’ rol, gericht op brochures, eveneSteven Nolte (DLA Piper) menten en pitches, heeft de functie zich ontwikkeld tot een volwaardige, strategische adviesrol voor praktijkgroepen, client teams en management. Naast de professionalisering van het Nederlandse kantoor zie je over heel DLA Piper EMEA heen een upgrade van de marketingfunctie. Tot aan de board, waarin de international marketing director zitting heeft, wordt ‘Marketing’ van strategische waarde geacht. En dat is terecht: de actuele vraagstukken waar DLA Piper in haar bedrijfsvoering voor wordt gesteld hebben vaak direct te maken met keuzes die samenhangen met onze ‘client strategy’, de sectoren waar wij in willen opereren en de wijze waarop wij cliënten over praktijkgroepen en jurisdicties heen bedienen. Dit vraagt om ervaren, veelzijdige marketeers en communicatiespecialisten, die samen met partners de juiste richting aangeven. ‘Focus’ en ‘output’ zijn hierbij sleutelwoor-

40

nr. 6/7 – 2012

den; waar richten wij ons op en waar stellen wij geen prioriteit voor? Wat moet het daadwerkelijk opleveren? Deze vragen worden hier echt dagelijks expliciet gesteld. Natuurlijk werkt dit door in de allocatie van het marketingbudget en inzet van medewerkers. Alle marketingplannen en activiteiten zijn er op gericht om daadwerkelijk tot concrete resultaten en ‘opbrengst’ te komen, ondersteunend aan de strategie van DLA Piper, zoals bijvoorbeeld het feitelijk winnen van opdrachten, verbetering van posities in league tables, een hogere cliënttevredenheid en het geïntegreerder werken van teams uit verschillende rechtsgebieden. Juist door die duidelijke focus en onze gerichte, praktische marketingbenadering zijn de resultaten op de doelstellingen meetbaar verbeterd. Het commitment van onze partnergroep, dat ‘marketing’ direct gerelateerd is aan hun cliëntwerk en hen verder brengt in hun markt, helpt hierbij enorm. Binnen de branche voor professional services is de marketingfunctie binnen de juridische dienstverlening hard bezig versneld volwassen te worden. Steven Nolte, hoofd marketing & business development DLA Piper Nederland

HOLLA ADVOCATEN: (VROEG)TIJDIG ADVISEREN De afgelopen jaren zijn we veel bewuster met marketing omgegaan dan voorheen. We hebben ons kantoor duidelijker gepositioneerd in de markt, hetgeen het gevolg is geweest van een aantal belangrijke Maarten Letschert (Holla Advocaten) keuzes in de te bedienen klantgroepen en de wijze van dienstverlening. Van een drietal veelal lokaal opererende kantoren met één naam zijn we geworden tot één (boven)regionaal functionerend kantoor met drie vestigingen. Uiteraard vergt dat wijzigingen in de organisatie. We hebben een duidelijke keuze gemaakt over de wijze van dienstverlening. We proberen meer en meer de rol van legal counsel te gaan vervullen zodat we eerder in het proces betrokken raken bij de besluitvorming bij onze klanten. Dat vergt ook verdere kennis van de branches waarin onze klanten werkzaam zijn. Op die manier kunnen we de klant ook daadwerkelijk eerder en gerichter adviseren. De inzet van onze juri-

Beter werk

dische dienstverlening wordt daardoor minder gericht op conflictoplossing, maar meer en meer op (vroeg)tijdige advisering. Onze organisatie is ook om die reden niet alleen ingedeeld in vakgroepen, maar ook in brancheclusters. Intern heeft de klant veelal één en dezelfde advocaat als aanspreekpunt, die fungeert als accountmanager en uiteindelijk verantwoordelijk is voor de klantrelatie en de kwaliteit van de dienstverlening. Naast marketing zijn we ons ook actief met sales gaan bezighouden. Een team onder leiding van een externe deskundige houdt zich specifiek bezig met de ‘verkoop’ van ons kantoor en het benaderen van prospects. Voor de advocatuur is dit redelijk nieuw, maar het wordt in- en extern goed ontvangen. De investeringen in de sales en marketing zijn vrijwel gelijk gebleven. Dit is het gevolg geweest van – alweer – duidelijke keuzes. Minder (sociale) sponsoring ten behoeve van lokale netwerk- en sportclubs, maar veel meer concentreren op kwalitatief betere corporate uitingen, mede ter ondersteuning van ieders eigen activiteiten. Maarten Letschert, managing partner Holla Advocaten

NYSINGH: ‘DRAAIEN’ NAAR DE MARKT Bij Nysingh is er de afgelopen jaren veel gebeurd op het gebied van marketing en communicatie. Er is daarbij altijd veel oog voor een goede balans tussen de interne ontwikkeling, ambitie en Roel maakbaarheid en de Laumans externe belofte en pro(Nysingh) positie. Dus niet even snel een nieuwe brochure maken of huisstijl ontwikkelen. Maar authentiek en van binnenuit werken aan nieuwe concepten en werkvormen, en die daarna vertalen naar marketing- en communicatieactiviteiten. Dit alles gebaseerd op de behoefte van cliënten en cliëntsegmenten. Die willen wat ons betreft kwaliteit, snelheid, relevantie én dat de advocaat of notaris hun business begrijpt. Dat begrip ontstaat eerst intern door beschikbare kennis over markten en cliënten te bundelen. En vervolgens die kennis te vertalen naar juridische trends en thema’s. Dit is dus bijna per definitie sectieoverschrijdend, en vergt een proactieve en faciliterende rol van stafafdelingen. En extern door veel bewuster te investeren in klantkennis, en deze kennis vast te leggen en te delen via CRM- en marktinformatiesystemen.

We zijn continu bezig met het ‘draaien naar de markt’, ook door de structuur van ons kantoor anders in te richten. Minder secties, meer accountability, transparantie en ondernemerschap, en veel inzetten op samenwerking met collega en cliënt. Het kiezen voor markten betekent ook onvermijdelijk het loslaten van markten. Zo nemen wij geleidelijk afscheid van de puur particuliere markt. De input voor dergelijke keuzes wordt mede bepaald door marktonderzoek. Wij hebben bijvoorbeeld een cliëntenfilm gemaakt, met daarin beelden van echte cliënten die ons kantoor op verschillende onderdelen beoordelen. Dat geeft enerzijds een goede bevestiging dat we op de juiste weg zijn, en anderzijds prachtige eye openers over hoe we het nog beter kunnen doen. Ten aanzien van communicatie investeren wij veel in ‘online’ en ‘leadgeneratie’. Daar zijn nog veel slagen te maken en mogelijkheden te creëren om nog makkelijker met de juiste cliënt of prospect aan tafel te komen. Roel Laumans, hoofd communicatie & marketing Nysingh advocaten-notarissen

SPIGTHOFF: HERPOSITIONERING Spigthoff heeft zich altijd gepresenteerd als ‘bijtertje’, maar door de groei de afgelopen jaren was ons profiel onduidelijker geworden. We hebben altijd voornamelijk geprocedeerd in corporate en financieelDenise Marinus (Spigthoff) rechtelijke geschillen, maar we zijn in het verleden ook M&A gaan doen. En onze fiscalisten deden ook meer dan alleen procederen. Dat leverde een onduidelijk beeld op. Daarom zijn we in 2010 teruggegaan naar de basis: litigation. Deze herpositionering heeft er ook in geresulteerd dat we onze website en uitingen hebben vernieuwd. Met pakkende citaten van boeiende persoonlijkheden en daadkrachtige beelden leggen we de link met onze praktijk zodat voor iedereen duidelijk is waar wij als kantoor voor staan. Onze procespraktijk richt zich op het ondernemings-, financieel, straf-, fiscaal recht en sinds kort ook op het algemene bestuursrecht. Want groeien doen we alleen in bestaande processecties, of nieuwe, aanpalende rechtsgebieden, als het

nr. 6/7 – 2012

41

Beter werk

maar wel om procederen gaat. Daar rekenen we dan ook arbitrage en mediation toe, als alternatieve wijzen van geschilbeslechting. Voor bestuursprocesrecht hebben we onlangs een ervaren partner aangetrokken die in staat is de regulatoire procespraktijk verder uit te bouwen. Om onze (potentiële) cliënten en studenten te bereiken, zetten we print media in, maar social media zoals Twitter, LinkedIn en Facebook zijn steeds belangrijker voor ons. Daarnaast beschikken onze partners en advocaten over een groot netwerk en spelen we een rol in omvangrijke zaken met behoorlijk wat media-aandacht, die we voor zover gepast ook via Twitter en onze website aandacht geven. Dit leidt regelmatig tot nieuwe opdrachten. Op dit moment zijn we bezig met onze naamswijziging. Welke naam het wordt, houden we geheim

tot eind juni, maar de naam zal duidelijk maken wat we doen. Via verschillende kanalen zullen we de markt duidelijk maken dat de kantoornaam per 1 juli verandert, maar het kantoor zelf niet. Het zuiver houden van onze propositie, en het onder de aandacht brengen van doorverwijzers en cliënten staat bij ons hoog op de agenda. Denise Marinus, marketing manager Spigthoff

VAN DOORNE: KENNISDELING Marketing is een continue dialoog met de cliënt. En dat besef is stevig verankerd binnen Van Doorne. Niet alleen bij de marketingprofessionals, maar ook bij de advocaten, notarissen en fiscalisten. Dat betekent een goede inventarisatie van de verwachtingen van de cliënt, dienstverlening afstemmen op de werkwijze binnen zijn of haar organisatie en op de hoogte zijn van ontwikkelingen in de betreffende sector. Met die kennis kun je adequaat inspelen op ontwikkelingen in de markt, zonder dat je daar je organisatie voor hoeft aan te passen. Niet alleen juridisch advi-

:KRŐVZKRLQ,QWHULPOHJDO mr. Theo Boskma

mr. drs. Paul Houkes

ŗ&RUSRUDWH$IIDLUVŗ&RUSRUDWH*RYHUQDQFH ŗ&RUSRUDWH6HFUHWDU\

ŗ2QGHUQHPLQJVUHFKW 

 LQIR#ZHVWVLQJHOFRPŗZZZZHVWVLQJHOFRP

 3DXOKRXNHV#OHJDODOOLDQFHQO

Werkte eerder voor: 'H%UDXZ%ODFNVWRQH:HVWEURHN9DQ%HQWKHP .HXOHQ(VVHQW0HOWZDWHU '/$3LSHU$OOHQ 2YHU\5DEREDQN1HGHUODQG Expertise: UXLPHHUYDULQJRSKHWJHELHGYDQFRUSRUDWHJRYHUQDQFHFRUSRUDWHFRPSOLDQFHFRUSR UDWHVWUXFWXUHV0 $FRUSRUDWHOLWLJDWLRQFRUSRUDWHKRXVHNHHSLQJ 9RRUPHHULQIRHQDDQEHYHOLQJHQZZZOLQNHGLQFRPLQERVNPD

Werkte eerder voor: =LJJR9RGDIRQH'606LHPHQV$YHU\'HQQLVRQ(XURQHW(VVHQW/RJLFD 3ROLWLH'HIHQVLHHYD Expertise: EHGULMIVUHFKWLQWHUQDWLRQDDOFRQWUDFWHQUHFKWGLUHFWLHVHFUHWDULDDWIXVLHV RYHUQDPHV DDQEHVWHGLQJHQRXWVRXUFLQJ,&7UHFKW'DDUQDDVWHUYDUHQLQKHWDDQVWXUHQYDQHHQMXULGLVFKH DIGHOLQJ

mr. Andries van der Netten van Stigt

mr. Sarah Radema

ŗ)LQDQFL­OHWRH]LFKWZHWJHYLQJ

ŗ2QGHUQHPLQJVUHFKWŗ&RQWUDFWHQUHFKW ŗ)LQDQFLHULQJHQ]HNHUKHGHQ

 YDQGHUQHWWHQYDQVWLJW#YHUVDWHOQO

 VUDGHPD#KHWQHWQO

Werkte eerder voor: %DNHU 0F.HQ]LH1DXWD'XWLOK5REHFR%1*$%1$0525%6(XURFOHDU,1* /HDVH,1**URHS Expertise: ŰQDQFLHHOUHFKWHOLMNHDGYLHVSUDNWLMN(&0WUDQVDFWLHVRSVWHOOHQŰQDQFLHULQJVFRQWUDFWHQ /HDVH-XULGLVFKHRQGHUVWHXQLQJELMKHUVWUXFWXUHULQJ$%1$0525%6,1* 

Werkte eerder voor: 6WLEEH$OOHQ 2YHU\/LQNODWHUV7UDŰJXUD)RUWLV%DQN1HGHUODQG$%1$052 Expertise: *HRUL­QWHHUGRSLQWHUQDWLRQDDORSHUHUHQGHEHGULMYHQ *HVSHFLDOLVHHUGLQRQGHUQHPLQJVUHFKWLQWHUQDWLRQDDO FRQWUDFWHQUHFKWKHUVWUXFWXUHULQJHQ0 $ ŰQDQFLHULQJHQ]HNHUKHGHQEHXUVJDQJHQKHUSODDWVLQJHQHQDQGHUHNDSLWDDOPDUNWWUDQVDFWLHV

mr. Els Deerenberg

mr. Rutger van der Meer

ŗ7RH]LFKWZHWJHYLQJŗ%DQNHQHIIHFWHQUHFKW

ŗ:DWHUJHUHODWHHUGRPJHYLQJVUHFKW ŗ9HUHQLJLQJVUHFKWŗ2QGHUQHPLQJVUHFKW

 HPGHHUHQEHUJ#[VDOOQO

 PHHU#UDDNMXULVWHQQO

Werkte eerder voor: 1<6((XURQH[W8QLOHYHU3HQVLRHQIRQGV'1%/LQNODWHUVHQ,1* Expertise: LQWHUQDWLRQDOH ŰQDQFL­OHWRH]LFKWZHWJHYLQJYRRUŰQDQFL­OHRQGHUQHPLQJHQHQ SHQVLRHQIRQGVHQ

Werkte eerder voor: oYHUKHGHQEUDQFKHRUJDQLVDWLHVHQEHGULMYHQ Expertise: EHOHLGVDGYLVHULQJELMFRPSOH[HGRVVLHUVEHODQJHQEHKDUWLJLQJYRUPJHYHQVDPHQ ZHUNLQJVYHUEDQGHQ$QDO\WLVFKVWHUNHQRSORVVLQJVJHULFKW

Beter werk

seur zijn, maar ook een zakelijke gesprekspartner. De afdeling business development, marketing en communicatie bij Van Doorne is de afgelopen jaren Kitty Krielen-Berkhout (Van Doorne) versterkt om de ondersteuning aan fee earners in die rol verder te professionaliseren. Bijvoorbeeld met het gebruik van een steeds beter CRM-systeem en het introduceren van een permanente cliënttevredenheidsmonitor. Uit onderzoeken weten wij dat cliënten de relatie met Van Doorne waarderen, dat het plezierig zaken doen is met ons kantoor, maar ook waar we onze dienstverle-

ning kunnen verbeteren. Kennisdeling is eigenlijk wel de belangrijkste pijler in onze marketingaanpak. Een goed voorbeeld daarvan is het ‘Debat op Scherp’, debatten die wij sinds 2010 in samenwerking met BNR Nieuwsradio organiseren: een platform om juridische ontwikkelingen in een breder zakelijk en maatschappelijk perspectief te plaatsen en inzichten aan te scherpen. Dit naast de meer juridisch inhoudelijke seminars en ontbijtbijeenkomsten die we van oudsher organiseren. Recent is sancties.nl geïntroduceerd, een communitysite met informatie over toezicht en sancties. Een aantal van onze praktijkgroepen heeft een blog en twitteraccounts. Initiatieven die allemaal tot dialoog leiden. Ik zie niet zozeer een verschuiving van marketing naar sales, maar van marketing naar relatiemanagement. In de zakelijke dienstverlening is dat niet nieuw, maar daar vindt wel een professionaliseringsslag plaats. Kitty Krielen-Berkhout, manager business development, marketing en communicatie Van Doorne

,QJH]RQGHQ0HGHGHOLQJ

mr. Ines Hijmans

mr. Johan Jol

ŗ(XURSHHV 1HGHUODQGV0HGHGLQJLQJVUHFKW

ŗ6WUXFWXUHGILQDQFH ŗ+HUVWUXFWXUHULQJHQHQIDLOOLVVHPHQWHQ

 LKLMPDQV#LQHVOHJDOFRPŗZZZLQHVOHJDOFRP

 MWMRO#OHJDOKRXGLQLQOŗZZZOHJDOKRXGLQLQO

Werkte eerder voor: 1HGHUODQGVH0HGHGLQJLQJVDXWRULWHLW ]HOIVWDQGLJDGYLVHXUPHGHGLQJLQJVUHFKW Expertise: .DUWHOV PLVEUXLNHFRQRPLVFKHPDFKWVSRVLWLHFRPSOLDQFHWUDLQLQJHQ SURJUDPPDŐV ULVLFRDQDO\VHVGLVWULEXWLHRYHUHHQNRPVWHQIXVLHV RYHUQDPHV1HGHUODQGVHYHUWHJHQZRRUGLJHU YRRUPHGHGLQJLQJELM(XURSHVH&RPPLVVLH6HFWRUHQERXZDXWRPRWLYHUHWDLOFRQVXPHQWHQ JRHGHUHQYDVWJRHGUHLVEUDQFKHKRUHFDIRRG

Werkte eerder voor: 1,%&)RUWLV$%1%RHNHO'H1HU«H%LUG %LUG*URWLXV$FDGHPLH&32 7KRPDV-HIIHUVRQ/DZ6FKRRO6DQ'LHJR Expertise: RQGHUGHQDDP/HJDO+RXGLQL$FDGHP\YHU]RUJW-RKDQ-ROLQKRXVHFXUVXVVHQRSKHW WHUUHLQYDQEDQNLQJVWUXFWXUHGŰQDQFHŰQDQFL­OHKHUVWUXFWXUHULQJHQIDLOOLVVHPHQWHQ =LHZZZOHJDOKRXGLQLQORQGHU/HJDO+RXGLQL$FDGHP\YRRUYRRUEHHOGHQYDQFXUVXVVHQ

mr. Pieter van Osch ŗ0HGHGLQJLQJVUHFKW ŗ,QWHULP $GYRFDWXXU  YDQRVFK#R[FRQQOŗZZZR[FRQQO Werkte eerder voor: &OLIIRUG&KDQFH/DWKDP :DWNLQV9,21)RRG*URXSGLYHUVHLQYHVWHULQJV PDDWVFKDSSLMHQ Expertise: PHGHGLQJLQJVUHFKW%UHGHHUYDULQJRSJHELHGYDQNDUWHOVIXVLHFRQWUROHFRPSOLDQFH SURJUDPPDŐVHQWUDLQLQJPLVEUXLNYDQPDFKWVSRVLWLHFRPPHUFL­OHFRQWUDFWHQHQVFKDGHFODLPV

Over deze advertentie 8PDDNWKLHUNHQQLVPHWHQNHOHQYDQGHUXLPHQNHOHQYDQGHUXLPRQDIKDQNHOLMNHLQWHULP  SURIHVVLRQDOVGLHVDPHQKHW1HWZHUNYDQ2QGHUQHPHQGH-XULVWHQYRUPHQ $DU]HOQLHWRPHHQYDQKHQWHEHOOHQ7UHIWXGHMXULVWYDQXZNHX]HKLHUQLHWDDQ" 'HFHQWUDOHRUJDQLVDWLHYDQKHWQHWZHUNYHU]RUJWJUDDJDQGHUHFRQWDFWHQ

mr. Kaj Weber ŗ%DQNHQHIIHFWHQUHFKWFRUSRUDWH SULYDWHEDQNLQJ  ŗ&RPSOLDQFH  NDMZHEHU#ZEUOHJDOVHUYLFHVQO Werkte eerder voor: $%1$052LPSOHPHQWDWLH0L),', %DQN,QVLQJHUGH%HDXIRUW6WDDOEDQNLHUV 1,%&)*+$DUHDO%DQN)UDQNIXUW 6\QWUXV$FKPHD9DVWJRHG,%86HQDQGHUHIRQGVEHKHHUGHUV Expertise: LPSOHPHQWDWLH0L)L',,$,)0')LQDQFLHULQJHQELM]RQGHUEHKHHUYHUPRJHQVEHKHHU OHJDODZDUHQHVVFUH­UHQ&RPPLVVLH*RYHUQDQFH -XULGLVFKH=DNHQ193*URWLXV

Professionals voor professionals +HWQHWZHUNLVHHQYHUQLHXZHQGH[FOXVLHISODWIRUPYRRUGHEHWHUH]HOIVWDQGLJHMXULVWHQLQ 1HGHUODQG'HDPELWLHLVRPDOOHJRHGHIUHHODQFHMXULVWHQDGYRFDWHQWHYHUELQGHQ %HQMH]HOIVWDQGLJHQJRHGLQMHYDN"6OXLWMHDDQZZZRQGHUQHPHQGHMXULVWHQQO

Uw eigen netwerk op maat? %HGULMYHQRYHUKHGHQHQDGYRFDWHQNDQWRUHQNXQQHQELMKHWQHWZHUNWHUHFKWYRRUKHWNRVWHORRV IRUPHUHQYDQHHQHLJHQűH[LEHOHVFKLOLQ

LawyerLink

%HO0DULMQ5RR\PDQVYRRULQIRUPDWLH

Zelfde gezichten, nieuwe namen. Het kantoor Krans & van Hilten Advocaten in Den Haag houdt op 1 juli 2012 op te bestaan. De vijf partners van het kantoor hebben besloten ieder hun eigen weg te gaan. Zij richten zich daarbij op hun eigen specialisme, hetgeen past bij de ontwikkelingen in de markt. Jan Peter van den Berg zal - samen met Roderick Keus en Nanette Mulder - zijn vastgoedpraktijk, die in het bijzonder is gericht op onteigeningen, cassaties en arbitrages, voortzetten bij Geelkerken Linskens Advocaten, vestiging Den Haag. Emma Kostense, Edith van Ruitenbeek en Willem de Vries beginnen samen met zes advocaten en mediators en ondersteuning, thans verbonden aan Krans & van Hilten Advocaten, een nieuw Haags kantoor: van Hilten de Vries van Ruitenbeek Advocaten & Mediators. De focus van het nieuwe kantoor

Lidwien Wellen

Jan Peter van den Berg

De Regt | Sobral | Wellen Advocaten Groot Hertoginnelaan 39 2517 EB Den Haag 070 302 98 90

zal liggen op de personen- en familierechtpraktijk, waarbij Willem de Vries zich blijft richten op zijn vastgoed- en algemene civiele advies- en procespraktijk, evenals maatschapsproblematiek en tuchtrecht. Lidwien Wellen sluit zich met haar letselschade- en familierechtpraktijk aan bij het kantoor van Monique Sobral en Ariette de Regt. Met ingang van 1 juli a.s. gaan zij gezamenlijk verder onder de kantoornaam De Regt Sobral Wellen Advocaten. De partners van Krans & van Hilten Advocaten zetten na 1 juli 2012 in een nieuwe omgeving hun bestaande praktijken onverminderd voort. De continuïteit van hun dienstverlening is uiteraard gewaarborgd. Het motto blijft: “Oog voor het recht, hart voor uw zaak”.

Emma Kostense

Willem de Vries

Geelkerken Linskens Advocaten Mercuriusweg 11 2516 AW Den Haag 070 315 60 80

Kijk op www.kransenvanhilten.nl voor meer informatie

Edith van Ruitenbeek

Nassaulaan 15 2514 JT Den Haag 070 361 70 02

Beter werk

Inhoud is niet meer genoeg Soft skills spelen een steeds belangrijker rol, maar niet iedereen is zich daarvan bewust. Vier coaches vertellen er meer over. “Een juridisch professional zijn is tegenwoordig meer dan het inhoudelijke kunstje herhalen.” door Annelieke Fenstra illustraties Josje van Koppen

D

e juridische werkomgeving is veranderd. De steeds complexer wordende samenleving en de juridisering daarvan vergt van juristen een andere manier van werken. De invloed van de informatietechnologie, de toenemende concurrentie, de crises, de internationalisering en de hoge eisen van de mondige cliënt maken het leven van de jurist hectisch. De druk is hoog. Met alleen vakinhoudelijke kennis kan de jurist zich niet meer staande houden in deze dynamische wereld. Het belang van goede persoonlijke vaardigheden, de zogeheten soft skills, is groot, maar veel juristen zijn zich hier onvoldoende bewust van.“Er bestaat een discrepantie tussen wat een beginnend jurist kan en wat de praktijk tegenwoordig van hem vraagt en die kloof lijkt groter te worden”, zegt Rüna Honig, directeur van Honig Coaching, een trainings- en coachingsbureau voor juridische professionals. “De rechtenstudie, maar ook de beroepsopleidingen sluiten niet goed aan op de praktijk. De focus in het onderwijs ligt nog te veel op de inhoud, terwijl je functioneren juist in toenemende bepaald wordt door (persoonlijke) vaardigheden. Naast goed kunnen organiseren, is vooral je ‘omgevingsbewustzijn’ belangrijk: hoe je communiceert en hoe commercieel je bent. Advocatenkantoren en ondernemingen zijn niet op zoek naar studeerkamerjuristen, maar naar professionals die in staat zijn in te spelen op de behoeften van de omgeving. Zelfsturende en ondernemende

types die eigen initiatieven ontplooien, overtuigend overkomen en businesswise kunnen denken.”

Bedreiging Monique van de Griendt, directeur van trainings- en adviesbureau Dialogue, is al jaren bezig het belang van persoonlijke vaardigheden voor het voetlicht te brengen. Zij vertelt dat er in de juristerij wel meer begrip voor is gekomen, maar dat het nog altijd niet optimaal is. “Vooral de grote kantoren zijn de afgelopen jaren meer gaan doen op dit gebied, de kleine(re) kantoren hebben hier gewoon minder geld voor. De budgetten staan sowieso onder druk, maar kantoren moeten toch gaan veranderen. Stilstaan en vasthouden aan het oude vormt een grote bedreiging. Veel juristen denken het nog met de inhoud af te kunnen, maar de inhoud alleen bepaalt niet meer de kwaliteit. Een cliënt gaat er vanuit dat de inhoudelijke kwaliteit in orde is, want daar kan hij meestal niet over oordelen. Dus zal hij altijd letten op andere factoren. Je moet je inleven en verdiepen in de client en zijn situatie. Je kunt een fantastisch advies schrijven van misschien wel wetenschappelijk niveau, maar als het niet past in de context van jouw cliënt, is het niets waard. Bovendien is het essentieel om te beschikken over goede communicatieve eigenschappen voor het opbouwen van een sterke vertrouwensband. Dat zorgt voor chemistry.” Juristen moeten dus meer aansluiting zoeken bij de bele-

nr. 6/7 – 2012

45

Beter werk

vingswereld van de cliënt 2.0. Vroeger sprak men over de cliënt, later kwam het besef dat je ook écht moet luisteren naar hem en nu gaat het erom dat je samen met de cliënt tot een oplossing komt. Caroline Bun, coach, trainer en medeeigenaar van opleiding- en trainingsbureau GroeiNU!: “Concreet levert dat meer ontspannenheid voor beiden op. De jurist moet zich bewust zijn van het feit dat wie hij is als persoon direct invloed heeft op zijn omgeving en werk. Een juridisch professional zijn is meer dan het inhoudelijke kunstje herhalen.” Bun hamert erop dat juristen hun oude percepties moeten loslaten om tot de beste oplossingen te kunnen komen. “Ze moeten zichzelf openstellen in plaats van zich verschuilen achter hun rol en kennis. Ik noem het de verschuiving van het hoofd naar het hart. Daarvoor is nodig dat je met een open geest, dus zonder oordeel, een situatie en mensen tegemoet kunt treden. Dat je kunt zien dat jezelf en de ander (cliënt, wederpartij et cetera) deel uitmaken van hetzelfde geheel. Dat de jurist zich hierin kwetsbaar durft op te stellen en in plaats van zich te laten leiden door angst en te verkrampen, zich kan ontspannen en zich laat leiden door wat er ontstaat vanuit verwondering. Dit alles is van ultiem belang omdat de complexe ‘problemen’ waar wij vandaag de dag mee worden geconfronteerd niet meer alleen met onze ratio kunnen worden opgelost. In de top van vele (multi)nationale ondernemingen is menigeen zich daarvan al bewust en juristen en zeker advocaten moeten zich daarvan ook bewust worden.”

Bokkensprongen Volgens Buns GroeiNU!-collega Lenet Leusink is het belangrijk dat juristen kritisch en eerlijk naar zichzelf kijken. Een valkuil is om bij kritische feedback, of die nu van collega’s of van cliënten is, direct in de verdediging te schieten en de fout bij de ander te leggen, in plaats van te onderzoeken wat deze feedback voor toegevoegde waarde kan hebben in de samenwerking. Leusink: “Juristen moeten gaan inzien dat als zij een probleem ervaren, zij daar zelf deel van uitmaken. Ze moeten ophouden met zwartepieten.”

46

nr. 6/7 – 2012

Soft skills De term soft skills is ontstaan in de IT-wereld als tegenhanger van hard skills, vaardigheden die nodig zijn voor het werken met hardware. ‘Soft’ betekent dus niet zacht, maar het vergelijkt de menselijke eigenschappen met de software die de computer doet werken. Soft skills is een verzamelnaam voor onder meer de persoonlijke eigenschappen van iemand, en zijn sociale, organisatorische, communicatieve en taalvaardigheden.

Honig sluit zich hierbij aan en legt uit waarom senioren het moeilijk vinden om kritisch naar zichzelf te kijken. “Zij zijn daartoe nooit gedwongen. Veel juristen hebben jarenlang vanuit een betrekkelijk onaantastbare en comfortabele positie gefunctioneerd. De cliënt beschouwde je als de ‘alwetende’ en volgde je adviezen nagenoeg kritiekloos op; in je eigen organisatie had je zo’n beetje je eigen koninkrijkje. Met een hoge omzet en vakinhoudelijke deskundigheid kon je een hoop bokkensprongen maken, maar die tijd is voorbij.” Partners zijn kritiek niet gewend en vinden het maar lastig, terwijl de jonge generatie juist erg openstaat voor feedback en daar zelfs actief om vraagt, zo stelt Van de Griendt.

“JURISTEN MOETEN OPHOUDEN MET ZWARTEPIETEN”

“Wil je een goed leider zijn, dan is zelfreflectie essentieel. Je moet jezelf continu afvragen wat beter kan en hoe anderen jou zien. Juristen zijn opgeleid om een ander onderuit te halen. Kritisch naar zichzelf kijken vinden ze maar eng, dat is een grote valkuil.”

Stressmanagement Het belang van de soft skills staat al een aantal jaren op de kaart, maar de economische crisis heeft het onderwerp opnieuw aangezwengeld. Van de Griendt: “In deze tijden zie je dat er weer wat meer aandacht aan wordt besteed. En dat is ook niet zo gek, want economisch barre tijden vragen onder meer om daadkrachtig leiderschap. Maar ook ethisch leiderschap wordt steeds belangrijker. Bedrijfsjuristen nemen dit mee in hun criteria voor het selecteren van een advocaat. Ethiek en integriteit staan bij hen hoog in het vaandel.”

Beter werk

Aan leidinggevenden worden hoge eisen gesteld door jonge juristen. Ze vragen om aandacht, willen gecoacht worden en tegelijkertijd worden losgelaten om zoveel mogelijk autonoom te functioneren. Maar daarbij wordt de beginner niet zelden geregeerd door de agenda van zijn meerdere en dan komt het aan op organiseren. En dat laat nogal eens te wensen over vindt Honig. “Het uitvalpercentage aan de Zuidas is echt een groot probleem aan het worden. Vooral onder jonge juristen. Ze worden continu geconfronteerd met prikkels die ad hoc hun aandacht vragen. Organiseren leren ze nergens, terwijl dat een groot aandeel heeft in hun functioneren en dus ook in de resultaten. Het is ongelofelijk dat niet al in een vroeg stadium wordt geleerd hoe hiermee om te gaan. Hier móet aan-

“HET IS ECHT NIET NORMAAL OM ’S NACHTS JE MAIL TE CHECKEN”

dacht voor komen, want het is echt niet normaal om ’s nachts je e-mail te checken.” Van de Griendt beaamt dat de stressbeleving de laatste jaren erg gegroeid is, maar zegt tegelijkertijd niet te weten of dit door een grotere hoeveelheid werk komt. Zij wijt de stressbeleving voornamelijk aan de jonge juristen zelf. “Ze hebben best een korte spanningsboog en raken snel afgeleid door al die prikkels. Aan de andere kant hebben ze die hoeveelheid prikkels juist nodig, want het is ook een generatie die snel verveeld raakt. Stressmanagement is een belangrijke vaardigheid, want stress zet de kwaliteit van het werk enorm onder druk. Kantoren moeten hun werknemers hiervoor behoeden.”

Stoeipoes Een jurist moet in staat zijn om zijn gesprekspartner – dat kan een cliënt, concullega maar ook een rechter zijn – te beïnvloeden. Hoe krijg je iemand waar je hem wilt hebben? Sterke argumenten zijn hiervoor nodig, maar er is ook veel winst te behalen met presentatie en non-verbale communicatie. Honig: “Dat wordt nergens geleerd, maar is heel belangrijk. Je moet zichtbaar zijn in alle opzichten. Daar hoort bij: een open houding, enthousiast, duidelijk hoorbaar en met lage stem praten, aanwezig zijn en dat ook uitstralen in je kleding. En nee, dames, door het dragen van te uitdagende kleding, te korte en strakke rokjes, word je niet serieus genomen, maar heb je vooral impact als stoeipoes en lustobject. Houd het dus zakelijk.” Bij de juiste mensen van je eigen kantoor positief in beeld komen is misschien nog wel belangrijker dan de indruk die je op gesprekspartners van buiten maakt. Zorg dat je je laat zien bij sociale activiteiten en stap gewoon op die ‘onbereikbare’ partner af, raadt Honig aan. Wie de vier coaches beluistert hoort dat er nog heel wat valt te winnen voor juristen. Juridische inhoud is belangrijk, maar degenen die het belang van soft skills inzien en intensief daarop inzetten, hebben een streepje voor. Het leidt tot betere interne en externe verhoudingen, wat zich uiteindelijk vertaalt in meer winst.

Wij spraken met, vl.n.r.: ä5¾QD+RQLJGLUHFWHXUYDQWUDLQLQJVHQFRD FKLQJVEXUHDX+RQLJ&RDFKLQJ ä0RQLTXHYDQGH*ULHQGWGLUHFWHXUYDQWUDL QLQJVHQDGYLHVEXUHDX'LDORJXH ä&DUROLQH%XQPHGHHLJHQDDUYDQRSOHLGLQJ HQWUDLQLQJVEXUHDX*URHL18 ä/HQHW/HXVLQNPHGHHLJHQDDUYDQRSOHL GLQJHQWUDLQLQJVEXUHDX*URHL18

nr. 6/7 – 2012

47

Jonge Balie Arnhemmers naar Istanbul ijftig Arnhemse Jonge-Balieleden maakten begin mei het kleurrijke en levendige

V

Istanbul onveilig. Op het programma stonden onder meer een bezoek aan een advoca-

tenkantoor voor een lezing over Turks recht en een bezichtiging van De Blauwe Moskee. Daarnaast was er volop gelegenheid om overdag culturele bezienswaardigheden te bekijken en ’s nachts het ‘killer nightlife’ van Istanbul in te duiken.

De Jonge Balie Arnhem

in Club Reina

Marieke Botter (Dirkzwager), Lotje Koers (Koers advocaten), Mark Rosendaal (GDO advocaten) en Wouter Dieks (GDO advocaten)

De reiscommissie: v.l.n.r. Marieke Botter (Dirkzwager), Reinier Pijls (Poelmann van den Broek), Rik Bleize (De Kempenaer) en Anne Dries sen (Hekkelman)

Jan Zandberg (Zandberg advocaten) en William Seijbel (De Kempenaer)

Denise Staring-Sauer (Dirkzwager) en Koen Klaasen (Ross Advocaten)

Laurens Vrakking (De Kempenaer), Henk Ligtenbarg (Drijber en Partners), Willia m Seijbel (De Kempenaer) en Hana Dzigal (De Kempenaer)

Ebben Rik Bleize (De Kempenaer), Laura Daisy (Van den Wildenberg & Van Halder), en Joris van Sommeren (Van Vliet Advocaten) Bax (Dirkzwager)

ONS TRAININGSAANBOD VOOR 2012: BEROEPSOPLEIDING TOT ADR-SPECIALIST/LEGAL MEDIATOR Start 10 oktober 2012 21 daagse allround Beroepsopleiding. Academisch werkniveau met minimaal 5 jaar werkervaring. Met de beroepsopleiding van het Amsterdams ADR Instituut kiest u voor een brede opleiding waarin u wordt geschoold in onderhandelen, mediation en partijbegeleiding. Naast theorie en het aanleren van praktische vaardigheden besteden wij veel aandacht aan de ontwikkeling van uw attitude in het omgaan met conflicten. HARVARD ONDERHANDELEN BASIS 30 en 31 oktober, Amsterdam De Harvard-methode is een onderhandelingsmethode die inmiddels wereldwijde erkenning geniet. De methode is erop gericht een verstandige en efficiënte overeenkomst te bereiken, die meer oplevert dan een compromis. MEDIATION ADVOCACY 19 en 20 november 2012, Amsterdam In deze training zal vanuit de theorie en de praktijk zichtbaar gemaakt worden hoe u uw rol als advocaat beter kunt invullen als u betrokken raakt bij een mediation. TRAINING ADVANCED NEGOTIATIONS DOOR LINDA NETSCH (HARVARD LAW SCHOOL) 28 en 29 november 2012, Amsterdam Iedereen onderhandelt. Doorgaans op intuïtie en dikwijls met wisselend succes. De mate van dit succes is niet alleen afhankelijk van de manier van communiceren tijdens de onderhandelingen, ook bij de voorbereiding is het van groot belang inzicht te hebben in conflicten en onderlinge communicatieprocessen. In deze training krijgt u door theorie, oefening en feedback de vaardigheden aangereikt om onderhandelingen zo te laten verlopen dat u het beste resultaat voor uzelf en/of uw cliënt bereikt. INFORMATIE AVOND ADR BEROEPSOPLEIDING/LEGAL MEDIATOR: 10 september 2012 Aanmelden via [email protected]

48

nr. 6/7 – 2012

Voor meer informatie en inschrijving: www.adrinstituut.nl Telefoon: 020-525 37 49 E-mail: [email protected]

Jonge Balie

Bvaan dle imeaanBd ink

Advocaat loopt stage

Stagiaire ( )

Michiel Stoové

Bosselaar & Strengers: middelgroot kantoor in Utrecht met een leuke groep relatief jonge advocaten. Balieborrels: iedere eerste woensdag van de maand vanaf 18.00 uur biertjes drinken met (oud) stagiaires van kantoor en opleidingsgenoten van de Balie. Balkan: komende zomer een road trip met vrienden door dit gebied dat bol staat van historische plekken uit de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Bijnaam: tijdens mijn studententijd heette ik altijd ‘Stoové’, maar sinds ik werk moet ik weer wennen aan de naam ‘Michiel’. Bezigheid: de ideale mix vinden tussen werken, familie en vrienden, sporten, veel van de wereld zien en toch ook soms een beetje burgerlijkheid.

FOTO CHANTAL ARIËNS

In mijn tijd – oma spreekt – werd er hoog opgegeven over de stagiaireopleiding. De opleiding zorgde voor kennis, verdieping, trainde vaardigheden en maakte je, kortom, tot een beroepsbekwame advocaat. Vol verwachting klopte mijn hart en dan niet alleen omdat ik me een dag weer student zou voelen en in spijkerbroek mocht verschijnen. Waar had ik op gehoopt? Het engeltje op mijn rechterschouder hoopte dat het me de tools in handen zou geven om me als beginnend advocaat op weg te helpen. Dat de wondere wereld van de advocatuur voor me geopend zou worden en dat ik bepakt en bezakt met kennis aan het werk zou gaan. Het duiveltje op mijn linkerschouder hoopte dat ik nauwelijks zou hoeven te studeren, dat de lessen al voor de lunch afgelopen zouden zijn en dat we daarna de hele middag in de zon konden zitten. En hoe was de praktijk uiteindelijk? Helaas ging het duiveltje er met de winst vandoor. Ik kreeg les van niet altijd even capabele docenten, kon keten achter in de klas, lunchen in de zon en met dat studeren viel het wel mee. Een dag voor de tentamens je boeken voor het eerst openen leidde niet automatisch tot een herkansing. Aan het niveau kon dus ook nog wel wat worden gedaan. Maar ik wil geen azijnpisser zijn; de vaardigheidstrainingen waren best zinnig. Maar wat er feitelijk aan echte kennis is blijven hangen, is dat je een getuige alleen naar de bekende weg moet vragen en niet je nieuwsgierigheid moet willen bevredigen. Het viel dus een tikkeltje tegen. En net nu ik alles achter de rug heb, gaat de stagiaireopleiding op de schop. Ik hoop op trainingen voor de docenten, meer huiswerk en cijfers voor je tentamen in plaats van O/V. Helaas zal het mij niet meer helpen, want vanaf deze maand ben ik stagiaire-af.

Michiel Stoové (29) studeerde straf- en privaatrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ook volgde hij een half jaar vakken aan de Queen’s University in Kingston, Canada om vervolgens na zijn studie met vrienden een reis per auto van Vancouver naar Panama te maken. In juni 2009 begon hij als advocaat-stagiaire bij Bosselaar & Strengers Advocaten in Utrecht. Hij startte op de sectie aansprakelijkheid- en verzekeringsrecht, maar maakte begin 2011 de overstap naar de sectie ondernemingsrecht, waar hij zich voornamelijk bezighoudt met het faillissementsrecht. Buiten werktijden is Stoové aan het hockeyen, fitnessen, borrelen of reizen.

nr. 6/7 – 2012

49

Column Vast onderdeel van het katern Beter Werk zijn de bedrijfsjuristenpagina’s. Hierin vindt u de vaste column van consultant Harm Cammel, de rubriek ‘Ik en mijn bedrijfsjurist’ en de nieuwspagina’s met bedrijfsjuridisch nieuws, de wisselcolumn van een vooraanstaand bedrijfsjurist en mededelingen van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen.

Wat betekent dat voor jou als jurist?

J

lange termijn positie veilig te stellen. Op de korte termijn

maatschappelijke verwachtingen neemt toe, klanten wor-

activiteiten kunnen dan de positie van het moederbedrijf

den kritischer en juridische dienstverleners en hulpmidde-

enorm schaden. Legal kan een sleutelrol spelen door BU

len ontwikkelen zich snel. Daarmee krijgt Legal een hele

dienstverlening toch mogelijk te maken dankzij slimme inzet

andere plek in de bedrijfsvoering en verandert de rol van

van lokale entiteiten en samenwerken met lokale partners.

juristen. Outside en inhouse. Wat dat betekent voor juris-

Klantrelaties kunnen dan toch verder opgebouwd worden

ten? Hele mooie carrièrekansen.

zonder risico’s voor de moeder. De juristen zijn zo sleutelon-

Een voorbeeld: een wereldwijd consumentenmerk zet eCom-

derdeel van de commerciële en operationele organisatie, en

door Harm

merce in om zijn merk te positioneren, klantrelaties te bou-

sommigen maken zelfs de overstap naar businessfuncties.

Cammel

wen en kosten per verkocht product te verlagen. Doel is bin-

Laatste voorbeeld: een retailorganisatie kent grote aantallen

nen enkele jaren 25 procent van de omzet via eCommerce te

relatief eenvoudige afspraken. Legal kan die volumes nooit

behalen. Data protection en privacy zijn dus belangrijk. Een

zelf behandelen, zeker niet bij snelle groei. Daarom kiest ze er

bewegend veld, denk aan de actuele ‘UK cookie rules’-discus-

voor de commerciële mensen een flink deel zelf te laten af-

uristen lopen van nature niet voorop bij verandering. Maar linksom of rechtsom, de druk van regelgeving en

dreigen er echter politieke embargo’s voor die landen. De BU

handelen, op basis van een

sie. Als Legal de zwaarste nationale wetgeving als dogmati-

De veranderende positie van Legal leidt tot

sche richtlijn hanteert dan wordt Legal de spreekwoorde-

mooie carrièrekansen

lijke emmer achter de boot.

heldere contracting code, goede templates, eenvoudige software, goede training en snelle eerstelijns hulp van

Geen goede keuze in een innovatieve bedrijfscultuur met am-

paralegals. Legal seniors behandelen dan excepties en escala-

bitieuze doelstellingen. Vandaar de keuze voor een nieuwe

ties en zorgen vooral voor verdere ontwikkeling van het con-

werkwijze: we houden ons aan de wet, maar kijken vooral ook

tracting proces in de business. Delegeren en procesmanage-

naar de onderliggende intenties van de wetgeving. En we gaan

ment dus.

met enkele andere A-merken en een gespecialiseerd advocatenkantoor de internationale ontwikkeling en toepassing van

Verrijking

wetgeving actief volgen en belobbyen en sluiten dat kort met

De traditionele vaktechnische juridische functies blijven na-

de eigen eCommerce mensen. Zo maken we juridisch ruimte

tuurlijk altijd bestaan, maar zoals je aan de voorbeelden ziet

voor hen en zorgen we dat ze die ruimte goed gebruiken. Bo-

ontstaan er steeds meer functies met ook strategische,

vendien zorgen we voor een goed crisisdraaiboek waarin we

operationele, commerciële of managementverantwoorde-

het bedrijfsbeleid en de klantgerichte intenties helder uitleg-

lijkheden. Dat geeft juristen mooie nieuwe carrièrekeuzes

gen. Mocht er dan toch ooit discussie ontstaan rond onze aan-

die ook later in je carrière te maken zijn. Een verrijking voor

Harm Cammel is part-

pak dan kunnen we die zelfs positief gebruiken.

juristen lijkt me.

ner bij Baskerville. Hij

Legal is zo strategisch en geïntegreerd onderdeel van de

Het vraagt natuurlijk ook wat. Je zult actief keuzes moeten

helpt inhouse legal

bedrijfsvoering. Dat is op zichzelf al een mooie ontwikkeling

maken en gericht de benodigde organisatiekennis en kunde

teams en advocaten-

en de ervaring die het de juristen geeft is meteen een goede

moeten ontwikkelen. En je moet een organisatie vinden

kantoren met het posi-

basis voor volgende carrièrestappen.

waar ruimte is voor jouw ontwikkeling. Dat vraagt om hel-

tioneren, ontwikkelen

Ander voorbeeld: een business unit (BU) van een projectorga-

dere doelen en plannen, van het Legal team en van jezelf.

en managen van hun

nisatie moet groeien in ‘politiek moeilijke landen’ om haar

Maar daarover een volgende keer meer.

dienstverlening.

50

atern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedr

ONAFHANKELIJKE GESPECIALISEERDE BOARDROOM CONSULTANCY EN ONDERSTEUNING ADVOCATUUR Ondersteuning advocatuur bij geschillen ter zake van: fusies en overnames; jaarrekeningen, accountantscontrole en accountantsverklaringen; belangenverstrengelingen; waarderingsvraagstukken en schadebepaling Optreden als deskundige in procedures Second opinions, arbitrage en bijzondere onderzoeken Advisering beheersingsvraagstukken en administratieve automatisering, bedrijfseconomische en accountancy vraagstukken “De accountant beoordeeld De onmisbare schakel voor herstel van vertrouwen” Drs. Ruud H. Veenstra RA, Kluwer 2005 ISBN: 90 13 02540 4

Galerij 3, 1411 LH NAARDEN tel.: 035-6943060 fax: 035-6951632 www.veenstraaccountancy.nl

Ik en mijn bedrijfsjurist

foto’s Geert Snoeijer

Alex Lever over Arianne Oosterom Kantoor Leeftijd 53 jaar er Naam advocaat Alex Lev Over Ariantarissen te Apeldoorn Nysingh Advocaten No bij Salatie nic HR, legal & commu ne Oosterom, manager uden, eho bijg t nie ik Werken samen sinds heb land Olie e juhel het ht: ric ege nch Werkzaamheden bra tien jaar? ies adv r Salland Olie speelt. Van ridisch gebeuren dat voo , van kor t kan worden vermeden t tot procedure als dat nie eling en and erh ond ures, contracts geding tot bodemproced n we doe t Da . gie ate str jn ge termi -advisering, kor te en lan Nysingh. overigens als team bij

Ik zou onze relatie als volgt

staat voor mij wel op num-

de: Arianne rijdt graag ral-

dige erosie onderhevig. Dat

willen kenmerken: uiter-

mer één.

ly’s (het liefst in oldtimers).

bedoel ik overigens gege-

mate plezierig (zie hierna).

We vullen elkaar aan op de

Het spannendste moment

ven de vraag enkel in feite-

Plezierig vind ik aan het

volgende manier: we relati-

dat ik met mijn cliënt heb

lijke zin.

werken met mijn cliënt dat:

veren en focussen geloof ik

meegemaakt is: ik vind zelf

Wat ik zou veranderen als ik

in ieder geval de humor, di-

afwisselend. Vanuit een ge-

dat het steeds spannender

één dag de baas was bij mijn

rectheid, snelle informatie-

deelde gedrevenheid. Vol-

wordt gezamenlijk kennis

cliënt: helemaal niets. Ik

uitwisseling, kennis van de

gens mij is die wisselwer-

te nemen van de inhoud van

vind haar baas ook erg ple-

branche en juridische ana-

king in de loop der jaren zo

een uitspraak of het verloop

zierig (zie hierboven: minus

lyse (niet noodzakelijker-

gegroeid.

van een zitting. Naar mijn

de juridische analyse). Ik

wijze altijd in die volgorde).

Ik weet van het privéleven

mening is de voorspelbaar-

vertel hem regelmatig wat

En haar gedrevenheid; die

van mijn cliënt het volgen-

heid daarvan wel aan de no-

ik aan Arianne waardeer.

53

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

Creating competitive legal businesses

Venturis Partners is a European based firm that operates from offices in London and Amsterdam. We provide a range of consulting services to the legal sector. Our clients include law firms and in-house legal departments of corporations and institutions.

www.venturispartners.com

powerful insights | dynamic strategies | enhanced results

   
  
   
          

Opleidingen | Cursussen | Symposia | Incompany

www.paoleiden.nl      
         

AANTREKKELIJKE THEMA’S KOMENDE EDITIES: Mr. september

Mr. oktober

Mr. november

Ŷ Opleidingen

Ŷ ICT/Internet

Ŷ Bedrijfsjuristen

Ŷ Intellectueel Eigendom

Ŷ Kennismanagement

Ŷ Netwerk van general counsel

Ŷ Recruitment

Ŷ Ondernemingsrecht

Ŷ Pensioenrecht

ŶJaarcongres Orde van Advocaten

PROFILERING EN NEW BUSINESS?

Bel: 024-360 77 10 of mail: [email protected]

Ik en mijn advocaat

Arianne Oosterom over Alex Lever Leeftijd 42 anne Oosterom Naam bedrijfsjurist Ari Functie manaHasselt Bedrijf Salland Olie te jaar Over Alex Lever, advonicatie ger HR, legal & commu rkzaamheaten Notar issen We caat bij Nysingh Advoc nheden in de ege gel aan che e jur idis den begeleiding van all del. Daardelijk operende oliehan ruimste zin bij een lan ces beleid, our res k voor het human naast ver ant woordelij de nieuwls zoa ten jec e en mooie pro externe communicati uwe Zuiderrsl agdepot aan de nie bouw van ons op- en ove ceel en vervan aankoop van het per zeehaven in Kampen, w. bou tot daadwerkelijke gunningenprocedures

Wilt u ook in deze rubriek? Mail naar [email protected]

Een hele goede eigenschap

weten we de juridische uit-

voorkeur aan watersport in

volgt willen kenmerken:

van mijn advocaat is: Alex

dagingen van Salland Olie

Malibu.

open, constructief en leer-

heeft een groot inlevings-

steeds weer tot een goed

Het spannendste moment

zaam. Plezierig vind ik aan

vermogen in zowel het dos-

einde te brengen, waarbij

dat ik met mijn advocaat

het werken met mijn advo-

sier als de emoties van zijn

de rollen ten aanzien van

heb meegemaakt is: het

caat dat: sparren met Alex

cliënt, alles in breed per-

juridische en praktische

spannendst vind ik nog

op elk moment mogelijk is,

spectief, waarbij nuchter-

inbreng regelmatig wisse-

steeds de zaken waarbij

zijn adviezen helder, com-

heid en creativiteit nooit

len.

snel acteren en beslissen

pact en snel zijn, hij aan

ontbreken. Alex verliest de

Ik weet van het privéleven

noodzakelijk is.

een half woord genoeg

juridische aspecten nimmer

van mijn advocaat het vol-

Wat ik zou veranderen als

heeft, Alex pragmatisch is

uit het oog.

gende: Alex is (was?) en-

ik één dag de baas was bij

en er altijd ruimte is voor

We vullen elkaar aan op de

thousiast voetballer, geeft

mijn advocaat: helemaal

humor.

volgende manier: samen

de komende tijd echter de

niets.

Ik zou onze relatie als

55

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

Bedrijfsjuridisch nieuws Actuele uitdagingen voor inhouse juristen Half mei werd in Amsterdam gecongres-

Leroy (legal VP Europe van brou-

seerd door Europese bedrijfsjuristen. Jo-

werij Anheuser-Busch InBev),

han Huizing brengt verslag uit.

Marianna Nitsch (general counsel Europe, General Electric Glo-

V

loog ik vorig jaar naar Berlijn voor de

bal Operations) en Stephan

ACC-conferentie, dit jaar was Am-

Swinkels (executive director, L&E

sterdam mijn bestemming. Hier vond half

Global). Malpas ziet grofweg drie

mei het negentiende Europese congres

uitdagingen: globalization, effici-

van de Association of Corporate Counsels

ency en management. Hoe ga je

(ACC) plaats. Wereldwijd zijn 29.000 be-

om met toenemende complexi-

drijfsjuristen uit meer dan 75 landen lid

teit (regelgeving uit verschillen-

van deze vereniging. ACC Europe zit in de

de jurisdicties), hoe bied je kwa-

lift, het ledenaantal groeit sterk, nu ruim

liteitsadvies met een beperkt

1700. Er is behoefte aan een ontmoe-

budget en wat is de rol van de

tingsplaats voor bedrijfsjuristen die on-

general counsel binnen de orga-

derdeel uitmaken van teams die meestal

Paneldiscussie met vlnr John Malpas (Legal Week), Marianna Nitsch (General Electric), Stephan Swinkels (L&E nisatie? Alle sprekers benadruk- Global) en Steve Leroy (Anheuser-Busch InBev)

wereldwijd opereren.

ten het belang van compliance,

Sprekers en panels verzorgden op het

bijvoorbeeld op het gebied van financial

mische verharding nog belangrijker

congres twintig sessies met uiteenlopen-

reporting, anti-corruptie en data privacy.

wordt. Of zoals Denise Hamer (Partner

de onderwerpen zoals arbeidsrecht, data

Nitch verwacht van advocaten die in het

Schönherr) het verwoordde: “Corporate

privacy, fusies en overnames, anti-cor-

panel van GE zitten een ’early warning’

counsels have to be corporate counsels and

ruption, knowledge management, compli-

system, gerichte communicatie over kriti-

corporate watchdogs.“

ance en juridisch management. Een hele

sche ontwikkelingen in een rechtsgebied.

Amsterdam was een succes en heeft de

organisatie. Marten Bezemer, Associate

Er is een behoefte aan communicatie op

lat hoog gelegd voor het congres van 2013,

General Counsel EMEA bij Plantronics

maat, lange nieuwsbrieven missen vaak

dat in Barcelona zal

BV, verdient als enige Nederlander in het

hun doel. Zoals Leroy zei: “Maybe some

plaatsvinden.

organiserend comité en als Chair van de

lawfirms should start tweeting to their

Host Committee en Board Member van

clients as it is limited to 40 characters.”

Johan Huizing, Director,

ACC Europe alle lof! De fantastische om-

Hij vergeleek de juridische dienstverle-

European Counsel bij

geving van Krasnapolsky vlakbij de beurs

ningsmarkt met de biermarkt: het is

Atmel Corporation

van Berlage, waar een galadiner was ge-

waarschijnlijk dat alleen de werkelijk gro-

organiseerd, bood veel mogelijkheden tot

te én de kleine, gespecialiseerde niche-

informeel contact.

players echt succesvol zullen blijken. Het middensegment, zij die alles willen doen

Compliance

maar niet echt groot zijn, zullen het

Wat zijn de actuele uitdagingen voor in-

steeds moeilijker krijgen. Allen benadruk-

house juristen? John Malpas, publisher

ten dat de rol van de interne jurist als be-

van Legal Week, sprak erover met Steve

waker van de regels in tijden van econo-

Agenda 10 september 2012 De bedrijfsjurist als leidinggevende

NGB Extra: Fire fighting guide

11 september 2012 Advies- en schrijfvaardigheden voor bedrijfsjuristen

e eerste vier NGB Extra bijeenkom-

D

den advocaat bij Allen & Overy) zullen een

13 september 2012 Basisworkshop

sten (waarvan twee bij Allen & Overy

‘Fire fighting guide’ geven over wanpresta-

succesvol onderhandelen volgens de

in Amsterdam en twee bij Van Benthem &

tie. Deze bijeenkomst zal ook als webinar

Harvard methode

Keulen in Utrecht) waren een groot succes.

te volgen zijn. NGB Extra is gratis en al-

20 september 2012 Persoonlijke ef-

De volgende NGB Extra zal een ontbijtbij-

leen toegankelijk voor NGB-leden.

fectiviteit voor bedrijfsjuristen

Meer informatie en aanmelding: www.ngb.nl

Meer informatie: www.ngb.nl

eenkomst zijn bij Allen & Overy op 18 september van 7.30 tot 10.00 uur. Hilde van der Baan en Brechje van der Velden (bei-

56

atern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedr

Bedrijfsjuridisch nieuws Overstap Per 1 juni 2012 is Marije de

in Amsterdam en vervolgens bij Köster in

houders als de NMa en de (sectorspecifie-

Wolf (39) in dienst getreden

Haarlem. Daarnaast vervulde zij diverse

ke) Vervoerkamer, internationale autoritei-

bij NS Hispeed als senior

(interim) opdrachten in het bedrijfsleven.

ten, zoals de Europese Commissie (DG

bedrijfsjurist en directiese-

Op 11 juni 2012 is Joep Hen-

Mededinging) en marktpartijen, waaron-

cretaris. In deze functie

driks (30) gestart als advo-

der ProRail. Voorheen werkte Hendriks als

houdt zij zich bezig met de juridische advi-

caat in dienstbetrekking bij

advocaat bij de sectie Europees en mede-

sering en ondersteuning van de NS His-

NS Corporate Legal, unit Re-

dingingsrecht bij Pels Rijcken & Drooglee-

peed directie en de business. Tot haar

gulatory Affairs & Complian-

ver Fortuijn en de laatste jaren als project-

werkzaamheden behoren onder meer het

ce. In die functie adviseert en procedeert

leider bij de directie Mededinging van de

opstellen en beoordelen van contracten,

hij over alle aangelegenheden die betrek-

NMa.

oplossen van concessie gerelateerde

king hebben op de regulering van de

vraagstukken en meedenken over (inter-

spoorwegmarkt en het mededingings-

nationale) samenwerkingsverbanden. De

recht. Tevens is hij verantwoordelijk voor

Heeft u een overstap te melden? Mail deze

Wolf werkte eerder als advocaat bij Abeln

het stakeholdermanagement van toezicht-

naar [email protected]

WISSELCOLUMN

Bedrijfsjurist: een vak apart! ijn recente start bij Schiphol heeft mij opnieuw laten zien

M

toename van het aantal bedrijfsjuristen,

wat een mooi beroep bedrijfsjurist is. De enorme diversiteit

waarschijnlijk ook in Nederland. Hiermee

in onderwerpen, uiteraard mede dankzij de boeiende aard van dit

kom ik meteen op een ander punt: de oplei-

bedrijf, het werken met een professioneel team, de afwisseling,

ding van jonge bedrijfsjuristen. Voor de be-

meedenken en meebeslissen, het verdiepen in de specifieke be-

roepsgroep zou het goed zijn als ook op

drijfsvoering van mijn werkgever, allemaal zaken die van mij een

universiteiten meer aandacht komt voor

enthousiast bedrijfsjurist maken.

ons vak. Over het algemeen kunnen rechtenstudenten

Waar het in onze beroepsgroep nog wel eens aan schort is de juis-

zich een aardige voorstelling maken van een baan als advocaat of bij

te profilering. Binnen een organisatie is dit vaak al lastig genoeg,

de rechterlijke macht. Als ze zich oriënteren op het bedrijfsleven is

naar de buitenwereld zal dit nog veel beter moeten. Al is het maar

dit echter eerder als management trainee dan als bedrijfsjurist. Ik

om het onderscheid met de advocatuur helder te houden.

denk dat bedrijfsjuristen een verantwoordelijkheid hebben voor het

Ik lees te weinig over de rol van general counsel en hun

in een vroeg stadium opleiden

Op de universiteit zou meer aandacht moe-

afdelingen, zeker in verhouding tot advocaten. Een ver-

van jong talent en dat hiervoor niet alleen op de advoca-

ten komen voor het vak van bedrijfsjurist

schil is uiteraard het com-

tuur geleund kan worden. Hoewel met dezelfde basis is

merciële belang dat advocaten bij publicaties hebben, maar dat

bedrijfsjurist uiteindelijk een ander vak dan dat van advocaat, en dat

mag geen volledige verklaring zijn. Deze tijd van complexe regel-

vergt een passende opleiding binnen de organisaties waar bedrijfs-

geving, risicobeheersing, toenemende roep om compliance en

juristen actief zijn. Dit kan uiteraard prima in combinatie met reeds

bedrijfsdebacles zoals in het verleden bij Ahold, Fortis-ABNAMRO

bestaande opleidingen zoals die van het NGB.

en meer recent Vestia, roept om een helder bedrijfsjuridisch per-

Ik ben ervan overtuigd dat een betere profilering in combinatie

spectief waarbij de niet te onderschatten rol van onze beroeps-

met het professionaliseren van de opleiding zal leiden tot een nog

groep voor het voetlicht wordt gebracht.

hoger niveau van bedrijfsjuristen in Nederland.

Hoewel wellicht niet in alle opzichten een goed voorbeeld, is in de

Bedrijfsjurist is een vak apart en een mooi beroep!

Verenigde Staten het vak verder ontwikkeld. Kijk bijvoorbeeld naar het bericht in Mr. nr 4 van dit jaar, waarin staat dat bij Amerikaanse

Jan-Willem Prakke is director corporate legal van de Schiphol

bedrijven het budget voor inhouse juristen stijgt ten koste van beste-

Group

dingen aan advocaten. Ik ben benieuwd of deze ontwikkeling in Nederland ook waarneembaar is c.q. of deze überhaupt gemeten

Volgende keer: Jantine Bos (hoofd juridische zaken Unibail Ro-

wordt! Mocht deze trend zich doorzetten dan zal dit leiden tot een

damco)

57

rijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuriste

Financieel Zakelijke rechtsbijstand- Corruptie: wake up call! verzekering juist nu zinvol Notarissen zouden hun zakelijke rechtsbijstandverzekering niet moeten wegsaneren, een dergelijke verzekering is namelijk steeds belangrijker in de huidige maatschappij. n het verzekeringspakket van de notaris moet een aantal verzekeringen verplicht aanwezig zijn, zoals de beroepsaansprakelijkheids- en de geldswaarden-/fraudeverzekering. Voor een zakelijke rechtsbijstandverzekering geldt dit niet. Deze verzekering ontbreekt daarom nogal eens, omdat men het nut ervan niet ziet of op grond van financiële overwegingen. Dat is jammer, want in onze adviespraktijk aan notarissen heeft de rechtsbijstandverzekering al heel vaak haar nut bewezen. Een aantal voorbeelden: Ondersteuning bij arbeidsrechtelijke zaken, zoals ontslag Een zakelijke rechtsbijstandverzekering biedt uiteraard (niet alleen specifiek voor de notariële beroepsgroep) dekking voor geschillen met bijvoorbeeld verzekeraars, leveranciers en personeel. Mede door de voortdurende financiële crisis en stagnerende woningmarkt staan de bedrijfsresultaten van notarissen sterk onder druk. Dit heeft al op diverse notariskantoren geleid tot gedwongen ontslagen. In deze situatie kunnen de juristen van de rechtsbijstandverzekeraar de notaris bijstaan. Aanvulling op dekkingslacunes in beroepsaansprakelijkheidsverzekering Heel belangrijk is ook dat de rechtsbijstandverzekering een goede combinatie vormt met de beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Laatstgenoemde kent namelijk diverse dekkingsbeperkingen, zoals het niet nakomen van de juiste rechercheregels, de problematiek van de primaire (juridische) betalingsverplichting en tuchtzaken. Een rechtsbijstandverzekering biedt uiteraard geen materiële dekking voor de schade die ontstaat uit genoemde evenementen. Maar zij zorgt ervoor dat de verzekerde in die situaties wordt bijgestaan door een gespecialiseerde jurist die bekend is met de notariële praktijk. De kans wordt hierdoor groter dat schade wordt voorkomen of beperkt. Met name als het om tuchtrechtzaken gaat, is mijn ervaring dat notarissen het heel prettig vinden als de zaak hen uit handen wordt genomen. Het geeft rust als de jurist van de verzekeraar, uiteraard in overleg met verzekerde, het verweer opstelt en de notaris ook begeleidt bij de zitting van de Kamer van Toezicht.

I

Privédekking Binnen de zakelijke polis kan verder een volledige particuliere (gezins)rechtsbijstanddekking worden meeverzekerd, tegen een aanzienlijk gereduceerde premie. Ook de eigen woning, privé motorrijtuigen en een bedrag voor externe kosten zijn dan meeverzekerd. Ten slotte wil ik nog even een – toch wel wijdverbreid misverstand – uit de weg ruimen over de dek- Henny Zinkstok (Niehoff king. Een rechtsbijstandverzekeWerning & Kooij) ring zal geen dekking bieden voor verweer uit onrechtmatige daad. Hiervoor kan wèl een beroep worden gedaan op de beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Het is begrijpelijk dat onder de huidige omstandigheden veel notariskantoren zich gedwongen zien te bezuinigen. En ook dat het verzekeringspakket daarbij kritisch onder de loep wordt genomen. Maak hierbij een goede afweging tussen de kosten en het belang van de verzekering. Een zakelijke rechtsbijstandverzekering zou niet moeten worden weggesaneerd. In de huidige maatschappij, waar het conflict meer en meer wordt gezocht, zal een rechtsbijstandverzekering immers juist steeds meer aan belang winnen. Henny Zinkstok is cliëntadviseur schadeverzekeringen bij Niehoff Werning & Kooij, financieel adviseurs voor advocatuur en notariaat (www.nwk.nl).

58

nr. 6/7 – 2012

Corruptie is schadelijk voor de economie, en wordt de laatste jaren harder bestreden. Zeker sinds de UK Bribery Act van kracht is is dat het geval. Maar nog niet iedereen is van de mogelijke gevolgen van corruptie en de vervolging daarvan doordrongen. orruptie is zeer schadelijk voor de ontwikkeling van de economie. Individuele bedrijven en hun leiding blijken moeilijk te bewegen tot eerlijk zaken doen. Vaak onder het motto dat anderen dat ook niet doen. Al jaren wordt gepraat over extraterritoriale aanpak van corruptie, maar in de praktijk blijkt bijvoorbeeld de Amerikaanse Foreign Corrupt Practice Act (FCPA sinds 1977), die met een lange arm omkoping van buitenlandse ambtenaren vervolgt, voor bijna iedereen een ver-van-mijn-bed-kwestie.

C

Een beetje smeren Een beetje smeren is geen fraude… of toch wel? Natuurlijk, Siemens of Daimler Chrysler denkt daar anders over, maar de Hollandse koopman vergelijkt zich daar niet mee. Een beetje smeren hoort erbij; dat is geen fraude, want een tweezijdige transactie tussen instemmende partijen. En hoe doe je anders zaken in bepaalde landen? Sinds juli 2011 is de UK Bribery Act (UKBA) van kracht. Het Verenigd Koninkrijk Peter Schimmel (VK) vervolgt grensover(Grant Thornton) schrijdend partijen die belangen hebben in het VK en die zich schuldig maken aan omkoping van private of publieke partijen waar ook ter wereld. De aansprakelijk te houden leiding van een organisatie wordt geacht een toereikende beheersingsorganisatie te hebben en kan zich niet achter het ontbreken daarvan verschuilen. Boetes zijn onbeperkt en individuen wacht een lange gevangenisstraf. De geringste handelsbevorderende begunstiging valt al onder de werking van de wet. Gebruik van tussenpersonen biedt geen soelaas. Groot risico En nog steeds snurken veel Nederlandse organisaties verder. Ze vergeten die ene vertegenwoordiger in Londen op 10.000 man personeel terwijl ze op gebruikelijke wijze een baggerorder in Jemen trachten te verwerven. De schoorsteen moet immers roken. Misvatting: het gaat om een heel groot risico. De gevolgen van vervolging zijn nauwelijks te overzien. Op strafrechtelijk gebied (door het Openbaar Ministerie, al dan niet Brits), civielrechtelijk gebied (concurrenten, wederpartij, klanten), fiscaal gebied (kosten onder valse titel in aangifte) en mogelijk bestuursrechtelijk gebied (AFM en andere toezichthouders in verband met valse jaarrekening). Een tip van een concurrent is voldoende om een onvoorbereid bedrijf van de kaart te vegen. Atoomkracht De corruptiebestrijders hebben zware wapens in handen om het gevecht aan te gaan. Het Verenigd Koninkrijk zet atoomkracht in. De eerste vervolgingen vinden al plaats. Omdat het om zeer hoge boetes gaat, wordt ook het Nederlandse OM wakker. Wat het VK aan boetes binnenhaalt om haar tekorten aan te vullen, kan Nederland ook. En voor de ondernemers: als je de keuze hebt, kun je maar beter in Nederland vervolgd worden. Je kunt bovendien maar eenmaal vervolgd worden. Schoont de Nederlandse ondernemer zijn gedrag, bereidt hij zijn organisatie voor op wat te doen bij incidenten en gaat hij uit voorzorg de dialoog met het OM aan, of snurkt hij verder? Peter Schimmel is partner Forensic & Investigation Services bij Grant Thornton (www.gt.nl).

De board van vandaag vraagt om businesswise advocaten

De board met raad en daad bijstaan kan niet meer zonder te weten wat er speelt en verder te kijken dan de wetten en jurisprudentie. Studeer je Nederlands, notarieel of fiscaal recht en denk je businesswise genoeg te zijn, maak dan kennis met ons op businesswiseadvocaten.nl

UNIVERSITY OF AMSTERDAM OFFERS MASTER’S PROGRAMME ON LABOUR LAW The Master’s of European and International Labour Law is a response to the great demand for specialised labour lawyers. Students are trained to be up to date with relevant judgements by the Court of Justice of the European Union and well-informed on developments in other countries. Its specialised graduate programme is designed to study labour law in its broadest sense: RWKHUÀHOGVRI ODZHJFRPSDQ\ODZLQVROYHQF\ODZDQGDGPLQLVWUDWLYHODZ will be covered insofar as they have a relation with labour. CURRICULUM The European and International Labour Law programme consists of 60 EC and covers one full academic year. The programme attracts students from YDULRXVQDWLRQVVR\RXZLOOVKDUHFODVVHVZLWKVWXGHQWVZKRKDYHÀUVWKDQG knowledge of labour conditions in other countries. This gives extra appeal to courses such as Comparative Labour Law and Social Dialogue and Collective Bargaining. Pivotal courses are of course European Labour Law and ,QWHUQDWLRQDO/DERXU/DZ2SWLRQDOFRXUVHVLQFOXGH,QWHUQDWLRQDO6SRUWV/DZ Restructuring Companies and Equal Treatment in the EU. 6WXGHQWVEHQHÀWIURPWKHH[WHQVLYHQHWZRUNVRI RXUVWDII For more information about this programme: http://www.studeren.uva.nl/master-labour-law-nl

xxx xxx

www.uva.nl

Prof. dr. E. Verhulp, professor of Labour Law

Wat waren de spraakmakende transacties van de afgelopen tijd, en welke juridisch adviseurs waren er bij betrokken? Michiel Rohlof verzamelde een en ander voor u. Wilt u deals melden? [email protected].

Dealmakers

Op onze website, www.mr-online.nl, vindt u het overzicht van alle deals die tot nu toe in Mr. werden gepubliceerd.

Deal

Partijen

1

Chore-Time Brock, een onderneming in de Berkshire Hathaway groep van Warren Buffet, neemt Meyn Holding, het moederbedrijf van Meyn Food Processing Technology over. Meyn is producent van kippenslachtlijnen met klanten in meer dan 90 landen en productiefaciliteiten in Nederland, USA en Polen.

2

Het Duitse recyclingbedrijf Remex Benelux GmbH, onderdeel van Remondis groep, neemt Heros Beheer en Heros Energy over. Beide bedrijven zijn eveneens actief in recycling.

3

4

Advocatuur/notariaat

Andere adviseurs

Bijzonder was dat de deal zodanig moest worden vormgegeven dat CTB door de acquisitie niet in overtreding zou zijn van verstrekkende Amerikaanse handelsembargo’s, bijvoorbeeld ten aanzien van landen als Syrië, Iran en Noord-Korea. De Amerikaanse wetgeving op dit punt gaat aanzienlijk verder dan de Europese wetgeving, tot en met strafrechtelijke sancties voor bestuurders. Ander Adviseurs Chore-Time Brock: Loyens & Loeff (Ewout punt van aandacht is dat, vanwege het internationale kaStumphius, Theodoor Verheij, Janneke Kluver, Tyshanti Ewout Stumphius rakter van beide ondernemingen, in diverse landen de de Jonge, Maurice Essers, Marie-Louise Weeda, Heleen Roovers, goedkeuring van mededingingsautoriteiten moet worden verkreHendrik Portengen), Sequioa (Pieter Stor, Peter van Leersum) gen. De verkopers wilden deze transactie snel afronden. Ook voor Adviseurs Meyn Holding BV, Altor Equity Partners: Van Doorne CTB was er een goede reden om vaart te maken, omdat dit hen in (Onno Boerstra, Joost Kolkman), Nomura (Mark Milano) staat zou stellen om alvast het principe-akkoord aan Warren Buffett te melden in de aanloop naar de jaarlijkse aandeelhoudersEwout Stumphius, dealmaker voor Loyens & Loeff: “De transactie vergadering van Berkshire Hathaway op 4 mei 2012. Die vergadebetrof een zogenaamde controlled auction, een dealstructuur waarring vindt ieder jaar plaats in een ijshockeystadion in Omaha, waar bij verkopers beogen om door competitie tussen bieders een zo Warren Buffett een dag lang op het podium klimt en, 81 jaar oud gunstig mogelijke transactie te sluiten. Maar het gaat bij dergelijke inmiddels, vragen van zijn 40.000 (!) aandeelhouders beantwoordt. transacties niet alleen om de hoogte van de bieding, ook andere Al met al was het een bijzondere deal om betrokken bij te zijn. factoren kunnen zwaar wegen. Deze transactie is daar een mooi Mijn verwachting voor de komende periode? Ondanks de sombere voorbeeld van. Chore-Time Brock (CTB) is een dochteronderneming economische vooruitzichten is er nog de nodige dealactiviteit, met van de Berkshire Hathaway groep van superbelegger Warren Bufeen belangrijke rol voor strategische partijen fett en een vaste cliënt van kantoor; wij adviseerden hen gedurende en daarnaast een toenemend aantal, al dan de afgelopen jaren bij overnames in Nederland en in België. CTB niet internationale, joint ventures. Partijen uit onderscheidt zich, als ‘strategische koper’ van andere partijen dooropkomende economieën spelen daarbij een dat haar investeringshorizon langjarig is, er geen externe financiebelangrijke rol en houden ons goed bezig. Bijring aan de acquisitie te pas hoeft te komen en er tussen de beide voorbeeld uit Rusland maar ook uit China. We management teams al snel een goede ‘klik’ ontstond. Al die factozijn dus niet al te somber over de M&Aren hebben zeker bijgedragen aan het succes van de transactie. markt voor het vervolg van het jaar.”

Remex Benelux GmbH

Grüter (Düsseldorf: Ina-Maria Böning), BarentsKrans (Nick Surber, Pierre van den Bos, Robert-Jan Eduard Zwaan, Martijn van Ansem, Niall Stive)

Heros Beheer BV

AKD (Carlos Pita Cao, François Koppenol, Laura de Jong, Kirsten Klinkers, Annemiek Adam, Pieter Huys, Marielle van Winden, Gerrit van der Veen, Richard Avezaat, Floris van Westrhenen, Monique Verkuilen, Jules van de Winckel)

Ahold en Jumbo hebben overeenstemming bereikt over de overname van 78 winkels van C1000 en vier supermarkten van Jumbo. Ahold betaalt daarvoor 290 miljoen euro aan Jumbo. Daarnaast heeft Coop overeenstemming met Jumbo bereikt over de overname door Coop van 54 supermarkten en een distributiecentrum te Gieten.

Koninklijke Ahold NV

De Brauw Blackstone Westbroek (Klaas de Vries)

n.v.t.

Jumbo Groep Holding BV

Allen & Overy (Jan Louis Burggraaf)

n.v.t.

Coop

Holland Van Gijzen (HendrikJan Bleijerveld)

Ernst & Young Transaction Advisory Services (Stephan Lauers)

Concordia Holland BV neemt branche-genoot De Keizer Assurantie BV over en wordt daarmee een van de grootste onafhankelijke verzekeringsmakelaars van Nederland.

Concordia Holland BV

Holland Van Gijzen (Jan Meijerman, Aziza Kaddouri, Hjalmar Florijn, Tannaz Mohtarez, Sandra van Loon, Suzanne Kuit), Mertens & De Paepe (Gent)

Ploum Lodder Princen (Maurice Verhoeven, Tom Ensink)

De Keizer Assurantie BV

n.v.t.

BDO (Albert Koops, Roelof van Dijk, Johan van Gils)

n.v.t.

nr. 6/7 – 2012

61

Dealmakers Deal

Advocatuur/notariaat

5

Het Mexicaanse América Móvil doet een bod op KPN. América Móvil bezit al bijna vijf procent van de aandelen en biedt acht euro per aandeel om het belang uit te breiden tot 28 procent.

6

Brastec Technologies, een portfoliobedrijf van het Braziliaanse private equityfonds O&G FIP heeft de Nederlandse offshore-onderneming SAS Holding overgenomen.

7

8

9

10

62

Partijen

Andere adviseurs

te doen. Dit laatste komt in de Nederlandse setting zelden voor. Daarnaast heeft KPN de toenadering als ‘unsolicited’ gekwalificeerd. Daarmee is het niet-vriendelijke karakter gegeven. Niet vriendelijke openbare biedingen komen wel eens voor maar blijven een zeldzaamheid. Adviseurs América Móvil: Clifford Chance (Hans BeerDat de bieder Mexicaans is zoals ook de koper van Wavin lage), Cleary Gottlieb Steen & Hamilton zie ik niet direct als trend, maar meer als betrekkelijke toeAdviseurs KPN NV: Allen & Overy (Jan Louis Burgvalligheid. Het is uiteraard wel een illustratie van de vergraaf, Tim Stevens, Marianne Drijgers, Kees SchilleJan Louis Burggraaf schuiving in de geopolitieke en geomans), JP Morgan, Goldman Sachs economische arena. Hoe de markt zich de rest van dit jaar gaat Jan Louis Burggraaf, dealmaker voor Allen & Overy: “Wij werken ontwikkelen? Onvoorspelbaar. Een van de sinds de oprichting van KPN voor het bedrijf en werden direct bij weinige trends die de slappe M&A-markt aanvang van het proces betrokken. Er is hier natuurlijk nog geen kan kenteren zijn inderdaad de ‘strategen’ sprake van een deal. Het a-typische van de toenadering door Amé- uit niet-westerse landen die belangstelling rica Móvil is dat men voornemens is om een partieel openbaar bod hebben voor westerse strategische partijen.”

Optisport, een van de grootste commerciele exploitanten van overdekte sportaccommodaties in Nederland, wordt overgenomen. Twee directeuren, Erwin van Iersel en Michel Kouwenhoven verwerven de meerderheid van de aandelen van investeerder Waterland en twee oud-directeuren. RaPar, een onderdeel van Rabo Private Equity, heeft een minderheidsbelang verworven.

Brastec Technologies

Houthoff Buruma (Angenita Pex)

Ernst & Young (Edwin Dekker)

SAS Holding

JanssenBroekhuysen Advocaten (Pieter Janssen)

Phidelphi Corporate Finance (Frits van Servellen), PwC (Ad van Gils)

De Breij Evers Boon (Joris Boon, Laura Overes, Femke Kolff-Otten)

Optisport BV, Management

NautaDutilh (Leo Groothuis, Marja van Ravenstein)

RaPar

Lexence (Matthijs van Doormalen)

Waterland Private Equity

n.v.t.

JSA Tax Consultancy (Rowdy Schouten), Sincerius n.v.t.

Benkis Interim Professionals, een Nederlandse onderneming gespecialiseerd in detachering van gekwalificeerd personeel, is overgenomen door het Nederlandse beursfonds DPA Group.

DPA Group NV

Jonkman Kloppenburg Advocaten (Antony Jonkman, Niels Kloppenburg)

Alcap, Deloitte Transaction Services

Benkis Holding BV

JanssenBroekhuysen Advocaten (Mariëlle Broekhuysen)

Rembrandt Fusies & Overnames (Bouke Tauw, Renate van der Meer), De Jong & Laan (Leo Bottema)

Oerlemans Packaging neemt branchegenoot Fardem Packaging uit Edam over.

Oerlemans Packaging BV

Holla Advocaten (Gerard Bouwens)

Fardem Beheer BV

Ploum Lodder Princen (Nick Hessels

B+B Vakmedianet BV

Loyens & Loeff (Harmen Holtrop)

Wolters Kluwer NV

De Brauw Blackstone Westbroek (Ton Schutte)

Uitgever Vakmedianet neemt de producten, activiteiten en 49 medewerkers van de titels HR, Arbo, OR, Facilities en Secretaressen over van Wolters Kluwer.

nr. 6/7 – 2012

n.v.t.

ING (Erik-Jan van Halteren)

n.v.t.

Wester Partners (Joop Burbach)

Deal

Partijen

11

Trustkantoor ANT, dat in Nederland de vierde plek op deze markt inneemt, komt in handen van de Luxemburgse branchegenoot SGG. De twee partijen hebben samen een omzet van ruim 80 miljoen euro en meer dan 500 werknemers.

12

Insight Enterprises, een wereldwijde hard- en software provider genoteerd op de NASDAQ, heeft alle aandelen verworven van Inmac GmbH en Micro Warehouse BV.

14

Andere adviseurs

dersstructuur is de transactie gestructureerd als ware het een openbare bieding, waarbij intensief is samengewerkt tussen het management van ANT en SGG. SGG had geen financieringsvoorbehoud voor het bod opgenomen. De constructieve houding van alle betrokkenen heeft ertoe geleid dat dit bod uiteindelijk geslaagd is en Adviseurs SGG Holdings SA: Van Doorne (Harm Uittien, alle aandeelhouders hun aandelen hebben aangeboden. Sjoerd Kamerbeek, Stefan van Rossum, Zafer Tosun, Het vertrouwen in de nieuwe combinatie SGG-ANT is Daan ter Braak, Maarten Appels) groot en het management van ANT blijft dan ook actief Harm Uittien Adviseurs ANT Trust and Services NV: Allen & Overy betrokken bij de SGG groep. (Thédoor Melchers, Gerbrand Visser) Gezien het feit dat ANT het grootste deel van haar activiteiten in Nederland, de Nederlandse Antillen en de BES-eilanden heeft, Harm Uittien, dealmaker voor Van Doorne: “Met de gezamenlijke was kennis van de toepasselijke regelgeving op het gebied van publicatie van het persbericht door SGG en ANT is voor ons een trustkantoren in deze landen van essentieel belang voor het (tijboeiend overnameproject afgerond. In het voorjaar van 2011 werd dig) slagen van het bod. Onze expertise op dit terrein alsmede Van Doorne via White & Case Brussel benaderd door het Luxemonze voortdurende samenwerking met VanEps Kunneman Vanburgse SGG om te adviseren bij haar overname van IMFC. Na een Doorne is in deze transactie dan ook van toegevoegde waarde succesvolle eerste samenwerking werden wij in het najaar van gebleken. Met de recente overnames door 2011 gevraagd SGG tevens bij te staan in haar overname van ANT. SGG is een nieuw hoofdstuk toegevoegd Met deze laatste krachtenbundeling verwerft SGG, met steun van aan de consolidatieslag in de Nederlandse haar grootaandeelhouder Cobepa, een leidende positie in de altrustmarkt. Gegeven de voortdurende bemaar consoliderende trustsector in de Benelux. SGG heeft 100% langstelling vanuit private equity in deze van de aandelen in ANT overgenomen. Aangezien de aandelen markt en de globalisering van de trustsecvóór de transactie werden gehouden door ongeveer 200 aandeeltor, lijkt het boek hiermee echter nog niet houders was dit geen sinecure. Door deze bijzondere aandeelhougesloten te zijn.”

Insight Enterprises Inc.

Vignition Unternehmensentwicklung AG

13

Advocatuur/notariaat

Stork Technical Services Holding verkoopt Stork Special Products, gespecialiseerd in dieselmotoren, transmissies en waterkoelers aan metaalconstructiebedrijf Aarding (mede funded door Oyens & van Eeghen en ABN AMRO).

Uitgever Wolters Kluwer verkoopt het onderdeel Adformatie Groep uit strategische overwegingen aan Sijthoff Media Groep, het bedrijf van mediaondernemer Willem Sijthoff.

Aarding International

Stork Technical Services Holding

Eversheds Faasen (Claudine Maeijer, Bastiaan van Rath, Lourens Jan-Heijmans), Heisse Kursawe Eversheds (Christof Lamberts, Sybille Flindt, Arndt Scheffler, Sabine Wagne, Hannah Eckermann, Carsten Eichler)

n.v.t.

Kaye Scholer LLP (Frank Geyer, Gottfried Freier, Wolfgang Seidel)

Nysingh (Joris de Leur en Robert Helder) CORP. (Paul van den Belt)

O&E Mezz Fund

Clifford Chance (Mark Huddlestone, Mirjam van der Kaay)

ABN AMRO

Freshfields Bruckhaus Deringer (Thijs Flokstra, Wouter Jongen, Ivo van Dijk)

Sijthoff Media Groep BV

JanssenBroekhuysen Advocaten (Mariëlle Broekhuysen)

Kluwer BV

De Brauw Blackstone Westbroek (Ton Schutte)

Stolwijk van Wijk (Johan van Wijk) n.v.t.

n.v.t.

nr. 6/7 – 2012

63

SABBATICAL ZORGT VOOR VRIJHEID, RUST EN ONTHAASTING

Even iets heel

Martine Boheur (Openbaar Ministerie) in de Verenigde Staten.

64

nr. 6/7 – 2012

hard werken: de sabbatical. Dit uit

Sabbaticals

Een periode van rust na een tijd van

Engeland overgewaaide fenomeen raakt ook onder Nederlandse juristen

anders

steeds meer ingeburgerd. Op zoek naar spiritualiteit, zingeving, nieuw elan? Tien juristen vertellen hoe zij hun sabbatical beleefden. “Ik heb wel veel nagedacht; er kwamen alleen geen diepe gedachten op.” door Henriette van Wermeskerken

B

ergen beklimmen, goede werken verrichten in Afrika of nou eindelijk eens dat proefschrift schrijven, het zijn prima activiteiten voor een sabbatical. Maar de gemiddelde Nederlandse jurist blijkt voor een andere invulling te kiezen: die gaat reizen en maakt er het liefst een soort lange vakantie van. Het roer gaat om, al is het maar voor een paar maanden. Na een periode van hard werken zorgt rondreizen door andere landen, liefst te voet of met de fiets, voor de welverdiende rust. Met een opgeruimd hoofd en een verbeterde fysieke conditie kan men er daarna weer tegenaan. Pelgrimeren: het is zo oud als de mensheid en het komt in alle culturen voor. Gingen pelgrims van oudsher op zoek naar iets goddelijks, tegenwoordig zijn ze vaak op zoek naar zichzelf. Naar inspiratie, naar zingeving, of gewoon naar verandering van ritme en omgeving. De socioloog Herman Vuijsje beschreef op grond van zijn eigen ervaringen de vier vrijheden van een pelgrimstocht: vrijheid van denken en van expressie, en gevrijwaard zijn van tijdsdruk en van het maken van keuzes. Pelgrimeren, althans een langere reis maken, is dan ook bij uitstek geschikt voor een sabbatical.

Stoom afblazen Veel advocatenkantoren kennen een regeling waarbij partners en/of medewerkers een sabbatical kunnen opnemen, al dan niet betaald. “Bij ons wordt hard gewerkt, maar in Londen misschien nog wel een tandje harder”, zegt Ep Hannema, managing partner bij Norton Rose en lid van het bestuur in Londen. “Wie tien jaar partner is kan een sabbatical nemen. Het idee erachter is: wie heel hard werkt moet stoom afbla-

nr. 6/7 – 2012

65

Ep Hannema (Norton Rose) langs de Amstel bij Ouderkerk, tijdens een ‘oefentrip’ voor zijn Franse fietsttocht.

zen. Je kunt helemaal zelf verzinnen hoe je dat gaat doen.” Hannema is vorig jaar een periode van ruim negen weken van kantoor geweest. “Het viel precies tussen de signing en de closing van een grote deal in, dat kwam goed uit. Ik heb dingen gedaan die ik altijd al wilde doen: door Frankrijk fietsen, op reis gaan met mijn gezin, en met ieder van mijn drie kinderen apart een reis maken. Eigenlijk was het één grote vakantie. Ik heb duizend kilometer gefietst, van Metz naar Nice. De hele dag alleen op de fiets en ’s avonds alleen in een hotelletje, dat zet wel aan tot nadenken, ja. Als je worstelt met de vraag: waar ben ik mee bezig, en moet ik doorgaan met wat ik doe, dan kom je vast wel op ideeën. Zelf zat ik helemaal niet met dat soort vragen. Ik ben 25 jaar advocaat en mijn sabbatical heeft mij eens te meer laten zien dat ik een mooi beroep heb, een leuk kantoor en goede collega’s. Ik ben enthousiast teruggekomen.”

Simpele dingen Bij de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie is een sabbatical minder gebruikelijk dan in de advocatuur, maar het ge-

Marjolein Pesch (CSM Derks Star Busmann) in Australië.

66

nr. 6/7 – 2012

beurt wel. Martine Boheur is officier van justitie in Amsterdam en doet met name fraudezaken. Via de levensloopregeling van de rijksoverheid kon ze vier maanden met onbetaald verlof. Het werd een fietstocht. Vier maanden trok Boheur langs de westkust van de Verenigde Staten: van Vancouver naar Mexico. Met een tentje en een gasbrander. “Een fietstocht is een mooie manier om een land te ontdekken en het is ontspannend. Je bent buiten, je voelt je vrij en ziet wel wat er gebeurt. Aanspraak heb je genoeg onderweg. In Amerika zijn de mensen vriendelijk en behulpzaam, misschien omdat de natuur zo weids en eenzaam kan zijn. Ik reed ruim zeventig kilometer per dag. Het is afwisselend, en aan het eind van de dag ben je met simpele dingen bezig: koken, een fietsbroek wassen. Moeilijke beslissingen hoef je niet te nemen. Ik kijk terug op vier prachtige maanden en ik heb daar verder geen diepere gedachtes bij anders dan: ik leef nu, ik heb plezierig werk, en daarnaast kan ik zo’n reis maken. Dat is prachtig.”

Dagelijkse ratrace “Als je er bent voel je een enorme rust over je komen. De natuur is overweldigend en er zijn dagen dat je niemand tegenkomt.” Marjolein Pesch, advocaat bij CSM Derks Star Busmann, reisde samen met haar partner drie maanden rond aan de andere kant van de wereld: Australië. “Het beeld van de rode aarde, de Eucalyptusbomen met hun wit-

“VOOR JE HET WEET BEN JE MET PENSIOEN EN KIJK JE TERUG OP EEN WERKEND LEVEN ZONDER ENIGE ONDERBREKING”

te stammen en diepgroene bladeren tegen een decor van een blauwe lucht blijft in je geheugen gegrift. No worries, zeggen de Australiërs, en zo voel je het ook.” Pesch nam een sabbatical van drie maanden nadat ze 25 jaar heel hard had gewerkt. “Met veel passie en plezier, maar het is fantastisch om eens een paar maanden afstand te kunnen nemen en iets heel anders te doen. Je komt tot rust en raakt echt ontspannen. Dat geeft ruimte voor nieuwe ideeën.” Op Australië viel ook de keus van Peter Björn Martens, rechter-commissaris in Amsterdam. Hij trok met zijn vrouw en (nog niet leerplichtige) kinderen met een camper rond en bleef een klein half jaar weg. “Ik heb een van de leukste banen die bestaan. Ik heb geen baas en geen klanten; mijn werk is intellectueel uitdagend en enorm afwisselend. Maar voor je het weet ben je met pensioen en kijk je terug op een mooi werkend leven zonder enige onderbreking. Het is goed om eens uit die dagelijkse ratrace te stappen”, vindt hij. “Niet dat snel-snel-snel ochtendritueel van op tijd naar de crèche en naar het werk. Onze enige zorg was: waar eten we en hoe doen we dat? In het begin, als je terug bent, heb je die rust

Een gerechtvaardigde keuze

HBO-Rechten Nieuw! nl . h j o . www

HBO-opleiding exclusief voor ambitieuze

professionals

Open Universiteit

Open Juridische Hogeschool www.ojh.nl

5609616

natuurlijk niet vanuit de belangen van cliënten.” Ondanks de werkdruk slaagden de advocaten er in om hun praktijk tijdelijk over te dragen en contact met kantoor te vermijden of tot een minimum te beperken. Velen zagen ook hun kantoormail niet. Een telefoon is onontbeerlijk, maar tijdens het sabbatical hoeft het niet altijd een smartphone te zijn.

Archeologie

Peter Björn Martens (Rechtbank Amsterdam) trok met vrouw en kinderen in een camper door Australië.

nog over je. Rust die we ook in ons dagelijks leven proberen in te bouwen door bijvoorbeeld de zondagavond voor het gezin te reserveren. Ik kan niet zeggen dat ik nu anders in het leven sta. Een gevoel van ontspanning had ik altijd wel, dat is misschien juist de reden dat ik zo’n reis heb gemaakt.”

Geen e-mail Een crisis is zo te horen niet nodig om op sabbatical te gaan. Ook wie heel gelukkig is in zijn werk heeft er wat aan. “Ik zou het iedereen aanraden”, zegt Jurjan Geertsma, “het levert veel op. Je komt los van het werk en ziet hoeveel meer er in de wereld is dan binnen jouw eigen wereldje en in de juridische wereld.” Geertsma, advocaat bij Boekel De Nerée, waar hij vooral ondernemingsstrafrecht en tuchtrecht doet, reisde twee maanden door Zuid-Amerika, onder meer door Peru, Chili en Bolivia. Niet als bezinningsreis, maar puur omdat hij het leuk vond. “Je ontmoet allerlei mensen en na een maand kun je je ook redelijk redden in het Spaans. Tot belangrijke nieuwe inzichten of zo heeft het niet geleid, maar wel voel je dat het goed is om weg te zijn, zonder gehaastheid.” Geertsma vergat het juridische niet helemaal: in Sucre, de juridische hoofdstad van Bolivia, kreeg hij de kans om een kijkje te nemen in het gebouw van het hoogste rechtscollege, de plaatselijke Hoge Raad. “Opvallend was dat ik daar overal vrijelijk mocht rondlopen, dat zou hier niet zo maar kunnen. Verder was de sfeer vergelijkbaar met een gerecht in Nederland: griffiers die gehaast met dossiers rondlopen en advocaten in toga die met hun cliënten overleggen.” Harriët Schelhaas, advocaat bij Stibbe en gepromoveerd op boeteclausules in het Europees contractenrecht, houdt niet van strandvakanties maar wel van reizen. Zij greep de kans om met sabbatical te gaan aan om een grote reis te maken: drie maanden door China, Nepal, Tibet en Maleisië. “Om de combinatie van rijke cultuur en fascinerende natuur. Ik heb bij de Mount Everest, op de grens tussen Tibet en Nepal, een paar weken een voettocht gemaakt. Het was prettig om geen tijdsdruk te voelen, dat heb je in de advocatuur natuurlijk sterk. Meer dan bij de universiteit, waar ik eerst werkte. Daar wordt ook hard gewerkt, maar de druk is vooral intern en

68

nr. 6/7 – 2012

Marco Wallart, destijds partner bij Baker & Mc Kenzie, inmiddels met een kantoorgenoot voor zichzelf begonnen onder de naam C-Legal, pakte het anders aan. De specialist in internationaal handelsrecht reisde niet rond, maar deed twee maanden archeologisch onderzoek op St. Eustatius, als vrijwilliger. In de vrije weekenden haalde hij zijn duikinstructeursbrevet. Eind vorig jaar kwam in het nieuws dat Wallart zijn sabbatical gebruikt zou hebben om eens goed na te denken en dat hij vervolgens had geconcludeerd dat het tijd werd voor wat nieuws:

“DE ADVOCATUUR IS EEN PRACHTIG BEROEP, MAAR IK HAD BEHOEFTE OM ME ER EENS EVEN VAN LOS TE MAKEN”

een nichekantoor aan de gracht. “Maar zo ging het niet helemaal”, zegt Wallart. “Ik heb altijd grote belangstelling voor archeologie en geschiedenis gehad. St Eustatius was in de achttiende eeuw een belangrijk centrum voor de handel tussen Europa, de Verenigde Staten en Afrika. Een interessant eiland. De advocatuur is een prachtig beroep, maar ik had behoefte

Jurjan Geertsma (Boekel De Nerée) bij de Cotapaxi in Ecuador, een van de hoogste actieve vulkanen ter wereld.

SABBATICALS

Sabbat Het Hebreeuwse woord sabbat betekent rust. Omdat God in zes dagen de wereld schiep en op de zevende dag rustte moest zijn volk eenzelfde rustdag in acht nemen. In Exodus 20.11 staat: “Want in zes dagen heeft de Heer de hemel en aarde gemaakt, en de zee met alles wat er leeft, en op de zevende dag rustte hij. Daarom heeft de Heer de sabbat gezegend en heilig verklaard.” Voor joden is de rustdag de tijd van vrijdagavond tot zaterdagavond, voor christenen is het de zondag, en voor moslims is vrijdag een heilige dag. De Bijbel kent ook een sabbatjaar: elk zevende jaar, waarin het land braak moest blijven liggen. Later kreeg sabbatjaar (sabbatical year) ook de betekenis van een jaar van verlof na een aantal jaren, vaak zeven, van werken. Het is afkomstig Harriët Schelhaas (Stibbe) in het Himalayagebergte.

uit de universitaire wereld. Tegenwoordig is de kortere term sabbatical gebruikelijk, die geen vaste tijdsduur heeft

om me er eens even van los te maken, iets heel anders te doen en tussen heel andere mensen te verkeren. Een eilandarcheoloog daar laat vrijwilligers meewerken. Ik heb gegraven op de fundamenten van een oud landhuis. We vonden keramiek, speelgoed, munten, botresten, kogels, eigenlijk alles wat we hoopten te vinden. Ik heb genoten van mijn verblijf op St. Eustatius en ook hard nagedacht, maar eigenlijk kwamen er geen diepe gedachten over het werk op. Toen ik terugkwam op kantoor, in augustus 2010, ben ik weer gewoon zestig uur per week aan het werk gegaan. De beslissing om te vertrekken kwam pas later, na de zomer van 2011. Dus mijn vertrek is geen gevolg van mijn sabbatical. Maar misschien waren zowel mijn sabbatical als het nieuwe kantoor uitingen van mijn wens om iets anders te gaan doen.”

Ontnuchterd Sommigen vulden hun sabbatical in door een klassieke pelgrimsroute te lopen, althans een deel ervan. Erik Pijnacker Hordijk, advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek, mededingingsrechtspecialist, liep twee maanden van Brussel naar zijn vakantiehuis in de Dordogne, deels over de route naar Santiago, en schreef over zijn belevenissen onderweg een boek: Sabbatical. “Pelgrimeren was vroeger vooral overleven, een strijd tegen de elementen, nu is het opleven. Ik deed het om het plezier van het wandelen, de meest natuurlijke bewegingsvorm die er is. Ik ben flink afgevallen en heb de lijn sindsdien vastgehouden. Een bezinningstocht was het niet, nee. Over de zin van het leven denk ik niet zo na. Wel kan ik zeggen dat ik altijd naar het authentieke zoek, ook in mijn werk. Het gaat mij om de inhoud, niet om de verpakking. Aan oppervlakkigheid en pretenties heb ik een hekel. Ik hecht aan persoonlijk contact en elke zaak die ik doe begint dan ook met een face-to-face-meeting. Alles wat je doet is een uitdaging, en zo zag ik mijn wandeltocht ook.” Pijnacker Hordijk is ervan overtuigd dat zo’n sabbatical zorgt dat je als advocaat de hoge werkdruk langer volhoudt en meer plezier in je werk houdt.

en ook niet na zeven jaar hoeft te komen. Eerder of later kan net zo goed.

Eldert van der Sterre was twintig jaar kandidaat-notaris in Rotterdam toen hij besloot het roer om te gooien. Hij zegde zijn baan op en vertrok drie dagen na zijn laatste werkdag per trein naar de Frans-Spaanse grens om het Spaanse traject van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela te lopen. “Ik zocht iets anders, iets fysieks, vandaar dat ik ben gaan lopen. Eigenlijk had ik de hoop dat ik onderweg het licht zou zien voor de toekomst, maar wat dat betreft kwam ik ontnuchterd thuis na een week of vijf.” Van der Sterre genoot van zijn tocht en was trots op de sportieve prestatie. “Maar ik had toch gehoopt op een omwenteling in mezelf, en die is niet gekomen. Misschien is dat ook wel geen realistische verwachting”, zegt hij achteraf. Hoe dan ook is hij na zijn tocht een cursus begonnen om belastingconsulent te worden. “Ik kwam onderweg naar Santiago veel mensen tegen die aan het begin van een nieuwe levensfase stonden. Bijvoorbeeld net afgestudeerden, of net gepensioneerden. Veel mensen zien het toch als bezinningstocht.”

Erik Pijnacker Hordijk (De Brauw Blackstone Westbroek) in Frankrijk.

nr. 6/7 – 2012

69

Creativiteit Frans van Zoelen, hoofd Juridische en Bestuurlijke zaken bij het Havenbedrijf Rotterdam N.V., zocht tijdens zijn sabbatical van ruim een half jaar niet de stilte op, maar de dynamiek en de cultuur van de grote stad. “Ik woonde die periode in New York, een stad die energie geeft. Ik studeerde piano bij een bekende jazzpianist en stond drie maal in de

“MIJN SABBATICAL HEEFT ME ENORM VEEL ENERGIE EN NIEUW UITHOUDINGSVERMOGEN OPGELEVERD”

Frans van Zoelen (Havenbedrijf Rotterdam) met zijn fighting trainer (rechts) in de boksring in New York.

week in de boksring. New York is de jazz- en boksstad bij uitstek. Central Park was mijn voortuin, waar ik trainde voor de marathon van New York. Ten slotte heb ik geschreven. Ik hield een weblog bij, maar heb ook aan een roman gewerkt.” Van Zoelen vindt het belangrijk om eens iets heel

anders te doen, om vaardigheden te ontwikkelen die je op een andere manier op de proef stellen dan je gewend bent. “Ik heb niets te klagen over mijn werk en over mijn persoonlijk leven, ik heb de leukste baan van Nederland, daar deed ik het niet voor. Maar de sabbatical heeft me enorm veel energie en nieuw uithoudingsvermogen opgeleverd.”

Onthaasting Dat gevoel hebben de anderen ook. In deze tijd, waarin alles en iedereen 24/7 online is, is misschien meer dan ooit behoefte aan zo’n periode van rust en onthaasting die een sabbatical is. De positieve effecten, zoals een impuls van energie en creativiteit, zorgen ervoor dat het nemen van een sabbatical meer en meer geaccepteerd en ingeburgerd raakt, ook onder juristen.

Eldert van der Sterre tapt op weg naar Santiago de Compostela een glaasje wijn (speciaal voor pelgrims) in het Spaanse Ayegui.

E. Pijnacker Hordijk, Sabbatical, Lama Books, 2011, ISBN 978 90 818344 0 7 D. Aerts e.a., Pelgrims. Onderweg naar Santiago de Compostela, Museum Catharijneconvent, Utrecht, W Books, 2011, ISBN 978 90 400 7820 0

Uw PO-punten in Nijmegen!

29 augustus

Actualiteiten Personen en Familierecht Docent: prof. mr. A.J.M. Nuytinck

4PO

Kosten: 275,-

2 oktober

Algemene voorwaarden Docent: Mr. Dr. T.H.M. van Wechem

4PO

Kosten: 275,-

10 oktober

Medische begrippen voor de jurist in letselschade Docenten: Mr. H. de Jager en Mvr Mr. G. de Vries

4PO

Kosten: 275,-

16 november

Slimme debattechnieken voor advocaten Docent: Mr. A.A. Noordhuis

6PO

Kosten 350,Prijzen excl. BTW

Meer informatie en aanmelden: www.educatiepunt.nl of 024-7411 411

70

nr. 6/7 – 2012

TOT ZOVER DE REISFOLDER In deze nieuwe rubriek verhalen juristen die in het buitenland werken over hun ervaringen aldaar.

Favoriete openingsanekdote

Salaam Aleikum

“Hoe is het in Londen?” Het is altijd even afwachten waar men op doelt als een Nederlandse collega die vraag stelt. Wordt er navraag gedaan naar het fantastische (nacht) leven in Londen, of naar ‘de markt’ in de City? Ik begin altijd maar positief; Londen is een stad waar het voor mij als jonge – vroeger urban – professional goed toeven is. Het is Amsterdam in een veelvoud. Een wereldstad met een provinciale feel, maar met een overvloed aan klassieke maar ook vooruitstrevende kunst en cultuur en, met de naderende Olympics, sportevenementen. Tot zover de reisfolder. Want voor wat betreft de markt voor juridisch en fiscaal advies is het beeld iets minder rooskleurig. Gelukkig is de dubbeldippende Britse economie voor onze praktijk niet van overgrote invloed, maar de pijn van de afgenomen vraag en de scherpere tariefstelling wordt in de City, en met name bij de Britse tier two en lagere kantoren, stevig gevoeld. Dat lezen we niet alleen op websites als The Lawyer maar horen we ook van onze peers tijdens de vele lunches en borrels die we ter versteviging van onze eigen positie in de markt en met veel succes organiseren. Het blijkt ook uit het toenemend aantal uittredende of overstappende partners – niet alleen die van Dewey Le Boeff. In een vlucht van equitystortingen en hoge overhead zie je ook in toenemende mate kleine teams van vooraanstaande kantoren (veelal vanuit huis) voor zichzelf beginnen. Op zoek naar werk komt dit soort kantoortjes zich graag bij ons voorstellen. Wat ik daarvan heb geleerd is de favoriete Engelse openingsanekdote. Het aantal keren dat mij tijdens zo’n vergadering bij het inschenken van de koffie werd verteld over een secretaresse die een blikje cola had laten vallen en dat pas vertelde nadat het bewuste blikje tijdens een vergadering werd geopend waarbij iemand een nat pak haalde, is niet meer op één hand te tellen.

Maandag 9 januari 2012. Het 40ste staatsbezoek van Koningin Beatrix, aan de Verenigde Arabische Emiraten. Ik was vereerd een uitnodiging te hebben ontvangen voor de receptie in Dubai, waar ik voor Stibbe werk en sinds september 2011 woon. De stemming zat er goed in totdat we op de Sheikh Zayed Road, de enige snelweg door de stad, muurvast kwamen te staan. Op zoek naar een alternatieve route kwamen we langs de oorzaak van de file: een auto tegen de vangrail; de bestuurder was uit de auto geslingerd en overleden. Ahlan wa sahlan (welkom) in Dubai. Rijd zo hard je wilt, gebruik geen richtingaanwijzer, haal rechts in, bel niet handsfree en gebruik je veiligheidsgordel niet. Dat was even wennen na Nederland, New York en Engeland: het ronduit risicovolle rijgedrag van zowel de lokale als de expatgemeenschap. Uiteindelijk aangedaan maar nog net op tijd voor het welkomstwoord van de ambassadeur. Ook bij het zakendoen in het Midden-Oosten dient rekening te worden gehouden met de lokale gebruiken. Dus dames, laat de minirok maar thuis. En heren, biedt geen alcohol aan. Menige deal is op dit soort punten stukgelopen. Ten aanzien van de cultuur valt verder op dat cliënten het op prijs stellen om regelmatig face to face meetings te houden. Locals bespreken zaken graag onder het genot van een shisha (waterpijp). Ik besteed een aanzienlijk deel van mijn tijd aan reizen. De week kan beginnen met een meeting in Dubai, ik reis vervolgens naar Abu Dhabi voor een closing en reis van daar door naar een conference in Saoedi-Arabië en eindig de week met een meeting bij een sovereign wealth fonds in Qatar. Iets dat mensen vaak vergeten als ze zakendoen met het Midden-Oosten is dat het weekend op vrijdag begint en in sommige landen zelfs op donderdag. Het advies is om je goed te verdiepen in de cultuur van het MiddenOosten als je hier succesvol zaken wilt doen. Massalama in Dubai!

Menso Brouwer is kandidaatnotaris bij Loyens & Loeff in Londen.

Emile Bongers is counsel bij Stibbe in Dubai.

nr. 6/7 – 2012

71

Rationalisatie is onvermijdelijk door Michiel van Kleef foto Geert Snoeijer

Nieuwe aanbieders hebben de laatste jaren succesvol de markt van de juridische dienstverlening betreden. De visie van Luc van Daele van Legadex. ationalisatie is in opmars in de juridische dienstverlening. De tijd dat bedrijven voor hun juridische ondersteuning automatisch een beroep deden op hun eigen juridische afdeling, advocaat of detachering begint steeds meer achter ons te liggen. Nieuwe aanbieders hebben de afgelopen jaren met succes de markt betreden. Ze benadrukken zaken als kennismanagement,

R

slimmer werken, efficiëntie en een reële prijsstelling voor de te leveren dienst. Met een toenemende rol voor flexibel inzetbare paralegals en bedrijfsjuristen, maar ook bijvoorbeeld voor volledige outsourcing van juridisch-administratief werk. Hoe pakken ze dat aan? Luc van Daele en zijn compagnon Hans Martijn Roos begonnen in 2008 Legadex, een bedrijf dat zich specialiseert in

flexibele bedrijfsjuridische dienstverlening en outsourcing. Daarvoor werkten beiden in de grote advocatuur (respectievelijk Trenité Van Doorne en NautaDutilh) en deden ervaring op in en met het bedrijfsjuridische werk. Van Daele was bedrijfsjurist bij Sara Lee en general counsel bij Endemol en Roos headhunter bij Legal People. Eind 2007 constateerden ze dat ondernemingen

De visie van... Luc van Daele een toenemende behoefte hadden aan meer keus in bedrijfsjuridische dienstverlening, met name omdat de manier van werken en de hoogte van de kosten van de traditionele aanbieders vaak niet aansloten bij hun wens. Daaruit ontstond Legadex, een bedrijfsjuridische ‘vliegende keep’ die bedrijfsjuristen en paralegals met kennis koppelt aan slimme werkprocessen en IT.

Vicieuze cirkel Van Daele: “We wisten vanuit onze werkervaring wel zo’n beetje wat je als bedrijf mag verwachten van juridische dienstverleners en wat wel en niet werkt. Advocatenkantoren zijn vanouds gericht op het leveren van juridisch advies en de procespraktijk. Maar de advocaat is niet goed in het ‘in house’werk. Daarvoor ziet hij te weinig hoe de hazen in een bedrijf lopen, en hoe je het operationele dagelijkse werk efficiënt kan aanpakken. Hij zit daarvoor te veel op afstand. Plus dat er natuurlijk een hoog prijskaartje hangt. Te duur voor veel van het werk en te weinig aanslui-

ting dus. Bedrijven van enige omvang tackelen dat probleem met een eigen bedrijfsjuridische afdeling. Maar ook dat kent zijn beperkingen. Om te beginnen dat van de schaalgrootte en mogelijkheden tot opsplitsing van het werk. Heel wat general counsel zitten bij wijze van spreken ook de formulieren voor de Kamer van Koophandel in te vullen. Of de secretaresse moet er een paralegal rol bijpakken die ze inhoudelijk niet overziet. Of er wordt een paralegal aangenomen die eigenlijk geen dagtaak heeft en weer snel verdwenen is. Vaak is er intern ook te weinig kennis of wordt de kennis onvoldoende vastgehouden omdat die niet goed wordt vastgelegd of gedeeld, dus men gaat het wiel opnieuw uitvinden. Er is vaak ook veel verloop onder medewerkers omdat er te weinig doorstroming is. Kortom, veel bedrijfsjuridische afdelingen zitten in een soort vicieuze cirkel.” De juridische detacheerders van deze wereld bieden voor dit probleem geen oplossing, vindt Van Daele: “Die zijn niet gericht op het ondernemingsrecht in veeleisende bedrijfsjuridische omgevingen. Zij zetten bijvoorbeeld ergens tien man neer om een heleboel bezwaarschriften af te handelen, omdat de capaciteit van de gemeentelijke dienst op een bepaald moment ontoereikend is. Onze dienst is juist heel gespecialiseerd. We richten ons op juridisch werk dat niet heel ingewikkeld hoeft te zijn, maar door bedrijven wel als complex wordt ervaren omdat er geen helder werkproces achter zit. Belangrijker nog, onze diensten zijn gebaseerd op innovaties en slim gebruik van ICT. Wij zijn dus geen detacheerder, maar de slimmere aanpak van het werk met behulp van onze kennis en flexibele diensten staat centraal. Daardoor kunnen bedrijven kwalitatief beter en consistenter werken en krijgt een hoofd juridische zaken meer tijd voor zijn kerntaken.” Centraal staat dus de behoefte van de klant. Van Daele: “Dat kan natuurlijk de tijdelijke vervulling van een juridi-

sche functie zijn. Dat doen we ook, maar dat is niet waar de innovatie zit. We doorgronden een bedrijf goed en analyseren de behoeften heel precies met het hoofd juridische zaken maar soms ook met de CFO. Onze mensen nemen een hele rugzak aan knowhow, modellen, draaiboeken en werkprocessen mee. Stel: een bedrijf wil een onderdeel van de compliance verbeteren. Bijvoorbeeld de volmachten. Dat moet je goed regelen, anders blijken opeens allerlei mensen bevoegd om garanties te verstekken, contracten te ondertekenen of het bedrijf onder je vandaan te verkopen. Dat is voor ons een simpele opdracht. Maar dat komt omdat wij draaiboeken hebben die bij heel veel andere bedrijven getest zijn op hun bruikbaarheid. Dus onze klanten profiteren elke keer weer van de ervaringen die we bij andere klanten opdoen. Dat is heel anders dan een individuele zzp’er, of een gedetacheerde jurist die wordt ingehuurd om zo’n klus te doen. Daarbij blijft de vraag of de zzp’er zo’n zelfde klus al eens eerder heeft gedaan. Wij hergebruiken in wezen onze kennis en de kennis die we bij onze klanten opdoen en we kunnen hen daardoor steeds beter en efficiënter bedienen. In de basis gaat het bij alle bedrijven vaak om dezelfde onderwerpen en dezelfde modellen. Dus doordat we voor zoveel topbedrijven werken, worden we steeds kostenefficiënter en dus steeds laagdrempeliger. Op eigen kracht is dat voor een onderneming eigenlijk niet te doen.”

Groeimarkt Legadex heeft inmiddels meer dan 70 klanten. Grotendeels beursgenoteerde ondernemingen met een hoofdvestiging in Nederland. Daarnaast zijn er de grote familiebedrijven en verder een flink aantal bedrijven dat in handen is van private equity. Met name de laatste groep (met een omvang van zo’n 1000 bedrijven) beschouwt Van Daele als een belangrijke groeimarkt: “Het gaat dan om ondernemingen met een flinke omzet, die vaak op een wat ambachtelijke

nr. 6/7 – 2012

73

Onrechtmatig verblijf? Kluwer Omgevingsrecht: (…) Kraken is sinds 1 oktober 2010 verboden. Voor die tijd was het onrechtmatig verblijven in een gebouw niet strafbaar (…).

RAV 2012/11: (…) de kraker moet kunnen aantonen dat een ongerechtvaardigde inbreuk dreigt te worden gemaakt op zijn huisrecht (…).

NJB 2011/1660: (…) het kraakverbod tot een papieren tijger verworden (…) de strijd tegen de koevoet verloren (…).

BR 2010/183: (…) kraken is altijd strafbaar, ongeacht de duur van de leegstand.

Vind snel alle informatie die u nodig heeft met de nieuwe Kluwer Navigator. Deze gebruiksvriendelijke online portal geeft toegang tot bronnen als Tekst & Commentaar, AB Rechtspraak Bestuursrecht en NJ. Per rechtsgebied en beroepsgroep gebundeld in aantrekkelijk geprijsde collecties, zoals de Kluwer Navigator Collectie Advocatuur Strafrecht. Interesse? Ga naar kluwernavigator.nl voor meer informatie of een proefabonnement op een van de Kluwer Navigator Collecties.

kluwernavigator.nl kluwernavigator.nl

kunnen dat leveren. Wij kunnen een bedrijf helemaal ‘spic en span’ neerzetten. We richten de hele dataroom in. Uiteraard doet de advocaat de uiteindelijke due diligence, maar ons werk scheelt een enorme investering in tijd en moeite. Het zorgt ook dat de advocaat het bedrijf scherp in beeld heeft als hij het contract en garanties moet onderhandelen. Transparantie draagt zeker bij aan een positieve beoordeling door potentiële kopers. Je ziet dat de waarde van je bedrijf toeneemt naarmate je beter in staat bent precies aan te geven hoe je er ook juridisch voorstaat. Onzekerheden daarover worden in de prijsbepaling, bijvoorbeeld

“ER ZIT VEEL ONNODIGE LUCHT IN DE JURIDISCHE MARKT”

voorbereid. Met alle frictie vandien.” Volgens Van Daele zit er veel onnodige lucht in de juridische markt: “Je ziet veel zaken misgaan, terwijl het allemaal niet zo ingewikkeld is. Je kunt de juridische uitgangspunten van je bedrijf goed in kaart brengen en er vervolgens een duidelijk werkproces op baseren. Als je dat goed doet blijken veel ogenschijnlijk ingewikkelde juridische situaties vermijdbaar te zijn. En dat is wat wij doen. Ik zie ons dan ook niet als concurrent van de advocatuur. Onze dienstverlening sluit goed aan op hoe de advocatuur zou moeten functioneren. En dat werkt in de praktijk vaak al zo: met name met de grote kantoren werken we veel samen. Die zien dat wij bij bedrijven de zaak op orde brengen waardoor hun werk makkelijker wordt. Daar profiteren advocaten dus van. Zij maken zelf minder snel fouten en hun klant is blij met concretere adviezen met minder assumpties en voorbehouden.”

Spic en span Bij fusies en overnames of voor herfinanciering is het voor bedrijven van groot belang hun informatiemanagement op orde te hebben. Op dit moment is vooral herfinanciering een hot item. Van Daele: “Advocaten en banken willen weten hoe alles in elkaar zit. En wij

bij overnames, direct in de prijs meegenomen of in de garanties verwerkt. Ons model zorgt voor een snellere deal, en een hogere opbrengst of minder claimrisico naderhand. En het mooie is dat als we eenmaal zo’n dataroom hebben gemaakt, we na de overname dit hele systeem zo kunnen ‘omklappen’ dat het gestructureerd bijhouden van je processen in feite een vrij simpele zaak wordt. Nu sluiten veel bedrijven de dataroom na de transactie omdat ze het bijhouden ervan te duur vinden. Maar wat wij doen is de informatie iets anders structureren en indikken, waardoor je er permanent profijt van kunt hebben. Wij pre-rubriceren dus delen van de informatie al ten behoeve van het gebruik nadat de dataroom is gesloten. Ons motto is: doe het één keer en doe het ook meteen goed. Alle relevante informatie is dan goed en uniform opgeslagen en ontsloten. Je kunt dan naar behoefte alles delen met alle betrokkenen. Intern (tax, legal, operations) maar ook de aandeelhouders kunnen zo nodig meekijken. Datzelfde geldt extern, denk aan banken en accountants.” Het opzetten van dit soort sophisticated document- of contractmanegementsystemen is maar een van de activiteiten waar Legadex zich mee bezighoudt. Ook in de basis, de corporate housekee-

ping oftewel de juridische vennootschapsadministratie is nog veel te doen. Het is ongelooflijk, zegt Van Daele, hoe weinig gestructureerd sommige bedrijven deze informatie verwerken. “Eigenlijk zouden bedrijven verplicht moeten zijn om dat te doen volgens een bepaald kwaliteitskeurmerk, een soort ISO-systeem. En dat hoef je dan niet te zien als betutteling, want het is in hun eigen voordeel. Ze besparen er enorm veel geld mee en zij moeten toch klaar staan als ze worden verkocht of er komt een herfinanciering of de commissaris of toezichthouder eist een beter risicomanagement. Dus als je verstandig bent, dan ben je pro-actief en regel je het in één keer goed. We zien bijvoorbeeld dat steeds meer klanten de hele corporate housekeeping aan ons uitbesteden. Dan kun je denken aan groepsstructuur, besluiten, deponeringen, volmachten, bestuurswisselingen, dividenduitkeringen, et cetera. En wat voor ons bekend terrein is, is voor onze klanten vaak een heel gedoe en ze zijn blij dat het voortaan geregeld is.”

De visie van...

manier juridisch worden ondersteund. Bovendien worden die bedrijven eens in de vijf tot zeven jaar verhand eld. Die moeten op enig moment klaarstaan voor de verkoop. Vaak hebben ze geen eigen bedrijfsjurist terwijl ze wel veel juridisch werk hebben dat op orde moet worden gebracht. Dan zie je vaak dat de CFO juridisch werk doet dat hij niet wil en kan. En dus gaat er veel werk naar de advocatenkantoren, maar die zitten daar ook niet echt op te wachten. Dan ontstaan vaak misverstanden tussen aandeelhouder en bedrijf omdat het overzicht ontbreekt en zaken niet goed worden bijgehouden of

Onvermijdelijke trend Van Daele ziet het succes van zijn bedrijf als een logische ontwikkeling voor de juridische markt: “De rol van de dienstverleners gaat veranderen. De advocaat gaat zich beperken tot het verrichten van hoog-gespecialiseerd advieswerk, M&A en litigation. De markt wordt veel concurrerender. Bedrijven gaan het werk opsplitsen en door betere informatietoegang kan dit ook steeds gemakkelijker. Ieder gaat meer dat deel van het juridisch werk doen waarin hij goed is. Disaggregation is in de Angelsaksische juridische wereld overigens al een begrip. De Nederlandse markt loopt op dit moment nog achter. We gaan veel gestructureerder werken. Zeker in de legal support. Daar is op den duur alleen nog maar plek voor deskundige handjes in combinatie met slimme oplossingen. Dat gaat niet van de ene op de andere dag. De juridische markt is traditioneel. Maar dat is echt aan het veranderen. Uiteindelijk is rationalisatie een onvermijdelijke trend.”

nr. 6/7 – 2012

75

NEXT ADVOCATEN IN TILBURG

Een vliegende start tekst & foto’s Chris van Houts

“W

e zijn begonnen in september 2011, en in

den in de stad, anderzijds vlakbij de uitvalswegen.

juni krijgen we de derde verdieping erbij

Buren zijn mede-dienstverleners als accountants

– dan hebben we het hele pand. Een vliegende

en verzekeraars. Het gehele pand – voorheen een

start”, zegt een trotse Remco Bressers, advocaat/

bankfiliaal – is gestript. Er is geprobeerd een mo-

vennoot bij NeXT advocaten in Tilburg. Rond de vo-

dern kantoor te creëren dat ook rust uitstraalt.

rige zomer wilde een aantal vennoten van een gro-

Bressers en een kantoorgenoot hielden zich samen

ter kantoor in het zuiden van het land zelfstandig

met de interieurarchitect bezig met de inrichting.

verder: met z’n veertienen, advocaten en onder-

Er is gekeken vanuit de praktijk. Daardoor is een

steuners, begonnen ze een nieuw kantoor. “Inmid-

efficiënte, prettige werkomgeving ontstaan, van

dels hebben we twintig medewerkers en we zijn

alle gemakken voorzien. Er is gekozen voor vitra-

nog op zoek naar drie ervaren advocaten onderne-

ges vanwege het hotelachtige effect, luxaflex was

mingsrecht en arbeidsrecht”, vertelt Bressers.

uit den boze. De gangen lopen van raam tot raam,

“Dankzij de grote ervaring in alle geledingen kon-

en vormen zo een lichtas. De verschillende kleuren

den we meteen een volwassen kantoor neerzet-

vloerbedekking geven de overgang aan tussen ge-

ten. Ons werk kon vol doorlopen. We zijn een

meenschappelijke ruimtes en werkplekken.

slagvaardige club met de voeten in de klei, dit

Bressers: “De tijdsdruk was groot, het was zeer

spreekt met name ondernemers aan. Het gaat zo

hectisch, maar alles was precies op tijd klaar.” Hij

snel dat er nog geen tijd was voor planten en voor

is dan ook optimistisch over de aanstaande ver-

kunst aan de wand: die komen volgende week”,

bouwing van de bovenste verdieping. Die moet in

lacht Bressers.

september gereed zijn. Daar komen een keuken

NeXT zocht en vond een solitair pand op een zicht-

met eetgelegenheid, de bibliotheek en kantoren.

locatie. Het ligt aan de Ringbaan West, een van de

Het trappenhuis is dan ook af: dat wordt de eyecat-

drukste verkeersaders in Tilburg – enerzijds mid-

cher van het pand. Tips voor deze rubriek: info mr-magazine.nl

76

nr. 6/7 – 2012

Muraal

“AAN PLANTEN EN KUNST ZIJN WE NOG NIET TOEGEKOMEN”

Kantoor NeXT advocaten 195-197, Tilburg

Waar Ringbaan West

Sinds 1 september 2011

Personeel 11 advocaten en 9 ondersteuners Verbouwing i.s.m. Bouwaccent (bouwontwikkeling en projectmanagement te Waalre) en interieurarchitect Feran Thomassen (Feranhugo te Echt)

nr. 6/7 – 2012

77

DAT IS STERK! * Kijk voor de actievoorwaarden op www.kluwer.nl/koffie

Nu een Nespresso-machine GRATIS bij Kluwer Opleidingen*

Wilt u aan uw kennis werken om bij te blijven of bij te leren in uw vakgebied? Dan heeft u nu een extra reden om voor Kluwer Opleidingen te kiezen. Tijdelijk krijgt u namelijk een Magimix Pixie Nespresso-machine t.w.v. € 149,- cadeau!

U heeft de keuze uit de volgende vakgebieden: Juridisch Fiscaal & Accountancy Financiële dienstverlening Financieel management & Administratie Management & Kwaliteit

Meld u tot 1 oktober 2012 aan via www.kluwer.nl/koffie. De koffie staat klaar!

www.kluwer.nl/koffie

Subsidiair LEZEN

EEN LAPPENDEKEN VAN VERHALEN door Rick Verschoof Rechter en hoogleraar rechtspraak Rick Verschoof las de begin dit jaar gepresenteerde bundel Verhalende rechtspraak. Hij was er niet zo van onder de indruk, al staan er soms rake waarnemingen in.

D

e bundel Verhalende rechtspraak

ting is de rolinvulling door de rechter in

verscheen ter gelegenheid van het

civiele zaken essentieel veranderd. Er

feit dat op 1 maart 1811 krachtens kei-

vindt veel sturing plaats en daardoor ook

zerlijk decreet van 6 januari 1811 ge-

sterke verdere inkleuring van de feiten

rechtelijke colleges werden ingesteld,

door partijen. Juist daardoor is de focus

Prof.mr. J.D.A. den Tonkelaar e.a., Verha-

waarvan de huidige de voortzetting

in de civiele procedure verschoven van

lende Rechtspraak, Kluwer, ISBN

vormen. De ondertitel van deze bundel

bewijslevering naar stelplicht. Ik meen

9789013074451

is daarom ‘200 jaar Rechtspraak in Ne-

dat daarin de belangrijkste verklaring

derland’.

voor het minder opdragen van getuigen-

Wie een geschiedkundige studie ver-

bewijs is gelegen.

s rake

stellen met som + op waarnemingen t weinig evenwich – een bundel met

wacht als De Hoge Raad en de Tweede

‘In het huis van de bestuursrechter zijn

Wereldoorlog van Corjo Jansen zal in

vele woningen’ van Jaap Polak en Jan

zijn verwachtingen worden teleurge-

Roelfsema is een beknopt overzichtsar-

steld. Het gaat om een palet van tien

tikel van de historie van de bestuurs-

ge zaken, die ook steeds benaderd

opstellen, voorafgegaan door een stuk

rechtspraak in Nederland. Een historie

moest worden voor een bemiddelings-

van de redacteuren dat ook een eigen

die teruggaat tot 1903 (oprichting van de

poging, voordat men welke rechter dan

inhoud heeft.

Centrale Raad van Beroep). Een aardige

ook kon inschakelen. Deze verplichte

De verhalen zijn nogal verschillend van

waarneming is dat de recente gericht-

schikkingspoging (conciliatie) is afge-

onderwerp, invalshoek en (prozaïsche)

heid van de moderne bestuursrechter

schaft na de Franse tijd. De nadruk

kwaliteit. Soms zitten er te veel aspec-

op actief optreden en finale geschillen-

heeft tot rond de millenniumwisseling

ten in een opstel, wat het oppervlakkig

beslechting deels teruggrijpt op het

gelegen op geschillenbeslechting (be-

maakt. Soms is het teruggrijpen naar

Kroonberoep (met volle toetsing en

slissen), maar intussen zijn we aanbe-

het verleden krampachtig, omdat de

soms ook ambtshalve ingrijpen) van

land bij verwijzingen naar mediators en

schrijver eigenlijk alleen iets over het

weleer.

een revival van het schikken door de

heden kwijt wil. Een enkele maal zijn

score

rechter zelf: alle rechters zijn vrede-

verleden en heden heel mooi met el-

Vrederechters

rechters.

kaar verbonden.

‘Alle regters zijn vrederegters’ van Jack

Andere bijdragen gaan onder meer

Verhoeven vind ik het mooiste opstel in

over de strafrechter in de aandacht van

Kroonberoep

de bundel. Het beschrijft de pre-Napo-

politiek en media (Bauduin), court-TV

Ruth de Bock is in 2011 gepromoveerd

leontische periode met een Europese

(Rabbi), de rechtspraak en het vertrou-

op Tussen waarheid en onzekerheid over

rechtscultuur die terugging op het Ro-

wen van de samenleving (Veenstra), de

het vaststellen van feiten in de civiele pro-

meinse recht en rechters niet bond aan

benodigde rechterlijke aandacht voor

cedure en haar bijdrage aan de bundel

landsgrenzen bij de vervulling van hun

executie en executeerbaarheid van uit-

ligt op dit vlak. De door haar genoemde

ambt. Maar ook met een lappendeken

spraken (Van Wel).

oorzaken van het weinig toepassen van

van elkaar overlappende competenties

het getuigenbewijs onderschrijf ik, maar

van rechterlijke colleges, waarop Na-

Prof. mr. Rick Verschoof is senior rechter

ik miste in haar bijdrage aandacht voor

poleons antwoord de vrederechter was:

in de Rechtbank Utrecht en hoogleraar

de comparitie na antwoord. Door die zit-

een rechter om de hoek voor eenvoudi-

Rechtspraak aan de Universiteit Utrecht.

nr. 6/7 – 2012

79

Subsidiair

Geen dertien door Michiel van Kleef

tijlvolle auto, mooie lijnen, echt niet dertien in

Infiniti M35h

“S

Een paar geleden reden we al eens met een Infiniti, de G37. We waren

sinds april bestuurder van het Arnhemse De Kempe-

erg onder de indruk. Vooral van de niet aflatende dorst van dit premi-

naer Advocaten, is enthousiast over de Infiniti. Ook de

um-merk van Nissan. Dus toen we hoorden van de hybride versie van

vormgeving – zowel van binnen als van buiten – valt in

de 35M reserveerden er direct eentje bij de importeur voor het jaarlijk-

de smaak. Misschien ook geen wonder, voor wie weet

se gezinsuitje van de Mr.-testrijder. We reden een kleine 2000 kilometer

dat Borghans zelf in een Lancia Thesis rijdt (gelukkig

in vijf dagen, grote wegen, Autobahn, zandweggetjes, drie uur in de file

nog een Italiaanse, niet die verbouwde Chrysler die

in België, dus een beetje een indruk hebben we wel gekregen.

Thema is gedoopt).

Nissan is er met deze Infiniti aardig in geslaagd een auto te produceren

Verdere ontboezemingen over zijn automobilistenheden

met een enorm vermogen tegen een acceptabel brandstofverbruik.

en -verleden heeft Borghans eigenlijk niet. Een auto is

Maar hoe beviel het? We kregen van de bijrijders geen klachten, dus

een vervoermiddel. Hoewel: “Ik vind het wel degelijk be-

met het comfort zat het wel goed. En rijden gaat ook erg goed. De M35

langrijk om te rijden in een auto die ik mooi vind. Ik

is de snelst optrekkende hybride ter wereld, dus sportiviteit alom. De

hecht aan een zekere mate van eigenzinnigheid.”

auto kent vier standen, waaronder Sport en Eco. Die laatste is niet aan

Die eigenzinnigheid is wellicht ook een kenmerkende

te bevelen. Alsof je vanuit je stoel probeert op te staan en iemand heel

eigenschap van het kantoor van Borghans. Ja, het is

hard op je schouder duwt. Niet vooruit te branden. Waar we niet hele-

belangrijk om zakelijk succesvol te zijn, maar er wordt

maal blij mee waren was de automaat. Deze reageerde ons niet ad rem

zeer gehecht aan de bekende balans tussen werk en

genoeg en schakelde soms wat houterig door.

privé. Ja, we zijn ambitieus en we verwachten zeker te

Het zal wel aan ons gelegen hebben. Er zit namelijk juist heel veel in-

groeien, maar zeker niet ten koste van het plezier in

novatiefs in de versnellingsbak. Maar het voelde niet echt zo. Ja, zes

het werk en de informele relaties ten kantore.

cyilinder 3500 cc + plus elektra = 364pk. Genoeg vermogen onder de

In deze rubriek fungeerden inmiddels heel wat collega’s

kap. Eenmaal op toeren niets te klagen. Maar ondanks de sportstand

van Borghans van middelgrote kantoren. Vrijwel zonder

net niet soepel genoeg. Althans, in vergelijking met alle andere grote

uitzondering hanteerden ze dezelfde slogan: dezelfde

merken waar deze Infinity zich met de 35M tussen wil nestelen. En

kwaliteit als de Zuidaskantoren, maar voor een lagere

tja, de vormgeving. Daar moet je van houden. Wij vonden hem een

prijs. Borghans grijnst er een beetje bij als hij zegt dat

beetje lomp, maar we kregen onderweg ook nog wel een aantal opge-

zijn kantoor hier net onder zit qua propositie: “Onze

stoken duimen te zien.

concurrenten zijn precies deze kantoren. Zij hebben er-

En o ja, die navigatie, daar hebben we vier da-

voor gekozen een stap te nemen naar een ander seg-

gen ruzie mee gemaakt. En dus drie uur in de

ment. Dat betekent afscheid van de full servicepraktijk,

file mee gestaan. Maar dat lag aan ons, volgens

en in veel gevallen ook wat hogere tarieven.”

meneer Infinity die nog nooit klachten had ge-

De Kempenaer koos er min of meer bewust voor zich

had: “U moet natuurlijk wel de goede instellin-

te blijven richten op het bestaande klantenbestand en

gen kiezen hè?”

wordt daarvoor nu beloond, zo zegt Borghans: “Kwali-

een dozijn.” Het is duidelijk: René Borghans,

tatief kunnen we de concurrentie met de grotere regio-

+ –

bahn hren auf der Auto fahren fahren fa n ste kunnen vinde als we die tenmin

nale kantoren zeker aan. Dat betekent dat we ons nu onderscheiden qua prijs. En dat is in het huidige tijdsgewricht zeker geen slechte zaak merken we.” Andere reden voor de optimistische blik op de toekomst (Borghans verwacht dat zijn kantoor de komen-

score Merk Infiniti

Type M35h

Koppel 350 Nm 7 l/100km

80

Motor 3,5 liter 6V

Top 250 km/u

Prijs vanaf € 73.700

nr. 6/7 – 2012

de paar jaar van 24 naar 30 advocaten zal groeien) is

Vermogen 364 pk

0-100km/u 5,5 sec Energielabel B

Verbruik

dat de grotere kantoren afscheid namen van een aantal minder rendabele praktijken, een gat waar De Kempenaer succesvol in is gesprongen. Borghans: “Wij doen

Subsidiair RIJDEN

in een dozijn

DIALOGUE BV advies coaching mediation training

bijvoorbeeld nog steeds personen- en familierecht, insolventierecht en strafrecht. Nu de markt wat terugloopt, zien we

EEN GREEP UIT ONS TRAININGSAANBOD

dat de grotere kantoren zich een beetje achter de oren gaan krabben of het afscheid van die praktijken wellicht niet wat

JULI

voorbarig is gebleken. Maar wij zitten nu in het gat dat zij ach-

Patroonscursus

terlieten. En natuurlijk heeft het vertrek van CMS Derks Star Busmann uit Arnhem ook geholpen.” De klantenkring van De Kempenaer (“wist je trouwens dat we een van de oudste kantoren van Nederland zijn?”) bestaat voor een groot deel uit bedrijven in het MKB, maar ook de instellingen

6 PO-punten

2 juli

Opleiding gespreksleider intervisie (2 dagen) 12 PO-punten Effectief communiceren 6 PO-punten Financieel management 9 PO-punten

29 augustus 30 augustus 31 augustus

AUGUSTUS

zijn ruim vertegenwoordigd. Met een uurtarief van tussen de 200 en 280 euro blijkt De Kempenaer zich goed in staande te kunnen

SEPTEMBER

houden op de markt in en om Arnhem. “We willen ons niet te

Mediation als conflictoplossing 6 PO-punten Effectief overtuigen en beïnvloeden 6 PO-punten Patroonscursus 6 PO-punten Mediationopleiding (9 daags) 56 PO-punten Advies en schrijfvaardigheden 6 PO-punten Projectmanagement (1,5 dag)  9 PO-punten Timemanagement 6 PO-punten Train de trainer 6 PO-punten De manager en professional als coach (1,5 dag) (in aanvraag) Werving en selectiegesprekken voeren (0,5 dag) 3 PO-punten Beoordelings- en evaluatiegesprekken voeren 6 PO-punten Inzetten van bemiddelings- en mediationvaardigheden (2 dagen) 12 PO-punten Legal Leadership Academy (6 dagen) 45 PO-punten Werken met intervisie voor advocaten 5 PO-punten

pletter te werken, er zijn ook nog andere dingen belangrijk. De hoogte van het winstaandeel is zeker niet zaligmakend. En die opstelling werkt ook erg goed bij de werving, zeker nu. Nieuwkomers op de arbeidsmarkt stellen andere prioriteiten dan voorheen. Wij kweken onze mensen het liefst zelf, ook om te zorgen dat ze een beetje bij het behang passen. We zijn dus eigenlijk niet op zoek naar ervaren advocaten, tenzij er natuurlijk iemand met een hele eigen praktijk komt binnenwandelen. We bieden nieuwe mensen een toegankelijke en informele organisatie. Het belang van een goede opleiding wordt niet alleen met de mond beleden. Iedereen wordt gestimuleerd zich te blijven bijscholen. Het volgen van bijvoorbeeld de Grotius Academie of daarmee vergelijkbare opleidingen is heel gebruikelijk. Net zoals het lidmaatschap van specialisatieverenigingen.” De brede praktijk van De Kempenaer zorgt er voor dat de meeste advocaten actief zijn in twee rechtsgebieden: “Enerzijds maakt dat ons flexibeler en minder kwetsbaar voor conjuncturele bewegingen, anderzijds vinden onze mensen het ook leuk zich met meerdere onderwerpen bezig te houden. Dus daar snijdt het mes aan twee kanten.”

Naam René Borghans

Leeftijd 50

Is

partner en bestuurder bij De Kempenaer Advocaten

Grootste prestatie tot nu toe

het mede opbouwen van een goed lopende organisatie

Grootste uitdaging tot nu

toe met plezier samen blijven werken!

3 september 4 september 7 september 10 september 13 september 13 september 19 september 20 september 24 september 24 september 25 september 25 september 27 september 27 september

Voor onze online trainingen op het gebied van vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling, kijk op www.skills4managers.nl

wonijzebietrdaeinninaglen ook in-company aan

Dialogue bv lindelaan 12, 1405 ak bussum t 035 541 18 44 f 035 542 48 29 e [email protected] i www.dialoguebv.nl

nr. 6/7 – 2012

81

Netwerken Arbeidsrecht in de Flamingoserre

82

D

eenkomst. Speciale gastspreker was Arnoud Engelfriet,

de sfeervolle parkzalen van Natura Artis Magistra in Amster-

het tijd voor de borrel en het walking dinner in de Flamingo-

dam werd onder meer gesproken over social media, grond-

serre, waar de arbeidsrechtjuristen fotograaf Chris van Houts

rechten en de invloed van de digitalisering op de arbeidsover-

tegen het lijf liepen. Iedereen van links naar rechts.

e digitalisering van het arbeidsrecht was begin juni het thema van het jaarlijkse Nationaal ArbeidsRecht Diner. In

ICT-jurist en blogger. Na het inhoudelijke deel van de dag was

Arlette Putker (L&A, Lijnden), Jeannet Amende (Kluwer) en Hanneke Klinckhamers (L&A)

Astrid Helstone (Stibbe), Ronald Beltzer (Universiteit van Amsterdam) en Olav van der Kind (Dingemans Van der Kind, Amsterdam)

Marnix Ritmeester (Workx, Amsterdam), Joris Oster (Simmons & Simmons), Jorgo Michiel Verveld en Judith de Snoo (beiden Tsiris (Allen & Overy) en Alwin Stege NautaDutilh) (Lexence)

Joost Quant en Irene Dijkmans (beiden LexSigma, Amsterdam)

Myrthe Steenhuis, Nienke Klazinga, Matthijs Ariëns en Rick van Viersen (allen Köster, Haarlem)

Lucia van Leeuwen en Ruby Samad (beiden Köster)

Nils Zeeuwen (Dingemans Van Der Kind), Muriel Middeldorp (Pot Jonker Seunke, Haarlem) en Bart de Vroe (Vestius, Amsterdam)

Boudewijn Smits (De Clercq, Leiden), Johan Zwemmer (UvA / Boekel De Nerée) en Sashil Durve (De Clercq)

Martijntje van den Berge (Van den Berge, Den Haag), Jan de Rooij (Schipper Noordam, Rotterdam) en Pascale van Boven (Clingendael Advocaten, Den Haag)

Claire Hoog, Elsbeth van Amstel, Merel van der Kamp (allen DLA Piper) en Cathelijn Derks (Sterc, Amsterdam)

Paul Witteveen (Van Doorne), Karin Bodewes (Baker & McKenzie) en Leonard Verburg (Radboud Universiteit Nijmegen)

Hester de Vries, Eylard van Fenema en Liedeke van Donselaar (allen Kennedy Van der Laan)

Freek Snippers (De Vos & Partners, Amsterdam), Kris- Roel Kop, Alexander Jansen en Ruud Olde (allen Poeltel Timmers (CORP.), Ruben Moonen (Pellicaan) en Hugo mann van den Broek) de Lint (De Vos & Partners)

Femke van Herk (De Brauw Blackstone Westbroek), Marije Werkhoven, Juliette Huyzer en Dennis Veldhuizen (allen Huyzer Doornik Der Kinderen, Amsterdam)

Laurie Duijvis, Anika Bongers, Thijs Ridder en Simon van IJsendoorn (allen Kennedy Van der Laan)

nr. 6/7 – 2012

Muriëlle Spithoven, Josanne Versteeg, Daniëlle Pinedo en Ilya Hoekerd (allen Baker & McKenzie)

Vindt u de foto's ook te klein? Kijk op www.mr-online.nl (netwerken) voor een grotere weergave én het archief.

Accountancy is ons vak de Advocatuur is ons specialisme

IN 1987 BEGONNEN ALS PION(IER), IN 2012 GROOTMEESTER! EŝƐĂůƐĂĚŵŝŶŝƐƚƌĂƟĞŬĂŶƚŽŽƌǀŽŽƌŚĞƚŶŽƚĂƌŝĂĂƚďĞŐŽŶŶĞŶ͕ĞŶŝŶϮϱũĂĂƌƵŝƚŐĞŐƌŽĞŝĚ ƚŽƚĚĞŐƌŽŽƚƐƚĞďƌĂŶĐŚĞͲĂĐĐŽƵŶƚĂŶƚďŝŶŶĞŶĚĞũƵƌŝĚŝƐĐŚĞǀƌŝũĞďĞƌŽĞƉĞŶ͕njŽĂůƐĚĞ ĂĚǀŽĐĂƚƵƵƌĞŶŚĞƚŶŽƚĂƌŝĂĂƚ͘^ŝŶĚƐĚĞŽƉƌŝĐŚƟŶŐǀĂŶEŝŶϭϵϴϳŝƐĚĞǁĞƌĞůĚƐƚĞƌŬ ǀĞƌĂŶĚĞƌĚ͘hǁŽƌĚƚĂůƐŽŶĚĞƌŶĞŵĞƌĐŽŶƟŶƵŐĞĐŽŶĨƌŽŶƚĞĞƌĚŵĞƚƐƚĞĞĚƐƐƚƌĞŶŐĞƌ ǁŽƌĚĞŶĚĞǁĞƚͲĞŶƌĞŐĞůŐĞǀŝŶŐĚŝĞǀĂŶŝŶǀůŽĞĚnjŝũŶŽƉƵǁďĞĚƌŝũĨƐǀŽĞƌŝŶŐ͘ůƐE ǀŽůŐĞŶǁŝũĚĞnjĞŽŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐĞŶŽƉĚĞǀŽĞƚ͘tŝũŚĞůƉĞŶƵŐƌĂĂŐǀĂŶŚĞƚƚĂĐƟƐĐŚ ƐĐŚĂĂŬƐƉĞůĚĂƚƵǁŽŶĚĞƌŶĞŵŝŶŐƚĞŐĞŶǁŽŽƌĚŝŐŝƐ͘tŝũnjŝũŶƵǁƌĂŶĐŚĞͲĐĐŽƵŶƚĂŶƚ͊ t/:KEZ^dhEEhZ͕tZh,dEK/',&d ĂĂƌnjŝũŶǁŝũŐƌŽŽƚŝŶŐĞǁŽƌĚĞŶ͊  







ZŽƐĞŵĂƌŝĞtŝĞůŝŶŐĂZ Pieter den Ouden AA

Oude Utrechtseweg 26-28 3743 KN Baarn Postbus 1008 3740 BA Baarn T (035) 693 64 44 F (035) 693 95 55 [email protected] ǁǁǁ͘ĚĞĂĚǀŽĐĂƚĞŶƉƌĂŬƟũŬ͘Ŷů

“Met VION investeren wij in succesvol partnerschap voor de lange termijn. Partnerschap betekent voor VION: hoogwaardige producten en diensten leveren. Die attitude zien we ook terug in de partijen met wie we samenwerken om Operational Excellence te bereiken, zoals Voxius.” Susan ten Haaf, general counsel bij VION N.V.

>

“VION is een groot, wereldwijd opererend bedrijf dat tot de top van de food- en ingredients-sector behoort. Een platte organisatiestructuur en snelle besluitvormingsstructuren, opererend in een competitieve omgeving. Ik zocht de uitdaging om het beste uit mezelf te halen, vooruit te denken en topkwaliteit te leveren. Die uitdaging heb ik bij Vion gevonden.”

< Sarah Galama, corporate counsel bij VION N.V.

Wij kennen de jurist die u zoekt www.voxius.nl