5HAVO ENGELS Examenvoorbereiding

5HAVO – ENGELS Examenvoorbereiding

NAAM:___________________ 5HAVO| Examenvoorbereiding 1

Inhoudsopgave P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P12 P13 -P13 -P14 -P15 P16 P17 P18-25 P26

Examen-mail Uitgangspunten Soort vragen Examenanalyseformulier Leespiramide CITO strategieen Linking Words Linking Linking Words… In Spanish… Vaardigheden Leesstrategieen Scannen Gericht lezen Skimmen 13 zaken om te onthouden… Wat doe je als…(dos/donts) CITO teksten Veel voorkomende woorden in vragen en antwoorden

BIJLAGE 5HAVO| Examenvoorbereiding 2

LEES dit tijdens de voorbereiding op het CE nog een keer door! Op donderdag 19 mei 2016 (om 13.30u) staat het CE Engels op het programma. Hieronder een aantal tips (die vaker terug zullen komen) >Als je zelf wilt oefenen met teksten (vooral doen!) dan moet je even naar www.eindexamen.nl of www.examenblad.nl gaan, dan linksboven een jaar aanklikken, dan HAVO en dan Engels. Daar staan bijna 20 compleet uitgewerkte examens op + correctievoorschrift. >Vergeet NIET om je woordenboek (EN-NE) mee te nemen. Soms staan er woorden in de tekst die je niet kunt herleiden uit de context en die je dus moet opzoeken (vooral als het betreffende woord in de vraag of in een antwoord vermeld staat). >De eerste tekst van het examen is meestal vaak redelijk lang en er zitten weinig vragen bij. Als je die tekst lastig vindt, ga niet meteen stressen en ga eerste verder met de volgende! >Lees goed de instructie! Soms eist CITO dat je op een bepaalde manier antwoordt, doe dat dus ook. Staat er dat je met NIET / WEL moet antwoorden, doe dat dan ook, en schrijf niet op JUIST / ONJUIST of alleen een N / W. Doe je dit foutief, dan krijg je geen punten. CITO (en de tweede corrector) is onverbiddelijk. Werk zorgvuldig dus! >Beredeneer jouw antwoord op basis van de tekst, en niet eigen logica. Het antwoord dat CITO vraagt halen zij uit de tekst, en doet moet jij dus ook doen! >Bekijk de woordenlijst die ik jullie heb gegeven nog een keer goed. Vooral de signaalwoorden (but, however, consequently, therefore, subsequently, nevertheless, though, for instance, all in all, hence, so, yet etc etc), die aangeven hoe een tekst is opgebouwd. >Loop voordat je begint aan een tekst even kort door de leesrondes: plaatjes, titel, alinea’s, opbouw, lay-out, bron, ondertitel, en schrijver. >Bij een tekst waar je woordjes moet invullen (gap-fill), raad ik jullie aan om soms net een paar regels extra door te lezen. Heel vaak wordt dan duidelijk welk woord je moet invullen. >Dat was het wel zo’n beetje. Je hoeft dus tijdens het examen alleen maar teksten te lezen en vragen te beantwoorden (sommige vragen open, maar de meeste zijn multiple-choice). Je hoeft dus ook niet, zoals bij Nederlands, een samenvatting te schrijven. Ik hoop jullie hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Als je vragen hebt of als je een afspraak wilt maken->meteen mailen!!! Succes met de voorbereidingen, en ik duim voor jullie!

5HAVO| Examenvoorbereiding 3

Uitgangspunten CE Bij het CE moet je op de hoogte zijn van de volgende zaken

1. Het examen duurt 2,5 uur (150 minuten). 2. In totaal bestaat het CE uit ongeveer 42 vragen en 11/12 teksten. 3. Open vragen beantwoord je in het NEDERLANDS, tenzij dit anders aangegeven staat. WANNEER BIJVOORBEELD?  ______________________________________ 4. Je mag een woordenboek gebruiken. EN-NE is natuurlijk het meest logische. 5. Vul bij wel/niet of juist/onjuist vragen geen afkortingen of kruisjes e.d. in  hou je netjes aan de instructie van CITO. 6. Het antwoord op een vraag staat altijd IN de tekst en niet in de tekst die je misschien zelf al starend en dromend hebt verzonnen. Beperk je dus echt tot het geschreven woord. 7. Rode Boekje: bekijk op z’n minst de pagina’s met ‘signaalwoorden’ en veel voorkomende woorden in vraagstellingen. Dit scheelt je enorm veel tijd. 8. Vrijwel alle vragen en antwoorden van CITO zijn in het Engels. 9. Doseer je tijd. JE hebt ongeveer 3,5 minuut per vraag. Meer dan genoeg tijd, neem dus ook de tijd. 10. Kom geconcentreerd naar het CE: goed slapen, goed ontbijten, geen energiedrank en sigaretten (en andere zooi…).

MANIEREN VAN ANTWOORDEN -Wat is een zin?

____________________________________________________

-Wat is een zinsgedeelte/deel? ____________________________________________________ -Wat is een citaat?

____________________________________________________

-Hoe moet je citeren?

____________________________________________________


Soort vragen VRAAGVORM

VRAAGSOORT 1.__________________________________

1.________________________

2.__________________________________

2.________________________

3.__________________________________ 4.__________________________________ 5.__________________________________

Noteer de juiste vraagsoort bij de vraag! Which of the following fits the gap in the text? A floppy trousers B French tourists C overweight visitors D professional athletes E tight trunks

Worden er in de tekst methodes/mogelijkheden genoemd om de uitstoot van kooldioxide te verminderen door computers in te zetten? Zo nee, antwoord “Nee”. Zo ja, noteer het nummer van de alinea waarin dit voor het eerst aan de orde komt.

Geef van elk van de volgende beweringen aan of deze wel of niet in overeenstemming is met de inhoud van de alinea’s 3 en 4. Volgens Dr Wrangham 1 krijgen mensen door de inname van alleen rauw vlees onvoldoende voedingsstoffen binnen. 2 leefde de homo erectus voornamelijk van vegetarisch voedsel. 3 levert het eten van rauw vlees minder calorieën op dan van plantaardige voeding. 4 zorgt de consumptie van rauw voedsel ervoor dat de huidige mens fit blijft. Noteer het nummer van elke bewering, gevolgd door “wel” of “niet”. What is the function of paragraph 4? A To expand on the information provided in paragraphs 1, 2 and 3. B To explain the statements made in paragraphs 1, 2 and 3. C To introduce a different view on the subject of paragraphs 1, 2 and 3. D To prove that the claims made in paragraphs 1, 2 and 3 are wrong.

Wat is de relatie tussen de alinea’s 3 en 2? 1p 34 In alinea 3 wordt de inhoud van alinea 2 A gerelativeerd. B herhaald. C verklaard. D weerlegd.


Examenanalyseformulier Naam: Vraagvorm Open Multiple Choice

Behaalde punten

Totaal

%

Behaalde punten

Totaal

%

TOTAAL Vraagsoort Scanvraag Beweringsvraag Structuursvraag Hoofdgedachtevraag Gapfill (niet structuur) TOTAAL N-TERM =

Eindcijfer


CITO Examentraining: drie stappen1 Stap 1: begin met het toepassen van leesstrategieën 1 Stel eerst vast wat het lees-doel is (iets specifieks zoeken? heel globaal begrijpen? een goed beeld hebben van de hele strekking?). - Bij zoekend lezen: bedenk waar je op gaat letten en ga scannen. 2 Bij overige doelen: - kijk eerst naar de ‘uitstekende delen’ (titel, tussenkopjes, illustraties, grafieken en dergelijke) en probeer een eerste voorspelling te doen over de strekking van de tekst als geheel; - lees eerst de eerste en laatste zinnen van alinea’s en vul op grond daarvan je voorspelling verder in; - lees de hele tekst; - markeer de structuurwoorden en wat die met elkaar verbinden; - maak bij elke alinea even een soort samenvattend tussenkopje of een vraag waar de alinea antwoord op geeft; - zijn er woorden of uitdrukkingen die je niet kent en niet kunt raden en die echt een struikelblok voor goed begrip vormen? Zoek die even op.

Stap 2: pas de toets-strategieën toe 1 Begin met het maken van een tekst over een onderwerp waar je iets van weet (kennis van de wereld helpt erg bij het lezen en begrijpen). Doe eerst de tekst met de meeste items. 2 Als er geen teksten bij zitten waar je veel over weet, begin dan met de eerste en de laatste tekst, die zijn vaak net iets makkelijker dan de rest. 3 Lees eerst alleen de vragen, zoek onbekende woorden in de vragen even op en formuleer een eigen antwoord. 4 Lees dan de alternatieven en kies het alternatief dat het meest lijkt op het antwoord dat je zelf hebt bedacht. (Laat je niet afleiden door ogenschijnlijk aanlokkelijke alternatieven!) 5 Is er geen alternatief bij dat op je eigen antwoord lijkt, dan kun je het item op grond van je kennis kennelijk niet goed beantwoorden en moet je gokken.

Stap 3: vergroot de gok-kans 1 Schrap de alternatieven die duidelijk fout zijn. Meestal houd je dan twee alternatieven over. 2 Kijk of in die overblijvende alternatieven iets voorkomt dat letterlijk (dus niet een synoniem) in de tekst staat (‘tekstecho’). Is dat het geval, kies dan het andere. (Tekstecho wordt nogal eens gebruikt om een fout alternatief aantrekkelijk te maken.) 3 Heb je nog steeds twee alternatieven over, kies het langste. (Vaak is het makkelijker voor een toetsmaker om een fout alternatief te formuleren dan een goed.) 4 Levert ook dit niets op, tel je knopen of kies altijd dezelfde letter. (Bedenk dat de foute alternatieven zo zijn gemaakt dat ze juist voor wie het niet heeft begrepen aanlokkelijk zijn. Ze heten niet voor niets ‘afleiders’. In dit stadium geeft loten meer kans.)

1

Gebaseerd op Levende Talen, Meten en Mesten.


LIN KIN G W ORDS Look at the following linking words and put them in the right category in terms of textual reference (voor welke tekstfunctie wordt het woord gebruikt)? 1 So 2 However 3 As a matter of fact 4 Firstly 5 Therefore 6 Hence

7 Nevertheless 8 By the way 9 All in all 10 Lastly 11 Equally 12 Though

TEGENSTELLING 1___________________________ 2___________________________ 3___________________________ 4___________________________

13 Similarly 14 Additionally 15 By contrast 16 In fact 17 Rather than 18 Compared to

19 Consequently 20 In conclusion 21 To be honest 22 Furthermore 23 As a result 24 In brief

(LOGISCH) OORZAAK - GEVOLG 1___________________________ 2___________________________ 3___________________________ 4___________________________

VERGELIJKING

OPSOMMING

1___________________________

1___________________________

2___________________________

2___________________________

3___________________________

3___________________________

4___________________________

4___________________________

CONCLUSIE/SAMENVATTING

RELATIVERING / AFZWAKKING

1___________________________

1___________________________

2___________________________

2___________________________

3___________________________

3___________________________

4___________________________

4___________________________


Linking Linking Words Link the English word to its Dutch translation All in all, it was nice Beyond my wildest dreams By lending money Consequently, we got more tourists Despite the weather… During my vacation Even if you come, I will still… For instance, take this egg… From all over the world In fact/actually, I don’t really like it In other words, keep trying Into the new building Nevertheless, it was still fun Of which country is this the flag On the contrary, it looks good! Over the past few years, we … Therefore, it is not safe to… Through my eyes, it looks… To a friend… Towards the new airport Unless we get some money… What’s more, we have to start… With pain and anger

Van Tenzij Als gevolg daarvan Uit / van Met andere woorden Integendeel Daarom Bijvoorbeeld In de loop van Door Alles samengenomen Naar Sterker nog Door Eigenlijk Boven/buiten Met / van Ondanks Gedurende Niettemin Zelfs al In Aan/naar


Harrison Ford se estrella en una avioneta y resulta herido I (CNN Español) – Una avioneta piloteada por Harrison Ford tuvo un aterrizaje forzoso en un campo de golf en Los Angeles y el actor estaría herido, según confirmó CNN. II El accidente ocurrió en Venice, California, cuando Ford viajaba en lo que parece ser una avioneta vintage de la Segunda Guerra Mundial. III El avión se estrelló en el campo de golf poco después de despegar del aeropuerto de Santa Mónica, según Ian Gregor de la Administración Federal de Aviación. IV El audio de una llamada desde el avión donde iba Ford y que fue divulgado por live.ATC.NET narra el momento de la emergencia, cuando el piloto indica que surge un problema en el motor. V El hijo de Harrison Ford, Ben Ford, tuiteó: "En el hospital. Papá está bien. Maltratado, ¡pero no está mal! … Él es un hombre increíblemente fuerte. Gracias a todos por sus pensamientos y buenas vibras para mi papá". VI “Harrison estaba volando un avión de la Segunda Guerra Mundial que tuvo problemas con el motor al despegar. No tuvo más remedio que hacer un aterrizaje de emergencia, el cual hizo de forma segura. Se golpeó y está en el hospital recibiendo atención médica. Las lesiones sufridas no son potencialmente mortales, y se espera que se recupere completamente”, dijo a CNN Ina Treciokas, publicista del actor. VII Patrick Buttler, jefe de bomberos de Los Ángeles, quien "por protocolo" no pudo confirmar inmediatamente si se trata del famoso actor de La Guerra de las Galaxias, señaló que el piloto sufrió un trauma moderado y estaba "alerta y consciente" cuando fue llevado al hospital. VIII Buttler informó que el piloto herido era la única persona a bordo y que la avioneta se estrelló contra un árbol al aterrizar sobre si mismo con el ala izquierda tocando el suelo. Hay una marca en el suelo detrás del avión en donde la aeronave cortó el césped. IX "Algo pasó que le hizo volver de nuevo hacia el campo. Se escucha como si él hubiera tenido un (tipo de) falla de motor", dijo el analista de aviación Miles O'Brien a CNN, que ha volado en el aeropuerto varias veces. X El piloto acababa de despegar cuando el avión experimentó algún tipo de problema. Él estaba tratando de regresar al aeropuerto cuando se produjo el accidente, dijo Ian Gregor, portavoz de la Administración Federal de Aviación (FAA por sus siglas en inglés). XI El aeropuerto de Santa Mónica es una pequeña instalación y está básicamente en el patio trasero de una comunidad de playa muy densa. Han habido muchas quejas sobre el tráfico aéreo. La gente en el campo de golf dice que los aviones vuelan demasiado cerca. XII El avión se estrelló contra un árbol al aterrizar, dijeron las autoridades. No es la primera vez que el actor se ve envuelto en un accidente aéreo. En 1999 tuvo que hacer un aterrizaje de emergencia en un área de California mientras piloteaba un helicóptero.


QUESTIONS (answer in DUTCH) 1. With this text being in Spanish, what techniques can you apply to still find some sort of meaning to what’s written? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ 2.Describe in Dutch what the text is about (in no more than two sentences). Explain how you know. ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ 3. How would you describe the Santa Monica Airport based on paragraph XI? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ 4. Try to find the Spanish words for the following English translations: English word

PAR

Spanish word

1.

According to

I

_________________________

2.

War

II

_________________________

3.

Strong

V

_________________________

4.

Only

VIII

_________________________

5.

Engine failure

IX

_________________________

6.

Small

XI

_________________________

How did you manage to find them? Explain in Dutch! ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________


Vaardigheden (woordenschat) I Guessing definition based on context  What do the bold and underlined words mean?

Runaway lorry travels 10km on German motorway A heavy goods lorry careered (_______________) along a German motorway for 10km (six miles) with an unconscious (___________) driver at the wheel, but nobody was hurt, police say. The lorry gradually (___________) lost speed, after hitting the central barrier (______________) several times, and halted (_____________) at a service station "by chance", police told BBC News. The incident happened on Wednesday near Sinsheim, in southwestern Germany. Police barred (_____________) some traffic lanes. The Czech driver is now gravely (________________) ill in hospital with suspected heart trouble. Debris (________________) was left strewn (__________________) along the A6 motorway, as the 40-tonne lorry collided (_______________) with the central barrier. Eventually it ploughed (______________) into an earth bank outside the service station. The 48-year-old driver of the Czech-registered lorry had collapsed at the wheel, Heidelberg police said, without giving details of his medical complaint (______________).

II Gokken op basis van “woorden uit elkaar trekken / demonteren”  What do the following words mean?

1. Unreliable 2. Unfortunately 3. Improbably 4. Indifference 5. Disquieting

_______________________________ _______________________________ _______________________________ _______________________________ _______________________________ 5HAVO| Examenvoorbereiding 12

Lees-strategieen Scannen

VERGEET ZE NIET: DE LEESRONDES: FOTO’s LAY-OUT SUBKOPJES BRON EERSTE REGEL ALINEA GERICHT ZOEKEN SCHRIJVER DIKGEDRUKTE WOORDEN

CITO vraagt een aantal keer op het CE om heel gericht op zoek te gaan naar informatie in een tekst, vaak een hele tekst. Je moet dan de tekst gaan scannen op informatie. Gericht lezen kun je niet, want er staat niet aangegeven waar je moet kijken. QUESTION: Staat in de tekst vermeld hoe deze vrouw zo lang ongehinderd haar gang heeft kunnen gaan met het verdoezelen van financiën? Zo niet, schrijf op NEE. Zo ja, citeer het het eerste en laatste woord van het zinsgedeelte waar het antwoord uit blijkt.

Darlene Jo Lewis Allegedly Stole $10k From Girl Scouts, Spent On Senior Dating Service Looks like someone may have been caught with her hand in the Girl Scouts' cookie jar. A mother in Georgia was arrested Friday for allegedly stealing nearly $10,000 from her daughter's Girl Scout troop, then spending the dough on a slew of expenses ranging from gas to a dating service for seniors. Darlene Jo Lewis, 49, was the treasurer and co-leader for Douglasville's Girl Scout Troop 798, which disbanded in May 2012, according to WSBTV. My Fox Atlanta reported that the troop had to disband because of the loss of the money allegedly embezzled by Lewis. Tracy Williams, who became a troop co-leader in 2010, told WSBTV that she continually asked to see bank statements and always got excuse after excuse. "She even told me once, 'I looked at the balance and thought there was more than that.'" Investigators say Lewis had embezzled $9,805.42 between April 2010 and January 2011, the Douglas County Sentinel reported, which she used on purchases at Walmart, Sam's Club, a Christian bookstore and senior dating website "Senior People Meet." "She had a PayPal account hooked to the debit card and was just making her own personal purchases off of the troop account," Douglasville Police Sgt. Todd Garner told WSBTV. Lewis has been charged with felony theft, and is now out of jail on $9,800 bond.


GERICHT LEZEN CITO vraag je om nu heel gericht bepaalde informatie te vinden en hoofdzaken van bijzaken te scheiden. Zie het volgende voorbeeld. CITO beperkt zich bij de vraagstelling ook telkens tot 2 alinea’s en niet een hele tekst! Dit doe jij dus OOK! 1.What is the function of paragraphs 1 and 2 of the text? A To give examples of the public’s ever-growing demand for breath-taking stunts achieved by visual effects technology. B To illustrate that the increased use of visual effects technology adds to an actor’s popularity. C To introduce the subject of how visual effects technology can change the authenticity of an actor’s performance. D To warn audiences that they are being fooled on a large scale by directors who use visual effects technology. 2.Geef voor elk van de onderstaande beweringen aan of deze wel of niet overeenkomt met de inhoud van de alinea’s 2 en 3. 1 Als je bij de film werkt in de afdeling visuele effecten wordt je aangeraden niet vrijuit met buitenstaanders over je werkzaamheden te spreken. 2 Mensen die voor de visuele effecten in een film zorgen, vinden een perfect resultaat van hun werk belangrijker dan acteerprestaties. 3 Om kosten te besparen worden in films steeds vaker en meer visuele effecten gebruikt. 4 Uiteindelijk bepalen de acteurs welke visuele effecten er voor hun filmrol ingezet worden. Noteer het nummer van elke bewering, gevolgd door “wel” of “niet”.

And for my acting Oscar … Ben Hoyle, Arts Reporter 1 From a welling tear to a wounded stare, the ability to project convincing emotions in close-up is the test of a cinema actor. But now it appears that there is more to some star turns than meets the audience’s eye. Directors have started to manipulate actors’ performances in postproduction. Modern visual effects technology allows them to go beyond traditional cosmetic changes, such as removing wrinkles and unsightly hairs, and adjust actors’ facial expressions and subtly alter the mood of a scene. 2 At the Visual Effects Society’s recent conference, Jeff Okun, the organisation’s chairman, showed before and after versions of one of the climactic shots in the Oscar-nominated film Blood Diamond. In the “before” shot Jennifer Connolly, the leading lady, was shown talking on her mobile phone. The digitally manipulated “after” shot showed her talking on her mobile phone with a tear rolling down her cheek. Such alterations are becoming increasingly common, but practitioners are discouraged from discussing this work. “Acting is all about honesty, but something like this makes what you see on screen a dishonest moment,” said a leading technician privately. “Everyone feels a bit dirty about it.” 3 Visual effects experts admit to changing actors’ expressions: opening or closing eyes; making a limp more convincing; removing breathing signs; or splicing together different takes of an unsuccessful love scene to produce one in which both parties look like they are enjoying themselves. Mr Okun told The Times: “What used to cost £40,000 is now only going to cost you £6,000. No re-shoot necessary. We are put in a difficult moral position when directors ask us to change an actor’s performance. The performance is sacrosanct and to alter it is creepy. But we don’t get hired by actors. We get hired by directors.”


SKIMMEN CITO wil soms dat je op zoek gaat naar een bepaalde alinea waar informatie in staat. De hele tekst lezen is dan niet nodig. Je kunt gaan skimmen, browsen, snel lezen. Een voorbeeld.

QUESTION: In welke alinea staat wat de daadwerkelijke reden was voor de politie om de man in de kraag te vatten? ALINEA nummer: _______

Austin Whaley, Kentucky Man, Falsely Yells 'Bingo,' Is Ordered Not To Say Word For 6 Months Screaming "bingo" was his shame-o. I Comparing the act to yelling "fire" in a crowded theater, a police officer cited an 18-year-old man for falsely yelling "bingo" in a Covington, Ky., parlor, the Cincinnati Enquirer reports. Austin Whaley was slapped with a disorderly conduct charge and then ordered by a judge last week to refrain from uttering the word "bingo" for six months. II According to the report, Whaley entered a bingo hall packed with mostly elderly women on Feb. 6. The man yelled "bingo," and his actions disrupted the game for several minutes because players thought they had lost, the paper wrote. Whaley was asked to apologize to the angry patrons, but his refusal prompted an officer to take action. News outlets, of course, jumped on the story. III MSN wrote, "Never get between old ladies and their bingo," while the Daily Beast referred to Whaley as "the boy who cried bingo?" However, bingo theft is usually a bigger problem than falsely calling "bingo." IV Husband-and-wife schoolteachers in the Denver area were fired in May for allegedly stealing $25,000 from bingo fundraisers, CBS4 reported at the time. In addition, a mother and daughter are accused of taking $700,000 in bingo proceedsfrom a fire department in Swoyersville, Pa, according to the Times Leader.


Dertien dingen om aan te denken bij het CE… Algemeen 1. Kijk, voordat je met de eerste tekst begint, hoeveel teksten en opdrachten er zijn. Op die manier kun je voor jezelf vaststellen hoe lang je ongeveer met de opdrachten bezig kunt zijn, en kun je zo af en toe (bijvoorbeeld na 10 vragen, na 20 vragen, etc.) kijken of je niet in tijdnood komt of juist te snel werkt. 2. Gebruik je woordenboek, maar niet zodanig dat je álles opzoekt waar je niet zeker van bent. Dan kom je zeker in tijdnood! 3. Ga altijd na of je het antwoord dat jij gegeven hebt, hard kunt maken met de tekst, of je jouw antwoord dus terug kunt vinden in de tekst. Kun je dit niet, dan is de kans groot dat je antwoord fout is. 4. Bestudeer van tevoren de lijst met veelvoorkomende vragen.

Open vragen 5. Bij open vragen: lees goed in welke taal je moet antwoorden. Bij een citaat schrijf je in het Engels, bij een eigen geformuleerd antwoord in het Nederlands, tenzij anders vermeld. 6. Als je in één zin moet antwoorden, en je schrijft twee zinnen op, telt alleen de eerste zin bij de correctie. Kom je er niet uit met één zin, werk dan met komma’s en niet met punten, zodat je toch één zin hebt. 7. Lees je eigen geformuleerde antwoord altijd nog eens door. Voor kromme zinnen krijg je geen of minder punten, wees dus zo duidelijk mogelijk. 8. Word er gevraagd drie voorbeelden te geven en je schrijft er meer op, dan tellen alleen de eerste drie voorbeelden mee. Schrijf dus niet meer op dan gevraagd wordt!

Gatentekst 9. Lees bij een gatentekst de hele alinea uit. Meestal geeft de zin waarin het ontbrekende woord moet staan niet voldoende informatie. 10. Bepaal eerst zelf wat er volgens jou in het “gat” moet staan. Kijk vervolgens of één van de antwoorden met jouw antwoord overeenkomt. 11. Denk als dat kan in termen van positief/negatief: moet er een positief of een negatief woord komen te staan? Vaak valt dan de helft van de antwoordmogelijkheden al af.

Meerkeuzevragen 12. Vul altijd iets in! Kijk als je klaar bent goed of je bij elke meerkeuzevraag duidelijk één antwoord gegeven hebt. Geen antwoord is fout, een onduidelijk antwoord ook! 13. Vaak bevat het goede antwoord synoniemen van de woorden in de tekst. Met andere woorden: wat in de tekst met bepaalde woorden omschreven staat, staat in andere woorden omschreven in het antwoord. 5HAVO| Examenvoorbereiding 16

Tijdens/voor het CE, wat doe je als…. 1.Je aan een tekst begint? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 2.Je een vraag niet snapt? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 3.Je een woord niet kent? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 4.Je te weinig tijd hebt voor de laatste tekst? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 5.Je een tekst helemaal niet begrijpt? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 6.Je twijfelt tussen twee antwoorden die beide in jouw ogen goed lijken te zijn? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 7.Je een signaal woord niet begrijpt? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 8.Je een antwoord tegenkomt in de lijst die op basis van logisch verstand goed lijkt te zijn maar niet wordt vermeld in de tekst? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 9.Je een woord echt niet kent en het lijkt je belangrijk voor het kunnen beantwoorden van de vraag? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 10.Je er voor het CE achterkomt dat je te weinig woorden kent (CITO gaat ervan uit dat 80% van de woorden in de tekst kent)? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 11.Je door het vele lezen de bomen door het bos niet meer ziet? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 12.Je wilt weten wat voor een soort tekst het is? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ 13.Je klaar bent met het CE? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________


GAP FILL TEXT: HAVO 2012, tekst 7

Can you trust a leader who cries? American dream Celebrating the Republican ─ and his own ─ victory, the incoming speaker of the US House of Representatives John Boehner's voice choked with emotion. "I spent my whole life chasing the American dream. I put myself through school … working every rotten job there was and every night shift I could find," he sobbed, "later running a small business. And when I saw how out of touch Washington had become with the core values of this great nation, I 1________ ." A loyal crowd cheered and chanted as Mr Boehner, chin wobbling and welling up again, finished his speech. Pre–programmed For the audience, it was probably not the first time they had seen a few tears escape down the face of a political figure. Most modern day US presidents or candidates have succumbed to their emotions on occasion. Former presidents George Bush ─ both junior and senior, Bill and Hillary Clinton, even Barack Obama, have all been caught weeping at some point. The list goes on. Bob Hawke, the popular former Australian prime minister, became famous for crying during his time in office. Despite his tough-guy image, he cried while talking about his daughter's drug addiction, and his infidelity in marriage. 2________ former British Prime Minister Margaret Thatcher ─ known as the Iron Lady ─ welled up when she left Downing Street in 1990. But why do they do it? Most psychologists agree that it is now seen as far more acceptable to cry in public than it was several decades ago. Moreover, says Judi James, a behavioural expert, many politicians believe it will increase their support by making people warm to them, which ─at a basic level ─ it does. "Crying has a profound effect on someone. It's something that babies do to get nurture and attention and love, and we are almost preprogrammed to have an empathetic response to crying," she says.

1 A decided to run for office B doubted my capacities C hesitated to take action D suspected a conspiracy E wanted to quit working

2 A Consequently, B Even C For D Yet

3 A an exaggerated reaction B a personal weakness C a shared emotion D a studied performance

Tearful But, she continues, then the intellectual part of your brain kicks in and, for many of us, that includes suspiciousness ─ especially if the person is perceived to want something. For the British, she believes former Prime Minister Tony Blair began a new trend in politics, when he blinked back tears after the death of Princess Diana. "Because we were all tearful over Diana's death, it was seen as 3_______ . But the act soon lost its effect as the 5HAVO| Examenvoorbereiding 18

British began to get more wary of Mr Blair's sentimental displays. He would begin to do the 'blinking back the tears' as a political gesture, and that was when people began to doubt it. It began to look rather contrived," she said. "In the past, countries have been mesmerised by charismatic leaders. But, at least in Britain's case, things have changed, as we are used to programmes like the X-factor where everyone cries to get our votes. As a nation we have become emotionally dulled," she says. Lucy Beresford, a psychotherapist, says the 4 problem is that while what we are looking for in a A human politician has evolved over time, there is still an B intelligent inherent contradiction in our requirements. "The C photogenic thing is we want our politicians to be very strong D tough figures and therefore we don't like the sense that they will fall apart," she says. "But at the same time 5 we want our politicians to be 4_________ ." A pretending to be emotional B remembering emotional parts of his life

Faking it C rendering the lines he had learnt by heart In Mr Boehner's case, Lucy Beresford believes the D saying what was expected of him crying was genuine because it was congruent with 6 his words ─ he was 5______ . And when it appears A actions support what they say less real, that is probably because it is, she says, B body language fails to match up because as humans we tend to pick up intuitively C posture looks natural whether it rings true or not. "We can tell when D words sound indifferent politicians are faking it. We don't necessarily know how we tell but we pick up signals such as facial 7 twitches or hand gestures to the face," she says. A be an act Judi James says that the most obvious difference is B have its drawbacks that politicians may shed a tear, but their C look unconvincing 6____________ . "Genuine tears make us D work wonders desperate to hide our faces. The whole of the lower 8 face crumples. This is where people go wrong," she A determination says. No politician wants to be caught out B persuasiveness pretending, but shedding real tears can also C sincerity 7__________ . When Spanish foreign minister Miguel Angel Moratinos cried after losing his post, it prompted the media to comment that he "he had no guts even when leaving". And when Hillary Clinton cried during her presidential campaign, the event was seized on by critics as "proof that she was not tough enough" to make it in the top job. But, undoubtedly, at the right time and in the right place, tears can soften our hearts and make often distant-looking politicians appear real. As a famous French novelist once said: "The secret of success is 8________ . Once you can fake that, you've got it made." www.bbc.co.uk, 2010


See the couple in the bar? That’s Mr and Mrs Copper (HAVO2007, I, tekst 7) There is something deeply sinister about the latest tactic dreamt up by the Avon and Somerset police for catching 5 drink drivers. Six undercover officers, three male and three female, have been trained to mingle with drinkers in country pubs, posing as courting couples. They will note how much their 10 fellow customers are drinking. Then, they will follow their suspects into the car park, wait for them to reach for their car keys and arrest them. “The telltale signs,” said Chief 15 Inspector Tim Harris, displaying the dazzling detective skills that have carried him to the top of his profession, “will be if someone is slurring their speech, staggering or 20 smelling of alcohol.” Brilliant, my dear Holmes! There are many, I know, who will applaud this police initiative. We are all obliged, these days, to say that 25 drink drivers are the enemies of humanity, who have caused untold misery and wrecked countless lives. We are not allowed to state the obvious truth that many more than 99 per cent 30 of people who drive home from the pub with more than the legally permitted amount of alcohol in their breath or blood reach their destinations perfectly safely, without hurting anybody. 35 The maddening thing about this piece of political correctness is that it is so clearly justified. It really is monstrously wrong to drive while drunk, as I am ashamed to admit that I 40 have done in my time. Almost everybody of my age (I am 51) has had friends, or friends of friends, who have been killed by drivers the worse for drink. The risk of causing all that 45 misery is just not worth taking. It is a huge leap, however, from acknowledging that something is obviously wrong, to saying that any

I Vocabulary (most difficult words) Find the English translation 1.Aanmoedigen L20-25____________________ 2.Eng L50-60 ____________________ 3.Versterkt L85-95 ____________________ 4.Vermoedelijk L60-70 ____________________ 5.Veroorzaken L40-50 ____________________ 6.Gerechtvaardigd L30-40____________________ 7.Mengen tussen L5-15 ____________________ 8.Vervolgd L95-100 ____________________ 9.Kapot gemaakt L20-30____________________ 10.Verplicht L20-30 ____________________ “There are many, I know, who will applaud this police initiative.” (regels 22-23) 1 Wat is volgens de schrijver het doel van dit initiatief en welk middel gebruikt de politie om dit doel te bereiken? Baseer beide delen van het antwoord op de eerste alinea (en antwoord dus in het NEDERLANDS). _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________

2 To which of the following does “political correctness” (line 36) refer? A “There is ... drink drivers.” (lines 1-5) B “They will ... are drinking.” (lines 9-10) C “We are ... countless lives.” (lines 23-27) D “many more ... hurting anybody” (lines 29-34) 3 What does the writer mainly wish to express in lines 37-45 (“It really … worth taking.”)? A His anger at public misbehaviour. B His disgust at drink driving. C His regret at having been a drink driver. D His sadness over losing so many friends.


means of preventing it from happening 50 are therefore OK. Avon and Somerset police seem to have made that leap, without a thought about its implications. Most Britons, I reckon, will 55 instinctively have found something creepy about the idea of secret policemen spying on them in the pub. If Avon and Somerset police really want to discourage people from 60 drinking and driving, they should hang around in the pub 34 . However, they would argue, presumably, that it is more effective to go undercover, since by this means 65 only half a dozen officers will be able to spread unease throughout two entire counties. Nobody will know if that strange couple by the window are proper love-birds or agents of the 70 state. I suspect, however, that the force’s real motives are to meet the Government’s wretched targets by making a few more easy arrests and raising more fines. 75 The trouble with Chief Inspector Harris’s scheme is that it turns on its head the proper relationship between the police and the public. When I was a child, there was a clear understanding 80 that the police were public servants, employed by us to look after us. I often get the feeling now, however, that the police look upon themselves as the masters, paid by the state to keep the 85 rest of us in order. That impression has been strongly reinforced by the way in which the police so often seem to regard themselves above the law. Only 90 yesterday, it emerged that no fewer than 59 police officers in Derbyshire had been caught speeding last year. None of them was answering an emergency call at the time, and yet not 95 a single one was prosecuted. If the police want to instil respect for the law, they should obey it

“Most Britons ... the pub.” (regels 54-57) 4 Met welk ander woord heeft de schrijver dit gevoel al eerder verwoord? Citeer dit woord uit de tekst. 5 Which of the following fits the gap in line 61 of the text? A in full uniform B less openly C more often D until closing time 6 Which of the following can be concluded from the seventh paragraph (lines 62-74)? A The authorities are not allowed to use illegal methods to maintain the law. B The police have their own reasons for tackling drink driving as they do. C The public is well aware that the police need to work efficiently. 7 What does the writer suggest in the eighth paragraph (lines 75-85)? A People nowadays need the police more than they used to do. B The police have lost sight of their proper role in society. C The police rely too much on the cooperation of the public. D The public image of the police 8 What is the aim of the ninth paragraph (lines 86-95)? To portray the police as A ambitious. B arrogant. C concerned. D reckless. 9 Welke alinea in dit artikel is sarcastisch van toon? Noteer de eerste drie woorden van deze alinea (dit antwoord staat dus tussen aanhalingstekens en in het ENGELS!). _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________ __ 5HAVO| Examenvoorbereiding 21

themselves. Meanwhile, we must all beware of courting couples in the pub. T he Daily T elegraph Tekst 7 Medical tourism in India Regarding the article “India’s healthy appeal” (Aug. 31): India has been an exporter of medical doctors for some time. And now, as the article shows, it has excess capacity in health 5 care facilities, skilled manpower and sophisticated technology, and the country has

Tekst 7 Medical tourism in India

put this all on offer to high-paying clients

“Medical tourism in India” (titel) S. Shivananda heeft hier een uitgesproken idee over. 1 In welke regels (SCANNEN) wordt zijn/haar mening met argumentatie expliciet weergegeven? Schrijf de regelnummers op. ___________________________________ ___________________________________ __________________________

worldwide who wish to go there for medical treatment. 10 There is, however, an urban-rural imbalance in the distribution of medical care facilities in India. Nearly 80 percent of its (mainly poor) population lives in the villages, while 80 percent of its medical manpower and health-care 15 facilities are in the cities. There is nothing wrong with promoting medical tourism if it is done as an initiative of

2 How can the tone of the last 2 paragraphs best be characterised? A As approving. B As critical. C As disbelieving. D As furious. E As surprised.

the private sector in a market economy. But when the national government promotes the

20 initiative, it raises serious questions of morality, social justice and equitable distribution of resources in a country where a large proportion of the population is poor and without access to proper medical care.

25 India’s pious goal of providing health care for all exists only on paper. I have not seen any substantial evidence of translating this goal into action. S. Shivananda International Herald T ribune


LETTERS MAIL CALL Life on the Red Planet? Readers were divided on the value of the search for life on Mars, subject of our Dec. 6 report. WE READ YOUR ARTICLE “THE SEARCH for Life” with great interest, but felt upset that billions of dollars are being spent in the search for life on Mars. This money should be redirected for research in ecofriendly energy sources. MEL and JOHN HAGERTY CHRISTOPHER COLUMBUS HAD A HARD time raising funds from the King of Spain, too. But who, today, would argue that his effort was not worthwhile? So what is all this equivocation about getting a man on Mars? Quibbles about microeconomics and management efficiencies should pale before the sheer scientific and human challenge that this project begs. DAVID GREEN SHOULDN’T WE DETERMINE THAT THERE is intelligent life down here before we blow another billion dollars or so trying to find it on Mars? ROBERT DEL VALLE N ewsweek

Dangerous Living To the Editor: The growing tendency of Americans to take up residence in fragile landscapes – whether forests, mountains, deserts, wetlands or barrier islands – is, or should be, a source of national concern. Their expectation, shared apparently by certain elected politicians, that the rest of us taxpayers should bail them out when disaster strikes or even threatens is, or should be, a national disgrace. THOMAS J. CAROLAN JR. Silver Spring, Md. T he N ew York T imes

Dangerous Living What “is, or should be, a national disgrace” (last sentence), according to Thomas J. Carolan Jr.? The fact that A more and more people move from urban areas to fragile landscapes. B only rich and powerful people can afford to build houses in fragile landscapes. C people who live in fragile landscapes expect state support when nature turns against them. D the authorities spend more on preserving fragile landscapes than on helping citizens in need.

Life on the Red Planet? Which letter is sarcastic? That of A Mel and John Hagerty. B David Green. C Robert del Valle.


HAVO, 2009, TVII, tekst 7

How to put your name down for a better life (1) Oh Dad, how could you have called me what you did? I want to be a Jeremy. Mind you, there’s no reason these days why I can’t become one, and it will cost me less than £40. Changing the name given to us at baptism has suddenly become a trend. In 1996 only 270 people in Britain changed their name by deed poll. Now, according to the Deed Poll Service, the number has burgeoned to between 30,000 and 50,000 a year. (2) Some of the reasons for changing verge on the eccentric, if not the impenetrable. John Anderson now walks the streets as Rolf Harris. Ian Roberts, an actor in Casualty, says that he is now more at peace with himself as Kwame-Kwei Armah in recognition of his African slave roots, but John Campbell, a bus driver, may have regretted changing his name to Ayrton Senna when he crashed his bus. (3) My reason for wishing to become a Jeremy is far simpler: Jeremys seem to bask in a better life than Alans, according to The Times Book Of Names. We Alans have an average age of 54 (I wish), earn an average of £25,000 a year (dream on) and are most likely to live in the North East of England (I never have). Now take your Jeremys. Of all the common Christian names, your average Jeremy is likely to be a mere 41, the highest earner at £33,000 a year and the most likely to live in London, be self-employed, in social grade A, own stocks and shares and to have bought his car new. Not much in common with Alans there, then. (4) For purposes more akin to entertainment than cutting-edge scientific research, The Times tipped up the contents of its databases — the names of five million of you who take us on subscription, visit Times Online or send us e-mails, and tick the boxes of those “tell us about yourself” questionnaires — and emptied them into an electronic mincing machine. The pudding that emerged may be a trifle of averages, but it is a multilayered potpourri of fascinating if frivolous titbits, one of which being that no Alan wants to be a Fred. (5) Fred is the name most likely to live in a bungalow, probably in the South West. The true curse of the Fred, 36 , is to be the lowest average earner, at a mere £15,000 a year. No Fred should pair up with a Dorothy, at £13,000 the lowest earner among female first names. Freds (and indeed Alans) should go for an Alison, Fiona, Sally or Suzanne, all of whom are in the £30,000-plus bracket. They might also consider a Susan; a 2005 survey by Barclays Bank found that Susan was the commonest name among customers who earn at least £100,000 a year. (6) Dad, you’re forgiven; at least you didn’t call me Fred. But then that name fell from favour in the 1920s, when even this old Alan wasn’t born. The Times


How to put your name down for a better life “Oh Dad, how could you have called me what you did?” (alinea 1) 1 Waarom is de schrijver (Alan Hamilton) ontevreden over zijn naam volgens de tekst? 2 Geef van elk van de volgende beweringen aan of deze wel of niet in overeenstemming is met de inhoud van de alinea’s 1 en 2. 1 An increasing number of people officially change their names. 2 Changing your name has become less expensive. 3 Having a new name changes people’s lifestyle permanently. 4 It is difficult to understand some people’s motives for a name change. 5 The procedure for changing your name has become more bureaucratic. Noteer het nummer van elke bewering, gevolgd door “wel” of “niet”. 3 What is the purpose of the three remarks in brackets in paragraph 3? A To illustrate that there is a lot of truth in what is claimed about names. B To make clear that the statistical data do not apply to the writer. C To show the writer’s profound experience with surveys. D To stress the negative influences of a specific name on a person’s life. 4 Which of the following fits the gap in paragraph 5? A however B instead C moreover D therefore “How to put your name down for a better life” (titel) 5 Waar komen de gegevens voor het onderzoek van The Times naar de relatie tussen namen en sociale positie vandaan? 6 How does the author round off the article in the last paragraph? A By illustrating how unfortunate one’s life can be if one has a socially less fortunate name. B By implying that his life could have been better if his family had considered the importance of having the right name. C By indicating that his father could have done a lot worse when giving him his name.



Understanding questions / Begrijp de vraagstelling Vertaal de onderstaande vraagstelling of leg uit waar nodig. 1. Which of the following fits the gap in the text ? ………………………………………………………………………………………….. 2. How does the writer introduce the topic of the article in paragraph 1 ? ………………………………………………………………………………………….. 3. “Moreover, without cooking, the human brain (which consumes 20-25% of the body’s energy) could not keep running.” (lines 8-9) Which of the following is in line with the quotation mentioned above ? …………………………………………………………………………………………. 4. How does paragraph 2 relate to paragraph 1 ? …………………………………………………………………………………………. 5. In paragraph 3, what is the example about the NBA player meant to make clear ? …………………………………………………………………………………………. 6. What goal did the authors Singh and Ernst have in writing this book ? …………………………………………………………………………………………. 7. What is Phil Bloomfield’s opinion on this book ? ………………………………………………………………………………………….. 8. How does the writer introduce the subject of the article in paragraph 1? ………………………………………………………………………………………….. 9. Geef van elk van de onderstaande citaten uit alinea 2 aan of deze wel of niet het gevolg van deze zware vorm van spijt beschrijft. Wat moet je dus doen ? ……………………………………………………………. 10. “The dark side of organ donation” (paragraph 3) Which of the following does this refer to, judging from paragraphs 3 and 4 ? ………………………………………………………………………………………….


11. Which of the following reflects the main point of paragraph 5 ? …………………………………………………………………………………………. 12. What is the main point made in paragraph 1 ? …………………………………………………………………………………………. 13. “Women make ... construction workers” (paragraph 3) What is the purpose of this statement ? ………………………………………………………………………………………. 14. How does the writer round off the article in paragraph 5 ?

………………………………………………………………………………………. 15. Welke omschrijving karakteriseert alinea 2 ? Wat wordt bedoeld met ‘karakteriseert’ ? ………………………………………………………………………………………. 16. Welk van de volgende citaten bevat geen beeldspraak? Wat is beeldspraak ? Kun je een voorbeeld van beeldspraak geven in het Nederlands ? ………………………………………………………………………………………. 17. How does paragraph 2 relate to the last sentence of paragraph 1 ? ………………………………………………………………………………………. 18. Which of the following have caused the writer’s anger according to paragraph 1 ? ………………………………………………………………………………………. 19. Which of the following quotations is not ironic in tone ? Wat betekent ironisch ? Geef een voorbeeldje in het Nederlands. ………………………………………………………………………………………. 20. How does paragraph 4 relate to paragraph 3, besides elaborating on it ? ………………………………………………………………………………………. 21. “Diaper contract sparks fear for group’s legacy” (onderkop) In welke alinea wordt deze opmerking nader uitgewerkt? Wat wordt bedoeld met ‘nader uitgewerkt’ ? ………………………………………………………………………………….



5HAVO ENGELS Examenvoorbereiding

Recommend Documents