Profielwerkstuk 5HAVO
Hiv en aids
Gemaakt door: Elke Luiken & Laura Kuipers Klas: 5HE & 5HC Vak: Worldschool M001 Inleverdatum: 14-02-2012 Begeleider: Dhr. Putmans School: Maaswaalcollege Veenseweg
1
Voorwoord Wij onderzoeken in ons onderzoek wat de beste methode is om kinderen in Uganda iets te leren over hiv en aids. Hierbij hebben we een eindproduct gemaakt, namelijk een spel. Wij hebben voor dit onderzoek gekozen omdat we allebei erg creatief zijn en beide na ons Havo diploma de richting op willen gaan om met kinderen te werken. In dit onderzoek konden we deze twee dingen combineren. Zelf wisten we al redelijk veel over hiv en aids en om er nog meer over te weten te komen en hierbij een product te maken leek ons erg leuk. Door middel van dit voorwoord willen we de mensen bedanken die meegewerkt hebben aan ons onderzoek. Hiermee bedoelen we de medewerking van Linda van der Knaap, Verpleegkundig specialist van het Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis, en Marien Kuipers hiv/aids consulent voor veel informatie. Dit stellen wij zeer op prijs. Het onderzoek liep vanaf het begin niet helemaal goed want we wisten niet goed wat we nu precies moesten doen. En de samenwerking met Worldschool liep ook niet echt goed. Maar uiteindelijk is het goed gekomen en hebben we er hard aan gewerkt om er een goed profielwerkstuk van te maken. We zijn erg tevreden over het reultaat. Veel plezier met lezen en we hopen dat je er veel van leert!
2
Samenvatting Witte bloedcellen in je lichaam zorgen ervoor dat je niet ziek wordt. Ze maken de cellen dood die niet in je lichaam horen. Hiv is een virus. Als je besmet bent met het hiv virus, kunnen je witte cellen in het begin nog goed strijden tegen het virus. Maar hiv is uiteindelijk altijd sterker. Hiv maakt de witte bloedcellen kapot. Als je witte bloedcellen niet meer hun werk kunnen doen, werkt je immuunsysteem niet meer. Als het zover is gekomen spreek je van de ziekte aids. Hiv remmers zorgen er voor dat je witte cellen hun werk zo lang mogelijk kunnen blijven doen. hierdoor kan je heel lang leven zonder veel te merkten van de ziekte. Hope Alive Uganda (HAU) is een hulporganisatie die samenwerkt met verschillende gemeenschappen om armoede, duurzame ontwikkeling, educatie, HIV/ AIDS zorg, bescherming en ondersteuning van gemeenschappen in Uganda te verbeteren. In Kisozi wonen ongeveer 9000 mensen (Kisozi heeft een klein centrum met 4 straten en dan wonen de mensen her en der verspreid in hun huizen en hutjes.) En zo'n 45 % van de mensen heeft hiv of aids. Het heeft echt heel hard toegeslagen daar en wat je in Kisozi ziet is dat er ongelooflijk veel kinderen zijn en ook ouderen, maar dat er een middenlaag verdwenen is. In Kisozi zijn ongelooflijk veel jonge meiden die op hun 14e al kinderen krijgen en daarna buiten alles komen te liggen: niet meer naar school kunnen, de vader van het kind is meestal gevlogen. op scholen wordt er regelmatig over hiv en aids gesproken. Hier wordt bijvoorbeeld vertel d wat een condoom is, En dat het belangrijk is om deze te gebruiken. In de gezinnen wordt er niet over gesproken, en aids is daar een taboe. Daardoor dringt het misschien niet altijd door hoe erg het probleem is, en is het dus belangrijk dat ze leren dat het echt heel gevaarlijk is en dat het de grootste doodsoorzaak is van Afrika. In de steden weten de kinderen er meer over dan op het platteland. Dit komt omdat de kinderen op het platteland niet regelmatig naar school gaan, en er thuis dus niets over horen. In de steden is het al beter ontwikkeld, en kunnen de kinderen bijv. uitleggen dat hun ouders aan deze ziekte zijn overleden. Tijdens het interview in Rotterdam vertelde Linda van der Knaap (werkt met kinderen met HIV/aids en geeft voorlichtingen) ons dat kinderen in Afrika vaak alleen leren door zinnetjes maar te herhalen en na te zeggen. Wij weten uit eigen ervaring dat als je op een leuke manier les krijgt beter dingen in je op neemt. Ook zijn er wel eens onderzoeken op onze school gedaan toen wij in 2 havo zaten, door medeleerlingen hoe leerlingen het beste leren. Daaruit bleek dat mensen het beste leren als ze een kleine tekst lezen, daarbij een plaatje zien en het ook nog eens horen. Daarom is leek een spel ons een goed idee. Met een spel zijn ze op een leuke manier bezig met leren, en daardoor houden ze beter hun concentratie erbij. Ons eindproduct is daarom een kwartetspel. Voor het eindproduct van het spel, zie bijlage 1.
3
Inhoud:
Blz:
Inleiding
5
§1 Wat is hiv en aids? 1.1 Hiv 1.2 Antistoffen 1.3 Hiv opgelopen 1.4 Het virus en de afweer 1.5 Aids 1.6 Hiv-remmers 1.7 Klachten
7
§2 Hope Alive Uganda
9
§3 Wat is het probleem met hiv en aids in Kisozi?
10
§4 Wat wordt er al aan het probleem hiv en aids gedaan in Uganda/Kisozi?
11
§5 Wat weten de kinderen (8 jaar) in Kisozi over hiv en aids?
12
§6 Hoe ontwikkeld een kind? 4.1 Verschillende fases 4.2 Ontwikkeling van het kind tussen 8 en 12 jaar 4.3 Hoe leert een kind?
13
Conclusie en het eindproduct
17
Evaluatie
19
Bronvermelding
20
Bijlage:
21
1. Het kwartet spel 2. Uitleg kwartet spel 3. Interview 4. Oude versie spel Logboek
31
4
Inleiding Wij doen ons profielwerkstuk in samenwerking met worldschool. Ons was gevraagd om samen met de organisatie Hope Alive Uganda een project te maken dat in Uganda in het dorpje Kisozi meer informatie kon geven aan de kinderen over hiv en aids. Wij willen allebei na de havo de richting op waar we met kinderen moeten werken, dus daarom leek het ons ook een leuk project om te maken. Onze begeleidster was Esther Haaisma van stichting Hope Alive Uganda. Zij runt de stichting met Eddy Kiirya Mpoya in Oeganda en in Oeganda werken veel Oegandezen binnen de projecten van Hope Alive Uganda. Zij werken nu zo'n 4 jaar in het oosten van Oeganda aan de projecten. Dat doen ze in Kisozi, een klein dorpje op het platteland en er zijn ook een aantal projecten in Jinja, een grotere stad aan het Victoria meer. Wij gaan onderzoek doen en materiaal maken voor een project in Kisozi over hiv/aids. We hebben ook een eigen pagina op de website van Hope Alive Uganda. Om te beginnen hebben we eerst informatie moeten verzamelen voordat we het project konden maken. Daarbij hebben we de volgende hoofdvraag: ‘Op welke manier kunnen je kinderen vanaf 8 jaar het meest effectief over HIV/Aids informeren?’ Om deze hoofdvraag te kunnen beantwoorden hebben we de volgende deelvragen moeten beantwoorden: - Wat is hiv/aids? - Wat is het probleem met HIV/aids in Kisozi? - Wat weten de kinderen in Kisozi/Uganda van HIV/aids af? - Wat wordt er al aan het probleem HIV/aids gedaan? - Welke leermiddelen kunnen kinderen vanaf 8 jaar helpen om te leren over HIV/aids?
Wereldwijd zijn 2,3 miljoen kinderen met hiv geïnfecteerd, waarvan 2 miljoen in Afrika. Hiv en aids zijn taboes in Afrika. Hier in Nederland wordt er heel normaal over gepraat maar daar is dat wel anders. Vaak mogen kindjes niet meer met je spelen of zelfs niet meer bij je in de buurt komen omdat je hiv positief bent. Voor een kind is dit verschrikkelijk. Dit komt alleen omdat de mensen daar niet goed worden ingelicht. Als kindjes samen spelen kunnen ze geen hiv overdragen. Het samen spelen is juist heel erg fijn voor kindjes die besmet zijn. Zij hebben ook behoefte aan leuke dingen doen, en vinden het af en toe heel erg fijn dat ze met iemand kunnen praten. Ook is het zo dat mensen in Afrika er te makkelijk mee omgaan. Ze weten dat je bij seksueel contact een condoom moet gebruiken, maar in de praktijk gebruikt bijna niemand er een. De gevolgen van hiv en aids worden niet echt gezien. Daarom is het belangrijk dat er iets aan de inlichting over hiv/aids gedaan wordt. 5
Wij zijn Laura Kuipers & Elke Luiken. Samen met worldschool en de organisatie Hope Alive Uganda werken wij aan ons profielwerkstuk. In ons profielwerkstuk gaan we zoeken naar een vorm van inlichting die de organisatie ook werkelijk mee kan nemen om daar de kinderen wat te leren. Wij willen de kinderen leren wat hiv en aids nou precies zijn, wat de bijwerkingen zijn, wat de kinderen wel en niet mogen als ze besmet zijn en bepaalde supports om andere mensen in de omgeving te helpen die besmet zijn met hiv. Als doelgroep hebben wij kinderen vanaf 8 jaar tot ongeveer 12 jaar gekozen. De kinderen zijn in Afrika al vroeg seksueel actief dus moeten ze al vroeg worden ingelicht over de gevaren, en hoe je het kunt verkomen. Onze hoofdvraag luidt: Op welke manier kunnen je kinderen vanaf 8 jaar het meest effectief over hiv/aids informeren? Door middel van deelvragen gaan we deze hoofdvraag beantwoorden. Onze uiteindelijke oplossing voor een goede manier van informatie geven aan kinderen over hiv/aids is ons eindproduct. Hoe we daartoe komen lees je in dit verslag.
6
§1. Wat is hiv en aids? 1.1 Hiv HIV is de afkorting van Humaan Immunodeficiëntie Virus. Humaan betekent letterlijk menselijk en Immunodeficiëntie betekent dat de afweer, het immuunsysteem, wordt aangetast. Hiv is dus een virus dat de afweer bij mensen verzwakt. Je afweer is dan niet meer instaat om bepaalde ziekteverwekkers goed te bestrijden. Iemand die geïnfecteerd is met het hiv virus in hun bloed wordt hiv-positief genoemd ook wel seropositief. 1.2 Antistoffen Bij een virusinfectie maakt je afweer antistoffen om je lichaam te beschermen. Die antistoffen blijven meestal levenslang in je bloed aanwezig. Bloedonderzoek kan de aanwezigheid aantonen van antistoffen, die aangeven dat er een infectie heeft plaats gevonden. Bij de meeste virussen, zoals het griepvirus, overwint je afweer van de infectie. Ook bij hiv heeft je lichaam antistoffen tegen het hiv-virus aangemaakt. De hiv-antistoffen in je bloed kunnen het virus jarenlang onderdrukken, maar niet uitschakelen. Het hiv-virus, dat ook wel aids-virus wordt genoemd, blijft dus voor altijd in je lichaam aanwezig. Soms is je lichaam het virus niet meer de baas en kun je erg ziek worden. 1.3 Hiv opgelopen Direct nadat je hiv hebt opgelopen weet je afweer nog niet hoe het moet reageren. Deze fase wordt ook wel acute of primaire infectie genoemd. Hiv kan dan je afweer aantasten zonder dat je het weet en hier iets tegen doet. Je afweer heeft tijd nodig om dat te leren. De gevolgen zijn dat diegene snel verzwakt en snel ziek wordt. De belangrijkste symptomen zijn dan griepachtige verschijnselen en opgezette lymfeklieren. De een heeft direct na het oplopen van hiv ernstige ziekteverschijnselen, de ander merkt er niets van. 1.4 Het virus en de afweer Na de acute of primaire infectie heeft je afweer geleerd om hiv te bestrijden. De geïnfecteerde cellen worden door je afweer opgeruimd en er worden antistoffen aangemaakt, die moeten voorkomen dat hiv meer cellen gaat infecteren. Je afweer herstelt zich, ziekteverschijnselen verdwijnen en diegene gaat zich weer beter voelen. Toch is hiv bijna altijd sterker dan je afweer. Het gevolg is dat je afweer na verloop van tijd toch weer zwakker wordt. Je wordt dan gevoeliger voor allerlei infecties. Ook dit proces verschilt van persoon tot persoon. De een merkt pas jaren nadat die hiv heeft opgelopen iets de andere wordt al heel snel ziek. 7
1.5 Aids Als je hiv-positief bent betekent dat niet dat je ook aids hebt. Je hebt pas aids als hiv je afweer zo ernstig heeft aangetast dat je ziek wordt door een infectie, die door een gezonde afweer normaal gesproken wordt bestreden. Dit soort infecties worden opportunistische infecties genoemd. Omdat deze infecties de gelegenheid benutten om toe te slaan. Deze infecties kunnen soms levensbedreigend zijn. Een voorbeeld van een opportunistische infectie is een longonsteking. Aids is de afkorting van Acquired Immuno Deficiency Syndrome. Letterlijk betekenen deze woorden: verworven, afweersysteem, tekort en complex van ziektes. Aids is dus een verworven aandoening waarbij het afweersysteem tekort schiet, waardoor verschillende ziektes kunnen ontstaan. 1.6 Hiv-remmers Er komen steeds meer medicijnen oftewel hiv-remmers, die bij veel hiv-positieven goed werken. Omdat de behandeling bestaat uit een combinatie van verschillnde hivremmers, wordt de behandeling ook wel een cocktail of combinatietherapie genoemd. Als je te lang wacht met slikken van pillen is de kans hel groot dat je ziek wordt. De tijd tussen het oplopen van hiv en het krijgen van aids varieert van enkele maanden tot meer dan tien jaar. Als je op een bepaald moment pillen gaat slikken is de grote kans dat e veel langer gezond blijft. Maar er is nooit garantie dat je nooit aids krijgt.
1.7 Klachten Belangrijkste klachten en ziekteverschijnselen die je al snel kunt krijgen zijn: - (extreem) gevoel van moeheid. - Aanhoudend gewichtsverlies. - Aanhoudende koorts (hoger dan 38 graden). - Hevig nachtzweten. - Aanhoudende diarree. - Opgezette lympfeklieren in de hals, oksels en liezen. - Candida: ontstekingen door een soort schimmel, meestal in de mond, keel of vagina. Je herkent deze schimmel aan een witte uitslag. - Huidproblemen: droge, schilverende huid, exzeem enzovoort. - (terugkerende) anale en vaginale infecties. - Gordelroos: blaasjes gevuld met vocht, gepaard met zenuwpijn.
8
§2. Hope Alive Uganda Uganda is een een land in Oost-Afrika met een tropisch klimaat en heeft een regering met als staatshoofd president Yuweri Kaguta Museveni. Uganda De hoofdstad van Uganda is Kampala, Uganda heeft een oppervlakte van 241.038 km² (Dat is ongeveer 7 keer groter dan Nederlands). Uganda word door 5 landan omringd, dat zijn Tanzania, Kenia, Zuid-Sudan, Democratische Republiek Congo en Rwanda. Het aantal inwoners dat in Uganda woont is ongerveer 33 miljoen, het is niet precies te meten. Er zijn 2 godsdiensten in Uganda: Christenen (ongeveer 66%) en moslims (ongeveer 16%) ook zijn er nog inheemse godsdiensten (ongeveer 18%). Er zijn ook meerdere talen die in Uganda worden gesproken: Engels, Luganda, Swahili en nog veel lokale talen. Hope Alive Uganda (HAU) is een hulporganisatie die samenwerkt met verschillende gemeenschappen om armoede, duurzame ontwikkeling, educatie, HIV/ AIDS zorg, bescherming en ondersteuning van gemeenschappen in Uganda te verbeteren. HAU bestaat al vanaf 2005 maar is vanaf 2008 in Uganda als echte hulporganisatie geregistreerd. Hope Alive Uganda wordt geleid door Eddy Kiirya Mpoya en Esther Haaisma. HAU heeft een bestuur en maakt gebruik van professionals die werkzaam zijn op het gebied van gezondheid, onderwijs, landbouw, horeca. In de laatste 4 jaar is HAU vooral werkzaam in Kisozi maar sinds kort ook in Jinja een grotere stad dichtbij Kisozi. Het grootste deel van de projecten is dus in Kisozi zoals: een naaistudio voor vrouwen, een HIV / AIDS-informatiecentrum, een medisch centrum en een vee-en Landbouworganisatie. Het HIV/AIDS informatie centrum in Kisozi biedt mensen de mogelijkheid om advies en informatie te krijgen van professionals over HIV/aids en de zorg ervan. Ook biedt het centrum er begeleiding aan mensen met aids door sociale werkers en er worden workshops voor jongeren georganiseerd. Mensen kunnen hun bloed laten testen en worden doorgestuurd voor behandeling, maar HAU heeft nog niet de mogelijkheden om medicijnen te kunnen geven. De stichting HAU helpt door middel van fondsenwerving uit Nederland en ze werken veel samen met lokale organistaties en deskundigen. Ook krijgt HAU hulp van andere organisaties in Nederland, zoals bijvoorbeeld Oxfam Novib.
9
§3. Wat is het probleem met hiv en aids in Kisozi? In Kisozi wonen ongeveer 9000 mensen (Kisozi heeft een klein centrum met 4 straten en dan wonen de mensen her en der verspreid in hun huizen en hutjes.) En zo'n 45 % van de mensen heeft er aids. Het heeft echt heel hard toegeslagen daar en wat je in Kisozi ziet is dat er ongelooflijk veel kinderen zijn en ook ouderen, maar dat er een middenlaag verdwenen is. Heel veel kinderen zijn hun ouders kwijtgeraakt aan aids en er zijn ongelooflijk veel kinderen die of bij hun grootouders of bij buren wonen en geen vader en moeder meer hebben. Er zijn ook heel veel mannen al overleden en de vrouwen leven meestal langer, maar blijven wel achter met aids en kinderen die ook besmet kunnen zijn. Meer dan een miljoen mensen hebben aids in Uganda (ongeveer 33%) en meer dan een miljoen kinderen zijn weeskind doordat ouders zijn overleden aan aids (ongeveer 33%). In Kisozi zijn ongelooflijk veel jonge meiden die op hun 14e al kinderen krijgen endaarna buiten alles komen te liggen: niet meer naar school kunnen, de vader van het kind is meestal gevlogen. In Kisozi, maar dat geld voor heel Uganda, wordt niet zo veel gesproken over aids binnen het gezin. Aids is er en het is een taboe, want als je aids hebt willen de mensen liever niks meer met je te maken hebben en dus raken de mensen in een isolement. Het is ongelooflijk, maar mensen hebben in Kisozi niet zomaar toegang tot medicijnen en mensen gaan simpelweg dood. Je ziet bijvoorbeeld in Kisozi dat vrouwen er weinig aan kunnen doen: de vrouwen zijn wel de spil van het gezin, want ze zorgen voor de kinderen, koken, werken op het land, maar de mannen gaan soms als het ware hun gang. De mannen kunnen bijvoorbeeld hun geld verkwanselen in de bar. In Kisozi heb je een plek waar vrouwen eigen alcohol brouwen en waar heel veel mannen de hele dag drinken. Als er één plek is waar aids ontstaat en doorgegeven wordt is het daar wel. Mannen slapen vaak buiten de deur en geven het zo door aan hun vrouwen. Het is misschien niet fair om alle mannen de schuld te gaan geven, maar het is wel een cultuur waar de mannen de hele dag kunnen drinken, spelletjes onder boom spelen en 10
overal rondhangen, terwijl de vrouwen op het land werken. Heb je aids, dan raak je in Kisozi vaak in een isolement. Er zijn medicijnen in Uganda, maar niet iedereen heeft daar toegang tot. En zeker niet de arme mensen in de dorpjes op het platteland. De regering heeft geld en medicijnen, maar brengt het niet op de plekken waar het hoort. En dat terwijl Uganda wel graag laat blijken van alles te doen op dit gebied, maar op het platteland is de werkelijkheid gewoon anders. Men kan wel naar de grotere ziekenhuizen in bijvoorbeeld Jinja voor medicijnen, maar de medicijnen kunnen ook op zijn of onbetaalbaar.
§4. Wat weten de kinderen (8 jaar) in Kisozi af van hiv en aids? Op de scholen wordt er veel over het onderwerp gesproken. In en rond de scholen staan kreten geschilderd zoals ‘stop aids’, en ‘abstain’ (geen seks). Kinderen van tussen de 8 en de 12 jaar, ga je niet laten zien hoe je een condoom omdoet. (bijv. met een bezem). Dit wordt wel gedaan bij de wat oudere jeugd. Toch is het wel belangrijk dat ze wat leren. Er zijn zo veel mensen die simpelweg dood gaan aan aids, en ook kleine kinderen zijn besmet. De leerlingen leren op school wel wat aids is, en hoe het voorkomen kan worden. (het moet wel bij hun belevingswereld passen). In de gezinnen wordt er niet over gesproken, en aids is daar een taboe. Daardoor dringt het misschien niet altijd door hoe erg het probleem is, en is het dus belangrijk dat ze leren dat het echt heel gevaarlijk is en dat het de grootste doodsoorzaak is van Afrika. In de steden weten de kinderen er meer over dan op het platteland. Dit komt omdat de kinderen op het platteland niet regelmatig naar school gaan, en er thuis dus niets over horen. In de steden is het al beter ontwikkeld, en kunnen de kinderen bijv. uitleggen dat hun ouders aan deze ziekte zijn overleden.
11
§5. Wat wordt er al aan het probleem hiv en aids gedaan in Uganda/Kisozi? Er zijn medicijnen in Uganda, maar niet iedereen heeft daar toegang toe En zeker niet de arme mensen in de dorpjes op het platteland. De regering heeft geld en medicijnen, maar brengt het niet op de plekken waar het hoort. En dat terwijl Uganda wel graag laat blijken van alles te doen op dit gebied, maar op het platteland is de werkelijkheid gewoon anders. Men kan wel naar de grotere ziekenhuizen in bijvoorbeeld Jinja voor medicijnen, maar de medicijnen kunnen ook op zijn of onbetaalbaar. Op de scholen wordt veel gesproken over aids, in en rond de scholen staan overal kreten geschilderd zoals "stop aids", "abstain" (abstain betekent letterlijk: onthoud je. Hiermee wordt bedoeld: onthoud je van seks zolang je niet getrouwd bent. Ben je wel getrouwd? Onthoud je dan van seks met anderen dan je partner) enz. Er is een ABC dat overal gebruikt wordt in Uganda: de A staat voor abstain (onthouden van, dus geen sex), de B voor be faithful (trouw zijn, niet met iedereen het bed induiken) en de C staat voor Condomize (condoom gebruik). Dit heeft al voor een groot deel gezorgd dat er minder aids is, maar het heeft het aids probleem nog lang niet helemaal verholpen. Dit ABC-programma, zoals het in Uganda gepropageerd wordt, is een vrij unieke keuze in Afrika. Het is een keuze van de regering. In andere landen wordt meestal alleen over de C gesproken. Ook word er tijdens de lessen bijvoorbeeld laten zien hoe een condoom gebruikt moet worden, door om een bezem te doen. In de gezinnen wordt niet openlijk gesproken over dit soort dingen. In Nederland zijn we misschien erg open, maar in Uganda ligt dat anders en is alles wat gesloten. In Uganda komt dat omdat als je HIV/aids hebt je een soort schande bent. 12
In Kisozi zijn ongelooflijk veel jonge meiden die op hun 14e al kinderen krijgen en daarna buiten alles komen te liggen: niet meer naar school kunnen en de vader van het kind is meestal gevlogen.
§6. De ontwikkeling van het kind 4.1 Verschillende fases Er zijn verschillende fases waarin een kinderen en mensen komen in hun leven, namelijk: - Ongeboren kind (40 weken) In deze fase ontwikkel je voornamelijk de lichaamelijke groei, van cellen wordt je een embryo en van de embryo een klein mensje. - Zuigeling (0 tot 18 maanden) In deze fase ontwikkel je een emotionele band met je vader en je moeder. De zuigeling imiteert geluiden na. - Peuter (18 maanden tot 4 jaar) In deze fase ontwikkel je een eigen persoon, een eigen wil. Ook ontwikkeld de peuter zijn taal met hele zinnen te maken en de woordenschat te vergroten. - Kleuter (4 tot 6 jaar) Als kleuter leer je met kinderen te spelen, en ontwikkeld de motoriek zich beter, zoals dingen vasthouden en mee spelen. Een kleuter praat meer en gaat voorwerpen, mensen ect. goed benoemen. - Schoolkind (6 tot 12 jaar) Een schoolkind ontwikkeld zich op allerlei aspecten, maar vooral het gedrag ontwikkeld zich. Schoolkinderen leren erg snel en veel, ook spelen ze veel met andere kinderen en de eerste seksuele gedrag ontwikkeld zich in de vorm ‘vriendje’ of ‘vriendinnetje’. 13
- Puber (12 tot 17 jaar) In deze fase ontwikkeld de seksuele gedrag zich nog meer en komen de eerste ‘echte’ vriend en vriendin. Ook het uiterlijk veranderd in deze periode erg, voornamelijk de secundaire geslachtsdelen zoals borsten en brede heupen bij meisjes en bij jongens brede borstkas en haargroei. -
Adolescent Volwassene Oudere mens
(17 tot 22 jaar) (22 tot 65 jaar) (65 jaar en ouder)
4.2 Ontwikkeling van het kind tussen 6 en 12 jaar Bij een kind tussen de zesde en twaalfde jaar zitten de belangrijkste ontwikkelingen. Het kind leert steeds beter na te gaan denken over abstracte dingen. Ook leert het kind de belangrijkste vakken op school: lezen, rekenen en logisch nadenken. Tussen zes en negen jaar veranderen kinderen van een kleuter naar een leergierig kind. De lichamelijke en taalontwikkeling veranderen en groeien in deze periode het meeste. Ook ontwikkelt het kind zich op sociaal-emotioneel gebied, een kind maakt meer contact met andere kinderen. Tussen de jaren zes en twaalf jaar zitten verschillende fases wat een kind meemaakt en leert. Als een kind zes jaar is dan is de taalontwikkeling redelijk goed, ze begrijpen en spreken de moedertaal. Vanaf deze leeftijd gaan de kinderen beter leren lezen, schrijven en andere vakken. Rond de leeftijd van zes jaar: - Slapen kinderen ongeveer 12 uur per nacht - Beginnen de tanden te wisselen - Beginnen kinderen met het tekenen van poppetjes in allerlei kleuren - Weten kinderen het verschil tussen middag en avond - Spelregels bij een spelletje zijn erg belangrijk voor kinderen De leeftijd van zeven jaar wordt ook wel scharnierleeftijd genoemd. Het kind kan op deze leeftijd al goed lezen en schrijven en komt meer in de wereld van de volwassenen te recht. Hoe een kind denkt verandert, want ze gaan vanaf deze leeftijd veel abstracter denken en gaat anders naar het leven en de wereld kijken. Ook het geheugen van een kind ontwikkeld zich beter, de kinderen leren strategieën om dingen te onthouden. Rond de leeftijd van zeven jaar:
14
-
Weten de kinderen het verschil tussen links en rechts Worden kinderen voorzichtiger Kunnen kinderen zich zich beter inleven in de gevoelens van anderen Hebben kinderen vriendjes en vriendinnetjes Kunnen kinderen al redelijk veel onthouden Kunnen kinderen dromen en werkelijkheid van elkaar scheiden Beseffen kinderen dat als iemand dood is diegene nooit meer terugkomt.
Rond de leeftijd van acht jaar: -
Zijn kinderen erg leergierig en stellen veel vragen Spelen kinderen het liefst de hele dag met hun vrienden
In de periode van negen tot en met twaalf jaar ontwikkelen kinderen zich van een schoolkind tot een puber. De geslachtskenmerken beginnen zich meer te onwikkelen bij jongens en bij meisjes. Ook gaan ze door een belangrijke sociaal-emotionele ontwikkeling fase. Rond de leeftijd van negen jaar: -
slaapt hij 10 tot 12 uur per nacht; kan hij geld wisselen tot een euro; houdt hij vaak van lezen; is hij beschermend naar een jonger broertje of zusje; heeft hij hechte vriendschappen; kan hij zelf oversteken; maakt hij zich druk over de klimaatverandering of dierenleed.
Vanaf deze leeftijd gaan kinderen meer opzoek naar hun eigen en sociale ideniteit. Wie hun vrienden zijn, bij welk ‘groepje’ hoor ik. Vriendschappen worden steeds belangrijker. Meisjes gaan meer hun emoties tonen en delen met vriendinnen. Jongens spelen en spreken zoveel als kana f met hun vrienden. Rond de leeftijd van acht jaar: -
geven kinderen veel kritiek en hebben een eigen mening leert graag en spelt nog erg veel krijgen belangstelling voor het andere geslacht
Rond de leeftijd van elf jaar: -
slaapt hij 8 tot 10 uur gemiddeld per nacht zijn kinderen sterk gericht op kidneren van dezelfde leeftijd hebben ze al redelijk wat zelfkennis zijn kinderen erg sociaal in hun gedrag
Rond de leeftijd van 12 jaar: -
slaapt gemiddeld 8 tot 10 uur per nacht zijn ze meer naar binnen gericht 15
-
zijn ze meer bezig met seksualiteit gehecht aan vrienden Snel vrienden maken
Jongens zijn anders dan meisjes, hun taalontwikkeling is later helemaal voltooid dan die van de meisjes. Ook hebben ze bijvoorbeeld meer behoefte aan buiten spelen en hun energie kwijt te raken. Meisjes kunnen zich beter concentreren op (school)werkjes en hebben daar ook meer plezier in.
4.3 Hoe leert een kind? Vanaf dat een baby geboren wordt leert de baby dingen aan door het na doen van dingen en mensen, met name de ouders. Een kind leert dingen aan van de ouders, oppas, familie etc. Met name de moedertaal leren ze praten van de ouders. Als het kind oud genoeg is om naar school te gaan wordt het kind allerlei nieuwe vaardigheden aangeleerd door de docenten zoals het schrijven, rekenen en beter spreken van de moedertaal. De beste manier om kinderen iets te leren is om dat op een leuke manier te doen. Hierdoor nemen ze het vaak sneller op. Om er spelletjes bij te gebruiken is een goede methode. Tot een jaar of 6 beloon je de kinderen als ze iets goed doen of iets hebben aangeleerd. Maar daarna hebben de kinderen zelf door dat je niet altijd beloond kunt worden en het er gewoon bij hoort dat je iets hoort te doen en dingen nieuw leert. De belangrijkste personen waarvan kinderen leren zijn dus de ouders en leraren, maar ook kinderen zijn belangrijk. Want als een kind vrienden maakt gaan ze die ook na doen. Kinderen leren ook dingen van elkaar. Maar de beste methode is per kind verschillend want niet ieder kind leert op dezelfde manier dingen aan. Wel blijkt uit onderzoeken en wat we tijdens het interview (zie bijlage 3) dat getest is dat kinderen informatie sneller opnemen en onthouden als ze het op een leuke speelse manier te zien en horen krijgen. Dus bijvoorbeeld met een spel. Tijdens het interview in Rotterdam vertelde Linda van der Knaap (werkt met kinderen die hiv/aids hebben en geeft voorlichtingen daarover) ons dat kinderen in Afrika vaak alleen leren door zinnetjes te herhalen en na te zeggen. Wij weten uit eigen ervaring dat als je op een leuke manier les krijgt beter dingen in je op neemt. Uit onderzoeken op onze school die 3 jaar gelden zijn afgenomen bij ons, door medeleerlingen hoe leerlingen het beste leren. daaruit bleek dat mensen het beste leren als ze een kleine tekst lezen, daarbij een plaatje zien en het ook nog 16
eens horen. Daarom is een spel een goed idee. Met een spel zijn ze op een leuke manier bezig met leren, en daardoor houden ze beter hun concentratie erbij.
Deze informatie is gebaseerd op landen met een betere economie, zoals Nederland. De informatie gaat over Nederlandse kinderen en hun ontwikkeling. In de derdewereld landen zoals Afrika is dit niet het geval want kinderen gaan vaak niet naar school. Maar het leerproces is wel te vergelijken!
conclusie Hiv is een virus dat je immuun systeem aantast. Het maakt je witte bloedcellen kapot. In het begin zijn je witte bloedcellen sterk genoeg om tegen het virus te vechten. Als je immuun systeem niet goed meer werkt, word je niet meer beschermd tegen allerlei ziekten. Als dat het geval is spreek je van aids. Je wordt dan veel eerder ziek dan dat je normaal gesproken zou worden Hiv remmers zorgen ervoor dat je zo lang mogelijk kunt leven zonder iets van de ziekte te merken. Ze laten als het ware de hiv cellen slapen. Als je je medicijnen altijd blijft slikken, en ze nooit vergeet, kun je je een heel normaal leven lijden. Alleen de garantie dat je nooit aids zult krijgen is er niet. In Nederland is voorlichting over seks, en HIV/aids heel erg gewoon. Over condoom gebruik en de pil wordt heel normaal over gesproken. In Afrika ligt dat onderwerp heel anders. Wij hebben een oplossing gezocht om kinderen vanaf 8 jaar in Afrika iets erover te leren. Het is zo dat de jongeren in Afrika veel eerder seksueel actief zijn en daarom is het belangrijk dat ze er goed over worden ingelicht. Wij hebben ons gericht op het plaatsje Kisozi en daar heeft 45% van de bevolking aids. De kinderen kunnen je vertellen dat hun ouders bijvoorbeeld aids hebben en dat dat een ziekte is. Ook weten ze wat een condoom is, en dat het belangrijk is om te gebruiken. Maar daar wordt niets mee gedaan. Het wordt daar gezien als taboe en dus buiten school niet over gepraat. Dat is ook iets belangrijks wat de kinderen moeten leren. Ze moeten leren praten over HIV en aids. Toen wij in 2 havo zaten waren er mensen die hun profielwerkstuk maakte, over hoe mensen op de beste manier leren. De conclusie van hun onderzoek was dat je het beste leert als je iets ziet, iets hoort en iets leest. In een spelvorm gebruik je meestal 17
onbewust deze drie eigenschappen. Ook is een spel leuk en daarmee houd je je concentratie er goed bij. We kunnen dus het beste kinderen iets leren door middel van een spel. Wij hadden hiervoor eerst een memorie spel bedacht. Met een memorie spel zien de kinderen een plaatje, ze zien een korte tekst, en lezen voor wat er op het kaartje staat. Dan heb je al die dingen om het beste resultaat met leren behaald. Daarom dachten wij dat een memoriespel een goed middel was om kinderen wat te leren over hiv en aids. Tijdens het spel leren ze wat aids en HIV is, hoe je het kunt krijgen, wat de gevolgen er van zijn en wat je wel en niet mag doen als iemand aids heeft. Want nu worden de mensen met aids en HIV virus raar aan gekeken. Zo is het vaak dat kinderen niet met andere kinderen mogen spelen omdat zij HIV besmet zijn. Van die gedachte moeten de kinderen afkomen. De kindjes met HIV en aids hebben juist vriendjes en vriendinnetjes hard nodig, en daarom is dat belangrijk. Als ze het spel vaker spelen nemen ze het op een leuke manier op en leren ze er veel van. De plaatjes en de teksten moeten wel bij hun belevingswereld passen. Dit spel hebben we uitgewerkt (zie bijlage 4), en daarmee zijn we naar Rotterdam geweest. We hebben het spel hier laten controleren door een verpleegkundig specialist die kinderen helpt omgaan en kinderen leert over de ziekte HIV/aids. Ook hebben we haar geïnterviewd. Hier kwamen we erachter dat een memorie spel toch niet de beste manier is van leren. Zij raadde ons aan een kwartet spel te maken. Bij een kwartet kun je namelijk onderwerpen duidelijker uitleggen. Dit komt omdat je dan een onderwerp hebt en daarbij de bijbehorende uitleg. Dit leek ons een beter idee. Het was hierdoor makkelijker uit te leggen wat HIV/aids is, en dingen die je wel mag doen of niet mag doen met HIV/ aids. Ook raad ze ons aan het spel niet te uitgebreid te maken. De kinderen daar zijn niet gewend om zulke spelletjes te doen. Leren doen ze daar meestal door dingen na te zeggen. Als je dan een moeilijk spel maakt, snappen ze het niet en leren ze er nog niks van. Waarschijnlijk vinden ze het al best wel lastig om de vele kaartjes vast te houden. Het spel moet dus niet te moeilijk worden. We zijn het eens met Linda en hebben het uitgedachte memorie spel veranderd in een kwartetspel. Het kwartetspel is ons eindproduct. Deze kunt u zien in bijlage 1. Het kwartetspel: Een willekeurige speler begint. Als je aan de beurt bent, vraag je aan één van de andere spelers een kaart die je niet hebt. Dit moet dan wel een kaart zijn van een kwartet waarvan je zelf minimaal een kaart in je hand hebt. Noem de naam van het kwartet en vraag naar de kaart die je wilt hebben. Als de speler die kaart heeft, dan moet hij deze aan je afgeven en mag je doorgaan met kaarten vragen. Dit mag aan dezelfde of een andere speler. Als je een setje van vier kaarten hebt, roep je 'Kwartet!' en leg je de vier bij elkaar horende kaarten voor je neer op tafel. Heeft de speler de gevraagde kaart niet, dan is je beurt voorbij en is de speler aan wie je het laatst een kaart vroeg aan de beurt. Het spel is afgelopen als alle kwartetten compleet zijn.
18
Evaluatie Eindelijk is hij af! Ons profielwerkstuk. Het onderwerp sprak ons vanaf het begin af aan al aan. De moeder van Laura werkt met hiv, en zelf hebben we allebei de wens ooit naar Afrika te gaan en daar te gaan helpen. Dan krijg je ook te maken met hiv en aids. Door dit verslag te maken zijn we aan heel veel kennis gekomen. We weten er nu heel veel vanaf. In het begin mailde we vaak met onze contactpersoon van Worldschool. Van haar hebben we toen informatie gekregen. Ook volgen we haar op twitter. Zij is en de tussentijd ook 2 weken naar Kisozi geweest, en wij konden via twitter meelezen wat zij daar deed. Heel interessant. Verder waren we niet zo blij met worldschool. In het begin verliep het allemaal niet zo goed. We hadden de opdracht gekregen, maar snapte niet precies wat nou de bedoeling was. We dachten vorig jaar toen we dit kozen, dat we hierbij niet echt een heel uitgebreid verslag hoefde te maken. Maar dat was dus wel het geval. Wij dachten dat dit echt iets creatiefs was, waarbij we iets tastbaars moesten maken. Dit hebben we ook wel gedaan, maar daarbij nog een verslag. Dat verslag viel ons wel even tegen. Vooral omdat we hier niet van op te hoogte waren in het begin. We hebben dus niet zo een goede start gehad. We deden maar iets, in de hoop het goed was. Maar toen kwamen er dingen als een samenvatting in de weg, die we moesten inleveren. Hierdoor zijn we weer wakker geschud. Zoals we bezig waren kon het niet, we moesten een duidelijkere 19
uitleg hebben en er hard aan gaan werken. Met de informatie die we hadden kwamen we toch een heel eind. We hebben toen wat gesprekjes gehad met Putmans en zelfs met de afdelingsleider hoe we een goed plan konden opstellen. Dit is ons gelukt. Na deze gesprekken werd alles al wat duidelijker. Samen met Putmans hebben we toen een plan opgesteld, waarin stond wat de volgorde was van het maken van het verslag. Ook hebben we toen een interview gehouden met een hiv consulent voor kinderen. Dit gesprek was heel interessant. We hebben er heel veel van geleerd. We leerde er heel precies wat hiv en aids is. Hoe zij hier in Nederland inlichtingen geeft aan kinderen over aids, en liet ons verschillende dingen zien. Na dit gesprek waren we weer helemaal gemotiveerd en hebben we heel erg hard gewerkt aan ons verslag en spel. We hebben buiten school af gesproken en in de lessen ook hard gewerkt. Dit heeft uiteindelijk tot resultaat geleverd. Ook bij het spel hadden we nog een tegenslag. We wilde er een super mooi spel van maken, en er een echt kwartet van maken via de site; www. Kwartetcadeau.nl. Ons spel was af, en we wilde het via die site af laten drukken. Maar toen bleek dat onze zinnen bij het kwartet te lang waren om daarop af te drukken. Hierdoor zijn we het zelf gaan maken via paint. En eigenlijk is dat misschien nog wel mooier geworden. We zijn blij met het eindresultaat. Het verloop is niet helemaal soepel verlopen, maar door hard te werken, zijn we er toch gekomen, en we zijn er trots op!
Bronvermelding Sites: Informatie over seksuele voorlichting: Zwiep, Channah, pedagoge (2005). Seksuele voorlichting: vroeg beginnen! http://www.peuterplace.nl/peuter/seksuele_voorlichting.htm AFP-S.Africa ponders sex education for 10-year-olds 05-12-2011 http://news.yahoo.com/africa-ponders-sex-education-10-olds-170819467.html
IRIN-TOGO: Carine, “If a child is already an adolescent, then it’s probably too late” (11-12-2008) http://www.irinnews.org/HOVReport.aspx?ReportId=81931 IRIN-Tell us more, Children call for sex education (11-12-2008) http://www.irinnews.org/report.aspx?reportid=81930 IRIN- Sex education failing young people (09-08-2008) http://www.irinnews.org/report.aspx?reportid=79650 spel memory family.matters: Marilou de Poorter, hiv vereniging nederlands (2007). Family Matters (10-07-2007) http://www.hivnet.org/index.php?option=com_content&view=article&id=3145&Itemid= 301 20
Filmpjes: webfoundation, filmpje:uitleg hiv aan kinderen: the story of Bobo be hiv free http://www.youtube.com/watch?v=n8JStGooTbM&feature=related Webfoundation, filmpje: uitleg aids aan kinderen: be aware take care, the story of Bobo http://www.youtube.com/watch?v=8ktH6MZHuaY&feature=related
Boeken: Verdult, Fred. (2005). Jouwleven met hiv- hiv vereniging Nederland Hijltje, vink. (2007). Brenda heft een draakje in haar bloed-stichting aids fonds. De Banier Swenne, Marleen. (2011). Positiefgeadopteerd-hiv vereniging Nederland MarleenSwenne Flaganan. Wendy. (2003). I am hiv-positive-JAWS hiv/aidshttp://www.pearsonschoolsandfecolleges.co.uk/GlobalPages/HIVAIDS/HIVAI DS.aspx
Tijdschriften: Zonneveld, G. (2012) Hiv positief en toch een kind. Hello gorgeous, Eerlijk over hiv. ( http://www.eerlijkoverhiv.nl/index.html ) Mugabona, B. (2012) Bijna volwassen. Hello gorgeous, Eerlijk over hiv. ( http://www.eerlijkoverhiv.nl/index.html )
Contactpersonen: Esther Haaisma, organisatie Hope Alive Uganda Linda van der Knaap, Verpleegkundig specialist. Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis Marien Kuipers, hiv/aids trial-consulent. St. Elisabeth ziekenhuis in Tilburg
21
Bijlage 1: Het kwartet spel
22
23
24
Het kwartet spel bestaat uit 7 thema’s. Ieder thema heeft een onderwerp. We hebben 1 kwartet als voorbeeld bij de ander 6 is dit voor de rest hetzelfde.
Bijlage 2: Uitleg kwartet spel Uitleg kwartetspel in het Engels: QUARTET – GAME Before the game, the teacher has to tell the children some information about HIV/aids. This will help the children by understanding the game. During the game the children will learn the things you may do if you have hiv or aids, the things you should not do, the differences between hiv and aids, the side effects etc.
Introduction, things the children have to know; Hiv is a virus found in mother’s milk, in sperm and in blood. The virus that causes your immune system to work less well. If your immune system doesn’ t work well anymore, you can get sick easier. If you have hiv and your resistance gets worse, you will need to take medicines. In that case, you will need to take a number of pills at set times, once or twice a day, for the rest of your life. Those pills make your immune system work well again, so that you won’t become ill more often. There are no medicines that will completely cure you of hiv. Once you have hiv, you will always have it. But with the medicines that are available now, people with hiv may well live just as long and healthy lives as people who don’t have hiv. Most people with hiv can continue to work normally. The medicines let your body works normally, it helps your white blood cells to fight against the hiv virus. If your white cells are too tired to fight against the hiv virus, you have got aids. If you got aids, your immune system won’t work as a normal immune system anymore. It won’t protect you to other diseases and then you will get sick. If you use your medicines everyday, this won’t happen. So take your medicines every day and do never forget them! Now you can play the quartet game, and learn more about hiv and aids! Good luck & have fun!
25
Bijlage 3: interview
Interview Vrijdag 13 januari 2012 Linda van der Knaap Verpleegkundig specialist Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis Tijdsduur: 1 uur Vragen: Wat doet u precies voor een werk? Ik ben een verpleegkundig specialist, ik help en begeleid kinderen en ouders met hiv/aids. Ik help met de medicatie zoals pillen slikken en drankjes nemen. Waarom heeft u voor dit werk gekozen? Ik vind het een hele boeiende ziekte met veel onderzoek, het is heel erg divers. Je werkt met verschillende culturen samen. En ik geef als het ware les aan kinderen en volwassen. En dat zijn de dingen die ik erg leuk vindt om te doen. Lesgeven, met kinderen werken en verschillende culturen. Ik ga ook voor werk naar veel congressen maar dat is niet in Afrika. Waarom is het nodig/belangrijk om kinderen voorlichting te geven over hiv/aids? Zo kunnen de patiënten er mee leren te leven, want je kunt met hiv gewoon oud worden. Ook is het belangrijk voor als ze tieners zijn en ze seksueel actief worden er voor oppassen dat ze hiv/aids niet doorgeven. Ook is het belangrijk dat er kennis over de ziekte is zodat mensen normaal tegen elkaar blijven doen. Wat zijn de beste manieren om kinderen voorlichting over hiv/aids te geven? Je moet niet liegen tegen kinderen, maar je hoeft ook niet alles te zeggen. Vanaf 10 jaar werken we met een cd-rom en gaan we uitleggen wat hiv en aids nu is, en wat het doet met je als je die ziekte hebt. Onder de 10jaar zeggen we meestal nog niet hoe de ziekte heet want dat schrikt af en op die leeftijd zeggen kinderen alles zonder dat ze weten wat het nu precies is en wat voor effect het heeft. Ook zeggen we tegen de kinderen dat als iemand vraagt wat diegene heeft je zegt dat dat privé is. Maar in Afrika is het juist wel beter om te zeggen en open te zijn. Omdat daar zoveel mensen het hebben en er veel meer kans is dat je het krijgt. Je krijgt hiv meestal van je moeder. Wat zijn de percentages van hiv/aids (hoeveel volwassenen, ouders, kinderen? Er zijn ongeveer 180/190 kinderen in Nederland met hiv/aids. Daarvan zijn de meeste van Afrikaanse afkomst. Er is maar een klein percentage Nederlandse 26
kinderen met hiv/aids. Er is nu ook een nieuwe groep en dat zijn de geadopteerde kinderen dus die hebben een Afrikaanse achtergrond meestal.
Hoe krijg je hiv/aids? De snelste en makkelijkste manieren waarvoor kinderen moeten oppassen? Baby’s kunnen het van hun moeder krijgen. En bij tieners is omdat ze seksueel actief worden en vaak in Afrika is het ook een ruilmiddel. Hoe kunnen we het beste aan de kinderen laten zien hoe ze geen hiv/aids krijgen? Door iets interactiefs te doen, want door alleen maar herhaling nemen kinderen de informatie niet op. Ze moeten het snappen en als kinderen het leuk vinden om te doen nemen ze sneller iets op. Ook weet je niet of het gedrag veranderd als je informatie geeft over hiv/aids, maar als ze meer kennis hebben en het op een leuke en leerzame manier leren heeft wel meer kans dat ze het beter opnemen. Maar vooral open blijven tegen de kinderen. Met tieners gaan we op een kamp en doen we van allerlei actieve dingen met de tieners dat temaken heeft met hiv/aids. Wat is de beste voorlichting op dit moment? Nu gebruiken we vooral de CD-rom, waarop wordt uitgelegd op een leuke maar toch informatieve manier wat de ziekte nu precies is en wat het allemaal met je doet en met zich meebrengt. De cd-rom grbuiken we pas vanaf 10 jaar. Zijn er nog meer ziekenhuizen in Nederland? Ja… Heeft u alleen Afrikaanse kinderen patiënten of ook Nederlandse? Ja, allebei maar grotere meerderheid heeft Afrikaanse achtergrond. Zou u als ons spel klaar is het in praktijk gebruiken? Ja ik kan dat gaan gebruiken als het goed wordt uitgewerkt. En zeker in Afrika denk ik dat ze het goed kunnen gebruiken want er zijn niet veel spellen en alle informatie helpt al. Heeft u nog onderwerpen, verbeteringen aan ons spel? Ik denk dat jullie beter over kunnen stappen naar een kwartet spel in plaats van een memorie spel. Een Kwartet spel is makkelijk en redelijk snel te maken. Hierbij kun je goed en duidelijk uitleggen wat iets is doormiddel van thema’s.
27
Bijlage 4: oude versie spel l
Even if you got HIV/aids, You may give each other a hand!
If you have HIV
You have dragons in your blood. The white cells are fighting to the dragons.
Never be alone, with an older man/guy in a room!!!
28
If you’ve got HIV/aids You may eat from the same Candy jar!
You are often tired, if you have got HIV.
29
Be always very careful with your blood. Even if you do not have aids!
TALK ABOUT HIV/AIDS!
YOU ARE NOT STRANGE, IT MAKES YOU FEEL BETTER!
30
You may always play together! It is very nice
You can hug each other if you have hiv or aids.
You get a lot of Drugs from the doctor if you have hiv or aids.
31
Be nice to each
other when someone has hiv or aids! and You are not the only one!
There are more people With hiv or aids.
You can get hiv from your father
32
and mother.
Logboek 06-09-2011 2 uur les Onderwerp worldschool m001 gekozen, groepje gemaakt en een e-mail naar onze begeleider gestuurd met de vraag wat we we nu precies moeten doen. Nog niet heel erg veel gedaan. 13-09-2011 Een mail gestuurd naar onze begeleider met onze gegevens erin en informatie over worldschool en Hope Alive Uganda gezocht. 20-09-2011 2 uur les Informatie gezocht over het onderwerp en het onderzoek voor de samenvatting en vragen gesteld aan onze contactpersoon. 27-09-2011 2 uur es inleveren samenvatting Gewerkt aan onze samenvatting, teksten samengevat en nog informatie gezocht daar de samenvatting ingeleverd. 04-10-2011 2 uur les Informatie gezocht mbt de deelvragen en daar aan gewerkt. Ook met het samenvatten en het markeren van de belangrijkste stukken van de informatie. 11-10-2011 2 uur les Beter deelvragen bedacht en vragen voor de kennis making dag van worldschool. 13-10-2011 kennisdag worldschool Deelvragen veranderd samen met begeleider meneer Putmans en begeleiders van worldschool dag bedacht en verbeterd. Het was niet wat we ervan verwacht hadden, viel tegen 15-10-2011 inleveren plan van aanpak De samenvatting in elkaar gezet, alle informatie nog eens goed samengevat. Puntjes op de ‘i’ gezet bij plan van aanpak en ingeleverd 18-10-2011
2 uur les
33
De deelvragen en andere informatie die we hebben gekregen van worldschool verwerken in de samenvatting.
01-11-2011 2 uur les Informatie gezocht die bij de deelvragen horen en die samengevat.
15-11-2011 2 uur les Informatie gezocht die bij de deelvragen horen, zodat we die kunnen beantwoorden. 22-11-2011 2 uur les Bedacht wat voor een praktische opdracht we gaan maken: een spel: memorie, en nog meer artikelen gezocht en samengevat. 29-11-2011 2 uur les Werken aan het spel hoe het er uit komt te zien spelregels bedenken. Contact opgenomen met iemand die ook een spel heeft bedacht voor kinderen over hiv/aids. 06-12-2011 2 uur les Werken aan het spel, en nog meer informatie gezocht over hiv/aids voor het spel. Klen beetje gewerkt aan de deelvragen. 13-12-2011 2 uur les Gewerkt aan het memorie spel, en informatie over hiv aids gezocht en hoe je het beste kinderen voorlichting kunt geven over hiv/aids. 20-12-2011 2 uur les inleveren verwerking Met meneer Putmans plan van aanpak aangepast, deelvragen aangepast en aangewerkt en de bronvermelding gemaakt.Ook veel artikelen gezocht en boeken. 03-01-2012 vakantie Artikelen samengevat 10-01-2012 2 uur les Gewerkt aan het memorie spel en afspraak gemaakt met Linda van der Knaap, Verpleegkundig specialist Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis 13-01-2012
34
Interview gehad met Linda van der Knaap in het erasmus MC-sophia kinderziekenhuis, conclusie verandering van spel. Eerst memorie en gaan nu over tot het maken van een kwartet. 17-01-2012 2 uur les Interview uitgewerkt en begin gemaakt aan het nieuwe spel. 31-01-2012 2 uur les Aan het kwartet spel gewerkt en verwerking aangepast aan de hand van de kritiek.
07-02-2012 2 uur les Gewerkt aan het verslag en het spel. 12-02-2012 Hard gewerkt aan de informatie en alles goed neerzetten in het verslag. 13-02-2012 Spel helemaal af gemaakt en hele verslag netjes maken. 14-02-2012 2 uur les profielwerkstuk inlerveren!! Puntjes op de’i’ gezet en alles nog even na laten lezen of er geen fouten meer instonden, de kleine foutjes verbeterd. En de lay-out mooi gemaakt en het profielwerkstuk ingeleverd!
35
36
