5 Student award: Onafhankelijk weekblad van de Universiteit Maastricht Redactieadres: Postbus MD Maastricht Jaargang 33 6 september 2012

2 Rector Soete Bid, huil: “Ik heb ooit één marathon gelopen. Verschrikkelijk”

7 Opening Mannenkoor De Mastreechter Staar stal de show

5 Student award: 8-10 UCM 10 years Resuscitation education saves lifes “Even now, I have to explain what our students do”

2 www.observantonline.nl Onafhankelijk weekblad van de Universiteit Maastricht | Redactieadres: Postbus 616

Opening Academic Year, see page 5 and 7 Photo: Loraine Bodewes

Wim Anker doet College Tour in Maastricht

More enrolments at UCM despite surcharge

“Het is de tegenwind die de vlieger doet stijgen” Strafpleiter Wim Anker komt dinsdag 11 september naar Maastricht. Studenten zullen hem het vuur aan de schenen leggen tijdens de opnames van het NTR-televisieprogramma ‘College Tour’. Anker, over de bedreigingen en beledigingen die hij kreeg als advocaat van kindermisbruiker Robert M.: “We houden onze rug recht. Wij zijn gewend om tegen de stroom in te roeien.” “Ik vrees geen enkele vraag”, meldt Wim Anker (1953) per e-mail. “Wel is het mijn gewoonte om eerst even kort na te denken voordat ik een vraag beantwoord. Ik houd niet van al te impulsieve reacties.” De tweelingbroers Hans en Wim Anker, geboren en getogen op Schiermonnikoog, runnen sinds 1991 het advocatenkantoor Anker & Anker in Leeuwarden. Op uitnodiging van College Tour verschijnt Wim Anker in Maastricht; hij heeft daar zelfs zijn voorkeur voor uitgesproken. “Ik geef al enige jaren gastcolleges aan de Universiteit Maastricht en dat bevalt mij uitstekend. Bovendien breng ik samen met mijn (con)frère Hans al 54 jaar de zomervakantie door in Slenaken. Ik heb er geen seconde aan gedacht om bijvoorbeeld de universiteit van Amsterdam, Utrecht of Rotterdam te noemen.” De Friese strafpleiter heeft een aantal spraakmakende zaken op zijn naam staan: Ferdi E., de moordenaar van Gerrit Jan Heijn, en Richard Klinkhamer die zijn vrouw vermoordde. Verder:

6200 MD Maastricht | Jaargang 33 | 6 september 2012

de vier belagers van de door zinloos geweld omgekomen Meindert Tjoelker en kindermisbruiker Robert M. uit Amsterdam. Wat de laatste betreft zal Anker terughoudend zijn aanstaande dinsdag. De zaak is onder de rechter; Robert M. is in hoger beroep gegaan tegen zijn veroordeling van 18 jaar gevangenisstraf en TBS met dwangverpleging. “Maar ons kantoor heeft het wel geweten dat wij de advocaten zijn van Robert M.. De reacties waren zeer heftig: negatieve mails, bedreigingen, beledigingen en verwensingen met ernstige ziekten. Dat hebben wij in de afgelopen dertig jaar niet eerder in deze vorm meegemaakt. Wij houden echter de rug recht en staan er ook weer in het hoger beroep. Wij zijn gewend om tegen de stroom in te roeien.” Een belangrijk motto op Ankers kantoor luidt niet voor niets: “Het is de tegenwind die de vlieger doet stijgen.” Mocht hij zelf ooit verdacht worden van een misdrijf, wie kiest hij als zijn belangenbehartiger? “Ik zou in dat geval zeker niet mijn broer kiezen of een andere goede advocaat van mijn kantoor. Dan gaan emoties een rol spelen en dat past niet in een goede verdediging. Mijn voorkeur gaat uit naar Bénédicte Ficq of Cees Korvinus.”

College Tour werkt samen met de Maastrichtse juridische faculteitsvereniging Ouranos. Inschrijven kan niet meer. De uitzending is vrijdag 14 september 20.25 uur, Ned. 3 Wendy Degens

The new batch of students at University College, which celebrates its tenth anniversary this week, will have to pay a surcharge of 1,200 euros on top of their tuition fees as from this September. The total amount due is therefore almost 3,000 euros. However, this has not led to a drop in enrolments, on the contrary, there were more than ever: six hundred. After a selection process, two hundred remained. Dean Harm Hospers suspects that the many enrolments are partly the result of the UCM’s first place ranking in Keuzegids. “We provide excellent education, we are gaining recognition and we have a wonderful location.” It is also remarkable that none of the two hundred first-year students applied for a waiver, of up to 1,200 euros. This can be granted if students can prove that the costs are prohibitive. Does this mean that the UCM is fishing from a pond of rich students? “I don’t think so,” says Hospers. “We have enough students here who have a tough time financially. Some work through the whole summer to earn money.” The UCM is now the second cheapest college in the Netherlands. Hospers: “Amsterdam and Utrecht charge an additional 2,000 euros. The Rooseveldt Academy in Middelburg only 750.” The surcharge serves three purposes. Firstly to fund facilities. “We need extra money to, for example, keep the building open in the evenings and to support students when they go abroad.” Secondly: to fund grants for students from outside

the EU. “We are still largely a European College and want more students from other continents, with different cultural and socioeconomic backgrounds.” Thirdly: more money for study associations. “They have lots of ideas, such as making an excursion to the European Parliament, but such things are not possible at the moment.”

See pages 8-10 for UCM’s tenth anniversary MauriceTimmermans

Alison in Wonderland

The switch

A driver is taking a famous professor to an important lecture. ‘I’m sick of this lark’, says the professor. ‘You’ve been at all my lectures. How about you give this one?’ And so the driver climbs on stage, clears his throat, takes a breath, and knocks the socks right off that lecture. Now for question time. Up gets an audience member with a thoughtful look, praise for the important contribution, and an obscure, four-part question. Says the driver, still in the spotlight: ‘That’s the stupidest question I’ve ever heard. I bet even my driver could answer that. Bill, would you?’ My only question: since when do professors have drivers? Alison Edwards

2 | Observant | 2 | 6 september 2012

Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder

“Er zijn veel mensen die eigenwijzer zijn dan ik” Luc Soete (61) Sinds 1 september rector magnificus Getrouwd met Ingrid Meertens, samen twee kinderen Gwen (34) en Dominic (30) Woont in Maastricht

Foto: Loraine Bodewes

Ik ben dol op bureaucratie. Absoluut niet. Maar het spoort me wel aan om creatief te zijn. Ik probeer het te omzeilen, ga op zoek naar de randen. Ik schaam me om Belg te zijn. Ik beschouw mezelf als een Brusselaar die Vlaams spreekt. Er was ooit een clubje aan de economische faculteit dat zich BEF noemde: Belg en Fier/Belge et Fière. Mijn leermeester is … Christopher Freeman, een Brits hoogleraar economische politiek én directeur van het door hem opgerichte technologie- en innovatiecentrum SPRU in Sussex, het Angelsaksische voorbeeld van het door mij opgerichte Maastrichtse onderzoeks- en trainingscentrum Merit. Hij had respect voor anderen; status of functie speelde geen rol. En hij noemde altijd eerst het positieve, daarna kwam pas de kritiek. Hij was totaal niet arrogant en dat heeft me bijzonder geïnspireerd. Of ik er in slaag om hem te volgen is twee. De mens wordt nou eenmaal gedreven door zaken als hoogmoed en jaloezie. In de wetenschappelijke wereld zijn we geobsedeerd door ons eigen gelijk, gebreken zien we graag bij de ander. Bescheidenheid is ons vaak vreemd. Meest eigenaardige eigenschap? Dat ik alleen met het openbaar vervoer naar vergaderingen wil. Ik eis telkenmale dat een locatie bereikbaar moet zijn met trein en bus. Kan dat niet, dan kom ik niet. Kasteel Elsloo is 25 minuten wandelen vanaf het station. Dat kan nog. Ik heb geen hekel aan auto’s, maar ik rijd er alleen in om mijn vrouw af te lossen. Zij heeft een auto. Er is geen onderwerp waar ik geen verstand van heb. Er zijn zoveel onderwerpen waar ik geen verstand van heb: moleculaire biologie, Higgs-deeltjes. Ik ben niet geïnteresseerd in een specialistisch gebied. Ik houd van de breedte, van onverwachte dwarsverbanden. Wat zou je vrouw willen veranderen aan jou? [Grinnikt] Dat ik meer thuis ben, dat ik zou kunnen koken (gelukkig kookt zij heel goed), dat ik meer klus in huis, dat ik een groter sociaal netwerk buiten mijn werk zou hebben. Ik heb spijt van … Dat ik niet bij het sterven van mijn moeder was. Ik was in Parijs, bij een vergadering van de OESO, toen mijn broer belde dat ze gestorven was. We woonden in die tijd in Engeland, het was 1983, ik was bezig met mijn carrière. Het ging al een tijd slecht met haar, ze had kanker. Ze was vrij jong, ik was vrij jong. We maken allemaal mee dat onze ouders overlijden, maar als het zo vroeg gebeurt, voel je het veel scherper. Het onrecht dat iemand zo vroeg sterft. Rankings zijn mijn lust en mijn leven. Ik vind de Shanghai-ranking complete onzin. Het zegt iets over een universiteit als geheel. Eindhoven eindigt onder ons, dat is belachelijk. In dit soort ranglijsten moet de UM geen tijd stoppen. Rankings binnen disciplines, neem het onderwijs in medische faculteiten waarin Maastricht excelleert of het voedingsonderzoek waarmee Wageningen hoge ogen gooit, vind ik wel interessant. Belangrijkste jeugdherinnering? Kamperen met de scouts in Brussel, jongens onder elkaar,

kameraadschap, overleven in de natuur met een kompas en een zaklantaarn. Wanneer was je het gelukkigst? Bij de geboorte van mijn zoon. Maar eigenlijk ben ik heel vaak gelukkig, nu ook. Ik heb veel kansen gekregen, er waren weinig obstakels. Soms faal je, maar je hebt wel de kans gehad. Je gaat dan door naar de volgende. In 1988 heb ik het Merit opgezet, later kwam daar de United Nations University bij, toen de School of Governance. Ik was steeds op de juiste plek op het juiste moment. Dat is geluk of toeval. Natuurlijk pak je die kans en neem je bewust risico’s, maar ook hier past bescheidenheid, laat het niet omslaan in arrogantie. Je moet niet gaan denken dat dit komt omdat jíj zo goed bent. Wilma Coene-

grachts (al 30 jaar rechterhand van Soete) kan niet zonder mij. Wilma kan heel goed zonder mij, maar wat veel interessanter is: Merit

kan niet zonder Wilma. Zij is beheerder en heeft een skill die bijna niemand meer heeft, ja, de onlangs helaas overleden Martin Tossings had die ook. Wilma heeft de administratieve kennis die nodig is voor het runnen van onderzoeksprojecten. Ik ben een goede vader. Ik ben er te weinig geweest, zal mijn vrouw zeggen. En dat klopt. Het geluk is dat mijn vrouw zich volledig voor de kinderen heeft ingespannen. [Grinnikt, terwijl hij een herinnering ophaalt] Ik had mijn vrouw overtuigd om naar Maastricht te verhuizen in 1985. Zij zou advocaat in Luik kunnen worden, ik zou aan een kleine provinciale universiteit gaan werken en dan meer op de kinderen kunnen passen. Op de dag van aankomst was onze verhuiswagen nog niet gearriveerd. De volgende dag vloog ik naar Brazilië. Ik liet hun zitten met de verhuisboel. Ik luister het liefst naar Adèle. Ik vind haar heel goed, maar vrees altijd dat haar stembanden definitief beschadigd zullen worden. Dit kan ze niet jaar in jaar uit volhouden. Ik vind haar interpretatie van Make you feel my love van Bob Dylan erg mooi. Ik houd ook van Franse chansonniers als Francis Cabrel, George Brassens, Alain Souchon. Eigenwijzer dan ik krijg je ze niet. Nee, er zijn veel mensen die eigenwijzer zijn. Ik heb wel een eigen visie maar wil daar niet per se aan vasthouden. Misschien ben ik zelfs te weinig eigenwijs want ik laat me vaak overtuigen door anderen. De marathon loop ik in … Ik heb hem ooit een keer gelopen als een econoom: met zo weinig mogelijk training een zou goed mogelijke tijd lopen. Het werd drie uur en 49 minuten. Het was verschrikkelijk maar ik ben blijven rennen. Nu loop ik iedere week 1,5 uur in een groepje. Ik hoop dat ik straks, als ik rector ben, twee tot drie keer in de week kan lopen. Ik ben immers niet van plan veel te reizen, zeker niet naar China. Oud-rector Gerard Mols zal mij vervangen als het gaat om ‘verre’ buitenlandse reizen die bij mij snel tot agendaproblemen kunnen leiden.

Riki Janssen

Verborgen leed Meer dan twintig jaar geleden hadden alle gezinnen bij ons in de wijk twee kinderen. Totdat John en Joan, een bijzonder aantrekkelijk stel, tot het besluit kwamen om een derde kind te maken. En geloof het of niet, binnen twee jaar hadden alle gezinnen drie kinderen, behalve natuurlijk mijn gezin. Misschien waren we wél meegegaan met een besluit van John en Joan om tenminste één kind van de hand te doen. Ik vond twee al niet te harden. Een prachtig voorbeeld van een meme: een besmettelijk gedrags- of denkpatroon, dat als de eenheid wordt gezien van culturele evolutie. Of neem een nieuwe ontwikkeling op het gebied van het eenoudergezin. Inmiddels ken ik niet één maar twee hoogopgeleide mannen die met een zeer serieuze kinderwens rondlopen zonder dat ze een partner hebben en zonder ook maar de geringste kans er ooit een te krijgen, een partner bedoel ik. Tja, dan maar een kind. Komen ze nog een beetje in de buurt van een eigen gezin. Op radio en tv is aan deze nieuwe categorie leed al de nodige aandacht besteed, iets wat ongetwijfeld nog meer van dergelijke mannen zal doen ontwaken uit een gebrek aan leed. Ik vind het enge mannen, laat ik het maar eerlijk zeggen. Ja, waar is het verborgen leed gebleven? Ik vraag het me weleens af. Zou het er nog zijn? Het mooiste leed is immers het verborgen leed. Het soort leed dat je ook als een meme moet zien, althans het verbergen ervan. De generatie van mijn ouders, grootouders en overgrootouders waren erg goed in het verborgen houden van leed. Het meest ontroerende verborgen leed was ooit het grijs worden van de haren. Met name vrouwen leden dit leed, alleen voor de spiegel. Bij mannen accentueerde het hun patriarchale status. Nu lijden zowel man als vrouw, zij het allang niet meer verborgen. Een overgrote meerderheid binnen de groep grijzende mannen en vrouwen, verft het haar. Het vervelende is alleen dat dit publiek gemaakte leed – prachtig natuurlijk: door je haar te verven laat je zien dat je grijs wordt en dat wilde je nu juist verbergen – vervolgens míjn verborgen leed is geworden. Want ik kan moeilijk een mij dierbare collega, vriend of vriendin toevoegen: heb je nou helemaal niet in de gaten dat die kleur helemaal niet past bij je huidskleur, dat die huidskleur alleen maar past bij de natuurlijke kleur van je haar, dat die twee bij elkaar horen, dat je huid nu veel ouder lijkt dan zij in werkelijkheid is, dat jij dus veel ouder lijkt dan je in werkelijkheid bent en dat het kapsel nu eerder een symptoom blijkt van een enge ziekte dan een onschuldig lijkende corrigerende ingreep? Het is met andere woorden gewoon geen gezicht. Lieve mensen, het wordt tijd voor een grotere weerbaarheid tegen memen. Memen zijn de Spaanse griep van de cultuur. Onderschat ze niet. Ze liggen overal op de loer.

Jan de Roder, universitair docent letteren en kunst

De column wordt op persoonlijke titel geschreven

6 september 2012 | Observant | 2 | 3

nieuws Crimi Gerede Twijfel

Terwijl een echtpaar de hond uitlaat, dringt iemand de woning binnen en ontvoert hun baby. Later wordt het kindje dood gevonden in het water. De rechter veroordeelt een goede vriendin van het echtpaar. Terecht? Kan zij de moord hebben gepleegd? Met deze babymoordzaak trapt de nieuwe televisieserie Gerede Twijfel aanstaande zaterdag 8 september af. Elf regionale omroepen, waaronder het Limburgse L1, zenden het drama tegelijkertijd uit. Bedenker van de serie is hoogleraar Peter van Koppen. Samen met collega’s en studenten van de Maastrichtse rechten- en psychologiefaculteit onderzoekt hij al jaren mogelijke rechterlijke dwalingen in het gelijknamige project Gerede Twijfel. Acteur Harry van Rijthoven speelt de rol van hoogleraar. Samen met vijf studenten gaat hij elke week aan de slag met een moordzaak. Acht van de tien zaken zijn ook daadwerkelijk door Van Koppen en zijn team onder de loep genomen. WD

Te zien vanaf 8 september, 20.00 uur. Na deze uitzending is het programma ook te zien op www.geredetwijfel.tv. Omroep MAX zendt de serie vanaf 27 mei 2013 uit.

Zoektocht naar Tanja Groen De fiets die vorige week werd gevonden in de Maas, op aanwijzing van een wichelroedeloper die meent dat op die plek sporen liggen van de vermiste Tanja Groen, is mogelijk niet van haar. Dat meldde de politie maandagmiddag. Tanja Groen verdween in de nacht van 31 augustus op 1 september 1993. Ze was eerstejaars gezondheidswetenschappen aan de Universiteit Maastricht en fietste na een feestje van studentenvereniging Circumflex aan de Herbenusstraat naar haar kamer in het nabijgelegen dorpje Gronsveld. Sinds die tijd is ze spoorloos. De gevonden fiets lijkt qua model op die van Groen, maar de politie laat weten dat er geen framenummer en postcode in staan en dat die ook nooit in het frame zijn aangebracht. Dit ondanks eerdere berichten van het tegendeel. Het Nederlands Forensisch Instituut en de afdeling Forensische Opsporing van de politie gaan dit verder onderzoeken. Ze zullen dan ook kijken naar laksporen en nagaan hoe lang de fiets in het water heeft gelegen. Naar verwachting duurt het zeker zes weken voordat de eerste resultaten bekend zijn. Afgelopen zondag, toen amateurduikers opnieuw naar sporen van Groen zochten, is een brede buis opgetakeld. Hierin zat een stuk dichtgebonden zwart plastic dat bij het ophijsen terug in de rivier is gevallen, meldt Dagblad De Limburger. De duikers vonden eveneens een voorwiel dat mogelijk hoort bij de fiets. De politie onderneemt geen actie rond de vindplaats zolang niet duidelijk is of de fiets van Tanja Groen was. WD

“Maastrichtse stemwijzer beter dan alle andere” Wat vind je belangrijker: dat de basisbeurs voor studenten blijft bestaan of dat duurzame energie wordt gesubsidieerd? Afwegingen als deze moet iedere kiezer maken voor hij zijn stem uitbrengt. Toch houden de meeste stemwijzers daar geen rekening mee, volgens de Maastrichtse econoom Roxanne Korthals en socioloog Mark Levels. Zij bedachten een alternatief: de Politieke Weegschaal. “Bestaande stemwijzers gaan uit van stellingen”, zegt Levels. “Zo kun je zien met welke meningen van partijen je het eens bent. Soms lijkt het in een politiek programma alsof alles kan. In werkelijkheid moet het geld ergens vandaan komen. Dat betekent dat je op andere punten moet bezuinigen of de belasting moet verhogen. Die afwegingen zie je niet in andere stemwijzers terug.” Wie de Politieke Weegschaal invult (op www.

politiekeweegschaal.nl) moet vijftien keer uit drie fictieve programma’s kiezen. De programma’s zijn vereenvoudigd tot zeven belangrijke begrotingspunten, zoals het begrotingstekort en de hypotheekrenteaftrek. “We hadden graag alles erin verwerkt, maar deze methode is al vaker voor andere doelen gebruikt. Als je meer dan zeven of acht punten opneemt, wordt het te onoverzichtelijk”, zegt Levels. De gebruiker moet dus iedere keer een afweging maken tussen drie keuzes. “Je wordt gedwongen om na te denken over wat je écht belangrijk vindt”, zegt Korthals. “Je moet er even voor gaan zitten, maar twintig minuten invullen gaat nog altijd sneller dan alle programma’s lezen.” “Stemmen mag best moeilijk zijn”, vindt Levels. Aan het eind van de Weegschaal volgt toch een aantal stellingen. “Voor bijvoorbeeld ethische kwesties, zoals abortus”, vertelt Korthals. “Het

liefst zouden we die ook in het eerste deel verwerken. Dat je ook moet afwegen of je het belangrijker vindt dat de dierenpolitie blijft bestaan of dat er meer geld naar defensie moet. Dat is voor de volgende keer.” Want deze de Politieke Weegschaal is geen eenmalig project. “Ik denk dat het een lange houdbaarheidsdatum heeft”, aldus Levels. Voor nu verzamelen ze gegevens van iedereen die de Politieke Weegschaal invult. “Hopelijk vullen genoeg mensen het in, zodat we een representatief beeld krijgen van de Nederlandse stemgerechtigden”, zegt Levels. “Met die gegevens kunnen we zeggen wat het electoraat belangrijk vindt. Tijdens een formatie is dat nuttige informatie.” Ze hopen dat de Weegschaal meer bekendheid krijgt. “Regionaal en via sociale media loopt het al goed”, zegt Korthals. “Nu nog wat meer landelijk.” Cleo Freriks

UM bereidt zich voor op instellingsaccreditatie

Zijn de ambities van de UM nog wel realistisch? Hoge werkdruk onder het personeel, een overvloed aan masters, de rol van de examencommissies, en wel erg hoge ambities. Deze kwetsbare plekken kwamen vòòr de zomer (eind juni) aan het licht tijdens een seminar dat vooruitliep op de eerste UM-instellingsaccreditatie in januari 2013. Dan wordt de kwaliteit van het Maastrichtse onderwijs volledig doorgelicht. De Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) zal in de toekomst instellingen in hun geheel accrediteren. Wordt een universiteit goedgekeurd, dan kunnen afzonderlijke opleidingen de accreditatieprocedure sneller doorlopen. Eind dit jaar dient de UM een zelfstudie voor te leggen en in januari en februari 2013 komt de commissie op bezoek. Dit is dus opgeschoven naar de winter zodat scheidend rector Gerard Mols na zijn sab-

batical het bezoek kan bijwonen, zegt rector Luc Soete. “Hij heeft per slot alles opgezet en voorbereid, en zal ook inhoudelijk de leiding nemen.” Afgelopen april heeft de UM een test-audit op touw gezet, uitgevoerd door een extern panel. Een van de leden, prof. Rietje van Dam, de vicerector van de Universiteit Leiden, presenteert tijdens het seminar de resultaten. Het panel is – op grond van interviews en documenten positief over de kwaliteitscontrole binnen het Maastrichtse onderwijs. “We waren vooral blij verrast over de corporate spirit. De medewerkers staan voor wat ze doen, hebben weet van het unieke UM-karakter maar kennen niet altijd de officiële onderwijsvisie. Ook lijken ze vanwege de informele gang van zaken niet altijd op de hoogte van formele afspraken. ” Verder moet de universiteit de balans tussen

onderwijs en onderzoek kritisch onder de loep leggen. Veel medewerkers hebben moeite met de hoge werkdruk, zegt Van Dam. “Het onderwijs leidt meer dan eens tot overwerk. De inzet van studenttutoren is wat ons betreft geen oplossing voor de werkdruk. Het kan de kwaliteit van het onderwijs aantasten.” Al blijkt uit studentevaluaties van de School of Business and Economics, zegt de latere spreker en SBE-bestuurslid Harold Hassink, dat studenten en docenten als tutor gelijkelijk worden gewaardeerd. Tot slot moet de instelling zich afvragen of de torenhoge ambities op het gebied van onderwijs, onderzoek, internationalisering wel zo realistisch zijn. Het aantal masterprogramma’s mag wel wat minder. Maurice Timmermans

Verboden te eten

Observantonline.nl IEDERE DAG vers nieuws op onze nieuwe internetsite www.observantonline.nl (in Nederlands en Engels) Volg ons op twitter en www.facebook.com/ ObservantUM

Foto: Loraine Bodewes Ook al mag het niet, veel studenten en docenten eten of drinken iets in de collegezalen in Randwijck. Het gevolg: rondslingerend papier, bekers, flessen en kruimels en vlekken op de vloer. Voor de schoonmaak is het vaak een hels karwei, daar moet een einde aan komen, vindt de gebouwenbeheerder van UM Randwijck, Allert Andela. Daarom start deze week de campagne Keep it clean!. Bij de ingang van de collegezalen staan grote banners (zie foto), bij de liften en op andere plaatsen hangen posters, en verder zullen er deze en volgende week zo’n twintig mensen (“We gaan er zelf staan, maar ik heb ook verantwoordelijken voor het onderwijs bij psy-

chologie en de FHML gevraagd; ik heb het bijna rond”, aldus Andela) in speciale “actie outfit” studenten en medewerkers erop wijzen dat broodjes, koffie en andere etenswaren niet zijn toegestaan. Steeds tien minuten voor aanvang van een college. “We hebben zeer recent vijf zalen aan de Universiteitssingel 50 opgeknapt, onder andere de rode en de blauwe. Het zijn nu weer mooie zalen, die willen we graag op orde houden. Die van de UNS 40 zien er nog goed uit. Dat moet zo blijven.” RJ

observant|

2

4 | Observant | 2 | 6 september 2012

Required Reading

Uncertainty is good

Who: Rob de Vries, lecturer at the Faculty of Psychology and Neurosciences Book: Hamlet of William Shakespeare Targeted: psychology students “I’ve thought long and hard, and I have chosen three books that I want to recommend to my students. But as I must limit myself to one novel or play and Plato’s Apology and Descartes’ Discourse on the Method are actually philosophy books, I choose Hamlet by William Shakespeare.” This recommendation comes from Rob de Vries, a lecturer at the Faculty of Psychology and Neurosciences and winner of the 2007 University Education Prize. He is surrounded by boxes, because he is moving from Universiteitsingel 40 to the new psychology building in Randwijck. The majority of his ‘study books’ – some twenty boxes - will not be going with him because his new room only has space for a small bookshelf. His house has no room for them either. “The place is so full of books that, for the first time in my life, I have actually thrown out a few. The twenty boxes are now at a friend’s house. “What do those three books have in common? In his Apology, Socrates argues that man is fallible and knows nothing. The gods, on the other hand, know everything. In his exciting book about his youth, Descartes tells us that when he completed his training he felt that he knew nothing. He goes in search of certainties and through reasoning

Israeli Wine

that his uncle Claudius killed his father. Is the ghost speaking the truth? Should he take revenge and kill his uncle? “Hamlet teaches students that, although we may know a lot, we don’t really know much about anything. There is a lot of uncertainty, and that is not so bad; it is even a necessity if you want to approach the world with an open mind. Shakespeare also shows that people are more complicated than psychology would like us to believe. There may be many discoveries, but this doesn’t mean that we know more. In fact, they show how much we don’t know.” De Vries is a reader, “it cannot be denied”; although fewer books pass through his hands than in the past. “I watch too much TV and read less quickly than in my younger days. Back then, I read two books of two to three hundred pages each day. I now get through about ten per month, a lot of philosophy, but also novels and Trivialliteratur. For example, I read all crime stories that are set in the Roman Empire. I have fits of reading. Some time ago everyone was going on about Harry Potter. I took three days off work and read the whole series.” And? “Great.” arrives at ‘I think, therefore I am’. Hamlet too, doubts everything, hesitates and constantly asks himself questions. One night, he, Prince of Denmark, hears from the ghost of his departed father

Riki Janssen

This column features lecturers who recommend a novel that will throw a different light on their field than textbooks would

Far away eyes “I had to watch out in case

they tried to poison me”

This evening I was at one of my friends’ houses and we were having one of our regular ‘wine&chat’ sessions (which is usually more of a ‘wine&moan’ about [insert topic such as: studying/bureaucracy /Germans/money/bad 50cent coffee/ politics/lady gaga haters]). This time the discussion switched to the quality of the wine. Which was not the Albert Heijn 2 euro variety [insert another moan about the fact it is no-longer €1.99 but €2.19], but was a rather ‘pricey’ €5 one. LadyGagaLover1: “Where is this wine from?” Geek1: “Spain” LadyGagaLover1: “I like it, it’s like ‘Hi! I’m alive!’” Me: “It’s just red wine. Also, wine doesn’t speak.” LadyGagaLover1: “Yeah it does. Like, this one says ‘Hey I’m here, and I’m feisty!” Geek1: “I want to try the other bottle… I think it’s from… [peers at label] – yep, it’s Australian” LadyGagaLover1: “ew.” [wine slurping] Geek1: “hmm…. mellow” [swirls glass around in pretentious manner] LadyGagaLover1: “I prefer the Spanish one. This one is boring. It’s like too round you know? Too perfect.” Geek1: “There are cherries – I definitely can taste cherries…” [sniffs glass, getting wine on his nose] Me: [confused] “I tasted more… like… a wine-ish flavour..?” LadyGagaLover2: “It reminds me of Israel…” LadyGagaLover1: “Israel doesn’t have wine.” LadyGagaLover2: “Yes it does! Just really new…” LadyGagaLover1: “So that means it probably tastes of piss. [To Geek1] Have you ever heard of Israeli wine? No nothing is as good as French wine” That seemed to be pretty final, so the conversation soon trickled back onto our usual topics such as bad lasagne and annoying tutors. Long story short: wine is full of possibility, especially when the people are full of wine. So after this first week of classes, if you are already sick of analysing statistics/ business models/European integration proposals – you know that there is one thing that you can analyse at the end of the week that doesn’t have any right answers and can drink without creating any learning goals. Catriona

Miranda Poeze (31), PhD candidate at the Faculty of Arts and Social Sciences, from the Netherlands She has seen 10 per cent of the world. It may not be all that much, but what Miranda Poeze can say is that she has set foot on all the world’s continents. Well, except Antarctica. And well, she did spend only one day in Hong Kong, during her flight to Australia. “After high school I wanted to leave the Netherlands; it felt quite natural when I took off with all my luggage for my big journey”, she says. The original plan was to take a month’s holiday with her mother in South Africa, but the plan changed and she went to Australia and New Zealand instead. After one year she came home, and went to university, studying cultural anthropology, “a programme that offers something unknown, mysterious and exotic”. A bonus for Poeze: she

was able to do ethnographic research in Senegal, West Africa, for seven months. “The moment I stepped out of the aeroplane and touched African soil, I had a smile on my face; all my senses were stimulated. I remember once sitting in a bus in Senegal, with the music turned up loud and the locals singing and clapping. Wow, did I feel alive.” Another typical Senegalese trait, but a less positive one: “I felt that they held a deep distrust towards one another. Senegalese don’t have many friends, for example, and they believe strongly in witchcraft. Once someone stole my laptop and my camera out of my room, and a Senegalese friend told me to go to a spiritual leader. I did. I had to buy seven eggs which he would do something special with so the burglar wouldn’t be able to

go to the toilet for seven days. After a week he would know he was bewitched and would turn himself in to the police. The spiritual leader asked for far too much money, so I left.” She went to another spiritual ‘helper’. “I had to throw small white shells on the floor, so that he could read the name of the burglar: Mohammed, or something like that. Ninety per cent of Senegalese men are called Mohammed, so it could have been almost anybody!” Poeze’s informant also warned her not to eat and drink anything dished up to her. “I had to watch out in case they tried to poison me. But nevertheless: I love Senegal and even would want to live there for a while.” Wendy Degens

6 september 2012 | Observant | 2 | 5

english In the news Energy-efficient lighting for UCM

Taskforce QRS wins Student Award

Resuscitation courses against a silent killer

Maastricht University’s General and Technical Services will take measures developed by the Green Office to increase energy efficiency at UCM. Conventional lights will be replaced with energy efficient LEDs in the corridors and parts of the common room, and movement detectors and ambient light detectors will be installed in corridors, the common room, classrooms and offices. Calculations show that the investment will pay back after approximately 4.5 years, yielding savings of around 20 per cent of UCM´s annual electricity consumption. The project will be implemented in late 2012. To investigate further measures, the Green Office will participate in a project coordinated by Hogeschool Zuyd on the renovation of historical buildings. Participants in the Premium programme, an honours programme for excellent master’s students, will develop a high-level business case. CF

Search for Tanja Groen The bicycle that was found in the river Maas last week, on the basis of information provided by a dowser who believes that the location has traces of the missing Tanja Groen, may not be hers, the police reported on Monday afternoon. Tanja Groen disappeared in the night of 31 August 1993. She was a first-year Health Sciences student at Maastricht University, who cycled back from a party given by student association Circumflex on the Herbenusstraat to her room in the nearby village of Gronsveld. She has been missing ever since. The bicycle that was found is a similar model to the one Tanja Groen had, but the police said that there was no frame number or postal code engraved in the frame and that they had never been engraved either. This contradicted earlier reports to the contrary. The Dutch Forensic Institute and the police department of Forensic Tracing will carry out a further investigation. They will also look at traces of paint and determine how long the bicycle was in the water. It is expected that it will take at least six weeks before the initial results will be known. Last Sunday, when amateur divers were again looking for traces of Tanja Groen, they hoisted up a wide piece of piping. The pipe contained a piece of black plastic that had been tied up. It fell back into the Maas during the hoist, Dagblad De Limburger reports. Divers also found a front wheel that may belong to the bicycle. The police will not undertake any further action at the location of the find as long as it is not clear whether this is actually Tanja Groen’s bicycle. WD

Latest news in English on

www.observantonline.nl

Or follow us on Twitter and facebook.com/ ObservantUM

Gideon Bookelman, Hesam Amin, Marjan Klinkert, Ali Ghossein, Janieke Geerling, Joakim Zander and Elise Muir Photo: Loraine Bodewes “I was really surprised,” says Gideon Bookelman who heard on Monday that Taskforce QRS had won the 2012 Student Award. The group of students behind the project, which also includes Hesam Amin, Ali Ghossein, Janieke Geerling, Marjan Klinkert and Frank Körver, give resuscitation courses. “Someone had told us that the winners had been sent an e-mail a while ago so we thought: well, it wasn’t us then.” Nevertheless, it was these medical students who were invited onto the stage to collect their award. Taskforce QRS (Qualitative Resuscitation by Students) was set up six years ago to give resuscitation education an impulse. In the meantime, the group has grown to more than a hundred student instructors who give resuscitation lessons to fellow-students, school children and anyone else who is interested. The survival rate after a heart attack rises from 5-10 per cent to 60 per cent if resuscitation is started within a few minutes. An ambulance

takes 10-15 minutes to arrive. “This is the only disorder where civilians can actually save lives,” says Ghossein, who has plenty of resuscitation experience, gained as a nurse at the hospital and during an ambulance traineeship. The others are no beginners either: “We are members of AED Alert (a text message service that warns when resuscitation assistance is needed, ed.) and are called in every now and then,” says Amin. “More than two hundred people die from a heart attack each week in the Netherlands. Few people know that, so it is referred to as the silent killer,” says Bookelman. The group has been targeting secondary-school pupils for the past year. “Teaching young people provides the best results,” says Amin. “Surveys in other countries have shown that youths from 14 years of age can physically and psychologically deal with learning this,” says Bookelman. “In some Scandinavian countries, it is a compulsory subject at school.” “Distances there are so great that they want

everyone to be able to do it,” Amin adds. “But a few minutes is so short: even in a densely populated country like the Netherlands it is very important.” That is why the students have started a petition on www.reanimatieonderwijsverplicht.nl, to include resuscitation in the curriculum of secondary schools in the Netherlands too. “When we have collected 40 thousand signatures, we will present the petition to Parliament,” says Bookelman. They will also draw attention to the issue during the annual resuscitation marathon – ten hours of non-stop resuscitation – to be held on 28 September this year. During the opening of the academic year, the Edmond Hustinx prize was awarded to lecturer of law Elise Muir, while the Rabobank Dissertation prize went to lawyer and former researcher Jaokim Zander. Cleo Freriks

UM President Martin Paul opens academic year

“R&D investments are faltering” “I myself was an eternal student in Germany and I still managed to build up a reasonable career.” It was one of those moments when professor Martin Paul, President of the Executive Board, put things into perspective in his speech on the occasion of the opening of the academic year last Monday. Paul expressed himself moderately critical about government policies. Addressing the issue of eternal students is more a thing for universities, which can be expected to set up studies in such a way that students are able to graduate within the allocated time and still have time for

activities outside the strict boundaries of their study programmes. This is where Maastricht University does well, he said. Paul was also moderately critical about the government’s top sectors policy, which is aimed at clustering research in the Netherlands around a number of themes, while at the same time compelling universities and the business community to work together. “This is the right way, in principle,” he said, but “the question is whether the redistribution of research funds according to the tried and tested concept of ‘out of one’s own

pocket’ will yield enough.” His concerns on that score are even stronger, because investments in research and development in the Netherlands are faltering. A mere 1.86 per cent of the gross national product is spent on R&D, and this is the figure for the public and private sectors together. “This is below the European average; other countries are actually investing in R&D, even in these times of crisis”. Wammes Bos

6 | Observant | 2 | 6 september 2012

onderzoek, in memoriam Maastrichts onderzoek onderwerp van discussie

Statistisch hobbeltje of valide uitkomst? Is het Caphri-onderzoek naar acute hartstilstand (Observant 33, jaargang 32) nu wel of niet betrouwbaar? Afgelopen zomer ontstond er een discussie op de website van het blad NWT Magazine. Het nieuws, onder meer op het acht-uur-journaal, was: in Zuid-Limburg zijn na 2004, toen het rookverbod op het werk van kracht werd, minder mensen overleden aan acute hartstilstand. In Limburg scheelde dat van 2004 tot 2008 12 procent minder gevallen van acute hartstilstand en omgerekend naar Nederland: 16.000. Het verbod om in cafés en restaurants te roken, uit 2008, bleek echter geen effect te hebben.De scherpste criticus was Maarten Keulemans, wetenschapsjournalist bij de Volkskrant. Hij trok op de NWTsite de onafhankelijkheid van de studie in twijfel aangezien farmaceut Pfizer een van de geldschieters was; hekelde de gekozen populatie van 20 tot 75 jaar aangezien daar “hordes 65-plussers bij zitten”, die dus niets met een rookverbod op het werk van doen hebben; en miste het causale verband tussen de rookvrije werkplek en de daling in het aantal hartstilstanden. Kort daarna reageerden onderzoeker Dianne de Korte en begeleider prof. Onno van Schayck. Pfizer verleende een “unrestricted grant” en heeft dus geen enkele invloed gehad; “Hordes 65-plussers deden er niet mee want de gemiddelde leeftijd van de populatie bedroeg 59 jaar. Bovendien strekte het rookverbod zich uit tot openbare gebouwen en het openbaar vervoer, waar veel 65-plussers gebruik van maken. En een causaal verband hebben we nooit geclaimd, maar niettemin wijzen alle studies naar rookverboden en hart- en vaatziekten - 19 wereldwijd - in dezelfde richting. Dat maakt de causale relatie wel heel waarschijnlijk.” En toch, Keulemans is verre van overtuigd. Het belangrijkste probleem, laat hij desgevraagd weten, is “dat Van Schayck een toevallig statistisch hobbeltje in het aantal hartstilstanden heeft uitgeroepen tot een effect. Wat de cijfers in feite zeggen is dit: tussen 2002 en 2004 ging het aantal hartstilstanden in Zuid-Limburg iets omhoog. Tussen 2004 en 2008 zie je een heel lichte daling – veel te licht overigens om een ‘afname’ te heten.

Maar Van Schayck combineert die twee en zegt nu in feite: als er in 2004 géén rookverbod was ingevoerd, was het aantal hartstilstanden blijven stijgen. Maar dat mag je helemaal niet zo zeggen, Van Schayck weet immers helemaal niet waarom die stijging er was!” Van Schayck: “Statistische toevalligheden hebben we uitgesloten door een sensitiviteitsanalyse. Hierbij onderzoek je of toevallige uitschieters ten tijde van de invoering van het rookverbod het verband kunnen verklaren. Dat bleek niet het geval. Ook is er over een periode van achtenhalf jaar wekelijks gecorrigeerd voor alle mogelijke storende variabelen. Zijn die andere 18 studies, gepubliceerd in vooraanstaande bladen, ook allemaal statistische hobbels? Waarom gaat hij de discussie niet aan waar die thuishoort: in de wetenschappelijke bladen?” Vóór de zomer, nog voor de discussie met Keulemans, stuurden de UM-onderzoekers een ingezonden brief met extra uitleg naar Heart. “Die heeft niets te maken met deze discussie, we waren al van plan om die brief te sturen”, aldus Van Schayck. “Het is ook geen rectificatie maar een aanvulling. We verklaren daarin, wat ik trouwens steeds in de media heb geroepen, dat de Limburgse situatie niet helemaal representatief is voor Nederland. De populatie is groot genoeg maar Limburgers leven ongezonder dan gemiddeld en kennen een iets andere leeftijdsopbouw die onder meer blijkt uit de vergrijzing.” Van Schayck benadrukt dat de extrapolatie niet diende om het nieuws op te kloppen. “We wilden duidelijk maken over welke getallen het gaat. Later dacht ik weleens: ‘We hadden het bij de getallen uit Limburg moeten laten.’ Het belangrijkste nieuws was: na het rookverbod op het werk zie je een daling van het aantal hartstilstanden, na het verbod in de horeca niet.” Maurice Timmermans

morgen kunt u haar gerust weer een vraag stellen

The UCM community is speechless and deeply saddened by the sudden and unexpected death of Karen Pärna on September 3, 2012. Karen was born on 23 January 1977 in Estonia, where she grew up and witnessed firsthand the life under and withdrawal of Soviet Union occupation. At fifteen she and her mother moved to the Netherlands. Karen did an MA in Cultural Studies at the Faculty of Arts and Social Sciences, UM, an MSt in Literary Theory at Oxford University and her PhD in Sociology of Religion at Leiden University. Karen joined UCM in 2008 and coordinated the courses Religion & Modern Society and the Writing Project: “The Journal.” She was also a very active and committed member of the UCM Examination Committee. Her main scholarly interests were religiosity in secular societies, the relationship between popular culture and religion and spirituality as a branch of the service industry.  If only one word could describe Karen in life, it would be dedication. She worked with conviction and intensity in all that she did, be it a lecture, a tutoring session, or interviewing an incoming student. Karen was present, attentive and took her tasks seriously. Her dedication was contagious; one could easily see that she inspired those who had the privilege of working with her. She was a great asset to the UCM community, a reliable colleague readily available to help, to discuss issues or to resolve problems. Students appreciated her professional yet warm manner and found her feedback incisive and to the point. She was especially supportive in improving students’ writing skills. Karen was an inspiration to all of us. We will miss her great mind. Karen is survived by her husband and our colleague, Christoph Rausch, and their newborn daughter, Nora Karen. Our hearts are with them at this difficult time. On behalf of the UCM community, Uli Müller, Roberta Haar, Johanna Wagner The memorial service will take place on Saturday September 8, 14:00h, at Crematorium Walpot, Pisartlaan 8, Eijsden, the Netherlands. You can visit Karen there on September 6 and 7, between 17:30h and 18:30h. Flowers will be provided, donations are appreciated.

Hoe ongekend wreed kan de dood zijn Om plaats te maken voor het leven We zijn verbijsterd dat Karen Pärna nog voordat ze goed en wel haar werkzaamheden in de redactieraad van Observant en de Commissie Studium Generale kon gaan verrichten, is overleden. Wij leven mee met Christoph Rausch, die jarenlang in onze gelederen vertoefde als redactieraad- en commissielid

Bel de gratis KWF Kanker Infolijn 0800 - 022 66 22 Al uw persoonlijke vragen over kanker persoonlijk beantwoord

Aanvulling De foto’s van de Inkom op de middenpagina van Observant 1 zijn gemaakt door Loraine Bodewes.

Namens redactie, redactieraad en stichtingsbestuur van Observant, Riki Janssen, hoofdredacteur Erik Driessen, voorzitter redactieraad Joan Muysken, voorzitter bestuur Stichting Observant

Namens het bureau, commissie en stichtingsbestuur Studium Generale, Jacques Reiners, hoofd Joan Muysken, voorzitter commissie Paul Tummers, voorzitter bestuur Stichting Studium Generale

6 september 2012 | Observant | 2 | 7

opening academisch jaar Opening academisch jaar 2012

“De Staar moet blijven”

De Mastreechter Staar Foto: Loraine Bodewes Het gebeurt niet vaak dat het publiek overdonderd wordt tijdens de opening van een academisch jaar, maar deze keer was dat toch onmiskenbaar het geval. Wat wil je ook als, bij wijze van voorgerecht, een veelkoppig instituut als het befaamde mannenkoor Mastreechter Staar langzaam de zaaltrappen van het Vrijthoftheater afloopt onder een aanzwellend Conquest of Paradise van Vangelis? Als er bij de prijsuitreikingen telkens een jubelend Hoera hoera, zij/hij leve lang uit al die mannenkelen klinkt? Het was de eerste keer dat De Staar, zoals het koor in de volksmond liefkozend heet, door de universiteit gevraagd is om dit evenement op te luisteren; menig bezoeker zag er wel iets in om daar een vast nummer van te maken, zo bleek naderhand. Al was het maar omdat er ook iets (Hoe-oe-oe-oera, hiep hiep hoera) te lachen viel tussen al de ernstige betogen door. Van Frans van Vught bijvoorbeeld, vroeger bestuurder bij de Universiteit Twente, tegenwoordig voorzitter van een Brusselse denktank voor strategisch universiteitsmanagement en deze middag de hoofdact met een doorwrocht verhaal over het Nederlandse hoger onderwijs in internationaal perspectief. Opmerkelijke uitspraak: wil ons stelsel de internationale concurrentie aankunnen, dan zal er meer onderling moeten worden samengewerkt. Maar dat is niet genoeg. Wil men zich echt meten met Amerikaanse en Britse topuniversiteiten, dan moet er geld bij en zal men minder studenten toe moeten laten. Fuseren met onderzoeksinstituten, zoals dat in Denemarken is gebeurd, kan wel eens een begaanbare weg blijken, klonk het. Want die hebben wel geld en geen studenten. Een andere opmerkelijke uitspraak deze middag

kwam van de voorzitter van het college van bestuur, Martin Paul. Hij kwam terug op de slogan die enige jaren geleden met veel tamtam aan het UM-logo werd toegevoegd: leading in learning. Ook toen al was er kritiek (“zoiets zeg je niet van jezelf ”; “is dat wetenschappelijk onderzocht?”) maar die werd door de toenmalige UM-bestuurders terzijde geschoven. Paul liet nu weten dat de leus een bron van misverstanden is (“sommigen vinden het een arrogante stelling”) maar dat wat hem betreft het niet zozeer een beschrijving van de status quo is als wel een aanmoediging om vooral verder te gaan met onderwijsinnovaties. Hij liet echter in het midden of de slogan nu wordt aangepast. Wat gebeurde er verder nog? Paul toonde zich gematigd kritisch over bepaalde elementen van het regeringsbeleid. Iets aan langstudeerders doen, dat is meer iets voor de universiteiten, van wie verwacht kan worden dat ze hun onderwijs zo inrichten dat studenten binnen de tijd afstuderen en ook nog ruimte hebben voor activiteiten buiten de directe studie. De Universiteit Maastricht presteert hier goed, zei hij. Trouwens, “ik was zelf langstudeerder in Duitsland en het is me toch aardig gelukt om een redelijke carrière op te bouwen”. Gematigd kritisch was Paul ook over het topsectorenbeleid van de overheid, dat het wetenschappelijk onderzoek in Nederland wil clusteren rond een aantal thema’s en dat tegelijkertijd samenwerking van universiteiten en bedrijfsleven afdwingt. “In principe is dit de goede weg”, maar, zei hij, “het is de vraag of het herverdelen van onderzoeksgeld volgens het beproefde concept van de ‘sigaar uit eigen doos’ voldoende oplevert”.

Decanen en rector tijdens opening Foto: Loraine Bodewes Resteerde het eerste officiële optreden van de nieuwe rector magnificus, Luc Soete, die de traditionele prijsuitreiking mocht verzorgen. Hij sloeg er zich met verve doorheen, sprak alle winnaars vriendelijk toe, overhandigde beeldjes en boeketten maar leek steeds meer in tijdnood te raken, wellicht door het telkens opklinkende hoe-oe-oe- ra van De Staar. Eenmaal bij de Rabobank Dissertatieprijs beland riep hij de bankdirecteur en de prijswinnaar, Jaokim Zander, het toneel op. Na voorlezing van het juryrapport - in een tempo waar Hussain Bolt een puntje aan kan zuigen - raakte hij eventjes in verwarring.

Waar was de prijswinnaar? Die stond dus naast hem, maar Soete dacht met een ander van doen te hebben en deelde de zaal mee dat Zander kennelijk niet in huis was. O nee, hij was er toch. Het publiek lachte vergevingsgezind. Ook deze rector blijkt menselijk. Wie wonnen nog meer iets? De Edmond Hustinxprijs ging naar rechtendocent Elise Muir. En de Studentenprijs werd gewonnen door Taskforce QRS, een groep studenten die reanimatiecursussen geeft (zie verder pagina 5). Wammes Bos

Politiek debat in de ochtend

“Nederlandse studenten zijn bang om naar het buitenland te gaan” Opvallend was dat het L-woord niet aan bod kwam: de langstudeerdersboete. En dat is op zijn minst verrassend in een paneldiscussie met daarin zeven jongeren in de politiek: de bestuursleden van de jongerenafdelingen van de PvdA, D66, GroenLinks, CDA, de Landelijke Studentenbond (LSVb) en het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO), en de voorzitter van de Limburgse VVD Statenfractie. De discussie vond plaats tijdens het ochtendprogramma van de opening van het academisch jaar, onder leiding van collegevoorzitter Martin Paul. Waar ging het wel over? Over de vele buitenlanders die in Nederland komen studeren. Iedereen is het erover eens dat de overheid geen drempels

moet opwerpen zoals onlangs gebeurde: buitenlanders moeten nu minstens 14 uur per week werken (voorheen 8) om in aanmerking te komen voor een studiebeurs. Laat studenten studeren, zegt Kai Heineman van de LSVb. “De regeling heeft ook iets paradoxaals. Heb je studiefinanciering nog wel nodig als je zo veel werkt?” Jojanneke Vanderveen van GroenLinks: “En dan werken ze zo veel dat de studie eronder lijdt, met als gevolg: een langstudeerdersboete.” Wie kan 14 uur werken combineren met een masteropleiding, vraagt PvdA’er Lucas Roorda aan de zaal. Slechts een paar handen gaan omhoog. “Niet zo vreemd, hier zitten nauwelijks studenten”, zegt Willemijn Boskma van het ISO.

“Wie is student hier”, vraagt Martin Paul. Weer maar een paar handen. “De rest is zeker aan het werk.” Meer nog gaat het debat over de andere kant van de medaille: over de weinige Nederlanders die naar het buitenland gaan. “Een slecht teken”, zegt iemand uit de zaal, “onze studenten gaan niet naar China maar de Chinezen komen wel hierheen. Die slag hebben we dan al verloren.” Hans van den Heuvel, van het CDJA: “De liefde moet wel van twee kanten komen. Je kunt studenten moeilijk dwingen om naar het buitenland te gaan.” Nog iemand uit de zaal, advocaat: “Nederlanders voelen zich heel internationaal maar zijn bang

om weg te gaan.” Waarna Paul toch even meldt dat iedereen bij SBE verplicht is om naar het buitenland te gaan. Aan de kersverse rector Luc Soete het slotwoord. “Studenten gedragen zich heel rationeel. Dat is de reden dat Griekse studenten tegenwoordig naar Noord-Europa uitwijken. En tegelijk: waarom zouden Nederlanders de grens oversteken als ze in eigen land goed onderwijs krijgen? Zoals we van Paul weten: het onderwijs in Duitsland is een zootje. Dan kun je beter hier in kleine groepen zitten.” Maurice Timmermans

8 | Observant | 2 | 6 september 2012

UCM: Ten years after University College Maastricht is celebrating its tenth anniversary. Following in Utrecht’s footsteps, Maastricht University started its own Liberal Arts programme in 2002, a broad bachelor’s programme with a lot of freedom for students to determine their own course, with academic advisors who assist – and steer – students in their choices. And with another novelty for the UM: a common room in the building to encourage academic debate and a sense of fellowship. All this, it must be said, was achieved while going against the current: quite a few faculties opposed the newcomer. “They did everything in their power to keep UCM as small as possible,” says ‘mister UCM’ professor Louis Boon, the first dean. All their efforts were in vain; UCM became a success story and was even declared Best College of the Netherlands by Keuzegids this year. Four interviews with leading figures: the example, the instigator, the builder and the successor. As well as a few brief comments from graduates.

“Can my daughter

The example: Hans Adriaansens

Text: Wammes Bos, Maurice Timmermans, Wendy Degens Photos: Observant, archive Adriaansens

De Nederlandse versie van dit artikel staat op www.observantoline.nl

It all started when sociologist Hans Adriaansens was in the United States working on his thesis, and was pleasantly surprised by the enthusiasm of both students and lecturers. Quite a difference with weary, crowded lecture halls in the Netherlands. “It had nothing to do with the intelligence of the American guys and girls or their lecturers, not at all, it was the context that made the difference, the small scale, the intensive programme, the sense of responsibility. The importance of context? Throw Johan Cruijff into a swimming

pool and you will see none of his football qualities.” Adriaansens founded the first University College in Utrecht, in 1998, and was probably not amused when the UM did the same four years later. On the contrary, he thought it was great. “The more the better. I see the Colleges as a spearhead for better higher education in the Netherlands. Maastricht was pre-eminently suited because of its educational innovation, an advantage point in favour for the UCM. The advantage of Utrecht and the Roosevelt Academy is that lecturers work exclusively for the College. It is their baby, their responsibility, and their pride. Because my definition of a good lecturer is ‘someone who is proud of his students’ achievements and careers’. I can do nothing with someone who still wants to win the Nobel Prize. Besides, the chances of one of his students getting one are greater, from a statistical point of view.” Adriaansens is also in favour of residential colleges, with live-in students. He thinks that the workload of the programme requires that. Students form a community and encourage each other at difficult times. Initially the results in Maastricht were somewhat lower than at the other two Colleges. “I think that this has something to do with living together, with students keeping an eye on each other. Make no mistake: if you under-achieve, you lose six hundred friends in one go.” He sees the Colleges as the saviour of Dutch higher education, but he feels that progress is too

6 september 2012 | Observant | 2 | 9

r get a job later on?” “Yes of course”

Dean Boon waving at students in front of the first UCM accommodation, Bouillonstraat slow. He would like to see about thirty of them, but the agreement is: one for each university. “Just look at the excellent master’s studies to which our graduates are admitted. The Netherlands should take example from that.” At the beginning of this year, Adriaansens (66) retired as dean of the Roosevelt Academy, but taking it easy is not his cup of tea: “I am involved

with new Colleges in China and Indonesia. The delegations that came to visit were very impressed with the inventiveness and creativity of our students. Something that is lacking in a country like China.” PS “Congratulations to the UCM! And tell Hospers to stop explaining. Anyone who does not know what a College entails, is not from this era.”

The instigator: Arie Kruseman

“Yes, University College was my idea, and I believe Karl’s as well. I felt that we had to do more about academic education at the UM,”

says Arie Nieuwenhuijzen Kruseman, currently still the chairman of the Royal Dutch Medical Association KNMG, but at the time (1998-2003) rector of the UM. Karl Dittrich was President of the Executive Board. “In those days, there was the discussion about the introduction of the master/bachelor structure in the Netherlands. I had hoped that BAMA could be used to broaden the curriculum during the bachelor’s period, followed by a two-year master’s, and that we could then synchronise the education blocks at the UM, so that it would be easier to cross faculty walls and take a block somewhere else. Anyway, that did not happen: nothing changed at the UM, the BAMA became a cosmetic operation; in principle, master’s programmes were only allowed to last one year. Then I visited Hans Adriaansens’ University College in Utrecht, and I thought that it was a great programme. If we could do something like that at the UM, we could still achieve this academic broadening. “It was an extremely difficult idea to sell within the UM. Arts and Social Sciences feared that their faculty would be outrivaled, other faculties didn’t see the purpose or need of it and certainly

didn’t want any money to be spent on it. There was also resistance from the university council, especially about the lack of clarity about financing. They were right about that but it irritated me nevertheless. I missed the urge to innovate, ambition. I honestly felt that it was a load of moaning and droning. Where is your academic zeal, I wondered? “Eventually Karl and I just forced it through. [The professors] Louis Boon and Louk de la Rive Box got to work on it, but the two could not get along with each other, Louk left for another job, Louis worked really hard at it, he will stop at nothing. An intellectual, and inspirer for his colleagues, but also someone who would paint

The actual accommodation, Zwingelput a room if necessary. The success is all down to him. “UCM developed as it was meant to, but unfortunately the effects within the university have remained insufficient. See, I felt that we should not copy Utrecht on one point, which was that we should not become a residential college, with board and lodgings. Those students never see any other students. I felt that it was important that there was contact with others, that the latter would see what was happening at the College and seek more academic depth at their own faculty, that modules would be exchanged, in short, that it would spread like oil on water. Alas, that did not happen, UCM has remained an island.”

Lynn Berger: student 2002-2005, PhD student at Columbia University and editor at NRC Next “UCM made me a better reader and writer; most importantly, it taught me how to be a student. This involves reading and writing, of course, but beyond that it’s about the way in which you approach questions, bodies of literature, and traditions of thought.  I sometimes wish it had lasted longer, though, or that time had passed less quickly by; by the time I finally figured out what UCM was all about, it was already over!”

Jan Machielsen: graduated in 2005, now Junior Research Fellow in the Humanities in Oxford “When I finished University College Maastricht I could not wait to leave. I had decided on a path to follow and a subject (sixteenth-century history) that interested me after being inspired by a course during a semester abroad. Back in Maastricht, I found the courses on offer limiting. Throughout the years that followed I wished I had studied something more ‘useful’ and specialist that would have aided my doctoral studies (by which I mean, classics, theology or simply history). It is only now when I have students of my own that I have come to realize the value of the skills and the critical mindset that UCM did teach me.”

10 | Observant | 2 | 6 september 2012

The builder: Louis Boon

Cyriel Rademacher: graduated in 2011, now finishing his master thesis for the Master International Political Economy at Leeds Metropolitan University “I have been very happy with the vast amount of work and the high level of education, which made me one of the most prepared students for the master program at Leeds Metropolitan University. Where everybody else had a hard time trying to cope with the workload, I was already used to that. I do regret that UCM had a limited choice of real social science (read: financial oriented) courses, which made me choose several courses which were in fact not very useful for the rest of my career.”

The successor: Harm Hospers

“I started in spring of 2000. I was looking for something different. [Louis Boon was there at the outset of the Faculty of Psychology and had been, among other things, dean of Health Sciences; ed.] Karl Dittrich said: ‘Go take a look in Utrecht.’ Has Arie been there too? I don’t know; we did not go together at any rate. I liked what I saw there; students who did not enrol with a discipline but who chose their own subjects and in doing so slowly put together their own profile, separate from the fixed faculty and disciplinary setup. Such a system would make universities more flexible when it comes to setting up and terminating programmes. “I had cherished ideas like that for quite some time. At the beginning of the nineties, I wrote a piece, together with Gerard Korsten, about abolishing faculties and creating Schools and Departments. Nobody wanted that back then; now there was a new chance to stir up the university and break through the boundaries of the disciplines. UCM should have been a driving force in tearing down the faculties. That was never achieved, and looking back, I think differently about it now. Because when UCM became a success, the Law department wanted to set up a kind of broad foundation course together with Arts and Social Sciences and Economics. I was against that, and I was not the only one. That would have been competition for UCM. “What also appealed to me was the possibility to select students. There are, after all, good and bad students. It is fantastic to work with the good ones, people with brains. Officially we were not allowed to select, it is against the law, but during the intake interviews we advised some students not to come and that worked rather well. Not completely, which is why we later introduced the binding study advice. “A residential college, was another thing that I objected to, for practical reasons. Practical, because we did not have barracks as they did in Utrecht. In principle I feel that at eighteen you should be able to cook, do your shopping and think about what you are spending your money on. Having your breakfast, lunch and evening meal served until you are twenty-two, is bad for your personal development. Besides, you have to be able to meet other people. “In the beginning there was a lot of fuss, a lot of resistance within the UM. The mere fact that we thought that students could compensate a fail for one subject with a pass for another. I feel that

you should be able to make a mistake without paying extra for it. You try out an economics module, you fail and score a four, so what? Then you go in a different direction. You should not have to pay a price for that, the four can stay as far as I’m concerned. But this was not open for discussion for the deans, or for rector Arie Kruseman, because then people would start to ‘study in a calculating manner’. While the case is that these types of students want to end up well, so they study hard anyhow. “But the greatest objection from deans such as Tummers from Arts and Social Sciences and Majoor from Economics was the money. We were not allowed to have our own members of staff, and in particular not do any research. They wanted to keep it small. The worst thing was that the deans formed a kind of supervisory board for UCM. We would draw up a budget, which was subsequently reduced to almost nothing. “So we hired lecturers from the faculties. They were extremely enthusiastic even though they sometimes received less compensation for their hours than they did from their own faculties. I dare say that it was the lecturers’ dedication that saved UCM. In the meantime, there is in-house staff too, approximately 30 per cent. I think that is a good mix. “There were many misconceptions about the programme itself. Such a broad programme, how would that be possible if you wanted to continue to do a master’s? During the open days there were always gruff-looking parents wearing Automobile Association-type of jackets, accompanying their daughter: “Can my daughter go on to study elsewhere and get a job?” Yes of course, they get in at the best universities abroad, including Oxford and Princeton. It took some time here in the Netherlands, students had to do all kinds of brush-up courses in order to be admitted to a master’s programme. It’s crazy, as if a small provincial university in Groningen would know better. “It worked out well with the funding in the end. Initially we got less than Utrecht, because they had more science in the programme, so that they would receive the high science financing from the government. The UM, on the other hand, took legal action, [rector] Gerard Mols’ arguments were sound and we won. The decision was retroactive, so we received a lot of money then. Since that time, all Colleges are financed on the same terms”

What surprised Hospers most when he started as dean of UCM in 2009, was how unknown the phenomenon of a University College was both within and outside the UM. “Even today, after ten years, I have to explain what a liberal arts programme is, what our students do, and how UM lecturers are linked to the College. And there are still students who find it difficult to be accepted for master’s studies. Sometimes the situation is absurd, with students being given the go-ahead by the London School of Economics, while being turned down in Rotterdam. More often or not a matter of misconception.” He doesn’t feel the need to leave his own mark on the College, says Hospers. “I’m not like that. I also think it would be dangerous to change course when things are going well. We came out best in the Keuzegids. I haven’t so much changed things as expanded them, such as our recruiting strategy. We now have alliances with 45 partners, including Freiburg, which is now also setting up a College, and Princeton. UCM is the only Dutch institute for which Princeton gives its students permission to attend. We get good exchange students and we can send our own students to wonderful places.” What Adriaansens sees as a disadvantage, Hospers regards as a selling point: UCM is nonresidential. “Our students live in the city and because of that, they get into contact with social

organisations more easily. High grades is not the only thing we feel is important for our students, but also social responsibility, engagement.” UCM was supposed to have a contagious effect on other faculties, so that they would also broaden their programmes. Did that happen? “No, I don’t think that we have contributed to that. The trend to broaden, with minors et cetera, was already in place. We did stimulate educational innovation. We started the trend of academic advising, which you now see in several places, with matching and selection, and with research in the bachelor’s phase.” There are certainly challenges for the future. “Money will always be an issue. I would like to be less dependent on government funding. We have set up a fund into which sponsors, or idealistic financial backers, can donate money for students from outside the EU. First contacts have already been made. During the anniversary celebrations I will appeal to former students to contribute. Just like they do in the US.” How important was the first place in the Keuzegids? Silence… “Of course it is very nice. It is your own students who have given you high marks. I got a magnum bottle of champagne from the Executive Board, which I kept for a special occasion. It presented itself this summer, when I had dinner in a student house where a lot of UCM students live. It was very enjoyable.”

14 | Observant | 2 | 6 september 2012

colofon

Voor hetzelfde geld staan de

paarltjes

paarltjes iedere donderdag om 8.00 uur ook op internet:

www.observantonline.nl

Redactieadres Bonnefantenstraat 2 Postbus 616 6200 MD Maastricht

SO YOU THING YOU CAN DANCE SALSA?

TE KOOP: modern 2slaapkamer app.

Learn salsa by the best international teachers@

Lage Barakken Wyck 0622508061 www.

E [email protected]

cozy D’n Hiemel, Maastricht. Don’t hesitate check

MaaslandMakelaardij.nl vp179.500

W www.observantonline.nl

SALSABRISA.COM

Joan Muysken (vz), Etienne Packbier, Mary

Wil jij je OG voorbereiden en bijverdienen

Peters

tegelijk? L’Empereur zoekt nachtportiers! Mail naar

(volg routebordjes in het Visitors’ Centre)

T 043 - 38 85 385

Stichtingsbestuur

Redactieraad Erik Driessen (vz), Chahinda Ghossein, Ton Hartlief, Maud Oostenbrink, Christoph Rausch

Travaillez dans un centre de contacts? Disponible

[email protected] cv met pasfoto STUDENT GEVR. VOOR BYLES WISKUNDE B BOVENBOUW VWO O433218575 INFO@P-

Redactie

EN-B.NL

Riki Janssen

12-30h! Contactez Tempo-Team rapidement 0433516187/[email protected]

Van harte welkom bij wijnrestaurant mes amis. Beleef de passie voor wijn en lekker tafelen met franse en limburgse streekgerechten. www.mesamis. nl

(hoofdredacteur)

043 - 38 85 384

Wammes Bos

043 - 38 85 383

Do you want to join The Global Peace Dinner on 21

Wendy Degens

043 - 38 85 382

september or share your culture during this event?

Appartement te koop in Lanaken België. Meer info

Cleo Freriks

043 - 38 85 386

Visit www.MasterPeace-043.nl and join!

www.hebbes.be code 7322948

EUROBED MAASTRICHT: beds-boxsprings-

EUROBED MAASTRICHT: Bedden-boxsprings-

mattresses-duvets-pillows-bedlinen, etc. Everything

matrassen-dekbedden-kussens-textiel, enz. Alles

half price, nowhere cheaper! More info: WWW.

voor de halve prijs, nergens goedkoper! Meer info:

EUROBED.NL

WWW.EUROBED.NL

Maurice Timmermans 043 - 38 85 381

Beheerder

Marlies In de Braekt

043 - 38 85 385

Marion Janssens

043 - 38 85 390

Redactie-assistent

Aan dit nummer werkten verder mee:

Albert Bergbroeder, Lisa Dupuy, Alison Edwards, Marlien van Liempt, Anne Moraal,

ROUWEN NA SCHEIDING? KIJK OP WWW. OPBLOEIEN-NA-SCHEIDING.NL

Catriona O’Sullivan, Hans Philipsen, Jeroen Postma, Mark Vluggen

Fotografie

Loraine Bodewes, Joey Roberts

Illustraties

Simone Golob

Opmaak

Marlies In de Braekt

Basisontwerp

Simone Golob, www.simonegolob.nl

STUDENT-ROOM; REMOVE/TRANSPORTSERVICE; HEYOKA-TRANSPORT, FOR YOU!

TRAVEL CLINIC/REISKLINIEK VACCINATION & ADVICE BY TROPICAL MEDICINE EXPERT IN TEIKYO BUILDING WWW.TRAVELCLINIC. EU WWW.LIEVERVACCINEREN.NL

STUDENTS ON THE ROAD, WE HELP! ABOUT 40€! CALL: 0654688956 WWW.STICHTING-

STUDENTEN-VERHUIZINGEN!! VOOR

HEYOKA.ORG

ONGEVEER €40,- JE HELE TOKO VERHUISD

TRANSPORT: 06-54-68-89-56 OF WWW.

september www.taalstudiocampo.nl

STICHTING-HEYOKA.ORG

cinema

Lumière Bogaardenstraat 40b www.lumiere.nl Intouchables: do 19.30; zo t/m wo 19.00; zo ook 16.20, 21.15; wo ook 14.30 Take this Waltz: do 21.30; vr t/m wo 19.15; zo, wo ook 14.15 v.i.s.s.e.n.: zo 16.30; ma, di 19.00; wo 14.00 To Rome with Love: do 21.00; vr t/m ma, wo 21.30; di 22.00; vr, za ook 19.00; zo ook 14.00, 16.10; wo ook 15.00 A Royal Affair: do, zo, ma 19.15; vr, za, di, wo 21.15; zo 13.45; wo ook 14.00 360: do, zo t/m wo 21.30 A simple Life: vr, za 19.15; zo, wo 19.00 Holy Motors: dag. 22.00 The Angel’s Share: do t/m ma, wo 19.30; di 19.15; zo ook 16.30; wo ook 14.45 Your Sister’s Sister: dag. 21.45; do t/m ma, wo ook 19.45; zo ook 14.30 The Battle of Algiers: do, vr, za 21.45; zo t/m wo 21.15; zo ook 14.00 Musica Sacra: do, vr, za, zo diverse films zie www.lumiere.nl Brazilien Stories i.s.m. World Cinema Amsterdam: ma, di, wo diverse films zie www. lumiere.nl

IN/OM MAASTRICHT! BEL HEYOKASPAANS IN MAASTRICHT! Cursussen vanaf 3

6 september 2012

Vertalingen

o.a. door B. Wall & P. Nekeman

Druk

Pathé Wilhelminasingel 39 www.pathe.nl/bioscoop/ maastricht

Janssen/Pers Gennep

Mededelingen

Voor het inleveren van mededelingen zie aanhef op mededelingenpagina

Advertenties

Voor regionale en interne adverteerders: Marion Janssens, 043 - 38 85 390, [email protected] Voor overige adverteerders: Bureau Van Vliet, 023 - 57 14 745, [email protected] Internet: www.bureauvanvliet.com (Voor Paarltjes zie info bij Paarltjes)

Abonnementen

Leden van de universitaire gemeenschap ontvangen het blad gratis. Afgestudeerden en andere belangstellenden kunnen zich abonneren voor € 37,00 per jaar. Losse nummers € 1,00

HOP

Observant is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau

Paarltjes

Per letter, leesteken of spatie een apart hokje gebruiken. Regels volschrijven tot het einde. Voor langere teksten geldt het advertentietarief. Inleveren bij de redactie, Bonnefantenstraat 2, kan maandag tot en met donderdag van 09.00 tot 17.00 uur / contant betalen. Digitaal inleveren kan ook, zie www. observantonline.nl Vóór dinsdag 16.00

uur ingeleverde Paarltjes verschijnen de donderdag daarop in de krant. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de Paarltjes en behoudt zich het recht voor om zonder opgaaf van reden Paarltjes te weigeren. € 3,00 € 4,00

© Stichting Observant

€ 5,00

Niets uit deze uitgave mag zonder vooraf-

€ 6,00

gaande schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur geheel of gedeeltelijk worden overgenomen

€ 7,00 € 8,00

To Rome with Love: do 16.10, 18.55; vr 18.55; za, zo 15.55, 19.05; ma 14.00, 19.00; di 16.20, 19.00; wo 16.25, 18.55 De Verbouwing: do 14.30, 16.45, 19.05, 21.20; vr 14.10, 16.15, 19.05, 21.20; za, zo 13.35, 16.15, 18.55, 21.20; ma, di 13.50, 16.10, 18.30, 20.50; wo 16.10, 18.30, 20.50 The Bourne Legacy: do t/m ma 15.20, 18.15, 21.05; di, wo 18.15, 21.00; ook za 11.40 en di 15.20 Ted: vr, za 18.30, 20.50 Manon: ma 18.30 Girls only: The Twilight Saga: Eclipse: vr 16.30 The Watch: do 14.00, 18.30, 20.50; vr 14.00, 18.20; za 18.20; zo 11.40, 18.30, 20.50; ma 14.10, 16.30; di 14.10, 21.10; wo 18.45, 21.10 The Expendables 2: do 14.40, 17.00, 19.20, 21.40; vr 14.20, 19.20, 21.40; za 19.20, 21.40; zo 19.20, 21.40; ma, di 14.30, 16.50, 19.10, 21.30; wo 19.10, 21.30 Paranorman: za, zo 12.25; za, zo, wo 14.30 Red Lights: do t/m zo 21.30; di 18.45; ma, wo 21.20 Sammy 2: za, zo 11.20, 13.20; wo 13.50, 16.00 The Dark Knight Rises: dag. 20.40; ook do, zo t/m wo 14.00, 17.20; vr, za 14.45 Brave: vr 16.45; za, zo 12.45, 15.00; wo 14.00 Sneak Preview: di 21.20 Step Up 4 Miami Heat: do 14.20; vr 14.30; vr t/m zo en wo 16.40

6 september 2012 | Observant | 2 | 15

film Your Sister’s Sister

muziek/toneel

Zus & Zo

Mooiste slot- Verkiezingsscène ooit magie

Pezen in de bieb

Het verhaal: Een jaar na zijn broers’ dood is Jack nog altijd een emotioneel wrak. Zijn goede vriendin Iris trekt zich zijn lot aan en nodigt hem uit een weekend alleen door te brengen in het afgelegen vakantiehuisje van haar vader, op een eiland voor de kust van Seattle. Jack gaat op het aanbod in, maar treft bij aankomst onverwacht Iris’ aantrekkelijke lesbische zus Hannah aan. Na een nacht met heel veel tequila belanden ze in bed. Iris’ onaangekondigde komst de volgende ochtend markeert het begin van een weekend vol opmerkelijke onthullingen.

Een ode aan Shakespeare, dat is King Lear van Het Toneel Speelt. Het is een tragisch verhaal: een oude koning wil zijn rijk verdelen onder zijn drie dochters en vraagt ze hun liefde voor hem te betuigen. Twee van hen beginnen gelijk op te scheppen, de jongste houdt oprecht van haar vader, maar weigert aan dat spelletje mee te doen. Verkeerd begrepen wordt ze verbannen naar Frankrijk. De koning verlaat zijn andere dochters (die hem niet trouw zijn gebleken) en gaat de strijd met de natuur aan. Aan het klassieke stuk zijn door regisseur Jaap Spijkers geen grote veranderingen of eigen interpretaties toegevoegd. En dat is jammer. De voorstelling moet vragen oproepen over welke positie hogere machten zoals de natuur in ons leven innemen en wat het doel van het leven is, maar slaat geen brug naar deze tijd. Het ingewikkelde plot over koningen, rijken, narren en bodes is moeilijk in het heden voor te stellen. De techniek en decor zijn moderner. De wildernis, die de koning letterlijk insluit wanneer grote boomstammen vanuit de lucht het hele podium vullen, is indrukwekkend. Net als de donder en bliksem die het hele theater laten trillen. Een aantal gruwelijke scènes – onder andere één waarin iemand de ogen worden uitgesneden – waarin macht en verraad steeds de boventoon voeren, maakt het stuk zelfs spannend. Met dank aan Mark Rietman die een fantastische King Lear speelt: één die vloekt, tiert, huilt en schreeuwt en uiteindelijk zijn dode dochter het toneel op moet dragen. Het is de mooiste en meest tragische slotscène uit de hele toneelgeschiedenis en wordt virtuoos gespeeld. Met zijn bijna 3,5 uur speeltijd is King Lear een lange zit. De tekst staat centraal en hoewel deze bij vlagen prachtig is, vraagt het ook veel concentratie. Dat maakt het stuk soms taai. Wie zich daar doorheen slaat kan genieten van een klassieke Shakespeare.

Wij hebben veel aan Griekenland te danken. Zo was er ooit een zekere Kouretas, een geitenhoeder, die één van zijn geiten bevrijdde uit een spleet in de grond. Het dier gedroeg zich vreemd. Op dat moment zag hij de god van het licht, Apollo I presume, en kon hij zien in verleden en toekomst. Er ontstond een heiligdom waarin oudere vrouwen van eenvoudige komaf mochten dienen als profetes. Gelukkig waren er steeds ervaren priesters in de buurt om de wartaal van de profetes uit te leggen. Het werd druk in Delphi. Eeuwenlang kwamen er van heinde en verre gewone mensen met kleine vragen en machthebbers met grote problemen. Pas in 390 na Christus sloot de christelijke keizer Theodosius I het heidens instituut voor toekomstvoorspellingen. Daarmee was het niet gedaan met het magisch verlangen zekerheid te krijgen over de nabije toekomst. Kerken en religies hebben nog steeds een waaier van ritueel om ons wat meer vastigheid te geven in tijden van nood. Bovendien bestaat er naast de godsdienstige versie van opheffing van onzekerheid, in alle tijden en op alle plaatsen, een wereld van magische praktijken. Variërend van de doelman die een knuffel in zijn doel hangt tot grootschalige pogingen tot verkoop van schijnzekerheid. Zelfs in de wetenschap is die neiging niet afwezig. Ooit heb ik een erudiete man ontmoet die, misschien tot zijn eigen verbazing, ineens benoemd bleek tot hoogleraar in de futurologie. Moderne samenlevingen kunnen er niet buiten: toekomstscenario’s, trendwatching en lange termijnvoorspellingen. Elke overheid heeft zo zijn eigen Centraal Planbureau van Grote Getallen en Onnavolgbare Rekenpartijen. Zo heeft het CPB in Den Haag de verkiezingsprogramma’s voor 12 september ’12 doorberekend. In ieder geval tot en met 2017. Iedereen weet dat de cijfers hoogst onbetrouwbaar zijn. Bovendien zijn ze weinig valide omdat de toekomst nu eenmaal ongewis is. Toch hebben wij een week lang kunnen genieten van een ritueel dat eigen zekerheid schept boven andermans twijfel, en eigen hoop boven andermans vrees: het verkiezingsdebat. De Griekse priesters die elk voor zich de onduidelijke uitingen van het orakel uitleggen, zijn terug van weggeweest. Met hun gekrakeel verjagen ze de boze geesten van het pessimisme. Onze politieke voormannen kunnen niet anders. De functie van magie is de wens greep te hebben op de nabije toekomst. Vergeet niet: de toekomst kunnen we niet kennen.

In het vacuüm na de drukke Inkom vinden veel studenten uiteindelijk de bieb – want oh ja, studeren, dat is toch de core business voor studenten. Eerstejaars proberen bekend te raken met het doolhof aan archieven en boekenrekken. “Dat zijn de blokboekprinters”, weet portier Michel. “De mensen die nu al komen, die blijven ook komen. Dat zijn de goeden, die zijn echt gemotiveerd. Er zijn natuurlijk ook personen die pas voor de tentamens komen. Van hen weet ik dan; dat wordt stress.” Michel kent het reilen en zeilen van de studenten in de UB Binnenstad dus. Maar het moet gezegd: dit jaar is het wel heel erg druk. Zó veel studenten, van wie de meesten zich al vóór de Inkom meldden, dat is ongekend. En dan rekent hij de gehaaste bijna-langstudeerders niet eens mee. Dat was helemaal een gekkenhuis, in augustus. Strakke koppies boven laptops en neerslagwerken. Studenten die zich ’s ochtends vol goede moed aan het werk (dat wil zeggen, een last-minute scriptie) zetten, die ’s middags een vierde emmer koffie achterover sloegen en hun pauze uitrekten tot onmetelijke duur, en die uiteindelijk om middernacht met paniekerige stem verkondigden echt even te moeten slapen. Eén van hen, een jongen die zich tussen de wetboeken had verschanst, verzuchtte op 28 augustus: “Nu alleen nog een dankwoord; mijn ouders of mijn begeleider, of zo?!” Als verslaggever haalde je het niet in je hoofd de bikkels te storen. Portier Michel heeft het hele proces meegeleefd: “Die studenten komen hier drie, vier jaar. Dan help ik graag dat laatste kruis dragen.” Hij kent trouwens vooral succesverhalen. “Bijna iedereen heeft het gehaald voor de eerste september, ze zijn met de schrik vrijgekomen.” Blijven in de eerste week van het collegejaar de goede voornemens van nieuwe en terugkerende studenten over. “Dit is de eerste keer dat ik zo vroeg in het jaar al in de bibliotheek ben”, aldus een UCM-studente. “Vooral omdat ik thuis geen internet heb, eigenlijk. En geen coffee corner.” Ze wijst naar de verbouwde lunchhoek op de begane grond. “Je kunt nu je eigen koffie maken. Leuk, daar wil ik nog wel voor terugkomen.”

Hans Philipsen

Lisa Dupuy

Een erg goede keuze als openluchtfilm voor de Inkom, want: - Mumblecore wordt het genoemd. Een nieuwe stroming in de Amerikaanse cinema, gewijd aan de neuroses en liefdesperikelen van twintigers. Films gemaakt met een uiterst minimaal budget (van het maandsalaris van een hoogleraar 1 kun je ongeveer anderhalve mumblecorefilm maken) met een crew die vaak uit vrienden van de regisseur bestaat. Your Sister’s Sister werd in twaalf dagen gedraaid en heeft een aanstekelijke do-ityourself mentaliteit. - De charme van Your Sister’s Sister drijft volledig op het naturalistische acteerwerk van het supertrio Mark Duplass, Emily Blunt en Rosemarie DeWitt. Heerlijk gezelschap is het: geestig, gevoelig en gevat (net uw recensent dus), maar ook onvolmaakt, geplaagd door onzekerheden en worstelend met het leven. Nadat uw recensent – wiens sixpack voor het laatst zichtbaar was bij zijn geboorte – een minderwaardigheidscomplex had gekregen van de geoliede strippers in Magic Mike – was het heerlijk om nog eens een man in een romantische komedie te zien (Duplass) die zichtbaar al jaren geen sportschool van binnen heeft gezien. En dan toch twee 100% aanbiddelijke zussen die zich aan zijn voeten werpen. Het leven kan mooi zijn. Niet erg dat die Inkom-voorstelling in het water viel, want: - Your Sister’s Sister werd door een Amerikaanse filmcriticus een “actionless talkathon” genoemd. Wie allergisch is voor praatfilms, kan beter elders zijn heil zoeken. - In de tweede helft maken geïmproviseerde, levensechte dialogen plaats voor kleffe plotmachinaties die je enkel in Hollywoodfilms aantreft. Het salomonsoordeel: Een bescheiden, ongekunstelde romantische komedie over het leven en de liefde. Mark Vluggen

Het Toneel Speelt – King Lear (25 september in Maastricht) Marlien van Liempt

thuisreiziger

meer dan bier alleen

UCM-student Lisa Dupuy gaat iedere week naar een plek of een evenement waar veel studenten te vinden zijn

16 | Observant | 2 | 6 september 2012

Fruitvlieg

Blonde staartjes, ruige jongens

Voor een nieuwe serie diepte-interviews - in columns is naast kwantiteit ook kwaliteit wel degelijk belangrijk- werd ik gevraagd gesprekken aan te gaan met spraakmakende figuren achter het nieuws. Deze week in het nieuws: de nieuwe campagne Keep It Clean. Randwijck krijgt het zwaar. Versgesmeerde bammetjes en appeltjes voor de dorst komen binnenkort de collegezalen niet meer in. Want van kruimels wordt de collegezaal hartstikke vies en dat opruimen is zo’n gedoe. Gedoe kost geld en dat betekent: geen lunchpakketjes meer. Na de UB-parkeerkaart nu dus ook Keep It Clean, powered by Maastricht University. Maar studenten zijn niet de enigen die genadeloos hard worden aangepakt. Ik ging in gesprek met een fruitvlieg van actiegroep ‘Vlieg voor Fruit’ die de campagne bestrijdt. “Wij voelen ons gedwongen de universiteit te verlaten” aldus mijn gesprekspartner. “In mijn acht dagen ben ik nog nooit zo onbeschoft behandeld.” Fruitvlieg is vooral niet te spreken over de communicatie vanuit de universiteit. Ondanks felle protesten vanuit de actiegroep middels boze brieven en spandoeken heeft Maastricht University nog geen enkele reactie gegeven. Er zijn eerste stappen gezet naar een opvangkamp in de collegezaal van FASOS, maar ook daar stuitten Fruitvlieg en zijn achterban op weerstand. “De meesten van ons halen FASOS niet. De reis is te lang en de omstandigheden zijn barbaars. Daarnaast is er al meerdere malen een ontruiming geweest, maar we moeten roeien met de riemen die we hebben.” Een kleine meevaller voor de actiegroep is een lunchpakketje met mandarijnen achter een verwarming dat nog niet is ontdekt. Helaas moet Fruitvlieg het niet alleen opnemen tegen de universiteit maar ook tegen sceptische soortgenoten. “Mijn vrouw denkt dat ik in een midlife crisis zit, dit komt vooral door een incident met een grapefruit waar ik liever niet op in ga. Ze maakt zich niet druk over de toekomst en zegt dat fruitvliegen zich over 100 dagen zodanig hebben ontwikkeld dat al deze ophef nu verspilde moeite is.” Maar Fruitvlieg maakt zich wel zorgen. “Vaak denk ik: wat voor wereld laten wij achter voor onze kinderen?” AMoraal

Valérie Drost Foto: Joey Roberts

De meest begeerde vrijgezel van Sirene Je moet van goeden huize komen, wil Valérie Drost, behorende tot de jongste lichting van Koko’s afhankelijk damesdispuut Sirene, happen. “Slechte openingszinnen vind ik een afknapper. Laatst begon er iemand over mijn ogen, dat ze zoveel op die van Liv Tyler leken. Daar kan ik slecht tegen.” Toen Drost van de week in een e-mail las dat haar dispuutsgenoten haar unaniem hadden uitgekozen voor deze rubriek, dacht ze: “O, oké... Niet iedereen bij ons is vrijgezel, maar ze zijn wel allemaal begeerlijk, dus in dat opzicht had het ook iemand anders kunnen zijn”, meent de 23-jarige derdejaars gezondheidswetenschappen. Zijn Sirene-dames inderdaad zo begeerlijk? Ze zijn in elk geval elegant, charmant, eigenwijs en

Bergbroeder neemt er niets van terug De laatste tijd het woordje ‘top’ nog gehoord? In verband met de UM, onze research, ons onderwijs, de studenten, de voorzieningen, de koffie desnoods? Nee hè. Ik ook niet. Zelfs niet bij de academische openingsceremonie, waar ik mij gewoontegetrouw op de achterste rij had geposteerd, voorbereid op een middagje stil lijden. Want dat is het toch meestal: na het jurkendefilé een toespraakje, een deuntje, een wat langere toespraak, weer wat deuntjes en dan de prijsuitreikingen met onafzienbare rijen genomineerden, dat alles afgerond door de muzikanten van dienst die de zaal net op tijd wakker schudden met het Europese lijflied Alle Menschen werden Brüder. Jaar in jaar uit dit patroon, met kleine variaties maar de afgelopen periode één constante: wij, u, ik, iedereen die iets van doen had met de UM was top of op zijn minst bijna top. En excellent natuurlijk. Was getekend: de vorige president, Jo Ritzen. Bijnamen: Topgun, Kim-il-Jo, Jo-zonderbanjo, Jo de Magere, de Jo-ker, de Reizende Ster, het Brein van Bunde en ga zo maar door. Onuitputtelijk. Sinds een jaar is alles anders. Jo de Magere is ingeruild voor zijn absolute tegenpool. Die ook nog slechts twee bijnamen heeft, Germanicus en de Man-met-de Twee-Voornamen. En die voornamen, dat is ook meteen de enige extravagantie die aan hem te ontdekken valt. Voor de rest is het bescheidenheid troef. Ook beroepsmatig. Zijn nieuwste vondst, te berde gebracht tijdens de opening: de UM-slogan leading in learning

ambitieus, klinkt het. “We weten wat we willen, maken een toekomstplan en staan op eigen benen.” Zo ook Drost. Sinds een paar maanden is ze vrijgezel na een relatie van ruim drieënhalf jaar. “Het was tijd om alleen te zijn en mijzelf te ontplooien.” Op zoek is ze dan nu ook niet. “Mijn ideale man? Wat is ideaal? In ieder geval een man die de deur voor me openhoudt, aantrekkelijk is en een bepaalde mate van intelligentie heeft. Ik vind het fijn om met iemand op één lijn te zitten, we zijn partners en gesprekspartners.” Waarom Drost? “Ze heeft het allemaal, ze is supermooi”, begint voorzitter Céline Jansen. Drost reageert bescheiden. “Je hoeft niet zo bescheiden te zijn, het is waar”, zegt dispuutslid

Yvette Bruining. “Die bescheidenheid siert haar, en ze is een beetje mysterieus.” Jansen: “Ze ligt goed in de markt, ze krijgt veel aandacht.” Dat Drost modellenwerk doet, noemt ze tussen neus en lippen door, zachtjes. Wederom die bescheidenheid. “Ik ben student in het dagelijks leven, geen model. Dat doe ik af en toe erbij.” Bruining, lachend: “Zoals anderen bij de Albert Heijn werken.” Wendy Degens

In deze nieuwe serie portretteert Observant iedere week de meest begeerde vrijgezel van een Maastrichts dispuut. Meedoen? [email protected]

Klust hij bij???

mag niet gelezen worden als de verwaande uiting van oververhitte eigendunk die hij eigenlijk is, nee, het is meer een aansporing om goed ons best te doen! Wat een elegante manier om met de erfenis van je voorganger om te gaan, om ons aller zelfbeeld weer wat realistischer dimensies te geven, om de deemoed weer een plaats te geven in onze gelederen! Alleen, is de heer Paul niet wat al te bescheiden? Ik vraag dit omdat een trouwe lezer een vakantiefotootje opstuurde waar ik danig van schrok. Op een Frans terrasje oberde een meneer die wel héél erg veel gelijkenis vertoont met onze voorzitter. Postuur, maar zeker ook de gelaats-

trekken, het moet hem bijna wel zijn. De vraag is dus: klust hij bij? Of is dit zijn manier van vakantie vieren? Van er-eens-helemaal-uit zijn? En wat doen vrouw en kinders dan? Staan die op de markt met potjes biohoning? Het punt is, ik durf het gewoonweg niet aan de voorzitter te vragen. Want òf hij is het en dan wil hij natuurlijk incognito blijven, òf het is net die ene broer waar hij zich een beetje voor geneert. Pijnlijk pijnlijk. Terwijl het zo’n sympathiek beeld is, een voorzitter die gedienstig een pastisje serveert… Uw roddelkont, Albert Bergbroeder