5-stappenplan voor een nieuw milieuproject: Planning voor een extern gerichte vereniging

5-stappenplan voor een nieuw milieuproject: Planning voor een extern gerichte vereniging Ieder jaar organiseer je dezelfde activiteiten. De vereniging probeert haar stempel te drukken in de milieuraad, maar de schepen heeft geen oren naar jouw voorstellen. Er is geen tijd of energie meer voor nieuwe initiatieven, ledenwerving, acties, enz… Je voelt dat de vereniging een beetje is vastgeroest in haar oude gewoonten en activiteiten. Wil je investeren in een nieuwe, inhoudelijke werking? En tegelijkertijd met je nieuw inhoudelijk project meer wegen op het gemeentelijk beleid en meer mensen warm waken voor milieu en natuur. Met dit 5-stappenplan maak je als lokale vereniging werk van een toekomstgericht milieuproject. Een samenvatting van de belangrijkste tips vind je op het einde van de fiche.

Stap 1: SWOT-analyse (strenght-weakness-opportunitythreat) Op een bestuur of een aparte planningsvergadering voer je een SWOT-analyse uit. Met deze methodiek breng je niet enkel de sterktes (strenghts) en zwaktes (weakness) van jouw verenigingswerking in kaart, maar ook de externe kansen (opportunities) en bedreigingen (threats). Meer informatie over deze methodiek kan je opvragen bij de stafmedewerker lokale werking, [email protected]. Je kan veel of weinig tijd uittrekken voor deze analyse, maar blijf niet te lang stilstaan bij de zwaktes van de vereniging. Want dit legt de focus te veel op wat er allemaal verkeerd liep in het verleden. En je wil eigenlijk een toekomstproject voor je vereniging uittekenen. Concentreer je dus vooral op de sterke punten van de eigen vereniging en de uitdagingen om werk te maken van een nieuw inhoudelijk milieuproject. Met de volgende stap probeer je een beter zicht te krijgen op deze externe uitdagingen en de rol van de vereniging hierin.

Voorbeeld: sterktes: sterke inhoudelijke dossierkennis over verschillende lokale milieuthema’s, goede perscontacten, … zwaktes: kleine bestuurskern, weinig activiteiten, weinig volk op deze activiteiten, … bedreiging: slechte contacten met milieuschepen, het vermoedelijke nieuwe bestuur is niet pro-milieu opportuniteit: commotie bij veel inwoners en verenigingen over ontwerp gemeentelijk ruimtelijk structuurplan

Bewegingswerk – Infofiches – Bestuur

1

Stap 2: Omgevingsanalyse en inhoudelijke positionering Beleidsbeïnvloeding doe je niet enkel in de adviesraad of rechtstreeks bij de milieuschepen, maar ook op straat. En dan is het interessant om eens te kijken welke andere (milieu)verenigingen en/of bewonercomités actief zijn in de gemeente? Welke andere doelgroepen je als vereniging wel of niet bereikt? Welke milieuthema’s leven er bij de mensen? Neemt het beleid deze signalen op? Hoe positioneert de vereniging zich lokaal t.a.v. het beleid en andere verenigingen? Wat is onze missie en in welke omgeving is onze vereniging actief? Daar komt het bij een omgevingsanalyse en inhoudelijke positionering op neer. Omgevingsanalyse: o

Politieke situatie: Wat is de samenstelling van de meerderheid? Wat is het beleid van de milieuschepen? Heeft de gemeente de samenwerkingsovereenkomst ondertekend? Hoe is de relatie tussen de vereniging en de milieu en/of andere schepenen? Hoe is de relatie tussen de vereniging en de milieu en/of andere gemeentelijke diensten? Hoe verloopt de werking van de milieuraad en/of andere adviesraden waarin de vereniging vertegenwoordigd is? Wat zijn de probleemdossiers in de gemeente/stad? Wat zegt men ‘op straat’ over het beleid?

o

Welke milieuthema’s leven er in de gemeente en wat kan de rol van de vereniging hierin zijn? Welke verenigingen en/of andere doelgroepen zijn hiervoor gevoelig? Zijn er milieuthema’s, dossiers die verwaarloosd worden? Zijn dit typische dossiers voor onze vereniging?

o

Socio-economische situatie: Is er een grote aanwezigheid van industriële activiteiten? Of heeft de gemeente een eerder landelijk karakter? Is de gemeente een drukke transit voor vrachtverkeer? Enz…

o

Demografische situatie: Statistieken zoals geboortecijfer, verhouding jong/oud, inen uitwijkelingen, enz…

Veel van deze gegevens ken je zelf. De vertegenwoordigers in de gemeentelijke adviesraden halen informatie uit allerlei gemeentelijke beleidsplannen en documenten. Cijfergegevens over de milieutoestand in je gemeente haal je uit het milieujaarprogramma en milieubeleidsplan. Ook in andere beleidsplannen van de gemeente (bijv. gemeentelijk ruimtelijk structuurplan, mobiliteitsplan, jeugdwerkbeleidsplan, enz…) kan je waardevolle informatie vinden over de bevolking, ruimtelijke en mobiliteitsaspecten van jouw gemeente. Ook Vlaamse milieurapporten en databanken leveren zeer interessante informatie over de toestand van o.a. het lokale leefmilieu.

2

5-stappenplan voor nieuw milieuproject

Voorbeeld: - Milieudatabase België (NIS): http://statbel.fgov.be/port/env_nl.asp - Profielschets Vlaamse gemeenten: http://statbel.fgov.be/studies/thesis_nl.asp?n=462 - Database Mira-T: http://www.milieurapport.be/desktopdefault.aspx?tabid=934 - Database NARA: http://www.natuurindicatoren.be/ - Database Vrind: http://aps.vlaanderen.be/statistiek/knooppunt/stat_knooppunt.htm - Database Vlaamse administratie planning en statistiek: http://aps.vlaanderen.be/index.htm - Database Europees Milieuagentschap: http://dataservice.eea.eu.int/dataservice/

Voor een zelftest van de werking van de milieuraad kan je bij het Verenigingensteunpunt Tandem terecht: http://www.tandemweb.be/index.php/53/ Een interessant meetinstrument om de duurzaamheidgehalte van het gemeentelijk beleid na te gaan is de duurzaamheidspiegel van het Steunpunt Lokale Agenda 21. Meer info bij http://www.vodo.be. Inhoudelijke positionering: o o

Wanneer en hoe is de vereniging ontstaan? Wat is onze missie (wie zijn wij, waar staan wij voor)? Waarom kiezen mensen voor onze vereniging? Wie is de achterban van onze vereniging? Is de vereniging genoeg zichtbaar in de gemeente? Welke activiteiten, projecten of acties met externe uitstraling heeft de groep geprogrammeerd? Welke contacten zijn er met andere verenigingen? Welke doelgroepen bereikt de vereniging? Hoe zit het met de externe communicatie van de groep via nieuwsbrieven en persberichten?

Stap 3: kies een nieuw inhoudelijk milieuproject voor jouw vereniging Door de sterke punten van de vereniging te combineren (stap 1) met de belangrijkste milieuuitdagingen en de specifieke context van jouw gemeente (stap 2) krijg je zicht op de milieuthema’s waar de mensen echt wakker van liggen en waarop jouw vereniging zich het best kan profileren.

Voorbeeld: De vereniging heeft jarenlang een stevige dossierkennis rond ruimtelijke ordening opgebouwd. Het gemeentebestuur verzuimt om de burgers goed te informeren. Deze zijn onzeker en ongerust over het nakende ontwerp van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. Het politieke hete hangijzer is dus de ruimtelijke inrichting van jouw gemeente de komende jaren. De expertise van de vereniging moet in stelling worden gebracht, zowel binnen de officiële adviesraden als daarbuiten. Het komende werkjaar zal de vereniging werken rond ruimtelijke ordening, onder de noemer ‘Bouw mee aan je gemeente’.

Bewegingswerk – Infofiches – Bestuur

3

Alvorens je concrete activiteiten of acties plant, kan je beter ook nagaan welke mensen en/of verenigingen inhoudelijk op dezelfde lijn staan als je eigen vereniging (zie stap 4).

Stap 4: Krachtenveldanalyse - Netwerkstrategie Je moet dus een duidelijk beeld hebben van het krachtenveld in de gemeente rond jouw nieuw inhoudelijk milieuproject. Breng daarom in kaart wie mogelijke mede-, tegen- of voorstanders zijn van de vereniging. Zo krijg je zicht op alle aspecten van het probleem, de expertise binnen en buiten de vereniging en de krachtverhoudingen rond dit probleem. Het geeft ook duidelijk aan welke netwerken je moet onderhouden of uitbreiden. Leg een adressenbestand van potentiële mede- en voorstanders aan en betrek deze mensen bij jouw plannen. Met een netwerkstrategie bouw je een bredere actieve kern uit en vergroot je het draagvlak voor eigen voorstellen. Betrek de milieuraad als ze mee partner kan zijn bij het vormgeven van jouw inhoudelijk milieuproject. Het Verenigingensteunpunt Tandem heeft een koffer aan actie- en projectmodules uitgewerkt voor de milieuraad en haar leden. Meer informatie hierover verneem je bij stap 5. Meer info over het verzamelen van adresgegevens lees je op Bewegingswerk – Infofiches – Ledenen vrijwilligersbeleid: De gouden gids: een goed adressenbestand is geld waar Meer info over het uitbouwen van netwerken lees je op Bewegingswerk – Infofiches – Bestuur: Netwerk je sterk: Het wat, hoe en waarom van netwerken

Stap 5: Activiteiten Na de analyse (stap 1-2), het formuleren van een inhoudelijk milieuproject (stap 3) en de strategie (stap 4) komt de tactiek. Nu komt het er op neer het milieuproject en de strategie verder te concretiseren in concrete activiteiten. Permanente bekommernis moet zijn of je met deze activiteiten naar een brede groep van mensen en vereniging kan communiceren. En welke communicatiemix je hiervoor inzet. De activiteiten worden verder uitgewerkt in het jaarprogramma van de vereniging: wie doet wat, wanneer en hoe? Verschillende infofiches over communicatie lees je op Bewegingswerk – Infofiches – Communicatie. Meer info over het opmaken van een jaarprogramma lees je op Bewegingswerk – Infofiches – Bestuur: Jaarprogramma voor lokale verenigingen: de groene draad voor het werkingsjaar

4

5-stappenplan voor nieuw milieuproject

Enkele modelactiviteiten op een rij:

Straatacties en deur-aan-deurbezoeken zijn uitermate geschikt om in dialoog te gaan met buurten of wijken waar een milieuprobleem zich voordoet. Met een enquête kan je de mensen bevragen over het probleem dat je wil oplossen. Of je kan hen met een handtekeningactie bevragen over jouw voorstellen. Voordeel van dergelijke acties is dat je na een goed persoonlijk contact iemand warm kan maken voor een lidmaatschap van jouw vereniging en dat je contactgegevens verzamelt van potentiële medestanders. Bijkomend krijg je met deze straatacties of deur-aan-deurbezoeken ook veel informatie, die je in een persbericht kan vermelden. En later dient de informatie van het enquête- of handtekeningformulier ook voor een tussenkomst in de milieuraad of gecoro. Wedden dat de schepen minder snel het advies naast zich neerlegt. Meer info over interactieve actiemethoden lees je op Bewegingswerk – Infofiches – Acties: Vijf p’s voor een geslaagde straatactie: De milieubeweging op straat Tips voor deur-aan-deurbezoeken: De milieubeweging klopt bij u aan Debatavonden: Jouw vereniging is al een lange tijd actief rond een lokaal probleem, maar ze krijgt geen gehoor bij het lokale bestuur. Je zoekt naar een manier om deze problematiek aan een groter publiek bekend te maken. En om reacties van rechtstreeks betrokken personen (wijkbewoners, bestuur, experts) te krijgen op de probleemanalyse en oplossingen die jouw vereniging voorstelt. Een klassiek, maar uiterst effectief middel hiervoor is een debatavond. Ook hier kan je op basis van de verkregen informatie van dit publiek moment een tussenkomst voor de milieuraad of gecoro voorbereiden. En natuurlijk nodig je de pers uit op deze debatavond. Meer info over de organisatie van debatavonden lees je op Bewegingswerk – Infofiches – Activiteiten: Vijf p’s voor een geslaagde debatavond: een goed debat doet wonderen

Campagnes/projecten BBL en milieusector Je hoeft natuurlijk als vereniging niet telkens opnieuw het warm water uit te vinden. De milieusector heeft immers een groot aanbod aan milieucampagnes, van de grote Vlaamse campagnes tot projecten op maat van kleinere verenigingen. Een overzicht van de Vlaamse BBLcampagnes vind je hier op de ledenpagina, onder de rubriek BBL-nieuws - projectenkalender. Campagnes zoals ‘Dag van de Aarde’, ‘Nacht van de Duisternis’ of ‘Met belgerinkel naar de winkel’ lenen zich perfect voor een eigen lokale invulling. De organisatie van deze campagnes ligt bij BBL en als vereniging profiteer je dus mee van de inhoudelijke en logistieke voorbereiding

Bewegingswerk – Infofiches – Bestuur

5

(pamfletten, affiches, website, enz…). Maar je kan ook eigen activiteiten, acties aan deze campagnes vastklinken. Meer info over lokale modelactiviteiten i.k.v. deze BBL-campagnes lees je op Bewegingswerk – Infofiches – Activiteiten. Het verenigingensteunpunt Tandem heeft rond verschillende thema’s van de samenwerkingsovereenkomst een concreet aanbod ontwikkeld voor milieu- en natuurverenigingen en milieuraden. Zo is er een tandemkoffer vol goede praktijkvoorbeelden aan kleine en grote milieuprojecten, maar ook vernieuwende inspraakmethodieken en een lijst met gastsprekers. Meer info op: http://www.tandemweb.be Financiering van je milieuproject

Tandem biedt een beperkte financiële ondersteuning voor verenigingen die een Tandemproject opzetten met stad of gemeente. Projecten die creatief zijn en inspirerend voor anderen krijgen de voorkeur. Tandem geeft maximaal 500 € voor uitgaven voor communicatie en logistiek. Meer info op: http://www.tandemweb.be/index.php/33/ Bij Kom uit uw Kot lopen heel interessante projecten voor verenigingen. Zo subsidieert de Kom uit uw kot-projectoproep van Cera verenigingen die via aangepaste activiteiten en promotie hun werking willen verbreden naar nieuwe doelgroepen (ruimer dan eigen leden). En de projectoproep Ontmoeting tussen verenigingen - Kom uit uw Kot voor samenwerking subsidieert vernieuwende projecten of activiteiten van verenigingen uit verschillende sectoren. Meer info: http://www.middenveld.org/kuuk/index.php/39/ Meer info over projectenfondsen en subsidiekanalen van diverse overheden en nietgouvernementele organisaties lees je op de ledenpagina: Subsidies en financiering – Projectfondsen.

Contact: Verenigingen die nood hebben aan een intensieve begeleiding voor het ontwikkelen van een nieuw inhoudelijk milieuproject kunnen beroep doen op de stafmedewerker lokale werking, [email protected]. Verenigingen die samen met het gemeentebestuur en de milieuraad duurzaamheidprojecten e.a. willen opzetten, contacteren de beleidsmedewerkster lokaal milieubeleid, [email protected].

6

5-stappenplan voor nieuw milieuproject

Samenvatting: stap 1: Evaluatie/analyse van de interne werking op een bestuur of aparte planningsvergadering stap 2: Bredere analyse van de verenigingswerking: omgevingsanalyse en inhoudelijke positionering Omgevingsanalyse: In welke gemeente zijn wij als vereniging actief? -wat is de politieke situatie in de gemeente: wat is het beleid van de milieuschepen? welke partij levert milieuschepen?, welke partijen zitten in de meerderheid en oppositie? Hoe is de relatie tot het schepencollege, administratie, enz…? Hoe verloopt de werking van de milieuraad? Wat zegt men ‘op straat’ over het beleid? -milieuproblemen: Wat zijn de probleemdossiers in de gemeente? Welke milieudossiers leven bij de mensen? Welke verenigingen en andere doelgroepen zijn hiervoor gevoelig? Zijn deze milieudossiers de typische dossiers voor onze vereniging? Inhoudelijke positionering: Wie zijn we? Waar staan we voor? Hoe is onze relatie met gemeente en omgeving? -wanneer en hoe is de vereniging ontstaan? -wat is onze missie (wie zijn we, waar staan we voor)?Wie is de achterban van onze vereniging? Is de vereniging genoeg zichtbaar in de gemeente? Welke activiteiten, projecten, acties met externe contacten hebben we geprogrammeerd? Welke contacten zijn er met andere verenigingen? Welke doelgroepen bereikt de vereniging? Hoe zit het met de externe communicatie van de groep via nieuwsbrieven en persberichten? Stap 3: Kies op basis van vorige evaluaties en analyses een nieuw inhoudelijk milieuproject voor de vereniging. Combineer bij het nieuw inhoudelijk milieuproject de sterke punten van de vereniging (stap 1) en de belangrijkste milieu-uitdagingen in jouw gemeente (stap 2). Stap 4: Netwerk uitbouwen. Welke mensen en verenigingen kunnen mee de schouders zetten onder het nieuw inhoudelijk milieuproject Stap 5: Concrete acties, activiteiten, enz… uitwerken op basis van het milieuproject. Dit kunnen eigen activiteiten zijn of campagnes/projecten van BBL en de milieusector. Vraag begeleiding en ondersteuning bij het BBL-bewegingsteam: stafmedewerker lokale werking Nicolas De Baere (lokale verenigingen), sectorverantwoordelijke kwaliteitszorg Chris Ceustermans (regionale en andere verenigingen), beleidmedewerkster lokaal milieubeleid Ilse Smitz (Tandemprojecten en samenwerking met de gemeenten).

Bewegingswerk – Infofiches – Bestuur

7