TIJD VOOR EEN NIEUW BELEID
JAAR VERSLAG 2012 1
Inhoudsopgave 1. Organisatie stichting WIP 6 1.1 Bestuur WIP 6 1.2 Regieraad WIP 7 1.3 Bureau WIP 9 2. Strategisch beleidsplan 2012-2015 10 2.1 Algemeen 10 2.2 Strategisch beleidsplan: aansturing WIP 10 2.3 Strategisch beleidsplan: ontwikkeling richtlijnen
12
2.4 Strategisch beleidsplan: capaciteit Bureau 13 2.5 Strategisch beleidsplan: Bureau WIP. 14 3. Richtlijnen
14
3.1 Algemeen 14 3.2 Productie 2012 Richtlijnen in bewerking
15
3.3 Publicatie richtlijnen
18
3.4 Gezondheidsraad 19 4. Vraagbaakfunctie 19 5. Public Relations en samenwerking 20 5.1 Symposium ter gelegenheid van het afscheid van Mw.Th.J. Daha
20
5.2 Moederverenigingen 20 5.3 Samenwerking met organisaties die richtlijnen maken op het gebied van Infectiepreventie 21 5.3.1 LCI 21 5.3.2 LCHV 21 5.3.3 OMS 22 5.3.4 Overleg richtlijnenontwikkelaars infectiepreventie
22
5.4 Ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid
23
5.5 Overige contacten en samenwerking 23 5.6 Congressen 25 5.7 Presentaties 26 5.8 Publicaties
27
6 Financiën 27
2
Bijlage 1 overzicht WIP richtlijnen met publicatie en revisie jaar en indeling
29
Bijlage 2 Samenstelling Expertgroepen in 2012
36
3
STICHTING WERKGROEP INFECTIEPREVENTIE (WIP) Jaarverslag 2012
4
5
1. Organisatie stichting WIP
1.2 Regieraad WIP
1.1 Bestuur WIP
In de samenstelling van de Regieraad van de WIP is in 2012 één wijziging opgetreden namelijk
Prof. Dr. J.A.J.W. Kluytmans
voorzitter, namens de Nederlandse Vereniging voor Medische
Dhr. J.C. Wille is per 1 september 2012 geen lid meer.
Microbiologie (NVMM)
arts-microbioloog Amphia ziekenhuis (Breda) en Vrije
Dr. G.J.H.M. Ruijs
Universiteit Medisch Centrum (Amsterdam)
voorzitter Regieraad
Prof. Dr. J. van Dissel
secretaris en vice-voorzitter, namens de Vereniging voor
Dr. E.F. Schipper
internist/infectioloog Haga Ziekenhuis (Den Haag) en Leids
Infectieziekten (VIZ)
Universitair Medisch Centrum (Leiden), namens de VIZ
internist-infectioloog, Leids Universitair Medisch Centrum
Dr. B.M.W. Diederen
arts-microbioloog Streeklaboatorium Haarlem (Haarlem),
(Leiden)
namens de NVMM
Mevr. I. ten Seldam
penningmeester, namens de Vereniging voor Hygiëne en
Mw. Dr. J.A. Severin
Infectiepreventie in de Gezondheidszorg (VHIG),
namens de NVMM
deskundige infectiepreventie ZGT (Almelo).
Dr. R. Hendrix
arts-microbioloog Laboratorium Microbiologie Twente
Achterhoek (Enschede), namens de NVMM
Het bestuur van de WIP vergaderde in 2012 zes maal namelijk op 16 januari (plenair), 24 febru-
Mw. Y. van Dijk
deskundige infectiepreventie, Diaconessenhuis (Utrecht),
ari (plenair), 6 april (plenair), 21 mei (telefonisch), 25 september (plenair) en op 17 december
namens de VHIG
(telefonisch). Bij deze vergaderingen was ook directeur Bureau WIP (dr I.J.B. Spijkerman) en
Dhr. R. Lagendijk
deskundige infectiepreventie, Universitair Medisch Centrum
voorzitter van de Regieraad (dr.G.J.H.M. Ruijs) aanwezig. Bij de eerste 4 vergaderingen in 2012
(Utrecht), namens de VHIG
was tevens extern adviseur drs.F.Leguijt aanwezig. De aanwezigheid tijdens de Bestuursverga-
Mw. H.G.M. Blaauwgeers
deskundige infectiepreventie, Wilhelmina ziekenhuis (Assen),
deringen was: Prof. Kluytmans 6/6, Prof. Van Dissel 4/6, Mevr. Ten Seldam 4/6, dr.Ruijs 5/6 en
namens de VHIG
dr.Spijkerman 6/6.
Dhr. J.C. Wille
projectleider PREZIES, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en
Milieu/Centrum (Bilthoven), overig lid, per 1 september 2012
arts-microbioloog Isala Klinieken (Zwolle), namens de VIZ,
arts-microbioloog Erasmus Medisch Centrum (Rotterdam),
geen lid meer Mw. Drs. D. Beaujean
afdelingshoofd richtlijnontwikkeling en implementatie,
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu/Landelijke
Coördinatie Infectieziektebestrijding, Bilthoven, adviseur
Regieraad.
6
7
De Regieraad vergaderde in 2012 zeven maal namelijk op 24 januari, 06 maart, 24 april, 12 juni,
1.3 Bureau WIP
4 september, 30 oktober en 11 december. In 2012 vond geen overleg plaats tussen Regieraad en
In de samenstelling van het Bureau WIP is in 2012 één wijziging aangebracht.
de IGZ. Dit overleg wordt verplaatst naar het begin van 2013. De vergaderingen werden gehou-
Per 15 juli 2012 heeft Mw. Th.J. Daha het Bureau verlaten. De vacature die hiermee ontstond is
den in vergadercentrum Vredenburg te Utrecht. De belangrijkste onderwerpen van de vergade-
in 2012 niet opgevuld.
ringen waren richtlijnen en beleidsdocumenten (strategische beleidsplan, jaarverslag, reglementen, discussiestukken).
Mw. B.H. Anes-Pol, secretaresse (0,7 fte)
De aanwezigheid van de leden van de Regieraad tijdens de vergaderingen in 2012 was:
Mw. Th.J. Daha, deskundige Infectiepreventie (0,9 fte) tot 15 juli 2012.
1.
Mw. D. Beaujean
4/7
Mw.Dr. B.M. Roede, gezondheidswetenschapper, secretaris richtlijnontwikkeling (0,9 fte)
2.
Mw. H. Blaauwgeers
5/7
Mw.Dr. I.J.B. Spijkerman, arts-microbioloog, directeur Bureau WIP (0,4 fte gedurende 6 maan-
3.
Dhr. B. v. Diederen
4/7
den en 0,8 fte gedurende 6 maanden)
4.
Mw. Y. v. Dijk
7/7
Mw.Dr. A.K. v. Vliet, bioloog, biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling (1 fte)
5.
Dr. R. Hendrix
5/7
De samenwerking met Bureau Tensen & Nolte, adviseurs infectiepreventie, is per 1 januari 2012
6.
Dhr. R. Lagendijk
7/7
beëindigd in verband met de aanstelling van een tweede secretaris richtlijnontwikkeling in 2011.
7.
Dr. G.J.H.M. Ruijs
7/7
8.
Dr. E.F. Schippers
5/7
Het Bureau WIP is gevestigd in het Leids Universitair Medisch Centrum te Leiden, C7-130 /131.
9.
Mw.Dr. J.A. Severin
6/7
Mw. Dr. A.K. v. Vliet en Mw. Dr. B.M. Roede treden op als secretaris van de Expertgroepen en zijn
10.
Dhr. J.C. Wille
4/5 (september gestopt)
verantwoordelijk voor de richtlijnontwikkeling. De deskundige infectiepreventie Mw. Th.J. Daha
De aanwezigheid van de leden van Bureau Wip tijdens de vergaderingen van de Regieraad in 2012 was: 1.
Mw. B.H. Anes-Pol
6/7
2.
Mw. T.J. Daha
2/4 (juli gestopt)
3.
Dr. B.M. Roede
7/7
4.
Dr. I.J.B. Spijkerman
7/7
5.
Dr. A.K. v. Vliet
4/7
8
is verantwoordelijk voor de PR, voorlichting en vraagbaakfunctie van de WIP en treedt op als secretaris van de Regieraad. Het Bureau wordt secretarieel ondersteund door Mw. B.H. Anes-Pol. De medewerkers worden aangestuurd door Mw.Dr. I.J.B. Spijkerman, directeur Bureau WIP. Elke twee weken vindt er teamoverleg plaats.
9
2. Strategisch beleidsplan 2012-2015
verantwoordelijkheden en posities van de verschillende organen binnen de WIP. Daarbij is een
2.1 Algemeen
adequate vertegenwoordiging van de moederverenigingen en andere deskundigen in de organen
De WIP heeft op 1 april 2012 het strategisch beleidsplan 2012-2015 gepubliceerd waarin de
van de WIP essentieel. Tegelijkertijd bestaat er echter een afnemende bereidheid van deskundi-
toekomstvisie op het beleid van de WIP wordt geformuleerd, de knelpunten bij het ontwikkelen
gen zich in te zetten voor richtlijnen.
en uitdragen van infectiepreventie richtlijnen worden onderzocht en oplossingen aangedragen. Hieronder volgen de belangrijkste bevindingen op vier vlakken namelijk aansturing WIP, ont-
In het beleidsplan is de missie van de WIP geformuleerd als:
wikkeling richtlijnen, capaciteit Bureau en Bureau WIP.
De Werkgroep Infectie Preventie wil bijdragen aan het voorkómen van (zorg)infecties bij patiënten en zorgverleners. Dit doet de WIP door het ontwikkelen van richtlijnen op het gebied van infectiepreventie in de intramu-
De beschreven veranderingen in onderstaande paragrafen 2.2 t/m 2.5 , die alle gericht zijn op
rale somatische zorg* en door dit beleid nationaal uit te dragen. De doelgroep zijn primair professionals die
de professionalisering van de WIP, hebben wel consequenties voor de financiën van de WIP. De
beleid maken op het gebied van infectiepreventie te weten deskundigen infectiepreventie, artsen-microbioloog
WIP zal hierover in overleg treden met de financiers (zie ook hoofdstuk 6 van dit jaarverslag).
en internisten-infectioloog. Deze beroepsgroepen dragen de richtlijnen. *Of, en zo ja hoe, de rol van de WIP bij de richtlijnen buiten dit gebied gecontinueerd moet worden, is onder-
Het concept strategisch beleidsplan is besproken met de moederverenigingen van de WIP, en zij
werp van discussie.
hebben ingestemd met het voorgenomen beleid. Tevens is het beleidsplan besproken met het
Tevens zijn de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van Bestuur, Regieraad, direc-
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en de Inspectie voor de Gezondheidszorg
teur en Expertgroepen beschreven.
(IGZ) als belangrijke partners in het veld. Daarnaast hebben de Nederlandse Vereniging voor Zie-
De WIP wil de banden met de moederverenigingen (NVMM, VIZ en VHIG) versterken en de
kenhuizen (NVZ), Nederlandse Federatie van Universitair medische centra (NFU), ActiZ, Gezond-
professionals die zich substantieel inzetten voor de WIP ook financieel voor hun inspanningen
heidsraad, het Landelijk Centrum voor Infectieziekenbestrijding (LCI), het Landelijk Centrum
compenseren. De WIP hoopt hiermee te bereiken dat de relatie tussen betrokkenen het niveau
Hygiëne en Veiligheid (LCHV), de Orde van Medisch Specialisten (OMS), de afdeling Ondersteu-
van vrijwilligerswerk zal overstijgen en zakelijker wordt. Het behouden van adequate verte-
ning Professionele Kwaliteit (OPK) van de OMS, Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB),
genwoordiging van de verschillende beroepsgroepen kan hierdoor mede worden gefaciliteerd.
Vereniging voor Adviserend Geneeskundigen bij Ziekenfondsen (VAGZ), Voedsel en Waren Au-
Tevens wil de WIP andere medische beroepsgroepen meer betrekken bij het maken van richt-
toriteit, Ministerie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Zorgverzekeraars Nederland
lijnen door het versterken van de samenwerking met de afdeling Ondersteuning Professionele
(ZN) het beleidsplan ontvangen.
Kwaliteit van de Orde van Medisch Specialisten, met het Landelijk Centrum voor Infectieziekenbestrijding (LCI) van het RIVM en met het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid (LCHV) (zie
2.2 Strategisch beleidsplan: aansturing WIP
ook onder 2.3).
De WIP heeft lange tijd gefunctioneerd als een pioniersorganisatie die werd gekenmerkt door geringe scheiding van verantwoordelijkheden, weinig differentiatie van functies en weinig gestandaardiseerde processen. Met de nieuwe invulling van enkele sleutelfuncties is er nu de gelegenheid om de WIP verder te ontwikkelen tot een professionele netwerkorganisatie. Hiertoe moet allereerst de missie en scope van de WIP opnieuw gedefinieerd worden, evenals de taken,
10
11
2.3 Strategisch beleidsplan: ontwikkeling richtlijnen
steuning Professionele Kwaliteit (OPK) van de Orde van Medisch Specialisten (OMS). Dit is een
Het format en het proces van de ontwikkeling van WIP richtlijnen is tot nu toe niet eenduidig
ondersteunende afdeling van de OMS (12 fte) die richtlijnen maakt, literatuur studie verricht
beschreven.
en kwaliteitsbeleid ontwikkelt voor medisch specialisten. De onafhankelijkheid en het eigen
Het aantal richtlijnen dat de WIP heeft ontwikkeld en derhalve moet onderhouden is de laatste
gezicht van de stichting WIP zal in de nieuwe situatie gewaarborgd blijven en de procedure van
jaren sterk uitgebreid. Dit komt mede doordat de WIP de afgelopen jaren een groot aantal richt-
richtlijnontwikkeling blijft in essentie hetzelfde.
lijnen voor infectiepreventie op het terrein van (para)medische beroepsgroepen heeft gemaakt. De focus van de WIP is daarmee minder duidelijk geworden.
2.4 Strategisch beleidsplan: capaciteit Bureau
Het duurt ook langer om richtlijnen te maken. Dit komt onder andere door de hogere eisen die
Van de 131 richtlijnen moeten er vijfentachtig (65%) in 2012 gereviseerd worden of zijn. Met de
tegenwoordig aan richtlijnen worden gesteld en de toenemende problemen met het bereiken
huidige capaciteit aan richtlijnontwikkeling van 1,9 fte secretaris kunnen ongeveer 57 richtlij-
van consensus in expertgroepen.
nen elke 5 jaar gereviseerd worden. Een capaciteitsberekening laat zien dat de huidige capaciteit
Door het grote aantal richtlijnen in relatie tot capaciteit van bureau WIP en de langere ontwik-
van het WIP volstrekt onvoldoende is voor het bestaande aantal richtlijnen, en al helemaal niet
kelduur is er een achterstand ontstaan in de revisie van WIP richtlijnen. Het is van belang dat
toereikend is om de achterstand in revisie van richtlijnen weg te werken.
de WIP meer gaat werken volgens de eisen die anno 2012 gesteld worden aan richtlijnen. Tenslotte moet de WIP zijn positie bepalen ten opzichte van andere organisaties, zoals weten-
De WIP heeft om die reden de prioriteiten opnieuw vastgesteld. In de missie van de WIP staat
schappelijke verenigingen, die ook richtlijnen (gaan) ontwikkelen, waarbij infectiepreventie een
dat het primaire doel van de WIP is richtlijnen te maken voor de intramurale gezondheidszorg.
aspect van het professionele handelen is.
Binnen de intramurale gezondheidszorg wordt aan de zogenaamde kernrichtlijnen prioriteit gegeven: dit zijn de 49 richtlijnen waar alle andere richtlijnen op worden gebaseerd. De richt-
De WIP heeft een nieuwe procedure voor de ontwikkeling van richtlijnen opgesteld, waarin dit
lijnen voor verpleeghuizen en revalidatiecentra, die nauwe banden hebben met het ziekenhuis
proces wordt gestroomlijnd. Er moet nog een nieuw format ontwikkeld worden voor WIP richt-
en die weinig verschillen van de ziekenhuizen, zal de WIP ook blijven maken en onderhouden.
lijnen waarin de eisen van de wetenschappelijke richtlijnenbeweging zijn verwerkt (bijvoorbeeld
De richtlijnen betreffende specifieke micro-organismen (bijvoorbeeld de richtlijn voor Meticil-
keuze voor eenduidige wetenschappelijke onderbouwing, normering (minimum- of streefnorm),
line resistente Staphylococcus aureus of Bijzonder Resistente Micro-organismen) hebben voor de
motivaties voor keuzes, kosteneffectiviteit). Daarbij geeft het beleidsplan aan welke richtlijnen
WIP ook prioriteit en zullen zo veel mogelijk in samenwerking met het LCI worden ontwikkeld.
het belangrijkst zijn en prioriteit moeten krijgen (zie verder onder 2.4).
Voor de andere richtlijnen (zoals de ‘Veilig werken…’ richtlijnen en richtlijnen voor de publieke
Het moderniseren van het Bureau, de aansluiting bij de wetenschappelijke richtlijnenbeweging,
gezondheidszorg) stelt de WIP graag deskundigheid ter beschikking tegen een reële vergoeding
het isolement van de WIP en andere interne problemen (zie onder 2.5) hebben het Bestuur WIP
van kosten. Ook kan worden onderzocht of een andere richtlijnenorganisatie deze richtlijnen
doen besluiten om Bureau WIP onder te brengen bij een grotere wetenschappelijke richtlijnen-
kan maken, met deskundige ondersteuning van of namens de WIP.
organisatie waarbij het uitgangspunt is dat de sterke verbondenheid met de doelgroepen behouden moet blijven en de onafhankelijke positie van stichting WIP gewaarborgd. Na afweging van de voor- en nadelen van de verschillende potentiële partners heeft de WIP besloten om te onderzoeken of het Bureau WIP kan worden ondergebracht bij de afdeling Onder-
12
13
2.5 Strategisch beleidsplan: Bureau WIP
richtlijnen zal in eerste instantie financiering worden gezocht bij de betrokken beroepsgroepen.
De taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de leden zijn onduidelijk, wat de efficiëntie negatief beïnvloedt. Daarbij is het instrumentarium van het Bureau verouderd en is de
Een aantal WIP richtlijnen voor het aandachtsgebied ‘zorgaanbieders buiten het ziekenhuis,
vraagbaakfunctie te weinig transparant.
zonder nauwe banden met het ziekenhuis’ zijn onderwerp van overleg geweest tussen de orga-
Er zijn stappen ondernomen om de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de me-
nisaties die richtlijnen maken op het gebied van infectiepreventie namelijk LCI, LCHV, OMS en
dewerkers te verduidelijken en de samenwerking te optimaliseren. Het onderbrengen van het
WIP (zie 5.4.3).
Bureau WIP bij een andere richtlijnenorganisatie moet hieraan verder bijdragen. Het instrumentarium zal worden gemoderniseerd. Tevens zal de vraagbaakfunctie transparan-
In Bijlage 1 wordt een overzicht gegeven van alle 137 richtlijnen die de WIP heeft ontwikkeld dan
ter en meer interactief worden gemaakt.
wel substantieel aan heeft bijgedragen, samen met publicatie-, revisiedatum en onderverdeling.
3.2 Richtlijnen in bewerking 2012
3. Richtlijnen
Richtlijnen die in 2012 in ontwikkeling zijn, in revisie zijn of zijn gewijzigd, zijn vermeld in
3.1 Algemeen
tabel 1. De conceptrichtlijnen die zijn gemaakt door Expertgroepen of het Bureau WIP en zijn
In 2012 was de WIP verantwoordelijk voor 126 richtlijnen. Hierbij komen nog de 11 richtlijnen
goedgekeurd door de Regieraad worden voor een landelijke commentaarronde geplaatst op de
die gemaakt zijn (of zullen worden gemaakt) door andere richtlijnen organisaties of beroeps-
websites van de WIP. Alle betrokkenen krijgen vier maanden de tijd om op de concepten com-
verenigingen, en waaraan de WIP heeft meegewerkt (of zal meewerken) door in de expertgroep
mentaar te leveren. De commentaren worden verwerkt in een definitieve richtlijn.
zitting te nemen. Na implementatie van het strategisch beleidsplan zal de WIP prioriteit geven aan de volgende
De samenstelling van de Expertgroepen staat vermeld in bijlage 2.
richtlijnen (in volgorde van afnemende prioriteit): 1. aandachtsgebied ziekenhuis
Tabel 1. Richtlijnen in bewerking in 2012
a. kernrichtlijnen (n=49)
nr
richtlijnen
Start/door wie
concept definitief
b. vertaling van kernrichtlijn naar een specifiek micro-organisme (n=9)
1
Accidenteel bloedcontact
2011 Bureau WIP
2012
2012
2
Ambulance
2010 werkgroep LCHV
2011
2012
3
Bedpanspoelers
2010 Expertgroep WIP
2011
2013
4
BRMO
2009 Expertgroep WIP
2012
2012
2. aandachtsgebied zorginstellingen (buiten het ziekenhuis) die nauwe banden hebben met ziekenhuizen (directe verwijzingen en overnames) (n=49) 3. Richtlijnen die onder de verantwoordelijkheid van andere richtlijnenorganisaties of beroepsverenigingen worden gemaakt (of zullen worden gemaakt) in samenwerking met de WIP (n=11)
Binnen het aandachtsgebied ziekenhuizen vallen ook de richtlijnen die een vertaling zijn van de kernrichtlijnen naar specifieke beroepsverenigingen (categorie 1c, n=19). Voor revisie van deze
14
15
5
Flebitis en bloedbaanin-
2005 Expertgroep WIP
2010
2010
12
Persoonlijke hygiëne pati-
fecties door intraveneuze
2011 afronding
ënt en bezoeker: 2011 sa-
infuuskatheters
review over gebruik
menvoeging pers.hygiëne
chloorhexidine-hou-
kinderen en patiënten
2007 Expertgroep WIP
2012
2012
2013
2011 Expertgroep WIP
2013
2013
14
Prionziekten
Januari 2012 Bureau WIP Bericht toegevoegd
15
Reiniging, desinfectie en sterilisatie
16
Reiniging, desinfectie van endoscopen
2012 invoegen ‘5
17
Ultrasone reiniging
2011 Bureau WIP
2012
2013
WHO momenten’,
18
Veilig werken in de anes-
2011 Bureau WIP wijzi-
2010
2013
thesiologie
ging
Veilig werken in de fysio-
2011 Bureau WIP
2012
2013
2007 Expertgroep WIP
2012
2012
Verpleeghuiszorg en woon- 2012 Expertgroep WIP
per
per richtlijn
centra
richtlijn 2013 - 2016
(alle richtlijnen)
2013 -
geen revisie Hygiënemaatregelen bij
2010 Expertgroep WIP
2012 nieuwe publi-
review 2013
7
2013
2011 Expertgroep LCHV
in de systematische
2012
2012
Plaagdieren
opgenomen worden
2010 Expertgroep WIP
2012
13
derwerp die moeten
Handhygiëne
2011
dende verbanden
caties over dit on-
6
2011 Bureau WIP
2013
19
beeldvormende technie-
therapie en ergotherapie 20
ken in de cardiologie, de
Veilig werken in het labo-
radiologie en de nucleaire
ratorium/ Microbiologische
geneeskunde: diagnostiek
veiligheid in diagnostische
en interventies
laboratoria
8
Luchtbehandeling
2010 Expertgroep WIP
9
Maatregelen tegen over-
Bureau LCI/ Bureau WIP
2012
2013
21
2012
dracht van Klebsiella Oxa48 buiten het ziekenhuis 10
11
16
Melding infecties
MRSA
2016 2011 Bureau WIP
2011
2012
22
Veilig werken in de oog-
Opgenomen in de richt-
heelkunde aanpassing door-
lijn: Persoonlijke hygiëne
voeren in de richtlijn: Infec-
medewerkers
tiepreventie bij gebruik van
2010 Expertgroep WIP
2012
2012
2012 Bureau WIP
2013
laserinstrumentarium
17
23
Richtlijn Hygiëne in abor-
2012 Expertgroep OMS
2013
tusklinieken 24
Norovirusinfectie
Expertgroep LCI
2012
2013
3.4 Gezondheidsraad Eenmaal per jaar worden alle definitieve richtlijnen die in het voorafgaande jaar zijn verschenen voorgelegd aan de Beraadsgroep. De Beraadsgroep beoordeelt met een door de Gezondheidsraad aangepaste versie van het AGREE-instrument de kwaliteit van deze richtlijnen.
3.3 Publicatie richtlijnen De WIP publiceert haar richtlijnen elektronisch via haar websites. Deze zijn kosteloos te downloaden. Deze methode maakt het mogelijk om aanpassing in richtlijnen snel door te voeren, zodat het bestand op de website actueel gehouden wordt. De WIP beschouwt haar richtlijnen als “levende” richtlijnen en heeft de gebruiker erop gewezen steeds de richtlijnen op de website te gebruiken om er zeker van te zijn de laatste versie te raadplegen. De WIP website van het LUMC (in samenwerking met de afdeling Medische Informatica van het LUMC) is sterk verouderd en de zoek functie (door middel van Google) levert soms als resultaat een oude versie van een richtlijn op. Om deze redenen heeft de WIP een nieuwe website ontwikkeld op de website van het RIVM. Gedurende de eerste helft van 2012 is deze nieuwe website gevuld en beschikbaar gekomen via http://www.rivm.nl/Onderwerpen/Onderwerpen/W/Werkgroep_Infectiepreventie_WIP. Hierna hebben deze twee websites naast elkaar bestaan en werden beide regelmatig geüpdate. Door praktische en technische problemen met de RIVM/LCI website is de WIP nog niet overgegaan tot het sluiten van de website van het LUMC. Eén van die problemen is dat de Engelstalige richtlijnen nog niet zijn overgezet naar de RIVM website. Het is de verwachting dat de omzetting veel tijd zal kosten omdat (een deel van) de documenten in een ander format staat en omdat tussentijdse wijzigingen in de loop van de jaren niet zijn verwerkt in de Engelstalige richtlijnen waardoor ze mogelijk niet up to date zijn. De Regieraad heeft besloten dat de Engelstalige richtlijnen op dit moment geen prioriteit hebben. De WIP bewaart de Engelstalige richtlijnen maar zet ze niet op de nieuwe website. De belangrijke nieuwe richtlijnen die vanaf nu worden ontwikkeld zullen vertaald worden naar het Engels
4. Vraagbaakfunctie Uit de praktijk blijkt dat de vraagbaakfunctie van het Bureau WIP in een grote behoefte voorziet. In 2012 zijn er 500 vragen binnengekomen via de email (ongeveer 42 vragen per maand). Vragen aan het Bureau WIP op het gebied van infectiepreventie zijn zeer divers, zowel wat betreft de onderwerpen (over de richtlijnen, medewerking aan congressen, presentaties, onderwijs of onderzoek, problemen uit de praktijk) als de gezondheidszorginstelling (voornamelijk vanuit de ziekenhuizen, verpleeghuizen, tandartsenpraktijken, Gemeentelijke Gezondheidsdiensten en opleidingsinstituten) en de functie van de vragenstellers (deskundigen infectiepreventie, DSMH, verpleegkundigen, onderwijskundigen, patiënten, managers, artsen). De vragen uit het veld worden: -
beantwoord door het Bureau WIP: dit is de taak van de deskundige infectiepreventie,
soms in overleg met de secretarissen richtlijnontwikkeling of directeur, of
-
voorgelegd aan de Regieraad na voorbereiding door het Bureau WIP, of
-
voorgelegd aan (permanente) expertgroepen die de vragen beantwoorden.
Per 15-7-2012 is door het vertrek van Thea Daha een vacature voor deskundige infectiepreventie ontstaan bij het Bureau WIP. Hierdoor is de vraagbaakfunctie gedeeltelijk ingevuld door de andere leden van het Bureau. In de tweede helft van 2012 zijn minstens de helft van de vragen uit het veld beantwoord. Bureau WIP heeft een reactie gestuurd naar de vragenstellers wiens vraag niet inhoudelijk beantwoord konden worden waarin de situatie wordt uitgelegd. Deze vragen zullen bij opvulling van de vacature opnieuw worden bekeken en beantwoord indien nog actueel. Bovendien is er een bericht op de website van de moederverenigingen geplaatst over de vacature en de consequenties die dit heeft.
als hier geld voor beschikbaar is. In 2012 zijn er geen richtlijnen in het Engels vertaald
18
19
5. Public Relations en samenwerking
5.3 Samenwerking met organisaties die richtlijnen maken op het gebied van
5.1 Symposium ter gelegenheid van het afscheid van Mw. Th.J. Daha
Infectiepreventie
In samenwerking met de Boerhaave Commissie heeft de WIP op 25 september een symposium
5.3.1 LCI
georganiseerd ter afscheid van Mw. Th.J. Daha, deskundige infectiepreventie van Bureau WIP.
Met het LCI is overeengekomen om de richtlijnen van de WIP en van het LCI op elkaar af te
Het symposium droeg de titel: “Implementatie van (kern)richtlijnen op het gebied van Infectie-
stemmen. De deskundige infectiepreventie levert commentaar op alle nieuwe richtlijnen van
preventie”. Bij uitbraken van resistente bacteriën in gezondheidszorginstellingen blijkt vaak dat
het LCI (als lid van de lezersgroep). Zijn er discrepanties tussen WIP en LCI richtlijnen dan
de implementatie van basale kennis en infectiepreventie richtlijnen op de werkvloer te kort is
wordt dit teruggekoppeld. Indien de discrepantie consequenties heeft voor de WIP-richtlijnen
geschoten. Waar ligt de verantwoordelijkheid voor implementatie? Welke implementatiestrate-
dan wordt dit besproken in de Regieraad vergadering. Met het LCI wordt in toenemende mate
gieën zijn er voorhanden? Hoe kan automatisering implementatie van richtlijnen verbeteren?
samengewerkt aan de ontwikkeling van richtlijnen die specifiek micro-organismen betreffen,
Hoe kan implementatie worden getoetst? Deze en andere vragen werden behandeld door vijf
bijvoorbeeld norovirusinfecties. Indien mogelijk worden deze richtlijnen samen ontwikkeld,
sprekers af komstig uit verschillende disciplines Prof. Dr. P.J. van den Broek (tevens dagvoorzit-
waarbij de LCI zich richt op de openbare gezondheidszorg aspecten en de WIP zich richt op de
ter), dr. V. Erasmus, dhr R. Snoeren, Mw M.A. Bilkert-Mooiman en Prof. Dr. J.A.J.W. Kluytmans.
infectiepreventie maatregelen voor het ziekenhuis. De WIP heeft in 2012 deelgenomen aan het
Deze laatste spreker heeft als voorzitter van het Bestuur WIP Mw.Th.J. Daha toegesproken en
tot stand komen van de richtlijn norovirusinfecties samen met de LCI-LCHV.
haar bedankt voor de 24 jaar dat ze zich heeft ingezet voor de WIP. Het symposium werd bezocht door ongeveer 115 deelnemers, voornamelijk deskundige infectiepreventie en artsen-mi-
5.3.2 LCHV
crobioloog en werd afgesloten met een borrel.
Met de LCHV wordt in toenemende mate samengewerkt aan de ontwikkeling van richtlijnen op het gebied van infectiepreventie in publieke gezondheidszorginstellingen. In 2012 hebben de
5.2 Moederverenigingen
LCHV en WIP samengewerkt aan de richtlijnen Verpleeghuizen en Plaagdieren.
De WIP onderhoudt contacten met de VHIG, de NVMM en de VIZ. De jaarvergadering en het
In 2012 heeft de LCHV de richtlijn verpleeghuizen afgerond. Deze richtlijn is een vertaling van
symposium van de VHIG, de NVMM (voor- en najaarsvergadering) en VIZ zijn bezocht door le-
de WIP richtlijnen verpleeghuizen naar de werkvloer. De deskundige infectiepreventie van
den van bureau WIP. De publicatie van nieuwe (concept)richtlijnen werd bekendgemaakt op de
Bureau WIP heeft deelgenomen aan deze expertgroep. Op 11 oktober heeft de LCHV over deze
websites van de VHIG, de NVMM en de VIZ. Naar aanleiding van de ontwikkeling van het stra-
richtlijn een symposium georganiseerd met als titel ‘Hygiënerichtlijnen voor verpleeghuizen en
tegisch beleidsplan heeft de directeur de bestuursvergadering van de NVMM en VHIG bezocht
woonzorgcentra’. Tijdens het congres hielden de directeuren van het LCHV en WIP een duopre-
om het concept toe te lichten. In alle drie de besturen is het strategisch beleidsplan 2012-2015
sentatie over het ontwikkelen van infectiepreventie richtlijnen in verpleeghuizen.
besproken en goedgekeurd.
Tevens is de richtlijn Plaagdieren ontwikkeld door de LCHV in samenwerking met de WIP. Op 18 januari en 6 februari 2012 vonden twee bijeenkomsten plaats over deze richtlijn. De landelijke vergadering van de LCHV werd op 8 februari bijgewoond door de deskundige infectiepreventie van bureau WIP.
20
21
5.3.3 OMS
De financiering van bovenstaande richtlijnen zijn een probleem omdat zowel het LCHV als de
De afdeling OPK van de OMS heeft samen met de WIP de richtlijn Hygiëne voor abortusklinie-
WIP te maken heeft met een capaciteitstekort. Tijdens het overleg is besloten om gezamenlijk
ken ontwikkeld. De abortusartsen hebben deze richtlijn zelf bekostigd uit een subsidie. De voor-
aanvullende financiering te zoeken voor het ontwikkelen van deze richtlijnen. Inmiddels is de
zitter van de expertgroep was emeritus hoogleraar P.H. van den broek (voormalig directeur van
beroepsvereniging van tandartsen bereid gevonden om de ontwikkeling van de richtlijn voor de
de WIP). De WIP heeft tevens een arts-microbioloog geworven voor de expertgroep (zie bijlage
tandheelkundige praktijk te financieren. Deze richtlijn zal in 2013 ontwikkeld worden door de
2). De VHIG heeft een deskundige infectiepreventie voorgedragen. De concept richtlijn is door
Nederlandse Maatschappij van Tandartsen in samenwerking met de WIP.
de Regieraad van de WIP becommentarieerd en besproken. In de toekomst zal deze vorm van samenwerking verder worden uitgebouwd.
5.4 Ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft opdracht gegeven voor onderzoek
5.3.4 Overleg richtlijnenontwikkelaars infectiepreventie
naar de integratie van arbeidsveiligheid en eisen uit de arboregelgeving (Arbowet en Arbeids-
In 2012 heeft tweemaal een overleg plaats gevonden tussen de WIP, LCHV, OMS en het LCI: dit
omstandighedenbesluit) in de WIP richtlijnen. Het onderzoek is uitgevoerd door Bartels en
zijn alle 4 organisaties die richtlijnen maken op het gebied van infectiepreventie. Het doel was
FBadvies. Mw.dr.I.J.B.Spijkerman zat in de klankbordgroep die de onderzoekers begeleidt bij
te komen tot een rationele gebiedsverdeling van het veld. De WIP heeft als primair focus het
het doorlopen van de verschillende onderzoeksfasen. In juni 2012 werd het rapport ‘ Onder-
ziekenhuis.
zoek richtlijnen Werkgroep Infectiepreventie en arbeidsomstandigheden ‘ gepresenteerd. De
Het LCI maakt richtlijnen over specifieke micro-organismen voor de openbare gezondheidszorg.
conclusies van het onderzoek is dat de WIP richtlijnen op dit moment (nog) niet arboproof zijn.
Het LCHV maakt richtlijnen voor instellingen in de openbare gezondheidszorg.
Wel zien de onderzoekers goede mogelijkheden om dit te bereiken. Hiertoe doen zij een aantal
De OMS heeft, net als de WIP, het ziekenhuis als werkterrein maar maakt primair richtlijnen
aanbevelingen. Het rapport is op 20 juni besproken in de Regieraad en op 25 september in het
over behandeling, diagnostiek en therapie. Indien infectiepreventie een onderdeel vormt van
Bestuur van de WIP. Dit heeft geleid tot een schriftelijke reactie naar het Ministerie van Sociale
hun richtlijnen wordt altijd afgestemd met de WIP.
zaken en Werkgelegenheid. Hierin onderschrijft de WIP de belangrijkste conclusies van het
Door de keuzes in het strategisch beleidsplan van de WIP staat de verantwoordelijkheid van
rapport, worden kanttekeningen geplaatst bij de uitwerking ervan en worden noodgedwongen
een aantal richtlijnen ter discussie namelijk de richtlijnen Huisartsenpraktijk, Huidtherapie,
prioriteiten gesteld in de werkzaamheden van de WIP. Dit laatste betekent dat pas na afronding
Podotherapie, Jeugdgezondheidszorg, Tandheelkundigenpraktijk, Accupunctuurpraktijk, Ver-
van de reorganisatie van de WIP de WIP zal onderzoeken hoe om te gaan met de aanbevelingen
zorgingshuizen, Thuiszorg en (eerstelijns) Verloskunde. De WIP, LCI en LCHV kwamen in het
van het rapport.
overleg tot de conclusie dat de infectiepreventie richtlijnen voor beroepsgroepen of instellingen in de openbare gezondheidszorg (Huidtherapie, Podotherapie, Jeugdgezondheidszorg, Accu-
5.5 Overige contacten en samenwerking
punctuurpraktijk) de meeste raakvlakken hebben met het werk van de LCHV. Een uitzondering
- Door de WIP wordt zitting genomen in de adviescommissie van het PREZIES netwerk, PREven-
hierop is de eerste lijn (huisartsen, tandartsen en verloskundigen) die qua verrichtingen weer
tie ZIEkenhuisinfecties door Surveillance, een samenwerkingsverband tussen de deelnemende
meer raakvlakken heeft met het werk van de WIP. De richtlijn voor
ziekenhuizen, het kwaliteitsinstituut CBO en het RIVM. De Heer R. Lagendijk en de Heer R.
verzorgingshuizen en thuiszorg zou zowel door de LCHV als WIP kunnen worden ontwikkeld
Hendrix nemen deel als afgevaardigden van de WIP.
omdat beide organisaties zich hiermee bezig houden.
- Het landelijk overleg “Ethanol” heeft geen bijeenkomsten gehad in 2012. Dit overleg is opge-
22
23
richt omdat ethanol op de lijst carcinogene stoffen staat. Hierdoor kan het gebruik van ethanol
5.6 Congressen
in de gezondheidszorg als handdesinfectans in de toekomst in gevaar komen.
De congressen die in 2012 zijn bezocht door de leden van Bureau WIP worden beschreven in tabel 2.
- Namens de WIP heeft Mw. Th. Daha zitting in de Nederlandse Norm Commissie Steriliseren en
Tabel 2. Congressen in 2012
Steriliteit tot 15 juli 2012. Hierna is het overgenomen door Mw.dr. A.K. van Vliet en Mw.dr. B.M.
20-01
Boerhaave congres Bacteriologie van de toekomst, LUMC, Leiden
Roede. Zij namen deel aan verschillende bijeenkomsten van de NEN.
09-02
NVaMM symposium ‘Medical Microbiology globalisation’, KNAW, Amsterdam
- Namens de WIP nemen Mw. Dr. A.K. van Vliet en Mw. Dr. B.M. Roede deel aan het “EBRO
10-02
Oratie Prof.R.A. Coutinho ‘Van dier naar mens, Zoönosen in een wereld van
overleg” (Evidence-based richtlijnontwikkeling) dat door het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO wordt belegd en waarin een groot aantal organisaties zijn vertegenwoordigd die
verandering’, Utrecht 16-02
richtlijnen maken t.b.v. de gezondheidszorg. Doelstelling van dit overleg is uitwisseling van informatie en ontwikkeling van methoden om “evidence-based” richtlijnen op te stellen.
Symposium ‘Carbapenemase-vormende micro-organismen, het begin of het einde?’, Rotterdam
08-03
3rd VIZ symposium on ‘Crossroads between patient care and public health:
- Namens de WIP heeft Mw.dr.I.J.B.Spijkerman deelgenomen aan de
strategies for the future: pandemics, molecular typing, vaccines & the inter-
vergaderingen van de werkgroep Hygiëne en Infectiepreventie (HIP) van de
net’, Utrecht
NVMM.
20-03
- Namens de WIP en op verzoek van de NVMM heeft Mw. Dr.I.J.B.Spijkerman zitting in het signa-
RIVM, 22e Transmissiedag infectieziekten: Resistentie een gevoelige zaak. Amersfoort
leringsoverleg Ziekenhuisinfecties en Antimicrobiële resistentie (eenmaal per maand). Zij treedt
31-3 t/m 3-04
ECCMID, Londen UK
op als vice-voorzitter. In het overleg werden de landelijke meldingen van uitbraken besproken
17-04
NVMM symposium voorjaarsvergadering, Arnhem
en gefaseerd met het doel het veld te informeren over uitbraken in ziekenhuizen, en tijdig hulp
17+18-04
VHIG symposium, Almelo
te kunnen bieden bij uitbraken die niet onder controle zijn.
25-04
Minisymposium Infectiepreventie in de praktijk, Rotterdam
- Namens de WIP heeft mw Th.J. Daha opgetreden als discussieleider bij een bijeenkomst over
24-05
LUMC Refereeravond ‘Clostridium difficile’, Leiden
MRSA in verpleeghuizen op 29 maart in de Gemeentelijke Gezondheidsdienst Amsterdam.
1 t/m 6-06
APIC San Antonio, USA
- Namens de WIP heeft mw Th.J. Daha deelgenomen aan een overleg over BRMO met deskundi-
21-06
SWAB symposium ‘Behandeling van multi-resistente gramnegatieve bacteriën’,
gen infectiepreventie in de Arnhem regio op 4 mei.
Utrecht 26-06
Symposium WAMM ‘schaalvergroting, positie arts-microbioloog’, Utrecht
2012
Vergaderingen werkgroep HIP
22 t/m 25-8
Guideline International Network. Berlijn
05-09
VHIG congres: Mythen, missers, maatwerk en meesterwerk: infectieuze bedreigingen 2012. Ede
24
19-09
SFERD symposium flexibele endoscopen, Breukelen
20-09
Refereeravond ‘Preventie van tuberculose in Nederland’, LUMC, Leiden
25-09
Informatiebijeenkomst Clostridium difficile infecties, LUMC, Leiden
25
25-09
WIP symposium ter gelegenheid van het afscheid van Mw.Th.J. Daha ‘Implementatie van (kern)richtlijnen’, Leiden
27-09
Hematologiedebat ‘Wie is er sterker, het beestje of de mens’, Woerden
28-09
NEN Workshop Livelink. Rotterdam
1 t/m 3-10
Infection prevention 2013 Liverpool, Engeland
04-10
Symposium VRE: wat moet je ermee?, Nijmegen
09-10
WIP invitational Conference: luchtbehandeling operatiekamers, Utrecht,
11-10
Symposium Hygiënerichtlijnen voor verpleeghuizen en woonzorgcentra, LCHV, Amsterdam
09-11
STIP training Outbreakmanagement, Utrecht
15-11
Najaarsvergadering en symposium NVMM / VIZ, Zeist
20-11
RIVM training Content Management System (CMS) voor beheer WIP/RIVM website. Bilthoven
22-11
NEN Symposium: Hersterilisatie Medische Hulpmiddelen, Delft
13-12
Symposium Infectiepreventie in verpleeg- en verzorgingshuizen, Enschede.
5.7 Presentaties Door mw.dr. I.J.B. Spijkerman zijn de volgende voordrachten gehouden: 17-04
‘WIP guidelines on multiresistent microorganisms in hospitals’, tevens organisator
van sessie ‘Multiresistent microorganisms in hospitals: recognizing outbreaks,
management and responsibilities, NVMM symposium voor jaarsvergadering, Arnhem
18-04
‘Licht op oranje voor de WIP’, VHIG symposium, Almelo
23-04
‘Licht op oranje voor de WIP’, vergadering werkgroep Hygiëne en Infectiepreventie
(HIP), Utrecht
25-04
‘Hand in eigen boezem van de infectiepreventie’, Minisymposium
Infectiepreventie in de praktijk door Erasmus universiteit in het kader van
de promotie van dr.V.Erasmus, Rotterdam
11-10
Duo-presentatie ‘Het ontwikkelen van richtlijnen’ samen met Thijs Veenstra,
Symposium Hygiënerichtlijnen voor verpleeghuizen en woonzorgcentra, LCHV,
Amsterdam
26
Door mw Th.J. Daha zijn de volgende presentaties gegeven: 23 t/m 26-01 Bijscholingscursus ziekenhuishygiënisten Suriname 19-03
Amstelacademie Amsterdam: lesgeven leerlingen OK en anesthesie
25-04
Den Haag Nederlands Archief: Werken met schimmels en algemene
voorzorgsmaatregelen 09-05
Schoonmaakbranche Amersfoort: Reiniging en desinfectie in de gezondheidszorg
5.8 Publicaties 1. Mw. Dr. I.J.B. Spijkerman, Dr. G.J.H.M. Ruijs, Prof. dr. J.A.J.W Kluytmans: De toekomst van de Infectiepreventie, deel 1: Richtlijnen en implementatie, Ned Tijdschrift Medische Microbiologie 2012, 20 (2): 70-72. 2. Mw. Dr. I.J.M. Spijkerman. Dr. G.J.H.M. Ruijs, Prof. dr. J.A.J.W Kluytmans: De toekomst van de infectiepreventie, deel 2: Norm, samenwerking, opleiding en financiering, Ned Tijdschrift Medische Microbiologie 2012, 20 (4): 149-152.
6 Financiën De WIP werd in 2012 gefinancierd uit een subsidie van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)/ Centrum Infectieziekten Bestrijding (CIB). Voor een volledige financiële verantwoording wordt verwezen naar de jaarrekening 2012. De veranderingen, beschreven in het strategisch beleidsplan, die alle gericht zijn op de professionalisering en het toekomstbestendig maken van de WIP, hebben consequenties voor de financiën van de WIP. Het uitbreiden van de structurele financiering van de WIP is besproken door Prof.dr.J.A.J.W Kluytmans en dr.I.J.B. Spijkerman met Prof.dr.R.A.Coutinho van het CIB (RIVM). Deze zag vooralsnog geen mogelijkheden de structurele subsidie te verhogen. Wel was hij bereid de problematiek te bespreken op het Ministerie van VWS en samen op te trekken richting andere partijen die verantwoordelijk zijn voor Infectiepreventie in ziekenhuizen. Op 2 augustus en 24 oktober hebben gesprekken plaats gevonden met de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen (NVZ, mr G.J.Boshuizen, drs. M van der Starre, Dr van Harten) in aanwezigheid van Prof. dr. R.A. Coutinho Het bestuur van de NVZ was van mening dat zij geen verantwoordelijkheid dragen voor een (aanvullende) structurele financiering van de WIP. Echter, zij
27
wilden wel overwegen een eenmalige subsidie te verstrekken als overgang naar een structurele
Bijlage 1
oplossing. Na het insturen van een subsidieaanvraag kwam de NVZ hier echter op terug. Zij
Overzicht WIP richtlijnen met publicatie- en revisiedatum, en indeling
vonden de situatie van de WIP niet ‘bedreigd’ en wilden niet overgaan tot het verlenen van een
naam richtlijn
veld publicatie revisie jaar verantwoordelijke indeling jaar
eenmalige subsidie voor de WIP. Hierop heeft Prof.dr. J.A.J.W. Kluytmans een reactie gestuurd
organisatie
namens de WIP in december 2012 waarin uiteen wordt gezet welke consequenties het uitblijven
1 Hydrotherapie
ZH
2000
2005
WIP
1a
van een verhoging van de structurele subsidie van de WIP kan hebben. Hierin wordt ook ge-
2 Arteriele katheters
ZH
2000
2006
WIP
1a
noemd dat de WIP als alternatief overweegt over te gaan tot het ‘verkopen’ van haar richtlijnen
3 Water
ZH
2002
2007
WIP
1a
aan ziekenhuizen.
4 Vernevelaars en verdampers
ZH
2003
2008
WIP
1a
Ook de Nederlandse Federatie van Universitaire ziekenhuizen (NFU) is aangesproken op haar ver-
5 Bouw- en inrichtingseisen iso-
ZH
2004
2009
WIP
1a
antwoordelijkheid in een gesprek op 27 november (dhr A.P.A. Schuurmans, mr.J.A.M.Landman).
latieafd/ventilatie isolatiekamers
Hierna is een subsidieaanvraag ingediend waarop nog geen reactie is gekomen.
6 Aërogene isolatie kinderen
ZH
2004
2009
WIP
1a
Tijdens de gesprekken is de mogelijkheid geopperd dat de WIP wellicht gedeeltelijk betaald zou
7 Beschermende isolatie kinde-
ZH
2004
2009
WIP
1a
kunnen worden uit de stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS). De centrale pot
ren
voor multidisciplinaire richtlijnen die beheerd wordt door het SKMS bestuur past inhoudelijk
8 Contactisolatie kinderen
ZH
2004
2009
WIP
1a
gezien goed bij de revisie van WIP richtlijnen die voor elke discipline en beroepsgroep in het
9 Druppelisolatie kinderen
ZH
2004
2009
WIP
1a
ziekenhuis gelden. In 2013 wordt hierover een gesprek gepland met het SKMS bestuur. Het
10 Isolatie operatiepatiënten
ZH
2004
2009
WIP
1a
ministerie van VWS (Afdeling Openbare Gezondheidszorg) onderzoekt of zij invloed heeft op de
11 Isolatie poli, onderzoek, be-
ZH
2004
2009
WIP
1a
besteding van deze gelden. Praktisch gezien zijn er echter nog veel obstakels omdat nu al veel
handeling
aanvragen voor geld uit deze bron moeten worden afgewezen op basis van geldtekort.
12 Rooming-in
ZH
2004
2009
WIP
1a
13 Strikte isolatie kinderen
ZH
2004
2009
WIP
1a
14 Reiniging en desinfectie en-
ZH
2004
2009
WIP
1a
15 Reiniging en desinfectie ruim- ZH
2000
2009
WIP
1a
doscopen
ten, meubilair en voorwerpen 16 Blaaskatheterisatie
ZH
2005
2010
WIP
1a
17 Validatie reinigings- en des-
ZH
2005
2010
WIP
1a
18 Babyvoeding
ZH
2005
2010
WIP
1a
19 Aërogene isolatie
ZH
2006
2011
WIP
1a
20 Beschermende isolatie
ZH
2006
2011
WIP
1a
infectieprocessen
28
29
21 Contactisolatie
ZH
2006
2011
WIP
1a
42 Toediening via injectie
ZH
2011
2016
WIP
1a
22 Druppelisolatie
ZH
2006
2011
WIP
1a
43 Bedpanspoelers
ZH
2012
2017
WIP
1a
23 Indicaties voor isolatie
ZH
2006
2011
WIP
1a
44 Persoonlijke hygiëne patiënt ZH
2012
2017
WIP
1a
24 Strikte isolatie
ZH
2006
2011
WIP
1a
(inclusief kinderen)
25 Linnengoed
ZH
2006
2011
WIP
1a
45 Voetverzorging in de tweede- ZH
2012
2017
WIP
1a
26 Ultrasone reiniging
ZH
2006
2011
WIP
1a
lijn
27 Bedden en toebehoren
ZH
2007
2012
WIP
1a
46 Beleid reiniging desinfectie
ZH
2004
2009
WIP
1a
28 Bouwkundige werkzaamheden ZH
2007
2012
WIP
1a
sterilisatie
29 Laserinstrumentarium
ZH
2007
2012
WIP
1a
47 Accidenteel bloedcontact
ZH
2005
2010
WIP
1a
30 Bewaren en transport ge-
ZH
2007
2012
WIP
1a
algemeen 48 Handhygiëne medewerkers
ZH
2007
2012
WIP
1a
49 Luchtbehandeling in opera-
ZH
WIP
1a
bruikt instrumentarium 31 Sondevoeding (inclusief neo-
ZH
2007
2012
WIP
1a
natologie)
tiecomplex
32 Beademing
ZH
2008
2013
WIP
1a
50 Tuberculose
ZH
2004
2009
WIP
1b
33 Gentherapie
ZH
2008
2013
WIP
1a
51 Virale hemorrhagische
ZH
2004
2009
WIP
1b
34 Preoperatieve handdesinfec-
ZH
2008
2013
WIP
1a
koortsen 52 Waterpokken
ZH
2004
2009
WIP
1b
53 Clostridium
ZH
2006
2011
WIP
1b
54 Cytomegalovirus
ZH
2007
2012
WIP
1b
55 Prionziekten
ZH
2008
2013
WIP
1b
56 Scabiës
ZH
2008
2013
WIP
1b
57 BRMO
ZH
2005
2009
WIP
1b
58 MRSA ziekenhuis
ZH
2007
2012
WIP
1b
tie 35 Persoonlijke beschermings-
ZH
2008
2013
WIP
1a
middelen 36 Persoonlijke hygiëne mede-
ZH
2008
2013
WIP
1a
werkers 37 Desinfectie van huid en
ZH
2008
2013
WIP
1a
slijmvliezen 38 Preoperatieve handdesinfectie ZH
2008
2013
WIP
1a
59 Veilig werken longafdeling
ZH
2000
2005
WIP
1c
39 Puncties
ZH
2009
2014
WIP
1a
60 Veilig werken obductiekamer ZH
2000
2005
WIP
1c
40 Flebitis en bloedbaaninfec-
ZH
2010
2015
WIP
1a
61 Veilig werken operatiekamer ZH
1999
2005
WIP
1c
ties door intravenueze infuus-
62 Veilig werken verloskunde
ZH
2000
2005
WIP
1c
katheters
63 Veilig werken dermatologie
ZH
2002
2007
WIP
1c
64 Microbiologisch veilig werken ZH
2004
2009
WIP
1c
41 Echografisch onderzoek
30
ZH
2001
2016
WIP
1a
31
65 Reiniging en desinfectie oog-
ZH
2007
2009
WIP
1c
heelkunde 66 Veilig werken kindergenees-
ZH
2004
2009
WIP
1c
kunde
87 Lichaamsverzorging cliënt
VPH 2004
2009
WIP
2
88 MRSA thuiszorg
VPH 2004
2009
WIP
2
89 MRSA verpleeghuis
VPH 2004
2009
WIP
2
90 MRSA verzorgingshuis
VPH 2004
2009
WIP
2
67 Veilig werken oogheelkunde
ZH
2007
2009
WIP
1c
91 Opslag steriele materialen
VPH 2004
2009
WIP
2
68 Veilig werken voedingszorg
ZH
2004
2009
WIP
1c
92 Persoonlijke beschermings-
VPH 2004
2009
WIP
2
69 Omstandigheden ingrepen
ZH
2006
2011
WIP
1c
middelen
70 Post operatieve wondinfecties ZH
2006
2011
WIP
1c
93 Persoonlijke hygiëne mede-
VPH 2004
2009
WIP
2
71 Veilig werken neonatologie
ZH
2006
2011
WIP
1c
werkers
72 Hemodialyse
ZH
2007
2012
WIP
1c
94 Reiniging, desinfectie, steri-
VPH 2004
2009
WIP
2
73 Veilig werken anesthesie
ZH
2010
2015
WIP
1c
lisatie in verpleeghuis en woon-
74 Veilig werken urologie
ZH
2011
2016
WIP
1c
zorgcentra
75 Veilig werken laboratoria
ZH
2012
2017
WIP
1c
95 Sondevoeding
VPH 2004
2009
WIP
2
76 Veilig werken fysiotherapie
ZH
2000
2005
WIP
1c
96 Toediening van medicijnen
VPH 2004
2009
WIP
2
77 Veilig werken radiodiagnos-
ZH
2000
2005
WIP
1c
97 Veilig werken uitleen ver-
VPH 2004
2009
WIP
2
VPH 2004
2009
WIP
2
VPH 2004
2009
WIP
2
tiek en hartkatheterisatie (in-
pleegartikelen
clusief reiniging en desinfectie,
98 Veilig werken fysiotherapie
bouw- en inr.eisen)
en ergotherapie
78 Accidenteel bloedcontact
VPH 2004
2009
WIP
2
99 Veilig werken huishoudelijk
79 Dialyse (CAPD/CCPD)
VPH 2004
2009
WIP
2
werk
80 Epidurale en spinale pijnbe-
VPH 2004
2009
WIP
2
100 Veilig werken kraamzorg
VPH 2004
2009
WIP
2
101 Veilig werken kappers ver-
VPH 2004
2009
WIP
2
VPH 2004
2009
WIP
2
VPH 2004
2009
WIP
2
VPH 2004
2009
WIP
2
strijding 81 Handhygiëne
VPH 2004
2009
WIP
2
pleeghuis
82 Huisdieren
VPH 2004
2009
WIP
2
102 Veilig werken pedicures en
83 Infecties (anders dan MRSA
VPH 2004
2009
WIP
2
podotherapeuten
en scabiës)
103 Verzamelen en transport
84 Infecties medewerkers
VPH 2004
2009
WIP
2
afval
85 Infecties medewerkers
VPH 2004
2009
WIP
2
104 Verzorging bij urinelozing
86 Intraveneuze toedieningen
VPH 2004
2009
WIP
2
en stoelgang
32
33
105 Verzorging van de luchtwe-
VPH 2004
2009
WIP
124 Veilig werken in de fysiothe- RC
2
gen
2009
2014
WIP
2
rapie en ergotherapie
106 Verzorging van wonden
VPH 2004
2009
WIP
2
125 Veilig werken voor kappers
RC
2009
2014
WIP
2
107 Voeding
VPH 2004
2009
WIP
2
126 Toedieningen
RC
2011
2016
WIP
2
108 Voetverzorging
VPH 2012
2017
WIP
2
127 Voetverzorging
RC
2012
2017
WIP
2
109 infecties (anders dan MRSA
VPH
WIP
2
128 Huisartsenpraktijk
OG
2004
2009
WIP -> NHG
3
129 Huidtherapie
OG
2004
2009
WIP -> LCHV
3
en scabiës) 110 Handhygiëne medewerkers
RC
2008
2013
WIP
2
130 Jeugdgezondheidszorg
OG
2007
2012
WIP -> LCHV
3
111 Persoonlijke hygiëne mede-
RC
2008
2013
WIP
2
131 Tandheelkundigepraktijk
OG
2007
2012
NMT
3
132 Acupunctuurpraktijk
OG
2008
2013
WIP -> LCHV
3
133 Gehandicaptenzorg
OG
2010
2015
LCHV
3
134 Psychiatrie
OG
2011
2016
LCHV
3
2009
LCHV
3
werkers 112 Persoonlijke beschermings-
RC
2008
2013
WIP
2
middelen 113 Accidenteel bloedcontact
RC
2008
2013
WIP
2
135 Ambulancezorg
OG
2004
114 Infecties medewerkers
RC
2008
2013
WIP
2
136 Plaagdieren
OG
2013
LCHV
3
115 Opslag steriele materialen
RC
2008
2013
WIP
2
137 Norovirus
OG
2013
LCI
3
116 Lichaamsverzorging revali-
RC
2008
2013
WIP
2
138 Hygiene voor abortusartsen OG
2013
OMS
3
RC
2008
2013
WIP
2
Legenda
RC
2008
2013
WIP
2
1a = kernrichtlijn
dant 117 Verzorging van de luchtwegen 118 Verzamelen en transport afval
1b = kernrichtlijnen vertaald naar specifiek microorganismen
119 Dialyse (CAPD/CCPD)
RC
2008
2013
WIP
2
1c = kernrichtlijnen vertaald naar specifieke beroepsgroepen
120 Reiniging, desinfectie en
RC
2009
2014
WIP
2
2 = zorginstelling die nauwe banden heeft met ziekenhuis (directe verwijzingen en overnames)
sterilisatie
3 = richtlijnen waarvoor andere richtlijnenorganisaties verantwoordelijk zijn of worden, ge-
121 MRSA, revalidatiecebtrum
RC
2009
2014
WIP
2
122 Verzorging van de wonden
RC
2009
2014
WIP
2
123 Verzorging van urinelozing
RC
2009
2014
WIP
2
en stoelgang
34
maakt in samenwerking met de WIP
veld ZH =ziekenhuis
VPH= verpleeghuis, woonzorgcentrum of thuiszorg
RC=revalidatiecentra
OG= openbare gezondheidszorg Bijlage 2
35
Bijlage 2
Mw. dr. A.K. v. Vliet, bioloog-biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
Samenstelling Expertgroepen in 2012
Mw. I. Willemsen, deskundige infectiepreventie, Amphia ziekenhuis, Breda
Ambulance
Dr. J.H. van Zeijl (voorzitter), arts-microbioloog, Izore Centrum Infectieziekten Friesland, Leeuwarden
Mw. T.J. Daha (voorzitter), deskundige infectiepreventie, WIP, Leiden Dr. L. van den Bosch, bedrijfsarts ambulancezorg Nederland, Zwolle
Flebitis en bloedbaaninfecties door intraveneuze infuuskatheters.
Prof. Dr. P.J. v.d. Broek, internist-infectioloog, WIP, Leiden
Drs. A.J.H. van Boxtel, verpleegkundige infuustechnologie UMCU, Utrecht
Mw. F. van den Berg (secretaris), LCHV, Amsterdam
Prof. Dr. P.J. van den Broek (voorzitter), internist-infectioloog, WIP, Leiden
Dhr. P. Molenaar, GGD, Amsterdam
Mw. Th. Daha, deskundige infectiepreventie, WIP, Leiden
Dr. H.P. Klapwijk, arts maatschappij en gezondheid, infectieziektebestrijding, forensisch genees-
Dr. Elzo Kramer, arts intensivist, LUMC, Leiden
kundige, GGD Zuid-Holland, Dordrecht
Mw.Dr. A.K. van Vliet (secretaris), bioloog-biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
Dhr. G.J. Deddens, ambulanceverpleegkundige, Ambulancezorg Rotterdam Rijnmond, Rotterdam
Dhr. J. Wille, senior adviseur CBO, WIP, Utrecht
Bedpanspoelers
Handhygiëne medewerkers
Dhr. A. de Bruyn, RIVM, Centrum voor Biologische Geneesmiddelen en Medische Technologie,
Dhr. Prof. Dr. P.J. van den Broek (voorzitter tot juni 2011), internist-infectioloog, WIP, Leiden
Bilthoven
Dhr. Dr. F.W.H. Jungbauer, klinisch arbeidsgeneeskundige, UMCG, Groningen
Mw. T.J. Daha, (voorzitter) deskundige infectiepreventie, WIP, Leiden
Mw. T.J. Daha, deskundige infectiepreventie, WIP, Leiden
Dhr. ing. R. Heilijgers, Sigtenhorst Technische Service BV., Warmenhuizen
Mw Dr. I.J.B. Spijkerman, arts-microbioloog (voorzitter Expertgroep vanaf juni 2011), directeur
Dhr. T. Sassen, deskundige infectiepreventie, Scheper Ziekenhuis, Emmen
Bureau WIP, Leiden
Dr. L. Spanjaard, arts-microbioloog, AMC, Amsterdam
Dhr. Prof. Dr. A. Voss, arts-microbioloog, Canisius Wilhelmina ziekenhuis, Nijmegen
Mw. Dr. B.M. Roede (secretaris), gezondheidswetenschapper, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP,
Dhr. Dr. G. van Willigen, biologisch veiligheidsfunctionaris, LUMC, Leiden
Leiden
Dhr. J. Wille, senior adviseur CBO, WIP, Utrecht
Mw.dr. A.K. v. Vliet (secretaris), bioloog biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
Mw. Dr. A.K. v. Vliet (secretaris), bioloog-biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
BRMO
Hygiëne voor abortusklinieken
Mw. T.J. Daha, deskundige infectiepreventie, WIP, Leiden
Drs. W. Beekhuizen, abortusarts, lid van het NGvA
Dr. R. Hendrix, arts-microbioloog, Twente Achterhoek, Enschede
Dhr. E. Bos, directeur, Mildred-rutgershuis te Arnhem en Rutgersstimezokliniek, Eindhoven
Prof. Dr. J.A.J.W. Kluytmans, arts-microbioloog, Amphia Ziekenhuis, Breda
Prof. Dr. P.J. van den Broek (voorzitter), internist-infectioloog, WIP, Leiden
Mw. Dr. M. Leverstein-van Hall, arts-microbioloog, Bronovo ziekenhuis, Den Haag
Mevr. C. Michels-Breukers, Deskundige Infectiepreventie, CareB4 te Sterksel
Mw. Dr. B.M. Roede (secretaris), gezondheidswetenschapper, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP,
Mvr B.S. Niel-Weise (secretaris), arts-microbioloog (n.p.), senior adviseur, afdeling
Leiden
Ondersteuning Professionele Kwaliteit, Orde van Medisch Specialisten, Utrecht
36
37
Drs. G. Raven, abortusarts, 5 CASA, Maastricht
Prof. Dr. H. Verbrugh, arts-microbioloog, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam
Drs. C. Rombouts, abortusarts, Mildred-rutgershuis, Arnhem
Mw. Dr. A.K. v. Vliet (secretaris), bioloog-biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
Drs. D. Schipper, abortusarts, Beahuis & Bloemenhovekliniek te Heemstede
Mw. Prof. Dr. M.C. Vos, arts-microbioloog, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam
Drs. W. Shadmanfar, abortusarts, CASA, Rotterdam
Prof. Dr. A. Voss, arts-microbioloog, Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen
Dr. W. van der Zwet, arts-micronioloog, Deventer Ziekenhuis, Deventer
Mw. Dr. M. Wulf, arts-microbioloog, Viecuri, Venlo
Luchtwaliteit operatieklasse 1
Norovirusinfecties
Dhr. Prof.Dr. P.J. v.d. Broek (voorzitter), internist-infectioloog, WIP, Leiden
Mw. J.J. Bogerman, verpleegkundige infectieziekten, GGD Rotterdam Rijnmond
Dhr. Dr. P.M.N.Y.H. Go, chirurg, St. Antoniusziekenhuis, Nieuwegein
Mw. J.N. Breemer, beleidsmedewerker infectieziekten, GGD Rotterdam Rijnmond
Dhr. drs. F.O. Kooij, anesthesioloog, AMC, Amsterdam
Mw. T.J. Daha, deskundige infectiepreventie, WIP, Leiden, tot 15-7-2012
Dhr. G.A.H.M. van Nielen, deskundige infectiepreventie, Vlietland ziekenhuis, Schiedam
Mw. E. Duizer, Head of section Enteric Viruses, RIVM, Bilthoven
Dhr.ir. F. Saurwalt, Technisch manager, voorzitter VCCN, Leusden
Dhr. E.B. Fanoy, arts infectieziektebestrijding, GGD Midden-Nederland, Amersfoort
Mw. M.J. Scheerder, deskundige infectiepreventie, Diaconessenhuis, Leiden
Mw. L.D. Isken (voorzitter), beleidsmedewerker, RIVM, Bilthoven
Dr. F. van Tiel, arts-microbioloog, Acad.ziekenhuis, Maastricht
Mw. A. Maat, verpleegkundige infectieziekten, GGD West-Brabant, Breda
Dhr. ing. A.A.L. Traversari, MBA, senior adviseur-onderzoeker, Dutch Centre for Health Assets,
Mw. F.S. Meerstadt-Rombach, bedrijfsarts, RIVM, Bilthoven
Soesterberg
Dhr. P. Molenaar, deskundige infectiepreventie, GGD Amsterdam, Amsterdam
Mw Prof. dr. M.C. Vos, arts-microbioloog, Erasmus MC, Rotterdam
Dhr. T. Oomen (secretaris), beleidsmedewerker, RIVM, Bilthoven
Dhr. Dr. G.H.I.M. Walenkamp, emeritis hoogleraar orthopaedie, Maastricht Universitair Medisch
Mw. M.E. Spies,(web)redactie richtlijnen LCI, RIVM, Bilthoven
Centrum, Maastricht Mw. Dr. A.K. van Vliet (secretaris), bioloog-biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
Plaagdieren Mw. Th.J. Daha, deskundige infectiepreventie, WIP, Leiden, tot 15-7-2012
MRSA
Dhr. C. Doevendans, Landelijk Kenniscentrum Plaagdieren, Wageningen
Prof. Dr. M.J.M. Bonten, arts-microbioloog, UMCU, Utrecht
Dhr. T. Veenstra, (voorzitter) LCHV / RIVM / GGD Amsterdam, Amsterdam
Mw. T.J. Daha, deskundige infectiepreventie, WIP, Leiden Prof. Dr. J.A.J.W. Kluytmans, arts-microbioloog, Amphia Ziekenhuis, Breda
Reiniging, Desinfectie en Sterilisatie - Beleid
Mw. Dr. B.M. Roede, gezondheidswetenschapper, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
Dhr. A. de Bruyn, wetenschappelijk medewerker, RIVM, Bilthoven
Mw. M. van Rijen, deskundige infectiepreventie, Amphia Ziekenhuis, Breda
Mw. Th.J. Daha, (voorzitter), deskundige infectiepreventie, WIP, Leiden
Mw. Dr. I.J.B. Spijkerman (voorzitter vanaf juni 2011), arts-microbioloog, directeur Bureau WIP, Leiden
Dhr. Ir. A. v. Drongelen, wetenschappelijk medewerker, RIVM, ,Bilthoven
Dhr. Prof. .Dr. P.J. v.d. Broek (voorzitter tot juni 2011), internist-infectioloog, WIP, Leiden
Mw. Drs. M. Jungblut, deskundige Steriele Medische Hulpmiddelen, LUMC, Leiden
Prof. Dr. C.M.J.E. Vandenbroucke-Grauls, arts-microbioloog, VU Medisch Centrum, Amsterdam
Mevrouw J.J. Maarleveld, deskundige infectiepreventie, Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden;
38
39
Mw. Dr. B.M. Roede (secretaris), gezondheidswetenschapper, secretaris richtlijnontwikkeling,
Mw. M. Zeeman, beleidsmedewerker, Nederlandse Vereniging Medische Beeldvorming en Radiothe-
WIP, Leiden
rapie, Utrecht
Dhr. K. Verduin, arts-microbioloog, St. PAMM, Veldhoven Prof. Dr. A. Vos, arts-microbioloog, Erasmus MC, Rotterdam
Melding infecties
Drs. Ph.A. de Vries, Apotheker, UMCU, Utrecht
Dhr. Prof. Dr. P.J. v.d. Broek (voorzitter), internist-infectioloog, WIP, Leiden Mw. Dr. A.K. van Vliet (secretaris), bioloog-biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
Veilig werken in het laboratorium Dr. F.J.M. Bergkamp, klinisch chemicus, Hoofddorp
Persoonlijke hygiëne patiënt
Dr. A.M.J. Buiting, klinisch chemicus/immunoloog, Utrecht
Mw. H.G.M. Blaauwgeers, deskundige infectiepreventie, Regieraadlid, Wilhelmina ziekenhuis, Assen
Dr. C. van der Bij, projectmedewerker klinisch laboratorium, Hengelo
Mw. Dr. A.K. van Vliet (secretaris), bioloog-biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
Prof.dr. P.J. v.d. Broek, (voorzitter) internist-infectioloog, WIP, Leiden Mw. T.J. Daha, deskundige infectiepreventie, WIP, Leiden
Veilig werken in de fysiotherapie en ergotherapie (ziekenhuizen)
Dhr.ing. H.H.M. Eidhof, vakspecialist klinisch laboratorium, Hengelo
Dhr. R. Lagendijk, deskundige infectiepreventie, voorzitter kernredactie, Universitair Medisch
Dr. M.G. Havenith, patholoog, Zwolle
Centrum Utrecht, Utrecht
Dr. C. Hol, arts-microbioloog, Amersfoort
Mw. Dr. B.M. Roede, gezondheidswetenschapper, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
Prof. Dr. H.G.M. Niesters, medisch moleculair microbioloog – specialisatie moleculaire virologi-
Mw. Dr. I.J.B. Spijkerman, arts-microbioloog, directeur Bureau WIP, Leiden
sche diagnostiek, UMCG, Groningen
Mw. Dr. A.K. van Vliet, bioloog-biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
Mw. Dr. A.K. v. Vliet (secretaris) bioloog-biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden Dr. G. van Willigen, biologische veiligheidsfunctionaris, LUMC, Leiden
Reiniging en desinfectie van endoscopen Dhr K. Ballemans, deskundige infectiepreventie, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht;
Hygiënemaatregelen bij beeldvormende technieken in de cardiologie, de radiologie en de
Mw C. te Beest, deskundige steriele medische hulpmiddelen, Maasstad ziekenhuis, Rotterdam
nucleaire geneeskunde: diagnostiek en interventies
Dhr J. van Bergen Henegouw, deskundige steriele medische hulpmiddelen, Haga Ziekenhuis,
Prof. Dr. P.J. van den Broek, (voorzitter) internist-infectioloog, WIP, Leiden
Den Haag;
Mw. C. van Kouwen, Hoofd behandelteam HCK, Ziekenhuis Rijnstate, Arnhem
Dhr A. de Bruijn, wetenschappelijk medewerker, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu,
Prof. Dr. J.S. Laméris, radiologie, AMC, Amsterdam
Bilthoven;
Dhr. C. Ticheler, nucleair geneeskundige, Ziekenhuisgroep Twente, Hengelo
Mw dr. E. van Elzakker (voorzitter), arts-microbioloog, Haga Ziekenhuis, Den Haag
Dr. H. van Overhagen, interventie-radioloog, Haga Ziekenhuis, Den Haag
Mw Dr. B.M. Roede (secretaris), gezondheidswetenschapper, secretaris richtlijnontwikkeling,
Dr. J. Vos, cardioloog, Amphia Ziekenhuis, Breda
WIP, Leiden.
Dhr. J. Lutjeboer, radiologisch laborant, LUMC, Leiden
Mw K. Weijdema, deskundige infectiepreventie, Diakonessenhuis Utrecht, Zeist en Doorn.
Mw. Dr. A.K. v. Vliet (secretaris), bioloog-biochemicus, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden
40
41
Verpleeghuiszorg en wooncentra Mw. A. Eikelenboom, deskundige infectiepreventie, projectmanager /Infection Control, UMC. St. Radboud, Nijmegen Mw. E. Gorissen-Douven, specialist ouderengeneeskunde, Zelfstandig specialist, Oirsbeek Mw. J. Haaijman, specialist ouderengeneeskunde, Stichting Zorgcentra Rivierenland, Tiel Mw. R. Hoentjen, deskundige infectiepreventie, Verpleeg-en verzorgingshuizen thuiszorg Twente en N.O. Achterhoek Dhr. P. Molenaar, deskundige infectiepreventie, GGD Amsterdam, Amsterdam Mw. Dr. B.M. Roede (secretaris), gezondheidswetenschapper, secretaris richtlijnontwikkeling, WIP, Leiden Mw. Dr. E. Stobberingh, microbioloog/bacterioloog, Academisch ziekenhuis Maastricht, Maastricht Mw. I. Verzijl, verpleegkundig specialist, WZH Het Anker, Den Haag Prof. Dr. A. Voss (voorzitter), arts-microbioloog, UMC St. Radboud Ziekenhuis, Nijmegen Dr. B.A. Zwart, arts-microbioloog, Zaans Medisch Centrum, Zaandam.
42
43
