Verslag CoP Stad-Land verbanden
4e Bijeenkomst “Naar een Nieuwe Generatie Stad-land relaties” Community of Practice (CoP) – 5 maart 2009 - te gast bij Eetbaar Rotterdam Motto: een welvarender platteland begint in de stad
Doel van de bijeenkomst
Het thema van vandaag is hoe lokale producten van het platteland in de stad kunnen worden aangeboden via nieuwe business-to-business-constructies. Maar onze gastorganisatie wil ook op vele andere manieren Rotterdammers meer in contact brengen met producten en diensten van het platteland. Maar ook bij de andere stedelijke initiatieven bruist en broeit het van de activiteiten die we graag even uitwisselen.
Deelnemers:
Utrecht: Louis de Jel, Roland Pereboom en Anton Nigten, Lekker Utregs, Rotterdam: Nicole Hoven, Jan Willen van de Schans, Bas de Groot, Gerda Zijlstra, Initiatiefgroep Eetbaar Rotterdam, Piet Heerkens, broodwinkel, Annemieke Fontein en Lidewij Schellevis, gemeente Rotterdam Amsterdam: Hans Wilschut, Gaston Remmers, Annet van Hoorn, Auke Bakker, Anne Stijkel, Boerenstadswens; Arja Nobel, stadsdeel Osdorp. Nobel, stadsdeel Osdorp Amsterdam Tilburg: Dion Heerkens Leiden: Mirte van Daalen Den Haag: Bessie Schadee, Menno Swaak Anderen: Joost Reus (DRZ-LNV), René de Bruin (SPN), Ellen Kok (Taskforce Multifunctionele Landbouw), Janneke Vader (LEI) Begeleidingsgroep CoP: Lonneke Vissers, KNHM, Martine van Meekeren, CLM, Bart Pijnenburg, Mensenland, Gaston Remmers, Bureau Buitenkans, tevens dagvoorzitter en Henk Kloen, CLM / Netwerk Platteland, tevens verslaglegger
Naar het hart van de havenstad
Er staat de deelnemers een ontvangst met lunch te wachten aan het Mathenesserplein midden in Rotterdam. Tussen buurtwinkels in multiculturele kleuren en snackbars zien we opeens de geitenkop op de ramen van Restaurant Van de Boer. Op de hoek van het plein een uitnodigende inkijk met moderne inrichting, zicht op de keuken, en aanprijzingen van heerlijke gerechten, aangevuld met namen van de boerenbedrijven die de ingrediënten leveren.
Page 1 of 6
Verslag CoP Stad-Land verbanden
We genieten van heerlijke aardappel-preisoep en diverse belegde stokbroodjes. En voor wie het naar meer smaakt, je kunt zo doorlopen naar de winkel met dezelfde en meer lokale producten in het pand ernaast. Nicole Hoven en Rianne Andeweg ontvangen inmiddels bekende én nieuwe gezichten namens Eetbaar Rotterdam, en nodigen ons uit om snel door te stoten naar de kantoortoren van Dienst Stedenbouw en Volkshuisvesting aan de rand van de haven. Op de 12e verdieping mogen we even genieten van het uitzicht, met een braakliggende strook grond waar bedrijfsgebouwen zullen verrijzen, met… daktuinen, om in de stad zelf groenten te gaan verbouwen! Wat betreft Eetbaar Rotterdam kan dit een samenwerking worden van agrarische en stedelijke ondernemers, Oudhollandse en exotische gewassen. Maar vandaag presenteert een brede Rotterdamse vertegenwoordiging hun ideeën met als speerpunt: business-to-business tussen stad en land.
Intermezzo: ontwikkelingen rond de deelnemende steden Tilburg: Milieufederatie start visie-ontwikkeling voor stadslandbouw Dion Heerkens meldt dat BMF van de gemeente Tilburg ruimte en medewerking krijgt met stedelijke en plattelandsvertegenwoordigers ideeën over stadslandbouw te ontwikkelen. De gemeente zelf richt zich dit jaar vooral nog op invulling van de bouwopgaven in het gebied. Utrecht: Groene Participatie Maatschappij met 30 ondernemers van start Rond Lekker Utregs hebben nu ca. 30 deelnemers zich verenigd in een Groene Participatie Maatschappij voor professionalisering van logistiek en afzet van producten van Lekker Utregs. Daarnaast wordt nu een Stichting Lekker Utregs opgezet met Leadersubsidie, voor nietcommerciële activiteiten. Leiden: Van ideeën naar uitvoeringsplan Mirte van Dalen vertelt dat de gemeente met andere betrokkenen hard werkt aan een visie met uitvoeringsplan, dat in juni klaar moet komen. Den Haag: cursussen stadtuinieren lopen vol Gezonde gronden heeft een uitgebreid cursusaanbod over gezond eten, omgaan met de aarde en tuinieren. Er is volop belangstelling, en er wordt hard gewerkt door cursisten en vrijwilligers aan de inrichting van een educatieve tuin. Amsterdam: leden activeren Vereniging Boeren Stadswens Amsterdam (BSW) werkt eraan een bredere groep leden actief te krijgen in de organisatie. BSW heeft in de jaarvergadering doorgebouwd op de ideeën uit de vorige CoP en subcommissies gevormd waarin meer leden actief worden. Het grote project boerderijeducatie is van start gegaan met het losmaken van hekken op de Dam. In de Tuinen van West gaat nu naast Stadsdeel Osdorp ook Geuzenveld meedenken over een stadslandbouw/pergolabedrijf.
Page 2 of 6
Verslag CoP Stad-Land verbanden
Rotterdam: de landbouw de stad in De activiteiten in Rotterdam draaien rond een paar nauw samenwerkende initiatieven: Platform Eetbaar Rotterdam en Stichting van de Boer. Eetbaar Rotterdam wil landbouw de stad inbrengen: via beleving van landbouw in de stad, bevorderen van duurzame productie en consumptie, en behoud van boerenwijsheid. Die boerenwijsheid hebben zowel plattelanders als nieuwe (allochtone) stedelingen! Eetbaar Rotterdam werkt toekomstgericht, en daadkrachtig: geen woorden maar daden. De activiteiten worden geïnitieerd vanuit een Expertisegroep Stadslandbouw, waarin een architect, een horecaondernemer, een landbouwonderzoeker/Rotterdamse burger, en een docent zorglandbouw actief zijn. Zij zetten landbouw en voedsel op de stedelijke agenda. Ze werken als een open netwerk, eerst vooral via mails, nu ook veel via een weblog: www.stadslandbouw.blogspot.com. In de periode 2007/8 was de tijd van ploegen (beleid maken, activiteitenkalender), 2008/9 van zaaien (en selecteren,wieden), en in 2010 wordt de oogst verwacht. De activiteiten: Evenementen: opzetten van een feestelijke Rotterdamse Oogstparade (19 september a.s.), voor contact tussen boer en stedelingen, en samenbrengen van verschillende culturen. Ontwikkelen van stadslandbouw en zoeken van locaties hiervoor, te beginnen bij een dakpark maar later ook een landbouwbedrijf in de stad. Daarbij willen ze agrariërs laten samenwerken met stedelijke ondernemers, burgers en overheid. De stadslandbouw moet geen concurrent van de boeren worden, maar een plaats waar boeren hun diensten gaan aanbieden. Marktplaats ontwikkelen – lokale producten aantrekkelijk de stad in brengen Nieuwe streekproducten – wereldsmaken ontwikkelen Met de laatste twee punten houdt de Stichting Van de Boer zich bezig. Vanuit de stichting is een eethuis en de winkel opgezet als sociale onderneming. Deze vormen een voorproef, zijn gangmakers, voor boer-burger contacten. Ze willen de markt nadrukkelijk veel breder maken. De centrale vraag: hoe kun je gebruik van lokale producten door stedelijke ondernemers (horeca, catering) stimuleren en organiseren? Nicole Hoven signaleert dat er in de stad Rotterdam behoefte is aan mooie, onderscheidende versproducten, die snel zijn te leveren. Daarvoor is een bundeling van het aanbod nodig, maar ook nauw contact met producenten. Regionale producten zijn aantrekkelijk omdat ze vers zijn, maar ook minder anoniem, de mens hierachter wordt zichtbaar. Kunnen aanbieders en afnemers gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen voor logistiek en handel? Hoe organiseer je dat? Een paar handreikingen van buiten:
Page 3 of 6
Verslag CoP Stad-Land verbanden
René de Bruin, Streekwijzer: zet wensen en belangen van vragers en aanbieders naast elkaar. boeren groothandel logistiek Aanbieders
hogere prijs afnamezekerheid
supermarkten horeca zorginstellingen, catering detailhandel Vragers
lage prijs levering op tijd, snel continuïteit kwaliteit
business-to-business Aanbieders en vragers moeten elkaar vinden, rechtstreeks of via intermediairen, aanjagers of makelaars. Soms nemen vragers of aanbieders deze rol op zich; bijv. Mijnboer rond Amsterdam, Brabantvers, GIJS streekproducten. Soms gaan boeren rechtstreeks producten aanbieden en worden tegelijk afnemer, zoals in Landwinkels. Partijen als Streek en Smaakverbond en Lekker Utregs spelen een intermediaire rol. Het wordt dan wel eens onduidelijk namens wie ze dit doen: namens de consument, namens de aanbieder, of namens zichzelf, als commerciële activiteit?
Mirjam van de Kolk, Stichting Streek en Smaakverbond (SSV): maak keuzes SSV is een samenwerking van 10 ambachtelijke producenten in Utrecht en Gelderland. Ze leveren producten gebundeld aan voornamelijk horeca. Het is een heel gerichte keuze geweest om zich op deze markt te richten, met verse, onderscheidende producten die alleen op bestelling worden geleverd. Daarbij kan SSV veel informatie leveren over het product en het bedrijf waar het vandaan komt, desgewenst ook via proeverijen, arrangementen en foodinfotainment. “We verkopen de boer mee met zijn product”. Producenten zijn nauw betrokken als leverancier, en/of als ambassadeur/infotainer en/of aandeelhouder. SSV werkt met twee betaalde deeltijdkrachten.
Page 4 of 6
Verslag CoP Stad-Land verbanden
Het zijn geen massaproducten, maar de producent kan ook niet van alleen deze afzet leven. Het belangrijkste doel is een meerprijs voor het product te realiseren. 75% van de productprijs gaat naar de leverancier; hij moet daarvoor wel zelf zijn product verpakt aanleveren. Daarnaast wil SSW werken als onafhankelijk organisatie, en sturen op rendement dat weer in markt- en productontwikkeling kan worden geïnvesteerd. De boodschap van Mirjam: maak keuzes in je vraag en aanbod, het is lastig zo niet onmogelijk er voor iedereen te zijn. Zorg voor efficiënte financiële ontwikkeling, verkoop je meerwaarde. Discussie en tips van de deelnemers Wat pikt Eetbaar Rotterdam hier uit op? - er zijn veel vragen te beantwoorden - we moeten kiezen of we makelaar, regisseur of meer willen zijn - we moeten ook kiezen welke producten en afnemers we ons op richten: liefst wel wat breder dan SSV (minder exclusief, grotere volumes) - onze keuze voor handel naar restaurants is zinvol (gat in de markt), maar beslist niet het enige wat we willen, bijv.: - pergola XL = business-to-business waarin ook consument economische drager kan worden - food communities vormgeven - beleving van platteland uitventen - nieuw ondernemerschap en ontwerpen stimuleren, bijv. taarten bakken en winkels combineren; streekrestaurant met eten wat de pot schaft, een restaurant wat resten uit voedselketen verwerkt - kiezen voor apart kanaal of samenwerking met een groter kanaal om efficiënt te werken: echter Zeegro Groothandel vindt kleine partijen niet interessant, hoe waarborg je het zichtbaar maken van de mens en het verhaal achter het product - we willen graag een coöperatie van vragers en aanbieders. EINDTIP: Begin met een proef door een aantal geïnteresseerde vragers en aanbieder bijeen te brengen en het gesprek aan te gaan over elkaars wensen en mogelijkheden. Vrager kunnen hun vraag aanpassen aan de mogelijkheden, en ook aanbieders kunnen hun aanbod aanpassen, als er begrip voor elkaar is en vertrouwen. - kies geleidelijk aan of je specifiek of breed wil gaan, bijv. uitbreiding van restaurants naar cateraars, delicatessen e.d. - begin met rol als regisseur en makelaar
Enkele reacties van Rotterdamse deelnemers na afloop van de CoP Annemieke Fontein (gemeente Rotterdam) -
-
Het was voor mij ontzettend inspirerend om de diversiteit aan projecten en de verschillende benaderingswijze van de verschillende deelnemers te zien. Het heeft voor ons als gemeente ook zeker een uitbreiding in het kennisnetwerk opgeleverd en ik denk dat we een aantal van de aanwezige zeker nog een keer zullen benaderen. Dank voor zeer goed georganiseerde en voorgezeten bijeenkomst
Nicole Hoven, Van de Boer -
Het is nu duidelijk dat onze rol in Rotterdamse Oogst is die van makelaar / regisseur moet zijn We hebben meer vragen dan antwoorden gekregen (o.a. doelgroep, rol burgers enz.)! En dat is prima.
Page 5 of 6
Verslag CoP Stad-Land verbanden
-
Ik ga 10 potentiële horeca kanalen verzamelen
Gerda Zijlstra, actief rond Rotterdamse Oogstparade -
Morgen ga ik een shop in shop concept en streekproducten voor horeca uitdenken voor het dagmenu
Dakmoestuin met tijdelijk verplaatsbaar karakter Menu van het dak De drijvende markt En veel meer Bas de Groot, Eetbaar Rotterdam -
Zoek afzet bij meerdere partijen (horeca, delicatesse, etc.) Als je niet alleen het duurdere segment wilt bedienen is dit noodzakelijk om een bepaald volume te verkrijgen die voor producenten aantrekkelijk is.
Volgende bijeenkomst: Er is kort gesproken over de volgende CoP. Er is duidelijk behoefte uitgebreider door te praten over wat ieder verder zou willen met de CoP. Suggesties waren bijv.: - meer themagewijs een of meerdere groepen bijeen brengen - een rustperiode van half tot één jaar en dan een nieuwe serie bijeenkomsten vergelijkbare met de vorige - stad-land vraagstukken agenderen in politiek (gemeentelijk tot landelijk) - voortgaande uitwisseling per mail/internet Enkele aangrijpingspunten - er is momentum: in deze tijd van “klimaatcrisis en economische crisis” zoeken veel mensen verandering, Den Haag merkt enorme animo op voor hun activiteiten - Urgenda 09-09-09 waarin aandacht voor duurzaamheid in politiek wordt gevraagd, er worden 999 duurzaamheidsideeën voorgedragen, met de vraag er 999 ambtenaren/politici zich hieraan willen committeren. De volgende datum wordt vastgelegd op donderdag 14 mei. Optie is dit te doen bij Den Haag, om te ervaren hoe zij omgaan met de vraag naar verandering, en vervolgens te focussen op vervolg van de CoP. Daarbij willen we ook op de “lessen” die wij zelf hebben geleerd van deze CoP reflecteren. Iedereen wordt gevraagd op het conceptstuk hierover van Bart te reageren. Ook heeft het Netwerk Platteland het plan om in een bredere bijeenkomst de ervaringen van de CoP bredere bekendheid, buiten de groep van deelnemers, te geven. Nader bericht hierover en over het programma van 14 mei volgt.
Page 6 of 6
