Woon- en Leefbaarheidsmonitor 2013 Belangrijkste uitkomsten Beter leven met minder mensen Dat is het uitgangspunt van het Woon- en Leefbaarheidplan Eemsdelta. Om te kijken hoe de regio zich ontwikkeld en te monitoren of de doelstellingen van het Woon- en Leefbaarheidplan Eemsdelta worden gehaald is een monitor ontwikkeld. In deze monitor wordt gestreefd naar de optimale mix tussen objectieve gegevens (wat zien we feitelijk), de mening van de inwoners (waar het uiteindelijk om gaat) en de verwachting voor de toekomst. Deze samenvatting geeft de resultaten van de 1e monitor, uitgevoerd in 2013. Het volledige verslag kunt u downloaden op www.eemsdeltaleeft.nl.
Over het Woon- en Leefbaarheidplan Koers Woon- en Leefbaarheidplan:
4
doelstellingen
Mensen moeten zo lang mogelijk kunnen blijven wonen in hun eigen woning en woonomgeving. Woningen worden daarvoor geschikt gemaakt.
Voorzieningen worden geconcentreerd om de kwaliteit te verhogen, de bereikbaarheid wordt verbeterd.
Investeren in vitale gemeenschappen in de dorpen en buurten en daarmee in de sociale samenhang.
Kwaliteit van wonen, woning en woonomgeving versterken. Nieuwe woningen in grotere dorpen en regionale centra, (grotendeels) in de plaats van elders gesloopte woningen. Geschikt voor bewoning door ouderen.
Demografie Jongeren verlaten de regio Eemsdelta om elders te gaan studeren of werken. Dit gebeurt al tientallen jaren en zien we terug in elke landelijke regio. Kenmerkend voor Eemsdelta is echter dat de jongeren in de gezinsfase nauwelijks zijn teruggekeerd. Hierdoor blijft verjonging achterwege en wonen er relatief veel ouderen in de regio en sterven er meer mensen dan er kinderen geboren worden. Deze trend leidt onomkeerbaar tot bevolkingskrimp. Deze bevolkingskrimp is de afgelopen vijf jaar wat lager geweest dan enkele jaren geleden verwacht. Daarbij spelen uiteenlopende factoren een rol, zoals de economische crisis, (tijdelijke) werkgelegenheid in de regio en administratieve correcties. De fluctuaties in de bevolkingsontwikkeling maken duidelijk dat flexibiliteit in de planvorming gewenst is, maar op lange termijn blijft de bevolking krimpen.
Bevolking
Krimp =
é é
ê
Verwachtingen vs. Werkelijkheid Vergelijking werkelijke bevolkingsontwikkeling en Primosprognose Eemsdelta Periode 2008 – 1/1/2013 | Bron: CBS 2013
ê Appingedam Delfzijl Eemsmond Loppersum
2008
prognose 2013
werkelijk 2013
12.130 27.310 16.540 10.700
12.470 25.090 16.220 10.090
12.050 26.030 16.080 10.290
Minder krimp dan verwacht | Economische crisis | Moeilijker huis verkopen | Minder nieuwbouw | Trend: aantal inwoners omlaag, aantal huishoudens stabiel
Leeftijdsopbouw 2010-2040
30% is in 2030 > 65 jaar
2010 19% bevolking > 65 jaar 2020 25% bevolking > 65 jaar 2030 30% bevolking > 65 jaar
Jaarlijks vertrekken 230 huishoudens meer uit de regio dan zich vestigen Vooral jongeren vertrekken Op late leeftijd komen zij niet terug Instroom: vooral gezinnen Uitstroom: vooral alleenstaand of stellen
De verwachting was dat Appingedam zou groeien en de overige gemeenten (met name Delfzijl) zou krimpen. Echter in Delfzijl heeft zich minder krimp voorgedaan. En de bevolking van Appingedam is niet gegroeid.
Leefbaarheid & Sociale cohesie De bewoners van Eemsdelta zijn minder tevreden over de leefbaarheid en woonomgeving in de Eemsdelta dan op basis van objectieve kenmerken zou mogen worden verwacht. De intredende vergijzing, bevolkingskrimp en beperkte werkgelegenheid is de bewoners niet ontgaan. Dat heeft geleid tot een lage beoordeling van de leefbaarheid in de regio en veel gevoelens van onvrede. Ook de sociale cohesie heeft te lijden onder de sociaaleconomische ontwikkelingen in de regio.
Leefbaarometer
Objectieve kenmerken | Ministerie van Binnenlandse Zaken | Eens per 2 jaar
Leefbaarometer 2010 - 2012
Eemsmond
Appingedam Delfzijl
Loppersum
WoON
Subjectieve kenmerken | Ministerie van Binnenlandse Zaken | Eens per 3 jaar
Pecentage tevreden over woonomgeving
!
Vrijwel overal in Nederland is de gevoelde leefbaarheid achteruit gegaan. De sterkste afname heeft plaatsgevonden in Oost- en Noordoost Groningen. Ook vergeleken met andere krimpregio’s is de afname van de gevoelde leefbaarheid opvallend. Opmerkelijk: in 2006 waren de bewoners van de Eemsdelta van alle regio’s in Nederland nog het meest positief over de leefbaarheid in haar regio.
Afname aandeel bewoners met positief oordeel over leefbaarheid in directe omgeving 2006 - 2012
Oost Groningen
Noordoost Groningen
-‐13%
-‐14%
Bewonersenquête
Subjectieve kenmerken | Woon- en leefbaarheidplan | Eens per 2 jaar
65%
is tevreden over regio
72%
vindt dat mensen prettig met elkaar omgaan in de buurt
47%
vindt dat ze in een prettige buurt woont
76%
voelt zicht thuis in de buurt
7%
vindt het vervelend om in de buurt te wonen
De aardbevingen spelen bij deze beoordelingen uit 2012 nog slechts een beperkte rol. Aan de effecten van de aardbevingen op de leefbaarheid wordt een apart onderzoek gewijd. Ondanks het oordeel over de leefbaarheid in de regio is er een goede basis om op voort te bouwen. Zo hebben inwoners in het algemeen goede banden met hun buren en voelt men zich thuis in de buurt. Er blijven ook zaken die aandacht vragen, zoals het gesignaleerde gebrek aan ontmoetingsruimte.
Zorg & Welzijn De bewoners zijn (zeer) tevreden over de eerstelijnszorg. Om het voor ouderen mogelijk te maken langer zelfstandig te blijven wonen, zijn ook goede thuiszorg en een geschikte woningvoorraad een vereiste. Deze zaken blijven een aandachtsveld.
Wonen & Zorg
Intramuraal ê
Intramurale plaatsen
Transitie
(verzorg- en verpleeghuizen)
Minder plaatsen nodig in toekomst
Extramuraal é
(zelfstandig wonen met zorg)
910
620
2013
2020
Zorgbehoevenden é Woningen geschikt maken
Aanpasbaar | Levensloopbestendig | Nultredenwoningen
37%
van de woningzoekenden wil een levensloopbestendige woning
87%
van de woningen is geschikt of kan geschikt gemaakt worden voor ouderen die zorg thuis nodig hebben
Tevredenheid over zorg
88%
is tevreden over
Eerstelijns voorzieningen tevreden over
Thuiszorg Beleefde gezondheid en feitelijke gezondheid
75%
Relatief meer mensen met mindere gezondheid in Eemsdelta
!
Woningmarkt Op basis van de sloop-/nieuwbouwgegevens kan worden gesteld dat het aantal woningen netto ongeveer gelijk is gebleven en dat de beoogde vermindering van het aantal woningen nog niet gerealiseerd is. Wat de kwaliteit van de woningen betreft, geldt dat de bewoners uitermate tevreden zijn over de woningen. Op termijn kan er meer behoefte ontstaan aan specifiek voor ouderen geschikte woningen (appartementen), maar hoe omvangrijk deze behoefte is en wanneer deze zich exact zal manifesteren is onzeker. De vraag naar grondgebonden koopwoningen neemt waarschijnlijk af. Basis voor analyses: Basisadministratie gebouwen | Waardering Onroerende Zaken | Gemeentelijke Basis Administratie | Corporatiegegevens
Verdeling sociale huurwoningen en koopwoningen
Leegstand Appingedam Delfzijl Eemsmond Loppersum
3,8% 4,8% 6,5% 3,9%
Verhuisplannen
14%
Is geneigd te verhuizen
45%
Is misschien geneigd te verhuizen
Nieuwbouw vs. Sloop Periode 2008-2013
61%61%
Van de starters wil regio verlaten
Centrumontwikkeling De voorgenomen concentratie van voorzieningen in de centra is niet van de ene op de andere dag gerealiseerd. Hetzelfde geldt voor de beoogde kwaliteitsimpuls die hieruit voort moet komen. Wat betreft deze kwaliteit geldt overigens dat de bewoners anno 2013 niet ontevreden zijn. Ten minste, niet voor wat betreft de (semi-)publieke voorzieningen. Over de winkelvoorzieningen is men – met uitzondering van de inwoners van Appingedam – minder tevreden. En: de leegstand van winkelpanden (maar ook maatschappelijk vastgoed) vormt een bedreiging voor de leefbaarheid.
Tevredenheid over… Sport
79%
!
Basis-‐ onderwijs
Voortgezet Onderwijs
OntmoeEngs plaatsen
88% 73% 56%
Detailhandel
Banken / pin
75%
62%
Er is een relatief negatief oordeel over de ontmoetingsgelegenheid in de regio. Er zijn grote verschillen per kern/wijk. Relatief laag scoren: Delfzijl-Noord, Fivelzigt, Termunten, Warffum, en Usquert. Voor de beide laatste geldt dat er wordt gewerkt aan nieuwe ontmoetingsruimte. Voor de overige locaties geldt dat er voldoende ruimte is, maar dit wordt niet zo ervaren.
Basisonderwijs De demografische ontwikkelingen zorgen voor een toenemend aantal ouderen, maar ook voor een (sterk) afnemend aantal kinderen. Het inspelen op deze laatste trend is complex, omdat het aanbod aan kind voorzieningen moet afnemen met behoud van kwaliteit. De eerste belangrijke stappen zijn reeds gezet. Er zijn integrale kindvoorzieningen gerealiseerd en kleinere basisscholen gesloten.
Afname basisscholen
Aantal basisscholen 2010: 58 Aantal basisscholen 2013: 53
Afname jonge bevolking 0 – 4 jaar 4 – 11 jaar (+50% 12-jarigen) 13 – 16 jaar (+50% 12-jarigen)
Voorsorteren op toekomst
-9% -18% -13%
Kwaliteit scholen behouden Bereikbaarheid borgen Streven naar integrale kindvoorzieningen
Bereikbaarheid & Economie De afgelopen vijf jaar heeft de werkgelegenheid in de regio zich positief ontwikkeld. Hierbij zijn recente ontwikkelingen (zoals de sluiting van Aldel) niet meegenomen en geldt daarnaast als kanttekening dat het voor een deel om tijdelijke werkgelegenheid ging. De bereikbaarheid binnen de regio is een belangrijk aandachtspunt. Het aantal haltes voor het openbaar vervoer neemt af en tevredenheid van de inwoners over het openbaar vervoer is
62% is tevreden over openbaar vervoer voorzieningen
Openbaar vervoer Aantal haltes
(met name in de woondorpen) laag.
Banen
ê
3,6%
Daling van de beroepsbevolking in de Eemsdelta sinds 2010
é
4,1%
Stijging van het aantal banen (kanttekening: vooral tijdelijke banen Eemshaven)
Meer informatie Meer informatie: www.eemsdeltaleeft.nl Het WLP geeft aan dat er jaarlijks een monitor van de ontwikkelingen in de Eemsdelta moet worden uitgevoerd, om te toetsen of de beleidsdoelen worden gehaald en om te kijken of aanpassingen nodig zijn in de beleidsuitgangspunten van het WLP of dat andere acties nodig zijn. Het volledige verslag kunt u downloaden op www.eemsdeltaleeft.nl. De monitor 2013 is uitgevoerd door RIGO (www.rigo.nl) in opdracht van de Stuurgroep Wonen en Voorzieningen Eemsdelta. Voor meer informatie kunt u terecht bij Rob van Vliet,
[email protected].
