“30 JAAR ZIEKENHUISFINANCIERING: REFLECTIES OVER VERLEDEN , HEDEN EN HOOPVOLLE TOEKOMST?
PROF. DR. GUSTAAF VAN HERCK 12 MEI 2016
LIGB
Inhoud 1. Personalia: een hoopvolle toekomst 2. Ziekenhuisfinanciering : 3 fasen in mijn leven 3. Een les in budgettering 4. Nieuwe geplande financiering: stap in goede richting 5. Onze artsen: kern van zorg én financiering 6. Netwerken: hét wondermiddel tegen…? 7. Grootste uitdaging in 30 jaren voor de fin. gezondheid… 8. Hoopvolle toekomst voor KMZ? 9. De patiënt én kwaliteit in de financiering 10. Hoopvolle toekomst: grootste verandering in 30 jaren
1. Personalia: een hoopvolle toekomst • Thuisbevalling in 1951. Kwaliteitsvolle baby! Kwaliteitsvolle zorg!Geen keuze.
2016: “Back in time?” Korte opname. Een centenkwestie! Vrije keuze?
Mijn droom • Mijn droom: arts worden
Een leven met ziekenhuizen én (zonder) centen
2.Ziekenhuisfinanciering : 3 fasen in mijn leven *Een retrospectief systeem: terugbetaling van kosten Hoe meer prestaties of hoe langere ligduur, hoe meer centen; geen besparingsprikkel, geen patiënten selectie, ook complexe zorg terugbetaald . De boekhouder bepaalde mee de centen: het “laken” sinds 1963 en dossier art. 9. p.m. mijn enige ziekenhuisopname: een zalig, lang verblijf…
*Besparing door bonus/malus ifv gemiddelde verblijfsduur in vergelijking met het nationaal gemiddelde
p.m. mijn start als bestuurder : bij VZW Covabe , protoype van “netwerk”. Lessen voor toekomst: één juridische persoon, sterk coördinatiecentrum, één RVB voor 20 tal instellingen in heel de zorg…
*Naar prospectieve financiering: BFM Nationaal gesloten budget verdeeld op basis van…(“weet u het”?)
p.m. het waren drukke jaren sinds toen… Samen met prof Kesteloot werden begin jaren 90 al studiedagen ingericht over ziekenhuisfinanciering én netwerken.
3.Een les in budgettering -budget is financiële vertaling van doelstellingen: al wat nodig/ verantwoord is voor doelstellingen moet gefinancierd worden (geen onder financiering) -budget is vooraf gekend en zeker (achteraf, onzeker) -budget is middel om gedrag te beïnvloeden (besparen ,ja; kwaliteitsgericht, neen) -participatie aan budgetproces motiveert (belangentegenstellingen?)
-budgetcyclus met –opvolging (bijsturing in plaats van extra besparingen ) -gepaste standaarden (anders perverse effecten) p.m. professoren mogen dromen van hoopvolle toekomst?
4.Nieuwe geplande financiering: stap in goede richting Er is een nood aan hervormingen, de huidige financiering : “zeer complex, administratieve overlast, stimuleert geen efficiënte middeleninzet, slechte kwaliteit wordt financieel niet afgestraft, structurele onder financiering, problemen honoraria…”
Terecht ! (p.m. zie ik ook geen lachend spaarvarken van de overheid ?)
:
Een belangrijke stap in goede richting: ”correcte financiering van reële (bedrijfseconomische) kost van verantwoorde zorg”
– Laagvariabele zorg: prospectief bepaalde prijs per
patiëntopname Stap in goede richting meest efficiënte AZ en artsen beloond; maar: *gevaar van onderconsumptie, kwaliteitsverlies, patiënten selectie,… *gevaar van “cost shifting” naar hersteloord, RVT, WZC, REVA (in zelfde netwerk?)
Nood aan goede bedrijfseconomische berekening van standaardkost . Beperken tot directe kosten? (afzonderen indirecte kost per standaardacte onhaalbaar). Minder belang/einde van “het laken”? Noodzakelijke kennis van bedrijfseconomische kostprijzen in AZ. Wat kost (standaard)bevalling met ziekenhuisverblijf van 2 dagen? p.m. evolutie naar “standaardmama” en “standaardbaby”?
– Mediumvariabele zorg: meer verantwoorde variatie tussen patiënten Behoud van logica van gesloten nationaal budget …
De overheid belooft significante vereenvoudiging van huidige BFM onderdelen en ook evidence based verblijfsduur in plaats van nationaal gemiddelde. Ook stap in goede richting
”Voor ieder zorgtraject wordt prospectief een bandbreedte (vork) bepaald waarbinnen de reëel verstrekte zorg als verantwoord wordt beschouwd en als dusdanig gefinancierd”(conceptnota werkgroep 2007). Een vork van standaardkosten werd voorgesteld.
p.m. oordeel professor : sommige kritieken uit les budgettering blijven – Hoogvariabele zorg: zorg is maatwerk Financiering meer gebaseerd op reëel verleende (verantwoorde) zorg.Ook stap in goede richting
5.Onze artsen: kern van zorg én financiering! *Artsen zijn intrinsiek gemotiveerd (“mensen helpen…blij dat de patiënt beter is”) *Artsen en ziekenhuisfinanciering: soms probleem maar vaak de oplossing Goede samenwerking met artsen bepaalt financieel succes van ziekenhuizen. Financiële regeling is middel om strategische opties samen te bepalen en te financieren.
p.m. artsen: bedankt voor samenwerking
“ Arts behoudt zeggenschap over volledig honorarium. Sleutelspeler in functioneren van het ziekenhuis.”(plan van aanpak).
Is een onderhandelde financiële regeling per AZ niet beter dan een door de overheid uniform opgelegde financiering? Zeggenschap blijft…? (Kun je meer “betrokken” zijn dan met je horens in elkaar?)
6.Netwerken : hét wondermiddel tegen onder financiering? “Het laaghangend fruit is bijna op” G. Tegenbosch, De Standaard, 2016 “De huidige onder financiering in het BFM … wordt ongedaan gemaakt. … Enerzijds zal de heroriëntering van het ziekenhuis in het zorglandschap middelen vrijmaken voor herinvestering”. Dit kost veel geld …in tijden van besparingen? afbouw bedden (10 procent?) , sluiting sites, snoeien in zorg- aanbod=> op LT besparingen, op KT veel kosten zoals -sluitings- en reconversiepremies, herstructureringskost -contract- en coördinatiekost: “shared savings…shared losses,.. cost”… -engagementen naar het verleden: grote AZ, of grote diensten bv. M
Sluiting spoeddiensten?
Bedden in solden
7.Grootste uitdaging in 30 jaar … voor de financiële gezondheid van de AZ 7.1.Netwerk en financiering/ financiële gezondheid Hervorming van het zorglandschap (aanbod, technologie, artsen…) is hervorming van de zorgmarkt: dit bepaalt de financiële gezondheid. “Als we de hoogtechnologische diensten willen concentreren, dan moeten we zorgen dat dit voor geen enkel ziekenhuis een financiële strop betekent”. (Zorgwijzer, min. Jo Vandeurzen,11 dec. 2014) Jo en Maggie, ga eens samen lunchen…
CEO, los het maar op: “samenwerken én concurreren”. Concurrentie tussen netwerken? De strijd is al bezig…
*”Netwerken tussen ziekenhuizen” : Eerst zicht op financiering => dan babbel over zorgaanbod
*“Netwerken over de grenzen heen” Eerst zicht op financiering=>dan babbel over hertekening
Hoopvolle toekomst voor aanstaande moeders? Geen extra geld alhoewel meer kosten (vaste kosten in AZ blijven ). Hoopvol voor chronisch zieken? Is er genoeg geld voor netwerk chronische zorg?
7.2.Sector AZ globaal gezond : evolutie 10 jaren (MAHA) 2.“Financiële gezondheid wordt precair in toenemend aantal ziekenhuizen” -overheid bedoelt aantal AZ 2009 ( PZ?) 2005 in 2006 207 2008 2010 Aantal ziekenhuizen EV/BT in % (solvabiliteit)
102
102
99
32,62 32,83 33,1
99
99
99
2011
2012
2013
2014
92
92
92
92
33,18 33,21 33,40 32,97 32,94 33,73 33,77
CF/ Verv LT schuld (verhouding)
1,94
1,96 2,05
2,27
2,09
1,96
2,02
2,15
1,83
1,76
Gewoon resultaat/omzet in %
1,07
0,79 1,25
1,37
1,64
1,19
1,17
0,70
0,50
1,08
Aantal AZ met negatief courant resultaat bleef vrij stabiel over tijd (Bron: MAHA 2014 en 2015) 2010:28 2011:23 2012:28 2013:40 2014:26
Evolutie naar 2013 : stijging van bezoldigingskost met 3,6% terwijl BFM, financieringsbron van bezoldigingen, slechts met 2,4% toenam ( 2 okt. 2014, Belfius). Cijfers 2014 verbeteren door besparing op VTE.
De sector is globaal financieel gezond én past zich aan. (p.m. cijfers 2015 kondigen zich goed aan)
8. Hoopvolle toekomst voor KMZ: kleine en middelgrote ziekenhuizen? Drie citaten : ”De toekomst is aan kleine, gefocuste ziekenhuizen…In een netwerk gaan ziekenhuizen zich specialiseren…De mastodontziekenhuizen zijn een erfenis uit het verleden (Trends, 8 oktober 2015) “Focus en specialisatie zijn … attractiepolen voor perifere
ziekenhuizen…Belangrijk feit is … dat het aanbieden van een globaal pakket aan diensten niet meer tot de mogelijkheden zal behoren, niet in het minst om budgettaire redenen” (prof Vandijck, Ziekenhuis- en zorgkrant)
Nog 10 tot 15 megaziekenhuizen in Vlaanderen? (Knack, 21/10/2015/ uit presentatie UZ Gent 5/11/2015)
Wie kent megaziekenhuizen? W.Vlaanderen:3;Limburg :2 …Antwerpen, Gent? Even rekenen: 62-15= 47 of afgerond 50 AZ : mogen 50 AZ in Vlaanderen zich alleen nog “focussen” of chronische zorg aanbieden ? Waarop (wetenschappelijke of andere evidentie )is dit gebaseerd?
KMZ , nodig MAGGIE en JO eens op de koffie …
KMZ “presteren” goed … 1.Garanderen zij geen kwaliteitsvolle , betaalbare en toegankelijke zorg zoals de Minister vraagt?
2. Kunnen zij niet even goede kwaliteit (zorg- en levenskwaliteit) leveren voor sommige referentiefuncties? 3. Vanaf een bepaalde minimumgrootte zijn KMZ financieel gezond .
2014
Aantal erkende bedden incl SP Aantal
200- 300- 450<200 300 450 600 >600 11 18 23 15 25
>200 >450 81 40
EV/BT in %
28,04
34,1 35,91 30,62 34,82 geag
34,02 33,49
24,75 32,06 35,86 33,31 31,08 med
32,85 32,42
CF/ Verv LT schuld (verhouding)
Gewoon resultaat/omzet in %
1,46
1,51
2,05
1,44
1,87 geag
1,77
1,74
1,97
1,51
2,23
1,47
2,28 med
1,92
1,95
-0,49 0,023
1,81
0,95
1,15 geag
1,15
1,1
-0,08
1,11
1,34
0,71 med
0,95
0,9
0,85
Financiële gezondheid volgens grootte in 2014 *AZ < 200 bedden scoren minst goed; *AZ met 300-450 bedden scoren best; *AZ>200 en AZ > 450 bedden : opvallend gelijke cijfers en globaal zeer gezond
Vanaf minimumgrootte :geen verband tussen grootte en financiële toestand. De grootte van een ziekenhuis mag dus niet bepalend zijn bij de hervorming van het zorglandschap.
Is een “geleide” hervorming nodig ?
Vooral de kleinste AZ zullen in moeilijkheden komen als overheid de weinige winstbronnen afroomt: MTD, apotheek, artsenhonoraria… “Wait and see –strategie” : doel van overheid wordt bereikt zonder extra regels/ zonder hervorming ; er zullen bedden, sites en AZ verdwijnen door komende besparingen. Samenwerking/netwerking: geen schijnhuwelijk - ja, als er een meerwaarde is! - neen, als verplicht, gedoemd tot mislukken!
Maggie en Jo lekker niets doen…?
9. De patiënt én kwaliteit in de financiering?
*Extra middelen voor processen naar betere kwaliteit: altijd welkom! Voldoende centen voor verpleging (ongeveer 3600 euro tekort per verpleegkundige per jaar); en accreditatie… *Maar financiering ifv kwaliteit is geen must. Kwaliteit betaalt zichzelf Goede kwaliteit=>meer opnames, artsen, reputatie *Ethisch? Financiële stimulans nodig? Staat “zo goed mogelijke/betaalbare kwaliteit “ niet in elke missie van een AZ ? Het is een basiswaarde in onze zorg.
En de patiënt? …komt van “patientia”, betekent “geduld” *Doel is de zorg meer patiëntgericht te maken. *En de realiteit? -Gevaar dat rekening van besparingen naar “patiënt -gericht” wordt? -Gevaar voor “ping- pong” met de patiënt in netwerk (waarbij het balletje soms terugkomt en soms niet)?
Patiënten beslissen mee: toekomst?
“Nou bedankt…We gaan uw prijsofferte vergelijken met die van enkele andere artsen, en dan hoort u nog van ons”
10. Hoopvolle toekomst? Grootste geplande verandering in 30 jaren. 1. Ziekenhuisfinanciering : zeer goede stap -Echte budgetfinanciering dichterbij : financiering meer gebaseerd op verantwoorde bedrijfseconomische kosten -Deel van de zorgfinanciering blijft verdeling van enveloppe, maar met verbeteringen -Kwaliteit betaalt zichzelf 2. Eerst duidelijke ziekenhuisfinanciering én dan pas eventuele hervorming zorglandschap
3. Is “geleide” hervorming wenselijk/nodig? NEEN Goede kwaliteit en financiële gezondheid moeten spontaan het zorglandschap bepalen ( grootte van AZ mag geen determinerende factor zijn ). Minister zal besparen …met spontane rationaliseringen / samenwerking tot gevolg. De zorgmarkt past zich immers aan…is al bezig.
Toekomst: keuze tussen E40 en Schelde netwerk (binnenvaart kent geen files -)?
Hoopvolle toekomst? Voor baby’s en mama’s ? Papa’s?
Ja, want een 30 jarige constante van goede artsen en directies!
Dank voor vele jaren samenwerking
Met dank aan u allen !!!! Receptie ja, maar geen afscheid…
